# Erasmus Laetus, Res Danicae. Francoforti ad Moenum 1573 (but printed 1574)
# Author: Rasmus Glad (Erasmus Laetus) (1526-1582)
# Full title: Rerum Danicarum libri undecim. Friderici II. potentissimi Danorum Regis nuptijs destinati. In quibus necessaria variorum memoria et conseruatio transmittitur ad posteritatem (Francofurti ad Moenum 1573 [!]).
# VD16 ZV 6647
# Software: OCR: rescribe v.1.0 rescribe.xyz. Postproduction: rescribesolver v.1. Correction: EML-spellchecker v. 3
# Correction finished on Easter Sunday 17 April 2022 by Johann Ramminger for
# Centre for Danish Neo-Latin/Center for Dansk Nylatin cdnl.dk
# This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License (CC BY-NC-SA)
# (human-readable summary of the license at https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/)
#

p.0
C. ERASMI MICHAELII
LAETI,
RERVM DANICARVM
LIBRI VNDECIM.
FRIDERICI II. potentissimi Danorum
Regis nuptijs destinati.
In quibus necessaria variorum memoria et conseruatio
transmittitur ad posteritatem.
FRANCOFORTI AD MOENVM.
Cum Gratia et Priuilegio Imperiali ad Decennium.
M. D. LXXIII.

p.1
C. ERASMI MICHAELII
LAETI
RERVM DANICARVM,
LIBER I.
Dic mihi Musa thoro fuerit quae Causa iugali,
Quisue decor taedis, et honesto Gratia lecto:
Cum se Danorum maiestas Regia sacris
Inferret thalamis: Charitasque in foedera ducens
Augeret patriae patrios FRIDERICVS honores.
Non ea res tenui confluxit origine: nec se
Transtulit incerto nostra haec in littora cursu.
Plurima fatorum series, et cognita coelo
Iusque fidesque patri, morumque decentia nexus
Copulat, ac animis plausum coeuntibus addit:
Atque haec vota parat, Superi sententia mundi
Congruit ac meritos Hymenaeo promouet ignes.
Denique quodcunque est, quod fasue sacrumue Deorum
Legibus esse putes: si quid pulcherrima circum
Oppida versari, studijsque alludere cernis,
Leniter aspirat. Pontus FRIDERICE procellas
Mollit, et aequa tuis gratatur Dania factis:
Inceptoque fauet, pacemque e foedere spectat.
Ergo quis Aonijs non haec monumenta Poetis
Esse canenda putet? Virtus sua semper honori
Inscribenda fuit. nusquam languescere fas sit,
Quod veras laudes, quod vera encomia gignat.
Ardua materies obiecta est vatibus. ast hanc
Cum Venus ingenuo deuincta in foemora cesto,

p.2
Et comitata Dijs, vitamque in carmina fundens
Promoueat: nihil externo ceu pressa rigore
Pierios metuat mens nostra ascendere colles:
Et rerum porrecta sequi fastigia. coelo
Celsa iuuante petas: nec te timor auferat, vt non
Sudet equus, primasque terat tibi victor arenas
Exsuperans. Quod si vlterius fortasse volendo
Progrediare, equidem certantes aurea fulcit
Spesque fidesque viros, ducitque per ardua virtus.
Et iam fama diu est, tantum conando potitos
Optato multos. Vincit fiducia, quae se
Incitat ac socio se vincere sperat Olympo.
Aut quid ego Alcidae variosque grauesque labores
Commemorem? quid Daedaleis praeconia ceptis,
Cretaei fugit dum vincula carceris, addam?
Multa equidem multis ita successere, quod ausi
Grandia tentarint: superisque in vota secundis
Sic sint vsi, vt sidereo plerunque fauore
Obiectos vitae casusque et tristia frangant.
Hippomanem cursu victorem audacia fecit,
Et victa est Atalanta: suo iam victa marito
Gratior, a cursu quod non cessisset. Olympo
Fixa manent, quae te conantem fata sequantur,
Acceptumque bonis clara ob certamina reddant.
Sed neque Parnassi dormitum est vertice: nec me
Pegasei vatem fontis liquor imbuit, hoc se
Forte alius magnum vana inter dicta furore
Venditet, ac totam iactet leuis Hypocrenen.
Me causis alijs, aliaque e lege Poetam
Numina decernunt. non me sopor obijcit actis
Iudicijsque virum, nec inanes somnia versus
Parturiunt. animi vigor est, et plurima rerum

p.3
Cura laborque: quibus se delectarier, amplo
Testantur Musae dum reddunt praemia disco,
Et nihil auersos tribuunt in carmina vultus.
Ergo age magnanimi thalamosque et seria Regis
Ornamenta, quibus merito celebretur alatque
Praesentes inter famamque decusque Monarchas,
Et sua venturo sit gloria prima Nepoti,
Dicemus. Tu Christe, Deus sobolesque parentis
Aeterni: cui ius coelique solique marisque
Est datum, et aethereos inter regis optimus orbes:
Aequalisque Patri, de lumine lumen: et omnis
Fons et origo boni: miseris sacra anchora, quo se
Praesidio tutam saeuas Ecclesia gentes
Inter, et immanes inter sciat esse Tyrannos:
Hoc desyderium, quod mentibus acre resedit,
Impellitque animos curis: Regumque priorum
Facta, genus, mores, studiumque et foedera narret,
Perficias. Non me Arctoum leuis aurula vatem
Sic tollit, nostris vt fidam viribus: aut hoc
Posse etiam calamo diducier omnia credam,
Quae dicenda forent seque haec in carmina mittant.
Coelo opus est, quocunque ferat fortuna, magistro,
Vt tibi foelices veniant ad vota Camoenae.
Quin alio Reges, illa inclyta lumina mundi,
Sunt genio cantanda: miser quam Tellus, et Iro
Pauperior Varus, Varoque simillimus Astur.
His satis est salo miseros vel nomine: vel si
Non etiam solo cognoscas nomine, multa
Illuuie notos fame inter iurgia mittas.
Quos sua paupertas afflixit honesta, silendo
Fortunae leges et caeca volumina vincunt,
Contenti. peperit longos patientia fructus,

p.4
Atque assueta malis superat: cruce pressa triumphos
Mens agit, ac animos inter pia funera tollit.
Ast ea non etiam diuinis charta Monarchis
Aequali sub lance coit, res maior et omnes
Impletura gradus, numerisque ingentibus aeuo
Militat, ac sibi se variatis casibus infert:
Cum mores animi, et vitae fastigia voluat.
Non igitur tenui res haec amplissima versis,
Littoribusue fuit primis dicenda. Sed vt se
Nubibus alludens superas mox tollit in auras
Cygnus, et aethereo geminas clangore moratur,
Quas tu diuinis obiectas vocibus, aures.
Haud alia Regum fuerant memoranda poesi
Facta dijs sicui licuit fortasse beatis
Vtier, ac votis plausissent sidera nostris.
Ardua quapropter cum sit calamisque animisque
Materies obiecta meis: quaeque vna fuisset
Ausonijs et digna viris et digna Poetis,
Virgilioque meo: qui ceu pulcherrima gentis
Moenia Romuleae, Latijque exordia regni
Fontibus e paruis, paruaque ab origine duxit:
Et posuit tantas secla in redeuntia laudes.
Sic genus et proauos, et quae vel fecimus ipsi,
Vel facienda alijs monstrauimus inclyta, versu
Aeterno dixisset: et hunc quoque nactus honorem
Venturos inter columenque et fama Poetas
Staret, et Arctoo ditatus luderet auro.
Ast sua nunc pridem diuino fata Maroni,
Et fatis nomen par constitit: omnibus vnum
Celsius: et qua se patiantur luce minores
Adduci: rerum ne quae sunt grandia tentent,
Nec temere, vires superantia facta sequantur.

p.5
Sed quo Musa feror? regi, Rex Christe pioque
Magnanimoque faue. Pietas est digna fauore:
Magnanimosque iuuant coelumque et numina. per te
Ceu regnant igitur, iusque et decreta Tyranni,
Mortales rectura viros atque oppida, condunt:
Sic sine te vates nec prendunt magna, nec ipsum
Quod prendunt, dulci pertexere carmine possunt.
Tu Musis es vita tuis: te Phoebus Apollo
Dispensante, manu susceptos promouet orsus,
Et fronti aeternas circum dat serpere Lauros.
Tum tu Cecropias inter notissima gentes,
Et studijs perculta tuis: cui nomen Athenae
Tum priscas inter florerent laudibus vrbes,
Praecipue sacrum poterant tribuisse. Minerua
Adsis: atque animo calamique laboribus auge
Quas nosti vires, quaeque hic mihi iusta probaris.
Effice, cum possis, cumque haec mihi saepius addas,
Vt sua sit rebus serius: sint pondera verbis,
Totaque Palladio constet mihi linea ductu,
Et victura fluat. Sedenim Venus aurea, coeli
Progenies: superoque haud inficienda parenti
Filia, perpetuis splendoribus aucta tuisque
Fulgor, et Aonios inter pars summa Poetas:
Tu nostris vnquam neque dura nec improba votis:
Sed facilis plerunque et amico lucida vultu
Pieridumque comes multum indefessa, vocanti
Sollicitoque manum celsa haec in culmina dextram
Subijcias, niti vt possimus ad ardua. Sed non
Hoc etiam tantum. Pallas donauerit, vt re
Non illaudata consistam, cum mihi priscos
Maiorum titulos veterisque insignia mundi
Suggerat acta patrumque manus in praelia narret,

p.6
Delatasque canat sceptro ob benefacta Coronas.
Haec studijs coniuncta Dea est: nec dura videri
Vatibus vna potest: quos, si fortasse laborem
Haud fugiant, animi donarit acumine, rerum
Cognitione beet, tacitoque opplerit honore.
Ceu multam certe iam dudum laeta iuuentam
Asseruit, cultisque dedit splendescere Musis
Pectora, et ingenuas parentibus intulit artes.
Non tamen illa quidem, quamuis sit maxima, vati
Est satis: ex alio tibi venerit ordine, quo sis
Magnus, et aeterno constent tibi nomina versu.
Sane equidem si quid Veneri fortasse litandum
Esse putes, firmos iecisti ad maxima nexus,
Et victura paras. Vna est Dea, cuius amica
Diuinaque opera, blandique aspergine succi,
Gratia victurae cumulatur vera Poesi.
Defuit ista quidem multis Dea: Pallade quamuis
Interea sint vsi: et non ignobile sensu
Ediderint carmen, cui res et multus inesset
Forte labor, varioque manus sudore per omnes
Intulerit numeros solidissima pondera. Sed cum
Gratia nulla siet cumulatis mixta libellis,
Ingenioque Venus se subtrahat aequa molesto
Audacique, labat structurae opus: ipsaque primo
Iniicia a partu iam mox sua funera possunt
Sentire, et tristi cepta esse exordia fato.
Vsque adeo Cytherea animosque manusque Poetis
Firmat, et in nostros Charitas addixerit orsus,
Si viuant. Hanc tute igitur mihi Cypria lucem
Indulgere velis, operique illabere nostro,
Vt placeat: meritisque etiam sit Gratia rebus:
Venturique legant haec mollia scripta Nepotes.

p.7
Quin auersa quidem nihil hic Venus alma videri
Nec mihi dura velis. Sunt nuptiae et inclyta Sponsis
Foedera, quae Idalio sunt rite fouenda calore,
Et studijs celebranda meis. tibi talia pridem
Posse placere scio: nulloque libentius igni
Subijcis aequa faces: quam quo sponsalia ritu
Contrahis, ac licitos sub pectora ducis amores.
Sponsam igitur ceu tu dilecto blandula sponso
Concilias, et vtrinque caloribus omnia soluis
Amplexuque foues, et consuetudine firmas
Iusta tuis. Ita me sectantem maxima vatem
Sustenta, et tenui sit Gratia multa libello,
Vt duret: placidisque legantur nostra Poetis:
Et ferat haud dubias mihi fama aequissima laudes.
Postremo cum te Regem FRIDERICE creatum
Fata beata regant: Astrisque vtare secundis
Propitioque Deo: partem meliores et alti
Auspicij nostris indulseris inclyte rebus,
Poscentemque haec magna iuua. Tibi numina regnum
Fortunamque et opes, et honesto nascier ortu,
Magnificumque tuis notumque laboribus esse,
Cum dederint: animum capias, qui militet orbi
Sidereo, magnosque inter siet incola diuos,
Et velit aeterna populis virtute probari.
Ex illo aspectes nostra haec in vota serenus
Et constans: quantumque potes tantum adde Camoenis
Lumen et hoc grandi facilem sub pondere dextram
Subijcias mihi: ne pressos timor anxius artus
Sternat, et haud sacros in carmina digerat ignes.
Et Deus est alios alijs prodesse. Vocatus
Adsis: et mihi quos voluisti ferre labores
Promoueas simul, ac chartis illabere nostris.

p.8
Iam tibi sidereos inter Pater emicat orbes
Illustri pars prima loco, quacunque petitos
Concedat fortuna gradus superique Tonantis
Arbitrio meritum decoret sors maior alumnum.
Huic Comes haud vlli facto aut virtute secundus
Assideas plenis vbi vita humana sub annis
Mortales ponat reditura in sidera neruos.
Hinc tutela tuis semper celebrabere: semper
Te Lyra, te Cytharae, te nostra haec Musa sequatur.
Interea faciles praebere in carmina ductus
Et proferre velis. iam nunc assuesce vocari
Vatibus, et sacris sis spesque et fama Poetis.
Omnis at hic tandem mihi iacta sit alea: ceptum
Ordiar, et Musis quae sit fortuna videbo.
Vnde autem grauibus primordia rebus, et hoc dum
Ingrediar pelagus, factorum exordia ducam?
Vndique multiplices conanti magna tenebrae
Obijciunt dubios caeca in compendia vultus:
Et mihi non faciles mittunt in carbasa ventos.
Cumque aliud nihil hic praeter fortuna susurros
Et quasdam secli voces ac lubrica vulgi
Dicta ferat quibus haec tanta in fastigia nitar:
Et genus hoc Regum ceu prima ab origine pandam:
Mens mihi non vanis terroribus acta labascit
Pene etiam et multis ceu fracta pauoribus ipso
Protinus inijcio longos fugit anxia cursus.
Certe autem cuperet gradibus consistere siquid
Vspiam opis vel dij tribuant, vel saecula monstrent
Ingeniiue labor monumentis eruat. Vni
Defuit haec Boreae solertia: qua sibi rerum
Priscarum fontes, generisque exordia posset
Asserere. et scriptis populorum gesta tueri.

p.9
Caetera sollicitis, si quam vel bella mereri,
Vel seruata fides plerisque in gentibus olim
Et nostros inter poterat decerpere laudem,
Curarunt numeris: animosque in prelia versi
Egregios toto statuebant orbe Triumphos.
Haec est maiorum generisque incuria nostri,
Atque hominum crudele nefas, Regumque priorum
Segnities: qui cum studeant amplissima factis
Nomina et aeternam gladijs inducere laudem:
Dum bello lassant populos, lateque petitas
Nunc has nunc illas reuocant ad foedera gentes:
Et sibi commissi tendunt pomoeria regni:
Non etiam Musas sacrosue Heliconis alumnos
Doctrinasue colunt. Vatum ignorata potestas
Aut vitata fuit. cum se fecisse videri
Fortiter optarint, populari maxima famae
Gesta inscribebant: totumque audacius orbem
Complexi, neque se chartis neque facta libellis
Subijciunt: fragili neque credunt magna papyro.
Ne tamen et prorsus longinqui temporis vsu
Obliterata ruant: solidis inscribere saxis
Factorum monumenta parant: cautesque per amplas
Sparsa legi sero mandarunt gesta nepoti.
Non haec corticibus sed cautibus acta stupendis
Celantes: ne quid claros obliuio sternat
Heroum titulos, vmbrisque immerserit enses.
Sed quid tempus edax quid non longissima secli
Absumit caries? sua sunt quoque funera saxo,
Et rigidae cautes cumulant sibi clade ruinas.
Perpetui aurarum cursus, pluuiaeque procellaeque
Et grauis illuuies: tum sparsa tonitrua coelo,
Ac tempestates iterataque iurgia nymbis,

p.10
Grando, niues, et equis bobusque infixa frequenter
Vngula, et atroces iactataque fulgura venti:
Ipsaque materies per sese obnoxia multis
Defluuijs, rerumque vices et plurimus angor
Terrarum, ac fissae sua per vestigia rupes:
Cautibus eradunt artesque notasque, profundis
Sint licet inscriptae, perductaque grammata sulcis,
Ceu nunquam peritura. alijs consultius istud
Est visum, Rythmis si condita facta vigerent
Humanas inter voces, dulcique lepore
Aspersa e grato recrearent pectora cantu.
Plerunque id fieri, veterum vt mox laudibus ipsae
Se tollant mentes: cumque haec praeclara parentum
Gesta vident, flammis ardescant protinus, et se
Exstimulent, ne quid priscis stirps postera desit
Maiorum studijs, aut sit minor. ista Quirinum
Caesareos victor qui primus obibat honores,
Mouit imago ducem Macedum cum prelia Regis
Sollicitis animo curisque et pectore voluit.
Ingenijs ille ardor inest: qui prima sequendo
Hoc agit, extremis ne quid consistat: honestum
Cum luctando siet prima sub sorte morari.
Haec auido quamuis igitur fortasse Nepoti
Curam addat ratio, ne quid maioribus olim
Percultam, fracta virtutem mente relinquat:
Imbelli tamen est fulcimine nixa: parumque
Profuerit, si non alio moueare magistro,
Ipsaque mens tete rerum ad fastigia tollat.
Quin opus omne quod et clarum et sublime futurum est.
Prima quidem e coelo capit incrementa: Deumque
Motibus humanae submittit semina menti.
Ipse hunc infundit tibi Phoebus Apollo calorem,

p.11
Vt quae magna velis: quantumque adnitier ausu
Et ratione queas, tantum explicuisse labores
Quod ferat aeternam benefacta ob publica laudem.
Haec equidem robur tibi maius in ardua virtus
Pectora subiecit: quam si concentibus omnes
Impleri voces, rythmosue in cornua fundi,
Gestaque maiorum memorari versibus audis.
Carmina non etenim quo pridem scripta calore,
Audiriue legiue putes. Vix extulit vnum
Sors hominem melior plura inter secula, qui quod
Versibus expressum est, vel percipit ipse, vel vllos
Admonuisse queat. quin si non impleat iste
Spiritus auditum, penitusque in pectora sensus
Mergatur rapiatque animos, et fortior ignes
Vi quadam aetherea circum praecordia gignat:
Languida verba quidem recitando ingesserit: at te
Interea nihil ista mouent. si forsitan vllo
Interdum rapiare sono: tamen iste resedit
Impetus, et nullos constans perdurat in vsus.
Tum vero multi cupiant cum aequare vetustos
Maiorum titulos, aliquoque excellere facto,
Et virtute bonos inter censerier optent:
Non tamen haec studijs comprendere culmina possunt,
Quae prisci multa superarunt laude parentes.
Multi equidem conando labant: aliudque moratur
Nunc alios. multis ratio est diuersa sequendi:
Et quosdam auertunt offensa pericula. languor
Impedit hos, alios Cytherea tenerrima frangit,
Et luxu cumulata premit. Hij praemia spernunt:
Hij rerum neruis spoliati visa relinquunt,
Et quae iam poterant, tamen haud sectarier audent.
Sic animis hominum cantu fortasse mouendis

p.12
Nec virtus, nec pondus inest. secla ipsa ruinam
Mentibus infundunt: alacres e pectore motus
Deturbant: semperque sequentia victa priorum
Sedulitate vides. primis Deus auget honores,
Quod primi dignique sient et proxima coelo
Progenies: superi quae munera larga Tonantis
Iudicat, ac Diuis votiua frequentia soluit.
Ocia postremis ceu deterioribus alte
Illudunt. contemptus enim atque ignauia duras
Alternant stupidis grata in conamina sortes,
Deijciuntque animos, et lusu semper inani
Praecipitant. Interdum aliquid fortasse ruendo
Tentamus, calidoque extrudimus effera nido
Corpora, et vrgenti similes minitamur. at istud
Quam prius est natum fato concessit: habetque
Impetus ipse moram: seque in sua funera mergit.
Quod si aliquando etiam progressi fecimus hoc, quod
Mirere, atque aliquo dignum patiaris honore:
Si tamen ad veterum referas id facta, pudori
Vita erit haec nostra, et medium vix impleat orbem
Quem nostri totum pridem impleuere parentes.
Vsque adeo rebus vesper suus ingruit. Etsi
Multi etiam iam se maiorum facta putarint
Transgressos, aliquid quod tentauisse videri
Dignum laude queant: vsu quod prosit, et illos
Non etiam obscuros patitur. Stultissima turba
Et vera nil laudis habens: vtcunque suaui
Gnatonum voce, et medicati fraude veneni
Extollant faciles stupida ob conamina cristas.
Quin deplorandi cum sint, nos clara priorum
Facta patrum dignis celebremus laudibus: atque his
Esse etiam comites, vtcunque sequendo velimus.

p.13
Tam studijs imitemur auos, quos prendere si non
Assequierue potes, non indignere. Tonante
Propitio illi equidem [equitem ed.] et superis caelestibus vsi,
Fortunam auxerunt virtutibus: aurea Diuum
Progenies, cui non temere insultaueris. adde
Hos animis fraenos, laudemque prioribus auge.
Quid quod Rythmi etiam vel rupti saepe, vel ausu
Prauorum inuersi, nonnunquam et parte recisa
Truncati, fido non reddunt tradita sensu:
Sed vulgi pro more leues plerunque susurros
Amplexi, certe pro veris falsa reponunt
Somnia, et insperso cumulant mendacia fuco.
Ast ego quid veteris vel mundi damna, vel istos
Persequor euentus? res non sarcirier hisce
Lamentis, tolli neque clades plurima possit,
Nec solido redimat sese haec incuria planctu.
Ingenijs opus est praesentibus: vt mihi rerum
Materies praesto siet, et sit iusta modestis
Hic etiam curis farrago ingesta. sequamur
Quos igitur liceat tanta in fastigia ductus,
Et gratum mens aequa habeat, quod Phoebus Apollo
Barbaries inter tantas, interque ruinas
Seruat, et ipse colens nostra haec in tempora mittit.
Ergo vbi diluuio tellus confusa priores,
Mandato formas vultusque receptat auitos:
Relliquiae extemplo generisque exordia nostri
Immensos proferre gradus, numerosque per omnes
Augeri, et patrios culturae inducere ritus.
Ipse equidem nostrae columenque et originis autor
Noah pater gemini cui nota volumina mundi
Et rerum natura fuit perspecta, ligones
Visceribus terrae prior intulit: vtque subactas

p.14
Telluris glebas diruncinat arduus: et iam
Planando series aruo est inducta, virentes
Protinus infixit scrobibus, multoque labore
Inseruit iusto compostas ordine vites.
Longae equidem ambages, longa est narratio. sed per
Summa propinqua ferar, rerumque haec semina dicam.
Nam cum forte dies maturis auctior vuis
Transierat, laetisque adeo ventura racemis
Instabat placido messis gratissima vultu:
Exceptos taleis botros succoque tumentes,
Et sua pampineis suspensa pedanea ramis
Inferri de rure iubet: lectosque canistris
Hinc atque hinc virides cumulari in tecta corymbos.
Quis mihi Gnatorum promptam haec in munera dextram
Attentasque manus, et vocibus aequa paternis
Obsequia exponat? properant ad iussa ministri
Suspensasque legunt permixtis sordibus vuas.
Mox percolanti subiecta est vinea praelo,
Atque acinis expressa fluit succusque liquorque.
Aurea materies, diuisque aptissimus ipsis
Humor, et a nullo superandus nectare. vasis
Exceptum foelix hominum pater abdit. at illud
Interea spumis postquam deferbuit, et iam
Potari noua vina queant faecesque residunt
Indulgere iuuat genio: laticisque beati
Et genus et vires et qua nouus iste per artus
Se virtute mouet, quidque adferat vtile succus,
Explorare. animis igitur cura; solutis
Et vacuis cum Noah bibit, noua protinus ipsum
Occupat ebrietas: mersoque in vincula sensu
Iudiciumque premit, vitamque soporibus implet.
Salue Dijs primum monstrantibus humor, et vnda
Perpetuis foelix decursibus: vna Tonantem

p.15
Quae te ferre patrem vera virtute probaris.
Non equidem humanis existere viribus: aut re
Inuentoue potes mortali erumpere. sacra
Monstratamque manu, cultamque fuisse necesse est
Cum nostras inter primum venit edita dextras
Et coelo percocta rubet. Sapientior illa
Mundi aetas, superis quae proxima, quaeque secundo
Et praesente Deo potitur, largissima tanti
Semina et ostensos accepit muneris vsus,
Excoluitque manu, pretiumque e cespite finxit
Et congessit opes: quibus haud neque dulcius vsquam
Nec melius quicquam est, Si cum ratione modoque
Hauseris, et blando constet mensura Tyranno.
Vina Deos hominesque iuuant. ea flamma medullis
Visceribusque refert languentem saepe calorem,
Et penetrat celeri ceu fulgure vecta, rigensque
Corpus obit: gratosque infuderit artubus ignes,
Vt caleant: sacroque nouas ceu fonte receptent
Quas vel saeua prius sternebant frigora vires,
Vel subiti poterant vrgendo expellere morbi.
Quin sitiat, semperque graui velut areat aestu,
Qui meritam vino laudemque et iusta negarit
Praemia, Difficile est suadere haec magna proteruis
Pumicibus. Sed tu grato capiare Lyaeo,
Et veniat mensis hospes tibi saepius. vnum
Id tamen admoneo, et testabor vocibus vnum:
Mensuramque modumque colas. non omnibus ille
Venerit accinctus cyathis, vbi grandia mortem
Pocula decernunt, viresque iuuamina laxant.
Sicut enim iusta cum vinum lege bibatur,
Ingentes peperit fructus, et viua medullis
Semina restituit: venisque tumentibus infert

p.16
Sanguineos halitus et florida corpora reddit:
Sic si mensuram superarit, noxia vitae est
Materies: morbosque graues, longosque suisque
Inuisos membris plantataque tristia gignit.
Ceu podagras, interque lenem quae plurima saeuit
Lympha cutem aut colicos sinuoso in ventre dolores.
Quin tremor, et manuum lapsus, oculique tumentes,
Defluuijsque suis rutilantia lumina: vocis
Inconcinna lues, et anhelitus oris inepta
Insulsaue etiam raucedine foedus: et ipsa
Scabida pellis, hiansque inter mala plurima guttur:
Cum nihil absumptis constet pulmonibus, vnde
Diductis subigant vitales follibus auras,
Et calido infundant rorantia frigora cordi:
E vino soboles vitae est, cum Bacchus hianti
Sumitur ore, modumque ruens insania tollit,
Et nihil ad crebros reliqui sibi fecerit vsus.
Vt nihil et morbos animi, deliria, clades
Ingenijs partas: quale est obliuio damnum,
Et meminisse nihil, nihil ordine dicere. Coruos
Se potius (qui quid crocitando inflectere rostrum
Et proferre sciunt, rictu et nugantur inani)
Quam fortasse homines se declarare: putesque
Vocibus impactam iam te tolerare mephytim.
Aut ego quid morum dispendia: quidue decorae
Simplicitatis ab hac infusas labe ruinas
Commemorem? nec enim faeda esse canenda Poetis
Ista reor: tantum sceleris, tantumque proterui
Moris inest: sibi cum vel quisque licere laborat,
Quod libeat: vel non patientem his commodet aurem
Qui monitis suadere velint meliora, grauique
Aut poena terrent, aut quae sunt optima laudant.

p.17
Proh superumque hominumque fidem. iam sedibus ipsis
A summis Regum maiestas desilit: inter
Versaturque canes, interque vagata Leones
Miscetur: famulosque inter nugata pererrat.
Iam nihil e regno se exemplar ducere. fasces
Imperijque gradus, et celsa palatia Baccho
Cessit, et arrepta Maiestas deficit Obba.
Protinus exoritur contemptus: et improba vulgi
Suspitio multis de rebus: habentque Tyrannis
Mendaci quas ore notas fortassis inurant [iniurant ed.]
Deformentque graues alit vna calumnia morsus:
Atque occulta diu populorum dicta susurris
Ingerit, ac famam nunc parta licentia vulgat.
Regibus ex illo minor est reuerentia. pestem
Ceu fugiant igitur Vino indulgere Monarchae,
Si saluos sese esse velint, non sceptra tueri,
Non sua iura queunt, et honestos iungere mores
Imperio, si se Bromioque cyphisque sequendo
Mancipia inscribant, vendantque his hostibus aeuum.
Forsitan existant porci, qui pocula laudent
Hortenturque vacare cyphis, ventremque Lyaeo
Farcire, et dulci nutrire abdomina vino.
At vero hos, si quid Regem iuuet esse, cauendos
Esse putet. quid enim? quod Baccho haec turba frequenti
Delectata, nihil praeter sibi pocula dulce
Somniaque esse ferat. quae vitam ducere, poclis
Definit: lucemque inter noctisque tenebras
Non nisi de pleno statuit discrimina ventre.
Quod dormit, nox est. dubiae sunt caetera vitae:
Cui pretij nihil est, miseram nisi tabe iuuentam
Perdere, et abruptam properare in funera lucem.
Plorandi, si quis dignos ploratibus esse

p.18
Hosce velit: nec iam potius ceu monstra facesque
Natura insimulet, numerosque et pondera spernat.
Ast alijs alia est potandi meta: quod ipsi
Hos inter cyathos captent sua lucra, calentes
Atque alacres regum magna ad compendia mentes
Cum ducant: videantque minus, sapiantque Tyranni
Iam minus, et rerum satis haud sua commoda pensent.
Vulpibus haec ratio est, Regum qui cladibus esse
Magni optant, pensique nihil de principe ducunt,
Dummodo se firment, praedaque fruantur opima.
Regibus interea volupe est poclisque quietique
Indulgere, parum curantibus ardua: vel non
Sollicitis rerum que vel sit forma, vel vsus,
Vel quae iactentur cumulato scommate voces.
Vsque adeo vini sceleratior vsus honestis
Eximijsque nocet, Regumque palatia sternit,
Et quae vitari poterant, mala plurima gignit.
Abstemios decet esse viros, qui publica tractent:
Qui virtute velint enitier, haecque probarint
Praemia, quae vitae sunt praemia vera. facessat
Qui natos statuit vulgi ad ludibria Reges,
Queis licet esse bonis, si non libet esse malignis.
Nec tamen illa Duces tantum, Comitesue suaque
Nobilitate etiam claros, res improba, perdit
Ebrietas. hominum cunctos inuasit, agitque
Radices: facili nec sese ea pestis opella
Extrudi patitur possessaue pectora linquit.
Quin etiam doctos, quid enim? quod opinio multis
Doctrinae famam titulosque indulsit inanes:
Corripuit, patiturque graues Sapientia motus,
Regulaque [R gulaq; ed.] ipsa labat. Dij quid clamoris inepti,
Quid vanae existit vocis? nec guttura verbis

p.19
Sufficiunt. iam se vel dicta vetusta Sophorum:
Vel prolata recens ita venditat alea: ne vel
Audiri voces, vel cernier alea possit.
Hic mihi quis Simias, vrsosque canesque suesque
Plagososue Asinos, saeuosque in bella Leones
Rettulerit? quosdam contractis viribus agnos
Reddier: hos hircos sectantes probra, vel vros,
Aut se iactantes nimio inturgescere ventre
Buffones. Dij quantum inerit sapientibus artis,
Et studij quantum. iam se hic deuoluit et omnes
Lubricat in gyros. alius de trabe pependit
Subuerso in terram cerebro, cyathisque minatus
Alludit socijs. patulis pars altera mensis
Insilit, hic choreas et laeta tripudia ducit,
Serpit humi quidam: quidam bacchantur, et ipsa
Scamna etiam feriunt, plausuque ingentia iactant
Orgia, et ambabus prensant carchesia palmis
Delibantque Dijs versusque in pocula gignunt.
Interea quidam maestique altumque silentes
Immersere polo mentemque animosque cerebrumque,
Et de diuinis subigunt pia guttura verbis.
Hos alij rident: fusique in gaudia totis
Cantibus instrepitant, laetissima turba: nec esse
Quae mala turba potest. paucos fortasse videres
Dormitum cessisse, altosque ascendere lectos.
Sed simul insanos vt sese infudit in artus
Igne nocens Bromius, vinoque exegit honorem:
Actutum multi prostant, adesque relinquunt:
Progressique adeo per compita publica, perque
Vicorum ambages, positisque pudoribus errant.
Infoelix hominum genus, et sapientia stultis
Credita: qui foedo seque et sua more notarint,

p.20
Inuisosque bonis tanta ob fastidia reddant.
Quid quod multi etiam veros imitantur et ore
Et clamore canes? subtus se scamna recondunt
Et latrant. vlulant alij: quosdamque videres
Remigia alarum cubitis subnectere, tanquam
Mox superas adeant auras, sociasque volucres
Visent, ac facili subigant talaria vento.
Hos inuasit amor, qui circumquaque ruentes
Omnibus alludunt complexibus: oscula figunt
Omnibus, et valde studijs laetantur amicis
Nunc blandi. sedenim quidam rixantur. at isti
Nil rixati etiam pugnosque ac verbera miscent:
Et circum facili glomerant noua praelia dextra:
Crinibus innixi palmis, asarota volutant,
Comprensosque trahunt, tractisque analecta cibique
Relliquias cumulant, Scopisque vtuntur amicis
Atque illisa solo sibi mutua corpora pulsant.
Hos dirimunt alij. Quo nunc sapientia sese
Proripuit? pudeatne viros studijsque bonoque
Ingenij cultos auidis ita iurgia dextris
Ceu fatuos miscere, ferasque imitarier ausu,
Et crines digitis, et honestas vellere barbas?
Desinite o iuuenes. deceat moderatio doctos,
Et noua pro stultis veniat concordia rixis.
Dixerat hic: sed vix etiam: cum dicta vomendo
Spurcat, et immundum dat late excurrere Bacchum,
Praecipitemque agit, ac coeno late omnia foedat.
Hunc alij exturbant. en qui noua foedera suasit,
Vt persuasa nouo munitque vrgetque sigillo?
Ne dubites animis suadentem, et ventre locutum
Esse etiam toto: pactum cum pignore firmet,
Et pleno et certo. Sedenim iam caetera pubes

p.21
Artibus interea se alijs exercet. at vnum
Belle equidem oblectat, risumque astantibus auget.
Peluis erat, cui iam media tenus intulit aluo
Sparus aquam: nummum ast immerserat Ebulus. hanc vt
In medium Sparus locat, haud ita multa moratus
Ista laboris habe, dixit, tibi praemia: si cui
Orbibus innixo geminis, palmaque prehensis,
Haec correpta libet subducere morsibus era
E fundo sublecta: nihil genubusue alijsue
Praesidijs vtare: sed vno tergore fultus
Extremisque pedum serpendo adnitere. lapsu
Si fortasse ruas dabitur nihil. ista volenti
Lex erit. Vt duro virtus conamine gaudet?
Et duo cum nummis habeat sibi pocula Victor.
Finierat: cum se expediunt. Sapientia miros
Induit anfractus: vino fiducia surgit,
Et tentare iuuat si quid fortasse labori
Aspiret fortuna nouo. fuit omnibus vnus
Stulticia maior: cui cum sapientia primas
Detulerat, studijs meritum affectabat honorem.
Cumque videri aliquid vel vocibus se volebat,
Insilit in medium: vibrataque brachia pandens
Ostentat magnos diducti corporis artus,
Et primas poscens geminos citus arripit orbes,
Inseruitque adeo digitis: ac talia fatur.
Liber et alma Ceres: cui nosque et nostra dicamus
Omnia, et arrectas plerunque aduertitis aures:
Ferte pedem, nostrosque pedes firmosque lacertos
Asserite, et duplices lucro mihi figite palmas.
Victor aquas voto soluam, cereamque micantem
Intulero vestris laetissima munera templis.
Laus mihi de facto satis est, et victor ouabo

p.22
Plausibus. haec dixit: Sedenim neque vota Lyaeus
Nec promissa Ceres tanto in certamine, tanto
Percipiunt fremitu: vox est oppressa boantum
Vocibus, et tenues disparsa redibat in auras.
Nam cum porrecto se tergore firmat, et altis
Innixus plantis serpendo allabitur, euax,
Nec male succedit primo victoria gressu.
Stant circum clamore viri bacchoque calentes
Hortandoque animum adijciunt, dextroque labori
Gratantur: pelui cum membra propinquat, et ora,
Ora figurat aquis velut immersurus: et vt se
Orbibus inclinat lucroque aerique minatur
Spe victor, paruis luctando impegit, et error
Inijcio tenuis celeres dedit esse ruinas
Euertitque virum magnaque e strage relinquit.
Namque sinistra suis discussa a gressibus: vt cum
Haud rectos proferre gradus motuque tueri
Linea recta potest, paulum variata supernae
Concedit moli: lapsuque excussa ruentem
Pertrahit, ac sonitu medias subuertit in vndas.
Peluim mala premit, vicinoque obuia limbo
Aduersas aure partes sustollit, et omni
Lapsantem perfudit aqua, faciemque genasque
Luminaque, et molles numeroso gurgite vestes
Spargit, et impariles hoc lenit rore capillos.
Attollunt risum, resonatque boatibus aura,
Et salibus subuersum onerant. Cerealia quin tu
Munera, quin Baccho intuleris. cape grandia dextra
Aera, tuis etiam iam parta laboribus: vnde
Frugiferae Cereri votumque et praemia soluas.
Perstitit ille. genas mulcens, et vellera siccans,
Nescio quid moto quaestus de dente, Sed alte

p.23
Dissimulat casum suaque infortunia risu
Deludit: duo cum poscens sibi pocula laetos
Restituit vultus, aliosque hortatur, vt ipsum
Valde etiam tentent, Sedenim nihil omnibus vnus
Persuadet. Dij, quid non ebrietate malorum,
Quid non inuisi moris suborier, aut quid
Non se inferre putes? alios imitarier audis
Ore Catos, alios tauros, et fronte minari
Praelia. quis formas omnes, qui stulta loquatur
Indicia, et varios in aperta pericula casus?
Quin gallos alij referunt, manibusque repente
Complosis miro testantur gaudia cantu,
Et signasse diem poterint hac voce videri.
Omnibus his nihil eximij est, nisi sola voluptas
Stultitiaeque labor Bromijque furentis. ab illis
Sunt alij quidam, turba improba, cuius ab ore
Iuramenta, faces, dire, periuria, rancor,
Atque nocendi alijs studium, mendacia, fucus,
Et per amicitiae speciem fallacia multis
Tecta dolis, magnisque vsuris vendita: cum vel
Ingentes spargat furibunda in dicta susurros:
Vel quae clausa alijs fuerant secreta reuelat.
Accidere id plerunque etenim, vt quae sobrius abdit,
Ebrius effundat. nulla est reuerentia: nullus
Pene pudor: nihil obloquijs iam parcitur: omnes
Carpit, et impresso rodit pulcherrima dente.
Haec est inferni certissima portio. Sed quid
Immoror? abducit non cautos garrula doctos
Ebrietas: monstri similes facit, omnibus auget
Blandula stulticiam: dementat Pallada Bacchus.
Etsi autem non hoc cunctos e more teneri
Dixeris, Aonijs excultos artibus: vt non

p.24
Obruier vinis Italos Gallosue, nec omnes
Germanos etiam spectaueris. attamen huius
Si secli mores ad prima lycea virosque
Contuleris, quorum virtutibus inclyta pridem
Nomina cesserunt: deprendes omnibus esse
In cyathos studium maius fortasse, deceret
Quam qui Musarum cultusque ac castra sequantur.
Quanquam nescio quid videantur regna subinde
Ceu patrocinij deferre in pocula: cum vel
Terrarum ratio, vel consuetudo, vel ipse
Naturae vires, potandi suaserit vsum,
Internumque velit cyathis lenire calorem.
Ausonijs etenim quod sit minor impetus istuc,
Et minus illa sequi studeant certamina, cunctis
Ex illo certe est occasio prima: quod aestu
Ferueat immani regio: quem lympha calorem
Leniat, ac medios infundat frigus in artus.
Tum sitis hic minor est: quod non interna calescunt
Viscera tantopere: externo licet igne molestas
Percipiant flammas, leuibus quae tollier vmbris
Porticibusque adeo et remoueri fornice possint.
Postremo impensis ibi magnis pocla licere,
Si meliora bibas. gratis haud tibi venerit istic
Bacchus, et e caro prostat vindemia censu.
Interea est alijs pro consuetudine, latis
Nonnunquam cyathis et amicis haustibus vti:
Qui non in nummis vitam posuere: nec esse
Sordidiora sinunt ob viles nomina cultus.
Accedunt igitur se mutuo honesta secuti
Pocula: quae nullo violant petulantius igne
Poti etiam. cum quae sibi sobria turba videri
Esse velit, foedo maculet sua sobria ritu:

p.25
Haec nostris laus est et gloria gentibus. augent
Interdum poclis vsum: sed moribus augent
Saluis, et salua sese pietate frequentant.
Heu quantum. sedenim iam non ea probra superbis
Obijciam Venetis, neque stringam voce Latinos.
Tempus erit, toto cum candida Musa vigore
Ista canat, mediosque inter foedissima Soles
Explicet ac cunctis cernenda ea turpia pandat.
Hoc opus haud isto subarari crimine iam nunc
Ipse sinam. purae veniant ad lumina chartae
Quas manus amplecti scelerum liberrima possit.
Sed quid ego haec iuuenum est feruens in pocla voluptas
Quae, sacris quoties indulgent ocia Musis,
Si fortasse sequi videas, iam multa profecto
Aut ridenda vides, aut commiseranda tueris.
Quin sua militibus ratio est, suus vsus honestis
Agricolis. potant etiam; cum potibus addunt
Sic fraenos, alios raro vt quod laeserit vnquam
Designent. curas delata in pocula figunt,
Euacuantque cyphos vinoque insistere certant.
Quod si interdum etiam nascuntur iurgia, miles
Iurgia decidit gladijs: se fuste colonus
Vindicat, aut rapta minitatur dura securi.
Sunt faciles animi motus: litemque diremit
Saepe vnum molli perlatum gutture verbum,
Decoxitque minas, bilemque in foedera vertit.
A pugna nihil inuidiae est. non alter honestam
Alterius famam, non facta interrita verbis
Suggillat. siquid saltandum est, fistula rythmos
Ordinat, ac molles imitatur tibia flexus.
Longius interea sed prouehor. istud at aequi
Censores faciant: si quae mortalibus esse

p.26
Pernitiosa sciam et cunctis turpissima, prorsus
Insectanda putem: doceamque cauere Nepotes
Et vitare malum: quod nil nisi mortis acerba
Flagitijque adeo fontes, molemque pericli
Adferat, ac iustis immergat cladibus aeuum.
Fama est non aliter quam potos seria Persas
Tractauisse. sed hos ea confidentia tandem
Perdidit, ac stulto versa est ea gloria facto.
Sane ea res nunquam fructu est depensa modesto
Eximioque Dijs aduersa est protinus ipsis
Atque hominum mentes studio conturbat inani.
Ebrietas saeuis est bestia dentibus: his se
Conficit, ac merito cultores vulnere sternit.
Ergo vbi Noah pater iam vina recentia promi
Imperat, ac Baccho iuuat indulgere bibebat
Liberius fortasse Senex, auidoque palato
Nectareos succos et dulcia pocula sumit.
Quin ea vina putes nostris meliora, nec hisce
Aequa fuisse tuis: quae iam vel languida botris
Intulerit tellus, vel opimo lympha meatu.
Diluit, ac gelidis recalentia temperat vndis.
Ista recens tum terra dedit: tum viuida virtus
Adiecit pretium: tum se fragor auxit odore:
Et color eximie rutulat: qui pene pyropum
Exprimit, ac radijs implet vibrantibus auras.
Quin bonitas primo se prodit amica sapore
Inuitatque animum agricolis, vt grata laborum
Multiplicisque adeo curae libamina tentent,
Primitiasque Dijs et musta recentia ponant.
Iamque manu cupido cyathos admouerat ori
Haud fortasse etiam multos: cum victa Lyaeo
Membra, velut dulci sub rore madentia, cernit

p.27
Nutantes manibus pedibusque aduoluere motus,
Et dubios proferre gradus, oculisque soporem
Inijcere, et totis generare sub artubus ignes.
Causa mouet non magna Senes. facilique Lyaeo
Induit astrictos mens non sibi conscia sensus.
Et iucunda bonis res est ea, cernere quo se
Prima Senum motu, ceu pressa rigoribus annos,
Restituat natura: genis cum inferre calorem
Et membris satagit: rutuloque ita tempora flore
Occupat, ac hilares inscribit lumine vultus.
Tum blandi mores, puerosque imitata loquendi
Garrulitas: veteris tum fortia facta iuuentae,
Tum belli casus, tum multa pericula: tum quo
Successu fuerint studijs et honoribus vsi:
Quantas lustrarint terras: quibus alta procellis
Aequora transierint reduces. quo more fideque
Principibus grati: iuuenes quae denique passi
Multa aduersa sient: quo castra Ducesque secuti
Officio, et superent quibus infortunia dextris.
Quin hominum istius moresque et plurima secli
Munera: qua vitae cursum integritate pararint
Explerintque simul. quae Disciplina fuisset,
Quis iuuenum pudor: et misero quam grata parenti
Fama foret, si quae de gnato laeta referri
Audierat. quantos tum terra aequissima fructus
Et lucri quantum cultoribus attulit: aeuo
Huic plane absimilis: sterili cum semina culmo
Reddita, spe lactant miseros fallace colonos
Impensasque vorant, sortemque ex foenore ducunt.
Tum vina vberius, pecorum foetura, suesque
Et quae multiplici seruiret copia mensae
Maior erat. vili prostabant aere, fuitque

p.28
Merx omnis facili proposta et vendita nummo.
Denique quae nostri maiores secla ferebant
Aurea, sub nostris exacta parentibus esse
Dixeris. hic verso prorsus ceu cardine mundus
Nutat, et a veterum studio ac virtute recedit.
Vna tamen Senibus superest fiducia: quod se
Victuros non esse diu, seclique sequentis
Visuros cladem funestaque tempora ducant.
Nam quae cernis adhuc, meliora existere, quam quae
Siue odisse velis, seu non tibi labier optes.
Longae aequidem aetatis spacium mihi ruga senilis
Prodit: et antiquis haec cum praesentia vera
Comparo lance: boni nihil est quod caetera sperent
Secula. deterius ruet in noua vulnera vulgus,
Et grauior nostros prendet fortuna minores.
Ceu venti variant, variant sic tempora sortes:
Et plerunque bonis quae sint tristissima reddunt.
Sic fortasse Senes inter sua pocula Baccho
Flammati, veteris referunt praeconia mundi:
Hortanturque suos, verbisque ad maxima firmant,
Vt quae iusta sient coelo duce facta sequantur.
Digressi, placide componunt membra cubili,
Et somno sibi pressa leuant, curasque resoluunt
Securi. Sic Noah pater, cum vina cerebro
Spirituum tenues aduoluunt blandula flammas,
Dormit, et expasso conuoluit somnia ventre.
Prima quies iam laeta aberat: cum stragula motu
Discutit, ac nudos cernendus procubat artus:
Neglectus fortasse suis, qui rura secuti
Non iam praesentes dominum curare ministri.
Vtque iacet: redit ex aruo Cham filius, ille
Siue aetate minor, seu mente: patremque iacentem

p.29
Vt videt, ac nullis obtectum vestibus: ausis
Stultus, et immani satus ad ludibria sorte,
Illudit patri: tollensque impune cachinnos
Ridet, et haud leuibus miscet fastidia sannis.
Siue animi vitijs oculo et sceleratus vtroque,
Seu sermone procax et inepto garrulus ore,
Plurima non sacro congessit scommata vultu,
Atque abit. Heu quanta est misero plerunque parenti
Praesertimque seni, pro gnato cura: quis ardor,
Quanta etiam anxietas? quae sollicitudo? sed hic quid
Pro tanta reddit sancto pietate parenti?
Scilicet a Chamo traducta est regula blennis
Bucconique fero, meritis qua praemia soluat,
Maiorumque fidem cumulato penset honore.
Impuri mores igitur, vel inepta salacis
Plurima probra animi, cursusque perhennis, et omni
Stulticia peior sapientia, clamor, et ipsum
Pectoris ingrati, quantum est onus: improbitasque
Et furto plerunque comes Venus impigra: quo suis
Laedere, et a nullo laudem virtute mereri:
Hanc, inquam, scelerum laruam, vitaeque furentis
Dira quis acta canat? labor est in carmine, cum se
Nata orco soboles inuito saepe Poeta
Ingerit, ac sacris obiectat tristia Musis.
Et dicenda tamen sunt monstra aliquando: velut res
Aemula naturae: cum transplantata secundo
Errat ab euentu: nec fit quod prima volebant
Semina, et informes reddit membranula foetus.
Vt satis est Chamo visum risisse parentem,
Et sancto illusisse seni, quem numine sciret
Propitioque Deo lymphis superantibus vsum,
Multaque sub gemino tolerasse pericula mundo:

p.30
Mox abit. Vtque abijt, fratres adit impiger. excors
Stulticiaque grauis, ceu diro futilis ore,
Ac circum patrem quae sunt spectacula narrat:
Consueto pro more. etenim qui seria potis
Officia exhibeat, gratosue accommodet vsus:
Rarus erit. plures certe in fastidia mittent,
Illudantque adeo miseras: sannasque iocosque
Ingerere, et leuibus certant agitare cauillis.
Ebrietas Orco digna est: Lethesque paludis
Et famae soboles: cui terrae mixtus et auris
Adiecit Bromius celeres feruoribus alas,
Incertosque pedes et verba fluentia iunxit.
Illo igitur Sathanas, Acheronque et tota ministro
Vtitur inferni soboles: quem maxima circum
Climata terrarum, circumque vagarier vrbes
Et populos, Stygiae rector iubet arcis: et omnes
Fallere, et vsura cumulandas ducere sortes.
Quas ergo infernus primo nequit acer hiatu
Prendere, et euersos ardentibus abdere tectis:
Hos vino captos blanda ebrietate, malignis
Artibus incendit, circloque in naribus acto
Ad scelerum formas, ad foeda ac improba ducit.
Sic ductis facile exitium est: nisi multa honorum
Vel reuocet virtus, vel cladibus arceat: et quae
Ebrius haud etiam disposta pericula cernit,
Auertant alij, cursumque in vulnera tardent.
Etsi igitur crebra nihil ebrietate putandum est
Turpius, et vitij est culpanda licentia [licenta ed.]: Si quem
Hac tamen interdum videas fortasse parumper
Euersum, et dulci iam victum membra Lyaeo:
Humanum est dignumque Deo rationibus vti
Quae misero prosint: quae captum mente reducant

p.31
Quaeque errata tegant lectoque locoue bearint.
Et labi facile est: et adest occasio, quae te
Praecipitet: ni quid melioribus vtier astris
Et praesente Deo vitae in tutamina poscis.
Hanc operam praestare bonos decet omnibus. vt quid
Esse velis igitur durusue asperue parenti,
Quo viuis genitore? Deum est laesisse parentem
Contempsisse tuum. Scelus est hoc omnibus vnum
Maius: quod vitae clades praesentis et aeui
Auxerit, et Stygio post funera torserit igne.
Ergo tuos animis non tantum inferre parentes
Et coluisse velis: externo opus esse putabis
Hoc etiam, quo se prodat reuerentia, signo:
Vt pia membra tegas, quae te texere: Senesque
Ore, manu, studijs, cura et pietate iuuabis.
Haec coelum virtus peperit. nec praemia vitae
Defuerint. sane cumularit gloria laudes
Haecque tuos melior recrearit fama Nepotes.
Quin neque res caeco conuoluitur ordine: sed quo
Tu plerunque tuos tractaris more parentes,
Dignarisue loco, aut fessis solatia praestas:
Hac tibi lance tui reddent aequalia gnati,
Et similes dent esse vices. ingrata minorum
Affiget te vita Senem: capiesque quod olim
Es meritus: iustoque redit tibi nausea disco.
Tum doleas, cum tu patrem violando doleres
Ante nihil. iusta est supero sententia coelo:
Et nihil est Diuos contemnere. Iuppiter aequo
Lumine mortales et eorum facta tuetur,
Inque suos seruata dies immota recondit:
Vt quod sis meritus simili sub pondere reddat.
Propitius sedenim clemensque bonusque vocanti

p.32
Sis Deus: et miserae nihil acta inuisa iuuenta
Esse mouenda putes. Si quid tibi saeuiat ira,
Deficimus: cum multa reos iniuria coelo
Praestet, et ingrata sit noxa amplissima vitae.
Interea fratrem fratres mirantur. et vt rem
Cognoscunt, properis rapiuntur cursibus. vltro
Nil se immiscentes Chami sermonibus. ast cum
Accessere quidem propius, capit alter et alter
Consilium, ne quid nudati membra parentis,
Quae natura tegit, spectare virilia possent.
Auersi subeunt igitur: chlamydemque decore
Inijciunt: nec quae cernenda haud membra fuissent,
Vlla vident. non Thesaurum cumulare parentes
Maiorem natis, maioraue lucra, pudore:
Qui si solus inest, poterint et inesse videri
Caetera, et augustas in vitam mittere sortes.
Dij quantum laudis verae est sobolique patrique,
Esse bonos. coelo venit ista modestia, nec iam
Sedibus incertis nostros ea transit in artus.
Praesertim senibus si seruiat aequa. voluptas
Officio capitur, cum mens sibi conscia recti
Frondet, et interno gaudent praecordia motu.
Iamque Senem nexu somnusque quiesque resoluit,
Et sibi discussit reparato vincla cerebro:
Cum simul et fuerant stolido quae tristia nato
Designata videt: siue huic suus acta reuelat
Spiritus: angelicis seu prodita vocibus haurit:
Seu famulis perspecta, nihil reticenda putarint
Quae mala non casto patrarat filius ausu.
Et mirari equidem iusti potes omnia coeli
Argumenta. sed hoc, libeat si vera fateri,
Imprimis moueat: quod quae secreta maligno

p.33
Impuros animo potes affectasse videri,
Atque occulta tuis cupias consortibus esse:
Haud occulta ferat superum sententia. Sed ceu
Praesentem sorex se voce ac murmure prodit:
Sic scelus infando perfectum more, silendo
Sese aperit: cumque haud loquitur, tamen omnia pandit,
Et sese in poenas quocunque ex indice mittit.
Postquam igitur Chami didicit pater acta dolebat
Primum animo: quod tanta quidem vecordia gnatum
In transuersa trahat, nihil vt se lege moueri
Aut ratione velit: pietatem deserat, et quae
Exitio poenaque luat, malefacta sequatur.
Ach tete natum plane infoelicibus astris,
Intempestiuis eductum sordibus. heu quid,
Quid Fili iuuat esse malum, Stygijque draconis
Iussa sequi: potius magno quam pectora coelo
Subijcere, et factis aeternum inferre Tonantem?
Ach plane aduerso parientem numine: cum te
Ad luctum genitrix et ad omnia dura creatum,
Ingratumque dijs tanta est enixa labore,
Et tantis fouit studijs, cum tenerior esses
Et natu minimus, seraeque aetatis et aeui:
Vt quo nunc foelix gauderet mater alumno
Et tete fessis solatia rebus haberet.
Quin tibi iusta etiam maturo plenior aeuo
Militat annorum series: et multa videndo
Expertus, poteras alio tua facta tueri,
Atque alio proferre gradu, te exempla mouerent
Euersi paulo ante soli: quando omnia lymphae
Omnia pontus erant, stragemque et funera nostro
Huic generi iusta Deus intulit horrida lance.
Tum natura dedit conserti iura pudoris

p.34
Te sentire: intusque geris quo cuncta tueri
Hospite recta potes. nec tete vana tuorum
In scelus inuitat fratrum petulantia: nec res
Difficili poterat conatu haec improba vinci
Quorsum igitur Fili raperis? heu quanta minores
Stulticia inuoluet? peccati ea praemia nostri,
Et poenam pro labe putes. hos aemula fructus
In nostros fudit maiorum audacia natos.
Et tamen haud superis tete impellentibus istud
Crimen obis. tua te liberrima pene voluntas
Efficit esse malum: flammas Draco subijcit. hae te
Percellunt causae, teque ad non sana perurgent.
Heu fili: heu cur non melioribus vteris ausis:
Et tete coelo stolidum patiare moneri,
Vt sapias? sedenim quis numina iusta, Deosque
Quis prohibere potes, vt non quae digna receptes,
Et tua probra luas? superi sententia coeli
Perstet, et inscriptae durent tibi pectore leges.
Sic Senior magno distractus in ardua luctus
Cum simul erumpens, coelestique incitus igne
Ingeminat: magno proles tibi Quarta nepote
Sit maledicta: patrisque luat delicta Canaan,
Aduersumque habeat factisque annisque Tonantem
Aethereum: quod me contemptui habere parentem
Sustineas, nostroque illuseris improbus aeuo.
Is fratres inter seruus siet. omnibus illum
Percelli curis, et tristia ferre necesse est.
Sem vero foelix, et libertate potitus
Aeterna viuat: cuius Benedictio firmae
Sit subnixa basi, patrio quam maxima coelo
Extulerit diuum soboles, primaeua Tonantis
Gloria: quae nostros a Semo traxerit artus:

p.35
Vt Chami sannas, atque Orci vincula tollat.
Quin tua non tantum tete Benedictio iustum
Seruarit: Iaphetum etiam pia facta secutum
Apprendet. patrijs fortasse excedere regnis,
Terrarumque potes colere vlteriora. sed is te
Saluo saluus erit: quaeque est tibi gratia fratrem
Illa etiam sera sub posteritate bearit.
Interea Chamo, qui forte virilia risit,
His veniat membris luctusque et plurima vitae
Illuuies [Illuies ed.]: profligato cum foeda pudore
Sectatus poenam cumulatis sordibus alte
Auxerit, ac oculis hominum sua crimina pandat:
Donec et acceptae foecundo ex vbere terrae
Excussus pereat malefacta ob grandia: cum nil
Fraternus stulto parcatue aut deferat ensis.
Haec habeas tibi Fili excors a sobrio, et illo
Patre quidem, quem tu ridebas ebrium. amarit
Posteritas iustum, crimenque in morte piabit.
Sic dixit. reliquis sedenim tum fratribus horror
Incussitque metum, subigitque in membra stuporem
Attonitis. tamen haec cum scirent coelitus esse
Promulgata, probant. patri se sternere: gratos
In coelum vultus, dextrasque in sidera tendunt.
Solus at immani tactus feruore parentem
Fastidit magno Cham filius obrutus igne
Impietatis: vt indigna tulit aure, futurum
Se reliquis seruum: cui pridem maxima patres
Detulerant natu minimo: vt qui prorsus haberet
Imperium, ac alios dominandi iure praeiret.
Ergo vbi se dicto extremum decernier, et iam
Fratribus in seruum, vitae in ludibria mitti
Audierat, flammis succensus pectora sese
Protinus abscindit communi foedere: ceu qui

p.36
Ipse suis deinceps iam rebus consulat: ac quam
Deligat ingenio formam vitaeue lociue,
Et tutas quas quaerat opes, sine clade sequatur.
Vlteriora quidem fratrum commercia non se
Posse pati: nec se genitori hic amplius aequum
Praebere at tacitas meditari in pectora lites,
Delirumque senem totis odisse medullis.
Quin illud seruire, animos et pectora toto
Cardine depulerat. graue conuersatio Chamo
Inijcit ista iugum: nec se capere amplius illo
Spiritus igne potest. Quin iam manifesta patescit
Causa abitus. sedenim tacitas sibi decoquit iras
Et premit inductos alto sub corde dolores.
Interdum tamen haec secum, mene omnibus vnum
Post habitum? quin ipso etiam genitore repulsum
Imperio, et veluti seruitum fratribus ire?
Sed Senis haud ego verba moror. iuuat omnibus esse
Fratribus inuisum? dum meme vlciscar, et omnes
Laeserim, et optatis violato iure fruamur.
Asperius tamen in patrem nil mouero. sese
Conficit ipsa aetas, stolidoque fatiscit. at iste
Semus, in immensum quem tollit gloria, Si quid
Me mea fata ferant, praeuisaque regna secundent
Sentiet haud nostrum maledicto impune petitum
Esse caput. dabit hic coelo mihi vindice poenas:
Si quae consilio, successu aut ensibus vlla est
Intemerata fides, et dextram fata sequuntur.
Haec secum tacito Chamus sub pectore. Sed nec
Ausu erat ille minor, quam pectore. protinus illam
Quae Semo patris consensu obuenerat oram
Terrarum, et primis Euphratem cursibus ambit,
Occupat, ac late dominatum promouet, austrum

p.37
Nil etiam accedens: quanquam dominarier austris
Iussus erat, mediosque inter se condere Soles,
Afrorumque iugis salebrosos figere gressus.
Hanc igitur Semo postquam interuertit humumque
Et patriam magno confisus robore sortem:
Praesidijs sese actutum confirmat, et vrbem
Molitus celsa diduxit moenia turri,
Aptauitque trabes, iunxitque bitumine muros
Grassatus, belloque furens: et dogmata veris
Plane aduersa serens. fratrique hominique Deoque
Ex aequo inuisus: fonsque impietatis, et omnis
Causa mali: quo vel virtus, vel maxima coeli
Cura abit, ac mores violenta licentia perdit.
Ast vbi Noah pater scelerati plurima Chami
Facta videt: studijsque nihil superesse, quod vllam
Promittat vitae formam melioris et vsus:
Cumque etiam soboli maiorem increscere cernit
Stulticiam: et patrios amplectier vndique ritus,
Contemptoque Deo coelique marisque potente
Idolum stabilire, animisque inferre profanos
Cultus, et recto vitam non ducere gressu.
Praeterea cum linguarum confusio mentes
Distrahat, ac scisso concordia diffluat vsu:
Inuadatque metus cunctos, vbi tanta Tyranno
Nimrotho cessit rerum prouincia: nec se
Iam tutum Senior dira inter monstra ferebat
Obiurgatorem, cum verba minantia poenas
Siue aegre admittant, seu plane audire recusent:
Cumque etiam tendi Semo plerunque videret
Insidias gladiosque vrgerier vndique ceu iam
Sordibus excludi fraterno milite: cessit
Noah pater stultis Chami feruoribus. et se

p.38
Ex Oriente mouens (Iapheto forsitan ipso
Admonitus: cuperet tuta qui sede parentem
Degere, et exorti vitare pericula regni)
Hesperias quocunque modo, quocunque ministro,
Et quacunque via terras adit, Itala rura,
Oenotriosque viros: Latij qui praedia regni
Non ita cepissent dudum exercere, boumque
Obsequijs teneros sub aratro vertere sulcos.
Hos apud extremam tum vitam Noah latendo
Exegit, Latiumque vocat: quia tutus in istis
Securusque manens aetatem finijt oris:
Hicque adeo, infoelix vbi nunc est Roma, quieuit.
C. ERASMI MICHAELII
LAETI
RERVM DANICARVM
LIBER II.
Interea sese Iaphet dilatat, et omnem
Explicat in Boream, laterique Aquilonibus alte
Subiecto insistit: ceu pridem lege parentis
Acceptas Boreae regiones occupat, acri
Contentus terra geminas quae spectat in Arctos.
Ingens est tractus, lateque opposta rigenti
Terra polo: qua frigoribus subiecta stupendis

p.39
Climata laeta fides: niuibusque albescere montes,
Arua tegi tollique vias, protendier vmbras,
Et viridi pinus frondere cacumine cernis.
Hic igitur sobolem postquam accipit angulus ipsi
Iapheto, numeris excrescit protinus et se
Multiplicat: primisque implet subarata colonis
Et campis habitacla locans, et pellibus vtens.
Longa equidem est series: sed rerum huc omnibus vna
Summa redit. Genus hoc hominum ex Oriente per omnes
Arctoi lateris sese effudisse meatus,
Et Scythicas tenuisse plagas, circumque paludem
Consedisse diu nostras Maeotida gentes.
Illic Cimmerios Gomero patre creatos:
Getheroque satos fixisse palatia Gotthos,
Ascaniamque adeo sobolem, Daosque Henetosque
Tum sibi communes iunxisse in robora dextras
Certum est, et mixtas numeris auxisse phalanges.
Ex illis progressi igitur regionibus omnem
Qua patet in celebres iter et prospectus Iberos,
Impleuere locum: Celtasque Italosque Britannosque
Et quae Germanis sunt prima exordia regnis,
Constituere. nihil dubites quin prisca propago
Et series hominum, Arctoi sit copia mundi,
Quae simul Europae Borealia littora certis
Gentibus oppleuit: sparsasque hinc postea late
Imperium mouisse, proculque vrsisse nepotes,
Iapheti sobolem et genitoris semina iusti.
Gotthorum res prima fuit. Heu quanta vetustos
Inuoluit caligo patres, dum nulla supersunt
Hic monumenta: quibus quod verum est dicere, lucem
Et tenebris inferre queas. res omnis inani
Ceu coniectura dubioque ex lumine pendet:

p.40
Vt numero ex toto constet nihil: vnde priorum
Sit notum genus, et patria, et progressio, mores,
Atque iter, et primae tanta ad fastigia causae.
Quod cuique arrisit, verum est. proh plurima damni
Incrementa, ferae quae passim plurima gentes
Et funesta dabant: cum laesis vndique Musis
Bibliothecas, arreptosque tyrannide libros.
Ignibus absumunt flammisque inuoluere certant.
Aut ego quid Phario congesta volumina Regi
Immani flagrasse rogo, penitusque fauillis
Incinerata querar? fuit hoc Philadelphus honore
Praecipuos inter ceu lucida stella Monarchas:
Quod nihil impensis et opimo duxerit aeri
Parcendum, claris dum scripta diserta Pelasgis
Aut Solymis conferta viris: aut vllius arte
Ingenioue, licet Phario procul absit ab orbe,
Prodita, et Aonijs pars sint et lumina Musis:
Contrahat, ac numero scriptorum diuite regnet.
Quin sit Alexandro nomenque et gloria, primus
Quod tantam positis fundarit moenibus vrbem,
E #que sua intulerit solertes gente colonos.
At vero decus hoc Philadelpho cesserit: vnus
Quod rerum satagens doctrinas publica mundi
Commoda promoueat, pretijsque ac aere redemptos
Inferat authores, narrataque seria stipet.
Hoc monumentum igitur grassanti prorsus ab igne
Vastatum, toti iacturam dixeris orbi
Praecipuam. quid enim? quamuis fortasse silendo
Caetera praetereas, fuerint quae maxima: nonne
Humani generis seriem, quae prima per omnes
Est mundi tractus et primas sparsa per vrbes:
Vel plane absumptam, vel caecis deinde tenebris

p.41
Ceu mersam superesse putes? nihil ignis et vnda
Parcit: alunt certam vulgata incendia mortem.
Et tamen vna salus scelerato denique mundo
Haec superest, coniecturis ad maxima sese
Tollere, et e dubio sibi fingere prisca relatu:
Erroris iusta mercede. Iouemue Tonantem
Accuses? sedenim magni diuina voluntas
Est Iouis, vt pacem et fuerint quae pacis honeste
Quisque colat. si tanta homini fortasse voluptas
Tantaque cura foret sacris vigilasse Camoenis,
Stulticiae quanta est et belli flamma, valerent
Rectius, et generi constarent prospera nostro.
Nunc quidam vani captent cum nominis vmbram:
Et sibi nescio quae spondentes magna sequantur:
Euenit, vt medio factorum gurgite perdant
Nomina, et obscuros immittant rebus honores.
Hoc vitae pretium est et famae lapsus, honestis
Cum nihil ingenijs, cum doctae nulla Mineruae
Praemia detuleris: cui soli est plurima Diua
Relligio, et seris inscripta Nepotibus aetas.
Sunt animo quidam insipido furijsque venuste
Inflati, qui si gladios fortasse vel arma,
Aut clypeos, aut loricas, aut bellica leni
Nescio quo tandem tractarint spicula casu.
Quas non hij voces? quae non stratagemata saeuis
Rictibus ostentant: quae non tibi funera, quas non
Interdum strages funestaque praelia narrant?
Hic tibi Massagetum virtus, pulcherrima virtus
Massagetum, Lybies calor, aut Hispania Gotthis
Subdita: Celtarum vastatos milite fines,
Aut varia pridem mulctatos caede Britannos.
Quid vero Danos toties, totiesque petitos

p.42
Et fusos sedenim Russorum cladibus auctos
Egregie titulos: nunc Itala rura ferosque
Sauromatas: vel quos fluitantem [fluitatem ed.] iunxit ad Istrum
Pugnaces fortuna viros: et quicquid acerbi
Est generis sermonum: vbi nec moderatio, nec res
Iudicijque modus ridendi terminat oris
Eluuiem, et nullo sese pudor attrahit usu.
Haec cum multi equidem citroque vltroque volutent
Constantesque nihil cumulent in guttura voces:
Mirum est haec plausu tamen accipi: et esse remunctae
Non aliquem naris qui verba procacia belle
Arguat, ac leuibus stringat mendacia sannis.
Interea gentis neque constat origo: nec annis
Est inscripta fides, laribus qua luce paternis
Exierit, ferroque vias patefecerit et se
Intulerit populis, peregrinaque [perigrinaque ed.] culmina sternat.
Omnis in obscuro posita est lux. et tamen orbi
Nescio quid tandem affulsit, cum prisca referri
Scriptorum monumenta vides: sed languet id ipsum
Atque alijs tegitur, ceu res incerta volucris.
Quantae autem rixae? quanta est contentio? quidam
E Notijs mundi regionibus ardua Gotthis
Agmina traducunt septemque in regna Trioni
Subdita transportant Sueonumque in littora mergunt.
Ast alij e Borea, dij quanta voce profectos
Esse tonant. ceu cum se examina laxa repente
Dispergunt, variasque implent subeuntia corbes
Et grauibus vicina premunt aluearia bombis.
Sic Gotthos facto memorant velut agmine cunctas
Oppleuisse etiam terras: aut plurima multis
Damna dedisse locis: donec vel regna, vel vrbes
Condiderint: partamque adeo virtute quietem

p.43
Intulerint populis seque in sua commoda firment.
His ego quid tandem rixis, vel inesse putarim
Veri. vel nostris ceu certa inducere Musis
Et proferre queam? res vna est vera: profectos
Ex Oriente diu circum Maeotida laetis
Insedisse locis. qua cum regione potiti
Essent, ac numeris soboles iam creuerit: inde
Tecta mouet, totisque iter est aggressa maniplis
Hesperios petitura. ast non successit eunti
Protinus hoc multis res intercepta viarum
Flexibus, ac varijs fortunae ambagibus errat
Obiectataque moram: ne quod fatalia Regnum
Sidera promittunt, et honestos inter Iberos
Ostentant. primo liceat ceu prendere cursu
Et subitos inferre pedes regionibus: hic qua
Post tellure graui totos regnabitur annos
Tercentum, et fesso statuentur moenia Gottho.
Nam transgressa breues gens haec Maeotidis vndas,
Cum simul Europae latus attigit ardua, sese
Agminibus dirimit, duplicique ex ordine terras
Occupat. Euxinum pars accolit altera pontum,
Altera sub Boream discessit: habetque vetustas
Hic sedes, vbi nunc vastissima Scandia regnis
Floret, et eximio turgescit iugera cultu.
Scandia diues opum studijsque asperrima belli
Dum fortuna fuit: pretioque et honore virebat
Virtus, et patria quaesita est gloria laude.
Nunc varij mores, variaeque in praedia gentes
Inductae, multa ceu laxant vincula priscae
Aetatis fideique manu, propriasque secutae
Aut sordes vitae, aut rerum compendia florem
Decutiunt, tenui et se libertate tuentur.

p.44
Quaeque olim toto ceu praedas egit ab orbe,
Nunc versa sese praedas vice praestat, onusque
Etsi non sentit [senttt ed.], sentit tamen. omnibus vna
Frugibus exundans, quacunque accesserit agris
Cultura, ac presso tellus concedat aratro.
Aut ego quid syluas, quid montes aere grauique
Argento laetas, quid flumina, quidue secundos
Nauigijs portus, et opimas piscibus vndas
Faecundosque lacus, aut ferri dura rigentis
Pondera, quidue feras, quid equos, vrsosque luposque
Et Martis genus ac maculosae tergora Lyncis,
Cui pretium res esse dedit: quid denique foetos
Rangiferos memorem et densatas pellibus Alces?
Terra apprima ferax rerumque vberrima, seu se
Obijciat curis hominum, cedatque colonis:
Seu certe in Boream mundique sub vltima tendat
Climata, et obscuris mergat sua lucra tenebris.
Quid gentis mores humanaque pectora dicam?
Est quibus officio nil dulcius: istud honeste
Si tamen exquiras virtuteque iusta sequaris.
Dapsilis est plenaque nihil tibi lance negarit:
Apponitque libens quod vel fortasse facultas
Praebeat, aut tute possis cum laude mereri.
Quin illam nusquam cumulandis sordida nummi
Cura premit, rutuloque nihil se subijcit auro.
Quo sese reliqui populorum more fatigant,
Sollicitisque animos opplere laboribus: vt sub
Artibus iniustis etiam sua plurima stipent
Commoda, et e turpi densent marsupia lucro.
Non his opplerit se Scandia sordibus. acri
Suscitat ingenium virtute, et honesta paterna
Sub ratione colit, priscisque ita moribus instat,

p.45
Vt minime facili concedat lege vetustos
Maiorum ritus solitumque parentibus vsum
Tollier, aut leuibus consueta euertier ausis.
Ceu fit, cum reliquas vel inepta licentia gentes,
Vel tristes animo furia, morumque ruina
Praecipitat, veteresque nouo premit igne tabellas.
Aut ego quid vestes memorem, cum forma plicaeque
Ista antiqua manet? plane argumenta supersunt
Haec etiam vitae, et secli rudimenta prioris,
Simplicibus digesta modis habituque modesto
Et plano: cui non funesta superbia limbos
Addidit, aut strumis detorsit inanibus oras.
Vestibus hic vti videas habituque colonos,
Et varias se ferre nurus, iuuenesque senesque
Innuptasque adeo, quae captant laeta, puellas
Indulgere: quibus veterum spectatur auorum
Simplicitas: et adhuc teneri vestigia mundi
Deprendisse potes. stricta est, et quatuor vsque
Partibus hinc atque hinc, totidemque ita iuncta per oras
Vt nihil emineat, prostetue fluatue, redundetue,
Et noua se prodat stolido dementia luxu.
Vix equidem curuum geminas admisit in orbem
Commissura plicas, facili qua proxima nexu
Ora coit, pressatque, leui confinia labro.
Caetera suppositis aequata est artubus, ipsis
Lata etiam manicis: quae si dimissa sub imas
Pendeat arcta nates, iccirco haud protinus atram
Lambit humum cauda, neque syrmate verrit inani.
Omnibus vna quidem ratio est forma. tametsi
Qui sese ingenuis nunc esse parentibus ortos
Ostentare volunt, alios imitentur amictus
Et sibi vicinis e gentibus obuia sumant

p.46
Damna: quibus solui veterum sacra vincula morum
Posse, vel induci loculis dispendia cernunt.
Quanquam propterea haud sapiant: cum pene scientes
Prendentesque etiam pereant: vbi plurima duros
Saepe quidem ignaris struit imprudentia nexus.
Aut quae stulticia est impensis corpora tantis
Diffluere, ac pretijs viles onerarier artus?
Quid quaeso eximij est: si quae fortasse relicta
E patrijs venere bonis, violata profundas
Et pessum protrita dabis? quidue inde venusti
Quidue decori inerit: vario si mixta colore
Aut si scissa feras, maeandrisue obsita? vel si
Sidereas Iunonis aues imitere, vel vtri
Assimulatus eas distento foemora sacco,
Ac tenues volitent circum tibi stragula suras?
Sed tenue est quo se furor et dementia prodat,
Luxurians. fragili sunt haec sua praemia mundo
Stulticiaeque lues: maiorum vt moribus atri
Nescio quid semper cumulatis sordibus addat
Posteritas: quae Barbariem cum gestiat omni
Profligare manu, ciuiliaque acta tueri:
Hei vereor ne Barbariem magis attrahat Orbi,
Ac veteres inter sit sordida bestia ritus.
Ciuile est Virtutis opus. Si forte parentes
Crudeli saeuire animo, studijs malignis.
Et nimis insulso torquebant verba palato:
Hanc emendaris prudensque sagaxque proterui
Ingenij labem: mitesque reponere leges
Et sacros firmare velis in pectore mores.
Scilicet haec veram studia ob contraria laudem
Consuetudo parit. nulla est, quae gloria vanis
Captatur studijs, et re se firmat inani.

p.47
Effera Lerneae cum monstra paludis et Orci,
Opprimit Alcides, hominum sermonibus alte
Euehitur, primosque inter gratissima diuos
Nomina sortitus multo celebratur honore,
Thurigerasque suis statuit virtutibus aras.
At non par ratio est. si quae sunt optima turbes
Corrumpasue. inerat priscis sua gratia rebus,
Vtilitasque inerat foelixque modestia, quas tum
Quas natura etiam vera sub lance probauit.
Hanc strauisse, Deos violare est: Numina quorum
Si non tam celeres, certas tamen aemula poenas
Reddunt, ac iusto pensant violata furore.
Aut nunc Europa quae sera piamina gentes
Affligunt? opus est non me monitore, docebunt
Res ipsae: si cui fortasse aduertere mentem
Et spectare libet, studiumque et facta tueri.
Non ego iam interni quae sunt mala pectoris, alte
Exagero: quanquam fontemque et prima malorum
Semina concluso proficisci e pectore dicas
Et tacitos sibi ferre gradus, dum praua voluntas
Naturaeque lues, vitaeque licentia quiduis
Tentet, et externos animum producat in actus.
Sint ea secretis velut artubus abdita: nec iam
Aut menti excussus pudor, aut reuerentia fracto
Lapsa genu, flammaeue libidinis, atque proteruum
Inuidiae scelus, et patienti auersa Deo mens:
Ira, odium, cupidaeque manus ad praelia, rancor,
Et quae sola animum funesta superbia foedat:
Haec mihi Carminibus non sint farrago. laterent,
Atque vtinam solis lateant authoribus. Vt qui,
Quae mala sunt foueat, quae sunt mala solus habendo
Et patiendo luat, poenasque in pectore gestet.

p.48
Publica sed quae sunt, et quae sunt cognita vulgo
Crimina, et aeternos sese effudere sub actus:
Haec feriant oculos, animumque ad seria ducant.
Longa autem series atque Ilias ampla malorum
Surgeret: hanc si cui rerum fortasse liberet
Vertere sentinam, numerisque intexere cunctas
Quae pestes populos supremaque et infima turbant:
Nos tamen ista mouent, quae si laudanda putares,
Iam nil luxuries, iam nil dissentio, nil iam
Ebrietas vitij, nec haberet inertia crimen.
Aut quae prima querar? dirasue ac effera dicam
Iuramenta, quibus terramque et sidera miscet
Improbitas, coeloque velut sua bella minatur
Irritans. Proh quanta Deos violentia caeci
Pectoris oppugnat? nihil est elementa, salumque
Atque solum horrenda ceu voce lacessere: nec iam
Solus in ore Sathan, Hecateue aut fulmina, vel Styx
Vel Lemures, caecae vel inania somnia noctis,
Aut Acheron, Plutonis opes, ditissima regna
Inferni, pestes, et saeua tonitrua. longe
Depulsa est ea turba loco, nec idonea nostris
Sufficiensue malis scabie velut obsita languet,
Et vasto scelerum passim est exacta theatro.
Sed Christus, generis Saluator, et vnica nostri
Portus et aura boni: quo nobis vindice nomen
Creuit, et expulsis Lux est patefacta tenebris:
Ille, Deum soboles hominumque Redemptor, et vnus
Omnis origo boni, et placati causa Parentis:
Dirarum formis seruire procacibus vnus
Cogitur, ac solo constant periuria Christo.
Heu stirpem inuisam superis. quae vulnera, mortem
Stigmata [Sigmata ed.], lora, sitim, fusumque in caede cruorem

p.49
Per quae seruata est stygios conuertit in vsus:
Et ceu rem nihili ridere procaciter audet.
Illane Baptismo impietas est pacta? reditne haec
Gratia pro meritis, cum te Seruator Iesus
Christus ab aethereis excussum sedibus vnus
Restituit, captoque dabat tete hoste reuerti
In patriam, et superis deinceps clementibus vti?
An tantae vindex te libertatis et aeui
Propterea asseruit: reddas vt iniqua, merenti
Optima? et hinc scelerum sit parta licentia, vitae
Authorem vt violes contemptaque numina spernas?
Eia age, vel pudeat tete hic consistere: vel si
Consistas, alijs pudeat non moribus vti,
Et tam deformes in sidera tollere vultus.
Sit tibi mors Christi pretio: sint vulnera: grati
Sint tibi vibices, sint stigmata sancta. facessat
Proluuies morum dirisque absiste. Tonanti
Non res aethereo visa est leuis: vt tibi Gnatum,
Vtque sibi qualem pro te tibi mitteret, adde
Propterea diris fraenum: tibi temperet ora
Relligio, virtus, pietas, moderamen, Olympus.
Hoc tibi nocturnis studium curisque diurnis
Vnum atque acre siet. si iuramenta voluptas
Approbat, est stygio pars vere obnoxia regno.
Sed cesso. Luxum qui vestibus incidit, et quo
Ille etiam sese genioque et acumine passim
Venditat, ac crimen plerisque Cyclopibus auget:
Vt culpare quidem facile est, sic versibus omnes
Complecti formas diuersaque monstra referre,
Haud procliue etiam fuerit. Scelus omnibus istud
Exsuperat numeris, neque stringi limite possit.
Res est, et vano non prodita fabula dicto,

p.50
Nortuagicis comperta viris et gentibus orbe
Quae sese toto nostra haec ad littora vertunt:
Inscriptos templo populos, et imagine vestes
Expressas, vbi nunc Marestrantum nobile rupes
Inter et aequoreos subtendit moenia fluctus.
Hic igitur portus statioque optanda carinis
Cum siet, ac profugos admittat ab aequore nautas:
Ingenti veniunt numero, qui plurima mundi
Regna habitant: ratibusque Orientis et alitis Austri.
Hesperiasque plagas Arctoo aut subdita coelo
Climata disquirunt. furit Aeolus ipse procellis
Saepius, excussasque vijs in littora puppes
Cogit, et immani subigit freta caerula vento.
Hic portum tenuisse salus atque anchora classi
Ducitur, ac miseras recreant prymnesia gentes.
Ergo vbi Nortuagico perfuncti turbine Ponti
In tutum subire locum, Marestrantica visunt
Templa duces: variaque manu, signisque vetustis
Inscribunt [Iscribunt ed.] latera ac variato emblemate pingunt.
Ceu fit, diuersos sua consuetudo vel vsus
Cum rapit: vt laeto fallant sibi taedia gestu,
Expellantque animis curas ac pectore vellant.
Namque ingrata mora est, et valde incommoda nautis,
Destitui vento qui iusta ad carbasa dexter
Spiret, et optato promouerit embola cursu.
Interea fessis industria creuerit. aut quis
Omnia comprendat quibus ocia tollere certant
Praesidia? hi pingunt: alij luctantur: at iste
Cursat, et arrectos vocat in certamina fratres.
Quidam lignatum cum sit progressus, eundo
Cantibus indulget. quidam quod ludere norint
Alueolis, equidem positis sibi plurima nummis

p.51
Lucra petunt, dubioque sequuntur foenora talo.
Hic dormit rerum securus: at alter Olympo
Vota precesque dicat, properasque et euntibus auras
Poscit. at hunc curis inuolui: et vxor, et aeuo
Iam tener ac patrio spes filius vnica lucro.
Haec grauis est animo et conceptis sarcina curis:
Quae quacunque premat stimulis onerarit acerbis
Pectora, et e tacito lassat praecordia planctu.
Praecipue coniunx si forte iuuencula tantos
Abstrusosque animis gemitus commouerit, vni
Cui metuit. stultus qui quod metuisse volebat,
Attrahit ac poenas sibi sponte adsciscit inanes.
Ast mercatorum cura est ea maxima: nautas
Non ita sollicitos distrinxerat. Illa sub aequo
Turba quidem rerum discrimina collocat asse,
Nec sese vario patitur rumore moueri
Vt doleat. quosdam videas sarcire ruinas
Puppibus, et tenui noua damna obducere ligno.
Quosdam errare vijs, lateque excurrere. cunctos
Huc sua cura rapit, tristem quae taedia gignit
Delinire moram, longasque ita fallere noctes.
Sic alijs alij dum sese rebus et vsu
Exstimulant, quidam diducto grammate signat
Europae gentes patrijsque e ritibus aptat
Tergora, et assuetos pictis circundat amictus.
Hispanis chlamydem, braccatis femora Gallis
Italicisque togam, laxamque et syrmate longam
Hungaricis: strictam atque enodem fortibus addit
Sarmaticis: qua se Moesus et Bulgarus, et se
Russus, et ad Tanaim gens est quaecunque vel Ortum
Euxinoque colit confinia littora ponto,
Forma etiam munit, rigidosque obuelat in artus.

p.52
Ne Graecos certe memorem, celebresue Britannos
Aut Gotthos: vsi patrio qui semper amictu
Simplicibus stabant aequissima corpora formis.
Ast vbi Germanis habitum pictura manusque
Adderet artificis, certasque inferre lacernas,
E re commentum vera molitus, honeste
Indulgetque iocis, et seria lusibus ornat.
Forficis inseruit capulum atque manubria dextrae.
Alludens. laeuae formatum linea pannum
Addidit, ac multo sinuat velamina limbo.
Sic pictum membris linquit sine veste. rogatus
Hunc nudis tantum cur deserat artubus, et nil
Vestibus obuelet? faceto protinus ore
Rettulit. hic nostris non paret legibus. est vir
Germanus: cui quid placeat, quidue inde placebit
Haud nostra definit ope. stat liber: eique
Arbitrium formas cum saepius innouet: hoc nunc
E panno vestem sibi quae sit grata pararit,
Et varijs ludat circum sibi tergora formis.
Sic factum veteres narrant. cernuntur in isto
Hae templo facies, et imagine lusus honesta
Afficit, ac blandos fert in praecordia risus.
Etsi autem tali res ludicra venit ab arte,
Confinis vero tamen est. Sane omnibus vna
Pene quidem populis in amictus forma paternos
Sic placuit: nihil vt temere vel natio mutet
Vel probet. ast nobis animi sententia longe
Dispar: et si quod res est impune liceret
Dicere, non etiam prorsus rectissima, prauos
Ex vsu mores, ritusque afflauit inanes.
Et tamen haec prisco vix nota licentia mundo
Aut delecta fuit. Si quid rationibus hic sit

p.53
Fas vti: certe tantas Maxemiliano
Principe scissuras regna in Germanica vel tum
Arbitror inuectas, vel vitae moribus auctas
Firmatasque usu, primos cum fortis honores
E grege contractis legesque et iura sacraret
Militibus: iussitque vagas certo ordine turbas,
Et certa constare manu. grex iste coibat
Gentibus e varijs. varios quapropter amictus
Intulit in numerum. diuersos addidit vsus
Inde modos, creuitque ausis fiducia: donec
Stulticia e seruis, dominorum moribus omnem
Affricat labem, morbosque in culmina vulgat.
Nec tamen hic vitio formas damus: vt nihil hisce
Posse licere velim. gens est fortissima bellis,
Atque animi bonitate valet: non cogitur. optat
Mundiciem, laetisque inducit vestibus artes
Nunc has, nunc alias, variat ad vota colores.
At vero luxum et formas, quae prorsus auerno
Sunt monumenta Duci, nec iam fortasse decerent
Hos qui militiae sub Christo sancta dedissent
Nomina, culpamus: iustumque vocamus ad usum
Quae sunt corporibus velamina tradita nostris.
Vtque nihil merito reprendas, hoc tamen vnum
Quis non damnarit, pueros quod inepta parentum
Luxuries vitaeque adeo indulgentia perdat
Dum disciplinam concessa licentia tollit?
Sane equidem dictu quod pene est turpe, videres
Tantillos, habitu ceu claros saepe Monarchas
Diffluere. et si quae magnis concessa Tyrannis
Principibus viris (quibus est Respublica curae
Incumbitque labos, libertatemque tuentur:)
Ob Maiestatem poterint miranda videri,

p.54
In pueros translata queror, iam vilis agaso,
Iam lixae, et saeui Gnatones omnibus instant
Articulis, ne quid communi veste tegantur,
Communiue etiam circundent foemora panno.
Haec ratio est culpanda viris, qui iusque bonumque
Et quae sancta colunt. nihil est obtendere morbis
Pharmaca falsa. Deo res iudice constat: et vni
Peccatur, cum quod peccatur ab omnibus, vni
Detrahit, ac poenas in publica crimina reddit.
Certe equidem optandum votis communibus esset
Vt saperent, alijs qui vel virtute, vel vsu
Ante quidem cellunt, et honorum culmine praestant.
Romuleae veluti praestantes vrbis alumnos,
Aut Venetos memorant sectantes aequora turbas
Vestiri: quibus haec nil sors moderatius vsquam
Finxit. habet laudem sapientes inter honesta
Simplicitas. durat lucrumque modestia reddit.
Sed res sarciri nequit haec ploratibus. vna est
Ebrietas, medio Stygiae quam lubricus aulae
Rector ab inferno miserum transfudit in orbem
Hunc nostrum, et pleno dedit vbere toxica spargi.
Hoc sese imperio promouit et arte venenum
Sic quoque: vt Europae multas inuaserit vrbes,
Et populos plerunque omnes demerserit, omni
Vt iam se Ebrietas inter ferat omnia damno.
Heu priscos hominum mores: heu sobria quondam
Pectora: vt e medio cessit modus? ista veneno
Vipera luxuriat, blandosque in vulnera rictus
Pandit, et euerso regnum sibi firmat honesto.
Haec passim grassata lues primosque Monarchas
Extremosque etiam seruos ita corripit: vt nil
Iam sibi dulce putent praeter spumantia Baccho

p.55
Pocula, et in cyathos miseras demergere vitas.
Haec equidem summa est scelerum via. militat aeuum
Sponte malo, Bromijque calet feruoribus: huic se
Venter et ora Deo, mensque et spes vna sacrauit.
Sobria quin veluti nunc pectora rara supersunt:
Ebria sic sunt consilia. et quae tute sequare,
Tuta nec esse vides, factis nec idonea cernis.
Denique quis tantae fructusque et praemia labis
Ostendat? miserae labor est et plena ruinae
Proluuies, longosque plicans in crimina nodos
Multiplicat scelus et faedos sibi parturit ignes.
Aut quis adulteria ac scortis indulta proteruis
Acta nefasque refert? quis caedes, iurgia, rixas
Ignorat? certe leuis est occasio Potos
Quae mouet: vt rupto ceu foedere protinus enses
Stringant, ac gelido rimentur viscera ferro.
Denique non opus est numeris crudele referre
Ebrietati opus. Lerneae est ipsa paludis
Bestia: tot vitijs, tot monstris, totque redundans
Flagitijs: toti causa vt sit idonea mundo,
Qui pereat. leuia ista putes, si caetera vero
Iudicio expendas. Quid enim? blasphemia, diuos
Quo plerunque malo violat coelumque lacessit
Ebrietas, vna est quae terras misceat astris
Adducatque aeuo poenas: in tartara potos
Mergat, et immani succendat corda furore.
Heu quid flagitij est, media inter pocla Tonantem
Irritare Deum? dum vel coelestia sannis
Conturbas, superosque vocas ad crimina testes:
Vel certe grauibus delassas pectora diris,
Et iuramento dicta ad scurrilia tendis.
Res leuis ista quidem poterit fortasse videris

p.56
Sed tu gausapa sanguineis velut oblita guttis
Et conspersa vide. res est notissima, coelo
Hunc equidem effusum mensam infecisse cruorem
Et multas liquisse notas: cum forte madentes
Obscaenique mero, Sic Christi vulnera saeuis
Dentibus appeterent: vt vere horrescere coelum
Sit visum, ac subito compleri tecta fragore.
Publica fama quidem tam durae seria rei
Facta canit, nec narratu coalescit inani.
Forsitan aethiopum terras, et inhospita Syrtis
Littora, et atroci Nasamones caede furentes
Afficeret: nos ista mouent nihil. Vtque mouerent
Forte etiam: tamen authores scelerisque malique
Tantum execramur: nostris sua libera vitis
Manserit improbitas studijque licentia, quo nos
Praestemus coeloque reos, prorsusque Tonanti
Ingratos. adeo iurandi pessima cunctos
Consuetudo tenet, blasphemaque pectora spurcat.
Hinc sua succedunt cumulo mala. despice quo se
Promouit stolidas inter dissentio gentes,
Et quantum damni [dammi ed.] dederit? dilectio prorsus
Exulat, aut iam iam ruit: insidijs geritur res,
Et laruam sceleri pietas obtendit. iterque
Rapinis [Rapimis ed.] patet omne: nec vsquam forsitan esse
Securis liceat: pacem damnosa rescindunt
Lucra, et ui violant tutelam e crimine ducunt.
Hij sunt Europae morbi: sed qualia coelum
Pharmaca dispensat, qualique piamine tantos
Aggerat excessus, poenasque sacomate reddit,
Ipsa quidem loquitur rerum experientia. morbos
Morborumque genus varium, crudele, nouumque
Atque tumens, fallax, pene incurabile: vel quid

p.57
Immanes forma pestes, quid bella, quid enses
Commemorem? scelerum nouitas noua funera gignit:
Et meritis fato respondent praemia nostris.
Simplicitas, rectique amor, et reuerentia coelo
Debita, relligio, pietas, dilectio, quae non
Asperius misero durissima vincula fratri
Tendat, et vsuris mordentibus opprimat, et nil
Fraudibus inscribat rerum commercia: non se
Vindicet, ac magnos ob parua accenderit ignes:
Aut certe euersa est, aut si iam languida nutat
Haud procul interitu cernes consistere. fato
Mergitur orbis, et hoc itidem luit orbis. habendo
Deficit, ac medijs insunt sua funera vitis.
Interea si quid reliqui est virtutis et vsus
Antiqui, solis velut insita munera Gotthis
Esse super videas. non se versutia, non se
Luxus, et inuiso conspersa licentia fuco
Venditat. est genti ceu notum est omnibus aequa
Simplicitas morum: studium bene velle mereri
Et nihil effraeni miscere paterna tumultu.
Vestibus, a primis manet vna parentibus orta
Integritas, rectumque colit, priscisque quiescit
Moribus, et Regum quae sunt mandata, veretur.
Gens sane ad dandum promptissima, cuius abuti
Interdum videas aliosque aliosque benigna
Praelargaque manu, claris cum damna malumque
Pro meritis praestant, odiumque in praemia reddunt.
Et tamen eximijs superantque valentque coloni
Diuitijs argento equidem possessio prima
Constat, vt armentis res proxima venerit: inde
Frugibus est locus, ast villosis pellibus aurum
Redditur: ac reliquis sunt vltima lucra metallis.

p.58
Hi se terra bonis iam Scandia promouet. vt nil
Fortia facta canam. gens est asperrima bellis,
Armorumque sagax: cui si fortasse quietem
Turbaris, minime cessantem ad praelia cernes,
Nec detrectantem rigido decernere ferro,
Si pro forte voces: libeatque exquirere quantum
Fortibus vtantur pugnae in certamina dextris.
Sed quo Musa vehor? delati huc denique Gotthi
Consedere: diuque animis coalescere, bellis
Nil domiti: donec subiectas vndique terras
Opplerint populis: et ab hac se Natio gente
Omnis in Arctoum quae littora promouet orbem:
Agnoscat faciles pene accepisse colonos.
Interea numeris crescunt sobolemque genusque
Multiplicant: neque iam bellorum dura vicesque
Defugiunt, aequo vel aratrum Marte vel enses
Sectati: vario cum se gens undique motu
Suscitat: atque alijs alijsque asperrima causis
Bella mouet, tenuique serit fera iurgia riuo.
Nunc ipsi Gotthi: nunc sese Vandala pubes,
Nunc Dani, nunc Nortuagicis gens edita cliuis
Estoniaeue manus, aut culta Britannia: late
Errantes Moschi, Germanaue robora: vastans
Sarmata, et aequorea confisus puppe Sicamber
Commouet: alteriusque infestant littora, cum vel
Praedatum veniunt, vel belli iure sequuntur
Affliguntque adeo populos: violenter in omnes
Grassati, quos interdum virtutis et vsus
Experiundi etiam causa petijsse feruntur:
Istius pro more et consuetudine secli
Gloria quo bellis stabat: nihilique putabant
Esse virum: qui lecta domi velut ocia ducens

p.59
Horruit externas in praelia sciscere gentes.
Etsi autem belli varia est fortuna luuntque
Stulticiam partes, aequoque e iure Gradiuus
Alternat sortem: nuncque hos, nunc euehit illos
Incertoque premens graditur victoria passu:
Non tamen absistit quin se vicinia multo
Suscitet impulsu, vt quae sunt tranquilla, subinde
Mouerit: ac fines aut proferat, aut tueatur:
Et metam imperijs hasta decernat et ense.
His equidem causis contentio plurima Gotthos
Et Danos inter semper fuit. illius acres
Suecia gnara manus: hunc virtus aemula iuuit
Firmauitque animis populum: ne subderet hosti
Colla fero. at potius domitum sub vincla studeret
Mittere, et in nexus superatam cogere gentem.
Et res ista quidem e voto successit, agitque
Dania victrices in Gotthica rura Phalanges.
Sed nihil in rebus stabile est mortalibus. istud
Vt Dani proferre iugum et distendere certant:
Sic Sueci excutiunt, et libertate tueri
Se suosque student. conantibus addit honorem
Successus, patrioque viret gens inclyta regno.
Iam vero numeris Gotthi valuere, domosque
Implerant omnes: atque omnia praedia turbis
Luxuriant, cum vix habitantes rura colonos,
Nec caperent patrias substricta mapalia gentes:
Ausonias autem iam tum Theodosius arces
Liquerat exemptus fatis: gnatosque potiri
Contigit Imperio, sceptrisque praeesse paternis:
Arcadius Thraces cepit: sed Honorius vrbes
Hesperiaeque plagas. huic Stillico perfidus acres
Cum struit insidias regnumque euertere certat

p.60
Fraudibus, ingenio deterrimus omnium, et vnus
Officij specie rectos qui fallit, habentque
Guttura blanda dolos, pietas habet effera mortes:
Principium a Gotthis, quae tum Gens militat aeri
Ausonio, et Latijs stipendia Regibus auget,
Sumendum ratus (hanc quod moribus esse ferocem
Sciret, et haud miti perferre incommoda vultu.)
Caesaris huc equidem traducit pectora: ne quid
Vlterius Gotthis mercedem soluat. at ipsum
Quod suasit, fieri cum iussit Honorius: actum
Protinus est, mouitque leues iniuria Gotthos.
Qui cum destitui solito sese aere viderent,
Inijciunt curas animis, seque esse putabant
Inuisos: meritisque nihil superesse: quod acrem
Iam pridem Eugenium Theodosij Caesaris hostem
Strauissent: populique salutem ac vrbis honorem
Ausoniae, duris obiecti casibus aeuum
Auxissent. iam se contemni prorsus. at ille
Haud impune feret, qui cum nos esse quietos
Non sinit, Ausonias inter grassarier vrbes
Cernet, et Italicos bellis torquere penates.
Et pariter gens mota creat sibi Gotthica Regem
Caesareamque fidem consuetaque foedera linquit,
Italiam spectans. Sedenim labor arduus, et res
Difficilis visa est: priscis quod plurima bellis
Pars absumpta foret: ac fracta potentia Gotthis
Sit minor, et vastans alios vastauerit ipsam
Se quoque vt accisis iam langueat aspera neruis.
Hoc igitur solers, velut ipso a tempore captat
Consilium. Boreae iam pridem regna tenentes
Et fama claros, misso Oratore vocabat
In foedus Gotthos: generis commune vetusti

p.61
Praesidium, ac patria socias ab origine gentes:
Exponi iubet: quantum iam verset honesto
Proposito facinus [facimus ed.]: quanta ad fastigia tendat
Iam regni melioris, opesque asspiret ad amplas
Italiae, ac Orbis dominatum prendere certet.
Caesaris ingrato se animoque manuque moueri:
Vt sibi conspecto quamuis discrimine, dextra
Consulat, ac saluo fortunam Marte sequatur.
In pretio vixisse, sacras Theodosius arces
Cum tenet, ac rerum fraenos moderatur. at hoc se
Principe iam cogi, ne quid sibi forsitan ipsi
Defuerint, cum praecipue lacerarier omnem
Imperij formam, et studijs plerunque sinistris
Vexari, ac multis cumulari funera cernant.
Interea Latij deserta palatia regni
Negligier. tantam stultum esse relinquere praedam,
Nec captare Deo quod monstratore sequaris.
Frigora si Boreis igitur contermina regnis
Asperiusque solum libeat mutare: facessat
Omnis vbique mora: egressique penatibus huc se
Intulerint, sociasque manus ac robora iungant.
Se Duce concipiant animis pulcherrima. vel quis
Vberis Italiae pecus atque legumina, fruges,
Vina, solum segetes, rutulumque colore metallum
Explicet, ac claris viduatis ciuibus vrbes?
Huc iter est. miti fruitur res Itala coelo:
Et redeunt diti congesta impendia lance.
Hoc equidem Sueonum quis rupibus anteferenda
Esse neget? terrae Paradysum dixeris esse
Italiam: cui quod poterat natura per omnes
Amplecti numeros, cultisque aspergere regnis,
Aqua dedit, latoque solum vestiuit honore.

p.62
Huc voco. Romani metuas nil Principis arma,
Quae vel fracta vides: vel non iam tanta, rescindant
Vt quos nostra graues subtendit copia neruos.
Distracto imperio minor est in praelia virtus:
Et praedae fuerint, qui praedas ante per omnes
Egerunt terras, spolijsque onerantur opimis.
Vix ea dicta dabat, cum sese millia iunctis
Pene ducenta mouent Radagiso Principe dextris
Externosque petunt. haec sunt ea millia (Si quid
Ex coniectura fas sit decernere: nostris
Quos pridem annales memorant regionibus esse
Egressos. Postquam inuitati ad maxima sese
Sedibus e patrijs monstrata ad lucra mouebant,
Et transistranis iungunt noua robora Gotthis:
Mox sese effundunt Italasque feruntur in vrbes,
Fortunaque vsi varia grassantur. at ipsis
Protinus ex animo non cedunt omnia. res est
Lubrica, bellorum euentus: varijsque procellis
Iactatur. nec quae cupimus sunt omnia nostris
Subdita consilijs. fato res nostra magistro
Pendet, et incertas mouet ad iuga mollia lances.
Etsi ingens etenim roburque et copia Gotthis
Esset, et egregio numeroque vsuque valebant:
Romanae congressa tamen gens aduena pubi
Insolitum est experta hostem: cui plurimus esset
Sub virtute animus: tum labi nescia virtus
Praelia committat patrijs spectanda sub oris.
Quae monumenta quidem sunt maxima, possit vt aequo
Res ceu Marte geri. ignotis qui montibus errat
Nec perspecta tenet: sane hunc trepidare necesse est
Et plane ante necem, mortem sibi fingere. ni quid
Interdum fortasse leuet fortuna ruentem

p.63
Confirmetque animos, et spe sustentet. habere
Praesentes ad quaeque manus, et fidere diuis,
In bellis est sola salus. res vnica Gotthos
Perdidit, atra fames vario multum aucta labore;
Et contracta sitis. ita fractos Stillico terret
Agminibus: deletque alios, at dissipat istos
Perculsosque fugat. Radagiso postea capto
Nil parcit. Fesulas manus haec illustrat, habentque
Hoc etiam bello viuum inter funera nomen.
At non propterea tam duram Stillico gentem
Funditus euertit. coeunt noua rursus in arma
Relliquiae: belloque manus et caedibus aptant
Progressae. sedenim fortasse prioribus armis
Gotthorum vires expertus: et illa fugata
Aut lassata quidem, sed non deleta pauescit
Robora. ne rursus fortunam prouocet, arte
Ducit, et ad magnos Alaricum inuitat honores,
Foederibusque capit. Gallorum ad praedia mittit,
Et regno vsurum spondet. Rex optimus istis,
Non etiam pactis se subtrahit. Vtque mearet
Gallica iam petiturus, adest Dux agminis huc quem
Stillico, Vandalicae proles iustissima gentis,
Misit: vt Alpinis exceptum faucibus agmen
Opprimat ac Gotthos studijsque exscindat et ense.
Haec illa est simulata dolis coniunctio. Sed nil
Insidiae prosunt Nebulonibus. arbiter aeui
Christus, et aeterno genitus de Patre bonoque
Et iusto: Italiae qui regna Ducesque virosque
Affligi voluit Gotthorum motibus, essent
Sanguinis vt fusi poenae: quem vasta Tyrannis
Hauserat, oppresso dum saeuijt agmine: quod se
Subdiderat Christo, et fidei monumenta gerebat:

p.64
Is certe Gotthis angusta in valle petitis
Vincere dat: fortique manu defensa tueri
Agmina, et instantem gladijs prohibere Tyrannum.
Quin Alpes laeti superant: Galloque volenti
Consedere. ruunt mortalia cuncta superbis
Infidisque adeo quae condita nexibus haerent
Conserta, et merite veniunt sua praemia fraudi.
Caesar enim rerum satagens: (quia Regibus istud
Haud datur, vt primos videant sua lucra per annos:)
Nuncque adeo agnoscens quid sit molitus et optet
Stillico: nil cessat. iusto sed protinus ense
Hunc ferit, ac pestem patria semouit ab vrbe.
Tardius id fortasse. Sed o si imitentur et istud
Quantumuis tardum, pro libertate Tyranni.
Nunc et inescati obiecto ceu melle videntes
Cum pereant: neque fata vident, neque posse perire
Seque suosque putant. res est miseranda, Monarcha
Qui nihil ipse sapit: peregrino at lumine fisus
Caecutit, stolidoque videt sibi credita vultu.
Vt cecidit regni pestisque luesque Latini
Stillico, Gallorum terras Alaricus et arua
Linquit, et Italicas iterum prospectat in vrbes.
Defensore etenim spoliatos esse Quirites
Cum videt, ac nullo Ausoniam iam Rege teneri:
Huc redit, ac Romam recta petit impiger. hic nil
Saeuitum est, parcique iubet subeuntibus aedes
Diuinas. miles praedando diripit vrbem,
Et pro more furit. post latius integra duxit
Agmina. at obiectas Siculis regionibus oras
Cum tenet, exacto vita Rex Gotthicus aeuo
Discedit, fatumque explet. vir maximus vsu
Armorum, et clara nulli virtute secundus.

p.65
Vt vero inferijs factum satis esset, Adolphum
Protinus instituunt Alarici e sanguine Regem
Qui genti praesit bellumque ac arma ministret.
Hic simul Imperio ac potitur, commissa reduxit
Agmina, vt Ausoniam victor grassetur in vrbem
Aequaritque solo Romam: quam funditus esse
Deletam multi conducere posse putabant
Gotthorum rebus. quod si subuersa fuisset
Haec basis Imperij, quassataque culmina flammis
Essent, ac sparsos premeret victoria Ciues:
Caesaribus minor inde foret vel cura, vel vsus
Italiae: ac Gotthis libertas parta quietem
Adferat, ac Latij potiantur culmine regni.
Coniugis at Placidae suasu perfecit Adolphus
Ista nihil. Romam intactam sartamque relinquit
In Gallos progressus. at huc cum venit, honeste
Persuaso laetas monstrat Constantius vrbes
Hesperiae: ac pretium magnae sibi prorsus opellae
Facturum, si se huc immittat victor: et inde
Vandalicosque greges, et Alanos exigat: esse
Imbellem hanc gentem, quae pelli possit: eoque
Euentu foedus cum Gotthis esse futurum
Caesaribus. se etiam Gotthorum clara probare
Facta: nec auersam proferre ad foedera mentem.
Hoc tandem Gotthos sibi firma palatia regno
Figere posse: nihil fessis prodesse vagari
Amplius, ac Latios in se mouisse Quirites,
Caesareasque manus bello inflammare cruento.
Quin quae damna [damma ed.] sient varias accepta per oras
Cogitet. et quamuis non victus vincere posset
Et turbare bonos: tamen haud res tuta sequetur
Victorem, et spondet firmum nihil alea Martem.

p.66
Ocia sunt optanda viris, qui saepe diuque
Lassati, dubia velut aeui sorte feruntur:
Et procul a laribus captant incerta paternis.
Aut quid profuerit toties mutare sequendo
Fortunam? nihil est sperare ingentia si non
Quae speres, etiam te prendere posse putabis,
Secureque frui. Sedenim non pauca morantur
Consilium, et certe sunt vota ad caeca ruinae.
Mortalis cum sis, metam tibi fige. probandum
Foelicemque virum quae sunt mediocria reddunt.
Sic se suadendo Constantius intulit. At Rex
Interea vires Gallorum et maxima cernens
Robora militiae, non tantum verba ferentem
Audijt. ast, si nil hortanti cederet, arma
Oppositurum etiam statuens Constantium, et hinc se
Vi turbaturum: placide discedit, et vrbes
Gallorum nihil infestat: superatque rigentem
Pyrenen, vrgetque vias: Hispanica rura
Cum subit, ac fortes castris metitur Iberos.
Vandalicos bello congressus fregit, eosque
Hesperijs exegit agris: atque Africa tandem
Compulit arua sequi, Lybicasque capescere arena
Et sedem extremos inter sibi figere Mauros.
Interea regnum Hispanis exorsus in oris
Firmat Adolphus: iterque suis iam longius ipse
Dissuadet Gotthis: potius sed parta tueri
Mandat, et humanos ad pacem flectere mores.
Sic quod prouisum duris ab origine Gotthis
Decretumque fuit: regno complectier istud
Hesperiae latus, extremasque efferre sub oras
Europae, imperium et sceptris regnare paternis,
Nunc tandem assequier fato duce cernis: et hanc, quae

p.67
Tantopere refugit concludi sedibus, arcte
Comprensam ducunt regni ad fastigia sortem.
Hic fuit errorum finisque ac meta, vagando
Quam tandem capiunt: sedes vbi fata quietas
Constantesque dabant, et pene ea sceptra per annos
Ter centum ingenuo populorum iure tueri.
Hunc habuit res ista modum: sic arma quierunt
Gotthica, et Hispanis clara est gens aduena regnis.
C. ERASMI MICHAELII
LAETI
RERVM DANICARVM
LIBER III.
Vt vero res est de Gotthis prodita, Cimbros
Adijce Musa tuos: veterisque volumina mundi,
Et quae certa sient nostris da ferre libellis.
Non ea gens dubijs errando sedibus orbem
Peruolitat, temereue ruit: quo proxima damnet
Semper, et a longe quae sunt spectata sequatur.
Ceu Burgundiacos, quaecunque est turba, gregesque
Vandalicos, atque hanc, de qua nunc diximus, omnem
Gotthorum sobolem, atque incerte gentis Alanos,
Errauisse ferunt: et mersos cladibus orbem
Confudisse vijs, odiumque auxisse cruore.

p.68
Hinc Asiae tellus, Maeotis, et illa vetusti
Limitis vnda suo Tanais iam cognitus alueo,
Et Scythicis loca vasta plagis. hic Tyras et Ister,
Hic Thraces, Moesique leues, et Bulgura rura
Sarmaticaeque viae, Arctooque obnoxia mundo
Scandia: multorum vagina, vberque vagantum
Fons hominum, incertis numero qui sedibus errant,
Ceu praedatores populorum, et plurima gentis
Colluuies [Colluies ed.]: cui nec coelum, neque maxima terrae
Pars satis esse potest. quid enim? iam rursus in Austrum
Pingitur excessus: steriles repetuntur arenae,
Et Scythicas tentamus aquas, Pontique furentis
Littora transimus. iam nunc inuisa Gepidis
Nomina: iam Prussis Samogitthia iuncta procellis
Transmissumque iter, et Germania victa: fluensque
Dannubius. quin nunc Asia est repetita, grauique
Pugnatum euentu. quid Amasonas? Orithyam,
Quid Troiae campos euersaque Pergama dicam?
Hoc demum et nostrum est. mox sunt sua taedia lassis,
Nec satis est Medos acremque vrsisse Darium,
Atque Asiae regno vincla iniecisse potenti.
Altius ire iuuat. nouus est conterminus [contermnius ed.] Istro
Iam locus, ac Thraces etiam patet inter acerbos.
Huc iter est, plenisque redit gens Barbara velis
Extruditque alios, aliosque in vulnera mittit.
Hinc illa antiquis iactata tonitrua chartis,
Augustique pauor. iam Domitianus, et illo
Traianus maior meliorque, hinc omnibus vnus
Certe hoc euentu Decius minor. inde Probusque
Atque alij magnum quotquot gessere Tyranni
Forte aliquid: nomenque sibi laudemque parabant,
Et bello inuisas mergunt in funera gentes.

p.69
Interea ad Tanaim, interdum ad Maeotida. namque huc
Omnibus est reditus populis. haec vnda palus
Suscipit vna vagos: qui si patriamque locumque
Haud alium monstrent, iam se Maeotidis vndis
Ceu sobolem extulerint. inde est transcursus, vt huc nunc
Nunc illuc, quo facta ferant: quoue impetus iras
Mouerit, aut bellis assuetos dirigat enses.
Tum Bisantinae sedes: tum Pannonis ora,
Atque iterum Moesi, vastataque Dacia: rursus
Transitos Istri fluuios. nunc aere Latinis
Accepto studuisse, atque his explesse secundam
Militiam. rupto mox denique foedere bellis
Dissensisse: auctos socijs recta Itala rura
Ausoniosque petisse lares. nunc Gallia praedam,
Nunc se Roma dabit. quin vel Campania, vel res
Appuliae, aut Siculis contermina Brutia regnis:
Italiamque iterum repetitam. Gallia rursus
Tentata. at tandem superatis montibus inter
Hispanos aliquam regno firmasse quietem.
Denique mille viae, et transcursus mille: nec vsquam
Factum operaepretium: nusquam vagando moratos,
Inuisos semper, semper sua damna ferentes,
Et sibi perpetuo cumulasse pericula motu.
Haec est Historijs farrago incerta: suisque
Sic abducta etiam tenebris vt prendere nusquam
Quod vere affirmes, quod vero ex ordine, vel quod
E iusta serie transferre in seria possis.
Et tamen externos, internos nescio Reges
Quos sibi non fingunt quidam: qui cognita mundi
Regna volunt ista populi ceu nube vagantis
Ac cursu oppleri, terreri, horrescere. ceu res
Haec quoque clara foret, stolidum sese omnibus hostem

p.70
Obijcere, et saeuos cunctis profiterier enses.
Aut quid magnificis inscribas laudibus, armis
Incautos pressisse: quibus nihil ista furentum
Cognita turba fuit? subitis incursibus aut hos,
Aut hos turbari: et contra nil tendere posse
Perculsos, quantum est quod quis miretur? honestum est
Conditione vti: quam vel natura, vel aeui
Sors dedit: ac patrijs contentum sedibus, his se
Quemque fouere: nihilque incautos Marte cruento
Infestare viros: qui nil iam bella timentes
Ocia tuta colunt, certisque penatibus haerent
Securi, et laedunt nullo vicina tumultu.
Quin aliena etiam appetere atque furenter in omnes
Ex aequo grassari: aliud quid quaeso putandum est,
Quam se praedones hominumque Deumque fateri,
Quorum iura quidem violant, qui limite certo
Distinctum inuadunt: aliaque haud lege mouentur
Aut causa: nisi quod cunctis male velle, simulque
Posse nocere ferant prae se: nec moribus vllis,
Quo minus in cunctos impune ferantur, haberi?
Quod si forte necesse siet vel vertere tete
Et mutare solum: vel belli iure sequaris
Aut hos, aut illos: ne te res improba primum
Mouerit, vt vitae quae sunt tibi [tihi ed.]. firma rescindas
Immutesque tuae, certum tibi pone, quod vsu
Quodque animo prendas: quo accepto deinde quiescas,
Nec laedas vllos, ne quid laedaris ab illis.
Id Scythicis equidem statuas pene omnibus vnum
Esse datum: vt peregrina petant, longeque vagentur
Cursantes: belloque homines atque oppida vastent:
Intactum nihil, quod perdant caede, relinquant.
Quid Tamberlanem, Cassanum, aut caetera dicam

p.71
Tartarici fera monstra soli? res ipsa doceret
Erronum nihil esse boni: quocunque ferantur
Consilio aut specie; nec habent immania laudem.
Non sic Germani: qui quos petiere, tenebant
Et coluere lares. Francos res Gallica mouit:
Quae quos mouisset, constantes vsque. nec vsquam
Digressos regni tandem ad fastigia vexit,
Lassatisque diu solidam dedit esse quietem.
Quid de Saxonibus? quos cum fortuna benigna
Albionum terrae et latas duxisset in vrbes,
Implicuit populis, sedemque ac rura tueri
Et proferre dedit. sunt indita protinus Anglis
Nomina, et hoc geminae coalescunt pignore gentes.
Vel quid Phocenses memorem: prouincia quos nunc
Massiliijs habet ampla locis? manus ista per vndas
Aequoris interni ratibus venisse Pelasgis
Dicitur, ab primos struxisse colonia muros.
Non Italis, nec Iberis est diuersa, nec vlli
Migranti ratio: certas cuicunque vel vrbes
Vel terras curae est, et honestam auxisse quietem
Moribus, ac cultos inter dare nomina ciues.
Certi aliquid comprensum animo, rem perficit. erro
Errat: et ingrato cum peruolet omnia cursu,
Nil capit, ac studio prorsus lassatur inani.
Aut quid ego Heluetios patrijs regionibus olim
Egressos, nostrisque adeo iunctissima Cimbris
Pectora commemorem? verum est rigidamque suisque
Horridulam saxis, et acutas rupibus oras
Incolere, et forti terram versare iuuenco:
Ast non propterea quod montibus horreat, istam
Esse relinquendam nouus incola censijt. instat
Quin potius duratque manus, operumque labori

p.72
Assuescit: ne quid fortasse coactus inepte
Deserat hoc, magna quod partum est antea laude,
Seque adeo inuisum, dum peruolat omnia, reddat.
Denique quis nescit praeclaram saepe diuque
Militiam amplecti, et conductos aere Monarchis
Germanos studuisse viros, belloque ministros
Pro patria sese, pro libertate Tyrannis
Exhibuisse, manu promptos, studioque fideles,
Aequa magnanimos nece, victoresque pudicos?
Quid Francos, aut quid Venetos gentemque superbam
Multaque conantem, quid cultos denique dicam
Italiae populos, quid honestos moribus Anglo?
Mens quibus est semper bello inclarescere: cum se
Militiae dedunt, stipendia ampla sequuntur.
Haud Scythicis similes: qui nec stipendia, nec rem
Pro vita capiunt. gratis hij moriuntur, habentque
E vita pretium atque e consuetudine mortem.
At neque Germani, neque nobilis illa feraxque
Gallorum soboles, nec honeste legibus vrbes
Militiam frustra subeunt. fas esse putarint
Accepta mercede domos patriamque genusque
Linquere, et assueto se duci in praelia ritu,
Et pugnare manu, dominosque et iura tueri.
Dimissi a bello, iam non scelerata vagantur
Barbaries. patriam repetunt: positisque sarissis
Rura ligone colunt, et agros rimantur aratro.
At quae pars vrbes et ciuica moenia captant,
Ornantur plerunque loco: gradibusque secundis
Euecti, summis potiuntur honoribus: vt quos
Muneribus, fuerint quae publica munera, dignos
Ceu magis expertos, aut curia iudicat, aut res
Ipsa probat. Patriam raro, generisue relinquunt

p.73
Cognati sedem: neque turpi more vagantur
Errones. aliquando tamen fortasse; coire
Eueniat quosdam, turmasque auxisse. sed hos vel
Non prorsus nullo congestos Principe: vel mox
Dilabi videas, patriosque petisse penates.
Quod si forte manus sese improba iungat: et hic nil
Succedit miseris. poena afficiuntur et aequo
Supplicio. curae est, haud quenquam impune vagari,
Publica qui turbet, placidas vel laeserit vrbes.
Haec mihi propterea non sunt ita dicta, quod vllam
Insecter gentem. nec enim seritur, metiturue
Res mihi nec rapiant animo haec quo dicta, morabor.
Hoc vere affirmo, si sic gestam esse putabis,
Historijs velut est impacta: fuisse leuesque
Atque animo elatos, incertos, multa sequentes
Prendentesque nihil. qui passim tela ferendo,
Perrumpunt aliena. nec aucti sedere foedus
Seruant: et temere quo mens fert caeca, vagantur.
Quin fortes Gotthi, vel habent ceu scripta, feroces
Atque indefessi fuerint: cultuque Deorum
Barbarico magni. Sedenim Constantia gentem
Quamlibet extulerit, pietasque haud ficta coronat.
Tum neque militia laudem neque Marte mereri
Tete posse putes, ni sint ea iusta. Deorum
Iudicio lanx est coelo suspensa: cui quoad
Congruit, ac aequo sint aequa sacomate: iusta
Dixeris, ac sarto fugientia iure sequaris.
Quae variant, si quid sapias, nihil esse monenda
Aut tentanda putes. vnum est quod celsa probarint
Sidera, et euentu cumulant non dispare: si te
Legibus adiungas superis: et talia captes,
Quae captare quidem fas sit, Diuique probarint.

p.74
Cimbrorum sedenim ratioque viaeque modusque
Et quae praeterea est genti fiducia fonte
Ex alio causaque venit. leuitatis in illis
Est nihil: atque vltro non sese a sedibus agmen
Istud agit. Bellis Scythicaque tyrannide pressum
Pellitur ex Asiae terris, vbi Bosphorus arctat
Cimmerius pontum, mediasque volutat arenas:
Europamque petunt: circumque fluentia magni
Ostia Dannubij primas sibi figere sedes,
Et primos inhibere gradus: si forsitan illic
Securam statuant erectis moenibus vrbem.
Sed neque duranti, neque sese huc inde ferenti
Ocia concedit Scythicus furor. aemula rursus
Gens ea proturbat Cimbrosque lacessit. at istud
Forte etiam mirare, Scythas non tuta cuiquam
Linquere tecta: fugae causam praebere: proculque
Nunc hos, nunc illos patrijs e sedibus actos
Pellere, et optatam multis violare quietem.
Id vero cur fit, causamque modumque docebo.
Vasta equidem est Scythiae regio, lateque iacentem
Tendit humum, ac amplis sub finibus extima claudit.
Quicquid enim Tanai, multumque fluentibus Istri
Gurgitibus: Boream qua respicit iste, sed Austro
Hic sese obiectat, notijsque alludit arenis.
Quicquid et Euxino rutulum tendente sub ortum,
Atque Melanchlenis [Melanchchlenis ed.] zephiras prendentibus vrbes,
Cingitur: aucta locis vbi se distantia munit
Quadrato, ac laterum spacijs aequalibus ambit:
Hoc Scythicae patria est antiquaque mansio genti,
Etsi autem campis tellus patet ista superbis
Nobilibusque tamen seritur nihil: et nihil vlli
Culturae cedit, non quod bonitate soloque

p.75
Non praestet, facilesque admittat in arua ligones.
Sed vetus haec genti est vel consuetudo, vel aeui
Insulsi feritas: vt nec sibi moenibus urbes
Constituant, nec agris culturam inferre laborent
Et certas habitare domos, propriumue tueri.
In plaustris vitamque fouent, circumque ferebant,
Disparsi: pecorum studijs curaeque vacantes,
Dum noua pro gregibus captantque et pascua mutant
Solliciti. morum quo vana licentia ritu
Vtier hisce dedit, stolidoque ac dispare cultu
Inuisi cunctis, crudeles: lumina captis
Qui effodiunt probro adhibent, genitalia flatu
Dum male sollicitant, et equabus turgida reddunt
Vbera. dum cunctos scelerata ac perfida terret
Colluuies hominum: rapiuntque aliena, nec vsquam
Consistunt firmi pacemue e iure frequentant.
Pauperie sedenim cum conflictentur inani,
Insidiisque manuque graues sunt omnibus, et se
Vicinis inferre sciunt: quos denique bellis
Non misso praecone agitant, seu sedibus arcent,
Seu pro more necant. ingenti exercitus aestu
Peruolat, ac densa iaculatur spicula nube,
Inuoluens turbaque solum telisque liquentem
Aera: et immani sternens opposta ruina.
Non virtute quidem vincens, ceu Graecia vicit,
Ceu Romana hostes vicitque vrsitque iuuentus.
Sed cum sint multi, celeres, agilique valentes
Dexteritate, graues incumbunt hostibus: in quos
Ignaros sese infundunt: qui bella priusquam
Tentari fortasse sciant, iam vulnere sese
Atque cruore peti, famamque in funere cernunt.
Sic pugnant vincuntque Scythae. Si forsitan illos

p.76
Tu quoque Marte petas, belloque lacessere tentes:
Iam procul in Boream carrosque et plaustra pecusque
Vxoresque domosque et languida pignora legunt
Cedentes. ipsi nusquam consistere, nusquam
Congredier. Sedenim si quid fortasse subinde
Se hostibus ostendunt, seque ad decreta videntur
Bella parare: dolo, magnisque [magniisque ed.] hanc fraudibus omnem
Rem peragunt. quid enim? properantem protinus hostem
Ceu declinantes paulatim abducere: certos
Incertis mutare locos, et idonea cogunt
Linquere castra. vagi nunc huc, nunc denique sese
Infundunt illuc. Ita bellum ducere norunt
Tantisper, donec pellectos fraudibus hostes
Insidijsque irretitos, vbi faucibus arcti
Montes, aut dubijs instrata paludibus horret
Terra, vel impediunt perplexa robora syluae:
Errori intulerint, ac commoditatibus arte
Excutiant. Sic deprensis, Dij, milite quanto
Et quantis telis infestant? grandinis instar
Praecipitata volant iacula, et praefixa sagittis
Ferrea cuspis, iter celeres capit acta per auras
Alte emissa: cui dum excesserit impetus atram
Prona subit terram, lapsuque obstantia, si quid
Certa tamen prendit, penetrat: morsuque tenaci
Haeret, et in pectus medijs tenus influit alis.
Hoc gentes Scythicae studio, et more sequuntur
Praelia, et oppressos [oppresses ed.] superarint saepius hostes.
Quae si se tueatur, habet fortassis ab vsu
Maiorum, quo se causis defendat honestis,
Vt quod iura sinunt, sibi posse licere putarit.
At vero cum sit vicinis spe molesta
Gentibus, ac violet, qui non laesere: nihilque

p.77
Pensi etiam ducat peregrinam inuadere terram
Et turbare honos, Scythicisque furoribus actos
Sedibus eijcere, et fundis expellere victos,
Non monitos: haec improbitas, et barbara prorsus
Est animi ratio: cui nec superiue hominesue
Detulerint. tanta est iniuria, tanta maligni
Pectoris, et nullis rabies memoranda Camoenis.
Horum igitur studijs patrias cum saepius vrbes
Linquere Cimmerij, atque aliud aliudque coacti
Sint mutare solum, tacitosque mouere penates:
Consilium tandem capiunt e tempore: ne quid
Haec diuturna velint discrimina ferre: patique
Infidamque leuemque manum: quae funera cunctis
Moliri, et placidis satagit dare tristia rebus.
Ingrata est plerunque bonis vicinia: quae nil
Vel virtutis alit verae: vel in ocia pacto
Mutua conspirat, studijsque insistit honestis:
Vt gratos hominum plausus virtute mereri
Possit, et ex aequa vicinis laude probari.
Ergo vbi Cimmerij tribubus suffragia iustis
Exquirunt, solide huc ventum est: vt cedere tectis,
Et procul inde velint Scythicos vitare furores.
Nec mora, cum raptis sese gens inclyta rebus
Accingitque viae, patrioque excedit ab orbe
Sarmaticas ingressa plagas: Istrum fluentem
Et gelidas inter mediam se passibus Arctos
Insinuans: donec praetensos Istula fluctus
Obijcit, ac geminas hinc atque hinc respicit vrbes.
Heu damni quantum, quantumque doloris et alti
Interdum gemitus, quanta infortunia gignit,
Vicinis habitare malis: vbi subdola nullo
Officio capitur, nec mens impura quiescit.

p.78
Scilicet inferni soboles Acheronte parente
Edita. cui pretium virtutis sordet, et atros
E furijs rictus volupe est immittere, qua te
Laeserit, ac fato quae sint tibi mollia culpet.
Nec tamen id tantum. securis ocia rumpit,
Tranquillos turbat. cladem quocunque malumque
Mouerit artifice: vt fortunae sortibus vsum
Opprimat, ac placidum studio suggillet inani.
Quin si forte nihil per sese incommodet: istos
Excitat, occulto tibi qui insidientur: et illud
Interea ficto virtutis lumine damnum
Perficiant. at tu sapias: quodque esse malorum
Tu studium noris, ne noueris esse parumper
Dissimules: et ferre scias, si vincere certes.
Ast vbi se tacito sperata occasio rerum
Offerat, ac tristi liceat discedere tecto:
Tolle moram, semper nocuit differre paratis:
Et quocunque ferat coelum et fortuna, sequare.
Semper enim quo te gremio comprendat euntem
Et tueatur, habet magni Pater orbis: in illum
Spes tibi firma Deum velut inclinata recumbat.
Caetera fortunae tibi sint commissa: locumque
Iuppiter ostendet, quo tete in prospera mictat.
Cimmerijs igitur res est ita gesta, profecti
Cum patrium liquere solum, recta arua petebant
Sarmatica. ac vbi nunc robusta Polonia campos
Tendit, et ad celebres dirimit confinia Prussos:
Hac iter explebant, Plotiaeque ad littora ducunt.
Tum ratibus fluuium superant. mox Balthica spectant
Aequora. progressique nihil vel laedere quenquam,
Vel turbare. iter est coniunctis omnibus vnum,

p.79
Vna fides: animusque aliqua regione morari
Quam fortuna daret coelumque et Numina monstrent.
Hactenus at Ponto cum gens vicina fuisset:
Et lucrum sciret quod gignunt aequora, nostro
Delectata mari circumspicit: hacne quietem
Optatam tellure petat? cum protinus huc se
Immittunt: notijs vbi Chersonesus ab oris
Promouet in Boream duplicataque littora pandit.
Huc ingressi igitur regnumque locoque vetustum
Nomen, et ingenua Cimbros e stirpe relinquunt.
Quanquam autem dubijs sententia vera sub vmbris
Fluctuet ac varijs lateat ceu mersa tenebris,
Multiplicique via torqueri ad friuola possit:
Ceu fit, vbi haud liquido spectantur Sole remotis
Sparsa locis: oculoque infert se plurima nostro
Effigies, quae obscura ferens ad lumina formas,
Nunc hoc nunc illud voce haud constante meretur
Dicier: atque quod est, vix vnus et alter inani
Ceu coniectura, et varia sub imagine prendit.
Sic mihi de Cimbria (postquam argumenta supersint
Integra nulla, quibus quae res sit vera probaris,)
Censendum fortasse siet: cum prorsus inepte
Dicier ista negem: Venisse huc denique, quo res
Medorum versa est Cyro sub principe: cuius
Intulit in Persas solidum clementia regnum.
Tum Lydos Croesus dominatu exercuit. at res
Seruius Ausonias ornatus pace gubernat
Dilatatque vrbem. Iudaeis annus in annos
Exit, et aspirant vetera ad sua rura reuerti.
Atque hoc ista modo cum sint mihi dicta, quiescant.
Dania fluctisono quae scinditur aequore multas
Interea terras et plurima littora Ponto

p.80
Occupat ac medio dirimit portoria fluctu.
Non autem ratio terrarum est vna: nec vna
Forma solo, mores veluti non prorsus ijdem,
Non animi studium, non aeui robur: et acri
Non vna ingenio faciliue industria vitae.
His aliudque aliudque placet, cum displicet istis
Prorsus idem, variant mensaeque cibique habitusque
Et modus, aut ferclis pretium quo induxeris: aut te
Vestibus exornes. at inest et honesta voluntas
Omnibus: et vera tete virtute mereri
Conantur, laetisque ferunt tibi pocula dextris.
Moribus est aliquid dandum, quocunque venires
Terrarum [Terrarura ed.], et late populorum iura sequaris.
Omnibus haud eadem vel consuetudo, vel orbis
Conditio suasit. cumque has nunc ista per vrbes
Esse recepta vident: alijs nunc illa sub oris
Nequicquam patrio cernunt e more probari.
Cecropidae flauum: nigrum acceptare Lacones:
Aegyptus salsis, Italia recentibus vsi
Euariant. Isti pisces, hij denique carnes
Praetulerint crudis alij, sed caetera coctis
Gens delectatur. iam lac, iam vina prementem
Expleuere sitim, lymphaeue bibentibus arcent.
Postremo his simplex tantum placet vsus: at istis
Lautior arrisit cenae modus. omnibus vnum
Id studium est, patria nil consuetudine maius
Ducere, et hac cunctis demum virtute referri.
Non cunctis dat cuncta Deus. sunt vina Falernis,
Sunt Dano fruges: tum foeta Polonia tauros
Mittit, et in tenues se promouet Anglia lanas.
Hesperijs Oleum est. at pinguia nostra butyro
Luxuriant. alibi veniunt foelicius vuae,

p.81
Vngaricisque manu fodiunt e montibus aurum.
Dij, quo diuersis prouisum est gentibus vsu
Naturaeque bono? cum nulla habet omnia tellus,
Iungimur hoc rerum defectu: et foedera causat
Pauperies: cum quae nostris hic usibus absint,
Inde petenda sient. rerum commercia terras
Adiungunt terris: et copulat vrbibus vrbes,
Cum peregrina capis, cum tute domestica reddis.
Interea patrios hominum tolerare patique
Et mores perferre decet. nihil vsus habebit
Ingrati, si tu, cum sis bonus, omnia dextre
Accipere, et populis ita condescendere possis:
Vt tibi quae cupias, eadem praestaris et illis.
Et tamen hoc totum non vna est Insula regnum:
Nec lauat Oceanus diuulsas vndique partes,
Ambituque terit, geminis ceu nexibus orbi
Asseritur firmo, et iunctis radicibus exit.
Quod qua re fiat paucis, aduerte, monebo.
Scandia quae magni est sobolesque et plurima mundi
Portio, non vni, cum sit vastissima, paret
Aut se subdit hero. triplici ceu iure, parique
Pene etiam spacio diuisa est Regibus. etsi
Prisca tamen plures ceu fama est, secla Tyrannos
Hic regnasse ferant: paruis mortalia regnis
Cum contenta forent, nec se violentia tanto
Obrueret scelere, et diro fas sterneret ausi.
Biarmia, Botnenses, Helsingiaque aspera, Lappi,
Et quae praeterea est Arcto gens subdita, Reges
Possedere suos: varijsque tumultibus acti
Mutua vulneribus cumulabant vulnera: cum vel
Ense lacessentes turbant vicina: vel inde
Praedatum subigunt finesque inuadere certant,

p.82
Et populari vrbes, clademque inducere bellis.
Heu quantum est actum stragis, quantoque cruore
Pensatur raptus. quid enim? plerunque puellas
Propter, et inductam peregrina in foedera sponsam,
Materies bello creuit: cum forsitan vni
Desponsa, alterius tamen arserit igne: cui se
Aut raptu certe, aut patria nece iungier optat:
Ingratos ne quid thalamos inuita sequatur.
Tali igitur causa, aut multum leuiore subinde
Bella cruenta legis. glaciem super arma virosque
Expediunt, pugnisque gemit resonabilis aether,
Et fragor et tristis complet caua nubila planctus,
Hae Sueco gentes etiam cessere. Proinde
Huic terrae maior iam portio militat. inde
Nortuagijs est terra plagis, quae subdita Regi
Antiquas possedit opes: interque fluentis
Oceani ripas hinc atque hinc ardua vastos.
Diuidit anfractus: vbi Promontoria longis
Rupibus excurrunt: aut sese rursus in arctum
Contrahit ac limes varios astringit hiatus.
Aspera terra quidem est, sed multis obuia rerum
Diuitijs: vno foelix, si Rege fruatur
Qui multum accedat, praesensque ea commoda spectet:
Quae proprio veniant Regi vel certa: vel ipsos
Promoueant ciues, vel agant in lucra colonos.
Terra antiqua viris, fidei et constantis honesto
Vsu: quos inter virtutis prima vigebant
Semina: quo virtus mortalia tempore facta
Rexit, et antiquos inter lex stabat honores.
Hoc equidem nihil externo se limite regnum
Confundit: nihil affectat: Nortuegia certis
Clauditur, et patrias incingit finibus vrbes.

p.83
E querno veluti formamque et littora ducens
Excurrit folio. Sueonum, basis exit in oras,
Cuspis habet gelidi circumflua littora ponti
Hesperiosque petit, qua Lindesnesia sese
Rostra mari immittunt, lateque per aequora regnant.
Caetera pars, vsu quae pars est optima, Dano
Cessit. is acceptam veteri pro ture tuetur
Defensamque colit: triplici quae nomine sese
Venditat, ac multo stipat sibi commoda fructu.
Scania prima quidem est rerum vbertate bonarum,
Et populi studijs, segetum et prouentibus. inde
Sunt Hallandenses: priscis vbi clara fuerunt
Oppida temporibus: vel adhuc fortasse fuissent,
Si nihil hostiles turbassent moenia cursus
Oppressasue etiam strauissent fraudibus vrbes.
Sane ego Vardburgum portuque ac gente vetusta
Diuitijsque etiam, ac populorum moribus inter
Praecipuas Europae vrbes numeraro: quibus res
Publica concinne est vel legibus aucta, vel usu
Commendata bonis. vbi formae multa venustas
Et grati mores, et honestae plurima vitae
Gloria, foemineos auxisse feruntur honores:
Et laudem cumulasse. tamen nihil ista morantur
Impediuntue manus Sueonum. Vi moenia late
Cum quatit, haud etiam vi moenia deijcit. vt Mars
Feruet adhuc, dubioque errat victoria gressu,
Quorundam tutela labat: quibus vna ministris
Credita porta fuit: (sic passim fama ferebat
Publica.) et hac rerum facta inclinatio stragem
Intulit, ac hostes mediam mittuntur in vrbem.
Et quanquam irato satis est nihili attamen hic se
Humanum Suecus: (nec enim bene facta, maligne

p.84
Obtrectare meum est, hostem praestare: iubetque
Matronis parci, parcitque augetque puellis
Effugium, et prohibet violari milite. quas cum
Seruarint, gentem certe laudauero: cuius
Sit virtus sero nihil inficienda nepoti.
Vltima de nostris superest Blekingia, pingui
Fertilis aruina: qua sese pascua laeto
Gramine perfundunt, gregibusque aptissima praestant
Pabula, et haud macros reddunt in praemia Tauros.
Caetera Scanensi similisque ac plurima regno
Aemula sed melior fortassis portubus. vna,
Vna recens cladem Sueco quae ex hoste luebat,
Incensis late pagis, atque vrbe vetusta
Rodnitio excisa penitus, versoque perinde
Lyckouio. sedenim pax est pulcherrima rerum
Quas homini nouisse datum est. Si publica scirent
Tristia mortales, quae motis attrahit armis
Stulticia [Sulticia ed.], et miseris condit subeunda colonis:
Fortassis studio pacem maiore pararent:
Et minus atroci flagrarent culmina bello.
Sortibus at caecis agimur: bellumque putamus
Sic successurum, velut hoc sub imagine laeti
Pingimus, ac nullis includimus arma tenebris.
Consilijs etiam multorum impellimur: vt quae
Tuta sient, tutis liceat nihil vtier. inde est
Vt quae damna quidem fuerint, non damna putamus:
Ista futura tamen. ludit mens caeca, sibique
Blanditur: donec iacto fiducia talo
Constat, et in damnum positis res sortibus exit.
Post sapimus. Sedenim rigido velut impigra Sueco
Seque suosque etiam connectit Scania fines
Haud vsquam diuulsa loco: sic Cimbrica sese

p.85
Chersonesus aquas inter porrecta marinas,
E magna profert Germania: humumque basimque
Saxonicis iungit populis, et finibus haeret
Continuis: vbi nunc Albim Vagenesia fronte
Prospicit, ac solido substrictum copulat Isthmum.
Haec est Imperij pars prima ac optima nostri,
Inclyta Cimbrorum sedes: gens libera, quantum
Nunc libertatem, mundi sub fine tueri
Et retinere potest. notum est iam vertier orbis
Scenam: ac nunc alio delabi secula cursu
Quam pridem: egregio cum stabant cuncta vigore,
Virtutumque fuit ratioque et cura Tyrannis.
Languet vbique quod est rectum: iurisque senescit
Gloria primaeui, crescitque molestia regnis
Et populis: parili cum sese iniuria lance
Vindicat, ac duplici redeunt impendia damno.
Haec orbi est toti facies iam versa, ruinam
Quae praeit, ac lapso minitatur dura theatro.
Vt nihil hic mirum fuerit, si forsitan hisce
Gens etiam humani quiddam patiatur in oris,
Fortunaeque malum communi ex foedere gustet.
Non vitae ratio est eadem, quae aetate parentum
Maiorumque fuit. studio peccatur et vsu
Multiplici, crescitque malis fiducia: qua quae
Arrisere animis nullo prohibente sequantur.
Vtque etiam prohibere velis, nihil egeris. aeui
Conditio est nostri, nihil vt se lege teneri,
Aut monitis opus esse putet. delinquitur ergo
Impune: et scelerum vitaeque licentia poenas
Attrahit, ac meritis auget cruciatibus ignes.
Aut quis bellorum clades, quisue annua dirae
Incrementa famis, pestesque aut frigora narret,

p.86
Insolitosue ferat breuia in compendia morbos?
Omnia temporibus numerisque exempta vetustis
Libera damna ruunt, saeuit Mars ense luemque
Pestiferam Phoebus, pestique accommoda spargit
Tempora, et immani grassatur feruidus igne.
Tum quae futilitas linguae est? mendacia, fucus,
Atque imposturae, rectique calumnia, dirae,
Furta, doli, fraudes, periuria, raptus: et illa
Omnis origo mali, et scelerum sentina parensque
Ebrietas: qua nil miserando tristius orbi
Irati afflarunt superi: seu labe nefanda
Aspersos cernas euersaque pectora, mores:
Seu vitae noxam, et subeuntia crimina damnes.
Quid spretos memorem Diuos? quid inhospita dicam
Pectora? iam verae cultus pietatis, et illa
Antiquis laudata fides, dilectio, candor
Excessere animis hominum: retroque feruntur
Lapsa, nec e prisco virtus nitet amplius auro.
Ferrea succedunt, atque effera crimina. nullo
Pene Magistratum dignamur honore. vicissim
Ille suos odio insequitur. sunt ciuibus artes,
Et sunt Agricolis: magno quibus vtraque damno
Pars sese affligat. iam qui fortasse paterna
Nobilitate tument, opibusque excellere certant
Et praestare loco, qua se ratione quibusque
Consilijs produnt? res est non mersa tenebris,
Non obscura. suos turba haec premit, aemula magni
Nominis: vtcunque haud quae nomine digna, sequatur,
Incertumque adeo qua constet origine linquat.
Fallere, mentiri, iurare, profundere, poclis
Feruere: et ob leporem totas confundere porcas,
Florentesque etiam segetes, Cereremque beatam

p.87
Obterere, et laetas canibus prosternere aristas
Denique quis luxum culpet satis? omnia tantis
Regna malis oppressa vides. moderatio cessit
Omnis, et his studijs subnixa licentia regnat.
Hos igitur cum fasciculos compingimus, enses
Limat et arma Deus: quibus hanc dissoluere molem
Possit, et in lucem reuolutas prodere [pnadere ed.] merces:
Et pretium poenis, et poenas mercibus aequet.
Hinc igitur toti sunt infortunia mundo,
Sunt caedes, bellique metus, violentia, rixa,
Anxietas, pressura, dolor, qua Iuppiter vrna
Intingit gladios, hominumque in viscera mergit.
Nam non simplicibus veniunt mala passibus. ensi
Anxietas iuncta est: quae quanquam haud ense perires,
Illa tamen sola est vel maxima poena: nihilque
Hac maius coelum vindictae in praemia mittit.
Postquam igitur sceleri poena est aequata suisque
Omnia regna gemunt immersa tumultibus: haud tu
Mirere, et nostris sua tandem vulnera terris
Ducier, ac meritas delicto existere sortes.
Et tamen vt nunc est fortunae captus, honeste
Degimus: atque aliqua est libertas gentibus, his quae
E veteri sedem retinent et nomina Cimbro.
Quin aliud pene est vitae genus. vtque benigni
Ciuilesque adeo mores ceu floribus ornant
Praecipuis: aliud populis ita robur, et audax
In gladios animus: et spes non fracta, quousque
Spes superesse potest. certant bene velle, simulque
Et facere, his nostras peregre qui forsan ad vrbes
Accedunt. nulli officium neque tecta negarint:
Nec duram sese gens haec venientibus offert.
Mensis oppipare vtuntur, Cereuisia nusquam

p.88
Conficitur melius. panem dant esse# nitentem
Et mundum: ac pleno dispensant fercula disco.
Vestibus at populo cura est et splendor, eoque
Exsuperat. non quo regni plebs caetera more
Quoque habitu plerunque rudi, minimumque polito
Spectatur: sedenim pretioque et denique forma
Longe alia: cui sumptus inest, cui grata venustas
Nescio quid laudis tacitae parit. haud tamen istud
Vrbibus est solis studium. res ornat opimos
Vna etiam Agricolas: usuque ita temperat, vt sit
His sua mundicies, et honestae plurima vestis
Gratia. iam vultus hominum pulcherrima certe
Corpora, et egregijs aequata sub artubus: vt quae
Harmonico excellant inter vicina decoro
Et specie vincant, non promptum est dicere. quid si
Virgineas etiam formas, et summa puellis
Ornamenta, oculos sane castosque pudicosque
Et sua foemineis encomia coetibus addam?
Colloquijs certe et lepidis narratibus omne
Abstulerint punctum. nihil his formosius, aut quod
Maiore excellat rerum solertia. honesti
Affatus, dictisque fides, et sedula curis
Dextera, iam pridem gratas has esse puellas
Optandasque dabat. praestant aliaeque alijsque:
Vt tamen est captus, videas studuisse decori
Omnes, et patria laudem virtute mereri.
At vero Agricolas quae industria promouet, ipsa
Re constat: iusto redeunt quibus annua fructu
Semina, et aequato perstant impendia lucro.
Quin terrae mira est siue indulgentia, siue
Fertilitas. nusquam est armentis maior alendis
Commoditas: ita vel syluae, vel pascua totum

p.89
Plena solum velant: pinguesque leuesque Myricas
Eximio bobus pastuque ac foenore spargunt.
Hic caper, hic tauri pernixque vagatur equinum
Et solenne pecus. quid Ceruos, quidue salaces
Gallinas memorem? sunt haec loca plena ferarum
Diuersique gregis: quibus haec sunt pascua multo
Lata vsu, plenoque fluunt tibi cymbia lacte.
Haec tibi terra boues nutritque et multa quotannis
Millia trans Albim, Rhenique ad flumina mittit.
Quos simul in Tungros, Batauosque acresque Sicambros,
In Phrisos, Geldrosque atque amplas moenibus vrbes,
Et Celtas Flandrosque et in oppida clara proculque
Dissita transductos, precijsque inscribit et aucto
Mercator lucro rutulumque exponit in aurum.
Nec minor est pecori cura et prouentus equino:
Quam Chersonesi gregibusque et robore laetam
Praecipuo sobolem late partitur agaso:
Et varios circum populos cum distrahit, auro
Infercit loculos augetque ex aere crumenam.
Germanis siquidem Gallisque probarier hosce
Efficit vsus equos: celeri quod plurima cursu
Expediant spacia: atque agili plerunque rotatu
Pareat in fraenos, animo excellat, et omnem
Pertulerit, desint nisi pabula iusta, laborem
Idque diu: quin curando si rite fouetur,
In decimum geminet firmis se viribus annum:
Et nihil a prisco cedat depressior vsu.
Postremo, portus atque oppida culta suisque
Fluminibus quis iuncta canat? plane arbitror vna
Hac Chersonesum multas revincere terras
Et gentes superare. velut sese Italis ora
Promouet, extremis et terram moenibus ambit

p.90
Hinc atque hinc geminoque vrbes e littore pandit:
Cimbrica non alter partitis oppida ripis
Amplexa est tellus: vbi pene aequalibus altae
Se spacijs turres certoque e limite spectant.
Hesperio maior lateri est distantia: at Ortum
Qua videt, ac primo subdit caua littora Soli,
Sic iter aequauit spacijs natura diurnis:
Vt tibi distantes miliaria quatuor vrbes
Iungant, ac parili venias ad moenia gressu.
Haec est commoditas insignis. at omnibus istud
Accedit, Ponto quod sint vicina: simulque
Labentem iuxta fluuium, piscesque ferentem
Et sese diti voluentem gurgite cernant.
Haec illa est, Cimbro tellus decreta Deorum
Legibus: Euxinis cum forte profectus ab oris
Appulit huc, patriasque plagas Scythicosque furores
Liquit, ab iniusti turbatus acumine belli.
Ergo vbi progressus vicina haec littora ponto
Occupat, ingreditur terram quae bracchij ad instar
E magna pendet Germania: et hisce redundat
Pene etiam, vitae quibus est opus. arua colono
Parent, ac decuplam reddunt pia semina messem.
Et venere igitur, quingentos amplius annos
Exercentque solum, varijsque laboribus aeuo
Prospiciunt. nunc rura manu domitoque iuuenco
Subijciunt: nunc regna nouis Neptunia passim
Retibus explorant. Nunc denique moenia condunt
Amplificantque et opes pecorum prouentibus augent.
Siue autem terras coluit gens vlla iacentes
Hasce prius: seu non aliquo proscissa colono
Horruit, ac grauibus squallebat sentibus: istud
Haud certo affirmem: nisi quod fortasse putarim

p.91
Magnopere haud cultam. aut si quid fortasse fuisset
Culta: tamen clari nihil hanc habuisse, nec vlli
Subiectam, sibi quae firmasset praedia genti.
Vnica res illis curae fuit: omnibus altam
Cum populis pacem, et communia iura tueri:
Tranquillosque habitare lares, atque ocia quouis
Sectari officio, et manifesto foedere niti.
Haud equidem turbis, nec inani classico et armis
Gotthorum sese gens haec est passa moueri,
Impelliue leuem: temere vt violenta quietem
Rumpat, et emotos turbet scelerata penates.
Multi autem velut automata impelluntur, et esse
Non sine clade queunt, motu agitantur inani.
Cumque foris nihil est quod turbent Marte, profecto
Sollicitant proprios ad iurgia dura Nepotes:
Vicinisque nocent, pacemque e finibus arcent.
At nihil ista quidem Cimbros res tetra mouebat,
Qui pacem rixis, qui bellis ocia longe
Anteferunt, temereque nihil se in iurgia miscent:
Nec causas e fraude petunt, vt certa rescindant
Foedera: et obductum reuocent in vulnera callum.
Ipsa suis gens aequa instat, partaque quiete
Gaudet, et e veteri sapienter more gubernat
Tantisper, Regem sibi dum creat: omnibus vnus
Qui praesit populis, nullaque Tyrannide regnet.
Vtque diu res est communi expensa bilance
Consilioque graui: patriae quem rebus et armis
Praeficerent: equidem socias adiungere dextras
Cum Danis statuunt: communemque esse Monarcham
Hisque sibique volunt: genti qui iura ministret
Sedulus, atque aequa dispenset iusta bilance.
Sic multos vno populos coalescere nexu

p.92
Fata dabant, vnique vides parere Tyranno.
Hinc Regnum creuit iunctis e gentibus. ast quo
Tempore, quo Dano tandem sub principe gesta
Ista putem: nisi quod me coniectura Poetam
Distrahat, ac dubijs conturbet seria rebus:
Haud definitis me dicere posse tabellis
Confiteor, premit antiquos obscura Monarchas
Fama, nec e liquido spectant nos prisca relatu.
Missa sed haec faciam. neque enim mihi cuncta necesse est
Ad viuum resecare: vetusque ita pandere gentis
Inicium [Inijcium ed.], ac varias in carmina mittere voces.
Quae sunt vera sequar: quantumque annalibus orbis
Eruta proponi ac numerari ex ordine possint:
Haec dicam, non me fabellis ducier, aut re
Perplexaque leuique capi studiosa loquatur
Posteritas: vani damno mendacia vulgi,
Et fictis nihil accedunt mihi pectora rebus.
Sicut at Ausonijs populoque excelsa Quirino
Omnia debemus: quorum solertia lucem
Intulit Europae, pulsisque ex orbe tenebris
Ciuiles docuit praeferre palatia mores:
Sic rerum monumenta etiam, et quae gesta quibusque
Temporibus fuerint, Latij quo principe Regni,
Quoque adeo euentu: quo denique iure, quibusue
Auxilijs: et quo magnos discrimine motus
Barbara tentarunt placidis infundere regnis,
Dixerunt. Roma certe fortuna magistro
Constat, et ad seros venit delata nepotes.
Quae si sola quidem scripto abstinuisse, vt armis
Abstinuit: nisi cum pacem violata tuendo
Firmat, et obtrusi pellit fera robora belli:
Multa equidem nobis nihil explorata, laterent

p.93
Prorsus, et inductis veluti submersa tenebris
Deficerent, neque enim qui res gessere grauesque
Eximiasque etiam rerum monumenta styloque
Artificique manu et sacris digesta Camoenis
Expediunt: dubia mandarunt publica famae,
Et quae facta forent vulgi sermonibus abdunt.
Quisue Auares, Gotthosque feros, quis Vandala gentis
Aspera bella, quis immanem sub caedibus Hunnum
Sciret, ab Ausonijs si non seruata venirent
In nostras tam prisca manus. gens Itala rerum
Magnarum, vt studiosa fuit, semperque futura est:
Sic quae gesta sient Latijs complexa Camoenis
Seruat, et interitu districtos liberat enses.
Romanis igitur narrantibus inclyta rerum
Cognitio emergit praeclaraque facta, simulque
Et tempus, populique manus ac praelia constant.
Caetera barbaries sic occupat: vt sua quamuis
Vel multi documenta ferant, vel tradita narrent:
Nil tamen est certi, nil quae fortasse sequare
Tutus, et in seros mittas credenda nepotes.
Praecipue spectas siquae iam fabula gentes
Errantes canit: vt nullos sibi turba relinquit
Firma gradus: sed semper agens semperque penates
Mutans incertis complet populatibus orbem.
Haec quantum vires Latio collidere certat
Imperio, tantum nota est: tantumque reponit
Certi aliquid, quod quis vere affirmauerit esse
Sic gestum. Si quae diuerso scripta relatu
In vulgus manant, sic parta habeantur, vt esse
Plurima ficta putes. Sola est Ecclesia veras
Quae rerum formas, et nil dubitabile narrat.
De Graecis nihil hic addo. plerunque vetustas

p.94
Mendacem dixit. Sed non est Graecia mendax
Tota: nec e caecis digesta relatibus auget,
Incertasue trahit monumenta in publica famas.
Multa illis sunt certa. at rursus multa labascunt
Non constante fide. corrupit fabula verum:
Et nihil explorata, velut rectissima pandit.
Et tamen insistit fictis narratio. falsis
Falsa struit: dubioque lacus e fonte profundit.
Has multi causas, atque haec exordia nacti,
Mirum, quas gentes, quas sedes quaeque retexunt
Climata, et errando translata mapalia narrant.
De quibus hac pridem multos ratione locutos
Esse putes: multo vt sis nunc incertior, ac cum
Nil solos praeter scirent mortalia fontes.
Sed tamen in medium nos ista relinquimus. esset
Sane operaepretium constringi Barbara multis
Pectora: et hos laudis stimulos subuersam caeci
Pondera iudicij, mentisque exosa superbae
Argumenta graui quassata includere neruo,
Vt saperent: rebusque adeo circumdare metas
Scirent, atque intra fortunam sceptra locarent.
Ast late factus veri est excessus. honesta
Gloria, quae dubijs non fingit nomina rebus:
Nec quae pertineant nihil ad tua iura, sequatur.
Interea Cimbris genus et sua plurima crescit
Augeturque etiam soboles: terramque colendo
Exercet subigitque solum, pariterque iuuencos
Edomat, ac presso fruges molitur aratro:
Cum nouus ingenium subito calor occupat: has vt
Continuo sedes, patrijque palatia regni
Mutent, ac alio motos transferre penates
Incipiant: toto migrent seu germine, seu pars

p.95
Subsistat, seruetque domos, longeque profectos
Opperiatur, et hac paulum tellure quiescat:
Compositis agmen donec sibi rebus honeste
Consulat, ac alio mox tectum figat in orbe.
Etsi autem tanti secessus fida vetustas
Nunc has, nunc illas diuerso ex ordine causas
Asserat: haud certo rerum tamen omnia pandit
Indicio momenta [monemta ed.]: nec hanc quae vera fuisset,
Expressere: graui quamuis sententia dicto
Edita sit, famam seros quas misit in annos.
Nam quod ab Oceano late increscente coactos
Esse ferunt, patrijs vt sese e sedibus vltro
Exigerent: vertantque solum, et iam sueta relinquant
Hospitia, haud veros diducta est fama per orsus,
Et nihil artis habet. quid enim? liquisse penates,
Quos iam quingentos haec gens possederat annos,
Aestubus Oceani lymphisque tumentibus alte
Perculsam? ac si iam miseris nouus esset ab vndis
Terror, et insolito luxata domestica pulsu
Corruerent, causasque nouas in funera ferrent.
Non ita vicini sunt nota pericula ponti.
Atque procellarum fremitus, aestus, tumescens
Impellensque minisque etiam atque horroribus altas
Concutiens ripas obuersae lumina terrens:
Et post annorum longissima secula, primum
Iam sese ostendat fremebundos accola fluctus
Permetuisse: marisque adeo incrementa perosus
Deserat exculti fundum laris: actaque pridem
Damnet, et assuetos cupiat liquisse penates.
Non ea, non hominum fuit horum vera meandi
Causa alio. iuuet altius ire, ipsisque petitam
Erebus causam nostris inferre Camoenis:

p.96
Et nihil incertos maiorum huc voluere lusus.
Primum igitur verum esse putes: quod rura volente
Cimbrica sint electa animo: qua sede quiescant
Interea patrijs dum extorres finibus inde
Huc sua Cimmerij translata mapalia cogunt.
Aduectis forma imperij sic constitit: vt res
Arbitrijs semper meliorum tradita gratae
Proxima virtuti factus decentibus esset.
Quo quam iure diu et patrijs sunt moribus vsi,
Foelices vitam fama est egisse: nec vnquam
Externi sensisse iugum domitoris, et armis
Concessisse hosti. Quae multo parta labore,
Solertique manu quaesita vsuque fuissent:
Fortiter haec magnisque etiam retinenda putarint
Viribus, et pacem praeferre tumultibus. ast cum
Sese adiunxissent Danorum in foedera, plane
Saxonicis compulsi armis, iniuria et acri
Vicinorum odio, qui vel praerepta dolebant
Rura prius: vel nunc speratas crescere Cimbris
Diuitias, aegre et subacerba mente ferebant:
Mox vnde auxilium rebus sperare: ruinas
Experiuntur. habent fatales culmina lapsus:
Et quae firma diu fuerant, conuersa subinde
Et motus sentire graues, et vulnera cernis.
Saxonicas etenim quamuis virtute relidunt
Deijciuntque manus: seque et sua iura tuentur,
Foederibusque valent inimicaque tela repellunt:
Ex alio velut orbe tamen sensere malignae
Tristia fortunae, rerumque pericula plorant.
Qui libertatem spe lucri diuite vendunt,
Cum siet euentus non certo cognitus: ipso
Desipiunt vsu, seque ob noua foedera fallunt

p.97
Praecipites. Ceu res etiam haec euenit, vt ausus
Saxonicis fregere viris et dura repellunt
Agmina: continuo socias in bella Phalanges
Gotthica miserunt: cum Rex ea Danicus arma
Expediat, factus fortasse superbior isto
Accessu: deinceps vti quod milite Cimbro
Posset, et haec patriae nunc iungeret arma corona.
Siue odij veteris furor atque superbia Sueco
Mouerit ingenij bilem: cum sceptra perosus
Danica, perpetuo vexanda ea Marte putarit
Culmina: et immissis has esse pauoribus vrbes
Terrendas. adeo doluit, semperque dolebit
Fortia cum Danis venisse in foedera Cimbros.
Quin vero antiquum Gotthis Scythicaeque iuuentae
In Cimbros odium est. res priscis nota minores
Admonet, ac studijs comperta recentibus ardet.
Tum maiora odij creuere incendia: donec
Huc res pertracta est animi feruoribus: vt nil
Fraternum prorsus vicina ea regna tueri
Aut sapuisse queant. Stulte sibi mutua fingunt
Praelia, et occultis inducunt funera causis.
Interea Cimbros animi cruciatus et ingens
Percellit dolor: haec in se quod crebra viderent
Arma agier, cum quod caeco gens vtraque motu
Digerit in flammas atque in dispendia mittit:
Cimbrorum plerunque manu, plerunque periclis
Conficier: quanque hoc Sueones conamine telam
Ordiri videas, nostris pertexier armis
Accidat, ac multo Cimbrorum funere tolli.
Forsitan aduersa nonnunquam et parte molestam
Saxo manum afflictos Cimbrorum obiecit in enses,
Hac vsus causa: quod vel procul aedibus esset

p.98
Gens ea: vel tristi rem gestam fama Gradiuo
Spargeret, ac Sueticis cessisse tripudia regnis.
Hic etenim sibi nil reliqui fecisse superbos
Saxones, ad subitos in Cimbrica praedia motus:
Vt praedas agere, et miseris illudere possent
Relliquijs: maestasque domos et culmina turbent.
Haec est qua Cimbros manifesta iniuria mouit,
Vt mutare solum terrasque relinquere certent,
Quas dudum inuasere, dijs monstrantibus. illos
Haud aestus maris, haud steriles in semina campi
Fregerunt: nihil vt sibi post retinenda putarint
Rura, quibus pridem maesti assueuere coloni:
Et procul adductos fato immersere penates.
Ergo vbi consilijs res est firmata: valentem
Iudicio legere virum: cui protinus agmen
Pareat, ac vni sit subdita turba Magistro.
Ille potestatem nactus: cum praestet agendi
Suadendique bono: solersque insistat habenis
Imperij, et primo ventura exquirat ab orsu:
Contrahit actutum summos, capita inclyta gentis,
Eximiosque vocat misso praecone: fluentes
Qua vento impellit dirimens Eydora procellas,
Et populi cultas hinc atque hinc respicit vrbes.
Vt venere, citis equidem conatibus ora
Soluit, et arrectas sic implet vocibus aures.
Proxima sunt plerunque, Viri, quae siue molesta
Seu iucunda mouent animos, et pectora miro
Afficiunt studio: dum vel laetissima firmant,
Vel quae aduersa sient mentem in contraria vertunt.
Nec tam gratum etiam veteris meminisse bonorum
Vsus: praesenti fuerit quam clade moueri
Asperum.: vbi antiquos vitae haec iniuria lusus

p.99
Obruit, ac tristes infert sub lumina curas.
Nec iam prisca queror maiorum incommoda, quae nos
Euxino tulimus vicina colonia ponto:
Cum Scythicis compulsi armis patriosque penates
Liquimus: ac gratas concessimus hostibus vrbes.
Haec fortuna fuit rebus saeuissima nostris,
Et funesta lues, quae deploranda coegit
Balthica desertis nos quaerere littora regnis.
Causa fugae, sperata quies: vbi figere tuto
Culmina maiores, vitamque educere possent.
Et venere quidem magnis tum partibus orbis
Emensis: superantque vias, penetrantque sub ipsos
Chersonesi aditus, lateque domestica figunt
Tecta solo: terrasque implent atque oppida condunt
Legibus, et facili vicinos pace merentur.
Nec dubijs traducta quies est motibus. ac quid
Haec ego maiorum fuerint quae grata reuoluo?
Quidue antiqua sequor? poterit fortasse dolorem
Augere, et tristes reuocare in pectora luctus.
Afflictis sedenim quae sunt praesentia rebus,
Ingratum est meminisse. fuit non inuida quondam
Libertas nobis: cum nullis foedera pacti
Hinc bello Danos, hinc iustis Saxones armis
Reppulimus: pacemque manu tulit aemula virtus.
Haec si mansisset rerum constantia: iam nil
Has quererer sortes, nec tu tua fata doleres.
Sed dubio fortuna pede et transcursibus errat
Incertis. tenui foelicem Numina filo
Et miserum dirimunt: nec quae sperata fuissent,
Protinus eueniunt. et habent mortalia casus:
Vt qua praesidium speres, tibi damna pararis.
Quisue etiam haec nobis olim euentura putasset:

p.100
Vt quae consilio ac animi virtute fuissent
Recte expensa: aliquando grauem conuersa dolorem
Mentibus inferrent: ac quae sapienter haberes
Ceu perfecta, minus sapienter facta probaret
Euentus: meritumque gerat prudentia crimen?
Sed misera est hominum, quaecunque est denique vitae
Conditio, et cum sis mortalis, saepe necesse est
Errare, et varios aeuo miscere tumultus.
Qualis et haec nobis res accidit, arbitror esse
Id nobis fato, nostrisque parentibus olim
Donatum, vt misere iactati aliena sequamur
Hospitia: et quae sint animis rectissima nostris
Condita, non etiam nostris sint optima regnis.
Cedendum superis tamen est: quodque vtile rebus
Decernunt, nobis etiam fecisse necesse est.
Magna autem Diuum et superi clementia coeli est,
Posse aliquando viros sapere: et cum plurima prorsus
Tristia sint, meliora animo et quae prospera ducant,
Concipere ac alio fortunam operirier orbe.
Et nunc communi quae sunt decreta honorum
Arbitrio, magnis equidem sententia dictis
Nostra probat. Saltem Dij quae decreta bonorum
Arbitrio fuerint, cumulata lege secundent:
Euentusque regant, coelumque in foedera praestent.
Nec praedatores erimus: nec culmina cuiquam
Deijciemus. habet certas migratio causas:
Quas nullus turpi foedatas more queretur.
Recta autem Italiam Romanaque regna petamus
Ausoniosque uiros: qui cum virtutibus omnes
Exsuperent gentes, laudemque decusque requirunt
Officijs: veramque adeo praestare salutem
His plerunque solent: quos vel violentia, vel res

p.101
Aduersae varijs percellunt luctibus: acri
Cum famam studio, et virtutes laude sequuntur.
Arbitror et nostris motos fatisque querelisque
Haud deserturos nos esse, ita regna petentes
Extra: vt haud cuiquam simus veniendo futuri
Siue vsu seu lege graues. erit inclyta virtus
Fortunae comes, ac iter vna beauerit. orbi
Prodita fama refert, constantes pacta tueri
Romanos: neque quos dignata est curia muris
Tutelaque bono, temere abiecisse, colentes
Seruantesque fidem promissaque firma tenentes.
Et nos praestemus terraue, aut foedere dignos
Ausonio: quantumque inerit bonitasque sidet
Romuleis: tantum nobis erit acre merendi
Obsequium: vt solidis coeant haec pectora causis,
Si tamen et coeant, nec et auersentur honesta
Sectantes. Equidem superos ego testor et omnis
Fortunae autorem sanctissima Numina coelum:
Inuitos tandem patrio nos orbe moueri:
Maiorumque genus paruosque relinquere natos,
Atque externa sequi Sedenim quem non iniuria facto
Fidentem faciat? poterant habuisse colonos
Haec loca nos: si culturae licuisset et aruis
Indulsisse. ast nunc saeuissima Suecia pacem
Inuidet, et gratam turbat vicina quietem.
Credo ego transmissis superem si fluctibus omnes
Oceani ripas aliumque euecter in orbem,
Atque [Aque ed.] ignota viris exquiram climata: non nos
Hic Scythicus tamen et nimium coeloque bonisque
Inuisus furor: atque odij vetus ista relinquat
Et scelerata lues: pontum transgressa sequetur
Innocuos, facilesque premet fera Gotthia Cimbros.

p.102
Cedendum tamen est, et quo fortuna meantes
Duxerit, auspicijs caelestibus ibimus. vnum
Quod sperata putas tibi commoda posse morari,
Haud metuisse velis. neque enim te foederis ista
Forma antiqua tenet duris ita nexibus: vt non
Libera cedendi ratio tibi constet: et istud
Si libeat nullo constrictus iure relinquas.
Id nostri siquidem maiores rite cauebant,
Cum sociam primum se offerret Dania: ne quid
Fraudi esset, sero si forte aliquando nepoti
Cedere foederibus, pactisque exire liberet,
Et diuersa sequi, priscosque tuerier ausus.
Dummodo Saxonibus non se coniungat, eoque
Pernitiem Danis et acerbos mouerit enses.
Quae cum nota quidem nostro sint prisca Tyranno:
Etsi discessum grauiter ferat: haud tamen istud
Consilioue manuue iter aut ratione Tyrannus
Impedit, astute neque nos remoratur euntes.
Non exire vetat: potius sed suadet: vt hoc nos
Consilio vtamur sic denique, ne quid honestos
Nostrorum mores et prima haec tecta parentum
Abijciamus: erit tempus fortasse, doleret
Mutatas quando esse domos, rurisque relicti
Poeniteat. Regis monitusque ac dicta benigni
Haud aspernamur: verum sententia mentem
Fixa agit, externos abitu tentare penates,
Explorare locos, vbi nos fortuna quietos
Commodior rerum culturae ac legibus addat.
Et tamen hac Regi cedamus parte: nec omnes
Omnibus e numeris simul abducamus. abibunt
Corporibus firmi, atque aetas quibus aequa ferendis
Est armis: hostemque quibus spectare saluti

p.103
Non terrori etiam fuerit: qua lustra bilance
Sic finita pates: late vt qui vicerit octo,
Aut duo non etiam penitus geminauerit: hasce
Interea sedes excultaque rura colendo
Possideant: nomen seruent, generique vetusto
Sufficiant sobolem, nostrisque laboribus instent.
Caetera turba meet. quod Dij bene denique vertant
Fortunamque profecturis stabilemque piamque
Et noua quae miseris statuat solatia, cernant.
Relliquias sedenim generis Deus asserat. et Rex
Has sibi cum curae fore spondeat, illius armis
Illius imperio sic denique linquimus: vt quod
Fata has ferre velint, tali sub principe vincant.
Nec tete luctu afficiat dissessio: cum se
Relliquias hic esse probent. iniuria facto
Nulla subest, nullisque redit tibi cura querelis.
At vero cum me populi suffragia tantis
Ductorem agminibus, rerumque ad summa gradusque
Instituunt: non me cupidum priuata voluntas
Abstulerit: minus vt quae sint tibi publica tractem
Commoda, et e totis tibi viribus optima firmem.
Vnum oro: siquidem fas sit mihi vocibus vnum
Omnibus id medios inter contendere caetus
Praecipuosque viros (mihi quos fortuna Deusque
Imperio socios et honestas iunxit ad artes
Militiae:) ne quis parendi legibus vllam
Obijciat remoram: neque foeda proteruia quenquam
Sic agitet, nostris vt vincula iussibus ausu
Inijciat. tali quisquis me lege sequatur:
Euentu meritum nunquam frustrante sequetur.
Iuppiter omnipotens, et qui face sidera lambis
Phoebe pater, quaeque aethereo moderaris ab vsu

p.104
Pallas amica faue vobis authoribus oras
Hasce aliquando genus petijt nec debile, nec re
Infoelix: qua nos duramus origine, quos nunc
Ceu veteres pridem, patrijs iniuria regnis
Exigit. impulsi fatis similique coacti.
Fortuna rerum, vobis autoribus hinc nunc
Migremus, coeloque vias monstrante legemus.
Hanc saltem placido rerum Pater optime vultu
Discessus causam vitaeque pericula cernas:
Nosque quod improbitas non sit magni aemula facti,
Assere: et euentu foelicia sidera sponde.
Quod nos cunque solum capiat, tibi vota Tonanti
Plurima soluemus. Pietas comitetur euntes,
Et recti studium nos inter prospera mittat.
Sic sane dixit. dicentem voce secuta est
Inclyta turba virum: patuitque assensus, et ipsos
Sideris aetherei peruasit clamor in orbes:
Testatusque Deos sese obligat. inde volentes
In sortem veniunt. alios minor eximit aetas:
Hos senium excusat. cunctos ita mutuus vrget
Et deuincit amor: parili vt sub lance reponant
Siue abeant, seu forte domos ac culmina seruent.
Hoc res acta modo est, progressi protinus Albim
Exsuperant, Phrysosque petunt, et Vestphala rura
Vrgentes, sociosque inter dant vela Sicambros:
Et tumido vicina legunt caua littora Rheno.
Interea quacunque iter arreptasque meando
Expleuere vias: quacunque educere tantos
Militiae neruos et robora tanta laborant:
Confluit actutum numeroso plurima caetu
Turba hominum: quibus vt subiti est occasio facti
Explorata, patetque iter, et quo fine sequatur

p.105
Externos gens nostra lares: mora nulla, relictis
Illi etiam domibus, patrijs excedere tectis
Constituunt, sociantque manus: communia poscunt
Foedera, et in quosuis comitatum iungere casus.
Hinc igitur gelidum late qui tractus ad Albim
Porrectum subtendit iter, ripasque tumentes
Circuit, ac varios inter se diuidit amnes:
Perculsos populorum animos, et idonea bellis
Excitat arma: citis donec gens plurima telis
Conuolet, ac numero contracta ea robora vincant.
Contractis lex vna fuit, vitamue necemue
Aequata sub sorte pati: ferroque salutem
Quaerere, et hoc ipso quod partum est ense tueri
Tantisper. pateat donec locus hanc vbi gentem
Collocet, ac placido virtus adiungat honori.
Sic iter arreptum est: Rhenumque emensa iuuentus
Geldrica peruasit vicinaque regna, nec vsquam
Cessarunt: donec persuasis rura colonis
Gallica transgressi primam tentare quietem
Cepere, et rigidos inter petere ocia Celtas.
Ampla quidem est series et lustro extracta: sed altum
Rumpam opus, et rerum fuerint quae maxima dicam.
Postquam igitur Romam perlata est fama, beatas
Gallorum terras peregrina a gente teneri:
Hacque etiam tanta, vt cladem Prouincia posset
Sentire, aut tumidos metuisse in funera motus.
Obstupuit primis animum narratibus: vt iam
In mentem reuocat Syllanos saucia fasces,
Nec satis obductum diducit vulnus. et inde
Venerit e Borea, qui nosque et nostra lacesset
Regna etiam? an Latios temnit quoque Barbarus enses?
Ergone perdomui nullo te Persea lucro,

p.106
Et Mithridatem frustra est fregisse? quid acrem
Aegypti Regem, Scyros quid, et aspera dicam
Praelia Maurorum? iam se Carthago sub auras
Efferat, atque nouas e funere traxerit iras?
Si solis superest euerti Aquilonibus, vt quid
Profuerit reliquos mersisse in vincla Tyrannos,
Et totum domuisse orbem? ceu caetera nil iam
Bella sient, nulloque queat Mars iure teneri,
Sic agimur. Boreaene minas patiamur inulti:
Arctoasque ferant Romana palatia flammas?
Scilicet imperij cunctis hanc gentibus arcem
Obiecit fortuna: velut qua cote iacentes
Excitet ignicolos, tacitasque exasperet iras:
Et populos in bella trahat, ne viuida virtus
Langueat, ac studio squalorem ducat inani.
Sed nihil eximij perfectum est hostibus: et nil
Isti etiam magni efficient, si Iuppiter vrbem
Seruat, et Ausonios firmat concordia ciues.
Interea ne quid forsan Prouincia cladis,
Nostra ferat, veterum deceat nos laude moueri:
Qui, ne quas Latio turbas res barbara gignat,
Prouidere: ducumque opera et communibus vsi
Praesidijs bello fregerunt bella, simulque
E re difficili claros petiere triumphos.
Hoc decus a saeuis gens nata Aquilonibus, et re
Pertenui delata premet? nec viribus vtar
Sic tamen, vt motum me non virtute queratur.
Hanc igitur veteri rationem more fideque
Perficiam, ne quid fortasse negauerit esse
Praedictum, et nostra non se virtute repelli.
Constiterit sane, Ausoniae quae publica gentis
Gloria sit, quaque hostiles face Roma tumultus

p.107
Sedat, et externas quo frangit acumine vires.
Mittam Oratores, qui quas fex Barbara causas
Siue secuta siet seu iam fortasse recentes
Fingit: in has tanto cur venerit agmine terras,
Et sua transmisso quae sit fiducia Rheno
Exquirant: gentisque vias et robora discant.
Nec tamen haec etiam concredam munera solis
Legatis: totus sane vna exercitus ibit,
Armatosque ferat monitus: pugnamque superbis
Ostendat, si non collectum protinus agmen
Finibus a nostris nostroque a rure reducant.
Non Maiestatem populi sanctique Senatus
Romani ferre: vt scelerata impune iuuentus
Coierit: Ausonias si quid grassetur in vrbes,
Committatue etiam, vt certo prouincia damno
Affectam sese, aut vexatam clade queratur.
Sic se exercebat taciturnis Roma loquelis:
Immanique tumet circum praecordia bile.
Ceu fit, cum Regnis vel non sperata, vel ipso
Pene indigna ausu subitisque incognita factis
Terrorem incutiunt: et quae tranquilla fuissent
Antea, iam magnis infestant moenia bellis.
Nec mora contracto cum protinus agmine turmas
Ordinat, officijsque duces et idonea iungit
Nomina distribuens. mox sese exercitus omnis
Mandato mouet: et rigidas cum feruidus Alpes
Exsuperat, subiecta equidem tum Gallica rura
Metatur, lateque iacentes occupat vrbes,
Et socias inter figit tentoria gentes.
Hic hostem Legatus adit, magnique Senatus
Quae sint iussa docet. Latios non ferre Quirites
Armatum his nostris consistere finibus hostem,

p.108
Transitoue etiam molirier agmina Rheno.
Sollicito hunc siquidem fluuium natura labore
Gentibus obiecit: totum quae forsan ad ortum
Disclusae, hoc sese prohiberi limite scirent:
Ausoniam ne quid tentent, regnisue quiescant
Vicinis, nostrosue hostes sibi foedere iungant.
Nunc adeo aduectis abitum sic impero: ne fas
Esse putes castris metari haec regna, Latinis
Semper acerba viris, et duro tristia bello.
Quod si nil libeat monitis parere: minari
Venero bella: quibus Romana potentia vires
Et temere obiectas, et inania robora frangat:
Expellatque locis tumidosque exegerit enses.
Sic dixit. Cimbro cum circum pectora grandi
Bilis ab igne tumet: seque in se colligit. Ergo
Officijs certare graue est? quo prisca Latinis
Et spectata fides veterique accepta Quirino
Excessit? frustra est igitur precibusque bonoque
Nitier, et meritam virtute exquirere laudem?
Nonne ego iam pridem misso Oratore petebam
Exiguae donari aliquid terraeque solique
Quod colerem: patrioque domarem gnarus aratro,
Militiae pretium et Latijs fulcimina regnis?
Non gestum nos bella manu, non venimus enses
Diductum. ficta nec enim leuitate mouemur:
Vt patrios linquamus agros, sedemque petamus
Externas inter gentes, fatumque sequamur.
Magnis nos causis agimur, superoque Parente
Propitio. haud igitur cuiquam nocuisse voluptas
Propositumue fuit. Sedenim cum publica mundo
Hanc veheret gentem et celebraret fama Quirites,
Humanos certe et rectum virtute colentes:

p.109
Venimus huc, Rhenumque emensi regna tenemus
Gallica, et euentu consistimus. esse repulsam
Interea passos, et nostra haec vota Senatum
Contempsisse: equidem cum nos miramur, honeste
Posteritas censere velit, causamque tueri:
Quae nos arma iubet Romana opponere genti.
Nunc igitur socios nequeat cum Roma sibi
Coniunctos fidosque pati: mora nulla. feroces
Aduersosque adeo experietur: et ensibus vna
Cominus vsuros, bellique e iure sequentes
Quo ducet fortuna, Deumque licentia firmet.
Haec tu seu patribus referas, seu tradita narres
Legatis, spreto referas tibi tradita Cimbro:
Quem Romana hostem sibi curia deligit: vt nil
Posterius pietate siet, nihil aequius armis.
Non hac nos Graeci, non doctae prorsus Athenae
Audissent feritate. aliqua est clementia cunctis
Gentibus in miseros: nisi quod Romana precantes
Destituat, surdasque ferat ploratibus aures.
Vindice sed coelo pugnabimus. ista locutum
Audijt Orator: qui postquam ad castra reuersus
Rettulit audaci noua bella lubescere Cimbro:
Ausoniasque nihil bello metuisse cohortes.
Extemplo Sillanus agens exercitum in ipsos
Progreditur Cimbros: bellumque minatur, et acres
Conserit ense manus, Romanaque robora tendit.
Viribus at nihil est confidere, si tibi coelum
Aduersatur. habent fatales praelia motus
Alternatque Deus sortes, et temperat vrnas.
Quin neque perpetuum est ita vincere, victor vt vnus
Perpetuoque fies. poterant fregisse Quirites
Hannibalem [Hannibilem ed.], poterant Regem exegisse superbum

p.110
Tarquinium, et fortes mersisse in funera Gallos:
Non tamen iccirco primis congressibus acrem
Vicerunt Cimbrum, neque Danica tela minaci
Deiecere manu. labor est sub mole, proculque
Errat adhuc Latio dubijs victoria palmis.
Nam neque Sillano res acta est principe: nec se
Manlius his impune viris obiecit: et ipse
Cepio Romanas Aquilas et castra reliquit
Exutus, turpique fuga dilabitur. iste
Perculit exortus Romana palatia terror:
Et celerare metum, quem late publica sparsit
Fama grauem, mediosque inter stetit anxia ciues
Vt cladem ferat, ac rerum dispendia narret.
Heu rebus damni quantum est luctusque paratum
Si sapias nihil: at solis e viribus omnem
Fortunae cursum, et certos tibi fingis honores.
Aut ego quid primum accusem? patriosne penates
Sic Cimbros liquisse? an cum peregrina secuti
Regna forent: primumque hostem domuisse ferantur:
Non fortunam etiam potuisse vrgere? vel illud
Quis dubitet, recto Latium si calle petissent
Victores, potuisse omnem terroribus vrbem
Implicuisse? grauesque egisse in moenia dextras
Atque armis tenuisse, prius quod pace bonoque
Ex vsu poterant non obtinuisse videri?
Sed caecis agimur proposti sortibus. Vrbem
Romanam iam nunc etiam sua fata secundo
Defensant. Cannas testor, quo Poenus ab igne
Si recta Ausonij petijsset culmina regni:
Actum de Latio deque omni pene fuisset
Italia. et nostros praesens victoria Cimbros

p.111
Si Romam propero duxisset milite: cum iam
Accisae res vrbis erant, et ciuibus esset
Iniectus terror caesis melioribus: hic quo
Fortunam potuisse gradu consistere Cimbris
Et lucere putes? Sed erat sententia dispar
Vincenti: quod iam Romanis fracta putarint
Robora, et euersas nunc esse Quiritibus arces.
Hoc ergo egerunt. diuisum partibus agmen
Distribuunt. istic Tiguros Gallosque feroces
Theutonicosque iubent irrumpere protinus: et se
Massiliam iuxta Latias inferre sub vrbes.
Cimbri autem infundant alia se ex parte: simulque
Ausonios pulsent gemino terrore penates.
Consilij ratio ista fuit. si Roma valentes
Militiae turmas educere posset, et illis
Posset adhuc firmum submittere robur: vt omnem
Illa manum simili diffunderet ordine quasque
Efferret vires, imitando euerteret. istic
Pars etenim Tiguros Ambronesque occupet: illic
Altera pars Cimbris propero sese inferat ense
Perculsosque premat, ea res infirma Quirino
Redderet arma Duci, diductis viribus. ast non
Succedunt, etiam sapienter visa: Dijsque
Aduersis ne quid quae sunt amplissima tentes.
Interea Marium exilio reuocare Quirites,
Praestantemque virum, natumque ad magna Tyrannum:
Sed valde exagitatum odijs crebraque potentum
Inuidia, plebi dum iura aequata tuetur:
Et libertati ceu vindex scribit honores.
Hunc igitur seruare virum fortuna, salutem
Ingratae patriae: quae grata exuta iuuenta

p.112
Praesidio a lixis atque a calonibus vsa est.
Nam quae praestantes olim iugulare decori
Duxit, et effuso gaudebat Roma cruore,
Vtilibus spoliata gemit: quantumque pericli
Pondera mensurat, tantum viduata querelis
Tecta implet: Marium donec sors obtulit vnum
Omnibus opponendum acie: qui vincere sciret,
Inuictosque feris partirier hostibus enses.
Scilicet e superis constat sententia, raram
Esse fidem, magnosque nihil quae magna morari:
Euentu donec sapiant, rerumque periclis
Admoniti quosdam formoso in corpore naeuos
Ignorare velint: vsuque inferre valorem
Rebus, et humana censuram lege tueri.
Procliue est errare bonos: sed pectoris illud
Eximij est etiam quae posses carpere, facto
Non tamen exagitare graui, neque dente petulco
Stringere: sed magis aduersam iam velle bilancem
Tollere, et e certis ostendere commoda rebus:
Quae potius laudes, quam crimina mollia culpes.
Subuertit multos occasio: pessima plures
Perdit et in varias transferre licentia nasses.
Vna sed est magnis ratio quae exasperat iras
Immensumque dolere facit: cum iusta secutus
Et laudanda sies, meritisque vsuque fuisses
Anchora sacra tuis: tamen haud te digna receptes,
Ingratasque pati cogare in praemia voces.
Sed quid ego haec? Marium postquam fortuna Deusque
Restituit, nihil ille priora moratus, honeste
Paret et ingratam victor redit aequus in vrbem:
Sollicite patriam amplexus. ciuilia pridem
Quin si bella probas, Latiosque calescis in enses,

p.113
Quid nunc horrescis peregrinae ad fulmina gentis:
Despondesque animum, subitisque vlulatibus vrbem
Comples, ac misero turbas suffragia questu?
Quin quascunque mihi potius Respublica vires
Contrahat: ac si quid claris e ciuibus vsquam est,
Si quid seruorum, lixarum, acrisue iuuentae,
Aut fugitiua manus, vel duris turba metallis
Subdita, et immissos quae sustinet improba nexus,
Denique quodcunque est, quod firmum viribus hostem
Aspicere, et gladios moliri in vulnera possit:
Conuolet, at placido coeant mihi iusta Senatu
Praesidia. haud vinclis fortissima corpora stringi
Haec fortuna sinit. nostros seruantur in vsus,
Quae nos saepe quidem nostris ex vsibus ipsi
Vellimus: et caeco stolidi dispungimus ausu.
Non iam malleolis ferro insidiarier, aut se
Sub tacitas inferre vmbras, vel adire leones
Tempus erit. Sane hic alium sors obijcit hostem:
Quem virtus vel adire quidem, vel frangere laus est.
Huc vires igitur Respublica deferat, ast me
Cum fortuna Ducem magnis coniuncta periclis
Esse velit, patriae pro libertate subibo
Discrimen: quantum et fas sit promptoque senique
Perficiam, vt veteri bellum virtute geratur:
Se adeo nostris victum ferat hostis ab armis.
Et Marius sic verba quidem non multa locutus
Excessit Roma: patriae columenque, salus
Ciuibus, ac toti spes et fiducia regno.
Quemque prius clamore virum insectantur, et esse
Extorrem pars magna iubet: fortuna reductum
Sic vehit, vt fausto iam nunc clamore sequantur
Egressum, studijsque addant pia vota secundis.

p.114
Legato instructus Catulo proficiscitur. hostem
Vt vero didicit geminis consistere castris
Diuisumque tueri agmen: cum Cimbricus istic
Terror agit, celeres sed habet Massylia Gallos
Coniunctam Cimbris gentemque et foedere multo
Deuinctam. quid enim? Rheni vix littora Cimber
Transierat, socios cum sese in praelia Galli
Obtulerant, saltem Romanae protinus vrbi
Excidium Cimber funestaque bella minetur.
At vero Cimbri se conditione ferebant
Vsuros: si non pietas, quae iusta petissent,
Impetret: aut fato veniant ad vota sinistro.
Postquam igitur surdas praebere rogantibus aures
Romani, neque se miserorum clade moueri
Sustineant: precibus cum nil locus esset: honeste
Foedera cum Gallis sibi constituenda putauit
Cimbrorum manus, et clarae se adiungere genti.
Decreuit: Latio cum sit vetus hostis, et vltro
Exulibus pacem sperataque commoda firmet.
Hos animis iunctos, diuersa at sede morantes
Occupat audaci Marius stratagemate, Gallos
Inijcio aggressus: quos tum Prouincia turmis
Instructosque auctosque tenet, propereque paratos
Italiam petere, et Latias premere ignibus vrbes.
Hac siquidem Tigurina manus Gallique feroces
Ausoniam tota densati mole subibant:
Vicino loca iuncta mari camposque tenentes.
Cum diuersa quidem ignaris via tradita Cimbris
Per summas ductura niues, perque aeris altas
Alpinasque plagas aditum factura meando
Obuenit: qua nunc cliuoso tramite Iura
Mons patet, ac rigido coelum de vertice lambit.

p.115
Ergo vbi diductas vires, diuisaque sensit
Robora, nil cessat Marius prima agmina Gallis
Obijcere: atque isto fortunam ex hoste tueri.
At vero hoc solo totum stratagemate robur
Hostibus infregit Marius: dum libera Cimbris
Concedit spacia Ausonias irrumpere in vrbes:
Gallorumque petit Latio cum milite gentem.
Scilicet e veteri maiorum nouerat usu,
Celtarum populis inuisos esse Quirites
Ausoniosque viros: quorum res lata secundo
Auctior euentu et bellis prosperrima, semper
Displicuit Gallis: odioque fatigat, et omnem
In noua prospirat funestas, praelia causam.
Non igitur cessare, vbi sese occasio paruis
Mouerit inijcijs, quin quantum denique possint,
Tantum etiam noceant, Latioque inducere certent
Funera: et immani tentare palatia bello.
Quid si etiam impatiens externis Gallus ab oris
Hanc traxit gentem: socio quae ex foedere Romam
Lasset, et adductos in nos distrinxerit enses?
Sic secum tacito Marius sub pectore. Sed nos
Hunc, inquit, veterem Romanis Ciuibus hostem
Principio aggrediemur. habet disiunctio fructus
Multiplices: quantumque absunt, tantum ense peribunt.
Nec mora, conuersum laeto cum milite princeps
Agmen agit: Latiasque manus in Gallica primum
Cornua transmittit, pugnamque acciuit in enses.
Vt vero subitus latum patefecerat hostem
Prospectus, patuitque iter, et iam proxima staret
Bello acies: sicut viso cum forsitan vrso
Aestuat, ac totos intus Leo concipit ignes:
Aduersumque furit, saeuisque caloribus instat:

p.116
Vt celer indignos laceretque et proruat artus.
Haud aliter Marium fama est arsisse. sed vt se
Iniecto veluti mens comprimit aurea fraeno,
Instructis loquitur turmis, ac talia fatur.
Prima salus censenda viri: si vincere coelum
Et fortuna dabunt. patria est et Iuppiter autor
Imperij, nos qui decreta ad bella vocatos
Armarint. constans Latio victoria regno
Militat, ac vanum spes aemula deijcit hostem.
Nosti autem Gallos animisque manuque calentes
Principioque graues: sed postquam feruor et aestus
Cessit, et eduros res est delata sub enses,
Deficere: et celeres inter trepidare ruinas.
Impetus haud igitur te terreat iste priore
Congressu asperior. res est specieque sonoque
Terribilis, sed re nihil aduersatur: habetque
Ipse fugam, secumque trahit sua praemia mortem.
Tu vero rupes veluti Marpesia contra
Consistas, iaculisque manus hastaque valente
Sic firmes: his excipias vt prima ruentis
Robora, et obiecto furiosos stipite tardes.
Post vbi pectoribus feruor decessit, et esse
Iam lassos constat: patria memor, omnis in enses
Procumbat labor, et lento tibi semina subdat
Sic etiam: vt melior te mouerit impetus, hunc quo
Non iam sustineas sed plane obtriueris hostem,
Exturbesue loco fractumque in vulnera cogas.
Me vero fortuna ducem quando hactenus vrbi
Seruat, et aetatem dura in certamina mittit:
Haud odio veteri, neque vana lege Senatus
Sic mouear, minus vt fidum Respublica meme
Sentiat: aut dubia ciues virtute tueri.

p.117
Vna equidem patria est, cunctisque fouendus honestae
Libertatis amor, populi qui lubrica vincat
Iudicia, et facto laudem ex constante mereri
Debeat. Haec ratio me nunc armarit in hostem
Flammaritque animos: et non meminisse prioris
Fecerit acta mali. Vos saltem o fortia quondam
Pectora, et Ausonio spes iam pene vltima regno:
Communem hanc mecum patriaeque pericula causam
Sic animis versate: vt vos quoque noster in arma
Permoueat dolor, et meritos excirit in enses.
Nunc vero audaci considite pectore turbam
Hanc etenim veteri tantum rancore furentem
Imbellemque neci dabimus: quo primitus hoste
Sublato, nihil in reliquis erit inde pericli:
Cum suspecta habeant incognita quaque. stupescent
Ad primos bellorum enses, et iudice coelo
Perculsi, ignarique loci morisque Latini
Horrescent caecis nimium terroribus acti:
Et secum proprias ignaua in funera causas
Intulerint. Romam seruat, qui Gallica frangit
Robora, et hanc forti subuertit acumine gentem.
Denique non hominum geritur res ista manuue
Consilioue: Deos Romana haec signa tueri
Et proferre putes: alacri cum milite meme
Vtier, et tali vos fidere principe vellent.
Et nunc nostra quidem pro Libertate, deorum
Pro pietate aetas magnis obiecta periclis
Atque exposita siet, tu me iam miles euntem
Sic sequere: vt solido virtus sit feruida motu,
Et duce te Mario victorem Roma loquatur.
Vix ea dicta dabat: subitis cum vocibus orbem
Impulit aetherium miles, lateque fragorem

p.118
Ingeminat tellus assensumque astra secundant.
At vero aduersa nihil est in parte remissum
Cessatumque nihil. nec enim quia pectora solers
Prouidet ac toto Marius sibi consulit vsu:
Propterea abiecta Gallos ceu mente putandum est
Fortunamque ac bella sequi. Gens illa per omnes
Inuehitur studiosa gradus: Martemque vetusto
Maiorum pro more colit: nec segniter acres
Apprendit fortunae aditus, cautissima longe
Prospicit: ac studio quae sunt aequissima versat.
Valde autem afficitur bellis: nec honesta negarit
Vulnera, vt aeternam pulsa formidine laudem
Accumulet. laeto sectatur praelia vultu
Atque hilares animos vitae in discrimina iungit.
Sic tamen et fortis, ne quid temeraria dici
Possiet, aut vano consciscere funera motu.
Talis cum opposito iam staret in agmine, ferrum
Librat, et hostili minitatur vulnera turbae:
Immittitque cupit sortemque ex ense tueri.
Cum dux inuehitur circum sua cornua, fuluo
Aspiciendus equo: cui circum plurima lumbos
Ornamenta fluunt Limbique e tergore pendent,
Et phalerae. mox arrectos ita voce monebat
Hortaturque suos: pugnam vt iam pectore fortes
Ingressi, magnis Romanum viribus hostem
Obruere, et toto satagant dare vulnera ferro.
Et nunc nostra vides, inquit, petulantius arma
Contemni, illo etiam: nostris qui saepius armis
Pene equidem vidit subuersam funditus vrbem:
Et Latias horrere domos: Capitolia late
Vertier, et victas demergi in funera gentes.
Scis autem quanto populusque manusque Quiritum

p.119
Nitatur studio cunctis inducere nexus,
Et libertatem decerpere gentibus. isto
Iam pridem inuisus morbo est odijsque notatur
Commeritis. quid enim? nam si fortuna fuisset
Asperior nostris olim maioribus, huc se
Roma infudisset: Gallisque in vincla coactis
Sublatoque metu, terram oppressisset acerbo
Crudelique iugo: seruis vsura fuisset,
Quos ea victores sceptroque ac culmine dignos
Odisset pridem, et meritis timuisset ab armis.
Scis quanti nobis libertas constat: eamque
Quanto etiam studio, qua belli lege tuemur.
Aut si forte etiam proprij dispendia nil te
Imperij moueant: aliorum exempla necesque
Respicias: et quae tibi iura ferenda fuissent
Ex illis discas. poterit Carthago nepotes
Vna monere tuos, Roma quid principe victi
Pertulerint. simili mouearis imagine, si tu
Forte triumphales sectantem Persea currus
Mirere, et patrios Latio submittere fasces.
Namque tributorum ius acceptasse saluti
Praesidioque fuit. populis haec alea paucis
Contigit. et rarum est victos ita ferre Quirites,
Vt simul et florere velint, et viuere donent.
Denique ne prisco repetam tolerata parenti,
Proxima spectabis rerum discrimina: cum nos
Exturbare loco patrijsque euertere regnis
Romani tentare: quibus vicinia semper
Sic odio est, nunquam vt cessent nos prorsus acerbo
Persequier mucrone: omnesque intendere neruos
Gallia vt Ausonijs prouincia ciuibus extet.
Huc equidem crebri sententia magna Senatus,

p.120
Huc leges spectant. huc plebescita furente
Iam toties decreta sono, ne libera nobis
Vita sit, aut rerum hac potiamur sorte. molestum est
Esse aliquem Gallis animum, qui dicta Quiritum
Ferre superba nequit: qui fasque aequumque tueri
Ausit, et immanes bello triuisse Tyrannos.
Idque ita compertum ducibus pene esse Latinis:
Vt metuant semper, ne forte vtamur honesto
Successu rerum, et sperata pace fruamur.
Nil igitur praetermitti, quodcunque superbum
Ingratumque putent nostris fore gentibus. Vt nunc
Hos etiam motus nulla ratione sequuntur:
Immeritasque petunt nostro de sanguine poenas.
Aut quid Cimbrorum afflictae iustissima gentis
Vota aspernantur? cum non indigna petissent
Romanis: qui se populis communia iactant
Praesidia, et coelo delectos iudice ducunt:
Imperio vt superent quo prosint gentibus: hisque
Afflictis vero statuant solatia lucro.
His quod coniuncti tutela simus, eosque
Extorres patria, et placide sua fata sequentes
Suscipimus: nunc Ausonijs obnoxia bellis
Turba sumus, quam Roma premat: quae sola salutis
Praetextu Latijs inscribit legibus orbem:
Venaturque omnes specie pietatis et alti
Officij: vt tandem sint quos fera perdere possit
Securos, tacitoque ruat vicinia bello.
Cum veluti cancer comprensos corporis artus
Arrodit, lateque means sua vulnera foedo
Promouet aspectu, vastaque aspergine regnat
Tantisper, donec vitalia viscera lento
Corripit accessu: qua postquam constitit arce

p.121
Horrificumque et triste malum: iam virus in omnes
Euomit articulos, mortemque in pectora mergit.
Sic sese blandis cum Roma asperrima dictis
Insinuat, placidisque hominum conuentibus infert:
Principio grata veluti prurigine mulcet
Corpora, et incautos promisso ludit inani.
Post vbi venando populorum iura fidemque
Obtinuit, iam se cancrum praestare: quod omnes
Opprimat, ac caecis sit fax et funera regnis.
Aut tibi consuetos aquilis, gens inclyta, mores
Quid memorem? scis ipsa quibus plerunque volucres
Conciliant studijs, qua praedam lege tuentur.
Communes sese cum praestent omnibus, escam
Partiri, et late circum noua fundere certant
Obsequia: ac ficta captant pietate minores.
Vt vero praedae superest nihil, atque voraci
Nequicquam factum stomacho est satis: arripit iste
Venditor officij vicinas quasque, parique
Dilaniat morsu, et mercedem morte repensat.
Sic alijs Latios se iungere gentibus, Albam,
Volscorumque adeo populos, et Tuscica regna,
Syrorumque manus, Solymos miseramque Saguntum
Cogita, et ex illis casus procul aspice nostros.
Sed quid ego haec? veteri pro libertate volentes
Certemus: quantumque nimis priscoque valemus
Maiorum studio et gladijs vtamur acutis,
Experientur. inest, qua tu consistere possis
Certa fides causae, nostris haud motibus esse
Sic laesos, nos vt supremo exscindere ferro
Expeterent. quid enim? peregrinae foedera genti
Iunximus, ac patria iam cassos iure tuemur.
Haec virtus odium si debeat vna mereri:

p.122
Iam vitio dabitur sociatas esse Latino
Relliquias Danaum, ac Italas regnare per vrbes
Troianos: aliquidque etiam superesse vetusti
Sanguinis Ascanij, Romam quod deinde triumphis
Ornet, et aeternas ferat in fastigia Lauros.
Aut quid tu hospitium claras laudaris Athenas
Exulibus tribuisse viris? iam culpa sequetur
Phocenses, qui forte domo patriaque relicta
Hoc nostro haud dubias posuere in littore sedes:
Massiliaeque dabant non vana exordia genti.
At vero priscis fuit aurea moribus aetas.
Cum deuincta forent populorum pectora iustis
Officij curis, et haberet praemia virtus:
Se quibus in meritos hominum transfunderet vsus
Inferretque Dijs pretium, et se iungeret astris.
Haec equidem Admeto rigidosque Themistoclis enses
Eximiosque viri poterat sic pingere vultus:
Hunc vt seruandum sibi duxerit esse, valentem
Consilio, et vera patriam sibi laude merentem.
Haec Cyrum Persis ita commendabat, vt illo
Principe confisi Medorum vincla putarint
Excutienda. Sed haec quorsum longo ordine voluo?
Quod cunctis licuit populis, quod fasque sacrumque
Est alijs, solis magna est iniuria Cimbris.
Ergone cedendum Latio est, socijque paresque
Prodendi, atque ultro quae sunt promissa relinquas?
Sed cesso fortes animos, et pectora nullo
Tarda metu subitis incendere vocibus. iste
Interea Marius, quem nunc sibi Roma Magistrum
Militiae statuit, cuique has ductare cohortes
Imposuit reduci, stultosque admouit in ausus:
Quas petere hunc laudes, aut quid sperare putabis?

p.123
Praecipue vulgi feces, populique furentis
Ducere sentinam cum constet, et ensibus istis
Has tentare manus fortesque lacessere Gallos.
Sed sapiat, postquam stulto sapientia nusquam
Militet, ac fatuis sua sit dementia lucro.
Hunc contemnendum tibi duxeris esse, senili
Iam morbo victum: cum se maiora sequatur,
Stulticiaque petat, quae nec comprendere posset,
Nec vellet sperare modo haud satis improbus esset:
Et natus fortasse foret, qui caedibus omnes
Affligat populos. qui bellis implicet orbem,
Ciuilique manus perfusas sanguine nostris
Inijciat iugulis: et libertate subactos
Despoliet. quid enim? quo Cimbros milite sternat
Depuleritque locis, hoc fortes denique Gallos
Subiuget, atque vno geminos petat ense triumphos.
Haec vbi dicta dedit: fremitu furit agmen, et alto
Insonuit clamore, animisque in praelia spectans
Committi pugnam, ac gladios distringier orat.
Ille moram soluit, primasque in bella cohortes
Explicat, ac animos laudat, mox talibus infit.
Festinate viri, primosque accedat in orbes
Impetus: et quanto robur sub robore constat,
Tantum vrgete vias fortesque in pila lacertos
Tendite, et audaci propter consistite dextra.
Nec plura effatus, ductorem in praelia sese
Praestat, et arrectas praeit in certamina gentes.
Interea Marius succensis agmina castris
Promouet, ac lento festinat ad ardua gressu,
Sollicitus solersque alacrique in praelia mente,
Romano pro more: quibus leuitasque citique
Gallorum motus et feruor cognitus esset.

p.124
Vt venit, celso veluti cum vertice torrens
Praecipitat, celeresque infert in pascua lapsus:
Sic sese infundunt venienti tela Latino
Celtarumque manus. nulla est mora, feruet vt ignis
Impetus, et subitos rapiunt exordia cursus.
At vero placidis Romani motibus instant
Solliciti: ac fatuo sterni mens nescia ferro
Durat, et inuictos sapienter digerit enses.
Vt vero, aduerso consistunt ordine, cursum
Gallus init, rectaque petit non territus hostem
Et clamore premit. saeuit truculentus in armis
Mars prior, et stricto caedes minitatur ab ense.
Excipit inuectum Marius frameisque retardat
Oppositis, fortique manu caua vulnera vitat
Excutiens, hastaque valens, et pila furenti
Obiectans: quo se, qui Gallo erat impetus acri
Subuertit muro, viresque hoc obijce lidit.
Dij quantum curae est, quantumque in tela molesti
Conatus. studijs feruent, operumque labore
Subsidunt, multoque labant sudore lacerti.
Denique quo sese exercent magis, hoc magis ipso
Deficiunt vsu, suaque e se robora perdunt.
Cum contra Latijs actum est nihil, vna secundi
Consilij est ratio, irrumpentem protinus hostem
Excipere, et lento venientem ludere motu:
Obiectisque hastis impulsos tollere cursus.
Hostibus interea rabies excessit, et iste
Iam minor apparet decreta in vulnera feruor,
Respirantque animis: subita cum voce iubebat
Exultans Marius sparsas procul omnibus hastas
Esse relinquendas: gladijs vtamur et ense
Hinc ait, ac fesso veniant sua vulnera Gallo.

p.125
Iusserat. Ausonij gladium arripuere: molestum
Martis opus: quo non aliud truculentius omni
In numero saeuit: cum non asperrima tantum
Pugna sit, at isto rimentur viscera ferro
Certius, ac gelidae praestent iter vndique morti.
Iamque adeo facies bello noua surgit, et ipsus
Obstupuit primum Gallus licet. Vique parabat
Infusos celeri Latios velut impete magno
Excipere adnixu, et fortunam vrgere priorem:
Pellitur, ac late circum noua funera cernit
Voluier. vrgebat pulsos Romana iuuentus:
Insistique adeo pauidis, multoque cruore
Multiplicat caedes, agmenque per agmina pellit
Confundens, celeresque infert in vulnera dextras.
Soluitur ordo virum, qui cum moriantur inulti
Victori cedunt victricia signa Latino:
Et cunctas mittunt sub inhospita funera turmas.
Vt vicit: patrio Marius tum more trophoeum
Collocat, humandisque datum est nihil hostibus: omnes
Actutum vires, roburque ac militis iras
In Cimbros vertit. quos cum venisse per Alpes,
Et Latias tenuisse domos, regnoque potiri
Audierat: celeri sese in patria arua volatu
Rettulit, ac vario bellum stratagemate versat.
Interea siquidem hoc superatis Alpibus agmen
Venit in Italiam, metatum castra sub altas
Vasti Athesis ripas: vbi nunc ingentia coelo
Moenia Veronae laudesque ac nomina tollunt
Antiquis opulenta notis Amphique theatro.
Hic nostros igitur Cimbros cum strenuus vnis
Apprendit castris, promptasque in praelia dextras
Moliri: actutum rebus sua furta gerendis

p.126
Miscet, et arte dolos certa in compendia texit.
Haec ergo aggressus cum perculit agmina, praeter
Spem premit, ac subitis vrgere pauoribus. illi
Caeduntur lateque cadunt, stragemque ruendo
Sic patiuntur, vt hic Cimbri licet arte diuque
Hostiles tolerare manus, et vincere certent:
Vincuntur tamen, et supero ceu Numine fracti
Deficiunt. Hominem nihil est conarier astris
Imposuisse iugum, coeliue infringere leges.
Certa manent, quae certa semel placuisse Tonanti
Constiterit: neque se submittunt sidera stultis
Arbitrijs hominum: neque coelum in vincula mittas
Quanquam audax, animisque ferox, aut plurimus armis.
Postquam igitur voluere Dij florere Quirites
Romuleosque viros, frustra oppugnantur: et hoc quo
Perdere forte studes, seruaris acumine Romam.
Sed super his alij. fusis victoria Cimbris
Vt patuit: quanquam pars maxima concidit, huius
Relliquiae generis tamen euasere, superque
Sunt etiam, et toto clarum dant nomen in orbe.
Nam cum se exutos castrisque armisque viderent,
Et solam restare fugam, qua euadere possent.
Cum iam de rebus plane communibus actum
Constaret, quod consilium sapientibus esset
Praecipuum, elabi misera cepere ruina
Et tentare fugam grauibusque excedere bellis.
Insequitur Marius: sedenim iuga montis, et altos
Verticis attigerant sua per vestigia cliuos,
Excelsos complexi aditus, quibus ante Latinos
Inuasere agros subiectaque regna petebant.
Hac igitur rediere via, Tigurosque penates
Ingressi, montes interque et dura rigentis

p.127
Saxa soli, vitae reliquum atque exordia magnae
Posteritatis alunt. Latio pelluntur, at inde
Huc sibi transuectant meliori semina regno
Helueticas positura domos, populumque datura
Inuictum, Ausonijsque metum inconcussura Tyrannis
Si forte affligant, stolidoue lacessere bello
Aggressi sparsos misera inter saxa penates
Ocius irritent, placidumque quiescere rumpant.
Salus terra tuis obnoxia montibus: vna
Sane equidem tellus, quae libertate Deoque
Propitio, medios inter non victa labores
Perfrueris: cui cum poterit natura videri
Indulsisse nihil, quod quis fortasse celebret
Magnificumque putet, numeris tamen omnibus hoc te
Est complexa modo, vt merito tribuisse feratur,
Quod veras laudes et commoda maxima gignat.
Etsi autem asperitas rigido iunctissima coelo
Occupet hoc terrae spacium, et se rupibus alto
Misceat anfractu, gelidisque exhorreat vmbris:
Sic, vt difficili rimetur gnauus aratro
Inclusos campos subiectaque rura colonus:
Ex alio veniunt tamen ordine lucra, feruntque
Grandia non etiam tenues incommoda fructus.
Quanquam nec toto tamen asse excluditur aruis
Agricola indulgere. iacent latissima montes
Inter, et aerias foelicia pascua rupes,
Et non triste solum: cui tradi semina possunt
In laetas aliquando etiam redeuntia fruges,
Et sua dispositis referentia praemia sulcis.
Quin neque seclusus toto est e limine Bacchus
Vitiferaeque strues. molli se Sole corymbus
Explicat in botros. vinum dat acerbius vua,

p.128
Sed vinum tamen, assuetaeque haud improba genti
Pocula. quid vaccas armentaque caetera dicam:
Quid pecus? et totis quae plurima montibus errat
Bestia, et excelsas inter fera concita rupes?
Tum vero lignis superat locus. haud tamen istud
Naturae miretur opus, qui tradita fato
Conferat, ac dulcis fortunae munera penset.
Etsi autem Tigurum vetus et gratissima priscis
Mentio sit, tamen haud nullas gens protinus vrbes
Cimbrica muniuit, sobolemque in moenia traxit,
Cum primum Italicis perculsa tremoribus inde
Huc redit, Heluetiosque inter colit aduena montes.
Nec tantum fundare nouas. Vetera oppida, quorum
Conciderant iam nunc communi in funere ciues,
Et vacua et solis seruata vxoribus, vltro
Arripiunt: iunguntque thoros et foedera sacris
Ritibus [Rittibus ed.] absoluunt, nexumque e pignore firmant.
Ex illo durant, Libertatemque tuentur
Heluetij: gemino qui quod fortasse colore
Vtantur nomen ductum reor inde profecto
Heluetijs pro more diu, pro lege retentum
Seruatumque fuit, duplici se ferre colore,
Atque atrum niueo, et candentem iungere pullo.
Plane autem superis Res fortunantibus isthaec
Publica perdurat. quid enim? quibus ista petita
Hostibus obriguit? verum fortissima celsis
Vrbibus insedit patriae virtutis et alti
Aemula gens animi: quae cedere nescia priscos
Maiorum ritus et publica lucra tuetur:
Defenditque suos, seque in sua commoda seruat.
Non igitur temere bellorum inducere flammas
Aut proferre solet: sed delectata quietis

p.129
Eximiae studijs pacem colit, artibus artes
Auget, et immenso cumulatur gloria fructu.
At summum terrae pretium, populique corona
Semper prima fuit, pietasque fidesque bonique
Publici amor, recti studium, constantia, facto
Simplicitas, animique modestia: se quibus omni
Iam pridem mundo clara ob benefacta probauit.
Oppida quid memorem, quae sunt pulcherrima, quaeque
Diuitijs superant, et honesto more coluntur?
His ego nil maius, si sint coniuncta, nihilque
Celsius esse puto. genti commercia laudem
Conciliant, iusto cum se compendia questu
Intulerint populis, damnentque sacomota fraudes.
Denique militia studijs bellique labore
Heluetia excreuit, dum iusto mota dolore
Iniustos contra se munit agitque Tyrannos
Perrumpens. nec enim qua aliae leuitate mouentur
In bellum gentes, etiam haec gens bella sequendo
Admittit. magna fuerint iustaque necesse est
Quae moueant animos et agant in praelia causae:
Quas cum forte probat semel et patria induit arma,
Haud etiam facile exuerit. grauitasque fidesque
Et suscepta semel rerum defensio fortes
Plane animos magno sub belli detinet vsu,
Et prohibet lenire minas, aut cedere victos.
Pacem igitur solers peperit constantia: cum se
Nec cuiquam obijciunt, nec laesi dura remittunt
Pectora et haud tenui damnum mercede rependunt.
Quis vero pacis studiumque artesque beatae
Explicet, ac tantos ferat in noua carmina fructus?
Credo ego nil tanto perhiberi lumine posse
Nil tantis memorari animis dictoue referri:

p.130
Quod non Heluetia, et coniunctae legibus vrbes,
Vicerit, ac vera post se virtute relinquat.
Quid vero ingenij monumenta? quid edita dicam
Publica scripta? quid humanos populique virumque
Extulero mores, rebusue aequata gerendis
Officia amplectar? Tiguro nil maius, et ipso
Vel pacis vel belli etiam praestantius vsu
Nil reor. At Berna est muris pulcherrima: cuius
Egregios late tendit fortuna colonos,
Diuitijsque beat populique fauoribus auget.
Haec vetus est Cimbris et honestae gloria genti:
Qui Chersoneso cum sint multo ante profecti
Hos demum tenuere locos: rigidasque sub Alpes
Constituere domos, vbi nunc ingentia cernit
Moenia posteritas: meritumque Nepotibus auget
E virtute decus, studijsque paciscitur orbem.
An vero huc aliquando etiam gens edita Suecis
Sit progressa, domosque sibi hic firmarit et vrbes:
Cum multi affirment, tum plures pene negarint,
Et rei famam dubio sub teste relinquunt.
Nos equidem non iam censuram impendimus hisce
Vna etiam rebus. poterit locus esse Camoenis,
Quo sese expediant, vera et rem lance probarint.
Haec mihi de Cimbris fuerant dicenda: quod horum
Et patriam, et causas cur exiuere, quibusque
Constiterit gens ista locis foelixque moretur,
Ignorent plerique: quibus tamen ista videri
Cura fuisse potest, nostrorum vt fata vicesque
Assererent hominum, et fuerint quae facta referrent.
Et gens ista quidem prima est, quae plurima nostros
Deseruit compulsa lares, aliena secuta
Praesidia, Helueticas tandem victura per vrbes.

p.131
Relliquias sedenim cum Chersonesus haberet,
Fouit: et ex illa duramus origine, magnos
Olim hostes experti: at nunc tranquilla colentes
Praedia multiplici deducimus ocia fructu:
Et late sobolem patrias partimur in vrbes.
Proxima post Cimbros sub Snione rege profecta
Longobardorum nostris discessit ab oris
Multa manus: quae, cum late grassata necaret
Haud paucos funesta fames, cedendo parabat
Effugere, ac aliquam generi praestare salutem.
Illa equidem praestans hominum est farrago, celebri
Quae cum Dannubio se iungeret, ardua ripis
Consedit, molita domos vbi Pannonis vrbes
Propitios spectant vicina ad littora Soles:
Excultaeque cibos et pascua laeta ministrant.
Et diuturna quidem fuit istic mansio: donec
Italiam petere, et cultas inuadere terras
Admoniti Narsete, viro tum principe: totis
Infundunt sese agminibus: lateque potiti
Imperio, sacros e se producere Reges,
Qui populis dant iura, locumque et sceptra tuentur:
Longobardiacae ponentes nomina terrae.
Vt vero Gallis regnum virtute parabat
Carolus, a gestis cui nomen postea rebus
Magno erat, ac late cessit victoria Regi:
Hos etiam attriuit capto tum principe, quem sors
Extremum esse dedit: cum quo gens nostra peribat
Vna etiam, et Rhetis habitandas tradidit vrbes.
Vltima de Danis progressa est natio: quos nunc
Nortmannos patrio prorsus sermone vocamus,
Celtarum aduectos ripis, iunctamque tenentes
Littoribus terram: quo sese effundit in vndas

p.132
Grandior oceanus, spectatque Aquilonibus Anglos.
Hoc genus haud etiam partos mutare penates
Sustinuit: sedenim postquam istas occupat vrbes
Consistit firmum: nusquamque errando vagatur:
Sed terram gens [genis ed.] aequa colit fatoque secundo
Vsa ex se claros coelestia pignora Reges
Edit, et infractos in praelia commodat enses.
Haec ego certa sequor. reliquis deferre licebit
Quam sibi quisque fidem caeca in compendia mittit.
Quanquam haud ignoro vicinis nostra Borussis
Regna etiam quosdam structis aliquando carinis
Emisisse viros: qui ferro ac caedibus istic
Grassati, cum congressos fortuna Maritos
Strauisset, certe vxores tenuere: laresque
Ac firmas statuere domos, raptoque potiti
Extremas acto iungunt sibi foedere gentes.
Sed cesso. Danis varias genitoribus vrbes
Et loca multa coli poterit nescire, vetustos
Maiorum sicui libeat deuoluere fastos
Et perscripta sequi. Deus est in vtroque parente
Siue hinc exieris, siue istis nascier oris
Fata dabunt, vitamque ineas et luce fruaris.

p.133
C. ERASMI MICHAELII
LAETI
RERVM DANICARVM
LIBER IIII.
Hactenus antiquae fontesque ac semina stirpis
Maiorum et generis primaeua exordia nostri:
Progressusque etiam populorum, castra locosque
Atque auctas nostris peregrinas gentibus vrbes:
Rettulimus. nunc te propiori lumine Regem
Principibus FRIDERICE dabit mea Musa videndum,
Exemplar multis quod se virtutibus orbi
Intulit: e vera si tu ratione sequare
Quae superis poterint authoribus aequa videri.
Etsi autem positus telae est procul orsus: et ipsis
Difficile inijcijs fuerit consistere: cum se
Plurima materies tanta in fastigia plenis
Ingerat articulis, totosque exquirere neruos
Et tentare velit: fretus tamen aetheris alti
Praesidio, et votis nunquam frustratus honestis,
Haud animum patiar succumbere: siue vetustas
Exquiram sortes maiorumque acta notarim:
Seu noua consecter, quae te sub principe nostras
Implerint perfecta manus. dabit vtraque quo te
Linea non dubijs cantatum versibus ornem.
Quanquam quid nostris opus esse fatebere? Regum
In se prorsus habet quaecunque sit Actio vitam,
Et longum mansura viret: cum iudice mundo

p.134
Prostet, et a multis vitae pro lege petatur.
Quas igitur Reges in sese admictere formas,
Quid studij, et rerum quae facta imitarier ausint?
Si quot sunt oculi qui spectant nostra, tot esse
Censores statuas: equidem non omnia nostris
Arbitrijs aequanda putes, stringenda voluptas,
Et cohibenda manus, fraenandaque lingua, iocique
Atque sales nigri, ira, minae, vindicta dolusque
Nequitiesque [Nequietiesque ed.] modo sint definita: proculque
Submoueas quae te deformem reddere possint.
Haec neque Principibus facienda, nec omnia sacris
In chartas temere sunt immittenda Poetis.
Quin potius si quid dicti est, vitijue latentis.
Ingrataeue notae aut operis non semper amici,
Quod leuitas iuuenilis et aeuo obnoxius error
Admisit: cum non notum siet, esse tegendum
Celandumque putes. Nam si fortasse sub auras
Erupit, crimenque palam versatur ocellos
Propter, et e blando petitur feruore voluptas:
Quin iam reprendi totaque notarier vrna
Debeat: haud etiam fas sit dubitarier. illos
Officium facere, haec qui Regum crimina, cum iam
Innotuere, graui mensurant lance: nihilque
Indulgent magnis dum culpant foeda Tyrannis.
Heu vitae quanta est studia in contraria labes,
Cum meliora Dij coelo disposta magistro
Praecipiant normamque velint sub legibus esse
Qua viuas, interque habeas tua praemia laudes.
Conditio ast hominum misera est, et plurima multis
Obuia vita malis: quae nunc occasio, nunc res
Ipsae etiam aut nimium faciles in vota ministri
Sic firmant: vt cum portu videare secundo

p.135
Subductam statuisse ratem, minimisque periclis
Conflictere, grauique nihil discrimine viuas:
Iam tibi vicino ceu certe e cardine lapsus
In vitium praeceps oritur, subigitque medullas
Affectusque mouet, teque in tua vincula ducit.
Sic inopinanti obrepit tibi morbus: alitque
Infoelix natura malum, quo victa perire
Aut doluisse queat. Sedenim plorare licebit
Mortali sua damna viro: solarier vnus
Et lenire potest, fragilis cui plurima vitae
Est via nota Deo: medica qui vulnera dextra
Obligat, ac grauibus partitur pharmaca morbis.
At vero alterius quae sunt generisque modique
Acta hominum: vt quae sunt sacrae pulcherrima mentis
Indicia, et viua laudem e virtute merentur:
Omnibus et numeris et toto protinus asse
Sunt cantanda, proculque virum mittenda sub vsus:
Et magno aeternis studio mandanda Camoenis.
Nam nil praecipui est hominem prauum esse. feraci
In vitium natura agimur: vetitasque malorum
Sectamur flammas, crimenque licentia gignit.
At rectum fecisse et honesto viuere ductu,
Ac formam praebere tuis, quam rite sequantur:
Hoc opus, hic labor est, quo se mortalia facto
Intulerint luci et laudem mereantur ab vsu.
Aut quis Virtutes miracla negauerit esse:
Cum scelerum natura ferax deterrima gignat
Flagitia: et studio maledicta in probra feratur?
Praecipue cum Principibus patefacta videri
Multa fenestra queat, Qua nil vereantur inepta
Quaeque sequi: et veluti sit parta licentia fuco
Nequitijsque meris, ita turpia lusibus addant

p.136
Proque ioco, sceleri mersisse palatia ducant.
Sed quid ego haec? cumulo virtus succrescat, eique
Aurea Magnates submittere pectora certent.
Interea quantum fas sit complectier acres
E serie Reges, abauosque atauosque parentesque
Adijciam FRIDERICE tuos: vt linea constet
Maiorumque gradus, quibus haec in sceptra Secundus
Veneris, et qua te celebrent virtute minores.
Nec tamen et cunctos inducam versibus: haud id
Esse necesse putes: satis est si proxima totos
Progenies numeros et honestam impleuerit vrnam.
Saepe interrupta est series, cum morte vel armis
Excussi imperijs, iam non sua nomina Reges
Tutari, aut soboli seruare haec culmina possent.
Saepe etiam arbitrijs submoti sceptra relinquunt
Atque alios regnare vident. quin Dania saepe
Vicinis tentata viris aliquando Tyrannos
Sentijt externos. Sed nec mora longa, nec hisce
Gloria multa fuit. nonnunquam foemina regno
Praefuit, ac sacrae pars extitit aequa coronae.
Quin simul haec non raro etiam sibi culmina plures
Subdere tentabant. Dij quid studijque molesti
Perplexaeque operae ac confusa laudis in ista
Seditione fuit? tandem cum Dania bellis
Saepius externis tentata ac gentibus esset,
Concessit nulli. Romanos reppulit, acres
Theutones exegit, Gallorum inuicta domabat
Agmina, et inuectum ratibus non pertulit Anglum.
Quin neque Nortuagicis Boreasque colentibus vrbes,
Vandalicisue viris: tumido neque territa Sueco
Subiectas praebere manus. fuit omnibus idem
Gentibus hisce animus, regnoque bonisque potiri.

p.137
Danorum, ac humeris iuga ferrea condere nostris.
Sed series rerum non est breuis: inde petenda
A primis fuerint si nostra exordia regnis.
Sit satis hic igitur si quae sunt maxima Regum
Facta, et praecipuis Heroibus aedita dicam.
Quanquam ne illa quidem poterint hoc cuncta referri
Ordine vt in cunctis nil sit quod forte requiras
Expressumque velis. lentamus flumine remos,
Qui satis Oceano non sunt fortasse. subirit
Istuc stulticia, et totas agat aequore puppes.
Ergo ego quid Danos a Dano principe nomen
Inijcio sumpsisse canam? vetus illa per omnes
Obtinuit iam fama gradus, secloque priore
Constitit. at si quid monumenta antiqua reuoluas,
Et veteris seriem populi fortasse tueri
Cura sit, et priscas libeat disquirere gentes:
Dummodo nil dubijs confidam annalibus, esse
Hos ego credo Daos: populum ex Oriente profectum:
Ceu Cimbros Gotthosque istinc migrasse vetustas
Prodidit, ac multo iam assertum constat ab aeuo.
Quo vero huc primum venissent tempore, quanquam
Id minime pressum est post Gotthos arbitror esse
Huc tamen aduectos. quorum cum sedibus vti
Fortassis vellent communibus, esse repulsam
Interea passos: quod Gotthis Gotthia solis
Nil exculta, satis poterat vix esse videri:
Quae populo praestare domos, agrosque cibos
Posset, et innumerae iusta huic dare pabula genti.
Aduenisse recens desertas prorsus in oras,
Et multa se clade premi: dum sentibus arua
Purget, et insuetam doceat tolerare sementem.
Haud socios igitur se admittere posse iubere

p.138
Extemplo mutare Daos animumque viamque
Et petere ex alio, quo viuant tutius orbe.
Forsitan et monstrasse locos, vbi plurima vasto
Insula sparsa mari vicinaque littora cernit:
Quae si culta foret, praebere domestica posset
Tecta viris. non parenti fortasse minatos
Esse Dao: qui si non finibus exeat, armis
Sese expulsuros. tenuem cessisse minaci
Arbitrio gentem et medias venisse per vndas,
Ac nostrum tenuisse sinum, qua diues aristis
Foelicique bono, nunc se Sialandia laetos
Induit in campos littusque sub aequora mergit.
Ex illa demum cepit Lollandia, cepit
Falstria, tum reliquae, soboles maris inclyta nostri,
Ceperunt terrae, colerent qui rura, soloque
Inijcerent dextras fructusque sequantur aratro.
Hinc natam, Magno quae late est prodita Sueco
Fabula, Gotthorum sceleratos quosque, quibusque
Nil pensi rectum, nil virtus grata fuisset,
Extrusos patria; vicini littoris oras
Inuasisse: domosque inter statuisse furentes
Oceani fluctus, vbi nunc sese Insula ripis
Explicat ac teretes pandit Sialandia vultus.
Sed nihil ista viros moueant opprobria: quanquam
Naturae id tetrae est, et nil rationis habentis
Ingentes conflare odium: et quae laedere possunt
Atque nocere, parum prudenti euoluere dicto.
Certe equidem sannis, probroque ac scommate nil te
Foedera moliri, nil confirmare putabis
Pectora, et in solidos iunctissima mittere nexus.
Sed quaecunque quidem fuerint opprobria, telam
Vt permultam odijs poterant suspendere, Sic hanc

p.139
Pertexi multo nonnunquam funere cernunt:
Et miseras lugere domos, sobolemque dolere,
Cum meritas referunt stolidis mendacia poenas.
Hac igitur Danos cum constet origine primum
In nostras venisse plagas terramque fluente
Incinctam Oceano vertisse ligonibus: hos vt
Post Gotthos, equidem sic Cimbros ante putarim
Accessisse: quibus iam primo a fonte benignos
Addictosque fuisse reor: postquam vtraque Suecos
Gens ea crudeles animo et sensisset acerbos.
Ast mihi de Cimbris constent narrata, quod ipsos
Pertinet ad Danos, num primo Regibus vsi
Inijcio fuerint, an vero summa modestis
Iudicibus commissa siet: qui iusque sacrumque
Partiti populo, solidam retinere quietem
Possent ac bellis hostiles frangere dextras:
Haud satis id liquidum est: nisi quod sententia me me
Huc potior ferat, Heroum vt plerunque putarim
Arbitrijs, rerum formas vitaeque labores
Dispositos, Regum multo post culmina genti
Arrisisse: quod externo tum Marte coacti,
Vnius imperio, fuerant quae publica, subdant.
Ergo fuisse Dais primum antiquissima Regem
Scripta ferunt Danum: qui cum sua nomina genti
Indiderit, longo toti post tempore regno
Imposita esse puto: cum sese in foedera Danis
Iunxissent Cimbri, et communem in sceptra Tyrannum
Legissent. Humblo fuit hic patre natus, auitas
Qui possedit opes, vbi nunc Sialandia priscos,
Ringstadij circum pulcherrima rura, tuetur
Ex Humblo colles, veterique e culmine muros
Deiectos, nemorumque vsus et plurima cernit

p.140
Robora syluarum, domino quae nomina seruant:
Maiorumque domos habitata moenia produnt.
A Dano fuerit variatio quanta vicesque
Fortunae, et quantis sit conflictata periclis
Dania, non breuibus facile est complectier. inter
Hostiles etenim sua cum pomoeria turbas
Explicat, ac geminos hinc atque hinc sustinet enses:
Seu Saxo infestet, seu crebros Suecia luctus
Ingerat, ac medios turbet vicinia campos:
Sane equidem varios sentit patiturque labores:
Ardua quos iusto sic frangit acumine: ne quid
Vel hostes terror, vel Danos gloria linquat.
Interea claros longissimo ab ordine Reges
Hic constat rerum vel lege vel ense potitos:
Eximijs quorum sunt facta inscripta triumphis.
Aut ego quid Skioldum, forti fuit aurea Skioldo
Virtus, ac meriti virtutem propter honores:
Quid Gramum, aut varijs iactatum sortibus aeui
Haddingum? quid Frothonem, cui dextera nomen
Larga dedit: dum pauperiem tolerantibus, auro
Consulit, ac pressos reficit bonus aere clientes:
Denique quid memorem, quo se Roskildia primum
Translatam Rege, et vicino in littore iactat
Funditus extructam: glacies vbi nomen amoeno
Imposuit sinui, curuasque extendere ripas
Et variare dedit? plane est ingentibus aucta
Vrbs ea nostra bonis: quam cum situs ipse fretique
Vicini fructus, tum prisca palatia Regum
Temperiesque loci, et patrij clementia coeli
Commendat. cui perpetuas scaturiginis vndas
Multiplicat natura: sacris cum fontibus esse
Foelicem ac viuo spectari gurgite donat.

p.141
Sentijt haec Regum funestos saepius enses:
Bellorumque adeo flammis concussa, ruinas
Traxit: et excelso velut acta a culmine multas
Interea sordes indignaque vulnera cernit.
Ast aliquem rursus sub te FRIDERICE nitorem
Antiquumque iterum reparat decus, aemula magni
Eximijque operis: quo sese attollere rursus
Possit, et in priscos inducere culmina vultus.
Vtque Euangelio cessit persuasa, salutis
Doctrinam veris deductam e fontibus vltro
Promouet: ac studijs exculta fidelibus vrget.
Hic operam Pauline tuam et gratissima praestas
Obsequia: aeterno quae Christo subdita iustis
Motibus incedunt: vbi nec violentia, nec te
Dementat rabies, neque fracta modestia sacris
Aspergit labem et turpissima vulnera Musis.
Sed postquam ingenio facilique vsuque polito
Exsuperes, moderata probas: studijs quietus
Diducis placidos inter tua tempora mores,
Tranquillus mentem. post Roe sceptra Rodolphus
Nostra capit, vir munifico gratissimus vsu:
Qui faciles praestat cum forte rogantibus aures
Nil suspendebat vel egentia pectora stultis
Promissis: vel quae fuerant promissa, sinebat
In multos prolata dies animumque fidemque
Excruciare. equidem afflictis mora semper acerba est
Et suspecta viris: tum vero haud tristius aulis
Afflauit Styx atra malum: quam pectora vanis
Ludere promissis: aut non praestare fideli
Velocique manu quae sunt condicta: quod istam
Ingenij laudem siue interuertere, siue
Tollere gnatones ac deformare laborent,

p.142
Regibus indignam studiosi aspergere labem
Et foedas cumulare notas: quo deinde veneno
Exosam princeps ferat in sua funera vitam.
Interea nihil hij cessant, quocunque periclo
Et quacunque via sibi consuluisse molasque
In proprias omnem penitus deducere lympham,
Et Regum vincire manus, ne optata secundent
Afflictis, et quae fuerint promissa sequantur.
Non mora quapropter multa interuenerit: ast quae
Sunt condicta, velis non irrita mentibus esse,
Quae nunc arrectae spe sustentantur: honestum
Cum de te tali confidere principe ducant.
Quid vero Hottherum? quid Othinum adiecero? est stultis
Artibus hic sacras regni affectabat habenas:
Atque Deum faciles inter se gessit alumnos,
Dementans studijsque viros famaque Monarchas,
Diuini vt quiddam poterint tribuisse videri:
Dum sceptris ornant, dum quartam e nomine lucem
Euulgant, summosque inter dant stare Tyrannos.
Sublatum ferro cum laeta Fionia bustis
Inferret, primum tum diues Otonia Regem
Cespitibus texit, memorandam vbi virginis aedem
Christiparae rapidum propter spectaueris amnem
Diductas coelo et proferre cacumina turres.
Succedunt plures. Amletho fata sinistras
Obijciunt non aequa vices. ah multa necesse est
Ferre virum, cuicunque dolet quod ferre necesse est.
Ast animi prodat neque te impatientia, nec te
Intempestiuis subuertere motibus, et rem
Anticipare velis. fraenos ita temperet vsus,
Vt tibi non dubijs constet sapientia neruis.
Interea fati si quid fortasse ferendum

p.143
Asperioris erit, fracta non mente ferendum
Esse putes. vbi consilij fons primus honesti
Hic fuerit, Si dissimules, animoque modesto
Pertuleris, tibi quod fortunae iniuria duris
Legibus obiecit studijs, ingessit amaris.
Stulticia est contra rumpendo nitier. hostes
Interdum vincit qui prudens cesserit. horae
Momento, si quid te forsitan aequus amarit
Iuppiter, ac solidam haud fregere pericula mentem:
Sors melior fragiles reuocata luce tenebras
Arceat, ac laeto tristem te fine bearit.
Hic animus fructum patiens feret. omnibus aeuum
Absoluit numeris: qui nec sibi pectora frangi
Aduersis patitur, nec prospera propter inanes
Sustulerit cristas rebusque pericula gignat.
Cedendum est fortunae, vt cum fortuna sequatur
Haud cedas. iusta pensat Deus omnia lance,
Hoc etiam, quod te patientem iniusta coronet.
Post hunc Imperij Faramundus sceptra gerebat,
Vir magnus, claro sed gnato maior: honesto
Qui geminos firma certe virtute duello
Obtriuit pugiles, patrioque interritus ense
Asseruit patrios sapiensque et fortis honores.
Ex illo, ast aliquot gradibus tamen, auspice coelo,
Succedit rigidis Frotho inuictissimus armis
Iusticiaque pari, et nulli virtute secundus:
Quaecunque humanam decorauerit inclyta gentem:
Hic omnes, dudum qui praecessere Monarchas
Fortuna vicit, regnisque potitus, et armis
Exsuperans. Sedenim puerili aetate gerendum
Cum caperet regnum, varios tum ferre coactus
Multorum mores vacuam virtutibus aulam

p.144
Pertulit, ac dulci subuersam crimine pandit.
Heu quantum labis scelerumque ac pestis inultae
Esse necesse siet, puero si tradita Regi
Sceptra, potestatem rerum quodcunque gerendi
Ignaro faciant, constetque licentia: qua quod
Collibeat nulla reuocatus lege sequatur:
Et temere assensu quae sint deterrima, firmet.
Hic vetus aularum mos est, et cognita damnis
Consuetudo, parum syncera mente fideque
Publica lucra sequi: dominis illudere, rerum
Momentis stolidae contemptu aetatis abuti:
Et quodcunque struant, simulato mergere vultu.
Cum dominos igitur tractare et vellere norunt
Officijsque animisque mali: iam nulla deinceps
Officij ratio est et honesti cura laboris:
Sed pietas aulis vitaeque modestia prorsus
Cessit, et in vitium patefacta licentia regnat.
Illudunt alijs alij, derisa labascit
Virtus, et scelerum quodcunque impune frequentant.
Arbitrio leges paucorum vsuque feruntur:
Luxuries pretio est: iniuria libera, qua se
Magnifice extulerint, dum quosuis caede, bonosque
Praecipue affligunt: dum pellunt sedibus aequo
Consilio sanos: meritis dum iusta negarint
Praemia, et a vera subducunt pondera laude.
Quin obsistentes diris conatibus ausu
Haud impunito subigunt, vinclisue cohercent
Effictisue grauant odijs: plerunque modesti
Aspectu, cum sint animisque ausuque superbi:
Atque aspirantes celsa ad fastigia, si quos
Aut locus, aut prodat scelerata occasio motus.
Quidue et inhumanos peregrina ad commoda mores:

p.145
Internasque odij labes et feruida sannis
Pectora, quid naso studium suspendere dicam?
Denique nil sani est puero sub Rege: cui iam
Arbitrium cessit latique potentia regni:
Eximijs Procerum nisi sustentatus habenas
Consilio et grata prudentum lege tueri,
Aut laxare queat, tali Respublica sese
Ordine confirmat: toto tamen ordine si nil
Spectetur, nisi quo consistant publica lucro,
Optandamque ferant regnorum in culmina pacem.
Sed quid ego haec? equidem Frothoni iniuria pridem
Multorum studijs fastuque ostensa, quod esset
Iudicio atque aetate minor: postquam auctus in annos
Progressus faceret, meritis pensata grauique
Supplicio diros aularum monstra clientes,
Indomitosque canes domuit: scelerumque ministros
In scelerum poenas reuocatis legibus egit.
Inde animum bello adiecit, regnisque subactis
Ac populis, pacem persuasit gentibus: vna
Hac re etiam foelix, quod cum per multa viarum
Compita sparsisset formis rutilantibus aurum,
Intactum a cunctis iter hac facientibus esse
Compererit. Sed enim nihil omni a parte beatum
Esse potest. Lecto crimenque nefasque iugali
Incidit, ac vetitos Regina pertulit ignes.
Caetera prosper, et inuictis rigidissimus armis,
Consilijsque bonus: cui magnae plurima terrae
Cessit et infractos aduexit portio fasces.
Hic regnum in Danis cum gessit, publica mundo
Est exorta salus: cum nato e virgine Christo
Omnibus affulsit vitae lux certa beatae:
Optatamque diu exhibuerunt sidera pacem.

p.146
Extincto inferijs seruitum est, VVera fluentes
Qua pons spectat aquas, Boreaeque alludit: vbi ingens
E tumulo dorsum spacijs protenditur, et se
Implicat in collem multisque infercit arenis.
Sane equidem locus hic plane est gratissimus amnem
Propter: et obscuro nusquam pars subdita coelo.
Sed missa haec faciam. longo post ordine multi
Successere Duces, qui Regum nomen adepti
Praecipuam bellis operam fortique dederunt.
Militiae: dum nunc Anglos, nunc regna Curetum,
Nunc Sueones, nunc Nortuagios, nunc Saxones armis
(Siue irrumpentes nostra haec in littora: Siue
Quae pridem victi subijssent vincla superbo
Laxantes animo, seque in noua damna ferentes,)
Officijs parere docent iustumque tueri.
Ast quam bella diu externos tentabat in hostes,
Et studium proferre fuit pomoeria regno
Tam fortuna diu nostris fuit aequa: dabatque
Successum, et bellis aequatos auxit honores.
Vt vero in proprios versa est contentio fasces,
Internumque odium peperit scelus, extima certe
Non tantum nutare: sed haec interna periclis
Sunt immersa suis patuitque iter omnibus vnum
Flagitijs: donec versis in mutua telis
Viscera ciuili concursum est milite: quo se
Nobilitas, Regumque genus seriesque vetusti
Sanguinis oppressit: petulantis furta puellae
Dum tegat, aut stultis Haghorthum vindicet armis.
Quid vero immani partum est nece? prima proteruis
Hostibus hoc aucta est nostro petulantia casu.
Mox etiam extinctis regni melioribus, huc res
Euasit, Seruis vt Regia pareat, hij cum

p.147
Indignamque leuemque ferant in culmina sortem:
Nec satis ingenio, nec re, nec denique praestant
Fortuna: et patrio non exaequantur honori.
Praecipue vero populi si insania multos
Euehit, ac Regum tractare negotia mandat,
Instructos parili tanta ad commercia sceptro.
Nam si vnum fortasse legunt, quem plurima veris
Laudibus extollit facta ob pulcherrima virtus:
Si tamen vsus erit, non huic vel vile nocebit
Et seruile genus: populi vel vota rescindat
Pauperies: postquam virtuti militet aurum,
Et regnum obscuros tribuat florere penates.
Nec rem ambage sequor. poterit tibi Quintius esse
Exemplo: poterint quos celsa Polonia Reges
E populo legit, poterit Gostauus, et Anglis
Notior Arturus: quorum virtutibus aetas
Enituit, sic vt dignos gens esse putarit
Imperio, ac meritos caperent in praemia fasces.
Multi igitur cum sint vno pro Rege Tyranni
In regnum subuecti: equidem cui Dania fato
Tum fuerit subiecta, vbi quisque tuetur adeptam
Regnorum sortem, vicinaque iussa repellit:
Ex ipsis rerum poterit constare periclis:
Quae si non magna, at certe metuenda fuissent
Et patriae vicina malo: cum castra secutis,
Imperijque auidis, plerunque in foedera constet
Rara fides: dubiaque sinat se lege teneri
Ambitio. Sedenim grandi nos foemina damno
Vt lasciua quidem affecit: dum propter amoris
Ingrati flammas sceleratos mersit in enses
Heroum sobolem, et nostri sacra pignora regni:
Sic Gyritha nouum patrias ceu lumen in vrbes

p.148
Intulit: oppressae dum reddit semina stirpi
Restituitque genus: priscoque palatia sceptro
Munit, et vnius reuocata ad culmina firmat.
Editus hac etenim est, qui si absque Nepote fuisset
Haraldus, foelix certe potuisset haberi,
Praestantes transgressus auos: cui plurima laeto
Spirabat fortuna gradu: dum iusque fidemque
Asserit, ac bello vicinas subiugat vrbes.
Hic ille est qui militiae studijsque manuque
Inuicta clarus, Sueonum victricibus armis
Concidit, ac multum scelerato Marte peribat:
Cum Brauellinis fortuna appensa periclis
Haraldo mortem, Ringoni laeta salutem
Adferret. Mox Hettha gerit fortissima regnum,
Virgo quidem, sed dura manu bellisque superba:
Et cui foemineo sub mascula robora sexu
Sic natura dabat, dignam vt gens Danica sceptris
Dixerit, ac meritis ornarit honoribus aeuum.
Post illam gradibus non paucis plurima Regum
Extracta est series, donec commissa veniret
In dextras Gotthrice tuas: quem Gallia bello
Terruit, ac varijs agitabat Carolus armis,
Frustra etiam: cum tu quassatum cladibus ense
Reppuleris: feriasque manu victumue fugaris:
Aut multo interdum stratagemate praelia tollas.
Sublato gnatus, gnato succedit Heningus:
Cui quanquam eximij tribuant nihil acta, perinde
Vt qui exegisset tacitum vir inutilis aeuum:
Re tamen vna equidem merito est celebrandus, honesto
Quod proprium Danis distinxit limite Regnum
Saxonicis semotum agris: vbi plurima campos
Propter, et incertos propter contentio fines

p.149
Extitit, hanc igitur Ludouico Caesare causam
Expedijt: fluuio Eydora, qui terminus esset
Imperio, et geminas hinc atque hinc diuidat oras,
Decreto. Boream quodcunque inde aspicit, esse
Danorum iuris: sint caetera Caesaris, Austrum
Quae diuersa petant nostrisque a finibus absint.
Et momenta quidem sunt ista amplissima regnis,
Consilio non cepta leui: cum sarta beatam
Contineant pacem, gentemque a gente sequestro
Limite distinguant, patria et pomoeria monstrent.
Hunc vbi submouit confectae linea vitae,
Regnero sors regna dedit, qui quartus ab illo
Effera multiplicis fortuna lumina sensit
Infractus. quo, si tribuat constantia laudem,
Dignior haud alius laude est. ita temperat omnes
Fortunae articulos, ne si fortasse vacillet,
Abijciat mentem, et studia in contraria vertat.
Aut ego stulticias hominum quid conquerar? vt qui
Ipsi etiam sese euertunt, dum plura sequuntur,
Quam quae mortalis poterit natura tueri.
Haud multis opus esse putes, vel Regibus ipsis
Si prudenter agant, et quae sunt tradita veris
Dispensent rationibus. est sua multa subinde
Pernities multis, quos cum neque meta, nec vsus
Officij teneat, late nituntur inani
Se titulo proferre: studentque ingentibus orbem
Amplecti vinclis rigidoque paciscier ense
At quid in his magni est? quos tanta potentia fructus
Gignit, et in quanto posita est ea gloria lucro?
Scilicet in tumido versantur vt aequore puppes
Incertae quo vela ferant, vti carbasa laxent
Insistantue fugae, portusue ac littora prendant,

p.150
Cum nox incubuit taciturnis caeca tenebris
Aduersique ruunt lenta in prymnesia venti:
Sic Regum misera est lacrymisque aequanda profusis
Conditio, multis cum praesunt gentibus. esse
Foelices etenim cunctas cum velle putandum est,
Qui cunctas saluare queunt? praefectus obibit
An pro Rege vices? Pater es Rex: haud tua credas
Pignora chara lupis. aliquid rationis in ipso
Est genitore, nihil gregibus fera bestia fractis
Parcit: et immani cumulantur funera rictu.
Quorsum igitur captantur opes, quibus vtier ipse,
Nec seruare potes? spacio breuiore quiescas,
Et tibi quae fuerint meliora, ea lucra sequare.
Vt nihil id memorem, gladio quae parta tueris,
Infirma nimium dextra te et lege tueri.
Libertas etenim cum sit res grata: coactis
Nequicquam fraenos impostaque vincula mollit.
Praecipue site dominoque ac principe longis
Aut spacijs absente, aliena aut regna sequuto
Interea careant: nec sit fortasse facultas
Visendi, et coram quae sunt aduersa querendi.
Tum vero interius succensos vertier ignes
Et flagrare putes: si sit qua occasio, certe
Ocius erumpent, teque aut se perdere certent.
Regnero sit Rege fides: quem Hibernia captum,
Florentem regnis, seque ad sua regna ferentem,
Sic strauit, nihil vt truculentius arbitror esse
A quoquam factum. sapiant hac clade Minores,
Contentique suis aliena inuadere cessent:
Nec procul amotis infigant pectora regnis.
Quin potius quae parta tenent inuisere multum
Solarique velint, melius seges ista quotannis

p.151
Prouenit, artifici quae dextre adiuta labore
Ad Domini laetos cumulat vestigia fructus.
Defunctum soboles meritis cruciatibus vlta est
Compacto in poenas Hella: cui funera duro
Vulnere moliti perararunt stipite dorsum,
Inscribuntque notis Aquilam, gelidumue colubrum:
Quem salis immissi cum crebra aspergine tondent,
Multiplicant tristem miseroque maloque dolorem
Tantisper, donec confusis sensibus esse
Desijt: ac fractos subijt mors lenta sub artus.
Interea varijs iactata est Dania bellis:
Et graue multiplici fatum sub strage luebat.
Ceu fit cum proprijs absunt Capita inclyta regnis,
Atque aliena petunt studijs agitata sinistris,
Incertoque adeo euentu: cum pace liceret
Vtier, ac placidum cumulare Senescere regno.
Aut quid ego Haraldum, primus qui nomina Christo
Hos inter Reges, nostris qui gentibus olim
Imperitare, dabat? quid Ericum ausuque Tyrannum,
Propositoque ferum, et scelerato milite fretum
Haraldi fratrem ac deterrima pectora, dicam?
Quid plures etiam? qui cum deserta viderent
Regna, vel in praedam cessisse audacibus, istud
Tentandum sibi duxerunt: quod maxima scirent
Non nisi permagnis expleri facta periclis:
Et varios talo nonnunquam existere vultus.
Haec tamen oppressit Regnerus monstra: vel ipsi
Mutua vulneribus peragebant fata Tyranni
E medio sese tollentes. qualis Erico
Gotthormoque fuit sceleratos finis in ausus:
Cum se commisso strauerunt Marte, genusque
Regium, et e veteri reparatam stemmate prolem

p.152
Nunc iterum absumunt gladijsque in funera mittunt.
Res vero meritis digna est ploratibus, esse
Hanc animis noxam, et caecas ita feruere mentes,
Vt quae aliena sient, et non sine clade petantur,
Appetere, et totis contendere viribus ausint.
Scilicet et regnis fato est prospectum. at in illa
Si te etiam coeli ducit sententia, regno
Quin potiare, nihil prorsus dubitaueris. ast si
Inuito tentes molirier arma Tonante,
Atque optata quidem quae sunt, vt prendere certes:
Plane infoelices adduxerit alea iactus,
Et voto excussum te sors aduersa relinquet.
Quin obfirmato si quid tamen ense sequere
Apprendasque licet primo tibi spondeat ortu
Nescio quos rerum longa in compendia fructus,
Applausuque beet, magnisque arriserit ausis:
Haud tamen extremo penitus laetaberis actu:
Cum saltata ferat certos tibi fabula planctus.
Siue etenim e medio rapiant te fata Tyrannum:
Seu tristi afficient extremos fine labores
Carceribusque premant, aut dura morte necarint:
Tantundem est. documenta dabis, non sidere tete
Foelici alterius fortunae immittere dextras:
Et rapere inuito quae presses regna Tonante.
Haud igitur temere irrumpas, quo iusta vocatum
Te minime inducit populis censura. quietum
Subde animum coelo, et praesentibus vtere. nil tu
Externis moueare: nisi huc te Numina certis
Indicijs cogant, regnumque capescere mandent.
Oppressis igitur, qui nostra haec rura Tyranni
Vexarant, iussu patriaeque plebis Erico
Sunt data sceptra: quibus patriaeque ac gentis honorem

p.153
Asserat ac iusta factorum lance gubernet,
Regnero prognatus auo: cui Hibernia fatum
Inter crudeles compleuit dura colubros.
Hic igitur regno postquam est admotus, auitae
Haeredem impietatis agit: Christoque dicatis
Vincla necesque struit, monumentaque publica sacros
Templorum ritus, et honestas cultibus aedes
Destruere, ac leuibus satagit dare pulpita flammis.
Haraldi studijs etenim sacraria multis
Iam pridem constructa locis, pietatis alebant
Semina: quae summis dum viribus opprimit omnes
Terret, et immisso pauitantes milite sternit.
Haec regni facies geminis tristissima lustris
Cum patriam exercet, multis affecit honestos
Eximiosque malis: tanto violentior, hanc quo
Maiore ingenij complexus acumine, nullis
Nec se Rex curis nec patrum voce moneri
Sustinuit. Sedenim cum nil humana bearint
Praesidia, e coelo praesto est defensio: si te
Subijcias coelo, et studeas pietate Tonantem
Asserere. His etenim cum moribus instat Ericus
Sacrorum turbare operas, belloque cruento
Persequier, subita Ansgarius ceu luce refulcit
In Danos complexus iter: cum proximus esset
Cimbrorum terrae, vicinaque rura moneret,
Verbum Evangelij et coelestia semina spargens.
Ille vbi venisset: quanquam nihil ista periclo
Res caruit, forti Regem tamen obuius ausu
Accedit populumque iubet regnique potentes
Acciri. sese missum qui vera salutis
Adferat in Danos accensaque lumina tradat
Admonitis. Sedenim turbis coeuntibus, vt se

p.154
Expedijt: verbo cepit suadere quietis,
Vt saperent. Errori etenim satis hactenus esse
Indultum, et trucibus vestigia fixa tenebris.
Nil animis superesse boni, si Idola sequantur:
Daemonijsque ferant, quae sunt soluenda Tonanti.
Esse Euangelio lucem, quae plurima mundo
Cum niteat, multos equidem sanctissima Christo
Attrahit: ac lato populorum nomine regnat
Huc venisse igitur sese, qui voce vocatos
Inuitet, iungatque Deo: baptismate gratos
Abluat, ac sacris mundatos ritibus armet.
Orare, vt tantae sit mens obstricta saluti
Admittatque Deum, qui vere est vnus: et istud
Condidit, aeterno quod lucet lumine coelum.
Non Idola Deum statuant. sunt caeca virorum
Et funesta opera, illudant quibus infera Christo:
Impediantque hominum haec hominum figmenta salutem.
Est Deus, hanc nobis qui clara in pectora mentem
Inseruit, vitam dedit seruatque: bonorum
Autor, et indignos qui nos bonitate paterna
Acceptat, tollitque odium et peccata remittit
Gratuito, Gnatum propter: quem iussit in hasce
Me deferre plagas, vestrisque inducere regnis.
Adsum igitur, mandata sequor. ne spernite quo vos
Obligat, ac solido iungit sibi munere coelum.
Sunt etiam gentes aliae, quibus ista placebat
Inijcio doctrina nihil. quin dura rudisque
Et patrijs aduersa dijs est visa: sed illis
Postquam est explorata, animisque insedit: honestos
Exijt in fructus, vt vitam impendere malint
Hac quam doctrina et tali spoliarier auro.
Sane ego me vadem in capitis discrimina praesto,

p.155
Si doleat, Christo mentes sacrasse. periclum
Haec facias licet, et si quid non vera locutum
Arguere, et merito possis reprendere, meme
Dede neci, et fictae sit mors mihi praemia linguae.
Vix ea finierat: dubio cum murmure caetus
Insonuit. multi suspensas ducere mentes:
Multi hanc actutum doctrinam et foedera coeli
Acceptanda monent: alij quibus ipse mouebat
Spiritus assensum, conuersaque pectora iuuit,
Nil disceptandum sibi tanta in luce putabant.
Ast irrumpendum, et contemptis sacra periclis
Admittenda canunt. vitae dispendia nostrae,
Aeterna pensanda bonis si forte luendum
Supplicio factum et scelerato rege cadendum est.
Sic dixere. igitur concursum est, omnibus vno
Ore petentibus, vt sacro Baptismate praesul
Abluat: ac solido deuinctos foedere, coeli
Participes reddat: tantoque e pignore Christo
Copulet aeterno, seque in noua gaudia mittat.
Ansgarius fidei postquam sacra dogmata multo
Assiduoque labore etiam sparsisset, eosque
Firmasset precibus, vicinis admouet vndis
Immergitque Deo: veterisque piamina vitae
Tollit, et in superum lotos commercia iungit.
Vt vero aegrotos etiam turbamque molestis
Affectam morbis dextraque ac voce lauacro
Expiat, ac sacris aspersam ritibus ornat:
Sane equidem euenit morbosque ac plurima multis
Vlcera sanari. languoribus excidit auctus
Multiplici languore dolor: redijtque sub artus
Viuida temperies, membrisque potentia creuit.
Quin vero horribili ex alijs clamore Sathanas

p.156
Exijt, ac questus se Christo vindice pelli
Quassabat fremebundus aquas factoque tumultu
Cessit, et aerios inter disparuit orbes.
Miraclis commoti omnes, iam quisque petebat
Baptismum, ac totis doctrinam assensibus vrget
Sollicitus. Regi res protinus auxit amorem
Relligionis: et Ansgario sua plurima fassus
Crimina, praeteritae noxasque ac gesta iuuentae
Plorabat. Sedenim solatus voce Monarcham
Nil, ait, humani est homini, qui sidera spernit
Aduersusque Deos crudeles incitat enses.
Verte animum in melius, coeloque paciscere vitam:
Vt deinceps quae recta colas, quae sancta sequaris.
Nunc tibi flagitij pondusque ac iura prioris
Condonata putes. baptismo accingere, quo te
Pignore susceptum coelestis gratia firmet.
Dixerat. interea communes venit ad vndas
Rex etiam, aspergi sacro qui fonte petebat
Corpus, et internas deleri hoc munere sordes.
Ablutum monet Ansgarius, non esse Tonanti
Ludendum. melius coelestia iussa repelli
Inijcio, quam cum sint acceptata, procaci
Fastidiri animo: et cum sis ad maxima sponsor
Factus, inhumano promissa rescindere nixu.
Res ea supplicijs nunquam caret. aspice quo te
Esse satum fatearis auo: quid perdidit illum?
Quid colubro obiecit e quid acerbi carceris vmbra
Absumpsit? poterat vestris Regnerus in oris,
In patrio hoc regno, et coniunctos inter amicos,
Extremam posuisse animam. sed Numina poenas
Obtritae pietatis in effera pectora poscunt:
Immanemque alijs immani funere tollunt.

p.157
Fide Deo, ac animum virtutibus imbue: saeuos
Abijce suasores, neque te dementia Christo
Subtrahat: aut mentem tibi blandi in crimina vertant.
Inde Euangelio datus est locus. arbitror illo
Principe nil maius nostros habuisse. Tonantem
Amplexus solido post pectore totus adhaesit
Cultibus aetherijs: templis induxit honorem,
Doctorumque operas cumulato sarcijt auro.
Tum pacem regnis peperit: longaque senecta
Ornatus firmis retinebat viribus Anglos,
Nil detrectantes sancto parere Tyranno.
Hic igitur nostris Pater est et origo Monarchis,
A quo ceu primo descendunt fonte sequentes
Danorum Reges, vitaeque exordia ducunt.
Defuncto, varijs pietas agitata procellis
Et varias experta vices ita constitit: vt nunc
Integra durarit, nunc toto pulsa theatro
Viderit horrificos inter noua funera luctus.
Donec in Haraldum, cui tum fortasse colore
Caeruleo sparsi tribuebant nomina dentes:
Imperij venit seriesque ac linea nostri.
Ille equidem vixit claris vir honoribus. et cum
Maxima solerti tentasset praelia ductu,
Saxonicis iuga dura viris imponit: eoque
Induperatori bilem certamine mouit,
Vsque adeo: vt bellum Danis molitus, in ipsam
Se Chersonesum scelerato infuderit ense,
Festinans. sedenim Hallandis excitus ab oris
Haraldus, late vastantem praedia fudit
Exegitque virum: quosdamque oppressit, et vltra
Imperij fines violentum depulit agmen.
Res tamen egregio sopita est postea ritu:

p.158
Et coiere animis Caesarque et Danus: vt hic se
Perfundi sacro Baptismate passus amicam
Cum Latio subijt fraterna in foedera pacem.
Hic ille est solido primus qui Cimbrica vallo
Munijt arua, solique ingens e corpore dorsum
Eruit, immani quod se curuamine longos
Incitat in tractus, mediumque perambulat Isthmum:
Et maris eoi ripas cum littore iungit
Hesperio, ac tenuem Sclesuici respicit vrbem.
Anglica quin etiam possedit regna: virosque
Cum poscit praestatque fidem, multo vtitur aeuo
Tranquillis. sane Imperio neruusque salusque
Est, non fracta fides. hac se gens aemula magni
Ipsa etiam regni, patitur tamen omnibus aequam
Legibus astringi: cum nil videare molestus
Esse, quibus quae sunt promissa, fideliter imples.
Vt pacem imperio peperit, mox sacra paterno
Complexus studio doctrinam vsumque salutis
Promouet, ac diuas inscribit honoribus aedes.
Quin templum extruxit, quo nunc Roskildia summo
Magnifice laetatur: inest cui multa venusti
Spectandique operis forma et diductio: qua vel
Inclinata basi testudo, vel obuia pilis
Congeries prono capitella in saxea limbo
Sidit, et infractis epistylia molibus vrget.
Redditibus sed et auxit opus, quibus addidit aetas
Posterior, larga quod tu fateare bilance
Adiectum, decreta viris ceu praemia, qui vel
Musarum studijs primam excoluere iuuentam:
Vel sacris operati, animoque fideque Tonantem
Supplicibus prendunt votis curaque sequuntur.
Heu quid flagitij est, audaci publica facto

p.159
Contemptis violare Dijs: quodque esse parentes
Maioresque tui pretium voluere mouendis
Ad magna ingenijs, scelerata carpere dextra,
Praereptamque alijs in te transfundere messem.
Multa equidem nobis ceu iure admissa licere
Expetimus: sed quo tu alienum iure rescindas
Arbitrium, patriae quod publica fructibus auget
Commoda, et eximios regnis cumularit honores?
Sed nihil haec etiam peperit mens effera lucri,
Nec pariet. Dulcis fortasse videbitur esse
Panis at extremo pessundat Barbara luctu
Pectora, et inani rapientes strangulat igne.
Denique Pontifices Cimbris partitus, obibant
Sic, vt Martyrio sit pene affectus. honestum est
Pro patria niti, studijsque augere salutem.
Sed quanti id fuerit, neque multi prendere possunt,
Et nolunt curare: quibus res denique fatum
Haec ipsa infoelix meritis pro talibus infert.
Res in conspectu est, neque longe exempla petantur.
Haraldi sedenim cum indigne facta tulissent
Nobilium quidam: sacris quod deditus esset,
Et pietatis opus patrias proferret in vrbes:
Percellunt animum Gnato, monitisque fatigant
Assiduis. quid enim? defectum aetate parentem
Cur non ipse iuues? aut si potiora putentur
Sceptra, quid haec dubitas violenta inuadere dextrae
Fortunamque sequi? tacito cum maxima tete
Assensu regem. Sed non ego semina spargam
In patriam reditura necem. patiare senili
Prodita stulticia florentis commoda regni
Soluier, ac vanis sacrorum ritibus addi:
Exhaustis studeat cum prisca aeraria nummis

p.160
In dextras transferre tuas: quo denique nerui
Imperij spoliatus, egensque miserque futuro
Concedas hosti: vel nusquam externa sequendo
Praelia, deficiasque domi nullaque senescas
Laude: ast ignauo claudas tua secula cursu.
Contra maiores quam consueuere, quibus res
Sic acta est, vt cum donati sedibus essent
Imperijque bono, totas transferre solebant
Huc animi curas: nostro vt quamplurima regno
Adijcere, et fasces munire hoc robore possent.
An quod Adelsteno iam cesserit Anglia: noster
Cum nihil a magnis quaesita parentibus arua
Cogitet, ac vltro delatas negligat vrbes:
Iccirco et nullis tete inclarescere factis
Fas siet: ac amplo regni Pomoeria tractu
Proferre? anne graue est, duri tolerare parentis
Arbitrium, et blando ceu vinctum carcere stringi
Viuentis: fato ni etiam te functus inani
Terreat impulsu: nusquamque pedesque manusque
Ferre sinat, regni spoliatum viribus? ipse
Quo fortuna loco voluit te stare videto.
At tacitas populi voces, magnaeque querelas
Nobilitatis, ita vt coram versaris, ab ipsis
Disce malis. qui se cum sors ad maxima ducit,
Negligit: aut timido natum sese esse parente,
Aut plane indignum regni ad fastigia prodit.
Quodsi quid tentandum etiam tibi duxeris esse,
Inuenies qui te tentantem magna sequantur.
Sic crebris animum iuueni cum vocibus, et re
Magnifice ostensa obtundunt, huc vnus et alter
Perpulit: vt sacro sibi maturanda parenti
Funera, et arrepto celeranda ex ense putarit,

p.161
Sed quid nota sequor? genitorem filius armis
Excussum imperio scelerata morte necauit,
Tokonis peruersi opera: quem fata procacem
Hactenus in viuis seruare: vt protinus esset
Sane aliquis Regem e medio qui tolleret, hunc vt
Incautum ostensae pacis fiducia reddit.
Oppressum insidijs celebri Roskildia busto
Condidit: inferijsque ornans diuturna perempto
Mansurisque inscripta notis monumenta dicauit,
Virtutem complexa viri: cui filius aeuum
Vt scelere abrupit, pietas ita vera perenni
Donauit fama: famamque aequauit honori.
Heu, quanta est magnis occasio lapsibus, vti
Consilijs horum, quos vel natura, vel vsus
Effinxere malos furijs iraque Deorum
Hos hominum credas inter venisse labores:
Qui prauo quae recta sient, molimine turbent
Illudantque bonis: conuulsaque publica saeuis
Obijciant flammis, luctuque palatia sternant.
Vtque alios ego praeteream, si Regibus istud
Incubuit fortasse mali, studijsque potentum
Consistat: regnis iam mors inducta piabit
Stulticiam, et miseras in funera traxerit vrbes.
Sed sua cuique dies, quocunque notata lapillo est,
Exantlanda venit. totis cadit irrita factis
Officij ratio: si te contraria victum
Fata trahant, dureque premant tibi fata ruina.
At regni species multos dementat, eoque
Se plerunque malo patitur mens caeca moueri:
Vt quae grata putet, contempta clade sequatur.
Suenonis hic magni casus fuit. aemulus alti
Imperij stulto cum impulsus acumine tempus

p.162
Anticipat, furijs equidem exagitatus et ausu
Feruidus immani: genitorem protinus armis.
Persequitur, vita spoliat, regnumque capescit
Inuadens, templisque Deum et pietatis honori
Insultans: cum templa abolet, cultusque prophanat
Et gentilitios inducit in oppida ritus.
Sed nihil est aduersa Deo struxisse Tonanti
Consilia, incertum mens haec ferit aera, quae se
Arbitrio munit proprio, studijsque superbis
Progreditur, violatque Deos et sidera spernit.
Suenonis exemplo res sit perspecta: cui quod
Impietas regnum peperit, vindicta Tonantis
Obiecit poenas, cladesque in praemia soluit.
Ter cum Vandalicas tentasset caedibus vrbes:
Ter se difficili captus mercede redemit
Excutiens opibus regnum atque aeraria neruis
Despolians. quid agros nemorumque ingentia dicam
Corpora, quae passim pretijs inscripta volenti
Tradita venibant, patriaque excisa corona
Priuatis hominum cesserunt vsibus? inde
Aggressus Suecos, Suecorum territus armis
Corripuitque fugam patriaeque palatia linquit,
Nortuagios dum poscit opem: negat illa petenti
Subsidium, Haraldi quamuis operaque manuque
Regnet Olaus. at hanc gnato praestare salutem
Ingratus refugit: miseroque illudit. vt Anglos
Sueno petit: nihil officij est expertus: auitum
Cum regnum potius repetitum ac prisca parentum
Iura putent, quam praesidijque et honoris egentem
Venisse, ac patrio solatia quaerere regno.
Hunc ergo Eduardus cum moestum negligit, ille
Ad Scotos sese tenuatus clade recepit,

p.163
Exposcitque fidem gentis: ne sanguine natum
Illustri, sceptrisque prius regnoque potentem
Deserat. esse animum sibi, qui si emergat, honeste
Sarciat officium, et virtutem penset honore.
Afflictum sperare iubent: tum deinde quietem
Concedunt. Sedenim vitae cum Sueno procellas
Cogitat, ac quantis agitatus fluctibus orbem
Peruolitat sane infoelix, patriamque relinquens
Errat: et vt nullo cunctos mouet aduena fructu:
In sese rediens, peccato intelligit istas
In clades sese et funesta piamina mitti.
Esse reum duplicis se criminis: inde parentem
Quod letho dederit, meritum nihil: hinc quod acerbo
In diuos odio, superique perosus Olympi
Iura, prophanarit cultusque ac templa: vetusque
Impietatis opus patrias reuocarit in vrbes.
Sese igitur geminis iuste cruciatibus angi:
Vel cum captiuo insultat gens barbara, vel cum
Errantem nullis dignatur honoribus orbis:
Exilioque premat scelerum vindicta. fatenti
Crimen, adest nostrae custos et gloria vitae
Christus, et immittit pauido solatia cordi:
Afflictumque iuuat Scotis monitoribus: vt se
Sacrae Euangelij doctrinae subdat, eoque
Quod coelos aperit, cumulari pignore mandet.
Paruit his Sueno, atque instructus voce subibat
Baptismum. fuit hic finisque ac meta malorum,
Principiumque boni, quo deinceps auctus honore
Claruit ac toto passim florebat in orbe.
Reddita conuerso patria est: Nortuegia victas
Porrexit contusa manus: sese Anglia pacto
Obligat, ac triplici nexum diademate condit.

p.164
Interea ne quid turbarum ignota recensque
Relligio dederit, tacito Rex multa fauore
Dissimulat: tentatque animos, quantumque licebat
Hortatur, ne quid caeloque Deoque repugnent
Monstranti meliora, quibus vitaeque animisque
Dispensata salus parentes liberat orco,
Immittitque bonis, quae sunt aeterna. Sed illis
Magnopere surdis loquitur Rex, donec eodem
Quo venere quidem semper bona cuncta, parente
Missus adest verbi praeco coelestis, et idem
Eloquio clarus Poppo: cui fama genusque
Splendorem addiderat sanctaeque modestia vitae.
Is contractum igitur, qua se Roskildia iunctis
Pandit aquis, propterque sinum longissima tendit,
Affatus populum: quaerit si cedere Christo
Et parere velint cui cum cessere parentes,
Foelices stabant nullis virtute secundi.
Ast auersati quoties fortasse repugnant,
Proculcantque Deum: saeuos tolerare coacti
Fortunae vultus, haud raro impulsa sequenti
Terga dabant hosti seque in sua vincula mittunt.
Prima salus igitur regnis est fidere Christo:
Quem tune admittes, si te miracula cogant
Fidere: et astrictos pressent tibi maxima sensus?
Hic vero affirmat populus: cum protinus igni
Ereptum et summo candens feruore lacertis
Induit, ac circum dat ludere brachia ferrum,
Idque diu. cunctis visa est res mira, simulque
Acclamant. Poppo ferrum deiecit, eisque
Illaesam monstrat dextram: baptismate qui se
Tingier exorant, veniamque precantur: et inde
His constans mansit pietasque et gloria regnis.

p.165
Expleto fidei et pietatis munere, certos
Regnorum fines animo est complexus, Amundo
Principe Suecorum: cuius semouit ab orbe
Hoc nostro partes perducto limite: ne qua
Venturos inter succrescat rixa nepotes,
Finium et ignoti ceu nomine limitis. aeui
Confectis demum spacijs, cum regna petisset
Anglica mortalis posuit discrimina vitae
Coelitibus vita acceptus, gratusque Tonanti.
Filius huic, Magno cui nomen ob acta Canuto
Magna fuit, patrias succedit rector in vrbes:
Tum foelix animo princeps, tum strenuus armis,
Fortunaque etiam atque infracto clarus honore
Dum vixit. quid enim? post mortem Gallica vicit
Agmina, et ingenti Nortmannos clade premebat.
Rothomagi busto sacratum est funus: eoque
Dania Rege fuit nullis obiecta ruinis.
Hunc vero Anglorum spaciantem in littore narrant,
Cum voces procerum quasdam se pone sequentum
Audiret: qui magnificis extollere Regem
Laudibus, ac grata satagebant voce potentem
Asserere: vt qui tot regnis dominetur, et vnus
Possideat toto tam clara palatia mundo:
Conuersum dixisse suis ne talia quisquam
Auribus infundat nostris: sapientius vti
Te verbis decet, ac iusto cessisse Tonanti.
Vnius est Christi non ficta potentia: quam vel
Hostibus inuitis retinet. nos regna tuemur,
Sed fragili subnixa manu: cum iusque fidemque
Fraus terat, ac dubijs mens saepius incita quasset
Arbitrijs. stultum est mortalia culmina coelo
Aequare: et fatis cum sis obnoxius, esse

p.166
Velle Deum, et magno cineres conferre Tonanti.
His tamen imperium blande extollentibus: ergo
Experiamur, ait, quo nos fortuna potentes
Esse valore dedit: Chlamydemque impegit arenis,
Consistitque super firma vestigia planta
Defigens, hic, inquit, humum calcauero nulli
Concedens. illi factum mirantur: et vt se
Sollicitis spectant oculis, redit vnda furentis
Oceani, et tumidos infert in littora fluctus.
Cumque alios sonitu et fremebundo murmure terret:
Ille pedes nixus, solidumque insistere, toto
Increpat ore salum. quid enim subitisque procellis
Allapsuque meos turbas mare? protinus isthinc
Te recipe, vt nigro mergas tua iura profundo.
Quin consiste tamen: vetat huc te irrumpere Magnus
Ille orbis domitor: cui tot iam regna Monarchae,
Tot populi, tot sacra hominum fastigia parent.
Quin cedas, nostrisque tuos aduoluere plantis
Abstineas fluctus. Quod si irritaueris, armis
Aggressus tibi te coniecta in vincula cogam
Astringens. nostros properes nil lambere talos.
Sic ille. interea grauibus furit aestibus, et se
Et alto mare praecipitat. iamque attigit oras
Eximiae chlamydis, totamque interrita vestem
Perluit vnda: citis Proceres cum gressibus ipsum
Corripiunt Regem chlamidemque. ast ille, quid ausu
Hoc, inquit, vestro, et stolida formidine tandem
Tentatis? nonne ipse mari lymphisque minatus
Impero vt absistat nostra haec in littora fluctus
Voluere, et has tanti plantas tetigisse Tyranni?
Ah pueri, nihil est efferri laudibus. vno
Vtimur omnipotente Deo, cui coetera parent

p.167
Omnia: quemque latet summum nihil. illius ergo
Hic sumus, ac solo constant mihi prospera Christo.
Si tantum mare iuris habet, quid habere Tonantem
Credideris? sane inuictus, sane omnibus ille
Perfectus numeris, veraque est laude beatus.
Nos miseri sumus, et rebus plerunque molestis
Oppressi. si quid forte eluctamur, Olympo
Vincimus autore et magni bonitate Tonantis.
Sic dixit: sola hac vel magnus voce. puderet
Nunc multos, coelo veniunt quae dona fateri:
Atque accepta Deo quae sunt diuina referre.
Sed cesso. Regum multo hic fuit vnus ab vsu
Maximus, imperio cuius cum Quinque subessent
Inclyta Regna, nihil de se praesumpsit: eique
Parebant, quas lata tamen dominatio gentes
Diuersas inter terrarum sparserat vrbes.
Post hunc quid memorem, celebrat quos publica claros
Fama duces? iam te Haraldi, iam multa Canutis,
Multa etiam eximijs, neque enim inficiabor, Ericis
Linea, iam fortes celsa ad fastigia ducent
Valdemari. Primus Phoebeae lampadis instar
Aetherios produnt inter quam sidera vultus,
Enituit: cuius, qui deinde in sceptra Tyranni
Successere, fidem studiumque operumque labores
Veraque virtutum vestigia semper adorent.
Is nihil Anglorum procul hinc sita regna moratus
(Quae quanquam insigni praestent bonitate: tamen nil
Externo sunt aequa duci: non maxima reddunt
Quae sunt multiplici delata impendia censu.)
Ornanda curam Patriae suscepit, eique
Vni tota quidem sacrauit pectora: tanto
Dignior imperijs; quanto, quod strenuus esset

p.168
Nactus, in aeternam nixu maiore studeret
Gloriam, et in solidas inferre palatia vires.
Largior eximium merito tibi posse videri:
Si peregrina tuis inscribas regna triumphis.
Praecipue propiora locis si culmina iungas
Vicinasque tibi subieceris aemulus vrbes.
Posse etenim haud magno populos fortassis adiri
Hos sudore: quibus si ius sine fraude doloque
Distribuas cautaque manu tractaris, et esse
Participes laudum grato patiaris honore:
Non tete inuiti Regem tolerare, tuaeque
Impendent etiam non impia vota saluti.
At si regna procul sequeris, cupiasque remoto
Orbi inferre tuos violentaque brachia fasces:
Si fortuna iuuat titulo vt potiare superbo,
Quid tibi praeterea dederit? non plurima praesens
Acta vides, quae foeda cliens operatur, at in te
Ista tamen stulto populi sermone redundant,
Ignarum quamuis, nunquamque ea facta probantem.
Tum si quid fortasse etiam Regalia lucro
Addiderint, nihil haec perceperis aduena. castris
Miles alendus erit, tua qui tueatur: in ipsos
Exploratores multa impendenda: grauesque
Continuo puppes fabricandae, illisque paratis
Importanda, quibus cursusue aut praelia rite
Praesidijs superes pontique pericula vincas.
Quin nisi donaris, concedas, denique multa
Dissimules: nisi quemque suo patiare Tyrannum
Viuere more, nihil te iuuerit, esse benignum:
Nil fortem, aut iustis terrentem motibus vrbes.
Haud ita te rigidumue geras blandumue probaris
Vt tibi non aliqua, nihil has fortasse timenti

p.169
Struxerit insidias: populum commouerit, arte
Detrahat imperio, et facientem iussa vetarit
Teque tuosque sequi. quid enim? ceruicibus esse
Excutienda canet tanti iuga ponderis: vt te
Neglecto constet libertas gentibus. an se
Propterea seruos statuant: quia tute iubendo
Interea sedeas alieno obnoxius orbi
Spectator? rerum haec facies est improba: nec te
Inuitis etiam retinere palatia speres:
Quantumcunque animo sudes, bellumue mineris.
Valdemaro perspecta igitur cum tanta fuissent
Fortunae et varij rerum ludibria casus:
Cumque etiam sciret quantis impendia damnis
Nil reditura fluant: Anglos ceu longius aequo
Distantes, nullo tentandos Marte putauit.
Praecipue cum regna diu sint Anglica nostris
Sic subtracta, vt Valdemari nec inertia dici,
Nec timor esse queat: quod libertate recepta
Et priscos studeant fasces et iura tueri.
Se culpa vacuum non tam peregrina morari,
Quam studio cupere haec munire domestica: siquid
Aspiret fortuna animo votumque secundet.
Haec ita versantem sors est complexa laboris
Fonsque comesque boni: vt bellique et pacis honesto
Tempora successu transegerit. illius enses
Sceptra fouent sceptris veros parit ensis honores.
Vandalicas fregit vires: Rugiaque potitus
Instruxit pietate viros, domuitque rebellem
Hactenus, et nullo superatam milite gentem.
Quae velut extremos inter submisit atroces
Fascibus his animos: ita nec virtute nec vllis
Posterior meritis, constanti Danica facto

p.170
Sceptra secuta fuit: quantumque fideque manuque
Antiquos inter poterat praestare clientes,
Tantum praestabat. num nos ita parta tuemur,
Indicio locus est, cui nunc peregrina trophoeum
Erexit manus, ac priscis vetat vsibus vti.
Hic vallo murum imposuit, qua Cimbrica mole
Chersonesus ab externo sese hoste solebat
Tutari, ac subitos obiectu arcere tumultus.
Postea condendis se legibus intulit: vno
Quo se praesidio statuant regnare Tyranni,
Et sacris populorum animos astringere neruis:
Tollere dissidia, ac pacem molirier: inter
Litibus impulsas aequare sacomata lances.
Postremo genitorem aris, Gnatumque corona
Donari spectans, coelo sese obligat: vt qui
Quae duo mortali contingere maxima possunt,
Esset adeptus patrem inter consistere diuos
Cum videt: ac viuo sobolem se Rege creari
In Regem aspiciat: geminisque fructibus aeuum
Laetitia aspergi, et tanta se laude beari.
Cum vero expertus multorum strenuus esset
Perfidiam: nihil his equidem commotus in iram
Magnopere est. quid enim? detectas lumine fraudes
Corripuit. noxam stultis donabat, eosque
Ne quid in inuictum tentarent amplius, orat.
Prodere consilijs animos, nec posse volentes
Caetera perficere: aetherio cum Numine victi
Immerito frustra meditentur fata Tyranno.
Rectius acturos, si quem non frangere possint,
Obsequio studeant fideique e laude mereri.
Quid placidos memorem vultus in Rege? quid acres
Iusticiae stimulos? animumque ad nulla pauentem,

p.171
Humanos vitae mores, pietatis amorem,
Quo vel lege Deum coluit, vel ciuibus auxit
Quos augere bonis patriae pater ardet honores.
Ille satus genitore pio iustoque, beati
Seminis affectus Patriae in compendia vertit,
Perficiens. Sedenim facile est emergere, cum te
Asserat aetherei fauor et tutela parentis:
Consilijsque iuuet quae sint patriaeque tibique
Commoda, et haud dubio spectent bona publica motu.
Absolon huic igitur seu iunctus sanguine Regi,
Siue animo obstrictus parilesue optatus in vsus,
Cum fidum Patrio sese praestaret Achatem:
Excitum coelo credas qui mente manuque
Fluctibus obiectum varijs soletur, et omni
Imbuat officio seruetque ad magna Tyrannum.
Hic ille est quo se iactare Antistite Lunda
Patronoque potest: quem cum Roskildia summum
Aurea Pontificem, tum verum Dania Patrem
Praedicet: ac cunctis seclorum laudibus ornet.
Sane equidem, cum quae rerum momenta vicesque
Tuum fuerint vere expendo, et collata reposco
Omnia: vix nostris quenquam regionibus esse
Maiorem hoc natum: cui se fortuna Deusque
Et virtus pietasque ex aequo indulserit, vsquam
Comperio. fuerint alijs sua dona: fuissent
Atque vtinam, meritae posses quae inscribere laudi,
Nil nebulis obducta, odijsue aspersa. Sed omnes
Qui virtute tulit numeros hominumque fauore.
Enituit, solus foelicibus Absolon ortus
Extitit auspicijs: Regum tutela, Deorum
Cultor et in duris humana modestia rebus.
O te foelicem, patriae qui iura tueri

p.172
Et libertatem poteras: quocunque Minores
Haec tua facta ferant, sacrisue obnoxia culpent
Pectora, et in laudes odium aut mendacia reddant.
Non arae, non te templorum cura saluti
Exemit patrie, non te ritusue sacrorum
Perfusaeue manus Oleo, non infula, nec cui
Praecipua est censura pedum sic terruit, vt non
Publica moliri regnorum commoda velles.
Sane equidem medios inter consistere mystas,
Inuigilare Choro, Psalmos modularier, aris
Officio seruire, sacrosque attollere ritus,
Magnificum est. quin adde etiam, proferre salutem
Vocibus, et plenos Doctrina aduoluere fructus,
Solarique animas, et spe firmare pauentes.
Quis negat? et fuerint ea maxima, Episcopus in quae
Lumina defigat, primisque laboribus instet.
At vero Regum dura ob certamina lassos
Pene animos recreare, metuque abducere mentes
Et socias firmare manus: retinere ruentes,
Conari segnes impellere: praua malorum
Consilia audaci perfringere voce, sequestrem
Hostiles inter patriam et se ponere gentem:
Denique pugnandi decernere tempora, ductu.
Foelici turmas laetaque e fronte praeire,
Hortari: demum collatis vincere signis:
Aut si res poscat, certa vtilitate retrorsum
Cedere, metiri, consistere, rursus in hostem
Cogere disparsos, aciem molirier: aut quod
Omnibus his maius, plane indefessa tueri
Pectora, fortunae ne cedant victa: quousque
Inferat in nostras sese victoria gentes:
Haec momenti etiam patiare alicuius haberi,

p.173
Et dignum dic esse Deo qui talia faxit.
Mollius est equidem mystas audire canentes,
Dauidicum resonare melos, altaria fumo
Spargere, et in niueas libamina fundere vestes,
Ocia sectari, molli indormiscere lecto,
Succussas versare nates, conuiuia luxu
Sectari, et stulto conuoluere syrmata motu:
Quam castris vigilare viros et pellibus vti,
Frigoribus durare manus, vocisque petulcae
Scommata et immites haud raro audire querelas.
Quin caruisse cibis: furiosi militis arma
Spectare, et gelidae substernere corpora nocti:
Exantlare sitim pulices tolerare: grauesque
Interea Regum, (si sic fortuna laborum
Praemia decernit,) variosque horrescere vultus:
At nihil his equidem perterritus Absolon, omnem
Militiae curam patrios suscepit ob vsus,
Et Regem comitatus adest: cui iusque fidemque
Partitus iustos Christo duce firmat in hostes,
Victoremque dedit fieri: belloque procaces
Triuit, et in patriam veros cumulauit honores.
Hunc neque posteritas fraudabit laude, nec esse
Pro meritis ingrata velit. Tum maxima Sorae
Fundamenta locat, ditatque augetque paternis
Esberno cum fratre bonis: vbi multa Nepotum
Posteritas sacris operata insistere posset,
Officijsque pios diuturnis iungere ritus.
Sed nihil angustis ego magna inclusero. Regi
Sublato (cui tum inferias praestare sepulto
Ringstadium, celsis non vrbs [vbrs ed.] obnoxia muris:
Sed tam grata loco, quam gleba diues, opimos
Ardua qua claudit sinuoso limite colles:)

p.174
Filius in regnum succedit et arma Canutus:
Digna parente suo soboles: quae maxima bellis,
Maxima foelici tentabat praelia ductu,
Holtzaticos superans, et Vandala tela relidens.
Iure autem Holtzaticis et Dytmarsensibus arma
Intulit. iccirco fortunam Iuppiter auxit
Certanti, et tumidos strauit Bellona clientes.
Extincto, frater regnum capit, inclyta cui se
Valdemaro duros inter sors diuidit actus,
Alternique premens alternis lata fauensque
Restituit dulces inter praecordia motus.
Is neque Romanis Aquilis, neque Caesaris ensi
Hactenus inuictos patitur cessisse Leones:
Perfidiam sedenim non tantum obiecit: at actos
In praeceps hostes ita denique contudit: vt post
Caesareo fuerit fiducia nulla furori
Has nostras tentare plagas: dabat esse Canuto
Absolon inuictas cuncta in certamina vires.
Hinc vero Hamburgum splendore minisque virisque
Oppletum positis adiuncto in vertice castris
Perdomuit, cepitque quibus tum victor habere
Praefectumque iura dedit: quo plurimus vrbi
Constet honos, gentemque fides seruata bearit.
Denique cum late bellorum fulminat vsu,
Liuonios tandem accedit, belloque fatigat
Tantisper: donec Christo dare nomina cogit,
Victaque sidereo submittere colla Tonanti.
Quid quod Riualiam cumulatis turribus vrbem
Munierat e portas latere, et noua moenia saxo
Firmarit: monumentum equidem quo barbara gentis
Seditio, aut motus prohiberi semina possent.
Additus Antistes, populo qui praesit, eumque

p.175
Officij moneat. regni ius ipse sequendo,
Imperij membrum nostri se sciret, et hac se
Conditione gerat. fuit huic gratissima Regi
E Boiemiacis prognata parentibus vxor
Dagmaris, aeterno populi cantata fauore
Virtutem propter, qua cunctas vicit, in hasce
Quae nostras vnquam externis a gentibus vrbes
Venissent. ita se pudor atque modestia laetis
Intulit officijs laudemque meretur ab vsu.
Agricolis siquidem plebique benigna, marito
Suasor ad aequa fuit: semper mitissima semper
Fastu aliena, suos inter non dura colonos.
Ringstadij tumulo illata est: leuamque marito,
Claudit, et aeternos e marmore spirat honores.
Sublata hac aliam Hispanis regionibus ortam
Induxit Thalamo, cui Berengaria dirae
Crudelique fuit scelerum in fastigia nomen.
Haec, quantum prior officio ac virtute placebat,
Tantum odijs certabat, et omni obnoxia culpae
Consilijs nocuit gentemque exosa premebat.
At pugnae inijcijs quod adesset saeua marito,
Confixam volucri fama est cecidisse sagitta,
Et diram posuisse animam: cui Numina poenas
Inferre, et meritis celerabant praemia factis.
Hoc sub Rege ingens et acerbo cognita luctu
Extitit in Danos clades: quo tempore miles
E Sialandiaca contractus gente coibat
Auspiciis clare Ebbo tuis: qui iussa secutus
Praelia, Suerconi Gotthorum regna petenti
Ferret opem: cum diuiduo se Suecia motu
In plures etiam partiri est visa Tyrannos.
Sed res euentu caruit foelice, caditque

p.176
Ebbo prior, totamque manum, generisque vetusti
Relliquias duro strauit fortuna sub ense.
Sed quid ego haec? parta demum cum pace fruatur,
Ocia cum fructu expedijt, patriaque decoram
Legibus ornandae curam impendebat: eoque
Maxima defuncti perfecit facta parentis.
Vt vero hisce vacat; vitam mors abstulit. illi
Plurima natorum soboles numeroque suoque
Ordine succedit: qui cum affectare paterni
Imperij culmen, mirum, quo quisque furore
Mutua fraterno cumularit vulnera regno.
Ambitiose autem pariter sibi nemo, alijsque
Consulit vtiliter. cedit lanx altera, partem
In quamcunque manus rectum fractura, perurget.
Quin fortasse salus homini est priuata decensque
Inter vita honos. quod si te gloria regni
Instimulet, fraenos adhibe tantisper, Olympo
Dum decreta tuis veniant tibi tempora rebus:
Inclinentque suos tranquillo sidera vultus.
Inuito tentes coelo si magna, laborem
Auxeris: at tenui redeunt impendia fructu,
Et nihil ad solidos petulantia ducit honores.
Interea varijs se caedibus obterit illa
Valdemari soboles: alijs aliunde paratus
Institit interitus. cunctis nihil attulit illa
Chara Deo fortuna patris, quin quisque molesto
Finierit vitae tristissima tempora casu,
Cumque suis alios inuoluerit ensibus enses.
Posteritas horum gradibus prouecta ferocem
Exijt in Regem: sed quo non alter in omni
Vel numero maior, vel totis clarior armis
Emicuit. nam si rem forte putaueris omnem
Et posita libeat conferre e lance Monarchas:

p.177
Hunc ego Valdemarum fatoque ausuque priores
Crediderim cunctos superasse et pectore Reges:
Quem neque delitiae, neque magni splendida regni
Conditio excepit. veluti laetissima quosdam
Sors miseris adigit populi ceruicibus: vt cum
Florentes fuerint vlla neque clade nec armis
Tentati, solidis in prima palatia neruis
Euolitent: plenoque ruant in culmina gressu.
Hij quantum afflictis circum praecordia curae
Et tristis plerunque animi versatur, vt ipsi
Ignorant, nullis ita condescendere cernas:
Sed furijs actos, et acerbo a gutture plebem
Cellere, et austeros pauidis obtendere rictus.
Ast multae hunc turbant rationes, multa morantur
Consilium, ac rerum facies moestissima terret:
Quo minus acceptis sit laetus honoribus. vtque
Nil aliud fuerit, distracti incommoda regni
Quem non mouissent? iam Suecis Scania pacto
Parebat pretio: medias iam Theutones vrbes
Vandalicique homines numero inuasere: dabatque
Christofero poenas cumulato Dania luctu.
Quin Chersonesum vicinia turbat: eique
Holtzaticus meditata furor cum bella moueret,
Irrumpens nostras facilis peruenit in vrbes,
Et late perculsa domat: iam cesserat armis
Slesuicum, ac foedo quassa Hattersleuia bello
Deuictas praebere manus. Koldingia flammas
Sentijt iniectas et acerba incendia vidit,
Hoc solo: quod Gerhardi reprendere factum
Ausa sit: inuito qui sese infundere regno
Certat, et has bellis Cimbrorum territat vrbes.
Aut quid in haec etiam fortasse exempla tueri

p.178
Displiceat, nihil est peregrinis pectora regnis
Admouisse, ducem si te gens horreat: et quam
Experiare fidem, studio experire sinistro.
Non ea regnorum ratio est, quae fluminis. istud
Natura ripas sortitum rura secundo
Influit alueolo: nusquam discedit, ijsdem
Limitibus sese prima in vestigia munit.
Ast hominum simili non res sub imagine constans
Voluitur: excedit metas totoque subinde
Euariat cursu: speratisque excidit. aut quid?
Nonne voluntates mutari ita denique cernis:
Vt nihil his firmi subsit quod prendere tuto
Sectariue queas? tantum leuitatis et atrae
Futilitatis inest, variatque proteruia mentes.
Nunc culpant laudata, at mox culpata celebrant:
Nunc damnant, nunc absoluunt: cumque omnia spectant,
Nulla probant. haec est humani linea fallax
Arbitrij: cui nec constantia certa, nec vlla est
Intemerata fides. sequitur longissima, cum vel
Proxima fastidit, suspecta vel optima ducit.
Ergo vbi non populi iussuque ac lege cupitum
Arripit Imperium: ast inopino milite ciues
Obruit, ac subitos miscet Comes impiger ignes,
Conatu tantum proprio subnixus: inani
Certat equo. quid enim? cum se Randrusij in alta
Ocia soluisset, contemptoque arma periclo
Negligeret Gerhardus: adest, quem publica regni
In caedes armare salus et cogere posset,
Niclaus: cui membra dabat pater Ebbo: sed acrem
Dij mentem infudere viro, quae iusta Dijsque
Grata sequi, et magnos auderet obire labores.
Hic igitur patriam complexus, vbi illa ruinis

p.179
Proxima damna videt, captato e temporis vsu
Consilio, inuadit somnoque meroque sepultum
Interea Comitem: nusquamque peracta timentem
Occupat, ac iugulo funestos impulit enses.
Occiso, redit in pontem, quem deinde solutum
Deijcit, ac post se tabulata excisa reuellit
Cautior. ingressus syluas Ebbonius acres
Fraenatosque ascendit equos, subitoque tumultu
Contrahit, Holtzatici qui militis agmina late
Dissipet, ac celeri sternat pauitantia ferro.
Hoc Chersonesus fortunam vindice Regi
Restituit: patrias qui cum subuectus in vrbes
Imperio potitur: quanquam discrimina fortem
Pene etiam turbare virum, et prosternere possent:
Infracto tamen vsque animo consistit. vt altos
Ventorum impulsus, nimbosque ac flamina turris
Immotae subnixa basi perfertque nec vllis
Cedit victa malis: ita sese exuscitat acri
Pectore Valdemarus, contraque audentior hostes
Proterit. Hinc igitur dispersas antea terras
Restituit: subigitque arces, aut re redemptas
Occupat, ac toti redeunt sua culmina regno.
Vandalicos exegit agris. mox Scanica pacto
Oppida, Suecorum persuaso Rege, recepit
Posseditque. Ita pax, vario prius obruta bello,
Emersit, lucemque viris Regique quietem
Attulit: ac priscos repararunt ocia vultus.
Interea vxorem Slesuico Principe natam
Intulerat thalamis Helenam: cui forma genusque
Summum erat, ac animo virtus non languida sedit.
Haec quanquam dulci placuisset sola marito
Pignoribus foecunda: quibus vel clara mereri

p.180
Nomina, vel factum poterat retinere parentem:
Haud tamen inuidia caruit tristique malorum
Obloquio: qui, cum sectetur bella maritus,
Hanc scelerata domi molirier acta referrent,
Et sacram violasse fidem, lectoque iugali
Aspersisse nefas. proh quantum labis in ipsas
Infusum mentes hominum est: qui vana secuti
Haud dubitant odijs miscere opprobria: quaeque
Ficta sciunt, stultis mendacia vocibus augent.
Sed quid ego haec? Helenae multi insidiarier. ast his
Cum non succedat, multi inuidere. proinde
Falconi, quanquam innocuo, mors protinus aeuum
Durior abrupit. Helenae nil tale merenti
In S?bergiacis posita est custodia muris:
Quo degat semota loco, crimenque piando
Detergat. Sedenim iusta Deus omnia lance
Appendit. non hunc etiam te fallere summum
Posse putes. Regum facile est impellere mentes
Quo tibi cunque libet si praestes gratia. at ipsum
Propterea frustrare Deum, nexusue Tonanti
Inijcere, aut superum subducere legibus orbem:
Haud procliue etiam fuerit. stat fixus Olympo
Euentus, quem non mendacia tollere possunt.
Ergo Helenam dolus huc poterat detrudere: sed quid
Interea coelum, et Superi pia cura parentis?
S?burgum bellis lassus peruenit in vrbem
Valdemarus: cui cum mouissent pectora flammae
In Venerem, ignaro est coniunx adducta solutis
Carceribus, fidae studijsque artibus Annae:
E Chersoneso quae venerat aemula magnae
Virtutis: quocunque ferant ea facta minores.
Vt vero expleuit noctem Rex, cognita nulli

p.181
Vxor abit, notosque subit taciturna penates
Aucta Deo semen: cui totum postea coelum
Militat, ac solidos indulgent fata triumphos.
Hoc Margreta modo vitam est exorsa. Sed illam
Mox pater Hacquino, cur tum Nortuegia Regi
Subdita tota fuit, plenis despondet ab annis
Adiungitque viro. Parta post vndique pace
Cum iam Gorrensem muris sublimibus arcem
Explesset, fato necti sibi vincula cernit
Valdemarus, vitaeque dies in funera volui:
Spe etiam questus, non sese haerede potitum
Esse viro: qui Vandalicas extinguere flammas
Posset, et assuetas pacare tumultibus vrbes.
Defunctum Sora excepit: tumuloque superbo,
Qua Chorus in medios sese implicat aureus orbes,
Intulit: ac celebres Onychino munijt vrnas.
Quin vere optarem communia Regibus istic
Mausolaea dari: iunctis vbi corpora bustis
Insererent. vt quos patrij successio regni
Aequasset curis, aequaret fructibus vrna:
Quae vicina pios cumularet laude Tyrannos.
Nunc sparsi, minus afficiunt: cum nesciat aetas
Sera suos. Postquam fatis sublatus abibat
Ad superos, regni curam populosque relinquens
Valdemarus: quanquam de successore diu sit
Perducta in varias animi sententia partes:
Huc ventum tamen est, Defuncto vt gnata parenti
Succedat Margreta: cui iam fata maritum
Abstulerant, viduoque premi dant inuida lecto.
Illa quibus patriam cumulauit honoribus, et quid
Praesidij regno attulerit diuina: loquatur
Posteritas, si quae agnoscat benefacta, pioque

p.182
Amplecti studio tam magna impendia norit.
Multi illam diro insectati dente premebant:
Multi non dubijs extollere laudibus: vnum
Euentu constat, fato perijsse sinistro
Pene omnes, hanc qui ingratis sunt vocibus ausi
Scindere: et immanes in facta immittere rictus.
Aut quae pernities morum est, delata susurris
Arripere, et grandi mendacia vendere fuco?
Cornicinumne oculos libeat configere? certe
Quam laudant hostes, proprios culpasse pudori est.
Illane Nartuagicos tibi detulit vnica fasces?
Illane Suecorum patrio noua culmina [culumina ed.] regno
Coniunxit? tollas Margretam, Suecia nusquam
Cesserit. obscuris traduxerit omnia causis
Praelia, et haud iustos bellis descripserit enses.
Quid naeuo illudis, placeant cum caetera? Vulpem
E sorbo fructus memorant optare: sed illos,
Assequier cum forte nequit, contemnere. Sed quid
Haec ego? Margretam sine me, sua facta tuentur:
Collaudantque boni: virtus quibus aurea mentem
Et mouet, et verum patriae ingenerarit amorem.
Vnum equidem non laudo, quod haud aequissima regnis
Omnibus extiterit. Sueones pressisse videri
Possit, et impulsam variasse ad culmina lancem.
Non odia extendi superatis hostibus vlla
Iura sinunt. vicit, qui se quoque vicerit: et non
Asperius victae cumularit vincula genti.
Sic durat, longos et habet victoria fructus.
Sed cesso. tumulum Roskildia grata sepultae
Illustri monumento auxit, virtutis amore
Ac meriti, famam totum dedit ire per orbem
Idem ille, aeterno famam qui inscripsit honori.

p.183
Filius Hacquino genitus patre funera pridem
Anticiparat. ab hac igitur soror, aucta Nepotes,
Imperio Reges peperit: quorum alter Ericus
Pomeranorum translatus gente capescit
Regnorum fasces, variaque e sorte gubernat.
Alter Bauaricis princeps regionibus huc se
Contulit: ac triplici iunctus diademate pacem
Concordesque animos populis persuasit auitis,
Et virtute regit, quo demum in funera verso
Altenburgiacae delata est Regia genti.
Hic sese Sueones multumque et saepe queruntur
Praeteritos: cum Margretae nil legibus istud
Congruerit: quod communi suffragia voto
Constent: ac dicti veniant ad culmina Reges,
Quos Sueonum Danis electio iuncta probarit.
Missa sed haec faciam. Genus huc noua linea tandem
Transtulit, vt propius tribuat directa videndos
Maiores FRIDERICE tuos: qui stipite eodem
Progressi, iam continuos in sceptra Monarchas
Expediunt: regnumque Deo et virtute tuentur,
Vna autem cunctis est Regibus inde Canuto
A Magno stirps et cognatio sanguinis: vt qui
Hoc ceu fonte gradus ad sceptra domestica vertunt.
Nec seriem variat, quod vel sit sparsa, vel inter
Rupta etiam: cum communem deducit ad ortum
Linea, et a nostris sit origo parentibus. ast vt
In varios flumen riuos persaepe fluentem
Scindit aquam: quae nominibus non semper iisdem
Fertur: habent quamuis communem fluxibus ortum,
Eque vno liquidum protrudant gurgite corpus:
Sic hominum genus ex vno ceu stipite natum
In varios exit ramos, et brachia late

p.184
Partitur, multoque fluens se promouet alueo.
Praecipue magno curae si forte Tonanti
Acceptumque siet: quale hoc genus esse fatendum est:
Quod nunc a priscis seclorum cursibus acres
Continuare gradus, seriemque propagine firmat.
In medium sedenim nos ista relinquimus. Ergo
Danica Christoferus cum sceptra relinqueret: vrnae
Illatus, magno qua se Roschildia templo
Venditat, ac geminas educit in aera turres?
Ex Altenburgo patrijs suffragia regnis
Christiernum adsciscunt: cui tum pulcherrima virtus
Eximium late nomen famamque ferebat.
Is postquam accessit, prius haud sibi ducere quicquam
Quam causas odijs omnes praescindere: regna
Iungere, et in veteres adducere foedera nexus.
Sed fortuna viro multis ambagibus errans
Illudit, quamuis etenim non inclyta virtus
Defuerit: funesta tamen contentio magnam
Obiecit remoram, Regique pericula gignit.
In Sueones igitur cum promouet arma, tametsi
Euentu tristique diu, varioque subinde
Luctatur, victos tandem tamen acer adegit:
Vt quos distulerat summissos Suecia fasces
Deferret. sedenim ferro parentibus omnis
Est incerta fides, nunquam solidescit acuto
Concisus gladio neruus: nec Suecia Danos
Pertulerit, si quid studijsque operaque licebit
Nitier, vt veteri rem libertate tueri
Et proferre queant. Regem gens victa coronat
Christiernum: sedenim cum gens sit victa, coronam
Non animum tradit. nihil est blandirier: extat
Euentus multo cumulatus funere, quo quae

p.185
Acta sient fido statuas tibi teste probari.
Interea varijs fortuna tumultibus ipsum
Christiernum exercet: multi sudoris vtrinque
Resque ususque fuit, densatque audacia bellum.
Et tamen aequata si fas sit lance fateri
Quod verum est: forsan leuitatis iure notari
Suecorum pars magna potest: quae nostra probasset
Postquam regna suis adiungier, inuida susque
Deque tulit, quocunque modo vel bella redirent,
Vel pax culta foret: nisi quod maioribus istuc
Propendisse rear studijs, ne dicta fidemque
Seruare, et fasces submittere Suecia vellet.
Inde illae ingentes iraeque ac praelia: fusus
Multiplici sub caede cruor, Regumque potestas
Vexata, et populis cumulata incendia. Sed quis
Ista canat lacrymas saltem atque auctura dolores?
Optandum est homines sapere. aut si forsitan esse
Collibeat stultis, maiori denique stulti
Vtilitate sient. vel non promittere: vel si
Promittas, quae sunt promissa, fideliter imple.
Res est sancta, fides: quae si seruetur, honeste
Magnanimum tete esse dabit. Christiernus vbique
Quae pacis fuerant spectare negocia. sed nil
Consilio perfecit. inest iniuria rebus
Ipsis, et spondent cum praemia maxima, laedunt.
Ergo vbi se toties delusum aduertit, et armis
Perficier nil posse videt, gentemque locumque
Liquit: et inuiso subduxit robora bello.
Tum meliora animo complexus, inutile damnat
In Sueones studium: victor licet inde tulisset
Bellica signa, quibus votum persoluit: vt ista
Hafniaca suspensa iubet spectarier aede,

p.186
Virtuti pretium et sero monumenta Nepoti.
A Suecis igitur totum cum auertit eundem
Adiecit pietati animum: et pro more paternae
Gentis, adit magnae tum maxima limina Romae,
Pontificisque manum placuit tetigisse. sedebat
Tum Romae Sixtus: magno qui amplexus honore
Christiernum, celsos miratur corporis artus
Et dignam imperio speciem: cum gratia vultu
Regnet, et ex illo reliquis sit gloria membris.
Vnum autem Sixto memorant doluisse: quod esset
Musarum Christiernus inops, Latiaeque loquelae
Ignarus: possent cum non sibi mutua verbis
Pectora partiri, ac alijs sine testibus omnem
Exposuisse animum. Sed vt huic tandem audijt esse
Doctrinas curae, Musasque et scripta probari:
Iam maiore virum est studio complexus, honesti
Pectoris esse putans: quod, quae ignorauerit ipse
Haud alios etiam, patrijs sata pectora regnis,
Ignorare velit. tum vero vbi sentijt esse
Arbitrium Regi, sacris vt dulce Lycaeum
Conderet, ac patrijs inferret lumina Musis:
Propositum permagni habuit, laudatque simulque
Sese adiutorem tanta in conamina spondet.
Ergo potestatem condende Academiae auito
Danorum in regno, legesque ac iura Monarchae
Protinus indulsit, formamque inscripsit honestis
Moribus. vt quanto diuina Bononia cultu
Exuperat, quanta se libertate tuetur
Doctrinasque colit, titulosque in praemia mittit:
Tanto gauderet vel libertate vel vsu
Nostra etiam, ac parili posset se iure tueri.
Discessum Roma est. Postquam redit, ocyus istud

p.187
Aggreditur Christiernus opus. cumque Hafnia multis
Ante bonis cellat: Portuque soloque, virumque
Omnibus e terris, confluxu: habeatque rigentes
In vallum muros, tum mercibus aucta redundet,
Ac liceant tenui vaenalia singula nummo:
Esse locum statuit, quo possent sacra Lycaea
Condier: ac magnos pariant Gymnasia fructus.
Nec mora, Doctorum contracta est turba: secuti
Discipuli, ac numero diuina frequentia creuit
Vsque adeo: vt priscos aliarum Academia caetus
Nostra haec aequarit, si non superauerit. Illum
Iudico foelices retulisse in sidera vultus
Et nituisse diem: quo se Schola tanta futuro
Extulit euentui, primosque euecta sub orsus,
Aeternas meruit sibi praemia coelica Lauros.
Nam Superis res est authoribus acta. Quid omnem
Suecorum terram, aut populos domuisse rebelles,
Huic conferre velis operi e Pax optima rerum
Censenda est: sedenim paci sic iusta putaris
Commoda decerni: primos si Ecclesia fructus
Sentiat, ac claris constet sua gloria Musis.
Decedens Christiernus, humo sacra intulit ossa
Vxori iunctus, sublimi vbi pulcra Sacellum
Coniunctum templo spectat Roschildia, Regis
Huius opus: condi quo pridem membra iubebat,
Non ita magnificis congesta sumptibus vrna.
Iohannes patri suffectus, et integer aeuo
Consilijsque bonus, molem suscepit auiti
Protinus imperij: regnumque exorsus honeste
Gessit, et eximia promouit publica laude.
Hunc equidem Historia monumentaque scripta Monarcham
Sic referunt: vt si non huic sententia primas

p.188
Deferat, haud facile id fuerit dixisse secundus
Cui siet, ac merito cui proximus extet honore.
Huc ita congessit cunctos fortuna beati
Ingenij neruos: coelum aspirabat, et vsus
Aetheriam firmabat opem, Virtusque parabat.
Longa equidem bellis tela est, et plurimae in arma
Ambages: dum nunc Gallos, nunc milite victor
Fulminat in Sueones, nunc Anglica tela relidit:
Vandalicosque viros atque aspera pectora cogit
Iussa sequi. fuit hoc non iustior alter, et alter
Non etiam melior: bello fortissimus, armis
Inuictus, patriae studiosus, et omnis honesti
Tutor. Dytmarsos sedenim cum tentat, acerbo
Vulnere confractas patitur reuocare phalanges,
Quas reuocat. toti tum quanta modestia vitae
Quanta animo pietas inerat, studiumque merendi
Optime, et ad miseros solertia quanta colonos,
Passim equidem notum est: res fama est cognita, nec se
Vna etiam in tumulum magno cum Principe mergit.
Huic bustum foelix Ottonia detulit. alte
Fama volat totumque implet sacra plausibus orbem.
Filius hunc sequitur: qui si non editus esset
In lucem, aut primis mox exspirasset ab annis:
Quid quaeso, ingratus dubia quod lance notaret,
Has inter tenebras populorum mundus haberet?
Nunc vero fati, sed non virtutis egentem
Obiecit sors dura malis: variatque subinde
Nunc hos nunc illos, quos induit aemula vultus
Asperior certe: nisi quod fortasse Tonanti
Sic libeat, magnis etiam moderata Tyrannis
Suadere, et celsos subtus iuga cogere fasces.
Sane equidem vix defuerit quod posse decere

p.189
Clarum Heroa putes. genus est atque inclyta certe
Maiorum series qua non illustrior vlla
Extulit antiquos inter sua stemmata Reges.
Seu tu Danorum primis a gentibus ortam
Progeniem spectes: seu quam sibi Misnia longis
Continuat gradibus veterique volumine prolem
Aspicias: equidem multo pulcherrima ductu
Linea se prodet, Regique erit aurea nostro.
Tam vero vxorem est nactus: quae maxima posset
Principis in thalamos atque in commertia vitae
Ducier, Austriacae decus et pars inclyta stirpis
Elizabetha: cui virtus amplissima cunctos
Implerat numeros. adeo pietatis et omni
Officij genere exornatam splendor honestis
Imbuerat titulis: interque nitentia famae
Praemia perpetuos referebat certus honores.
Tum quanta ingenij moderatio? quanta voluptas
In vera pietate fuit? non terruit illam
Tempestas pluuiaeue graues ventiue ruentes,
Non frigus, non tristis hyems, non blandior aestas:
Quo minus in templum se matutina ministris
Haud ita permultis ageret: votoque Tonantem
Supplicibusque adeo precibus placaret: egenis
Et sua partiri non tenuia munera posset.
Digressa a templo matronas inter honestas
Excessit. quid enim? cunctae hanc venerarier: haec quod
Officijs cunctas studuit sibi velle mereri:
Et placuisse bonis. aberat turpissimus ille
Fastus, in euersas qui congerit omnia mentes:
Deformatque animos, humanaque pectora coeno
Obruit, ac scelerum maculis infestat honores.
Quin miseris tutela reis, pressoque inopique

p.190
Confugium, et patriae sacra extitit anchora nostrae.
Indulgensque viroque etiam rectissima suadens:
Vt se clementem praestaret, et omnibus addat
Consilijs fraenos, licitumque e iure sequatur.
Hanc ergo vxorem Christiernus adeptus auita
Caesareaque stirpe satam, iam foedere foelix
Esse etiam poterat: et erat quoque, foedera quantum
Haec sua foelicem medio in certamine reddant.
Postremo, vt solido consistat circulus orbe,
Atque omnes fortuna gradus aequissima donet:
Magnanimo tria regna viro potienda ferebat
Nil cunctata. patri si quid fuit aspera, gnato
Mitior alludit: Borealia regna venusto
Copulat accessu, triplicique e fune reuincit.
Caetera, ceu formam, affines percussaque multis
Foedera, diuitias, accessum, pignora sacro
Edita coniugio, et vulgi non fracta sequentis
Pectora, quid dicam? conspirant omnia: ne quid,
Quod Regem possit foelicem reddere, desit.
Et tamen euectus tanta in fastigia, tantis
Praesidijs vitare nequit: quin exul acerbae
Plurima fortunae ludibria sentiat: vno
Sedibus e totis momento excussus. adibat
Inde suos, notosque simul pariterque propinquos
Sollicitat, sedenim miserum est vel egere, vel esse
Extorrem, et nomen peregrina in gente tueri.
Praecipue si se atra domi fortuna molestos
Induat in vultus: aliumque obiecerit, in quem
Non animus tibi, sed gladius desaeuiat: altos
Si studeas reparare gradus, titulosque priores
Asserere, et totos maiorum apprendere fasces.
Hic certe labor est, hic magna impendia, quin vix

p.191
Consilijs etiam quicquam datur: vndique lucta
Cum fortuna. aderit semper, quod abesse probares:
Et tibi multiplices obiectant tristia fluctus.
Hic sese externi, quanquam fortasse priores
Accessus tolerare tuos et pingere certant
Officijs: vario tandem tamen ore querentur,
Hac se inopinata fatorum clade grauari:
Et sibi contrahier peregrino ex vulnere luctus.
Esse quidem sese deuinctos sanguine: sed qui
Hanc sibi non propriam faciant, ob commoda, litem
Quae nusquam apparent. sed quid fortasse propinqui
Detulerint alii, non se peiore [perore ed.] futuros
Praesidio, interea ordinibus prohiberier, ignes
Attrahere: et quae sint aliena incendia tectis
Immisisse suis. Quin si non prorsus ab omni
Deijciant pressum fiducia: at esse paratos
Se simulent, qui pro tali discrimen amico
Certum etiam tulerint: lento tamen impetus iste
Progreditur spacio, nec quid mirabere primum
Inuenias. nunc longe absunt peditesue equitesue:
Nunc improuiso res incidit, ardua puppi
Materies caedenda prius. tum ciuibus aera
Extorquenda: procul miles cogendus. habendi
Delectus: alio terret vicinia casu,
Quae nostris inhiat. Dux expectandus, habenis
Orea figenda. immanes cum sidera venti,
Cum tempestates, et frigora dura relinquant.
Tandem etiam miles stipendia flagitat, ante
Quam merito posset stipendia vera mereri.
Postremo praedae ratio disturbat euntes,
Quam rixis grauibusque minis ceu vulnere partam
Distribuunt. at enim iam defluxere gerendis

p.192
Commoda rebus, habentque suos fatalia casus
Tempora: quae primo si vellas cardine, frustra
Restitui dilapsa petas. Occasio, rerum
Est mater: quam qui stultus neglexit, habebit
Quas sua stulticiae dant infortunia poenas.
Interea pars ista domi nil cessat. ita omni
Vndique se miscet fortuna aduersa periclo,
Euentusque grauat, mortemque in praemia spondet.
Et nihil exemplis opus est. Suen Ottho vagatus
Idque diu, quid pro meritis est iste paternis
Praesidij expertus? Henricum filius armis
Exigit, ac regno spoliat. tamen ille vetusta
Progenie clarus, factisque haud impiger, ecquid
Magnatum studijs fulcitur? opemne propinqui
Affinesue ferunt? Sedenim quibus ante parentem
Praestiterat sese, et summos tribuisset honores:
Inclinata equidem fortuna pertulit hostes,
Antiquoque nihil cedentes vidit amico.
Hic casus nostrae est faciesque et linea vitae,
Vt nihil humanis confidas viribus: haud te
Infatuet splendor, promissaue lubrica fallant.
Vt diu erratum est: aliquam tum Carolus ipse
Visus opem Regi fuerat decernere, grandes
Cum fortasse rates aliquot Batauisque Selandisque
Imperat, affinem iuncta qui classe reducant
Restituantque loco bellisque ac milite. Sed quid
Accidit? in portus classis delata marinos
Nortuagicosque sinus, Christiernum exponit. vt inde
Aduectus nostras peruenerit exul in oras,
Sonderburgiacos aut viserit incola muros:
Rettulerint alij. Ludit sors improba rerum:
Et summo quae celsa gradu sic deijcit: hinc vt

p.193
Fortuna discas nihil inconstantius esse,
Quamcunque in partem sese inclinauerit, etsi
Pronior in lapsus, in culmina tardior ibit.
Durum est in stimulum calces defigere. coelo
Si non promoueas, nihil est quod caetera tentes.
Ille abit ac animo sua fert incommoda forti
Et prudente, etiam medijs laetissimus vmbris:
Cum nihil imperio, nihil afficiatur acerba
Fortuna. patiente animo sua vincula vincit.
Vt vero excessit funesto terminus orbi,
In libertatem asseritur: foribusque reclusis
In Sialandiacas rediens deducitur vrbes,
Nil faciem mutatus, et omnes integer artus,
Heroi similis: cui circum candida late
Caesaries multo ceruicem ambibat honore
Diuinumque viro texit caput. inde vetustam
Qua Kalundburgum vicino moenia ponto
Exerit, ac tuta seruat statione carinas,
Ingrediens: hanc decretam sibi protinus arcem
Occupat, ac laeto subit aurea culmina vultu
Nil cunctatus: vbi quae principe digna fuisset
Conditione vsus, Regum pro more ministris
Atque clientela, et comitum stipatus honesto
Obsequio, prisca se libertate ferebat
Donatum: ac gratis quae sors dedit accipit vlnis.
Sane equidem huic aliquot cum conuersatus adessem
Mensibus, et totos vitae specularer in vsus:
Magnificis tractari opibus, Regumque vetusto
Pro ritu vidi deferrier omnia. multis
Id sane officijs et honesta mente Canutus
Perfecit: rigidae qui Gyldenstiernius arci
Praeses erat, Regemque animo curaque fouebat

p.194
Sollicitus: cui, (cum fato sublatus abiret
Ad Superos, vir preclara virtute, fideque
Eximia, et veteri morum spectatus ab vsu:)
Successit Steno: qui nihil inferiora secutus,
Antiquosque imitatus auos, bonitate mereri
Aeternam poterat benefacta ob plurima laudem:
Et meruit. Rosa cui nomen Sparrique venustum
Sic auxere, Skarholdinis vt patribus ortum
Scire queas. Is pro patria dum strenuus hostem
Proterit, ac Sueonum satagit turbare phalanges,
Occubuit: fama victor, sed victus acerbo
Casu cum medios inter cadit obuius enses.
Et sese impauidum tanta in certamina monstrat.
Hoc igitur rerum cum curatore, bonoque
Praeside Christiernus studio foret vsus amico,
Quod placidis Steno consilijs et moribus esset:
Tranquillam exegit vitam, curisque solutus
Plurima doctorum scriptis expressa legebat,
Assiduus. non hunc vel prisca potentia Regem,
Vel generis splendor, varijue insania vulgi
Impulit, vt quicquam quod non decuisset, habendum
Tentandumue putaret: at hac in sorte quiescens
Caetera neglexit. Supero quin saepe parenti,
(Constat enim) ductas imo de pectore grates
Persoluit, rerum quod tempestatibus esset
Subtractus. Vitam plerunque hoc more diesque
Absumpsit multusque ioco et sale viuidus omni.
Cur vero Imperij cura semotus in hasce
Fortunae sortes deuenerit, arbitror esse
Haud multis notum. Nam quod grassatus in hostes
Saeuierit, Sueonumque aliquot Proceresque virosque
Praecipuos, subita perculsos strage necarit,
Haud etiam parcens: vt non probo, multa subinde

p.195
Ignorare velit, qui nouerit omnia Princeps:
Et reliquos animi motus Clementia vincat.
Sic aliquo sese poterit fortasse tueri
Consilio. multis multorum vocibus haec res
Euariat. neque me censorem scribo. Nec istud
Credo etiam nocuisse viro, quod legibus esset
Strictior: ac certa multorum vela rudente
Contraheret. Sedenim veteri rumore recordor
Nescio quid paruum nostras venisse sub aures:
Quo placuit minus. infracta fortasse ferebant
Haud semper coluisse fide, quodcunque sigillis
Pactus erat. summa haec studij est, et prima laborum
Materies. cui cum ceu tincta cruoribus arma
Adderet, ac vario miscere incendia motu:
Iamque adeo extractos terra, bustisque sepultos
Velleret, ac crucibus laceros suffigeret artus:
Incussum reliquis odiumue metumue fuisse
Credibile est. At si quid forsan acerbius actum
Esse putes, longa pensatum clade fateri
Ei meminisse velis. culpa caruisse, Parentis
Solius aetherei est. mortalia pectora nusquam
Prospiciunt satis: et varie impelluntur, vt esse
Haud satis aequa queant. captant compendia multi
Et suadent non recta: quibus cum deferat aures
Obsequiturque malis, hic sese euertit, habetque
Iam, sibi quae viuus contraxit funera Princeps.
Vtque alios sileam: Batauis aduenit ab oris
Infoelix studijs mulier Sigberta, Monarcham
Quae gratumque bonum prius, dementat: eique
Mancipium Sathanae sic cunctos terminat actus,
Vt neque constiterit sibi: nec quos imperet actus
Expensa ratione sciat. subuersus habenas

p.196
Impura liquit. quin fraus non parua iugali
Miscetur lecto. quid enim? quo promptius illa
Quod cuperet, magni etiam perfecerit ausis,
Et retinere virum ceu prenso gutture posset:
Submittit Regi gnatam. Venus impigra nullis
Parcit, et a recto quae sunt rectissima vellit:
Summorumque animis incendia tristia firmat.
Hic igitur prauo Christiernus cessit amori,
Nequitijs sagae victus, cui obtemperat: et dum
Paret, init noxam, cumulataue pellice crimen.
Excedunt aula Proceres, latitantque sequuta
Turbarum moles, nostri quae culmina regni
Perculit, ac late coniectos impulit ignes.
Interea regnis abijt comitata Maritum
Elizabetha, Deum soboles, et proxima coelo
Gloria, virtutum custosque et imago. tametsi
Ne regno excedat, quidam monuere. reuerti
Posse virum, et laesas reparari in foedera mentes.
Esse in conspectu terram, cui praesit. at illa
Adiunctam ducens sobolem haud cunctata, paratam
Hafniaco in portu nauem conscendit, eaque
Vecta procul tandem Batauis allabitur oris.
Hic degens vitam mutauit morte, iacetque
Illa sepulta suos inter, non flenda. parentis
Carolus ipse vices subijt, paruosque nepotes
Et totam cura sobolem est complexus: vt illis
Et pater, et genitrix poterant superesse videri.
Hinc ea prosapies latum quae sparsa per orbem
Excellit titulis, formaque ac diuite rerum
Vbertate valet: cui nec genus acre clientes,
Nec virtus famam, nec opes fortuna negauit.
Testis est Imperij pars inclyta Rhene, decoram

p.197
Illustremque vides qui tot labentibus annis
Dorotheam. illa tibi FRIDERICE adiuncta marito
Regna Palatinis in collibus ampla tuetur
Vna etiam, et studijs rem non fallentibus auget.
Quid Mediolani pridem Christina potitam
Imperio te magna canam? Lotharingia sponsos
Auxit: et ex illo Princeps tibi principe natus
Creuit, in haud dubium qui mittet nomina culmen,
Si vita comite, et Christo duce fata sequatur.
Sed calamo sit meta meo. narrata proinde
Latius extendi, videam quod plurima Rege
Hoc de Christierno vanissima spargier: et quae
Falsa sient, toti ceu vera obtrudier orbi.
Vt uero regnum turbatus pectora liquit
Christiernus: mox consilijs communibus omnem
Holtzatico Proceres rem demandare Ducique
Atque viro, ex aequo sane optimo: et insuper annis
Sic maturo, vt non temere, quae publica regni
Iusque salusque foret, studijsue aut iussibus esset
Plane euersurus: sed recta monentibus aures
Praebere, ac Procerum qui ferre hortamina vellet.
Postquam igitur nostras venit FRIDERICVS in vrbes
Magnatum accitus studijs: quanquam Hafnia tristem
Obiecit remoram, Henricus cum summa tuetur
(Maximus e Goijs) regni monumenta: quod esset
Christierno, fidei sacro et pietate Secundo
Deuinctus: quorundam etiam et non facta probaret
Omnia: paulatim populi tamen ore manuque
Asseritur: portisque patentibus Hafnia Regem
Accipit, ac veteri demum pro more coronat.
Is postquam Imperij donatus iure fuisset,
Humana vixit nulli virtute secundus

p.198
Nec cuiquam grauis, affatu mollissimus, omni
Qui Proceres donat vel libertate, vel vsu
Libertatis: honore equidem dignatus, auiti
Per quos imperij tandem sit adeptus honores.
Hic Euangelij, Christierno principe iactam
Doctrinam amplexus, late permisit in omnes
Regnorum partes, atque omnia in oppida spargi:
Hortaturque suos, ne quid coelestia quisquam
Semina proculcet: patefactaque verba salutis
Respuat, ac vitae surgentes obterat herbas.
Ipse equidem studio verae pietatis et aequi
Praestabat: maiora quidem facturus, atroci
Si non Parcarum cessisset funera regno.
Nam Gottorppensi cum functus in arce fuisset,
Slesuici tumulo inseritur, regnumque relinquit:
Haud laetis etiam quod postea motibus actum
Quassatumque fuit. Primas sibi vendicat audax
Lubecum partes. Malmogia nostra secundas,
At reliquas foedo cumulauerit Hafnia suasu.
Inde ministrorum longa est diductio: qui se
Miscebant rebus capita vt suprema gerendis:
Percelluntque alios, aut spe sub vulnera ducunt.
Hic VVllenueber et Marcus Meyerus ab omni
Lubeco subeunt, qui summi summa gubernent
Facta. Monetarium iungit Malmogia: iungit
Hafnia et Ambrosium. quae quatuor alta columnae
Sustineant rerum fastigia, et insuper vrbes
Has Lubecensi firmatas nomine seruent.
Sed quia difficili populorum tanta fauore
Perficier res ista queat, praetextus agendis
Figitur: vt Regi Christierno vincula soluat,
Et patrios miles reddat transmissus honores.

p.199
Haec animos vulgi res valde affecit. at hisce
Non etiam satis est niti rationibus. vno
Supremoque opus est rerum Duce: caetera cuius
Arbitrio veniant foelici ad culmina motu,
Quique aliquo praestet Maiorum sanguine: quo se
Venditet in vulgus cognata semina iactet.
His aptum formis et idoneum ad arma putabant
Christoferum, Altenburgiaca qui natus in aula,
Christiernum e serie Maiorum attingere. nacti
Hunc igitur celeri nostra haec ad littora classe
Subuectant: quaque Huidtoram mare lambit, arenis
Exponunt, primasque dabant contingere ripas.
Nec mora cum Hafniacam veniens exercitus vrbem
Occupat. ex illo late Comes imperat: arces
Destruit, ac auidos, Sialandica rura, colonos
Partitur. Sedenim ne desint robora durae
Militiae, actutum socio sub foedere iungit
Albertum: qui Vicinis in gentibus amplam
Magnopolim veteri Maiorum e stirpe gubernat,
Egregius forma Princeps: qui dignus haberi
Imperio posset, coelo si tanta iubente
Culmina tentasset nostrasque adijsset in vrbes.
Is postquam aduenit Comiti moderata monendo
Persuasit: celerique manu quodcunque sequatur,
Perficiat, sese custodem hic esse futurum
Ciuibus, vt tuti sint nostra ad tecta receptus:
Asperius si quid fortuna facillima gignat.
Transcursu sedenim varias Comes ibat ad vrbes:
Nobiliumque domos infestat, vbique nocendo
Grassatus. quid enim? aspirat sors aequa labori,
Primaque succedunt foelici tristia vultu.
Hic Roskildenses igitur funestat: et altos

p.200
S?burgi muros, et Kalundburgica castra
Occupat. actutum transmisso littora ponto,
Culta Fioniacis inuadit collibus hic se
Insula submisit, dominoque paciscitur, vrbem
Supremam capit, et lato sub limite regnat.
Nec minus insigni grassatur acumine Clemens
In Chersonesum delatus puppe, sub illam
Qua sese extremis connectit finibus oram:
Agricolasque mouet, miseris illudit honesta
Sub specie: Regem velut exemptura feratur
Christiernum manus, et veteri sit fida Tyranno.
In Scanis minus est fortasse tumultibus actum,
Consiliisque id Tyco tuis: qui plurimus vnus
Nec patriam prodis, nec tete indigna secutus
Admittis. poterit generique et florida cunctis
Ex tete prorsus deduci gloria Krabbis:
Qui cum se tali videant e fonte sub auras
Tendere sidereas, vitaque apprendere lucem:
Maiorum recte acta velint imitarier, et quo
Tu progressus, iter studeant virtute tueri.
Iamque omnis subito ardebat tristissima bello
Dania, et hostili cesserunt multa furori:
Euersaeque domus, atque obruta castra, perempti
Nobilium quidam: pulsaeque in vasta puellae
Errabant nemora, et circum sua tecta vagatae
Nequicquam patrios spectant e colle penates.
Cum sese interea deprensis cladibus, alto
Ceu somno quidam exstimulant: qui dira tuentes
Funera, et euersam Patriae iam pene salutem
Non nisi de tenui pendere in pharmaca filo:
Consilium ex ipso captant sibi tempore. quorum
Praecipuos, (nec enim fas sit mihi tanta silere

p.201
Nomina, et aeternam Musis discludere laudem.)
Rettulero. quis enim claris Bildonibus ortum
Nesciat Auonem: quo tunc Arhusia sancto
Praesule florebat? quis Magnum, nomine et vsu
Vere etiam Magnum, Goijorum stemma? quis illum,
Dania Patrono quo se iactarit, Ericum
Praetereat? genus huic praestans vetusque ferebat
Bannero titulos: sed virtus inclyta famam
Auxit, et haud dubio florentem cinxit honore.
His ego praecipue rerum incubuisse putarim
Magnarum curam: qui seque suosque tueri
Et nihil hostiles inter metuisse tumultus,
Conati, Procerum cum essent communibus aucti
Iudicijs, (quantum sparsos coniungere possent
Fata viros, moestumque regit fortuna Senatum.)
Christianum, misso Regem Oratore vocabant
Decernuntque simul, patriamque in praemia spondent:
Si quod tum pressit firma obsidione, relinquat
Lubecum: seque opponat ductorque caputque
Hostibus ac nostras veniat defensor in vrbes.
Confusum studijs regnum, cladesque ferendo
Distrahier. sedenim non cunctis fracta voluntas
Ad libertatem est. saltem pars optima belli
Esse velit, quoque externas iam milite gentes
Pulsat, et haud firmas victor licet, appetit arces
Hoc defensorem Regno se praestet: eoque
Si coelum asspiret, solida mox pace fruatur.
Ad Proceres vero quod et attinet, esse futuros
Quo velit ipse loco. vires cum viribus addent
Coniungentque operas. sacro se astringere dicto,
Et patriam exoptant communi e sorte tueri.
Esse animos ita Christiano mentesque bonorum

p.202
Deuinctas: nihil vt dubitet quae magna Senatus:
Offerat amplecti patriumque capescere regnum.
Nec moueat, dilata diu suffragia bellis
Tanquam extorqueri. non omnibus omnia rebus.
Tempora conueniunt, fato ditissima regna
Imperiumque dari. Scire ipsum, quanta parentis
Iudicio fuerint rerum momenta. Sed hoc nunc
Tempus egere viro, gelidis cui robur in armis
Cui vires, cui consilium, pectusque manusque
Prompta, et non dubiae discrimina in ardua mentes.
Qualem praesenti sese cum Marte probarit,
Lubecum quo victor agit, pressatque morando:
Plane equidem statuat magni experimenta laboris
Esse data, et quantas ferat in noua culmina sortes.
Huc protractum igitur tempus putet vsque, nec esse
Euersum. coelo rem disponente beari,
Et ibi foelices, Christo duce, vertier horas.
Quanto autem maiora quidem nunc forte pericla
Vrgere, ac animos poterint flexisse videri,
Vt sibi praesidium Christiano a principe quaerant:
Tanto maior erit parentis gloria. tolle
Tristia, et officijs vix est locus. arbitror esse
Regium, in afflictos facilem praestare: magis si
Te inuitet patria, et Maiorum foedera iungant.
Obuia te properat complecti Dania. quanto
Accedas citius: venienti gratia tanto
Maior erit. nocuisse potest mora: siue quod hostis
Latius interea se fundat: siue quod ipsi
Languescant animi, cum, quae sperata fuissent,
Non etiam celeri succedere tramite cernunt.
Hanc Chersonesi partem nos Hercle tuemur
Magna etiam cura tibi quae seruetur: in hanc te

p.203
Immittas, pariter tuis haec robora firmes.
Caetera perficient sorsque et pia Numina. tali
Fretum mandato Iohannem Frisium ad oras
Castrorum venisse ferunt, pariterque locutum
Exposuisse Duci: quae sit sententia magnae
Nobilitatis: et vt patriam discrimine tanto
Liberet hortatum. Suadentem magna, ferebat
Christianus: nuncque huc animum, nunc impulit illuc,
Discutiens tacitis secum rationibus, ecquid
Expediat tantum non victos protinus hostes
Linquere: vt e manibus tantarum occasio rerum
Effluat? huc ventum Lubeco et ciuibus esse,
Vi si non dedant, belloque fameque coacti
Dediderint: nostrasque manus ac iussa sequantur.
Cumque animis dubius tam magna negocia versat:
Plerosque hanc suasisse moram tantisper, vt vrbem
Obsidione actam capiat: cum spesque fidesque
Certa sit, hanc nostro superari milite posse.
Ast vbi, sensit enim, praedae vel nomine quosdam,
Vel duplicis spe lucri animos impellere: ne quid
Soluere castra velint, exantlatosque labores
Perdere, et e tenui risum conciscere bello:
Ipse alia totos rerum sub imagine fructus
Expendens, posita diducit lucra bilance,
Euentus sagax geminata examinat vrna.
Nec mora Lubeco transmissum et vrbe Senatum
Audijt. vtque bonis sic rem rationibus explet
Vt diuturna quidem pax sit: nusquamque molestus
Holtzatico pro iure velit vel ciuibus esse
Vel terris: ipse actutum noua castra moueri
Imperat. vt mouit, celeri contendere cursu
Eydoramque petit: cumque vndique contrahit, omne
Militiae nostras robur traduxit in vrbes.

p.204
C. ERASMI MICHAELII
LAETI,
RERVM DANICARVM
LIBER V.
Iamque graues dederat victoria prima tumultus
Et subita Nauarchus opem cumulatque suisque
Viribus adiungit, coniunctaque denique late,
Si qua fata sinant, diffundere robora tentat.
Perculsos etenim Agricolas, belloque metuque
Persuasos, (tristi cum rerum pondere nutat
Dania, et haud tenuis dubias iniuria mentes
Sollicitat:) cum vel fama, vel Marte valeret,
Impulit, vt socias scelerata in funera dextras
Praebere, et vitam pro libertate pacisci
Haud dubitarint. Nec magna est sapientia stultis
Agricolis: nec seductos strauisse colonos
Gloria magnificis est aequa laboribus. hosce
Vt virga moderaris equum, sic iussa secutos,
Suadendo vertas. nec magnam forsitan ille
Militia laudem sequitur, quicunque colonos
Qui sese moueant non laeso Principe, sternat.
Non ego turbarum molem probo. saeuiat ensis
Cum nihil hortatu perfeceris. Impulit ergo
Huc miseros Nauarchus: vt haec temeraria secum
Arma probent: sortemque adeant, quae postea victos
Perdidit, ac seros affecit clade Minores.
Ergo vbi Vendsoliam, qua Chersonesus in aequor

p.205
Subtendit caput, et Scagas deuoluit arenas:
Diffusos tractu populos, animisque feroces
Mouisset, propera Alburgi tum prima cohorte
Moenia tentabat: quae cum cepisset, in omnes
Distendit saeuas, qui non parere, bipennes.
Nobilitas hic multa perit subitisque ruinis
Opprimitur. quidam cum forte in templa subissent
Immani cecidere manu: pulsosque trucidat
Clemens, et sannis morituros asperat artus.
Alburgo excedens terras premit. vndique cogit
Auxilia: et quos non deprendit sponte sequentes,
Conpellitue minis, flammisue furentibus vrget:
Vt sese comites magna in discrimina mittant.
Hoc numero accedit Randrusii tecta vetusti,
Atque vrbem obsidione premit. non Iuppiter autor
Imperij? et non est hominum pulcherrima virtus?
Nec tantum illa quidem merita est celebrarier, vrbem
Quae pars seruabat: ne quid fortasse periclis
Hic Clementinis succumberet obruta: multum
Laudis habent et ab hac Gudium qui parte tueri,
Et iam spectantes ad tristia multa colonos,
Sic poterant cohibere, genis immittere fraenos
Suadendo: vt nusquam se gens haec mouerit. est res
Non ita magni etiam momenti forte: sed huc si
Spectaris prudens magnam fateare necesse est.
Siue etenim Randrusio illi tunc vrbe potiti
Essent, ac sese huc transito ponte tulissent:
Siue haec persimili tandem commota furore
Cisgudiana manus turbasque dedisset, et arma
Corripiens similes fudisset in arua tumultus,
Seque istos tandem subitos iunxisset in enses:
Iudicio sane maius res ista periclum

p.206
Exsufflasset. at est coelo curante malumque
Depulsum, et nostras non se scelus auxit in vrbes.
Clementina etenim Randrusio turba relicto
Alburgum repetit, caeca et temeraria postquam
Consilio melior sublatus Finckius esset:
Qui quam fata diu supero produxit in orbe,
Nauarcho res laeta fuit, cum morte periret,
Clementis fortasse opera: (quod strenuus esset,
Et maiore hominum aggressus siet omnia plausu:)
Ex illo fluere, et retro sublapsa referri
Res Clementinis. Dissentio sola gerendis
Abstulerit neruos et idonea tempora rebus.
Si tenui vires regno Concordia gignit:
Quid maiore etiam imperio tum posse putandum est,
Cum constant animis capita alta volentibus? ergo
Obsidionem hanc Nauarchus cum soluit, inani
Discedit similis, seque in sua castra receptat
Indignans. ast hunc, Gudium qui spectat ab Ortu,
Quique Arhusiensi parebat praesuli, et altas
Oceani late procurrit tractus ad vndas,
Immotas retinere manus: sacramque quietem
Excolere, et nullo sese proferre tumultu.
Ingens est terrae spacium, rebusque nouandis
Opportunum etiam: varijs cum portubus aequor
Affluat, ac multa firmet statione carinas.
Ast hominum mores alij, feritasque metusque
Est minor. est solers animis cunctatio, quique
Quod faciant, vera perpensum lance sequuntur.
Consilijs dant esse locum, cedunt monenti
Vtiliter, gratesque ferunt hortatibus aures.
Hac igitur ratione manus in vulnera nusquam
Praecipitant. sua quisque domi tranquillus obibat

p.207
Munera, et accensos non adijcit ignibus ignes:
Res tamen haec mage consilijs sapientibus vna
Perfecta est: hominum quam vel secordia et vsu
Temporis ignauo: vel quod metuisse periclum,
Et sua lucra nihil poterant spectasse videri.
Non etenim hortator deerat: pluresque subinde
Monstrabant sese vicina ad littora puppes.
Sed nihil emoto quassata est cardine rerum
Tantarum facies: solidam Rugsonia pacem,
Et viridem quidquid lambendo respicit amnem
Hinc atque hinc, propterque lacus Kolingici arenas
Eximios pandit foecundaque praedia colles,
Praetulit insidijs. non circumspectat in vlla
Commoda, iuncta quibus fuerant dispendia. quantas:
Hac pro re curas, et quanta pericla Michael
Inguardo satus ac grata Scribonius arte,
Saepe adijt, poterant tum multi scire, senescit
Gratia, et officijs exspirant praemia nostris.
Et tamen hoc laetor genitum me patre: quod huius
Consilijsque operaque salus sit multa Colonis
Parta: quibus suasit, ne quid tentando nouarent:
Aut vlla sinerent sese leuitate moueri:
Vt sanctum patriae ac regni spreuisse Senatum
Dicier, aut aliquo conuinci iudice possent.
Admonitum se Banneroque ac praesule, Regem
Protinus adduci: qui fusis hostibus vrbes
Asserat, ac victor deinceps haec regna gubernet.
Ex illo demum visuros fine, quid hisce
Eueniat miseris: qui nunc funesta secuti
Arma, nihil patriae ac regni melioribus vsquam
Detulerint, quemcunque dabunt consensus et aequa
Vota Ducem, sese hunc habiturum protinus esse

p.208
Et Regem et dominum. Suadere his ergo, quiescant
Interea, et placido subdant sua rura ligoni.
Scire autem sese cumulatum fructibus iri
Obsequium: aduersis cum pars ista altera damnis
Obruta, nequicquam lachrymis confecerit aeuum
Quod reliqui est, aut quae, rem vera vt lance putaris,
Stulticia est, homines neque bella, nec arma scientes
Regibus immanes audere obtendere cristas,
Et furijs bacchari? equidem non Iuppiter hisce
Sic laxat fraenos, nec foeda licentia lucro est.
Si magni nequeant, frustra est tentasse, Minores.
Se quodcunque quidem admonitus cognouerit, eorum
Ad rem quod faciat, nil caelaturum. at in vno
Se vigiles praestent fortesque vt si qua furenti
Oceano loca iuncta vident, vbi miles ab alto
Insiliat, nostris proramque aduertat arenis:
Haec sibi cum primis equidem tutanda putarint:
Atque aditu est prohibenda ratis: ne forsitan hostis
Opprimat, ac victos certa in dispendia cogat.
Eius si rei quidquam contingat, haberi
Ligna suis erecta locis, quae sacra tuendis
Finibus instituit populi consensus: in haec mox
Intulerint subitis augendos flatibus ignes.
Indicio flammis capto, ne denique cessent
Hostibus arcendis operam celerare. dabit res
Et laudem, et tutos seruarit honesta penates.
His monitis curam iniecit studiumque Michael
Agricolis sua curandi. cumque ocia suadet
Tuta alijs, equidem nihil is sibi parcit: obita
Nocte dieque quibus tranquillet caetera, curas,
Vndique prospiciens: cumque incitat aemula currus
Magnorum ratio, et leuibus dat fraena colonis:

p.209
Ipse rotam multo stringit sufflamine. tanti
Officij memorem Christianus se esse futurum
Postea in Hornsnensi conuentu spondet, Erico
Bannero admonitus. Sedenim meliora parentem
Fata vocant: qui cum Inguorsdorpica tecta reliquit,
Coelum adijt, pietate Deo, et virtute futuris
Acceptus. Magno interea Dux fluctuat igne
Curarum, et quae se primum ad discrimina vertat,
Sollicite inquirit. Cimbrorum praedia vastat
Nauarchus: Sialandiacas Comes occupat vrbes:
Atque Fionensem miles peregrinus adegit
Obsequijs terram. Lubeco fama cohortes
Mitter, et passim cumulari incendia narrat.
Vtque diu res est vtraque agitata bilance,
Ingentes animi motus capit. ergone praedae
Dania concessit? partem mihi vendicet ensis
Sic quoque, vt et nostris siet alea iacta periclis:
Euentusque regat, qui me regit. inde Senatum
Affatus, prima est, ait, opponenda superbo
Huic Nauarcho acies: qui nunc miserosque leuesque
Agricolas dementat, et huc iam denique quosdam
Impulit: vt postquam primis victoria palmis
Aspirat, cunctos equidem se deinde putarint
Regnorum Proceres, ac fractas ciuibus vrbes
Obruere, et bello pessundare posse Tyrannos.
Et miseranda quidem est facies. sed publica cogit
Vtilitas, ne quid parcendum duxeris his, qui
Cum possent etiam, tamen haud tibi parcere vellent.
Quisue adeo Holgerum casus mihi reddat? et illum
Niclaum, Brockos inter qui laude, bonique
Communis studio vere superabat? an Haccum
Impune abstulerit, tantum plebs aspera? Erasmum

p.210
Quid Clementino iam notum agnomine, dicam?
Quid tibi Goije duos referam clarissime natos
Sic saeua affectos bellorum clade, vt et vnum
Crudeli occubuisse manu, tristique solutum
Morte gemas: vnum prolapso membra caballo
Sic pressum cernas, vix vt tibi longa dolorem
Aut lenire dies, aut tollere tristia possit?
Ne reliquos memorem qui multi obiere. Sed illo
Credibile est, celsas successu attollere cristas
Nauarchum, ac simili meditarier omnia casu
Iam sibi: et incertis satiare euentibus aures.
Hunc hostem a tergo tutumne relinquere ducas?
Primum igitur rem, Dijs bene fortunantibus istam
Aggrediar. Si quid fortuna aspiret, et illum
Deijciam, fama perterritus alter in ipso
Subsistet cursu, ceu consulturus. opimam
Mox spem concipient fati melioris, acerbum
Qui tolerant hostem confusis hactenus armis.
Sic ait: educto cum milite protinus agmen
Instructasque Deo turmas fortesque phalanges
In Clementinos transmittit. Ibi acta potenti
Foelicique manu res est: confracta colonis
Robora sunt, lateque necem tolerare: procaxque
Alburgum capitur, poenasque ob prisca luebat,
Nauarchusque fugit: fugientem rusticus acri
Vectus equo sequitur, pariterque intercipit. inde
Compactus vinclis, cum saepe diuque timeret
Horrificam mortem, tandem obtruncatus obibat
Viburgi: e plumbo cui tum sententia factam
Imponi secta mandat ceruice coronam.
Interea Lubecensi transmissa Senatu
Auxilia aduenere: Fioniacosque petebant

p.211
Multa viros: quod ab his Comiti mens partibus esset
In Cimbros transferre manus, et iungere stulto
Nauarcho. cumque hoc animo molitur et omni
Conatu, subitis rumoribus accipit: esse
Iam Clementinos Alburgo denique capto
Oppressos: ipsumque mali caput omnibus armis
Exutum: et vinclis neruoque ligante teneri
Nauarchum: reliquos qui tanta a strage supersunt
Agricolas, fracto perculsos Marte fugaque
Dilapsos, quacunque dabat sors aequa pauentes
Effugere, et miseram cursu petijsse salutem.
Quin Christianum etiam reuocato milite pugnam
Esse paraturum. Victorque exercitus amplo
Instructus numero accedat: cui robur vtroque
Venerit e populo. Danos Germania firmat,
Iustaque de varia coalescunt agmina gente.
Quid si autem et nostras translatae huc copiae in vrbes
Culta Fioniacis nobiscum haec rura colonis
Inuadant, propiusque etiam nostra arma lacessent?
Conserere et pugnam cupiant? audacia creuit
Nauarchi fatis, et alit victoria laudem:
Quam nobis etiam victis fortasse tueri
Gestit. sed veniat: nec enim prohibebo phalanges
Transportare: animumque habeat decernere ferro
Et nostras tentare acies. Ego prima docebo
Quae sint tam magno metuenda pericula bello.
Non Lubecensem e castris vexauerit vrbem:
Non miseros teret Agricolas. hic campus et ampli
Militibus tumuli: qua sese extendere possint
Cornua, et in totas proferre exercitus alas.
Venerit, ac quanto consistam robore cernat.
Sic Comes: adductosque viros et militis arma

p.212
Disposuisse ferunt Asnensia praedia circum,
Et captasse locum, qui pugnae commodus esset:
Obiectoque etiam muniret corpora vallo,
Si quae praesidio res forsitan vlla videri
Posset egere. suos etiam Christianus equosque
Et pedites celeri transmiserat impete. quae cum
Huc sese tandem infudissent agmina, tristi
Haud procul Asneso metati castra, sub ipsos
Hostibus adducunt spectacula viuida vultus:
Considuntque. leui tentabant moenia pulsu:
Si fortasse capi vallumque ac moenia possent.
Sed cum defensat Comitum manus oppida nostri
Non etiam oppugnant: gratis hic de milite ne quid
Decernat fortuna, nihilque ob funera reddat.
Interea ne quid desit, Christianus in vrbem
Coldingam, pacta veteri pro more fideque
Obsidibusque datis, Comitem vocat. esse saluti
Aduersum nihil, ingenue si forsan amico
Colloquio vtantur, rerumque haec pondera veris
Expendant rationibus: et quid denique cuique
Expediat, regnoque etiam siet vtile iuncti
Disquirant. Ille haud quicquam cunctatus adibat,
Sed frustra. Neque enim quibus est rationibus vsus
Christianus Comiti persuadet, vt inde reducto
Milite discedat: regnumque relinquat, vt ad se
Quod nil pertineat: quodque haud ex iure sequatur,
Quo se cunque ferat titulosue in praelia vertat.
Quin (nisi quid pacem nolit fortasse) sequestrum
Iam sese obtulerit pangendo foederi, honeste
Quo vtatur: capiatque aliquid, donetque vicissim
Ipse aliquid. Sedenim dicentem plura retardat
Christoferus. Vel quid nostris, ait, auribus istud

p.213
Multiplicas? non partitum tibi culmina veni:
Nec blandis moueor. Christiernum in vincla grauesque
Detrusum tenebras exemptum accessimus: huic nos
Iniuste regnis patria et ditione repulso,
Aut totum reddam, aut nihil. hic Christianus atrocem
Miratus sermonem hominis: mihine ergo relinquas
Quiddam etiam: quem tute vides huc esse vocatum
Consilio et magni consensu operaque Senatus?
Quantum, inquit, tua nunc tibi vendicet hasta. simul
Digressus transmisit: et vt se ad castra recepit,
Imperat actutum, quodcunque necesse putarint,
Expediant. sibi Coldinga lususque choreasque
Oblatas: alio sedenim syntagmate saltus
Docturum magno sese clamore minatur,
Insultans. Quin Feltenium fideique manusque
Oblitum monui: ne quid fortasse sequentes
Sub ficta capiat verborum luce Tyrannos.
Huic Comes haud tenuem contorto verbere pugnum
Impegit, bili motus, quae pectora circum
Ingentes flammas tumidumque exciuerat aestum,
Perfractae causa fidei: cum forte ministrum
Feltenius sese Comiti fore spondet, eumque
Obiectum casibus varijs impune relinquit.
Nec minor exercet Christianum cura monendi
Militem: vt hostiles consideret impiger actus
Attendatque vigil: ne incautum cominus hostis
Opprimat, aut aliquo stragem molimine causet.
Iamque dies alterque dies processit Olympo
Cum Comiti aduenit Lubeco certus ab vrbe
Nuncius, adduci peditum tria signa, recenti
Milite: qui sese reliquis coniungat. ab illo,
Protinus Asnenses monuit Comes, oppida linquant

p.214
Ocyus, ac istis iungant sua robora: cumque
Iunxissent, nostros inuadant: Marte doloue
Ex aequo positum. Sedenim stratagemata sensit
Ranzouius, sensere alij, quibus ista Senatus
Agmina mandarat, rebusque intendere iussit.
Nec mora, consilijs agier res cepta trahebat
Nunc huc, nunc illuc animos: quidamque monebant
Vt pugna abstineant, donec lux crastina toto
Vectet ab orbe diem: nunc inclinata ruendo
Praecipitat. quidam sibi supplementa videri
Expectanda: aliudque alijs est denique visum:
Cum subito apparet deduci exercitus: hac ceu
Non facturus iter, cum declinare studeret
Nostros, ac turmas venientibus addere turmis.
Hic veluti rabie aut immani percitus oestro
Feltenius volat in medium: nisi vespere pugnam
Hoc tentemus, ait, nihil est si tempore tentes
Post alio. si quid fidos lubet esse, sequamur
Fortunam. superis rem fortunantibus aude
Eximiam, ac certos animo tibi volue triumphos.
Non inquirentem quo vincas robore, lux te
Crastina turbarit: sed iam vicisse secundis
Nunciet auspicijs: cum primis vectus ab vndis
Sollicitum pro te recrearit Apollo Tyrannum.
Castra autem propter Taurum scio fortia montem
Fixuros. at enim subiectis ignibus omnes
Hasce casas late dabimus lucere. putabunt
Perculsosque metu, nusquamque audere morari
Effugere, et sera tectos ceu nocte elabi.
Continuo montem capient atque inde ruentes
Praecipiti conentur equo nos sternere. retro
Paulatim ex ima surgamus valle, simulque

p.215
In cliuum niti et fastigia scandere pugna
Tentemus. Sic Feltenius cum diceret, omnes
Omnibus in castris conspecti protinus ignes
Absumpsere casas. mox circumductus abibat
Miles, et aduersum metatur in agmina montem.
Tormentis locus est magna datus arte. fuitque
Ordinibus digestus, et omni exercitus ausu
Conatuque alacris. Sed enim octo hic signa pedestres
Copiae habent: equitum turmas memorare vetustas
Quatuor, his data sunt veteri sua symbola more
Discretaeque acies. Sedenim quaecunque monendo
Feltenius nostris cecinit ventura, profecto
Euenere. rati nostros fugisse secuti
Sunt hostes: cumque exsuperant iuga montis, vt istic
Valle sub obscura nostros haerere videbant,
Et species non magna foret: cum densa coirent
Agmina, et e celso spectantibus arcta leuisque
Apparere manus: se protinus incitat hostis
Vt pugnam committat, et ima in valle quietos
Proterat. hic pedites bis septem signa ferebant,
Septem equites: electi omnes clari superbique
Et quibus in Danos grata est pugnare voluptas.
Bombardis sedenim qui praefuit aduena nostris,
Admonitus ne quid temere eiaculetur, honesto
Sollicitoque modum disquirit acumine, quam tum
In partem certo displodere nitrea lucro
Instrumenta queat. sub monte erecta latusque
Obliquum stabant spectantia. Vt hostibus ergo
Inuasit calor inferna nos valle moratos
Aggredier, tormenta quidem depressa furentes
Ex alto exonerant: nitroque ac sulphure coelum
Intonat, ac late circum concussa remugit

p.216
Tellus. ast omni cecidit labor irritus vsu,
Funestatque aciem, ac scrupuloso pectora turbat
Euentu. Sedenim nil segnius hostis agebat
Ex summo sese: quem cum iam cernit eundo
Haud retro iam posse vias in culmina ferre,
Quin sese insequier iam debeat. ille solutas
In latus, in tumidi cliuosaque tergora montis
Bombardas certo defixit vulnere: vt illo
Ingentes dederit stragesque et funera pulsu.
Vt sparsi cecidere: alijque aliique vel artus
Abrupti, media vel mortem morte ferentes
Euolitant: nostri tum demum ad culmina montis
Nitier, atque manus consertaque praelia densant.
Nec mora longa fuit. veluti ferus vngue columbas
Dissipat accipiter: quasdam laniauerit, omnes
Terret, et aerios inter furit arduus orbes.
Sic Comitum quassata ruit manus. integra stabant
Corpora, et extentas praebere in vincula dextras.
Egregij vero Comites, animisque manuque
Prompti: Christoferum qui tanta ad bella secuti
Adfuerant, Hoijusque ac Teklenburgicus, ipso
Conflictu in medio simul occubuere: quibus post
Translatis victor iussit pius aede parari
Sarcophagum: qua nunc Ottonia splendida summa
Vtitur. Hic etiam Gostaum, Antistitem auito
Sanguine Trollorum natum occubuisse vetustas
Prodidit. Is misere propter iactatus honesta
Consilia, hic tandem fatali vulnere vitam
Deposuit. Sed non saeuitum est longius. hastas
Abiecere omnes, victosque faterier. inde
Excubijs opera est data, tum munita valente
Castra manu: atque armis victos spoliare: nec vltra

p.217
Quicquam actum est. nam nox bellum comitata subegit
Lucem, atque huic magno finem dedit esse labori.
Iamque aliquod nocti spacium discesserat: et se
Per Boream rapido Phoebus temone sub ortum
Promouet, aestiuis ceu fit cum strenuus horis
Explicat e breuibus flagrantem Aquilonibus ignem:
Rantzouio missus stricti Meilfarttica ponti
Nuncius ostendit se propter littora: nauem
Cum petit, ac celeri aduersas subit impete ripas.
Huc veniens vno iam cursu iter omne peregit
Coldingam. et primo portas cum mane teneret
Ingreditur. tota Christianus nocte molestam
Sollicitamque vigil praesago pectore mentem
Huc atque huc, dubiasque inter dedit ire procellas:
Cum suspecta quidem sibi duxerit omnia: ceu fit
Cum metus ac aliquo spes sustentata fauore
In diuersa animos, et vota sequentia cogit.
Hic numero Comitem multo superare, nouoque
Milite suppleri: hic recreatos esse quiete
Iam longa, et plenis vsos prouentibus hostes.
Ciuibus auersum studium: locus ipse diu iam
Cognitus, et multo fiducia concita plausu:
Excruciant curis animum, varioque subinde
Conceptu terrent. contra solantur, honesti
Audacesque animi motus in milite: prompta
Et iam nota manus: victoria parta recenti
Conflictu: cum Nauarcho deiecta peribant
Robur et arma, quibus rerum successibus hosti
Iniectus pauor, et nostris audacia posset
Crescere. tum patriam studiumque et cura tuendi
Nobilibus. totos sedenim super omnia sensus
Confirmat, causae bonitas: cum conscius esset

p.218
Is sibi nullius, quo vel nocuisse videri,
Vel poterat factis alienam euertere sortem.
Haec sese Procerum venisse ad bella rogatu,
Non temere: cum nil plane affectaret: et esset
Conditione, suos inter qua posset honeste
Viuere, et optandam retinere ex asse quietem:
Hoc superis igitur confidere nomine. cumque
Has inter curas animum partitur: et esse
Iam certus cuperet, quo res vsuue locoue
Starent, en subito irrumpit conclaue volatu
Nuncius, ac lata Christianum voce salutat
Victorem. Primo Christianus membra cubili
Extulerat. Sedenim cum se vicisse referri
Audijt, e somno velut experrectus, hiabat
Auribus: et dicto geminari laeta iubebat.
Postquam autem rerum famam percepit: et vt se
Pugna sub instantem pene intulit aspera noctem:
Prostratosque hostes, nostroque ex agmine nullos
Ferme obijsse: loco quo constitit aethera vultu
Complexus, grates superis agit. inde suorum
Virtutem laudat: tum vero vbi pectora votis
Intulit, vxori quae sunt communia narrat
Gaudia, et oppressas Comiti languere phalanges.
Illa, velut mulier, complectier arcta Maritum,
Gratari euentus, atque vlteriora precari
Prospera. quin lacrymis perfusa cadentibus ora,
Ora rigat, gaudensque sibi sua commoda fingit.
Inde Dijs grates soluit, mox talia fatur.
Hoc tibi Principium fati melioris habeto
O vir, et ad magnos aditum securus honores.
Ante mihi triduum velut insultabat, honesto
Quando inuitabam recreari pectora saltu,

p.219
Nil etiam siue ore mali, seu pectore versans:
Reiecitque manus, aptas quas pene gerendis
Esse inquit iaculis, et scommate lusit acerbo.
Sed neque te viuo, Superisque fauentibus, ista
Gessero: nec, si quid fuerint fortasse ferenda,
Hoc victore feram. risit Christianus: et vt se
Auertit barbam mulcens, propterque fenestram
Constitit, impelli cimbam procul aspicit inde
A Dreijensoddo, multisque ex ordine remis
Ferrier. intuitus, Munckum vocat: ille cubili
Proximus astabat iam ornatus colla monili,
Nuncia quod propter laetissima gessit. an istic
Non vexilla etiam geminis volitantia dextris
Prospicio? sane, Dux inclyte, rettulit. illa est
Militibus noua missa tuis Legatio. nosco
Signa, meis etiam tibi parta et subdita dextris.
Vtque ita prospectant, vrbem subiere: iubetque
Actutum induci Christianus. at ocyus illi
Scandentes, geminos proferre ex hoste Leones,
Mitia nunc, sed quae fortasse infesta fuissent
Signa prius: pariterque Duci cum tradere, sic se
Insinuat prior. Vt valeas votisque fruare
Dux inuicte tuis exercitus omnis et ipse
Militiae Princeps bello non territus optat
Rantzouius. duplici direpta ex ordine mittit
Signa etiam, fidei testes, magnique laboris
Indicium. hoc equitum, hoc peditum fuit. alterum honestus
E populo quidam rapuit, strauitque ferentem:
Hoc vero audaci minitans Bi?rnsonius ense
Occupat, ac vita spoliatum donat: equestres
Caetera quisque suum retinent. Dux agminis vnum
Id rogat, adduci quo militem et arma iubebis,

p.220
Quaeue deinde velis victor tentare. locuto
S�stedio mentum tetigit Christianus: etque
Praemia decernit prolati multa metalli
Pondera. at exiguum capias licet: arbiter omnis
Iuppiter euentus, si qua melioribus hasce
Implerit mihi lance manus, alijsque tibique
Pro meritis venient neglecta haud praemia vestris.
Nuncque adeo, ne quid cessandum exercitus esse
Forte putet, tecum (nec erit mora) castra subibo
Nostra comes, reliquisque adero pars proxima bellis.
Defunctum me etenim Coniunx paulo ante periclis
Aiebat, vates: ita nunc fortuna secundet
Vota mihi, et nullis obiectet nostra ruinis.
Vt res cunque tamen cadat, ipse fidelibus inde
Adfuerim turmis, et quae facienda monebo.
Sic dixit, celerique iubet sub fraena caballos
Mittier, ac cunctos opera praestare clientes.
Recte autem accedit Christianus castra suorum
Iam victor: Chersoneso cum nulla supersint
Quae merito poterant dubium retinere pericla,
Nauarcho oppresso. quid quod multo ante fidemque
Atque sacramenta a populo accepisset: in vrbe
Qui dudum Hornsnensi sese iurando futuris
Obligat obsequijs, seque in suffragia dextris
Mittit. Pacatis igitur cum Cimbrica rebus
Terra foret: nihil impedijt, quin castra Tyrannus
Ipse adeat, verosque simul decernat in vsus.
Consilijs etenim atque audaci pectore valde
Praestabat. postquam vxori mandata dedisset
Vt Coldingense tutam se seruet in arce
Tantisper, rerum formam dum spectet: abibat
Protinus, ac magnis contendens cursibus Euro

p.221
Ocyor impulso, medios succedit in orbes
Castrorum, Phoebo multum rutulante. Proinde
Vt venit, miles tum circumfusus ouabat
Grataturque nec obsequio minor ipsus, honeste
Omnibus alludit, vultuque aequissima spondet.
Inde vbi Rantzouius venientem exceperat, illum
Christianus Proceres inter collaudat: et inde
Feltenium: tum Magnanimos, quicunque praeibant
Nobilitate: fidemque operamque agnoscere sese
Dixit, et a cunctis gestam rem voce probauit.
Mox, quod adhuc multum videat superesse diei,
Progressus pugnaeque locum speculatur, et istic
Corpora multa virum gladijs confecta tuetur.
Protinus inquiri Comites iubet, Hoijus aures
Pone vnum, dextra subtus geminauerat ala
Alterum:: at ex isto nutantia vulnere clausit
Lumina. sed Teklenburgo traiecerat ensis
Ilia, et impulsu media tenus extitit aluo.
Hos oculis victor rorantibus aspicit, ista
Indignos nece. Sublatos transferrier vrbem
Regalem iubet. inde agier tellure sepulchra
Et vastas aperiri vrnas praecepit, vt istuc
Congerat in tumulos exanguia corpora miles,
Quae late dispersa iacent, pars plurima magno
Ex Equitum numero cum nil dare tergora vellent,
Conciderat. Quidam stabant procul ordine victi
Ex acie pedites, totis plebs integra membris,
Ignauum pecus, in medio certamine tela
Qui manibus iacit, et turpes in vincula dextras,
Offerre. hos cum contempsit Dux, imperat inter
Pabula captatum varias diducier vrbes.
Protinus in Cimbros transmissi. namque ferendis

p.222
Sumptibus, immani vexata Fionia damno,
Horruit aut siquid posset tolerare, futuram
Christiano semper magna ad compendia. victus
In Chersonesum quapropter miles abire
Iussus erat, niueos manibus ceu tela bacillos
Praetendens sedenim cum dimittenda putarent
Haec etiam quidam et ceu corpora inania regno
Extrudenda, aliud visum est sapientibus. his se
Christianus postquam expedijt, iubet ocyus omnes
Perculsum insequier Comitem: numerosque recentes,
Quos huc Lubecum ratibus transmiserat, acri
Infestoque etiam quaerendos Marte. dabit sors
Euentum huic similem. iam fractas antea puppes
Hostilemque adeo classem Langlandia vidit
Depressam: septem tantum cum nauibus aequor
Sulcantes, horum his septem in prima carinas
Littora depulimus: qua se fortuna labori
Primum aspirabat, nostris ingessit agendi
Fidendique animum. nunc haec superata cruento
Agmina fregisti telo. tibi signa sequentis
Haec habeas manifesta boni. confide Tonanti,
Et quae praeterea restant tibi, fortiter aude.
Dixerat. hac equidem Christianus nocte moratus
Castrenses inter curas interque phalanges
Somnia deduxit: summo cum mane moueri
Agmina tota loco, atque Ottoniam adire iubebat
Et celeres proferre gradus. cum venit, inanem
Repperit, ac versam furiosis ciuibus arcem:
Diuertitque alio, mox quaerier vndique mandat,
Qua degat Comes, et quanto se robore cingat.
Cum simul in medium quidam Neoburgica ab vrbe
Iam veniens, iussu perductus rettulit, ipso

p.223
Hoc mane impositas ratibus cessisse cohortes,
Et Comitem tranasse: aequoque ita flamine vectum
Sub Sialandiacos iam vela remittere portus.
Hoc rapidum Dux hostis iter, celeresque viarum
Miratur cursus. quin nos quoque deferat idem
Ventus, ait, parilique fugacem puppe sequemur.
Nec mora, contractos cum tota Fionia ciues
Agricolasque Duci sistit: qui iusque fidemque
Polliciti, sacro se obstringunt pignore, eumque
Iurati dominum, et praesentem agnoscere Regem.
Mox cunctas minimis recipit sudoribus arces:
Vxoremque vocans Neoburgum accedit, ibique
Ciuibus illatam cladem, variasque ruinas
Percipit, ac multo quassam rem funere cernit.
Cumque diu hic haeret, quod quas Comes ante carinas
Hinc secum abstulerat, velis spoliarit: vt inde
Haud etiam possent patria haec ad culta reuerti,
Si vellent: equidem celeri Dux prouidet isti
Lege malo. nam celoces, lembosque volantes
Corbitasque graues, et acutos rostra parones,
Tum cymbas scafasque leues, vicina poposcit
Oppida. continuo primas dedit ire carinas
Suinburgum: mittit Kiertmynda celerrima quasdam
Non paucas: mittit simili Bounsonia cultu
Obsequioque: aliquas Foburgum destinat, omnes
Impete pene vno postquam aduenere, sequenti
Transportant commissa die foelicibus usi
Ventis, ac flatu subigentes transtra secundo.
Ipse inter primos terram Christianus inibat
Nil veritus. nam non nudatum milite littus
Suspicio fuit. at primas vbi puppis arenas
Attigit, extemplo Dux sese in littora mittit

p.224
Praeproperans, plausitque oculis ac talia fatur.
Salue terra meis aequissima rebus, auito
Praesidium generi, et nostro calcata parente.
Sis foelix, quodcunque feras, quocunque labore
Exercere velis. non me tibi detulit hostem
Fortuna: has testor quas iam transmisimus vndas
Ingentesque maris fluctus: qui pectora terror
Semper acerbus edat, semper mihi tristia gignat,
Si fallam. Iam sese exercitus omnis ab vndis
Expedijt: cum Christiano Korsorius astat
Consul. is admonitum docet, hic nihil esse pericli,
Nil, quod vel metuat, vel non tentare licebit.
Finitis his hostem plane excessisse: relictam
Arcem praesidijs nil conseruarier. Ipsum
Se celeri Comitem valde exstimulasse volatu
Hafnensem vt subeat collectis viribus vrbem:
Hucque fuisse etiam cursum. tria signa pedestris
Auxilij properans secum tulit, vnicum equestris
Agminis. in pagos igitur iam posse cohortes
Diuidier. Superesse etiam quibus agmina neruis
Excipiant. turpes dispendia maxima nautas
His auxisse locis: alio non milite multum
Passa mali: vicina equidem penus oppida proment
Proque tuis, biduo quantum satis esset, habebunt.
Sic senior. delectatum sermone ferebant
Christianum: quod simpliciter, quae recta fuissent,
Dixerit, actutum vicina in rura phalanges
Distribui ceptae. quasdam Korsora recepit
Sane etiam multas, quasdam Slaulosia. priscis
Vrbs ea temporibus: cum tempora scilicet essent
Talia, quae veris cumularent fructibus vrbes,
Plane equidem cultas inter potuisset haberi,

p.225
Magnificis etiam titulis, Regumque frequenti
Grata mora, nunc fatali ceu pressa ruina
Languet, et haud vno deplorat tristia morsu.
Hoc etenim cyclo versantur magna, capitque
Summum quodque citos in acerba volumina motus.
Quid Troia vberius? quid Roma maius? Athenis
Cultius? et lata Chartagine celsius? omnes
Aduersos sensere Deos, sensere ruinas:
Et sua multiplici tolerabant funera planctu.
Interea exiguis creuit res vrbibus. vtque
Non alias memorem, Venetum latissima summis
Condita tecta vadis, tenui nonne orta feruntur
Inijcio? sedenim causa est quae mouerit illos
Magna satis: rerum fundamina parua, rudisque
Orsus erat, medijs cum sese in fluctibus vrbem
Moliri, et solidos naturae immittere nexus
Praesumunt. tamen haec tantis sudoribus et re
Orta leui, quantas nunc vrbs superauerit vrbes
Quanquam ingrata? mari saltem duce libera Christo
Sic vti velit, et pro libertate pacisci
Gloriam: vt hospitium praebere fidelibus, intra
Tecta Euangelij doctrinam admittere, rectum
Commendare suis, et se sibi subdere certet.
His etenim medijs paulum durabit auitae
Gentis honos. nata foederibus, pactisque virisque
Nitier, aut dubijs confidere viribus, vt nil
Firmae sortis habet: sic si te aduersa praehendant,
Fabula eris, mundoque iocus, Christoque piamen
Quem contempsisti fortissima moenia, nomen
Christi, ac aeterno confessio iussa Parenti.
Sed nihil haec moueam. Slaulosia prisca ferebat
Regibus haud tenues in sarta aeraria fructus,

p.226
Dum fortuna fuit. Christianus vt ergo cohortes
Huc aliquas abijsse iubet, se quatuor istuc
Mox equitum vexilla ferunt: peditesque per amplos
Interea pagos, et rustica tecta frequentes
Distribuunt. Quosdam Skielskora accepit, vt omni
Prospectum est turbae, Dux Antuorskouica ductu
Claustra tuo Frisi prima sub nocte petebat,
Coniugis eximiae comitatum amplexus. vt istuc
Peruenit, biduum fesso dat habere quietem
Militi, et agricolas inter digesta morari
Agmina. iam geminas cum luce excedere noctes
Passus erat, cum Rantzouio suadente moueri
Castra iubet. prudens nec enim conferre Senatus
Asserit, hasce moras inimicis cedere: cum se
Interea cultas immiserit hostis in aedes:
Et penus omne suis congesserit. Vtque sequatur
Nil aliud, sane quoscunque habet ampla colonos
Hafnia circuitu populabitur iste: simulque
In sua direptas stipauerit horrea messes,
Siccatasque dabit ceu pabula prima caballis.
Mox quodcunque boum est, et pingues carne bidentes
Congeret, et nusquam cessauerit integer vrbem
Infercire bonis: ne desit copia, si quid
Obsidio fortasse famem protracta grauarit.
Haec vbi dicta dabant, citius res vndique dicto
Perficitur. missus tubicen qui castra Ducesque
Vna omnes moueat. Christianus milite certo
Stipatus, magnis contendit cursibus. illum
Pone Senatus, et in duris non territa rebus
Nobilitas sequitur: primaque a luce profectus
Nil reliqui celeres rerum sibi fecit ad vsus,
Quos iter explebat festinans. cumque moratus

p.227
Ringstadij vix esset, equis calcaria rursus
Subdit. at vxorem monuit subsistere: posse
Haud illam tolerare viae cursus labores
Assiduos, se deinde quidem recreata sequatur.
Quin quo tuta loco demum vestigia figat
Se ignorare: vbi constiterit, se protinus esse
Missurum, qui quae fuerint facienda, monebit.
Illa viro blandita, nec hanc ait, esse molestam
Duco viam: quae me comitem praestare marito
Concedet. nec dura putes conamina, nostro
Quae generi prosint, reddantque in praemia Regnum.
Hac aetate quidem cum sit manus apta ferendis,
Vt ludit bonus iste, hastis, te consequar. annis
Cum spacia accedant, et erit grauis vsibus aetas,
Subsistam: et multa requiem cum prole tuebor.
Sane ego qua tete sistat fortuna, videbo.
Nam me securam reddet, qua tute fruare,
Conditio: hac viuam et quantum dent fata quiescam.
Sic dixit, risitque. viro quae dicta, placebant,
Et laudat. quin Magnanimos probat ipse Senatus
Ingenij motus: et honesti facta iocosque
Pectoris extollit. Sed iter Dux vrget, eumque
Per medias equitum deducunt agmina syluas,
Vallabantque virum. qui postquam euasit, et ipsum
Attigit Oostedium, gradibusque ac ordine iussit
Palantes cogi. ignotis se infundere campis,
Ignotosque homines hostique obnoxia rura
Transire, accelerant equites: Roschildia tandem
Sub noctem lassos aestuque viaque recepit,
Hospitiumque inter medias praebere ruinas.
Hic vbi collegit sese Christianus, equosque
Praestolatur: init cura studioque futuri

p.228
Euentusque operaeque modum. ceu saepe videmus
Accidere, vt quanto propius sub lucra feramur,
Tanto damna magis percellunt pectora: cum se
Intulerit metus aut facies se aspera rerum
Obijciat, praesertim autem cum maxima magnis
Pro rebus subeunda siet contentio. certe
Hic tuti nihil est. dubijs agitatur arenis,
Quae tibi firma prius visa est basis. ergo Senatum
Continuo vocat, ac sibi quae facienda putarit,
Consulat in medium, lucemque sequentibus addat.
Ille equitum peditumque aliquot suadere cohortes
Esse expectandas: quas lux vbi crastina nostris
Addiderit, nullo cessandum cardine, quin mox
Hafnensem totis excludas motibus rem:
Et prodire vetes. obiecto milite portas
Clauseris: ac siquid vicinis forte supersit
Agricolis, nostros seruatum habeatur in vsus.
Interea late Sialandica rura mouebis
Sollicitesque tuis vt opem conatibus addant,
Comportentque cibos, alimentaque plena tibi;
Atque tuis, precio semper vendenda, caballis
Pabula, et in victum quae sint communia mittant.
Et tamen e certo descripta Viotica censu
Vrbesque agricolasque petas: ea debita castris
Intulerint, nullamque moram cunctando sequantur:
Quin quae sint numero tribubus mandata, viritim
Expediant. plane id faciendum est, miles in ipso
Castrorum inijcio ne quid patiatur acerbae
Ingrataeque famis: quo primis taedia factis
Contrahat, e#que istis quae sunt ventura, queratur.
Interea donec collegeris ista, propinquis
Vtatur miles prima in nutrimina pagis,

p.229
Et pretijs alimenta petat. Stipendia primo
Accessu soluas. inuito nulla colono
Diripiant. ita se maiora ad commoda semper
Suscitet agricola atque alijs aliud suffecerit: arua
Excolat, ac pecorum studio se firmet, eruntque
Praesidio nostris vicina haec horrea castris.
Caetera res moneat. nos te tua cura sequemur
Consilijsque operaque tibi promptissima: ne quid
Quae iubeas, poterint vllis neglecta videri.
Sic dixit. res acta statim est: quod certus in omnes
Scriba locos magnis instructus iussibus iret:
Qui certo prendat numero, prensumque tabellis
Digerat, in nostra haec quid quisque immittere rerum
Obsoniique queat: quique ocyus imperet istud
Perferri, et tridui spacio sub castra reponat.
Sic dictis celer est manus addita, ne quid obesset
Ingrataeue morae, aut damno sint actibus vrbes.
Postera lux aderat nitido gratissima coelo,
Ordine cum peditum vexilla, equitesque videres
Subsequier, quosdam cepit Roschildia: quosdam
Distribui in pagis, et circum rura locari
Prouisum est cunctis data sunt mandata, sequenti
Luce profecturos ne quid remoretur. vt ergo
Altera succedit Phoeboque et sidere multum
Clara dies, primoque infert Sol lumina mundo,
Christianus turmas equitum, plenissima quinque
Signa vocat, septem peditum: quibus ore locutus
Sic fatur. iam nunc opus est pedibusque manuque
O socij, et valde celeri est opus vndique cursu.
Festinate viri, et comites praestate. volando
Anticipemus iter, veniasque haud cognitus. vrbem
Protinus Hafnensem solito excludamus ab vsu,

p.230
Et late ne quid post libera turba vagetur,
Perficiam. dicto parentes stare. proinde
Vxore hac etiam paulisper in vrbe relicta:
(Quae, quas Oelmannus tunc Archidiaconus aedes
Vicinas templo et veteri splendore superbas
Incoluit: comitatu equidem haud onerosa grauisue
Occupat, et votis cedenti iuncta marito,
Consilium rebus successum ad magna precatur)
Corripuitque vias: medioque sub agmine cunctis
Celsior inuehitur: vel equis calcaria subdens,
Vel peditem hortatu stimulans. iam nunc mora nullis
Grata siet: subitas hosti immittemus habenas:
Vt caueae vectes, et ferramenta calenti
Obdiderit nido, et miseram se includat in vrbem.
Iamque Crucem, quae iuncta viae est Snubbena, vetusti
Nominis indicium et caedis monumenta peractae,
Transierant, quidam cum venerit obuius: is, quid
Nunc cessatis ait taurosque caprasque bidentes;.
En quanto impellunt Hafnensia ad oppida cursu
Grassantes. lateque boues armentaque monstrat
Ad Notias agier vicini littoris vndas,
Et tacitis transire vijs. Has pascua vaccas
Carpentes, quidam submissi e hoste legebant
Inuitisque adeo agricolis depellere. Pagi
Sunt istic sane eximij pecorumque feraces
Herstedium, Vallentzbeckum, tum Br?ndbyca rura,
Audorum, et toto ditissima plurima tractu
Praedia: quae spolijs cessere ingentibus. has vt
Christianus praedas agier videt, ocyus vnum
Praesidio miseris signum iubet ire. volantes
Restituunt equites praedam, pariterque trucidant
Praedones: quosdam capiunt vinclisque cohercent,

p.231
Atque mandato reddunt reparata colonis.
Sic etenim rerum satagens Dux imperat. inde
Valbyaci hesperium montis latus occupat: e quo
Hafniacas spectare domos et moenia late
Celsa videre potes. postquam huc aduenit, equestres
Continuo turmas ambitam cursibus vrbem
Cingere praecepit: circumque vrgendo propinquam
Planitiem et campos discludere ciuibus, omnes
Infesta terrere manu: subducere portis
Praesidia, atque hortos aditu prohibere futuro.
Vt loquitur, res est effuso milite tanta
Dexteritate quidem perfecta, vt quicquid ab ipso
Monte per Arctoi lateris fastigia vastos
Pertinet ad fluctus pontoque immittit arenas,
(Circuitu certe longo, et curuamine multum
Spectato,) ereptum siet hostibus, ipse phalanges
Extemplo circumducit tantisper, vt istis
Intulerit campis, vbi summos ipse Leones
Fixit: et hic tutos metari castra iubebat.
Atque haec summa quidem rerum est. nam caetera, quanto
Interea spacio longae obsidionis acerbas
Hafnia pertulerit, saeuissima tempora, clades:
Quid damni sit passa, fero dum milite ciues
Ciuili perdit sub proditione: quibusque
Conflictata malis, quae vulnera senserit, et quam
Difficiles annonae vsus experta, famemque
Quam turpem, et quantos perpessa sit vna labores:
Non huius memorare loci est. Christianus equestri
Instructus peditumque acie, peruenit ad vrbem
Et castris munire suos: qua luce, Leonis
Dimidium Phoebus peragrando explerat, et vna
Parte magis totos sese fundebat in aestus,

p.232
Maturam prope sementem iam nactus. at illi
Non minus aequoreo res bello est acta, ratesque
Occupat hostiles, pontoue excludit, in hanc rem
Eximiam praestare operam generosa propago
Haccus: et a Scotis multo qui venerat ante
Carolus, antiquo regni qui militat aere,
Egregius bello miles, Neptunia proles
Atque animis audax: quem Norbius ipse sacrarat
Puppibus: ac Suecos contra fuit vsus honesto
Et praestante viro. his alij maris alta secuti
Praelia coniungunt operas, atque aequora purgant
Piratis, animumque Duci successibus implent.
Ergo Fioniacos Christianus vt obruit hostes,
Nauarchumque vsu spoliat: Scanensia tristi
Rura malo vexata gemunt. Malmogia quasdam
Interdum populando manus emittere: quasdam
Lubecum sparsit, quidam Stisonius omnes
Vndique turbat agens, belloque infestat. at hisce
Interea fortuna dolis stultoque medetur
Proposito. quid enim? curae haec res ardua primum
Nobilitati erat et claris Scanensibus. hic te
Krabborum genus acre Tyco quis laudet, eoque,
Quem facto meritus, satis exornarit honore?
Sane ea venturos inter tibi sarta nepotes
Gloria, foelici natum te sidere: teque
Eximium patriae columen fortemque probarit
Esse virum: cui non scelerum congesta maniplis
Consilia, aut vani poterant placuisse malorum
Conatus. quare Helsingburgum strenuus arcem
Sic seruas, nihil vt funesto cesseris hosti
Territus, aut blando dederis subigenda veneno
Pectora, cum tanto coleret Tyco pacta fidemque

p.233
Ingenio, ac alios quantum licet ense tuetur:
A Suecis veniunt Gostauo Rege cohortes
Quaedam, quae instructo praestabant milite: sane
Egregiae, amplaeque manus: quas miserat hisce
Praesidio, qui te Christiane amplissime bello
Asserere, et patrio cuperent submittere regno.
Haec Gostaue fides magnum te reddidit: vt cum
Ipse etiam, siquid libuisset foeda, moueres
Nescio quid, cum non fortasse occasio multis
Defuerit rebus: malles tamen istud agendo
Amplecti, quod praestantem decuisse Monarcham
Vicinosque animis poterat iunxisse videri.
Illa equidem res nata Deo est et firma parente,
Mutua concordi sociat quae pectora vinclo
Vicinamque studet vicinae adiungere genti,
Sed cursu est reuocanda manus. mihi Suecia tanto
Nomine perpetuis celebranda est laudibus. inde
Vt manus haec igitur venit, iam Scania iusto
Milite par hosti late se vindicat altam
In libertatem: passim res cepit habere
Iam melius victorque ferens Tyco promouet arma,
Christiano vicos reuocatque et oppida subdens.
Hic rerum successus erat, cum Dania prauis
Consilijs distracta: (nec haec nunc discuto, nec quo
Fluxerit inijcio rabiesque et prima malorum
Sentina:) e castris Christianum deuocat, vt se
Hostibus internas regni vastantibus vrbes,
Opponat: cui si prius haec delata fuissent
Culmina, fortassis minor hos labor esset in enses:
Et tranquilla suos tenuissent oppida ciues.
Sed Phryges hic icti sapiunt: quodque vtile regnis
Optandumque foret, plerunque euentibus astra

p.234
Expediunt. Iamque obsidio diuturna premebas
Inclusos, postquam praerepta Amageria victus
Destituit ciues, solidumque negauerit vrbi
Praesidium. iacet haec obuersis Insula ripis,
Praetenditque latus pelago, qua plurima portum
Et tutam ratibus stationem procreat: arci
Hafnensi opposita, et tercentum passibus inde
Admisso submota salo. ceu munit Athenas
Littoribus, portuque infusas alterat vndas
Euboea, et vario fluxum dat crescere motu.
Haec equidem magna cum fertilitate redundet
Insula, quotidie Hafnensem transmittit in vrbem,
Quo nostrae veniunt haud commoda parua culinae.
Hac igitur sensit cum Dux tellure iuuari
Obsessos: nec frangi animis, Amageria donec
Suppeditet plenis alimenta diurna canistris
Intuleritque cibis porcos agnosque butyrumque
Et caepas rapasque naposque et quicquid in vsus
Pellendae dant rura fami. super omnia lactis
Copia non vllis pene intermissa diebus,
Prima coquis implere manus: pretioque minori
Cum vaenit, grandi suffercit moenia lucro.
His vbi praesidijs cinctos videt omnibus vti,
Atque obsidentis contemnere iussa: studebat
Quanta opera posset terraque vsuque repulsos
Arcere, et tanto prohibere Hafnensia fructu.
Misso igitur sera de nocte huc milite totam
Insulam obit, celerique manu facto aggere terram
Occupat, ac late congesto cespite munit.
Machina continuo sequitur, quae plurima nitro
Fulminat, ac miseram quassare tremoribus vrbem.
Nec tantum prohibere viros Amageria: at omni

p.235
Aequore disclusos macra ad compendia cogunt:
Et vere clausos veris nunc luctibus vrgent.
Hoc hosti mens est stratagemate fracta: quod ille
Hactenus interdum vel nocte, vel arte soleret
Postico elabi, qua se sinus iste sub Austrum
Retro aperit, cymbisque viam Steffnensia versus
Littora, Vandalicas atque hinc transmittit in vrbes.
Commoditas fuit haec hosti opportuna: quod hinc nunc
Rostochium, nunc Lubecum decurrere lembis
Hafnenses: potuque onerant et farre carinas,
Transuectantque adeo merces, mendacia citro
Atque vltro important: caecis illudere: neruos
Extemplo submissum iri: conspecta subinde
Supplementa, quibus Lubecum denique. sed me
Quorsum ago? dementat Comitem fallacia. Sed cum
Sese Amageriaco spoliatum caespite vidit,
Nudatamque illa tunc vrbem parte: pauensque
Ne Dux immittat celeres sub moenia puppes,
Et noctu inuadat turbatam ciuibus vrbem:
Occupat actutum fauces, aditumque per vndas
Obstruit, ac medio geminas sub gurgite naues
Impletas vterum saxis demergit, eaque
Exclusit portu maiores fraude carinas.
Praesidijs sedenim nihil his arcetur, in ipso
Qui ventre exercet funestum saeuior hostis
Imperium. nam cum est erepta Amageria saeuo
Protinus accessu languorque famesque metusque
Incubuere: vnoque omnes e vulnere pestes
Grassari, et miseros rapere in sua funera ciues.
Hic trepidatum ergo est, et alit dissentio fractis
Pectoribus flammas, quas non extinguere blanda
Amplius ora queunt, Summa huc redit: ipse pacisci

p.236
Cum Duce compulsus comes sese, et dedere victum
Victori populum, et sese submittere. ciues
Continuo accepit Christianus, et ocyus vrbem
Ingressus Comitem discedere iussit. at ille
Alberto iunctus fortunae cessit: eamque
Extulit audaci partam sibi pectore laudem:
Quod fuerit tentare ausus, quae saeua negarent
Fata tamen. capta Hafnensi res protinus vrbe
In nostras venere manus. pax publica late
Proclamata nouam populis sub pectora lucem
Intulit. Oceano pacatum iter omnibus auxit
Fortunas, redeuntque amplo sua foenore lucro.
Iamque dies hyemem expulerant, Zephirosque benignos
Ver agit, ac primas insistit motibus stas:
Vnanimes cum Christianum decernere Regem
Danorum Proceres, quorum suffragia primi
E reliqua delicti etiam mox plebe probarunt,
Applauduntque [Auplauduntque ed.] simul. veniunt notique propinquique
Et quoscunque quidem celebri concordia plausu
Huc vocat, ac nostris defert in foedera regnis.
Hos inter senior primos tum gessit honores
Albertus, vir et ingenio, et virtute secundus
Nulli: cui laeto perculta Borussia fundo
Paruit, atque Duci validos submittere fasces.
Hunc nec iter longaeque viae: nec plurima bello
Territa difficili retinet Germania: quo se
Huc minus intulerit Christiano affinis haberet
Cum Dano genitam, ex vtroque parente sororem
Annam: qua nostris melior non altera regnis
Externos adijt mulier complexa penates.
Hoc illi pietas, virtusque et gloria functae
Nomen habere dedit, veroque inscripsit honori.

p.237
Illa igitur comitata virum deuenit in vrbem
Hafnensem: quo se Proceres multo ante simulque
Missi Oratores magnis a Regibus vna
Intulerant: tum Nortuagici pars magna Senatus
Holtzaticique Duces, Saxo, et Pomeranus. at ipse
Brunopoli Princeps Henricus, vt omnibus vnus
Ingenioque animoque audaci et pectore maior,
Sic solerti etiam cura, rerumque secundo
Maximus euentu (nam nunc non omnia fati
Pondera disquiro, cunctas neque verso bilances.)
Cum tete patrijs auctum regionibus vnum
Liquerit heredem: qui iusque fidemque Deumque
Iuli optate colis: ne quis dubitauerit esse
Propitio tete genitum Ioue: maxima cuius
Numina cum toto verearis pectore, certe
Aeterno potiere Deo, rerumque periclis
Exemptus longa patriam sub pace gubernes.
Hic igitur tantus cum esset, multoque propinqui
Foedere deuinctus, misso Oratore recenti
Christiani imperio, ac merito tum plausit honori.
Inde vrbes pleraeque etiam, Hamburgumque superbum
Et Dantiscanae Legatio publica gentis,
Aduenere. Sed haec quorsum diduco? moram res
Sustulit. Vt sacra Christianus in aede Coronam
E manibus Pomerane tuis accepit, et vna
Coniugis incingi frontem Diademate vidit:
Ipso actu molem imperij cum sentijt, omnes
Reijcit euentus superi in pia Numina coeli,
Seque ita sustentat, plane vt cognoscere posses
Humanis illum nil fidere viribus: vni
Submisisse Deo fascesque et pectora, cuius
Iam sese arbitrio et regni commendat habenas.

p.238
Inde aliquot sane meritos bene honorat Equestris
Militiae gradibus: titulisque auroque nitere
Donat, et ostensae virtuti praemia laudem
Accipere. haud proprios tantum tamen ornat. in illo
Cristoferus caetu Sueticis natalibus ortus
Indole vir suaui clarus: qui forte diebus
Venerat hisce, suo legatus Principe magno
Gostao. dignus cui sortis quicquid acerba
Esset, nequaquam cumulasset tristia fato
Tempora. Dantisco Iohannem postea missum
Conradum simili percussum vindicat ense
Et titulo splendere dedit. re deinde peracta
Excedit templo, patriosque secutus honores
Per mediam vehitur cunctis spectantibus vrbem,
Impositamque gerit coelo plaudente coronam.
Huic niueo comes ibat equo Regina, marito
Iuncta latus, Proceresque inter cernenda, creatum
Qui circa Regem studioque ac ordine ferri,
Deducuntque vna. sedenim pretiosa metallo
Fulgenti ceu gemma nitet: quando angulus auro
Percussus vibrare faces et lumina donat:
Astantumque oculos tanta in miracula cogit.
Haud aliter cunctos in se Regina videntum
Conuertit vultus: non quod spectabilis auro
Purpureisque foret tum vestibus vsa: sed esset
Corpore cum toto pulcherrima: cui neque formam
Nec formae adiunctos [adunctos ed.] Venus aequa negasset honores:
Iccirco aspectans hanc praedicat Hafnia. certe
Si verum liceat nullo culpante fateri,
Arbitror hanc multas vnam superasse venusto
Corporis aspectu: cum membris iusta niteret
Omnibus harmonia, et positos diduceret artus

p.239
Forma, modus, series, plenoque vberrima succo
Temperies. hanc Gratia, quae solet esse decoris,
Sic auxit, merito vt ceu nata ad magna videri
Posset. vt ingenium et stabiles in pectore motus
Nil referam: quae si fortasse aliquando molestos
Fortunae sensit minitantes tristia vultus:
Haud animo est euersa: at contra audentior omnes
Perrupit, vera praestans virtute, dolores:
Solaturque virum, melioraque singula spondet.
Multa autem et magnis hominum perplexa, suis
Eueniunt non grata modis: quae ferre necesse est
Hunc etiam, Imperio qui celsior eminet: hac se
Exemptum ne quid communi a sorte putarit:
Sed sentire vices fortunae ac vulnera posse.
Hic certe officium coniunx solando modesta
Praestiterit, curasque leuet rationibus, et se
Afflicto veluti medicum dabit esse marito:
Ne doleat. sane Christianum multa subinde,
Praesertim inijcio regni turbare: quod inter
Horrendos fluctus dubiam se vrgere carinam
Vidit, et arrectos instare euentibus hostes.
At vero cum se regni in fastigia toto
Firmasset Procerum studio curaque Senatus:
Paulatim explicuit sese: nusquamque moratus
Perfecit, ne quid turbarum existeret. Illi
Prima igitur mox cura fuit, contraria Christo
Tollere, multiplici res haec obnoxia fato
Aestuat, ac vario censurae fluctuat igne.
Territus ille nihil studioque ausuque potentum,
Praesulibus fastum et mundana palatia dempsit,
Amouitque loco. mox sese Ecclesia luci
Intulit, ac radios deterso plurima coeno

p.240
In medios proferre dies, repraensa fatiscit
Pontificum impostura, Deo sua gloria Christo
Redditur, Idolis cumulantur funera: questus
Excidit, ac stultae constant ludibria Missae
Vtque ea res caperet celeri incrementa labore,
Egregios quosdam medio delegit aceruo
Instructosque viros: quibus est mandata docendi
Cura: ministerio qui praesint: quique tueri
Doctrinam, ac hostes studio conuincere possent.
Palladium cepit Sialandia nostra, modestum
Insignemque virum: Franciscum Scania, natum
Hollandum: sed qui nostris regionibus inde
A puero assueuit, linguaeque instructus in vsum
Multa Euangelio promouit semina. Ripas
Iohannes Slauus: claramque Georgius vrbem
Accipit Ottoniam: qui quod Vibergius esset,
Sic dici voluit. Studijs vir et ore disertus
Ingenioque acer: purae qui viuida nostris
Tausano iunctus doctrinae semina regnis
Intulit, ac sanctis pietatem motibus auxit.
Aut quid ego hos versu comprendere certo? subibant
Hinc alij atque alij: passimque est aucta docentum
Turba, nec e vano veniunt sua praemia fructu.
Iamque adeo loca quaeque suos habuere ministros
Et cursum doctrina capit. Nortuegia late
Floret, et inuoluit veteres obliuio ritus:
Cum simul aduertit Christianus lumina nostrae
Tota Scholae. fuit haec multos inculta per annos
Et nullo curante ruit. quae occasio stragem
Fecerit, haud dicam. hanc ergo instaurare laborat
Et magnis saluare studet prouentibus. est res
Principe digna, Deo primas offerre, secundo

p.241
Si sis euentu et claris successibus auctus.
Hanc vero aggreditur totis rem viribus. addit
Vsibus his igitur bona Knardrupensia, census
Ordinat: et quanta veniant profitentibus artes
Ingenuas solers posuit stipendia lance.
Haec est Hafnensis multis Academia regnis
Cognita: Danorum decus, et pulcherrima Regum
Gloria, quae late famamque et lumina spargit
Doctrinae: et quantum venturo assurgit honori,
Propitio tantum fruitur Ioue: maior eundo
Semper, et a tergo quae sunt angusta relinquens.
Multi illam docti pridem exornare, Deorum
Progenies: ceu Palladius, Machabeus, et hisce
Adiunctus Theseus Synningius. addidit ipse
Christiernus, nobis peperit quem Morsia, nomen
Eximium, medica cum maximus esset in arte,
Et disciplinas calleret doctus. et hisce
Nunc annis abijt Iohannes, indole clarus
Egregia, et Superos scandens Albertius orbes,
Fortunae victor. fuit hic VVichboldus: at illo
Edidit haud alium meliorem Frysia, seu quis
Ingenium, ac animi culturam spectet: honestos
Seu studeat mores et nomina grata tueri.
Quin sua iam late Petrum gratissima Paruum
Fama tulit, praestantem equidem virtuteque animoque et
Nobilitate virum: cui multus pectora candor
Imbuit, ac niueo linguam sale Gratia spargit.
Quidue Haccum memorem profitentem sidera? quidue
Reimpertum magni Consultum iuris? eumne
Spitouius numerum, et senior Chrysostomus auget?
His immaturum pene omnibus inuida fatum
Mors tulit, ac vario miscebat funera planctu:

p.242
Quod vita digni longaque aetate fuissent
Omnes, officium cum vera e laude frequentent
Coelestemque colant grata pietate Parentem.
His alij accedunt toto quibus ardua regno
Cura fuit verbi coelestis dogmata late
Spargere, cesserunt fatis plerique sed ipso
Nomine perdurant, famaque e funere viuunt.
Nec dubium est, quocunque premant haec dente minores,
Tum certe primas tenuisse Arhusiam: vt in quam
Fuderit extemplo sese Deus. Ergo docendi
Munere praestabant: Andreas LAETVS honesto,
Hercle loco natus: mihi qui, quod auunculus esset,
Musarum iecit fundamina prima. valebat
Is vero eximia studiorum laude, disertus
Eloquio, et celebri doctrinae cognitus vsu
Antiquaque fide. qui quanquam lumine captus
Deduci puero sacras deberet ad aedes,
Hocque ministerium Inguardus mihi frater obiret,
Idque diu: tamen huic ad res tam fida gerendas
Memoria erat, tantaque animi virtute valebat,
Vt nusquam quodcunque foret docturus, inanem
Falleret: aut minimo cunctantem presserit aestu.
Quae res visa loco miracli est pluribus: vt qui
Nec satis ingenium, nec vim mirarier, e qua
Haec reminiscendi defluxit copia, possent.
Ille autem facilisque animo, verbisque modestus
Inuisam nullis vitam traduxit. et esse
Cum poterat diues, mediocria praetulit: vsu
Hoc etiam maior, quam si centena putasset
Iugera, et ingenti diponderet aera talento.
Intulit exemptum fatis Arhusia busto:
Quo Clementina Notius patet arcus in aede,

p.243
Et rigidum fulcit Rolando baltheus ensem.
Huic socios fortuna dedit doctosque bonosque
Et firmis claros opera ad tam grandia donis:
Niclaum, patria Molsum: sermone profecto
Sic cultum, vt magno doctrinam tradere fructu
Quiuerit, et contra dicentes vincere posset.
Tum vero Torchillum etiam: cui stirpe vetusta
Pomerio gentile fuit cognomen: at ipsus
Doctrina, ac animi praestans virtute nitebat
Praecipuos inter ceu candida lilia flores:
Hoc maior, quod et esset opum contemptor, et omni
Conatu studuit sparsas adducere Christo
Relliquias. Horum perfecta laboribus est res
Inijcio: et celeri tum Ecclesia condita motu
Doctrinae agnoscit fundamina vera salutis:
Idolisque fidem cultumque ac vota negauit.
Mox alij sese adiungunt, operamque perurgent
Communem, et magna docuerunt laude. Philippus
Pratensis, Gallus gentem: cui plurima veris
Indicijs circum regnabat pectora virtus,
Et constans in dicta fides: cui iusque sacrumque
Ex aequo placuit, formamque modestiae et omnis
Praestabat pietatis. ab hoc Vinterius, et qui
Omnium adinstar erat Symon Christiernus in ipsis
Excultus Musarum adytis: vir plurimus omni
Doctrina, et sacris ita dexter in artibus: hoc vt
Praeceptore quidem facilia bonoque fidelique
Vsi sint, quos nunc summos habet Hafnia: vel qui
Passim Euangelij doctrinam et semina spargunt.
Post Chersoneso prospectum est ampliter. aut quid
Martinum memorem Hegelium, quem triste procaxque
Alburgum doctorem habuit, verbique salutis

p.244
Praeconem? sane is lapidem mouet omnibus omnem
Officijs, Christo vt submittant pectora, qui tum
Non etiam humano praestabant pectore: vicit
Is tamen, ac celsas depressit in infima quercus:
Missarumque dolos altaria et impia vertit.
Huasso Viburgum Pastore ad lumina verbi
Prodijt aetherij. Koldinga est vsa modesto
Apprimeque etiam docto seniore: cui quod
Cognita Pontificum Niclao lucra fuissent
Et funesta lues: Idola oppugnat, abusus
Indicat, errores damnat, meliora reponit,
Et quacunque potest Christum ratione propagat.
Quin multos etiam tum cauta Fionia doctos:
Et sibi non paucos Sialandia vendicat, vni
Tunc Helsingorae commissa Ecclesia Petro
Enituit. fuit hic summa vir et indole cunctas
Ad virtutes, et cunctis praestabat: eratque
Doctrinae studijs ita firmus: vt arbitrer huius
Officio multos Christo innotuisse: nec vnquam
Dicentem audiui, quin me commouerit. illo
Simplicior quisquam nec erat moderatior. vtque
Haec ego praeteream, Andream Malmogia L?ngum
Asseruit sibi lectorem verbique ministrum:
Praestantem virtute virum: cui Phoebus Apollo
Sic mentem pinxit, pictam sic casta Minerua
Induit in cultus, sacrosque aequauit in actus:
Vt minime hunc dubitem multis praeferre. valebat
Ingenio atque omni multum virtute vigebat,
Comparcensque nihil baculumque manumque ferebat
Pauperibus, largoque inopi dat munera disco.
Hunc iuxta Spanmagerius, Niclaus, et alter
Lundenses scripto qui Petrus adegit, vt ipsi

p.245
Errores tandem poterant ceu luce fateri
Illata. His igitur (neque enim nunc cuncta per omnes
Gesta sequar populos, non cuncta hic oppida, pagos
Egregiosque viros, aut facta salubria dicam)
Christiano tum Rege nouis Ecclesiae mox se
Cultibus asseruit. templis sua forma, ministris
Et sua descripta est. decretum, quidquid ad vsus
Sacrorum, et fidos poterat spectare docentes.
Hac re perfecta, summum cui semper honorem
Detulit, ac primo semper memorabat ab ore
Christianus: sese ciuilia ad acta ferebat,
Et sua prisca viris obsignat iura, nihilque
Derogat, ast veteri constant sua robora regno.
Saltem illis, Clementinas qui forte secuti
Stulticias fuerant, iusque et possessa colonis
Praedia, non etiam iniuste fortassis, ademit:
Si iuste tua damna luas qui talia faxis.
Caetera, qua fuerant solita sub lege, reliquit
Confirmatque suis antiquas moribus vrbes.
Tum patriae leges et municipalia iura
Expendit, supplet recenti prisca recessu:
Et noua pro varia rerum vtilitate probauit.
Plurima Nobilibus, fidei memor auxit. ab hisce
Cum finem faceret, tum demum aduertere mentem
Externis cepit. vidit sese hostibus esse
Obiectum magnis, Christierni nomine, quare
Ne quid obesse etiam tranquilla ad tempora posset,
Huic adhibere malo studuit medicamina, remque
Perfecit. Sueonum pepigit cum Rege, decemque
Seque suosque inter statuunt amplissima lustris
Foedera. Sic sese Christianus multa ferendo,
Expedijt. pacem peperit solertia: quam cum

p.246
Esset adeptus, init Christo cum iudice pactum,
Seque Deo obstringit, superosque paciscitur orbes.
Interea quali vsus erat sanctoque Senatu
Principibusque viris, facile est non dicere. laudo
Nostra: sed hoc vere me dicere posse putarim,
Egregijs plane et facto praestantibus vsum
Esse: quibus tum plane autoribus omnia Rege
Digna adit, ac celebri nomen sibi comparat vsu.
Tandem etiam cum pauperibus prospexerat: et iam
Esset vbique Scholis consultum: ipse omnibus vnus
Sacrorum officijs plerunque interfuit, hac se
Oblectare quidem sub consuetudine: nusquam
Neglexit pietatis opus, Mystasue docentes
Contempsit. si forte geri minus vtile quiddam
Interdum aduertit, monuit placidusque simula
Egregie prudens, ne quem confusio verbis
Frangeret asperior. studuit prodesse: dabatque
Hanc operam, vt nulli grauis aut truculentior esset.
Ceu multis volupe est: qui, ni sibi nomina, vultus,
Personas, voces et intolerabile fingant
Accessus pretium, Reges se posse putari
Haud credunt. at enim non se Christianus acerbo
In quenquam vultu, non saeua voce procacem
Exhibuit. facili congressu esset vsus, eoque
Arceri ne vel minimos est passus: ibique
Agricolas, ciues, fractosue labore colonos,
Sacrorum mystas, mulieres: denique quicquid
Huius erat generis populorum, admittere. quin vel
Obuius ipse quidem miseris procedere: vel si
Haud licuit, certe adduci plerunque iubebat,
Et quid venissent, ex ordine quaerere causas.
Hunc igitur Patriae Patrem, virtutis et omnis

p.247
Assertorem aequi passim clamare. nec ipse
Tantum mitis erat, nullique molestus. eum qui
Quotidie circumstabant, et iussa ministri
Perficiunt, simili virtute excellere. multos
Illa aetas vidit, sed Cancellarius vnus
Omne tulit punctum: vir natus ad omnia, quae vel
Consilio, rerum vel possent mollius vsu
Planari, et laudem parerent perfecta Tyrannis.
Hic est Iohannes, qui tot sub Regibus omnem
Frisius expleuit non fracto pectore sortem:
Exegitque adeo numeros, seque intulit aeuo
Multiplici certe cura: dum multa monendo,
Plurima dissimulando etiam, quae publica regno
Sunt bona confirmat, pacemque ad commoda flectit.
Aut quid Ericum etiam, cui Valckendorppica gratum
Nomen habere dabant e prisca stemmata gente:
Musa siles? fuit hic Regi gratissimus: alta
Cum virtute quidem praestaret honestus, et esset
In miseros studio nusquam cessante: quod illos
Illorumque adeo persaepe negocia Regi
Pandat: et in melius semper quae tristia vertat.
Hic igitur charus semper fuit omnibus: ipsi
Christiano acceptus: quo demum interna ministro
Multa peracta putes: cum Rex huic imperet illas
Aula operas, fidoque domestica plurima mandet.
Huic post Henricus cum Gyldenstiernius esset
Suffectus, magna curam virtute peregit
Nil fastu tumidus: sedenim moderata secutus
Egit, vt et Regi et reliquis placuisse feratur,
Hocque adeo iam nunc praestans excellat honore.
Tum vero Mysta sacrorum vnaque frequentes
Assiduique aderant, Henricus, Paulus: at illi

p.248
Brockhoffense fuit nomen: Nouiomagus isti,
Qui cum vir fuerit Doctrina magnus, et usu
Commodus, ingenijque valeret acumine, verbo
Sic Euangelij tam sanctae praefuit aulae,
Multiplici vt fructu moresque fidemque gubernans
Auxerit, ac pleno pietatem adstruxerit ausu.
Sed quid ego haec? rerum series est longior hic quam
Perficere, et plene pertexere singula possum.
Ergo vbi iam morbis hunc fata frequentibus vrgent
Christianum, viresque diu crebrisque fatigant
Insidijs: dum nunc Lunda, nunc denique castro
In Neoburgensi [Noeburgensi ed.] vario systemate frangunt
Vincentem, et fracto paulatim funera caecis
E spacijs subigunt, aeuumque abrumpere certant:
Coldingam tandem quocunque ex more, secundo
Peruenit. numerus non est hic aequus, eodem
Si fortuna loco morbum geminauerit: esse
Ceu rebus nonnunquam alijs fatalem, et habere
Ignotas multis perplexa in pondera causas.
Prostratum hic igitur tenuatis viribus, omni
Occupat actutum morbus stratagemate Regem
Inuictumque prius, vincit. seu cura medentes
Fallit: seu fato sit linea certa, nihilque
Prorogat immani subuersos morte calores.
Cedendum est superis, et qui sic vixit, honeste
Victor abit, mentemque Dijs et pectora mandat,
Miraclo mors ista fuit spectantibus. ille
Discessus horam cum pridem ostenderit, hac se
Cum venit, placide sic exsoluebat: vt istinc
Ad Superos recta fuerit spes esse profectum,
Coelitibusque frui: soli super omnia Christo
Viuere, et aeterna laudem virtute mereri.

p.249
C. ERASMI MICHAELII
LAETI,
RERVM DANICARVM
LIBER VI.
Fama volat subitis percellens tristibus vrbes,
Christianum fatis iam concesisse: sacrumque
Tum Coldingensi consistere funus in arce.
Haec vbi vox late sparsa est, subijt per omnes
Vndique Regnorum vicos, mora nulla, dolorem
Ciuibus, ac miseris auget lamenta colonis.
Cumque omnes posita Patriae lugere Parentem
Laetitia, et varijs opplere pauoribus aeuum:
Kalundburgensem res est delata sub arcem
Christiernoque statim innotuit. nihil attinet istud
Ad viuum resecare. equidem iam pectora maestus
Sederat ille diu: morbo quod sciret acerbo
Christianum affligi: et dubium foret, vsque maligno
Quo sese tandem proferret acumine: saluum
Cum sibi perpetuis patruelem vocibus oret:
Seque adeo haud cuperet functo superesse, molestae
Tristior vt subeat fastidia plura senectae.
Nunc ergo vt fama et signis cognoscit obisse
Dilectum ante omnes Regem sibi. (namque solebat
Interdum Christianus adire, vltroque suaues
Cum Sene vel conferre iocos, vel ducere late
Venatum, et varijs recreare e lusibus: istic
Continuare dies aliquot: quae multa Secundum

p.250
Oblectare quidem praesentia:) protinus omnem,
Quod mirere, animum durandi abiecit: ab illo
Nil sibi dulce die, nulla exoptanda reliquit.
Quin mox audite voces, immensa probarunt
Vota viri, quibus hoc se absolui corpore multis
Orabat dictis. quid enim fortuna Deusque
Has mihi sublato vlterius seruetis amico
Exuuias? satis est aeuo datum. honoribus aucti
Viximus. humanae tum sortis vulnera largo
Sensimus impulsu. post nubila Phoebus amoenam
Restituit lucem, meque hac ita fouit in vrbe:
Vt libertati nil decessisse putarim,
Si patriae tollas vsumque ac iura Coronae.
Et mihi vita quidem hic traducta est molliter, ast hanc
Iam mihi Parca secet. tribuas excedere nostro
Christe loco: quem qua siuisti sorte tueri,
Sustinui: et cursum decreta e lege peregi.
Haud nostrae permagna quidem delicta iuuentae
Sub tibi conspectum redigas sed lumina clemens
Aduerte. et cum sis generis custodia nostri
Et solus promissa salus: cape vota reductae
Nunc ouis, ac coelo propter tua vulnera iunge.
Huic autem Patrio pacemque ac prospera regno
Attribuas. varijs ignosce erroribus: et cum
Sis Deus, haud reddas commissa Nepotibus auge
Dona tuis: lucemque tuo da crescere verbo
Semper, vt a nostris veniat tibi gentibus vni
Gloria, et Idolis cesset reuerentia fictis.
Talia cum saepe orantem seu forte ministri,
Siue Steno offendit, quanquam lenire dolorem
Solarique parant: nihil is tamen omnibus vnus
Parat. at actutum sacris se munit: et inde

p.251
Ceu decessurus mentem firmare. cibo mox
Abstinuit, precibus noctesque diesque sacrauit
Intentus Coelo. cum iam lux nona subiret
Christiani a morte, hic solito pro more cubili
Surgit, et assumptis cum vestibus ambulat horae
Momento, Verbi loquiturque auditque ministros:
Tranquillamque Deo mentem submittit. vt ignem
Exceptus sella propter consedit, in altum
Subuexitque manus, vocemque ita soluit. auitum
Hoc mihi regnum erat, in quo nunc cum soluor honesta
Conditione: equidem grates tibi reddo Parenti
Aetherio, et laetus morior. mihi pignora quae tu
Pridem donabas tibi nunc commendo: velisque
His Pater, et custos, paruisque Nepotibus esse.
Haec vbi dicta dedit, iam linqui ceperat: vique
Luctatur, Stenonem manibus comprendit, eique
Plurimus incumbens vitam finiuit. in artus
Postea quaesitum est quae morbi causa fuisset:
Quoue malo his subitis correptus motibus aeuo
Cesserit, ac celeres in funera dixerit actus:
Cum nihil est Bordingi opera, Medicique virique
Sane etiam eximij deprensum: viscera quamuis
Magno etiam studio perspexerit. omnia formis,
Partibus, et pleno sunt prorsus cognita succo
Atque colore. vni fellis sed paucula cistae
Grana inerant: reliquum vitij nil corpus habebat.
Vt plane constet votis in fata solutum
Propitioque Deo. quanquam ieiunia, cum nil
Indulgere cibo mensisque vacare volebat,
Haud nullum morbo poterint tribuisse videri
Accessum. post Sarcophago est inclusus, eique
Auctus honos Regem quem tu decuisse probares.

p.252
Iamque duo pariter sociati in funera stabant
Reges, interea cum se FRIDERICVS agebat
E Scanis. nam cum sentire pericula vitae
Christianus, finemque adeo iam doctus haberet
Coelesti notum monitu: mox voce vocari:
Mandabat Gnatum: qui post se regna capesset
Danica, et his etiam deberet honoribus vti.
Ille vbi tantopere didicit languere parentem
Seque accersiri: quanquam mens caeca futuri,
Non etiam certo quae sunt ventura notarit:
Aduersi praesaga mali tamen horret, et ipsum
Quod metuit varia repetitum luce figurat.
Praecipue vero non dextra insomnia terrent
Quae iam saepe videt: caetu deducier amplo
Pomposoque patrem, templumque accedere sponsi
Instar, et hac valde sublimem sorte videri.
Tum vero accelerat, quantumque insistere magnis
Cursibus, et quantum properare ad Balthica posset
Aequora, tantum equidem nusquam sibi somnia ducens
Contendit. sedenim quanquam maturat eundo
Praecipitata viam: tamen haud traiecerit, ante
Nuncius absumptum referat quam morte parentem,
Et gelidos clausisse dies. iam lentius ibat
Filius, e tanto veluti merore sub alta
Pondera delapsus: lacrymisque indulget iterque
Damnat, et hoc ipsum veniat quod flentibus odit.
Attamen accedit, charamque ante omnia Matrem
Solatur: quae maesta virum lugebat, et intus
Sola sedens multo vitiarat lumina planctu.
Mox fratrem natu minimum, tum deinde Sororem
Amplexus, quantum communes ipse dolores
Dissimulat, tantum his minuit lugubria, iuncti

p.253
Ad patrem accedunt omnes. FRIDERICVS vt ora,
Ora patris vidit non sese continet. amplo
Indulgere sinit mollissima lumina fletui
Exundatque oculos lacrymis: breuiterque precatur.
Dii dent, vt tua sint vestigia nostra. Senatum
Mox ad: ac postquam grates egisset, ob illam
Quam languenti operam poterant tribuisse videri
Et nauasse patri, verbis collaudat: et ipsos
Hortatur simili deinceps vt pectore sese
Atque animi cura et fidei virtute sequantur.
Officijs monstraturum, ne forte doleret
Obsequier. Sic dixit. ab hoc commune subibat
Cum reliquis onus, et quae tum spectare putabat
Funeris ad Pompam magna cum laude peregit:
Mandabatque simul. Postquam iam tempus adesse
Constabat, quo ducendis operamque manumque
Exequijs adhibere Viri et sua debita possent
Officia, haud quicquam cessatum est. omnibus omnis
Nobilitas conscripta locis, totusque Senatus
Adfuit. extemplo partiti munera funus
Coldinga expediunt: triduique laboribus vrbem
Apprendere: vbi se pulcris Ottonia tectis
Implicat, ac hominum gratos fert aurea vultus.
Huc ergo vt veniunt, sacra tum protinus ede
Iohannis, vario populi moerore locatum est:
Hicque adeo tridui spacioque et honore moratur.
Ast vna tantum mediante ex aethere luce,
Christierni ponto transuectum funus eidem
Illatum est vrbi. quod postquam aduenit honesta
Nobilitate quidem adductum, comitantibus istuc
E Sialandiaca multis tellure: parique
Tum FRIDERICO etiam Feretrum ratione sequente,

p.254
In Franciscano perlatum denique templo
Constitit ornatum. Quid tu mirare? duosne
Hic Reges parili defunctos morte videndos
Se populis praebere? an vero his omnibus vnum
Esse super, qui non tantum curare modesto
Funera consilio: sed regna amplexus vtrisque
Succedat: fatoque duos sternente secundis
Tertius auspicijs patria in fastigia scandat?
Humana clo res dispensante feruntur:
Nec casu constare putes. quemcunque Tonanti
Coniunxit virtus, iunctum sibi sidera seruant:
Et quo se euentu magna ad compendia mittat,
Decernunt. nihil est aduerso maxima coelo
Moliri, et quo te non ducant Numina ferri.
Nil facile est, quod non graue erit quando astra repugnant.
Nil graue, quod leue non fuerit quando astra secundant.
Tu vero, quisquis regnorum ad culmina tendis:
Subde Deo mentem, studijsque adnitere gratus
Vt virtute sies. post, quae fortuna sequatur,
Hanc ita tute feras: ne quid patientia, ne quid
Vera etiam pietas poterit tibi laesa videri.
Iamque dies alterque dies defluxit Olympo:
Bisque octo gradibus, coelestia sidera, Pisces
Aureus explebat nitido Sol vectus in orbe:
Inferias cum Christiano de more parabant,
Et sacris inferre locis: vbi membra quiescant
Interea, donec translata ferantur in vrbem,
Qua Roschildensi stant condita busta Sacello,
Atque Auus aeterno pariter iacet auctus honore.
Ergo vbi deduci ceptum est iam funus, in aedem
Longa Canutinam protracta est Pompa, choroque [choroquae ed.]
Intulit exuuias et corpora sancta Tyranni.

p.255
Protinus ad populum dicta est oratio, vulgi
Sermone: vt cunctis percepta auferre dolorem
Tristibus, aut laetis merorem infundere posset.
Vt templo in medio res haec perfecta quieuit:
Continuo in thecam constructam hos funus in vsus
Inseritur seruandum: vbi se chorus implicat altis
Orbibus, ac clauso circumfert pulpita gyro.
Ianua custode obsessa est, ne forsitan istuc
Quis subeat temere, Heroas sanctumque Senatum
Praeter, et officijs qui pars communibus essent.
Mox loculo superinijciunt insignia, bini
Armiferam Heraldi chlamydem: quae desuper auro
Pertexta, humerus late pendebat, auiti
Imperij vestis: cui tot sunt signa seorsim
Pendula, quot nostris inclinant culmina regnis.
Addunt praetereo duplici quae bina gerebant
Sceptra manu. tum vero impactis ianua valuis
Adijgitur, geminisque seris inducta Monarcham
Occulit, ac molli comprensum cardine seruat.
Iamque faces stabant et caerea lumina dextris
Gestantes, clarique viri magnusque Senatus,
Pullati ante alios omnes, lugubria late
Vestimenta quidem, ac quod funebre dixeris esse
Et lacrymas oculis, et pectore vulnus habentes:
Cum sese ad dextram Princeps FRIDERICVS agebat
Consistitque choro: aduersam pars inclyta partem
Holtzatici tenuere Duces, maestique morantur.
Mox vero in medium producta est sella, caput qua
Defuncto vergit: quae nigro protinus ostro
Induitur, gratumque dabat spectantibus orsum.
Hic ego, mandato cui res commissa fuisset,
Progredior, mentem perculsaque pectora valde

p.256
Sollicitus: ceu fit, tali cura verba Coronae
Sunt facienda: vbi Maiestas dicentibus ora
Occupat, aut primos saltem perstrinxerit orsus:
Vt minus audere, et faciles consistere possint.
Cum tamen impositum magnis mihi iussibus esset
Muneris id, Christo mihi propitiante putaui
Perficiendum. igitur medio cum constiti, et huc iam
Omnibus esse oculos conuersaque et ora videbam:
Exorsus Latio vitam sermone sequebar
Defuncti Regis: quaeque is preclara suisque
Prima ferenda locis, geminis gratissima regnis
Et populo fecisset: et haec qua laude quibusque
Auxilijs, quantaque animi virtute peregit,
Rettulimus. tum quae gelide iam proxima morti
Gesta forent: quibus indicijs crudescere morbus
Visus erat. tum quanta animi constantia, quantus
Esset amor patriae, et quantum pietatis asylum
Languenti Deus, et grauibus patientia rebus
Visa sit, explicui. postremo optata beatae
Tempora mortis, et ingenio quo singula iussit
Circum se fieri: sobolem quo ardore Senatui
Is commendarit: sibi quos cantarier hymnos
Et Paulo Nouiomago praescripserit: horam
Qua posuit diuinam animam, fatisque expletis
Decessit, somno indulsit victorque quieuit,
Exposui. fuit haec sermonis plurima nostri
Portio multorum studijs digesta: cubanti
Qui Regi adfuerant, varieque excepta notarant:
Nos, quibus addidimus lucemque et membra suumque
Ordinem, vt haud vili consistere tegmine, certe
Et capite et cauda spectarier integra possent.
Tandem etiam ne prima forent neglecta, Monarcham

p.257
Tum designatum monui, Vestigia sancti
Vt patris apprendat: pacem colat: acta modesto
Perficiat quaecunque animo. non bella, nec enses
Cautus inutiliter moueat. cumque omnibus altam
Spem ferat imperij multum florentis, in illud
Viribus incumbat totis: vt publica constent
Omnia, et aeternum regnis meditetur honorem.
Sic dixi. res est dicto finita. sequenti
Luce parant tumulo Christiernum inferre, parentem
Iuxta: sub dextram qua se locus obijcit Austro
Admisitque vrnam, Regemque inclusit auitum
Concedens. valde sedenim pompaque locoque
Est celebri tumulatus: vt huic FRIDERICVS et ipse
Astitit, ac busto mandari ea funera vidit,
Suspirans. aderat magna pro parte Senatus
Nobilitasque: et qui Korsora ex vrbe profecti
Abbates, vt Sorensis, Ringstaddius, et qui
Antuordskouensem rexit Prior optimus aedem
Niclaus: quo non alius virtute, bonisque
Maior erat studijs, nec qui minus esse procaci
Ingenio poterat. Soram tum rexit Olaus,
Vir pius et largo dandi qui plurimus vsu
Praestabat: sacros inter pars prima ministros,
Est viuo quorum promota Ecclesia verbo.
Quin Prouisores plerunque haec Sora modestos
Eximiosque viros habuit: quibus inclyta laudem
Conciliat doctrina, animusque ad honesta paratus
Officia extulerit. qualem vulgata fuisse
Henricum refert nostras iam fama per vrbes:
Niclaumque etiam: mecum cui sanguinis esse
Iusque gradusque dabat primo fortuna sub orsu.
Huic autem noster cum successisse Olaus.

p.258
Martino tandem fatis exemptus habere
Haec loca culta dedit. Sed et is cum cessit, Iuarum
Inuexit sors laeta: cui minus, ante sagaci
Ringstadium suberat. ludit fortuna, aliosque
Euehit, ast alios aduersa deprimit vrna:
Atque obscura prius media inter lumina firmat:
At vero studijs excellit Iuarus, et acri
Plurimus ingenio praestat: cui Pallas amico
Plaudit, et Aonijs iungit consortia Musis.
Hi igitur rerum perfectis cursibus, istinc
Discessum est. Coldingam equidem Regina reuertit
Cum sobole. ast totos FRIDERICVS obibat agrosque
Atque vrbes, curasque animi virtute leuabat.
Interea spargi rumores audijt, esse
Vicino conducta Duci: quibus ille superbos
Praesidijs, si quid faueat sors optima, tentet
Dythmarsos. ea res aliquo tum pectora motu
Perculit, vt subitis quae sit suscepta vijsque
Consilijsque quod et communem hanc ducere causam:
Et tamen hoc sese plane ignorante videret
Constitui. ne quid moueat fortasse: petitum
Militem, et externum: vicino in limine cogi,
Augerique manus, praesertim hoc tempore. Sed nil
Suspicio hic mentem grauior perturbat, vt ergo
Cognoscit patrui studium, et quae causa cohortes
Has cogat, seque vltro etiam inuitarier, aequo
Vt turmas numero bellique salaria iungat:
Norttorpum accedit, quo tum venere Ducesque
Holtzaticique etiam Proceres: pactisque peracta
Res coit, ac pleno cernuntur foedera bello.
Decretis celeri subscribunt milite: quem cum
Contulerant, misso mox Oratore monebant.

p.259
Dythmarsos, tandem vt sapiant: et prisca suorum
Maiorum rata iura sinant: quae Regibus esse
Danorum, Holtzatiaeque [Haltzatiaeque ed.] adeo ducibusque virisque
Competere, haudquaquam poterant nescire. saluti
Consulerent. huc rem perductam pluribus esse
Consilijs: vt si submittere celsa recusent
Pectora, et haudquicquam cedant suadentibus: armis
Se tentaturos iusto quam Numina sortem
Decernant bello: seque haec extrema pericli-#
tarier, et longis finem dare velle querelis.
Non ipsos etenim tantum haud parere: sed esse
Tutores scelerum, ac alijs secura tueri
Hospitia: inuiso si qui se crimine late
Polluere, et saeuis grassarier artibus ausint.
Praetereo nil limitibus, certaque teneri
Regnorum meta, vicina lacessere, cum iam
Incurrat nostros posita formidine fines,
Atque alios alio afficiat pars improba damno:
Syluarumque aditus lustrent, et commoda lucro
Decerpant: monitos nihil his absistere. Quare
Si sibi id expediat dominos agnoscere: tradant
Conditione quidem lauta Prouinciam honesta
Et libertate et rerum vbertate fruantur.
Non tam illos dominis, quam defensoribus esse
Vsuros: si quid veris contendere certent
Officijs, veris vt defensoribus vti
His possint, patriaque velint bona prisca tueri.
Si secus inducant animum: non forsan abesse
Longius, inquirat saeuo qui milite, quantum
Praesidio gens haec prorsus confidat inani.
Admoniti respondebant: se iura vetusti
Imperij nescire: nec his se moribus esse

p.260
Assuetos, multo vt veteris certamine mundi
Sollicitent animos antiquaque facta reuoluant.
Vnum sese agere, et praesenti Marte tueri:
Acceptam vt Patriam et Dythmarsica praedia linquant
Libera venturis commissa nepotibus. huc se
Propendere quidem studijs, conatibus, armis
Consilioque nihil cuiusquam inuadere: nulli
Iniustam vim inferre. quod hinc fortasse subinde
Excurrant quidam vicinaque rura locosque
Infestent, syluis etiam aut grassentur: id ipsis
Inuitis fieri. si quenquam nomine certis
Indicijsque notent, noxae hunc sese esse daturos
Supplicijsue reum. interdum quod forte receptent
Qui sese intulerint peregrini: id scire, benignos
Posse decere homines: qui nullum laedere, cunctos
Officijs studeant et honesta laude mereri.
Esse equidem terris fructus et ditia glebis
Semina, quo multis possint prodesse. quod illos
Criminibus foedos aut certis actibus esse
Funestos referant, se non disquirere. praesto
Accusatores sint, atque intenta probarint
Flagitia, extemplo dabitur reus. Esse vetustam
Dythmarsis gentem, quae rustica praedia magnis
Aucta laboribus assiduoque exerceat vsu,
Libertate quidem maiorum freta. precari
Hanc ne quid cupiat vicinia lata quietem
Rumpere, et agricolas inuiso incessere bello.
Quod si nil precibus valeant: quae proxima Christe
Pro Patria sunt arma, manuque et pectore sese
Sumpturos: et quid miseris fortuna colonis
Decernat, bello facturos esse periclum:
Seque adeo haud alia sub conditione daturos.

p.261
Sic dixere. Duces propero se infundere cursu
Meldorpumque petunt: primusque hanc impetus vrbem
Obruit, inuictam prius: et documenta dederunt
Militiae illatae. Schonuuesius acer in illo
Conflictu cecidit. ceciditque Georgius vrbis
Ottoniae ciuis, primus qui moenia victor
Occupat, ac victae signum prior intulit vrbi,
Stuchmannus. Sedenim post itum in viscera terrae est,
Exustoque Hamo res denique ad Heidica bellis
Moenia, tentata est: vbi victi dura coloni
Terga dabant, celerique fuga se infundere Marsis.
Incensa est mox Heida, diuque exarsit. honesti
Quo quidam occubuere loco, dum tela virosque
Obterere, ac auidis satagunt dare vulnera dextris.
R?nnouius certe Marcus, spes vltima prisci
Stemmatis hic telo traiectus obibat: Ericus,
E Podebuschorum numero, vir fortis: et hos quem
Ante dies Princeps magnos FRIDERICVS in vsus
Legerat, ac partem patrij dedit esse Senatus:
Nostratesque etiam plures. Anefeldius vna
Quidam obijt: Frisus quidam, quem forte parente
Christierno natum fortuna hic strauit. honesta
Defuncti sunt morte omnes, patriamque cadendo
Augere, atque hosti fraenos immittere. talis
Fortibus est mors clara viris, quacunque manuue
Aut quocunque loco veniat subeunda. Salutem
Qui patriae peperit, vitam sibi morte parauit.
Iam biduum exierat, pulsi cum forte Coloni
(Interiora pari qui se sub clade tulissent
Ad loca, et incertos Marsis defigere cursus:)
Subuersas videre domos: arcesque vetustas
In cineres redigi, et late nunc hostibus arua

p.262
Omnia parere, euersosque fatiscere muros:
Non etiam ex hominum numero superesse, labantem
Restituant rursus qui integro milite pugnam,
Hostilesque manus et robora frangere possent:
Postremo exclusos sese usibus esse: nihilque
Praesidij miseris vsquam apparere: quod Ansis
Iniectus belli perfregerit omina terror:
Valde autem infestum iam iam ceruicibus hostem
Instare, et totam properare exscindere gentem:
Desperant rerum successibus, arma dolosque
Abijciunt, studia et sese ad meliora reseruant.
Ergo Oratores toto de corpore lectos
Principibus mittunt, qui pacem ac foedera poscant.
Iussa autem sese facturos esse, modesta
Conditione quidem si suscipiantur: et esse
Sic liceat victis, vt libertatis honestae
Legibus vtantur. se commoda certa quotannis
Pensuros: saltem maneant agrique suisque
Vita, nec informi subigantur praedia quaestu.
Quod si haec obtineant, toto se ex pectore dictis
Mansuros: si non, decretum hic omnibus esse
Oppetere, aut vitam pro libertate tueri,
Dum liceat. Regis tamen hic ante omnia summam
Implorare fidem: sese huic committere, ne quae
Durius in miseros poterint consulta videri.
Expositis demum mandatis, plurima quamuis
Pectora Principibus feriant, animumque subinde
Nunc huc nunc illuc rerum pro pondere versent:
Responsum tamen est. Non hunc maioribus vsum,
Non mores placuisse: armatum vt viribus hostem
Sint passi formam pactis praescribere, qua se
Victores meta ventura in foedera stringant,

p.263
Abijciant prius arma: atque huc tum denique cuncti
Accedant: quae sit pietas victoris, honesta
Experiantur ope. Vtque aliquo res constet ab vsu,
Iam vitam donare: nec hic se durius esse
In quenquam acturos. studijs sed nitier, vt quae
Possideant, magna post vtilitate bonoque
Sint possessuri. audito Regisque Ducumque
Responso, cuncti seque et sua plurima dedunt
Corpora. cum veniunt, quanquam variare repertum est
Consilijs quorundam animos, promissaque quodam
Nescio quo oppugnari ausu: Rex improbat actis
Promissisque fidem ceu abscindier, vtque futuris
Nil ea conuentis obsint, diducier aequo
Hos numero iubet, ac partem sibi tradier. illos
Se seruaturum, sibi quos fortuna dedisset
Seruandos. ita consultum est vno omnibus ore,
Et nihil admissum est quod acerbo denique morsu
Quisquam insectetur. Decretum, vt quisque vetustos
Possideatque et seruet agros. sit pensio certis
Annua mensuris: vtantur legibus his, quae
Non tam priuatum, quam publica lucra gubernant:
Arma etiam tradant: non cingant oppida muris:
Praefectis, quem quisque suis designet, honeste
Auscultent, moremque gerant. FRIDERICVS vt illos
Admonuisset, vt officiumque fidemque secuti
Constantes maneant, Dythmarso excessit, eo iam
Clarior euentu: et patrio quod funere luctus
Contractos, aliqua poterat lenisse videri.
Interea medijs decesserat orbibus aestas,
Et Phoebus multum rapidos agitare iugales:
Cum Sialandiacas sese FRIDERICVS in vrbes
Victor agit. sectantem equidem Dythmarsica ciues

p.264
Sollicitis complecti animis, precibusque tueri:
Cum veteris certe funesta volumina belli,
Et varias quas fata vices inducere possunt,
Haud ignorarent. at vbi saluumque reuerti
Incolumemque [Incolumenque ed.] vident: veluti cum pondere quisquam
Exemptus fortasse graui, iam liber anhelat
Motibus, atque alacri meditatur plurima cursu:
Principis haud aliter reditum complexa iuuentus
Cordatique viri, plaudunt victricibus armis,
Successumque petunt. ille oppida plurima spectans
Pergit, et Hafnensem celerabat latus in vrbem.
Huc vbi peruentum est, aderat simul ipse Senatus
Consilijsque agier cepta est res: esse Coronam
Huic dandam, et patrij tribuenda palatia regni.
Non lucro mora, nec laudi est dilatio, quid si
Dythmarsos inter clades accepta Monarcham
Afflixisset? erant auida in noua commoda mentes:
Miles erat, nec erant vario sine murmure multi,
Sed tacito. aut istis, aut his occasio vires
Audacesque animos plane adiecisset. et est res
Grata etiam Regnum, pro quo decernere, nulli
Est visus labor. et primum est, si iure fruare
Forte aliquo: tum sane animos contentio firmat
Sollicitatque manus: tum sane euentibus enses
Implicat, ac multo victoria fingitur ausu.
Et nihil est niti concepto foedere. rumpunt
Regna fidem, primusque aditus sub culmina fraus est.
Sic fortasse aliqui secum. nec crimen inesse
Hisce potes dictis, quae re plerunque probari
Euentuque vides. Igitur postquam omnibus esset
Prouisum, dictusque dies ac certa fuissent
Tempora, Nobilitas e toto maxima regno:

p.265
Huc conscripta coit: teque FRIDERICE Corona
Donatum totis regnorum fascibus ornant,
Impositoque sibi statuunt diademate Regem.
Digressi a templo magnis comitatibus arcem
Accedunt, epulisque vacant ac pocula poscunt:
Exactique dies aliquot sunt lusibus. inde
Quisque domum repetit. Rex ipse moratus, auitae
Indolis indicia, et patrij dat signa fauoris,
Erga omnes. Iamque huc animum totos ferebat
Conatus, grata populis vt pace fruatur,
Cumque suis habitet nullo prohibente sub alto
Ocio, et e vera patriam virtute gubernet.
Vtque minus dubitent se Rege pioque bonoque
Vsuros, primum qua relligione parentem
Constabat populis studuisse inferre salutem:
Hac sacra praecepit regnis proponier: illa
Haud se passurum quemquam discedere. Si quis
Audaci fortasse animo conuellere certet,
Et noua non notis inducere iurgia rixis:
Haud frustra facturum etiam. mox prisca sacrisque
Iura indulta locis: tum municipalia, leges,
Priuilegia, conuentus, et caetera iuste
Ordinibus concessa probat, confirmat, ab illis
Huc sese vertit, minimo vt sua regna grauarit:
Et nihil in prauos, reditus consumpserit vsus.
Multa igitur loca vel penitus subuertit, et esse
Amplius ista vetat. vel si non versa fuissent,
Vicinis iungit, coniunctaque copulat, vni
Praefecto tradit: qui quae paulo antea plures
Curarant, iam nunc solus curauerit. aut quid?
Expedit haud forsan multas prudentibus aedes
Esse viris, quibus vno et eodem tempore cultu

p.266
Prouideant. multo minus id forte vtile magnis
Regibus esse putes: qui cum non omnibus ipsi
Vel superesse queant vel formam tradere, lucro
Vellitur, ac stricta pendent Regalia lance.
Dum, haec sectatur nulli grauis, annus et annus
Labitur, ac grato voluuntur tempora motu:
Ecce equidem a Suecis veniunt Legati, et ad vrbem
Hafnensem accedunt, Gostaus Olaus et alter
E Bielkis Turo, patrijs vir et vtilis armis,
Consilijsque bonus: quibus est cum facta potestas
Dicendi, mandata quidem praesente Senatu
FRIDERICO exponunt: et quae videantur Erico
Ex vsu fore magnificis sermonibus augent.
Etsi autem nunc non Oratio tota Camoenis
Hisce ferenda siet: summa huc tamen omnibus vna
E numeris redit: Imperio iam Gotthico ademptam
Esse diu Gothlandiam, et id sine clade grauique
Suecorum fieri non posse dolore: silendo
Qui tamen ad clades tam magni muneris alte
Conniuent: ne quid turbasse haec nostra videri
Regna queant, pacemque armis fregisse ferantur.
Commoda sic Sueonum cordi esse haec publica Regis
Vt nihil haud faciat, nil non patiatur, vt esse
Commoda longa queant. eadem confidere velle
FRIDERICVM: quem iam deceat connitier, vt quae
Ex vsu geminis statuat fore maxima regnis,
Consilijsque iuuet studijsque tuerier ausit.
Multa autem Regum citroque vltroque priorum
Temporibus sunt acta, nihil tamen hisce moueri
Iam Sueones. Sola est quae rem Gothlandia totam
Aut pacare quidem aut poterit turbare videri.
Hanc situ reddas, vel si deducier aequis

p.267
Iudicijs patiare, cui iunctissima regno
Pareat, ac vero res ordine prodita constet:
Certe equidem placidis fundamina saxea regnis
Iecisti, ac faciles subduxti motibus ansas.
Quod si te quisquam tanta haec in commoda durus
Impediat, tibi se Sueonum Rex omnibus offert
Auxilijs: ne te tam iusta haec facta sequentem
Perturbet. vetus est etiam, Rex inclyte, regnis
Certamen: cui sint tres istae signa Coronae:
Et cuius clypeo stent ornamenta. tuetur
Suecia se longo maiorum iure. relinqui
Has sibi Rex Sueonum petit, atque ex omnibus vna
Danorum eradi nostra haec momumenta sigillis.
Hoc pacto geminas inter concrescere mentes,
Et quae firma sient coalescere foedera posse.
Cumque etiam iuuenes, et sint florentibus ambo
Fortunis, animos habeant et iuncta modestis
Pectora consilijs. obicem iam tollere certent,
Vt longa deinceps fraterna et pace fruantur.
Hic finis sermonis erat: licet addita quaedam
Nescio quae fuerint, (si rite audita recordor,)
De quadam veteri, quae forte pecunia Scanis
Ceu pretium terris aliquando soluta fuisset:
Et reddi poterat. sedenim non induo viuis
Cuncta coloribus. et locus est vbi dicier ista
Planius acta queant. FRIDERICVS pauca locutus,
(Etsi haud obscure quorsum haec oratio spectet,
Senserit,) amplecti Sobrini verba benigne
Sese ait, ac quo se responso in talia soluat,
Mox prouisurum. interea mensae admouet. et iam
Transierat biduum, cum Rex mandabat adesse
Legatos. illi vt venere, ita Frisius infit.

p.268
Magna viri vobis sunt tradita iussa: sed hisce
Sic responderi mandat rex Daniae. ab ipsis
Se regnum superis agnoscere: caetera cordi
Sic sibi cuncta fore, vt pacemque animumque tueri
Fraternum, mundo sese sub teste probarit.
Quin optare quidem communia commoda multis
Ante alijs ferri: quantumque hic pectore possit
Consilijsque bonis, operam sese esse daturum
Vt male non habeant, qui sese authore fidemque
Officiumque colant. si quid cognouerit, in quo
Foederibus saluis et regni iure, volenti
Praesidium Sueco tulerit: studiumque laboremque haud
Detrectaturum. dij dent, ne praebeat vnquam
Hisce aures, pacem qui connitantur honeste
Sancitam prauis subuertere motibus. esse
In Boream sparsis natura ac Numine regnis
Sic actum, vt magna nequeant sine clade moueri:
Et maiore quidem nequeant sine clade reuelli.
Concordes animos igitur tueantur, et esse
Fraternos libeat, ventura hinc commoda, quae nunc
Non etiam sunt nota quibus contraria mens est.
Caetera quae late sunt dicta, moramque locumque
Exigere. his, vbi sint mihi recte expensa, necesse
Quod prius esse putem: sic respondebo, nihil se
Frustratum vt voto Sueonum Rex sentiat esse.
Mittam autem, qui ipsum accedant, coramque loquantur
Consilium et rei inquirant. vos hortor, et ipsum
Vos moneo, vt paci conformia corda geratis,
Et quae vicinum deceant suadere velitis.
Responso Legati abeunt. res perculit ipsum
Continuo Regem. quid enim? iam occasio nostras
Quaeritur in sortes: nec sese obscura sub auras

p.269
Argumenta ferunt, odij ac prima tumultus
Indicia. aut aliud quid quaerit denique? nostros
Foedera maiores inter sancita, vetabant
In causam duci Gotlandiam. at iste paternis
Excedens monitis, cum, quae interdicta fuissent
Ante diem moueat, pacto est iniurius: et quae
Essent firma, graui verborum ambage rescindit,
Foedera perrumpens. haec est occasio, quam nos
Aduersum captat: qua nosque et nostra procellis
Obijciat, subitisque inuoluat motibus atqui
Qua tumet is rerum fortuna, haud nescio. multas
Decedens pater huic et opes, et plena reliquit
Omnia diuitijs, aeraria plena, suoque
Conferta argento latisque vndantia massis.
Has quibus insumat nunc vsibus, et quibus addat
Forte incrementis, vt sint amplissima lucro
Foenora, cum ignoret: fucatis motibus ignem
Exsufflat, pulcre latuit qui tectus: vt hic se
Foelicem ostendat, digestaque commoda regni
Proferat in lucem, ac studio spectetur: atrocem
Et simul vsuram per viscera nostra sequatur.
Sed neque suspicio, leuitas nec inanis honesta
Ocia perfringet: nec belli damna probarim,
Si liceat mihi pace frui. si prouocet, et non
Tranquillum sinat esse, operam Christo auspice, vestro et
Consilio dabimus, ne quid me Dania Rege
Vel detrimenti capiat, vel fracta superbis
Concedat populis. Valde est FRIDERICVS in hisce
Commotus. sedenim placida tum voce Senatus
Admonet, e primis rerum conspectibus esse
Non extrema etiam semper censenda. putare
Sese equidem, si de rebus, quas foedera certo

p.270
Complexu prendunt, rite admoneatur Ericus,
Esse quieturum. quod si vlteriora procaci
Commoueat studio, nec se comprendere possit:
Consilio Regi ac opibus non defore. sese
Hic tamen hortari, pacem vt sub pectora multis
Adstringat vinclis, nec se subitoue moueri
Impulsu sinat, aut alienae indulserit irae,
Quae nostris cupiat deterrima praelia damnis.
Labitur annus equis velocique incitus orbe:
Cum Rex non bellum spectans sua curat, agitque
Sedulus, vt Patrio sua sint non languida regno
Praesidia, ornatam deducit in aequora classem:
Machina colligitur, munitio crescit, opesque
Stipantur. multisque illata pecunia cistis
Congeritur, placidis conatibus omnia: cum se
Altera de Suecis profert Legatio, cui tum
Praecipuas auxit partes Steno Ericius. ille
Quod prior, explicuit maiore audacia: at istam
De Scanis causam nummisque aliquando expensis,
Deque Coronarum viciato iure, peregit
Liberius. Rex auditum placideque benigneque
Accipit. at postquam responso est auctus, abibat
Multa mouens animis, et acerbo percitus igni.
Vt vero excessit, iam non obscura patebant
Suecorum studia: ac animo quo tentat Ericus
Danorum mentes, Regemque procacibus ausis
Sollicitat. nihil is dubitat sibi bella parari
A Suecis: Itaque haud cessat patriaeque sibique
Prospicere, et celeres ad maxima tendere neruos.
Et tamen haud quicquam temere mouet. anxius vni
Si qua fata sinant aduertit pectora paci.
Quanquam autem crebris hominum sermonibus omnes

p.271
Impleri vicos fama spargente videbat,
Magnifico Suecis hanc rem conamine et vsu
Perficier: numeris solidas consistere puppes:
Delectus agier, muniri voce colonos:
Paulatimque alios alijs regionibus istuc
Induci, et totis increscere viribus vrbes:
Non tamen hac sese Danus ratione moueri
Sustinet, vt quicquam quod pacem tollere posset,
Tentarit. sedenim dilapsa aestate Senatum
Conuocat, ac animo quae sunt sibi visa recludit.
Legatos Sueco mittendos esse, satis qui
Promissis faciant: et quo sit pectore, quoue
Consilio magnis inquirant mentibus. aut quae
Inscitia haec nostra est, aut quae patientia? iam bis
In nostras, inquit, terras ac praedia nostra
Legatos, eadem tantum mandata ferentes
Haud tenui immittit numero: qui nescio voces
Quas mihi cum memorant, oculosque auresque putarim
Pene alijs magno curarum aduertere quaestu.
Illi equidem quanquam fuerint fortassis honesti
Eximijque viri: longas tamen vsque cateruas
Cum circumductent, sane haud res nostra latere
Hosce queat. fortasse etiam sibi plurima fingunt,
Quae cumulent dictis, et nostra in vulnera vertant.
Ille suos habeat Suecos sibi: quando tumultus
Nescio quos fama est illum molirier. haud me
Sic illudendum fas est exponere. iungat
Concordes animos, et qua fortasse tumescit
Exuat inuidiam, et nostro siet aequus honori:
Tum me vel totis accedat gentibus. haud me
Vicerit officijs: et quae communia nobis
Esse dedit natura, equidem communia vere

p.272
Sentiet. interea suspectos esse recursus
Procursusque mihi liceat, cum nulla fauori
Detulerint: potius sed spargant semina bello,
Diuellantque animos studijs, et foedera tollant.
His igitur sit finis, vt est Rex ista locutus,
Assensere viri: totoque e corpore mox est
Corficius delectus: in hunc Legatio plenis
Incubuit neruis, cui mox mandata modusque
Traditus: et quo se Sueonum sermone Tyranno
Inferat, ostensum est. fuit hic VVlfeldius vnus
Omnibus acceptus virtutem propter, et altas
Ingenij dotes, qui nec simulare, nec esse
Impostor poterat: nec honestae perfida laudi
Scommata, nec dubijs aspersit sumina flammis.
Mitius hoc meliusque nihil natura ferebat,
Nec qui maiori studuit prodesse misellis
Affectu, quacunque via aut ratione valebat
Consuluisse bonis. hunc Rex FRIDERICVS habere
Continuo secum, multis praeferre, parenti
Christiano gratum prius: vt qui plurima multis
Aularum grauia ac artes tolerarit ab annis:
Quique odijs nullum pressit, non obfuit vlli.
Huic igitur mandata dabat FRIDERICVS, at ille
In Suecos abijt paucis comitantibus, huc vt
Peruenit, Regi fuerant quae iussa modeste
Solerterque adeo exposuit, venisse secundo
Legatos, Sueonum missos a Rege: quibus quid
Iniunctum fuerit, tum quae concredita Dano
Rettulerint, ipsum non ignorare: quod essent
Consilijs primi, et Suetico pars plurima regno.
Ast eadem cum sint iterato allata, tametsi
Literae in haec pridem transmissa culmina tete

p.273
Praecipue Regem poterant docuisse, quid esset
Hic nostris animi, tum qua vicinia iam nunc
Se tibi vicino cupiat virtute probari:
Haud tamen id visum satis est: cui quicquid honestam
Ad pacem faciat, semper minus esse putatur.
Omnibus huc etenim contendit viribus. et me
Propterea misit, qui quid tibi mentis in hasce
Res siet, exquiram. nam quod Gothlandia, quod
Scania nunc causis inducitur: esse recenti
Maiores inter vestros ita foedere cautum,
Qua vos vna etiam comprendi lege volebant:
Vt tibi posse putes nulla haec ratione moueri,
Quin simul et Superos violes, et sacra resoluas
Iura patrum, diuis iam testibus aedita. Scire
Maiorum studijs ita te deferre, prophano
Vt nihil aequus agas impulsus acumine. tum quod
Attinet ad vetera haec regnorum insignia: Danos
Ceu nosti, priscis seclorum a cursibus esse
His vsos: nec se, vt minus his vtare, proterue
Acturum. Id petere, ac si quid contendere possit,
Hortari monitis: vt quae praesentia, quaeque
Maiorum a fatis tranquilla ac sacra fuissent,
Ornare, et studijs certent fraterna tueri.
Multa equidem varijs spargi rumoribus, ac si
Conflatum constet iam bellum, armisque redundet
Suecia. sed Danum nihil expectare maligni
Conatus a vicino, quem iusque fidesque
Copulat, et sibi quem maiorum stemmata iungunt.
Si quae communem regnorum posse putaret
Ad pacem spectare: equidem quo more parentes
Se sunt complexi, cum res afflicta duorum
Consilijs tolli, aut operas poscebat amicas:

p.274
Sic neque consilijs, nec honesto longius vsu
Defuerit. saltem studeat vicinus ineptas
Multorum voces, et blandimenta sagaci
Deuitare animo, pacisque sacrata tueri
Foedera: ne regnis tantum, sed pectore iuncti
Mutua fraternis duplicarint commoda rebus.
Scire equidem paucos quantum discrimen in armis
Et quae damna sient. motis Respublica bellis
Luget. et haud facile est repararier ocia, cum iam
Vicini rident, oculosque vulnere pascunt.
Haec tum Corficius Regi mandata locutus,
Etsi se inijcio gratum venisse modesto
Alloquio Regis pene intellexit: in ipsum
Res tamen est finem sic demum adducta, boni nil
Magnopere vt posset nostris promittere. longas
Implicat ambages Suecus, queriturque vetusto
Gotthorum imperio Gothlandica culmina, primam
Subtrahier partem, et Danis accrescere: cum nil
Illa etiam ad Danos poterit spectasse videri.
Hoc equidem vt toleret se pene vererier. illam
Reddiderint Dani primum, mox caetera posse
Colloquijs agier. quod foedera ad ista parentum
Pertineat, non his se etiam fortasse teneri,
Conditione quidem quod nunc meliore fruatur
Quam pater. is populi consensu culmen adeptus
Regium erat. mihi nunc heredi Suecia fasces
Subijcit, ac nullo regnum prohibente ministro.
Ille equidem veluti precibus moderatur apertam,
Ast mihi nunc patriam clausit fortuna Coronam.
Quod si forte volens non cedat Dania: certe
Venerit hoc, mihi quo concessum tempore vellet.
Nostro autem regno consultum ita censeo: ne quo

p.275
Pene etiam indigeat. si quis me vtatur amico,
Ille equidem officij fructum studijque benigni
Percipiet. si quae eueniant contraria, non me,
Fortunam sed quisque suam et sua facta queratur.
Haec Suecus, barbamque manu diduxit. erat Rex
Eximius forma iuuenis, quo pulchrior alter
Non fuit, excepto FRIDERICI corpore nostri.
Magna autem vis ingenio, et gratissimus ardor
Ad disciplinas inerat. quapropter in omni
Armorum genere et Musarum. prima tenebat
Compita, et immenso superabat acumine quotquot
Praecipuos inter florebant nomine Gotthos.
Namque equitare, manu pancrastas sternere, disco
Ludere, moliri cuneos et vincere cursu,
Doctus erat. tamen haud opus hoc tu ducere summum
Aut sublime potes, reliquis si forte libebit
His conferre, quibus solus superabat. in illis
Saepius et plebes vincit: roburque colonis
Maius inest, seruisque licet velocibus esse.
Ast quod Musarum studijs sacrisque Mineruae
Artibus excellat, peregrinis pectora linguis
Culta gerat, nullaque animi virtute careret:
Id laudem vero poterit censore mereri.
Et certe haud dubito Europa Magnatibus illum
His rerum conferre bonis: sed fata premebant
Inuida, et ob tantas contracta superbia sortes.
Omnibus in vita semel euenisse necesse est,
Quod doleat. quamcunque ferant tibi culmina laudem
Hac ne confidas. magni est amplissima regni
Gloria, sed duros dant celsa palatia casus,
Et graue pondus habent. veniaque fauoreque dignos
Hos tamen esse putes, quos vel fortuna fefellit,

p.276
Vel sua decepit miseros persuasio Reges:
Dummodo sidereos contra diuosque perhennemque
Haud etiam fuerint saeuissima turba parentem.
Namque indulgendum his nihil est. qui Numina pellunt
Sedibus, ac odium stricto minitantur ab ense.
In reliquis decet humanos, decet esse benignos:
Vel quia persimili sint usi sorte, vel hac quod
Post vti rursus reparareque pristina possint:
Vel quod te similes aliquando inuoluere motus
Et turbare queant. lucrum est miserescere, cum te
Vel virtus aliena monet, vel propria vincit.
Interea haec fiunt dum temporis omnia, et ipse
Corficius praestolatur referenda, vel illud
Nunc iter ingressus nostra haec ad regna reuertit:
Exacta est hyemis pars maxima pene, citumque
Transmittunt Phoebum peragrato sidere Pisces.
Proximus instabat rutulanti vellere gratum
Auratis aperit nobis qui cornibus annum:
Ecce iterum a Suecis rediens Steno Ericius vrbem
Appulit Hafnensem: fidensque ingressus, ab aula
Literulas poscit: liber quibus aequora demum
Balthica traijciat, Henetasque feratur in vrbes.
Cumque rogant: Regem nunquidne accedere? nunquid
Non etiam veteri cupiat pro more fideque
Alloquier? gratum id FRIDERICO ducier: vt quem
Praecipuo hic fuerit semper dignatus honore.
Haud sibi nunc, inquit, Dano mandata Tyranno
Exponenda, suo commissa Rege. negocii
Alterius causa nostras vrgere per vrbes
Tantum iter. optare vt celeri Germanica cursu
Littora contingat: domini inter id #esse. precari,
Vt se maturo properantem hoc munere iutent,

p.277
Officium id gratum Regi sibique futurum:
Cui post, si vsus erit, cumulata aequalia reddat.
Frisius (hunc etenim FRIDERICVS iusserat esse
Praesidio rebus: qui sese absente tueri
Et praestare locum, Hafnensique morarier arce
Debeat, ac vigiles peregrino aduertere sensus)
Audito, nihil his Stenoni regionibus esse
Quod peragat: sese missurum, dixit, ad aulam
Protinus esse aliquem: qui quod petijsset eodem
Perficiatque feratque die: quod proximus esset
Rex etiam, atque noua nunc forte moretur in arce:
Moxque adeo misit. Steno nil opus esse putabat
Sollicitum reddi leuia haec ob munera Regem.
Hic satis esse quidem, si Frisius ipse roganti
Annuat: atque abitum securaque littora praestet.
Frisius haud tantum sibi posse licere: nec esse
Id laudi, dixit, Stenoni. quin pene vereri
Ne Regem offendat, si sic agat. esse benigno
In Stenonem affectu: quem si fortasse cupisset
Conuentum, sibi se fabam cudisse. rogare
Ne graue sit minuisse viam, paulumque morari.
Ast indignatus Steno, nescio protinus ore
Quid fremere, ac dubijs contendere vocibus. acres
Iussit equos sterni, manibusque instare ministros.
Dum vero haec geminos inter variata geruntur
Heroas, multa hic animum partitur in acta
Frisius: et semper cum proxima damnat, in illa
Mox tamen ingenio nunquam fallente reuertit.
Suspitione etenim haud minima percellitur: vt quid
Huc iterum Steno? quid properat? cur denique Regem
Ceu fugiat? cur conductu non saluus in vrbes
Has sese nostras, his sese immiserit oris?

p.278
Praecipue Regi cum nec mandata, nec vllum
Explicet officij signum, nil deferat: id
Vir tantus? vel quo iam denique cesserit: aut quid
Contendat? curas ita Frisius impulit. alter
Hospitio fremebundus atrox sub murmure versat
Pectus, et haud tardis abitum sibi gressibus vrget.
Sed nihil est cum fata obstant, meditando triumphum
Fingere. plane autem diuersa hos indole ludens
Obiecit fortuna viros, qui mutua tentent
Pectora, et haud dubias prodant certamine mentes.
Alter ab excelso proflans spiramina vultu,
Atque supercilijs oculos motando tumentes
Indulgetque irae ac clatros vi rumpere certat.
Indomitus veluti cum se Leo suscitat, omnes
Terret agitque boues: rugitibus implicat auras,
Et late circum perculsa armenta vagatur.
Illa tremunt, victasque ferunt in praemia palmas.
Alter at ingenio facili, sed pectore valde
Prudenti, ac animo quaecunque ad facta sagaci
Solertique nihil voces agitare superbas
Non pugnare minis: nec sese extollere suis
Vocibus: at firmis subnixus in ardua neruis
Officio nusquam cedit, Patriae ampliter auget
Commoda, et accensos multorum faucibus ignes
Sobrius extinguit, cursusque eludit inanes.
Illi igitur cum sic fuerint, a tempore noster
Consilium capit. Henricum de Rade, ministrum
Antiquique virum generis iubet ire citato
Valde etiam cursu (nam nunc olfecerat esse
Pene in procinctu ac abitum molirier) ipsum
Qui Stenonem verbis et honesto more salutet:
Significetque animum Friso esse accedere: verbis

p.279
Colloquier: si quo, quod honesta exquirere possint
Officia indigeat, se curaturum: aderit mox
Publica qui salui conductus symbola reddat.
Radus vt exposuit domini mandata: nihil iam
Esse sibi Steno respondit, quo vellet egere
Frisii opera: nec colloquijs sibi posse vacare
Hac vice. Radus in haec non multa locutus,
Sollicitat gressum vestigiaque incita crebro
Praecipitat motu: cursumque ita digerit, vt iam
Sudor in ora fluat. Quem Cancellarius vt sic
A longe aspectat, quod erat facile antea versans
Pectoribus: quid nunc, Rade, inquit, Ericius an nos
Colloquio dignatur? an haud etiam? ille moratus
Hic nihil, Haud etiam. Sibi nunc non posse vacare
Congredier. iam iamque parat discedere: fraenos
Mandat equus, quidamque diu vel ephippia pressant,
Vel iam pressuri celeratis cursibus instant.
Hocne, inquit Frisus, modo? at heus ne denique cesses
Tute etiam, et tibi ne iam desit cura, videto.
Vade age, et Andreae dic Gotskio: vt ocyus acris
Et vigilans vrbis seruet custodia portas:
Egredierque vetet Stenonem. fuit ille modesto
Ingenio Andreas, et vir, si caetera spectes
Musarum praeter studia artificemque Mineruam,
Talis, qui cuiuis conferri posset, honesto
Cumprimis animo et rerum experientia, eratque
Pro Patria studium et Regem moderatus amabat.
Hoc igitur Consul cum tempore is esset, ad illum
Frisius Henricum misit: qui protinus vt rem
Mandato accepit, rem perficit. aucta recenti
Actutum stabat custodia milite: cum se
Vectus equo multis Steno suspectantibus infert

p.280
Occiduamque petit celeri conamine portam,
Praecurritque suos. ceu cum vaga retia Ceruus
Prospicit, ac denso torqueri verbera gyro:
Deuitare plagas cursuque eludere funes
Destinat, aut rectos saltu transcendere vallos.
Haud aliter pleno dum tentat Ericius ausis,
Inuitis etiam tum claustra tuentibus, vrbe
Rumpere, et obuersos in moenia soluere ronchos:
Ad portam tendit. Sedenim non fida dabantur
Hic responsa satis: nec gratum erat arma virosque
Aspicere, et circum vestiri corpora ferro.
Vt tamen exegit vigilesque manuque remouit
Quosdam etiam, et magna vi nititur: vtque sequentes
Proclamant, Stenonem, Stenonem esse: nec illius esse
Impediendum iter: ille autem validoque citoque
Trudit equo: quidam, quid enim vir pessime? nosne
Vna omnes etiam? et dicto, venabula fronti
Pangit equo, retro agit, et subsidere cogit.
Hic vt sese abitu vidit prohiberier, etsi
Iam satis, atque satis bacchatus voce fuisset
Indomita, dum nunc fures, nunc denique lixas
Calonesque vocat, magnisque minatur, hiantes
Auersum turbas adigit, tum rursus in vrbem
Praecipitat cursum: cumque explorarier audet
Portarum reliquas, simili tum pignore firmas
Inuenit. Ille vijs totam clamando per vrbem
Discurrit. vel quis stomachi imque #potentis et ausus
Explicet effraenes? mihi quas dabit Hafnia poenas?
Hafnia? quas etiam poenas dabit Hafnia? ceu iam
Dania perpetuis subsideat obruta damnis:
Quod fortasse virum non sane recta secutum
Hafnia paulisper retinendum duxerit? ac si

p.281
Non etiam intersit regnorum, opibusque animis
Posse valere? equidem stolidis licet esse colonis:
Regibus haud etiam fas sit. Si Suecia iustis
Perpetuisque adeo circumspicit actibus, istuc
Qui sese intulerint: quid peccat Dania, si se
Muniat, ac vigili partum tueatur ocello?
Et vanum est contemptu agere: ac si naribus istic
Nil homines valeant, caecoue e lumine cernant.
Tum quae stulticia est maior, quam voce minisque
In totas gentes, et tota in culmina ferri?
Praecipue solidae cum libertatis ab vsu
Excussus teneare. hic nil tibi iurgia prosunt:
Mitibus est opus: vt longos patientia vincat
Circuitus. etenim varijs varia aspera saepe
Eueniunt: his non pugnandum est robore, quanquam
Viribus excellas alibi. simulando, parumque
Dissimulando omnem, si fato vtare secundo,
Et molem excutias aduersaque plurima vincas.
Bis sapit, inijcio quisquis sapit. omnibus haec sit
Regula certa viris: ne magnis mente superbos
Muneribus iungant. fortunam hij frangere possunt,
Sarcire haud possunt. prima est et prima ruina
Imperijs, quando elato Prouincia Regi
Subditur, elatos et habet Rex ipse ministros.
Aut quid Alexandri regnumque et ditia strauit
Culmina? nonne superbia? non superique hominesque
Aeque odere aliud. quae tunc est pessima, cum se
Venditat officijs agninaque vellera sumit,
Obiectatque tuis astutas sensibus vmbras.
At Steno cum vidit sibi forte patescere nusquam
Egressum, hospitium repetit: queriturque minaturque,
Et sibi quas fingit non attinet edere voces.

p.282
Vt Regi innotuit factumque et causa, probauit.
Iamque aliquot subiere dies, et Martius ipse
Exegit medias per prima volumina partes:
Legatus redijt Suetico cum noster ab orbe
Corficius, Regemque adijt tunc arce morantem
Fridricksburgensi: cui cum retulisset Erici
Omnia verba: videri equidem sibi, dixit, ab illo
Nil expectandum, quod quis sibi possit amicum
Ducere: ni mentem atque ardentes forsitan iras
Mutet, et in melius quae sunt concepta, reflectat.
Haec cum dixisset: FRIDERICO pectora nusquam
Sunt turbata. equidem si sic, ait, esse necesse est,
Ardeat: ac tumido si sic iuuet, arserit igne.
Alea iacta siet. Superos ego testor, et huius
Facta futura manus, non meme bella volentem
Vlla sequi. Sed tantopere si noscere Sueco
Collibeat quis sim, vel quid mihi Dania possit:
Haud quaquam impediam, minus vt sua vota sequatur,
Exsatietque nouo crudelia pectora damno.
Tum vero hic infert VVlfeldius: anne per hasce
Fecit iter terras: cum nuper Ericius inde
A Suecis veniens Germanas impiger vrbes
Accessit? risit placide FRIDERICVS, et huius
Non tibi facta viri, rerumque audacia constat?
Ille equidem per nos cum vi perrumpere certat,
A Friso retinetur: habetque hunc Hafnia valde
Iratum, et saeuis minitantem funera dictis:
Vt quos protelet, pauidosque in vincula mittat.
Corficius primum obstupuit. mox deinde, beasti
Meme, ait, ac laeto cumulas Rex inclyte, sensu.
O factum bene. vir multis studet iste malisque
Atque vijs nostro conflare pericula regno.

p.283
Ipsa etiam hunc varijs nunc culpat Suecia dictis
Proscinditque: licet non audeat vna querelas
Pandere, et hunc contra quae sunt meliora tueri.
Vsque adeo huc Regem pepulit, ne flectere possit
Consilium, et magnae meditari commoda paci.
Multi illum quacunque via, quocunque profectum
Ad mala fonte putant: quamuis quaedam inscia rerum
Pars abijsse ferat, ceu connubialia tractet
Foedera praetextum fingens: sentiscere fraudes
Vt iam nemo queat. certi nil dixero, nec quod
In dubio est populis, constanti ego gutture firmem.
Valde opportune tamen accidit, illius esse
Subuersumque iter: et meme huc redijsse prius, quam
Finibus hunc nostris retulisset fama teneri.
Namque id per Superos tibi Rex ego testor, in ipsum
Si quid perfectum meme praesente notassent,
Haud sane huc gressus referentem dura tulisset
Suecia. at hic si quid passus fortasse fuisses,
Rex ait, a Friso tibi scires esse profectum,
Qui fraenos homini iniecit, prohibetque viarum
Vsibus, ac portis hinc interclusit euntem.
Corficius Frisum laudat, recte arbitror illum
Fecisse: at tibi nunc seruandum censeo, donec
Haec quorsum erumpat studiorum flamma malorum,
Perspicias. post tute scias, quam noxia secum
Hic Steno consilia et sceleratos deferat ausus.
Haec secum vario cum Rex libramine pensat
Atque omnes implet numeros meditando, iubebat
Extemplo Stenonem abduci: qui vectus in arcem
Kalundburgensem, totos ibi quatuor annos
Degit, non aliquo vitae semotus ab vsu,
Qui bene commeritos poterat decuisse clientes.

p.284
Cumque ea gesta forent, languere VVlfeldius ipso
Forsitan e motu, deque asperitate viarum
Cepit. et vt nullo succedunt pharmaca fructu
Deficit, ac vitam tristi sub funere mergit:
Augurioque fides Regi fuit. Illius haec est
Summa velut nobis Rex ipse ea somnia narrat:
Quae, cum Corficius reditum maturat, habere
Dixit, et hoc magno iam se terrore moueri.
Nam caput huic demptum sese vidisse necato,
Idque manu Regis Sueonum: longeque cruorem
Purpureum et multo subeuntem flumine ferri.
Quae si vera forent: equidem data causa fuisset,
Vindicibus quae iusta dijs mihi traderet arma,
Haec quibus haud tenui crudelia caede piarem.
Opto autem neque sic Suecum insanire: nec isto
Me luctu afficier, rerumque euentibus angi.
Nos solamur: et huc saluus tibi venerit: inde
Si quid contingat; Regi non falsa fuisse
Visa probet. redit ille quidem ceu diximus: ast vt
Redijerat mortem sibi protinus induit, inter
Languores questus sese hoc sibi funera motu
Insolitisque vijs, poclisque frequentibus, et re
Mensarum insueta sic contraxisse, sibi nil
Vt medicina quidem et curarum impendia prosint.
Ille autem magna est animi constantia, et ausu
Egregio extinctus. caput ast sors abstulit, acri
Cum bello implicuit Danorum Suecia gentes,
Legatoque nocet: sedenim sua deinde cruore
Mutua multiplices implebant vulnera riuos,
Curarumque vndas varijs terroribus augent.
Illatus tumulo est sacrata VVlfeldius aede
Hafnia qua prima nunc vtitur. inde relata,

p.285
Concilio res est, summoque exposta Senatui
Incendit mentes: alterque hoc, alter at illud
Cum suadet, cunctis sententia patribus vna
Haec placuit: ne quid tranquillo principe Sueco
Rex moueat: causam prior vt tribuisse videri
Possiet, ac grandi iecisse exordia bello.
Sic tamen et curam esse adhibendam rebus: et hisce
Consilijs actus moderandos esse, necesse
Vt si forte siet patriam defendier armis:
Ne tum securos, ne tum mala nulla timentes
Opprimat, ac meritis sua sint dispendia damnis.
Quin stultum esset, in his rerum rumoribus esse
Nil etiam vigiles. poterit vicinia pace
Vtier: et nobis sit fas exquirere, belli
Quo scelus auerti aut possint quo incommoda tolli.
Rex operam sese tum clara voce daturum
Spondet: vt inuito, si belli flamma sequatur,
Accensam sese cunctis sapientibus esse
Perspectum poterit. Sedenim cum nauibus ante
Audierat curam Sueonum impendisse Tyrannum
Praecipuam: sane nihil ille laboribus esse
Parcendum ratus, actutum pedibusque manuque
Nititur, vt solidae constent sua robora classi.
Praecipue Batauis Zephyrasque colentibus oras
Cum monitus foret, haud tutos iam denique fluctus
Praestari ratibus: neque littora tuta subiri
Eoasque plagas, Dano ni vindice pontum
Sulcare, et laetas poterint proferre rudentes.
Hesperijs fama sparsum esse in partibus aequor
Tanquam obsideri Sueticis iam puppibus. istud
Permetuisse: vt qui Dano consueta dedissent
Helsingorensi disposta telonio, in altum

p.286
Ne post delatis geminare tributa necesse
Tum siet, ac Sueticae submittere lintea classi
Quod sane inuiti facerent. orare proinde,
Praesidium vt Rex his accommodet vsibus. haud se
Et Sueco, et Dano praestare ea munera posse.
Rex studijs hominum motusque et iure vetusto,
Hanc sibi rem curae fore rettulit. inde parando
E toto expedijt numeroque et robore puppes
Praecipuas, omni instructas quam maxima possunt
Poscere bella manum: rebus nil defuit, et nil
Defuit his ipsis dura ad certamina: miles,
Machina, pila, globus, latera ardua, robora, nautae:
Tormenta et puluis: tum res, quibus aequa culinis
Supplementa forent. magnis velut vrbibus insunt
Omnia, sic inerant his puppibus omnia: quas tum
Deductum Batauos firmas iubet ire carinas.
Praefectum Brockenhusa de gente Iacobum
Huic summum classi statuit. qui deinde profectus
Vsus erat facili propassa in carbasa vento.
Hollandi recta Dantiscum accedere. nostri
Quod nihil hostilem sensere in fluctibus aestum,
Durant, ac vacuo dominantur in aequore: nec quid
Vel Sueonum flammas, vel nitra crepantia cernunt.
Interea totus Veneri sacer exijt orbe
Mensis, et in Maium delatus Apollo, sub ipsum
Tendebat finem: Geminosque secabat in aequas
Hinc atque hinc partes rutuloque ardebat Olympo:
Cum subito e Suecis nostrum prorupit in aequor
Nauibus instructus paucis, itidemque Iacobus
Nomine et a patrio iam dictus Baggius orbe.
Hunc Ammiraldi iam pridem Suecus honore
Ornarat: quod consilijs vsuque valeret

p.287
Plurimum, et audaci spectaret ad ardua motu.
Venerat a nostris olim regionibus, hisce
In terris natus, qua sese Hallandia ripis
Obijcit ac lato prospectat in aequora cursu.
Is Christiano igitur cum operamque fidemque Monarchae
Obtulerit, cuperetque aliquo tum forsan haberi
Censerique loco, rebusque praeesse marinis,
Non ita iam generis celeber splendore: repulsam
Pertulit. ad Sueones igitur cum forte profectus
Esset, et his opera studiumque fidemque probasset,
Gostao placuit: qui morum censor et omnis
Ingenij mirus sane explorator, vt esse
Huic studium ac alacrem magna ad conamina mentem
Perspicit, acceptat, rebusque adhibere gerendis:
Seu Moschos pellit, seu lata per aequora puppes
Instruit, ac primis subducit viribus Ansas.
Huc ergo ratibus postquam deuenit, vbi esse
Prospexit nostros, cum signa, statusque notasque
Cernit, et e totis quod res erat, accipit armis:
Protinus invehitur, lateri et latus obicit: vtque
Qua collimari celsa in carchesia posse
Vidit, ab immani primos Serpente iubebat
Laxarique globos, nitroque impellier ignes.
Illico corripiunt flammas tormenta, tonatque
Aer, ac magno pontus stridore remugit.
Hinc aliudque aliudque itidem displosit: et vt iam
Haud procul a puppi quodam ferit aera, noster
Colloquio signum, et iungendis symbola verbis
Extulit. is signum postquam probat, arte carinas
Occupat ac Holmam secum traducit ad vrbem.
Hoc belli inijcium, hic violati foederis orsus
Et pars prima fuit. Abductis nauibus vt res

p.288
Constitit, hunc equidem casum FRIDERICVS acerbo
Plane animo tulit: egregio quod milite, quodque
Nauibus, et primis afflictus viribus esset.
Dissimulat tamen et celerem praecone Senatum
Conuocat, ac tali venientem voce moratur.
Quo se nostra viri fortuna inclinat, et e quo
Nos consobrinus spectat nunc lumine: rerum
E forma et lato populi rumore videtis.
Nec multis opus est sermonibus. antea fratrem
Et mihi praecipuo dilectum pectore Magnum
Sollicitat: fidei oblitus generisque paterni
Vt sibi se iungat deserto Fratre. recenti
Nunc etiam nostras nobis stratagemate naues
Abstulit. an vero expectandum forte putatis,
Vt coeno inspergat faciem mihi? is vndique sese
Munit et audaci prorumpit in aequora cursu,
Praedaturque tuis pene in conspectibus. idne
Pertulerim? an bello cladesque hostemque repellam
Commissumque mihi regnumque ac iura tuebor?
Dicite. quantumuis varie est hic vocibus actum:
Dum repeti naues quidam, sed iudice quidam
Decidi rem posse putant Suecumque moneri:
Et foedo abstineat quae sunt tranquilla mouere
Impulsu, et grauibus causam dare cesserit armis:
Cum tamen illa diu res est agitata, probarunt
Bellum omnes: Regemque iubent molirier, vt nil
Principe se detrimenti cepisse videri
Regna paterna queant. Sedenim rogat ille, velintne
Vna etiam secum belli tolerare labores:
Castra sequi, conferre operas, neruisque tueri
Imperium, ac animis praestare lubentibus hoc, quod
Ex vsu siet: ac communem augere salutem

p.289
Consilijs? illi officium facturos dicere. tandem
Decretis bello est subscriptum animisque quierunt.
Heu quanta est homini facta in malesana ruina,
Quantus amor rerum, noceant quae euentibus: et quae
Cum factae constant, luctus in praemia reddunt?
Valde autem segni ferimur vel ad optima cursu:
Vel siquid fortasse etiam contendimus, istuc
Cum ventum est, agimus nihilominus omnia prauis
Motibus: aut animis concepta remittimus: aut nos
Consilijs duci patimur vertique malignis,
Vt quae iusta sient iam fracta mente sequamur.
Vna autem re valde etiam sunt lyncea nobis
Lumina, stulticiae partes sectarier. et cum
Vitae vsu nobis tranquillis esse liceret,
Officijque vacare, et honesta pace potiri:
Elati studijs ita rumpimus ocia, nos vt
Nec pax, nec sanctae quae sunt communia paci
Commoda, nec rerum possint nos iura tueri.
His praestare malis causam, nil te esse peritum
Rerum: at delitijs innatum, semper amicis
Semper blanditijs, semper gnatonibus vsum:
Qui quae optare potes studeant tibi tristia blandis
Perficere: vt tacito cumulent tibi vulnera morsu,
Quae vix scire quidem nisi duro in funere possis.
Quod si iactatus fortunae casibus esses,
Et varios inter prensasses laeta dolores:
Multo aliter rerum complexus lucra modestos
Indueres animi tranquilla ad culmina motus:
Et tibi sollicito retinendam iure putares
Fortunam. Sedenim nihil est Magnatibus istud
Obsequij laudare genus. libet esse proteruos,
Et quo prima ratem trudit dementia, ferri.

p.290
Quin siquid duris interdum casibus acti
Consistunt: si se expediant vitaeque fruantur
Libertate graui rumpunt tranquilla furore:
Asperiusque etiam grassati cuncta resoluunt,
Cunctaque transiliunt: nec quo se iure teneri
Aut ratione volunt. siqua se occasio longe
Ostendit, celeri arripiunt hanc forcipe, quaque
Est via crudeli miseros sub funere sternunt.
Tuum benefacta etiam quidam sic denique prendunt
Compensantque: vt sint primi qui iusta merentem
Iniustis onerent, pacemque in praelia vertant.
Quid Roboam? quid Alexandrum, quid denique saeuum
Ambioriga canam? quo nunc se Gallia facto
Prodidit? officijs certes, vt iniqua receptes
Praemia. sed lacrymis agitarier omnibus, at non
Tollier ista putes. radices altius egit
Morbus, et in medijs clades furit aucta medullis.
Rectius hic igitur Sueonum fecisse Tyrannum
Conijcias: si defuncto quae regna parente
Iam tenuit, solido studuisset prendere vinclo,
Et tanquam vberiore basi firmasset. id ipsum
Sic potuisse putes: si nunc cum aetate valeret
Iudicioque nouo patrium sub foedere foedus
Augere, et forti properasset stringere nexu.
Haec res officiis animos iunxisset, et amplos
Vicinis etiam cumulasset gratia fructus.
Nam Gothlandiacas animo meditarier ornos,
Et pinus sperare, leui quas vertice montes
Parturiunt istic, inhiareque mentibus vrbi:
Somnia sunt. nec enim verbis haec maxima Dani
Detulerint. nec si lucrari ea Suecia bello
Posset, an haec etiam pacata Suecia motu

p.291
Possideat? sed holus poscunt vt larida, sic se
Dania sub nexu et Gothlandia nostra tenaci
Prendunt ac solide sese complexa tuentur.
Quin poterat meritis aliquid tribuisse: quod huius
Imperij studijs teneat suum? an excidit omni
Res animo, quid Taccensi sit denique gestum
Seditione? libet non ista reducere. Prisco
Quae nunc ex vsu tranquilla putaueris esse,
Haud moueas: paruo seruentur maxima damno
Commoda, et assueta nil maius pace probaris.
Vt vero innotuit Lubeco, Suecia quo se
In Danos motu satagit proferre: recensque
Haud prius indicto gratissima carbasa bello
Egregiasque rates subito stratagemate captas
Abductasque: equidem quod res erat, ista putabant
Haud passurum etiam Danum: mora nulla, citato
Approperant cursu, Regique exponere: quantis
A Sueco damnis quantaque iniuria ab annis
Iam multis affecta siet Respublica: quales
Officio reddit veteri fera Suecia grates.
Ignotum nullis iam gentibus esse quid ipsum
Gostao pridem Lubecum praestitit, isti
Gostao: profugum quem cum accepisset, honeste
Vrbs habitum patrias fido deduxit in oras
Praesidio: et magnis adiutum viribus, istis
Tum commendarit. primos qui forte tenebant
Consilijs operaque gradus: vt regia demum
Culmina et augustos victor sit adeptus honores.
At quae pro tantis benefactis praemia? quasque
Reddidit iste vices? cum non nisi magna fuisset
Pollicitus, quali praestantur munera discos
Quas olim leges, quae priuilegia priscis

p.292
Regibus impetrata, ipsoque probata Tyranno
Et firmata, quibus fregit rationibus? actos
Pene etiam regno exclusit: iugulare ministros,
Et libertatis nil cedere ciuibus. immo
Mercibus iniecit sceleratas sanguine dextras,
Detinuitque rates. cumque aequora Naruica nostro
Sulcamus pro more, vijs vetat ire secundis
Consuetisque. nihil ferus intermisit, atroci
Vt nos afficeret meritos ceu tristia, damno.
Ille suis sedenim fatis concessit. Ericus
Succedit, multis genitore onerosior ipso
Partibus: vt qui nil quae sunt subducta putarit
Reddere. quin potius noua ciuibus arma minando
Terret, et immani frendens canit aspera rictu.
His vrbs mota malis, si quid se vlciscier armis
Posset, vt haud gratis haec tolerarit damna, periclum
Nil etiam fugeret. Quodsi, Rex inclyte, menti
Stat fixum tibi funestas certamine clades
Pendere, et illato meritis aequalia bello
Reddere: nos equidem nostras adiungere vires
Et conferre tuis praesto sumus. Vtitur vltro
Oblata Rex conditione: nihilque putabat
Hic disceptandum. vel quorsum, ait, ista negarim
Praesidia? accede: et quo se fortuna, Deusque
Euentum vertat communi ex sorte videto.
Bis senas pepigere rates, quas protinus huc se
Missuros spondent, nec abest constantia dictis.
Plane autem eximijs Lubecum est ciuibus et re
Auctum etiam lauta: domibusque amplisque plateis
Exsuperat: ditique ferunt se aeraria nummo.
Redditur aequali ductum ius lance: nihilque
Ingenio magnis concesserit vrbibus: vna

p.293
Re maior: pelago quod sit vicina, suasque
Hinc merces late varia in compendia mittat.
Multa autem in Danos seclo admisisse priore
Cum constet, sane hoc cui nunc dat Symbola bello
Haud segnes praestare manus, coniuncta tueri
Robora, et hostiles ratibus perrumpere classes.
Denique res ponto quantum est tentata, ferebat
Praesidium, et iustas pandebat in aequore vires.
Interea accitas Germana ex gente cohortes
Inuictosque equites et plurima signa pedestris
Militiae in regnum Rex introducit. ab Austro
Cum veluti plena venientes grandine nymbi
Praecipitant lapsus obscurumque aera densant:
Sic contracta ruunt impletis agmina terris
Insistuntque vijs nulloque incommoda sensu,
Non ea quae intulerint, non quae patiantur, iter nec
Magnopere aduertunt: Mens est obuersa periclis
Et Suetico crescit spes inuidiosa metallo.
Huc se igitur primis Suuatzburgius intulit armis
Guntherus, veteri maiorum clarus ab ortu:
Quem quia multiplici Comitem Rex antea bello
Duceret excultum, magnisque ex usibus esse
Instructum statuit, venientem amplexus honesto
Censijt esse loco, studijsque ornare secundis.
Hunc iuxta celebri iam aetate Georgius, et re
Perpetuoque vsu bellorum haud impiger Hollus
Aduenit, egregium traducens militem et armis
Munitos pedites, quantos bis dena ferebant
Signa viros, auidisque animis et robore fultos.
Post alij turmas equitum, peditumque maniplos
Adduxere: locosque omnes atque oppida miles
Complet, et in Sueones sitienti intendere cursu.

p.294
Delectus extemplo habiti: monstrantque quibus rem
Viribus, et quali tum milite Gotthica tentent
Culmina Praefecti: nec abest censura, probatos
Omnes: ac meritis acceptos vocibus. inde
Paulatim in Scanos traductae copiae, in vrbes
Hinc atque hinc, citius namque aduenere, locantur
Diuisae, postquam his prospectum est, ocyus omni
E regione suos Rex ipse explorat, honestas
Hercle etiam turmas: quibus haud, quae dicere posses
Egregios decuisse viros, animusue manusue
Armaue et vrgentes submissa in fraena caballi,
Defuerant, cum res toto iam constitit vsu
Et perfecta foret: celeri mox voce Ducesque
Praefectosque omnes Rex conuocat: vtque profecti
Iam circumstabant, belli dedit esse gerendi
Induperatorem, Suuartzburgium: eumque maniplis
Commendat: cui se supremo exercitus esse
Parentem debere sciat, iussumque tueri
Et mandata sequi. Tum Sueco denique Feci-#
alem transmisit, qui hostilia nunciet arma,
Et causam instantis decretaque tempora belli
Explicet. hoc tum se Niclaus munere prima
Fontenus cum laude probat: qui Gotthica postquam
Attigit arua, equidem Regem petit: vtque potestas
Est data conueniundi: has nunc, ait, accipe Dano
Transmissas tibi Rege: simul his accipe iusto
Indicia et pariter flagranti exordia bello.
Et dedit. alter vt est nil percunctatus, habere haec
Se rata dixit: et vt stetit obuius, imperat ensi
Ardua Fontenum submittere colla, legique
Publica missa iubet, res vt iam constitit, esse
Hoc sibi gratum, ait: ast domino mea dicta referto:

p.295
Cum tumido potius bello decernere, nostro
Quam Sueonum libeat Gothlandica praedia regno
Tradere: docturum meme esse, quid arma mouere
Et proferre siet. tu te hinc age, cuius et esse
Incolumen vitam mea per rura omnia dono.
Tempus erat cum Sol medium partitus Olympum
Sub Notias multo tendebat acumine partes,
Insistitque vijs, vbi fulgens aurea lambit
Sidera, et aequatos Virgo subit alta iugales:
Agmina cum toto mandat Rex nostra moueri
Praesidio, et Sueticis se ferre videnda colonis.
Primus in Elsburgum labor est decretus: vbi ingens
E Gotthis fluuius rapido se in littora cursu
Hesperiasque plagas agit, ac caua subluit arci
Moenia, et obiectas hinc atque hinc diuidit vrbes.
Exitus angusto patet hic sub limite, quo se
Suecus in occiduum fundat mare. siue gerat rem
Bellorum flammis, aditusque ad nostra requirat:
Seu secet infidum mutandis mercibus aequor,
Externasque petat lucri in commercia gentes.
Hac igitur salua Sueones cum parte moueri
Constabat nulla pene vtilitate, cohortes
Huc traducendas primo cum Marte putabant:
Fortunamque adeo tentandam. Exercitus ergo
Hanc postquam tenuit celeratis cursibus oram,
Metari mox castra: casas defigere, vallum
Ducere, et instratos tellure obcingere corbes.
Vt vero sese iam muniuere, parumper
Considunt aliquotque dies spectare: quibus rem
Consilijsque ausuque gerat: quas motibus hostis
Ostendat vires, quo se tueatur ab vsu.
Cum Rex obsessos misso Oratore monendo

p.296
Sollicitat, quo sint animo? num dedere muros,
Aut seruare velint? Illi haec sibi tradita narrant
Conseruanda: nec esse animum sibi prodere. Quod si
Quid Dano forsan libeat fecisse periclum, ii
Quos obsidendo studeat premere, audeat. esse
In medio palmam positam, quam denique si quis
Auferat, huic solido constet victoria lucro.
Interea varijs allata e gentibus omnem
Castrorum numerum Cereris confecta paratae
Munera complebant: frumenta amplissima: comme-#
atus, et in celeres noua pabula missa caballos:
Vina etiam, mercesque amplae, et ditissima rerum
Copia, qua castris nil defuit omnibus. has vt
Protraxere moras, nihil actum est denique eorum
Quae fieri sperare. etenim sese inde putabant
Elicere in planum Sueonesque ac Gotthica posse
Robora: subsidio quae si fortasse venirent
Arcibus, vna opera fortunam vtranque pericli-#
tarier optabant, pariterque aduertere, quo se
Suecia militiae tantos proferret in vsus
Ingenio, et quantis committat viribus arma.
Illi autem cessare manu, concredere fatis
Euentum, et forti nimium confidere muro.
Quod postquam aduertit, summosque Ducesque vocabat
Rex celer, ac tali venientes voce moratur.
Frustra equidem tempus terimusque ac ocia: non hac
Se vinci Suecus, neque debellarier arte
Duxerit. haec igitur faciamus missa, sedendo
Nil agitur. ridere equidem nos hostis: et illud
Quo paueat, mentem potius firmauerit. acri
Haec iuga tormento mihi sunt quatienda, viaeque
Per medios certe per saxa rigentia muros

p.297
Apperiendae, vbi se procursu miles aperto
Arcibus infundat, hostique haec moenia turbet.
Impendendum aliquid fuerit fortasse: sed illud
Posse redire etiam magno cum foenore cernes.
Dixerat. actutum cuncti celerare. carinis
Pridie erant tormenta aliquot perlata: quibus via
Maior, et impulsu rigidissima pila volabant.
Haec alijs iungunt, capitur locus: omnis in vnum
Machina conspirat. metitur circulus orbem
Quo globus, et socio coeant fera fulgura pulsu.
Iamque adeo stabat disposta in funera moles
Elsburgo minitata: sono Philomela tonante,
Et Canis ore voment flammas, et cantibus asper
Turdus, et immani Coluber truculentior igne:
Aethneique alij fratres, quae iusque nefasque
Non nisi tartareo dispensant monstra fragore.
Cum subito immisit violentum Sarius ignem
Partiturque manu. leuis est quae pruna calenti
Materiae motum subicit. postquam ergo nitentes
Machina corripuit numeroso puluere flammas:
Intus murmur alit, viresque explorat: et vt se
Mutua agunt, Sulphurque ardens et plurima nitro
Frigora, nec pariter, nec in vna sede morantur
Ignibus aucta: nouis diducta tumoribus amplo
Cum spacio aspirant, subito contraria motu
Robora distendunt, regnumque euertere certant
Ceu fit, diuersis animi cum motibus ignem
Induxere, suisque nihil neque viribus addunt
Persuasos fraenos, neque se moderantur in ira.
Sulphura non aliter cum immissis ignibus ardent,
Ingentes nitro capiunt ceu robora vires,
Dilatantque loco fulmen: quo more necesse est

p.298
Aut rumpi tormenta, globum aut propellier: vt se
In libertatem succensus vindicet ignis.
Ergo vbi nequicquam globus obstat euntibus, ille
Tanti hostis nihil arma ferens concedit: et vt se
Liberat impulsu foribusque propinquat, atroces
Praecipitat cursus. sonitu fragor aera late
Induit, horribiles miscentque tonitrua pulsus.
Dij tales Herebo pestes genitore sub auras
Has ferri siuere, hominique vrgere pauores,
Et varia ingratae cumulare pericula genti.
Vt tamen immani sese globus extulit igne,
Arreptos diro comprendit acumine muros
Et ferit. huc magno produnt se vulnera lapsu
Praecipitique ruunt iam saxa agitata fragore.
Cum primis fortuna vijs aspirat: ijsdem
Vrgeri Rex mandat. at hic iterumque iterumque
Cum quatit, ac crebros iterat turba aenea cantus,
Perterebrare graues iam visa est sedula muros
Posse. vbi spem firmat late experientia, nusquam
Cessat, et assiduo veniunt optata labore.
Iamque dies medio progressa ruebat, onusque
Tormentis iterum solito pro more manuque
Inijcit, atque nouo conuassat murmura fartu:
Cum simul instructum exonerat vir flammifer agmen,
Atque vno clangore tonat. non sidera tales
Excutiunt sonitus, cum structa Cyclopibus arma
Expediunt miseris, terrentque fragoribus vrbes.
Tela volant omnes hominum fallentia sensus,
Et prius impulsu sternunt quam lumine possis
Prendere: et immani subuertunt saxa ruina.
Hic iam sese aliquo proferre foramen hiatu.
Non magno: subitis cum cursibus aduolat vnus

p.299
Ex illis Regemque adit, et de pace pacisci
Istos velle refert. placuere oblata: dabatque
His vitam, ac nostris arx est inscripta triumphis.
Hoc primum in Suecos iter est: quo plurima nostris
Indulsit fortuna, aditumque aequissima rebus
Monstrauit. neque enim parui rem dixeris esse
Momenti, Sueones excludier aequore, quod se
Obijcit Hesperijs tam magna in commoda ripis.
Et res ista quidem Supero est referenda parenti:
Qui quae magna velit nostris accedere regnis
Prouidet, ac iusta describit lucra bilance.
Quae vero post gesta vides, qua sorte quibusue
Ingenijs sint gesta, nihil nunc attinet omnes
Exigere ad numeros. equidem victoria nullo
Prima cruore stetit: quam cum Rex esset adeptus
Kooso arcem primum seruandam tradidit. inde
Consilio est res acta: quibus se exercitus oris
Infundat: Sueonumne statim petat impiger vrbes,
Atque hostile solum flamma populetur edaci:
Et medios inter victum paret ense colonos?
Quae Regi visa est ratio primum optima. postquam
Consilijs actum est alijs, mox esse rescissa
Ista priora sinit, clamatur protinus, esse
Dilapsos anni cursus: hac laude quiescant
Praesenti: hybernis refouendum militem, et illa
In Scanis potiora dari. mora nulla, referri
Castra iubent, cunctasque vias in Scanica verti
Oppida, quae pingui praestant obsonia disco.
O Stirpem inuisam superis, odioque perhenni
Pectora digna: quibus suadere haec tristia curae
Ingenioque fuit. perculsum caedibus hostem,
Anne relinquendum? spolijsne recentibus auctum

p.300
Militem, et optantem se opponier hostibus, esse
Impediendum? aut quid iam hyberna obtendere: cum nec
Tempora magnopere haec poterant suasisse videri,
Nec miles sibi iusta dari contenderit? aut cur
E manibus nunc sit tanta haec occasio nostris
Amittenda? equidem si quid pietatis et vsquam
Iusticiae est: si quam superique et Numina rebus
Aduertunt nostris sub lumine vindice mentem:
Id reddant, quod quisque sua sibi fraude mereri
Interea posset, proprio dum publica lucro
Posthabet, ac nostris cumulat dispendia regnis.
Sane equidem si tum progressus miles in ipsos
Sese immisisset Sueonumque sub oppida Gotthos:
Omnia turbasset studia et conanima duris
Hostibus, et subitis perculsos motibus alte
Pressisset. victum pleno tum copia cornu
Hostibus ex ipsis tribuisset: pabula cunctis
Iumentis poterant numero collecta fuisse
Ingenti, et rerum pro milite quicquid alendo.
Sufficeret. contracta etenim iam messe redundant
Horrea frumentis: pecorum pars optima pingui
Grata tumet iam carne: hominumque recentia stabant
Corpora, non morbis nec tristi pressa rigore,
Non afflicta siti aut grauibus perterrita curis,
Rumorumque malis, lassisue obnoxia membris:
Non Scanas experta domos: triclinia multo
Qua vincunt hyemem plenis fornacibus aestu,
Et segnes plerunque animos ad grandia reddunt.
Vt nihil et Sueonum promptissima pectora dicam,
Quae nostris sese iunxissent sponte maniplis:
Huc mentem intenti, ne quid cessare cohortes
Danorum vellent: sed protinus arma calenti

p.301
In Sueticas ferrent animoque ac aestubus vrbes:
Facturas vt fama fuit. sed vertere postquam
Consilium videre, domumque reducere nulla
Affectam sub clade manum integrasque phalanges:
Inde voluntatum facta inclinatio, nostris
Vlteriora etiam non addit pectora rebus.
Et nostris infusa quidem sunt agmina terris,
Ac Scanos rediere lares, ditissima regna:
Sueci autem celeri grassarier vndique motu,
Et nostros populantur agros, Hallandica vastant
Rura palam, Fierosque premunt, atque ignibus instant
Succensis. Gens est Sueonum latissima magno
Imperio: cui sors vastos subtendere fines
In Boream ac strictis subiectum Aquilonibus orbem,
Et proferre dedit. cui quanquam macra ferendis
Frugibus arua putes: licet his Vestgotthia nusquam
Muneribus careat, laeta cum messe redundet
Et segetem largo congestam cespite condat.)
Ex alijs tamen omnis habet prouentibus, vnde
Magnifice sese extulerit, populosque mereri
Et retinere potest. pecorum ditissima, ferro
Praecipuo, et niuei superat bonitate metalli,
Et cupro, et diti maculosae tergore lyncis.
Vtque etiam tenui veniant frumenta maniplo,
Vicinos tamen hinc atque hinc habet omnibus auctos
Praesidijs magnae Cereris: Liuonica seu quis
Arua petet. seu Dantisci fora ditia spectet,
Aut libeat Danos faecundaque rura tueri.
Egregij mores hominum, atque affatibus vltro
Humanis: largique manu, et virtute fideque
Hospitibus summa et prompti communibus vti.
Mundicies celebris, cultaeque industria vitae.

p.302
Hi populis ritus, haec est natura. quietem
Interdum quidam cum non turbare verentur,
Impellunt alios secumque in tristia voluunt,
Suadendo: quae summa lues est gentibus illis.
Nec plura adijciam, quo toti linea bello
Sit perducta, quibus pugnatum euentibus: aut quot
Vel commissa mari sunt praelia saeua, vel acri
Inter vtrosque manu et terrestri gesta iuuenta.
Multa vtrinque quidem sunt damna accepta, suisque
Mutua pensantur cumulatis cladibus arma.
Proh quantas vrbes, quanta oppida, quotque colonum
Rustica tecta domos, facibus submissa dolebat
Suecia: Nobilium subuerti moenia? templis
Culmina deijcier? quotque omni accedere genti
Funera spectabat? nobis Gothlandia classem
Affligi saeua sub tempestate videbat:
Maxima qua accepta est clades: tot funera littus,
Tot strages aequor, tot pertulit aura querelas.
Hic sua Iohannes posuit Laurentius aeui
Fata, Ammiraldi perfunctus munere. at illi
Iohannes iunctus Trudsonius interit: ipsae
Delitiae rerum ac animae pars plurima nostrae.
Magna autem patriae est extinctus clade: tametsi
Post fata eximio cumulatum nomen honore
Iam gerat ac nostros inter sit fama Nepotes.
Hunc iuxta Krausus mortem Iasparus obibat,
Vir bello eximius. Iusto est sua causa dolori,
Quo tales tantosque viros ditissima luget
Dania. praecipue quod tali morte soluti
Intereant: vbi nec fructus, neque gloria facto
Constat, et hostili non viuat caede piata.
Haec funesta dies fuerit, semperque Nepoti

p.303
Deploranda. nisi id minuat fortasse dolorem,
Quod Superis clades veniat: qui qualia, quoue
Consilio, et quantis in corpora nostra periclis
Expediant, nostris non aequant sensibus. vrbes
Quot nostras etiam vastatas vidimus? omni
Peccatur populo, et poenas luit omnis. inepte
Attrahimus, quod post attractum saepe dolemus.
Hic certe egregij famaque ac Marte peribant
Multi etiam: quos aut acies, aut subdolus ensis
Absumpsit. pestis quosdam morbique per omnes
Grassati turmas valde afflixere: parique
Nobilibus plebique lues e lance pependit:
Et ruit hostili pars vtraque pressa bipenne.
Nec facile est numero fortes complectier, hic qui
Occubuere. alios alius desiderat. ipse
Cum bello hoc fratres habuissem quinque, sequentes
Martis opus pugnaque fidem dextrasque probantes:
Tres equidem amisi, quorum qui tertius esset
Iacobus: quod Nortuagicis pars militet armis,
Christiernoque operam Muncko daret, hic vbi celso
Aggershusiacus se vertice murus in auras
Tollit: et absumpta tristes videt vrbe ruinas:
Militis egregij famam post funera victor
Seruat: et haud ficta laudem virtute tuetur.
Christoferus sedenim cum fluctibus interit, atra
Peste Michael obit: qui cum minor esset, honesta
Indole praestabat promptaque in praelia dextra.
Hos fatum absumpsit. reliquos sic seruat, vt illi
Vtiliter patriae poterint seruisse videri:
Si quid iudicio recti tribuatur: et esse
Gratia iusta queat: meritisue aequalia reddas.
Sane equidem Inguardo concredita munera, fidum

p.304
Solertemque probant. Seuerinum ingentia rerum
Saepe pericla premunt, dum bello militat: et se
Hostibus obiecit primosque irrumpit in enses,
Officio gratus, quo multis profuit. vnus
Pene etiam toto qui belli tempore durum
Exantlauit opus: nusquamque remissus honestae
Militiae fructum ventura e sorte moratur.
Sed nihil ista quidem vberius consecter. amicos
Quisque suos charosque tuens e morte sodales
Estimat: ac vero sic functos tollit honore.
Solati interea sese: quod fortiter armis
Vsi, haud ignaua subijssent funera dextra:
Sed se pro patria, pro libertate pioque
Pro Rege in varios casusque aususque ferentes
Vincendo clarae tribuissent corpora morti.
Mature sedenim bello cessere relicto
Qui primi aduenere: acresque in praelia turmas
Attulerant. abitus causam haud inquiro: reditque
Res tandem huc, minimo siet vt commissa. (volebant
Hunc siquidem minimum semper censerier: vni
Cui multum inuidiae conflatum est denique, quod se
Pro patria promptum spretis praestare periclis.)
Huic igitur postquam fuerit res credita, valde
Illa quidem laetis progressa est cursibus. eius
Sit Falckenbergum fortunae testis: honesto
Qua Sueonum turmas conflictu Dania strauit:
Exiguaque manu cumulatos obterit enses.
Tum vero ingressum regni in penetralia vidit
Suecia Rantzouium: versantem praelia vidit,
Et facibus sternentem vrbes: hostesque vocantem
Vidit, et in medio tentoria figere regno.
Heu quantum patitur tum cladis Suecia, nollem

p.305
VVadstenum perijse: nisi id fortasse Deorum
Consilio factum statuas: qui Idola sequente
Subuertunt poena, iusteque piamina reddunt.
Ast huc laeta viro sunt vsque pericula. sed quid
Interea fatis, coelo quid denique visum
Decretumque fuit? VVardburgi moenia castri
Dum quatit, ac fractis recipit loca saxea Gotthis,
Militibus cum iussa dabat, cunctique ministrat
Sedulus, et nullo parcit sibi munere, nusquam
Territus: opposita se vt munit rupe, volanti
Quo metam plagasque globo et data vulnera muris
Obseruet: paulo citius cum aspectat, ab hoste
Emisso vulnus telo capit. incidit istud
In frontem: mediumque caput tanto impete rumpit,
Vt faciem abstulerit vitamque infuderit auris.
Sic Daniel magno genitusque auctusque parente
Gotselio, et priscis maiorum clarus ab armis
Rantzouius, proprijs iam factis maximus, aeuo
Imposuit finem: studiumque fidemque profuso
(Ne minor euentu fuerit quoque) sanguine firmat.
Plane autem vir erat non tantum nobilis alta
Progenie, sedenim virtute excelluit. omnes
Doctrinae numeros cum perfecisset, honesto
Doctrinas habuitque loco doctosque fouebat,
Ingenio certans et vinci nescius: armis
Foelix, consilijs celer et fortissimus ausu:
Nil temere affectans et charus militi: vt in quem
Praecipue largus fuerit, nummisque fideque
Iuuerit, ac forti communia tristia sensu
Pertulerit. Sedenim Patriam complexus obibat
Pro Patria: et mortem virtusque ac fama coronat,
Nec solum hunc nobis arx abstulit illa: valentem

p.306
Consilijsque manuque virum cum laesit, ijsdem
Sortibus implicuit Franciscum gente vetusta
Brockenhusorum: cui cum res magna premebat
Egregios humeros, et honor commissus haberet
Pro patria sibi deuinctum: nihil ille saluti
Praeposuit patriae. sed cum fortissimus esset
Heros, audaci et praestaret ad omnia dextra,
Qvae sibi consilijs prius explorata fuissent:
Et magnas res gessit, et hic cum forsitan esset
Gesturus maiora, pedem traiectus acerbum
Sed labris minimum vulnus stans accipit, illo
Fatali certe quo post extinctus honeste
Vita abijt, recreatque suos hac laude minores.
Quin ponto res gesta virumque et plurima nostris
Praesidia infregit: quo non praestantior alter
Intulit aequoreis animumque ac pectora regnis.
Nec nunc ad viuum reseco, quibus ille modisue
Consilijsue manus submiserit hostibus: vt qui
Aduersas paulo ante rates partimque fugarit
Partim accedentes depresserit: isque subactas
Iam puppes sibi quinque graues altasque simulque
Uiribus exutas, vinclisque ac nexibus acri
Haerentes coruo et constrictam harpagine classem
Occupet, ac multo iam victor in aequore regnet:
Missa quidem haec faciam. sane id mihi dicere fas sit
Et libeat: magnos Ottonem ad praelia motus
Ingentesque animi vires et prima tulisse
Robora. non illum frustra terrere Catelli,
Non Elephas, si quis superesset fluctibus alter,
Non stolidiue Boues, aut Finnica rostra: sed illum
Abductum tamen et spoliatum puppibus esse
Conquerimur. non hunc animus non cura reliquit,

p.307
Sed fractae pugna vires, quando omnibus vnus
Frustra obstat, numeris cessere ingentibus. illa
Perpetuis virtus scribatur honoribus. et se
Rhudorum soboles, quaecunque Ottone parente
Ad seros veniat non interrupta Nepotes:
Hoc equidem speculo contendat ad ardua, ne quid
Indignum sese admittat: partamque priori
E seclo laudem factis onerarit acerbis.
Ille fugam nullo terrore amplexus honesti
Nominis aeterna famam virtute tuetur,
In Sueones quanquam abductus: qui multa priusquam
Abijerit lato cumulari funera ponto
Et dedit, et subito Niclaum ardescere Trollum
Aspicit igne, grauesque inter subsidere fluctus
Praestantem virtute virum: quem dextra fidesque
Extulit, ac vero moriturum ornabat honore.
Ille igitur ponto mersus decedit: at Otto
Ducitur in Suecos: habitusque est optime, Erico
Valde etiam charus: qui cum laudare solebat
Maxima, praecipuis Ottonem vocibus ornat.
Post autem in Suecis Otto cum mortuus esset,
Translatum demum est Hafnensem funus in vrbem
Mandatumque solo: summam qua celsus in aedem
Prospectat Chorus, et Boreum se pandit in orbem.
Atque hij summi equidem patria pro laude subibant
Fata viri, Sueones partim occubuere cruentis
Interdum pugnis: partim adducuntur in vrbes
Has nostras, lauteque habiti seruantur in illis.
Et primos inter Iacobus: maxima pridem
Credita cui Baggo fuerat Maglosa recenti
Bellorum inijcio: quae deflagrando subibat
Aequoreas depressa domos, Neptunia regna:

p.308
Ludentesque videt circum latera infima pisces.
Mox etiam e Gallis, habuit nam Suecia multos,
Claudius, immisso faciles qui milite terret
Nortuagios, lateque furit: Nidrosia qua se
Porrigit aerios inter longissima montes.
Carolus hinc, tum Pontus. in his fuit omnibus vnus
Carolus haud tantum supremi muneris vsa
Induperator, at egregio tum pectore praestans
Consilijsque vafer: qui hostem vel fallere, multis
Frustrare insidijs: vel Marte lacessere, pugna [pungna ed.]
Congredier, durosque manu tentare labores.
Vir multa certe experientia, et insuper omni
Doctrina cultus: qui rerum pondera late
Pensare, et studijs rectissima prendere posset.
E Suecis sedenim sese Hogenskildius arci
Intulit Hafnensi. venit Iacobus et alter
Henrico patre natus. at omnes magna gerebant
Munera, et officijs bellum excellentibus ornant.
His sunt multi etiam iuncti: ceu gesta vicesque
Rerum multiplices et splendida facta sequuntur:
Quae sileo, aut alijs post me dicenda relinquo.
Interea sedenim dum Rex externa ministrans
Promouet arma, suos Hafnensi cautus in arce
Ordinat: ingenio quorum et virtutibus omne
Momentum rebus regnique negocia possent
Asserier. qui quae Patrijs stipendia bellis,
Apophora, et certis sint vectigalia rebus,
Contrahere, ac numeris satagant apponere: lites
Tollere, et e iusta moderari commoda lance.
Denique qui externis quae maxima gentibus essent
Officia impendant: ne quae dissentio ciues
Atterat, aut faciles turbarint damna colonos.

p.309
Hanc praeter reliquos operamque fidemque subibant
Praestabantque etiam, Petrus: cui plurimus Oxo
Et labor et curae rerum in momenta sagaci
Prudentique fuit. primus qui pene redegit
Ad metas certas certa ad compendia bellum,
Omnia prospiciens, disquirens: improba multis
Acta aususque graui pressantia vulnere stringens:
Dum turmas numero, et viuis stipendia adaequat.
Quo certe patriam officio Regemque Colonosque
Asserit, ac varijs praescindit fraudibus ansas.
Frisius huic monitis et honesto iunctus ab vsu
Communem iutare operam, rectumque tueri
Assiduus. quo non censura maior et aequo
Iudicio quisquam multos fuit inter. ab hisce
Tertius eximio praestabat acumine Biorno
Andreas, aetate minor sed plurimus alti
Ingenij studijs: cui res mandata parato
Solerti animo perfecta est denique ne quid
Ottonem memorem Kumporum stemma: piumque
Birgerum e Trollis: quorum est virtutibus actum,
Vt tranquilla domi fuerit Respublica. sane,
Et paci et lucro manus haec commissa tuetur.
Dum vero in Suecos exercitus acer honesto
Fulminat euentu, gladijsque retundere multos
Elatosque animos quorundam et pectora certat:
Diuersis mentem studijs adiungere Danus
Atque aliud moliri animo. circumspicit vnde
Relligioni etiam prosit: quo Ecclesia lucro
Creuerit, ac cunctis stipendia iusta ministris
Accedant. primum res est perfecta Lyceo
Hafnensi: cui sic studiorum Magnus asylo
Prospexit, ne quae venturis inclyta seclis

p.310
Praesidia his desint, sacris qui pectora Musis
Excolere, et pretium cupiant hac laude mereri.
Inde Scholis simili mox lege minoribus addit
Munificasque manus, inopemque clade iuuentam
Asserit, ac grato fouet haec conamina victu.
Tandem Pastorum reditusque explorat, et vt quem
Forsan egere videt, tenuique existere sorte:
Sic huius rationem habuit: prouentibus auget,
Confirmatque nihil cessatum est denique, quo res
Quae pietati addat tanta incrementa, per omnes
Consistat numeros, vitamque docentibus ornet.
Interea in Danis haec dum FRIDERICVS agebat:
Suecia diuerso tristem molimine Scenam
Instruit. haud ego nunc quae sunt ita gesta bilance
Discutio pendente: aequone id iure peractum
Et siet, et quali censeri nomine factum
Debeat: e veteri cum consuetudine pene
Huc fluere, et prisco maiorum more videri
Enatumque auctumque queat: qui saeua capistris
Ora Tyrannorum sibi sic stringenda putarint:
Vt si consilijs non sit locus: aut sibi multo
Insidias terrore strui, minuique viderent
Libertatem: equidem e medio tollenda probarint
Impia iura: aliquaque Duces ratione mouendos
Officio: vt demum composta pace fruantur
Legibus, atque metu sublato regna quiescant.
Ergo vbi consilijs actum est nihil: inque profundum
Res visa est spectare: aliquotque in funera magni
Nominis, idque manu propria misisset Ericus:
Suantonemque etiam prisco de sanguine clarum
Eximiumque virum iugulasset: cuius et vnum
E natis simili transfossum caede necarat:

p.311
Et metus in reliquos peruaserit, esse Tyrannum
Tristibus accensum bellorum euentibus, omni
Re conaturum vindictae exposcere quotquot
Vel minimis tantum suspectos rebus haberet:
Indeque nil cuiquam tutum fore. denique cum se,
Cumque suos crebro vastarier igne viderent:
Affligique manu hostili et subsidere regnum:
Praecipuos sterni, vel certe abducier: esse
In Danis animum qui pacem admittat, eique
Omnia concedat, bellumque in foedera mutet.
Iamque adeo tentata nihil valuisse, fideque
Haud ita magna etiam consultum rebus: et vnum
Obstare his Regem, minus vt pulcherrima tantis
Dissidijs sit meta, vetusque in regna reuerti
Atque inter possit statui concordia gentes:
Idque adeo mage consilijs suasuque manuque
Quorundam, qui magnum alieno e sanguine nomen
Et sibi lucra parant, Regemque impellere duris
Consilijs, motumque animis subuoluere certant:
Quam iusto fieri arbitrio propriaue [propiaue ed.] Tyranni
Natura. his igitur consultant moribus esse
Finem aliquem quacunque via, quocunque periclo
Ponendum, et sanctae iacienda exordia paci.
Et quoniam gemini tam tristia vulnera fratres
Immensumque chaos funestaque semina belli
Iam pridem exosi fuerant, cuperentque reuerti
Egregiam regno faciem, qua iusque piumque
Et patrijs tutela bonis consistere posset:
Iohannes rebus iam consulturus inibat
Consilium, non quo Regem subuerteret: ast quod
Improba gnatonum capita et funesta malorum
Facta domet: Regique adeo subduceret istud

p.312
Eumenidum genus, et sceleratam exscindere gentem
Posset. is vt robur cum fratre coegerat vrbem
Holmensem celeri tum milite cingit, Ericus
Quo tum forte loco media inter tela moratur.
Territus aduentu Rex est: sed abesse timorem
Iohannes iubet: hunc dedat, qui regna virosque
Teque adeo Regem turbare Georgius audet.
At postquam se Rex facturum id pernegat, vrbem
Obsidione premunt. cumque huc nunc arma tulissent,
Atque alia Regem quam optabant mente futurum
Deprendunt: equidem tuto sibi nulla putabant
Esse relinquenda. hac cum pridem sorte fuisset
Iohannes monitus, duro se fratre Tyranno
Vtier, ac tenui sibi iuncta ea pectora filo.
Longae equidem ambages sunt et latissima rerum
Copia: at huc ventum tandem est prodentibus vrbem
Ciuibus, vt captus Rex sit, qua luce Calendas
October, geminum post Solem addixerit orbi.
Astabat vero sacris Rex ipse dabatque
His operam: cum perculsus rumoribus audit
Captam vrbem, subitoque egressus templa relinquit
Vicinamque petit properatis cursibus arcem.
Ast excedentem Steno Ericius occupat, acri
Vectus equo, bombarda etiam ceu fata minatus:
Ni sese tradat victusque in vincla sequatur.
Et Rex ipse quidem misere est ita captus: at alter
Militis egregij medium transfixus ad inguen
Occubuitque manu factumque in caede piabat:
Seruatus, ne non esset qui perdere Regem
Posset, et in patrios crimen cumulare Tyrannos.
Quin etiam extractus paulo ante Georgius iste
Consiliorum author, quae Regem perdere, magni

p.313
Supplicijs perijt. Iohanni deinde Corona
Tradita communi est Procerum sententia: vt is rem
Perficiat, placetque hostem pacemque reducat
Sedulus, et veteri regnum sub iure gubernet.
Fascibus ornatum sese vt videt, ocyus omnem
Huc animi curam, magna ad compendia vertit
Vt pacem regnis firmet. quapropter Ericum
Principio ablegat Finnorum in castra. deinde
Cum Dano pepigit, Stetinum vt denique mittant
Legatos: rerum qui molem expendere, pacem
Conari, et populos ad pacta reducere possent.
Stetinum vero cunctis placuisse: quod vrbs sit
Opportuna loco, et rerum vbertate bonoque
Multiplici praestans: quo accessus gentibus esse
Perfacilis queat, hospitijsque excellat honestis.
Huc igitur postquam Legati accedere, multis
Res est acta vijs. Caesar, Regesque Ducesque
Sese interponunt. post rerum examina tandem
Pax coit, ac longo requies est parta labori.
A nostris autem missi accessere, modesti
Consilijsque graues: quibus experientia longo
Iudicium ex vsu sic confirmarat, vt esse
Nil melius regnis populo nil dignius aequa
Pace putent. Igitur totos se huc ferre, reducant
Vt lucem varijs afflictam pene tenebris:
Foederibusque animos et pace palatia firment.
Huc Petrus veteres inter qui maximus vnus
Bildones superat, primos inferre laborum
Conatus: cumque hunc rerumque animique facultas
Extulerit, patriam magnis complectier ausis,
Publicaque haud tenui meditatur lucra bilance.
Huic parilem sese praestare Georgius, is qui

p.314
E Roosenkrantzis tanta cum laude secutus
Musarum castra est, tantoque et acumine cunctis
Se disciplinis, et honestis artibus ornat,
Vt vere hunc doctum potes affirmare: cui se
Et Musae et virtus aequato sedere iungunt.
Non illum longiue dies varijue labores
Sic fregere, vmbras tantum vt captasse videri
E studijs possit. res aurea pectora maior
Occupat, ac medijs infert perducta medullis:
Confirmata vsu clarisque euentibus auget.
Hunc ergo excultum rerum ad fastigia Muse
Vexerunt, primisque dabant consistere gratum
Ordinibus, magnoque locum splendore tueri.
Quin grauitas, dictisque fides, et plurima verbis
Temperies, rectique amor, et coniuncta deorum
Relligio, meritis ornatum floribus inter
Sidera celsa locant. Heroum est iusta tueri,
Indulsisse animum miseris, lenire furentes
Pectoribus flammas, iraeque inferre rudentes,
Ne superent. Igitur cum laude Georgius esset
Hac vere clarus, studium huc adhibebat, et omni
Officio sancte promouit commoda paci,
Nil subterfugiens. vna venere pari tum
E numero, Holtzaticis acciti e partibus: alter
Henricus, prisca qui natus origine magnos
Rantzouius spectabat auos: quorum aemulus acres
Pro Danis animos et pectora fida gerebat,
Artibus instructus multis, et diuite rerum
Prouentu foelix. alter, Ciuilia [Ciuila ed.] quem cum
Ipsi etiam Superi docuissent iura, iubebant
Iustitiae partes et honesti pacta tueri.
Ille est ingenio multos qui vicit: et hos ut

p.315
Vicerat adnixus perfecto praemia cursu
Hinckeus ampla tulit, nulli siue arte secundus
Siue animi studijs. cui cum non syrmate longum
Inuehitur genus, ipse genus sibi firmus et amplos
Interea peperit virtute adiutus honores.
His magni custos Secreti est additus unus
E Koosis, Niclaus: auosque atauosque vetusta
E stirpe adnumerans: qui quanquam aetate fuisset
Omnibus hisce minor, studijs tamen omnibus vlli
Vix postponendus multam praestare labori
Tollendo partem, rebusque infundere lucem.
Ille etenim Historias veterisque volumina mundi
Plurima cum sciret, clausam rem carcere primis
Eduxit curis, quaeque haud spectata fuissent
Hic primus, in lucem iussit producta videri.
Illi igitur nostris Stetinum e gentibus vrbem
Adijerant. Sedenim a Suecis venere profecti
Cancellarius, atque Georgius ille, vetustis
Maiorum titulis et honesto maximus alti
Ingenij cultu, Gerorum fama: cui nil
Ad dotes animi poterat natura videri
Subduxisse viro: tanta est constantia, tanti
Ad rectum monitus. venit Benedictus et ille
E Gylthis prognatus auis, iustissima proles
Prosapiae veteris: pluresque adiere: quibus res
Omnibus vna fuit, sedatis pectora bellis
Iungere: et excussas reuocare in foedera mentes.
His missi Ausonio Legati a Caesare, magni
Illustresque viri: tum missi a Regibus, atque
Principe ab Augusto, praestantes denique cunctam
Sic conferre operam: vt cum vltro citroque fuisset
Res perpensa, modus sit tandem inuentus honestae

p.316
Paci, qua rursus coeant in foedera regna,
Et sua turbatae redeat Concordia genti.
Praecipuam impendit curam Danzaeus, et omnes
Admouit cuneos, ne res ceu saepe, rescisso
Excidat euentu: frustraque et adisse labores,
Tot Procerum sit visa manus: qui praelia tolli
Et pacem cupiant regna in vicina reuerti.
Orare vt constent solido conamina fructu:
Et siet vtiliter tractatio cepta: suoque
Quisque etiam referat quae sunt optanda Tyranno.
Nil se priuato moliri nomine. quanquam
Hospitibus, qui me tot iam labentibus annis
Excipiunt, inquit, si quid studuisse videbor,
Propterea officium non deseram. in omnibus istud
Conuentis agier fas sit: quo publica multis
Vtilitas constet: neque se pars vlla queratur
Fraudibus euersam. quo me non duxerit aut res,
Aut honor. Illius velut huius maxima gentis
Commoda complectar, quantumque ad maxima vtrique
Conniti liceat, tantum connitar. id vnum
Exorem patiantur, vt haud compendia tantum
Haec animis versent: quae se priuata putarit
Quisque sequi, et lucro proprijs aduoluere posse.
Sed multo potius dispendia publica spectet,
Quae populis, quae multa locis, quae maxima regnis
Infando hoc pridem statuat consurgere bello.
Ne quid amicitias multorum infringier: et quae
Praecipue decuit seruari, foedera dicam
Tollier. haud igitur frustra patiantur in vrbem
Hanc venisse, tot eximios vsuque animisque
Et pietate viros. incendia publica, si quid
Et Deus et fortuna velit, sublata quiescant:

p.317
Nostraque venturis Legatio, sancta feratur.
Sic breuiter Danzaeus. erat vir is optimus: et qui
Henrico pridem Gallorum a Rege potenti
Christiano missus nostras Orator in vrbes
Venerat, ac multa cum Danis luce moratur.
Huic Musas, toto quicquid de Helicone propinant,
Indulsisse ferunt: studijs ornasse, beatis
Ingenium pinxisse notis, et pectora cultu
Firmasse. ipse vsum rerum, varijque laboris
Addiderat. sentire et idem, quod dicere: nulli
Inuisus, cunctis affabilis, ore benignus
Praelargusque manu: doctrinis maximus, et quod
Praecipue laudes humano nobilis vsu.
Carolus igitur cum moribus esset, auebat
Ceu reliqui, scissas reuocare ad pristina gentes
Officia, ac veris astringere nexibus vrbes.
Nec minus ille quidem, quam dixerat, efficit. inde
Coniungunt animos omnes, pacemque probarunt.
Sic cum durassent septem fera bella per annos,
Ceu sane inijcio praedici audiuimus, hac tum
Luce quidem primum penitus sublata quierunt.
Nostri autem rediere: at pax vulgata salutem
Laeticiamque viris peperit, exercitus omnis
Dimissus. data militibus stipendia, sic vt
Nemo operam frustra posuisse hic iure queratur.
Cum vero a Falstris redijt FRIDERICVS, et aequam
Adferret secum caelestia munera pacem:
Kooagij clausit supremam Frisius horam
Decedens, simili quo vixerat antea motu,
Et placido et molli. quem cum iam linquere vires
Cepere, arrectis testatur in aethera palmis
Sese animam Christo, se corpora vermibus escam

p.318
Tradere, solari astantes, iussosque valere
Deseruit. funus perlatum est Hafniam: ibique
Illatum tumulo, summa qua summus in aede
Nunc iacet, ac rerum conuersa volumina cernit.
C. ERASMI MICHAELII
LAETI,
RERVM DANICARVM
LIBER VII.
Haec tibi: maiorum fuerint quae fata, quibusque
Praecipui gradibus, quo demum ex ordine fortes
Admouere manus operi regnumque gerebant:
Tum qua sorte etiam medijs in cursibus aeuo
Clausissentque dies, artusque inferre sepulchris:
Postremo quibus ipse vijs, quo denique fato
Viceris obiectos humeris FRIDERICE labores,
Fortunamque tuo parere coegeris ensi:
Sic narrata sient. nunc quae tibi cura relata
Pace animum primis incendit motibus: et quae
Quod reliquum aetati est captas exordia, dicam.
Nulla autem illustrat Regem victoria: qui cum
Vicerit externos, non se quoque vincat. ad illud
Praesidijs vti peregrinis possiet: ast hic
Ipse sibi laudis pars est vel summa, vel isti

p.319
Proxima. nil firmant aeterna palatia regnum,
Si patrium strauit fortuna domestica regnum.
Et res digna Deo est opera connitier, vt non
Tam saeuo vincas hostilia moenia bello:
Quam studeas animo moderari affectibus. esse
Foelicem dant fata virum, qui pectora fraenis
Ipse inijcit: ne post alieno fraena coactus
Perferat arbitrio. nec sic satis esse putabis,
Quod damnes alios: ni te damnaueris ipsum
Vna etiam. et quod non alios fecisse probares,
In te ipso carpas, nec posse licere putaris.
Prima salus regno est, Regem pulcherrima vitae
Seu documenta sequi, seu non diuersa tueri.
Quae contra fieri videas, subuertere regnum
Posse prophana putes. Itaque haud externa dolorem
Incutiunt tantum cum sunt aduersa: secundam
Laeticiam quantum cumulare domestica: si te
Non etiam accusant violato corda Tonante.
At sua sunt cunctis velut infortunia. nec te
Profiteare hominem, si nil humani et acerbae
Interdum sortis, varijque in vulnera casus
Experiere: palam seu te fortuna dolentem
Luserit, ac multo cumulet tibi tristia risu.
Seu tacitis animi presset cruciatibus: et cum
Affligat, tristi cingat praecordia luctu.
Vnica sed medicina malo est, confidere Christo,
Laxatasque animi curas reuocare: sacris
Nitier officijs, virtutum castra tueri.
Interea si quid fati patiare molesti,
Si quae aduersa feras quacunque e forte#, ferenda
Fortiter ista putes. solidam patientia mentem
Instruat, ac recti studio tibi pectora firmet,

p.320
Nequid deficias: neue inconcessa sequare
Praesidia, vt victor luctari ad prospera possis.
Caetera perficient vero tibi Numina fructu:
Et quo non speras educent fonte salutem
Ergo vbi cuncta foris pacata videre: ferebat
Huc primis animum curis FRIDERICVS, vt esse
Nunc tandem veteri maiorum e laude Maritus
Posset: et adducta foelicem coniuge lectum
Reddere. Sollicito sedenim noua funera rursus
Perturbant animum, studij operisque retardant
Suscepti cursus. nam nunc obijsse ferebat
Fama etiam Matrem. Quae res obiecit honestae
Prima voluntati remoram, laetosque retardat
Propositi gressus: ne quod FRIDERICVS agendum
Iam decreuisset, celeri conamine posset
Perficere. huc igitur curas iam vertit, et omnem
Maturare operam: quo Matri funus honore
Praecipuo fieret. quanquam non protinus illam
Iusserit inferri tumulo: quam aliquando Marito
Iungendam statuit translato corpore. nec res
Haec suspensa diu est. bis sex Regina per annos
Dorothea in viduo complerat tempora lecto,
Subdita corda Deo, et vitam complexa beatis
Spectandam studijs: vbi se pietasque fidesque
Et virtus triplici prendunt ceu foedere: cum nunc
Sacra ministerio templisque salaria curat:
Nunc se pauperibus largamque aequamque: scholisque
Praecipue facilem probat, ac se suscitat vltro
Officijs. nunc nuptum etiam castasque puellas,
Desertasque nurus tradit: miserosue colonos
Asserit, ac multo quae publica promouet vsu.
His vero gratam cum se iam moribus esse

p.321
Acceptamque dedit, mulier: cui maximus orbis
Non multas vel habere pares, vel pandere possit
Vt S?nderburgum properans venisset in arcem
Protinus infesto tentari pectora morbo
Sentijt, ac medijs virus se inferre medullis.
Percepta nihil est re territa: at omnibus hic se
Obsequijs, cunctisque modis accingere: ne quae
Hinc decedentem turbare piacula: ne quod
Vlcisci factum, mentemue lacessere posset.
Cumque ita nil cessans vltro sibi funera poscit,
Solaturque alios, Sobolemque astringit Olympi
Iussibus: et paci, gnato quam Numina Regi
Iam concesserunt, animisque ac pectore toto
Plaudit, et vt firmis sit certa euentibus orat:
Obuersis coelo manibus spectans Tonantem
Deficit, ac animam superos transmittit in orbes.
Sic abijt Regina: sacrae quam filius aedi
Rex cum fratre iubent inferrier: illa quietem
Quo defuncta loco tantisper captet, in vrbem
Dum Roschildensem veniat translata, Marito
Et comes, atque vno semper pars proxima busto.
Postquam materno iustas a funere curas
Rex reuocat, primis iterum sese ignibus infert,
Coniugioque animum aduertit precibusque Tonanti
Expositis, vigili circumspicit vndique mente,
Et sibi rem magnis reputat rationibus. Est quo
Sese etiam vulgus nonnunquam more fatigat
Solertesque adhibet tanta in conamina sensus,
Dum ducenda siet, quae praesit in aedibus vxor:
Humanique adeo et diuini iuris haberi
Pars velit, ac toti praestet commercia vitae.
Quid Regem vetet haud caeco rem lumine tantam

p.322
Moliri: vt vera ratione exquirat honesto
Coniugio sociam, quae non tam moribus vxor
Priuatis siet, ac vni deuincta marito
Detineat faciles blando poppysmate vultus:
Quam studijs nitatur, vt omni publica regno
Commoda promoueat: grauioribus auferat iris
Flammatos animos: et quae sunt mollia Regi
Suadeat offenso: miseris patrona colonis
Extet, et haud dubio pietatem corde sequatur?
Hoc genus vxorum sane est aut rarius, aut non
Inuentu facile: alterius, cum proxima quaeque
Prostet, et ostensis veniat non dura tabellis,
Fallere, mentiri, rixas proferre superbos
Inuisosque dijs hominique obtrudere mores
Stulticiasque sequi, fictae cita robora famae
Subijcere, et moto flammas cumulare marito:
Hoc maria vltra equidem genus haud tibi cuncta putabis
Quaerendum. medijs liceat tibi gentibus istud
Prendere, et in minimis pars est ea maxima turbis.
At Regum vxores non sic decet esse: salutem
Quas regnis adferre putes, si pectore castae,
Si faciles animus, si grato ex ore modestae
Veracesque sient: habituque vtantur honesto
Et spirante modum, quem virtus regia possit
Commendare bonis, vsumque ex laude mereri.
Quin aliqua excellat Nemesi quoque: ne quid inultum
Purpura designet, quo prisci gloria regni
Stulticijs foedata ruat. sit casta puellis
Matronaeque graui nuribusque licentia nostris.
Hic igitur rara cum crescat in arbore fructus,
Difficilemque habeat prima in vestigia gressum:
Quis vitio vertat, toto si lumine Reges,

p.323
Si numeris totis, et toto denique sensu
Exquirant, sua quo patiantur colla capistro
Stringier, ac tantae sibi Maiestatis alumnam
Consortemque dari? Res est quae publica Reges
Obligat. Haec regum salua est virtutibus. at si
Improba rem coniunx, et honesti nescia turbat:
Iam Regum virtus iam regno est gloria damno.
Aspice quid Tullo, vetus est narratio, Regi
Accidit Ausonidum. sed enim mihi vela sinusque
Contraham, et e breuibus quae sunt praesentia, narrem.
Ergo vbi multiplici FRIDERICVS acumine mentem
Late agit, ac varijs animum rationibus implet:
Vnica Frotonis constringit regula magnos
Pectoris impulsus. et cum se multa sequendo
Pene fatigat, ab hoc demum monitore quietem
Consilijsque animisque trahit: sibi pectora firmat,
Et late effusos reuocat sub vincula sensus.
Froto rogatus enim qua demum e gente Maritam
Rex sibi consciscat: facto vt laetetur. ab illa
Si sibi gente petat, dixit, quae proxima regnis
Accolit, ac patrio haud incognita distat ab orbe
Longius. Et certe recte id dixisse Monarcham
Censeo Frotonem. quid enim res profuit, inde
Extremis a Poeonibus Fluuioque Tibisco
Vxorem adduxisse? procul semota, nec esse
Explorata queunt: nec te, si forte requiras
Praesidia vlla, iuuant. prius huc quam tela manusue
Detulerint, iam tu subuersus ab hoste peribas,
Incertamque potes tibi spem statuisse videri.
Quin quas interdum clades, quae saeua relictae
Amotaeque suis patiantur probra puelle,
Exemplis notum est. quid regis Filia Galli

p.324
Interea patitur, laribus dum auulsa paternis
In Bysantinam ceu sponsa adducitur vrbem,
Induperatori puero nuptura? prophani
Quod scelus Andronici fuerit, qui Rege perempto
Inuadit Regnum, sponsamque ad vota coactam
Occupat et magnis miserandam luctibus infert:
Cognoscas licet ex alijs. me iudice ducas,
Coniunctum propius socerum fidumue sodalem,
Fortuna quamuis non prorsus diuite vincat:
Praestare his, alio quos dites forsan in orbe
Iactaris. certa est tantae experientia rei,
Quam iam multa diu multorum fata probarunt.
Praecipue vero si quos fortasse dolores
Aerumnae inijciant: tum quid vicinia possit,
Et tibi iuncta locis hominum praesentia, rerum
Euentu discas. nam si fortuna beatos
Esse vtrosque sinit, minus est vtrisque dolori:
Semotique locis satis est, si pacta fidemque
Et quae coniunctos deceant benefacta sequantur.
Quanquam quid volupe in vita est, si limina tute
Sic Patriae perdas, sic charos maesta parentes
Cognatosque lares et regna paterna relinquas:
Vt nusquam pateat reditus tibi visere, per quos
Hanc habeas vitam vitaeque exordia serues?
Verum est, esse quidem Patriam quocunque feratur
Fortis. at hoc fuerint si laeta domestica, latos
Admittit fines: et habet rationis honestae
Circuitus. sed quo feror? hic mihi sistere fas sit,
Et quae deinde quidem Regi sunt acta, profari.
Nam postquam huc animum tulit: vt vicinia sponsam
Praestet: et haud longis terrarum ambagibus erret,
Vt vita sociam, et connubia lata sequatur:

p.325
Magnopolim spectat, nostris quae proxima regnis
Opponitque latus lateri, et commercia paruo
Ceu disclusa mari nobiscum tuta frequentat.
Hic mentem fixit FRIDERICVS. honesta vetustae
Est gentis fama, huc cum se infudere clientes
Germanique viri: postquam gens Vandala finem
Cepit, et extinctis pax grata tumultibus vrbes
Copulat. antiqua est series populique Ducumque:
Siue Herulos et Obotritos, seu Vandala gentis
Regna libet priscos maiorum exquirere ad ortus:
Et quo quaeque gradu, qua causa, quoue gerendae
Se rei studio gens haec commouerit, aut nunc
Consistens, aut post migrans, aut mutua bellis
Vulnera commiscens, pacemue e foedere spectans:
Haec, inquam, longo se produnt ordine: nec rem
Quis facile expediat. certum est haec littora fortes
Incoluisse viros: qui nec se iungere Danis,
Nec temere se Saxonibus submittere vellent.
Sed patriam tutati armis distendere fines
Sunt potius conati, aliquidque Nepotibus armis
Adijcere: acceptum quam quod maioribus esset
Distrahere, aut turpi mutilatum reddere bello.
Denique ceu populo est fortuna haud improba: sic se
Nonnunquam varijs conuellere motibus. aut se
Conflictu exercent, alios aut caede manuque
Exagitant: nunc se expellunt, nunc denique sacros
Pontifices violant, dum nil concedere Christo
Aut deferre volunt, sedenim postquam illa quieuit
Haud foelix rabies, et gens dare nomina cepit
Lucem Euangelij toto complexa theatro,
Et totis animis coelestia praemia spectans:
Praestantes equidem multos satrapasque Ducesque

p.326
Magnopolis sortita habuit: quos dicere possis
Vel summis vixisse pares, vel pene secundos
Esse etiam summis. vasta est narratio. sed quis
Eximium nescit Magnum: quem dicere magnum
Vere etiam te posse putes: fortuna quod vni
Huic tandem adiecit, quae tot prius omnia multi
Possedere. adeo nihil est connitier, hunc vt
Euertas, quem fata volunt consistere. multis
Nunc Rostoccenses armisue minisue lacessunt
Tentatum. sedenim post multa pericula res est
Sic decisa, vt se laesam pars neutra queratur
Coniungantque animos iterum, pacemque frequentent.
Hic geminos de se natos moriturus auito
Imperio haeredes, generisque decora vetusti
Semina venturam sobolemque auctura relinquit,
Henricum Albertumque vno de germine fratres
Eximios: quibus haud quicquam Respublica maius
Ista habuit: cum non Virtus tantum hosce paterna
Sit complexa: sed ipsi etiam praeclara secuti
Sunt vitae studia. et ditionum limite prisco
Contenti, nihil asperius molirier: aquam
Sectari pacem et praeferre tumultibus: arces
Ornare, et laetis inscribere ciuibus vrbes.
Se vero sic sunt amplexi mutuo, vt vsquam
Nec lis, nec fallax tantos contentio fratres
Aut tumidis inferre odijs, aut vellere iunctos
Posset, et in pugnas concordes flectere mentes.
Quin Henricus eo non tantum maximus vsu
Est habitus, tristi quod nulla repagula bello
Soluerit: ac patriam haud truculento obiecerit ensi
Verum etiam externis obicem quod motibus vnus
Inijcere, ac animos ad honestam flectere pacem,

p.327
Conciliare bonos, et acerbi tollere belli
Relliquias posset. fuit hic vir amabilis ipso
Rerum vsu: qui nil poterat cupijsse videri,
Quod cupere haudquaquam poterat fas esse videri.
Pacificus quapropter agit: studioque Camoenas
Praecipuo amplexus, doctrinas fouit: eosque
Quos doctos sciret magno est dignatus honore.
Albertus sedenim fratre haud minor, omnibus aeuum
Imbuit officijs moderata secutus: et esse
Cum studuit bonus, et virtute capescere laudem
Hoc egit, ne quem iusta non caede, dolisue
Opprimeret. fuit hic robusto corpore, eoque
Valde etiam pulcro: ac animi pietate secundus
Nulli. vno sedenim fortunam expertus acerbo
Est casu, Comiti quod sese adiunxerit istud
Vrgenti in Danos bellum: quo gloria nulla,
Praemia nulla viris poterant authoribus esse.
Et tamen Hafnensem Albertus se passus in vrbem
Suadendo adduci sortem tentabat, et in quam
Alea se partem voluendo inferret, acutis
Prospectare oculis, fatoque alludere certat.
Ipsi autem licet e tenui res maxima lucro
Tentata est: nostris magni tamen vnica venit
Causa boni: cum multorum insanosque furores
Crudelesque manus cohibet, fraenoque ruentes
Constringit: turpi ne regnum vulnere foedent
Euertantque arces: pagosue exurere (ceu iam
Decretum plerisque fuit:) vel culmina flammis
Tollere, et haud iustis properent dare celsa ruinis.
Si regnum Superi nobis decernere: quid nos
Destruimus? si non: minor est fiducia victis,
Subuersis multorum opibus. fortuna per omnes

p.328
Saepe incerta gradus hominemque et praelia voluit.
Nil igitur post saeuitum est. moderatio certe
Profuit Alberto: gratumque in ciuibus vnum
Esse dedit. verum, est vbi pax firmata, reuersus
Magnopolim possedit: et hac cum durat, abunde
Aetatem complet, donec sub funera vitam
Mersit, et aetherios liber concessit in orbes.
Ille abiens, etsi sobolem multamque modestamque
Heredes terris et auita stirpis alumnos
Liquerat: egregios tamen haec Prouincia spectat
Iam rebus superesse Duos: quibus aequa benignis
Vtitur, et rerum satagentibus auget honores.
Plane autem Superis res fortunantibus haec se
Promouet. ac generis quanquam est amplissima prisci
Prosapia, et numero series increscit, ab aeuo
Deprensum veteri tamen est, ea culmina paucis
Distribui simul: vtcunque id vel morte, vel vsu
Decernat fortuna alio, quosdamque recludat
Vt reliquos beet: ac generis sint sarta vetusti
Stemmata, et haud tenui veniant regalia lance.
Terra autem, qua Magnopolis porrecta furentis
Hinc pelagi fluctus tumidasque aspectat in vndas,
Hinc sua Saxonicis obuertit tergora: ceu cum
Nunc Chersonesi, nunc se Pomeranica propter
Explicat arua: acresque inter iacet ardua fines,
Et multa patrios auget tellure colonos:
Terra apprima ferax et opimo est nobilis aruo,
Lanigeri pecoris, vaccaeque et messis abundans
Squammigerosque legens sinuoso e flumine pisces.
Quid pagos memorem? quid honestas ciuibus vrbes,
In quibus a priscis iam gens pulcherrima seclis
Consedit, patrijsque domos e ritibus auget,

p.329
Et conquirit opes: sobolemque et pignora laetis
Multiplicat studijs, legesque ac iura tuetur.
Vtque alias sileam: poterant placuisse vetustae
Moenia VVismariae: quae quanta prioribus annis
Extitit, ac quali spectabat in aequora portu:
Quas etiam rerum congessit prouida merces:
E fama notum est. homines habet illa venustos
Ciuilesque: quibus recti placet ardor, et ipsum
Praecipuas addit decus et mens candida laudes.
Multum autem veteri iam de splendore remittit,
Hinc atque hinc geminis ceu pressa sororibus. inde
Lubecum excellit fatoque opibusque nouisque
Secli huius studijs. istinc coeuntia pandit
Moenia Rostochium: quantumque vberrima crescit
Diuitijs, tantum maioribus instat, et omnes
In curas sese, et compendia proxima fundit.
Rostochium, qua non alia opportunior ipso
Pene situ est: si quis vel pascua iuncta, feraces
Vel circum positos campis florentibus agros:
Vel fortassis aquas, fluuiosque lacusque vel vsum
Harum etiam spectet, dispostaque praedia cernat.
Varnouijs vicina locat sua moenia ripis,
Forma etiam praestans lenique obnoxia cyclo
Oui instar, paulo porrectior. huius honesti
Sunt Vrbis ciues et gens non sordida. quanquam
Moribus esse ferant cultis minus: attamen hisce
Cum neque malitia, nec scelerata proteruia mentem
Occupet, ac studijs sint recta sequentibus, artes
Officiumque colant: nec se proferre grauesue
Infidosue vllis: poterint ceu laudis adepti
Praeclarae titulos, fama hac consistere: et inter
Europae gratas merito numerarier vrbes.

p.330
Pro victu ratio est facilis: minimoque paratur
Quo tibi non tristem reddat sors laeta culinam.
Id locus ipse boni praestarit ciuibus: et quae
Immittunt dites vicina huc regna carinas.
Iam vero et sedem sacris hic esse Camoenis
Phoebus Apollo dedit. sane haec Academia claros
Semper habere viros, et semper habebit. honesto
Nomine propterea cunctis celebratur: eumque,
Doctrinis atque arte locum sic ornat, vt inde
Non fructus tantum succreuerit amplus, et omnes
Peruadat terras monumentaque seria spargat:
Verum etiam late gratum facit esse, simulque
Eximijs cultam conuestit honoribus vrbem.
Vt maris Boreas nostra haec Academia ripas,
Musarum studijs caetuque ac laude tuetur:
Sic Notium pelagi vicinaque culmina littus
Rostochium seruat: curaeque insistit, et omnes
Promouet articulos artesque ex artibus auget.
Quisue voluntatem magni hanc negat esse Tonantis:
In Boream Musas etiam deducier? illa
Australis quondam sobolesque ac gloria mundi
Pene erat Eoo pertracta e cardine: longo
Hesperias quae post complexa volumine terras
Alternatque vices dubijsque in gentibus errat.
At nunc Arctoas spectans e fluctibus vrbes
Consistit, laetosque in Baltica littora vultus
Explicat, ac gratam hoc molitur in orbe quietem.
Dij dent aeterno tantam rem crescere fructu:
Praestantesque viros et honesta Lycea gubernent,
Sacraque fraternas iungat concordia mentes.
Hac igitur nunc Magnopolis virtute bonoque
Laudeque spectatur, primas fortuna secundat

p.331
Principibus, qui ceu longissima stemmata priscis
Intulerint gradibus, veteri ab origine Reges
In sua perpetuo cumularint nomina cursus
Sic ipsi virtute animos, et facta decoro
Induerint, nusquam cessantes velle tueri
Quam priscis famam maiorum laudibus ornant.
Nec dubium est, quanquam gesserunt bella, fidemque
Interdum nostram toti oppugnare, fuisse
Eximios plerunque tamen: quos sacra vetustas
Commendare viros, lateque extendere certat.
Nec iam omnes prendam numeris. sua vera tuetur
Henricum virtus: quem cum Sultanus haberet
Captiuum, magnis affecit honoribus. aut te
Me nescire putes? fuit haec aliquando parenti
Dextera nota tuo: qui cum fera praelia Russis
Liuonios inter tentaret: eosque subinde
Cladibus affecit magnis victosque fugauit:
Militiae socium me habuit belloque clientem,
Tormentis qui tum praeeram: hostilesque domando
Saepe equidem lata perfrequi strage furores.
Tu vero iuuenis castra ista secutus adibas
Nonnunquam, et mecum tormenta excussa minabas,
Gratatus si quid tum collimando ferires:
Et patri alludens me tum celebrare. ex illo
Tartarus excepit me tempore, eique fidelem
Cum praestarem operam, res creuit honoribus: huc et
Me tandem varijs fortuna euexerit actum
Casibus, et claro Sultani ornauerit ense.
Te libertati sedenim nunc reddo: prioris
Quod commilitij memor, et virtute paterna
Et studijs mouear, quae te plerunque iuuenta
In media gratum nobis sic clara ministris

p.332
Esse dabant: vt nunc etiam confidere possis,
Et metuisse nihil. nec tantum vincula soluo,
Ac patriae (luctu quae nunc tabescit et omnes
Te propter gemitus et acerbas moesta querelas
Effundit,) te restituo: sed dono meanti
Praesidium, ac nummis redeuntem ditibus orno.
Nec cunctatus abi. Pretio Dij maxima quanto
Inscripta est virtus populis: quacunque morare
Terra etiam, et quascunque inter tua tempora gentes
Traducas? bene si facias, tibi praemia nunquam
Defuerint: Geticos si vel sectere recessus:
Vel tibi cura siet longe Garamantas et Indos
Visere, et Oceano rupes lustrare colentem.
Officijs saltem rectis submittere certes
Pectora. nec saeuo peregrinos dente putabis
Conficiendos. humanum decet esse: quod haud tu
Scire etiam possis, factorum vbi libra tuorum
Pendeat, ac tibi quo lanx aequa sacomate plaudat.
Quin neque fortunae illudas: nec presseris acri
Quae sunt fessa iugo. siquid seruire necesse
Huic fortasse siet: non te sors grata proinde
Extollat, nihil vt tribuendum tute putaris
Conditioni. animo plerunque est istud inani
Effraenique datum vt reliquos contemnat, et altas
Interea cristas laeta ob compendia tollat.
Si vero aduersi quid forte euenerit, idem
Actutum subsidit: et hic despondet hiantes
Stulticijs rictus, viresque in tristia vertit.
Ingenui est, miseris ita condescendere: ne quid
Latior insultes. cumque haud extrema videri
Possit adhuc vitae tibi linea: ne quid inepte
Aut isti clades, aut haec tibi commoda somno

p.333
Dispenses. oculo spectat Deus omnia iusto:
Qui, quo te extollat, nunc istum deprimit: at post
Te premit, vt reliquos aduerso tollat honore,
Et luci infundat quae pressa fuere tenebris.
Nil dant fata viro melius, quam nitier omni
Officio vt prosis: et cum sis magnus, eo ipso
Sis etiam bonus, ac animum tua facta sequantur.
Gloria parcendo crescit. hoc Iuppiter vnus
Exsuperat. Deus es, si saeuos pectoris ignes
Presseris, ac gratis animum virtutibus ornes.
Sic ergo Henricus Sultano a Principe vinclis
Soluitur, bis quinque [his quique ed.] vt complesset lustra. fuisse
Virtutem Patris eximiam sic arbitror, huic quod
Detulerit tantos gnato Sultanus honores:
Laxaritque virum, patriosque subire penates
Iusserit. Hanc priscis igitur maioribus inde
Acceptam, qui Magnopoli iam denique praesunt
Illustres summique Duces, sic hercle tuentur
Fortunae laudem et praeclari nominis: vt cum
Non etiam lato terrarum limite sese
Extulerint: fama tamen et virtutibus altos
Europae fasces et multa Palatia vincant.
Non sese quisquam laesum putet. arbitror esse
Dignum laude, etiam paruis sic vtier: vt cum
Pene minor possis contracta sorte videri:
Sis magnus pietate tamen: sis maximus vsu
Virtutis vero, famamque modestia seruet.
Sane equidem Huldrici tanta est moderatio, tamque
Sedati motus animorum: vt dicere possis
Hoc nihil esse viro melius: qui foedera, pacem,
Et promissa colit, terrae quam sorte gubernat,
Praesidet vtiliter: nullisque infesta mouendo

p.334
Bella parat. quin vicinis gratissima praestat
Officia, ac meritam cumulat prudentia laudem.
Iohannem sedenim virtus pulcherrima, quod sit
Largus et eximia superet bonitate, per omnes
Commendat producta gradus: cui quicquid auorum
Temporibus sese vetera inter scripta ferebat,
Vel nostris perfectum etiam sub docta venire
Iudicia haud timuit, notum est. ille vnus in omni
Doctrina excellit: Musisque excultus honestis
Exsuperat quoscunque alios [alos ed.], qui grata Camoenis
Nomina iam pridem celebri cum laude dederunt.
Principibus tantum non magnis maior: at ipsis
Plane etiam aequandus sacras qui forsitan artes
Caetibus in cultis doceant, vsuque frequentant
Dogmata, et e studijs Doctorum iura tuentur.
Vsque adeo ingenio, quod non praestantius vlli
Contigit, et rerum claraque alacrique bonarum
Cognitione valet, crebrisque sub vsibus auget.
Accidit hoc igitur non tantum vt doctus et omni
Ipse sit cultus studiorum parte: sed illos
Miretur foueat etiam, quos comperit esse
Doctrina claros. Itaque ipsius aula redundat
Musarum ceu perpetuis cultoribus: vnde
Et fama princeps illustri crescit, et altos
Eximiosque infert in auita palatia fructus.
Quin impune quidem si quid fortasse liceret,
Optarem aut latis hunc gentibus imperitare:
Aut qui nunc late imperitant: imitarier eius
In Musas studium: et paulo vberiore tueri
Hanc censu famam, qua praemia iusta feruntur
Partiri, et sacris molirier aera Camoenis.
Sane equidem si quid saperent Magnique Minoresque

p.335
Interdum multi: aut si quid monitoribus vsi
Egregijs essent, qui non compendia solis
Haec sibi cuncta legunt, lucroque aduertere certant.
Quod Mimis quod adulatoribus, atque molestis
Scurrarum gregibus, quod ineptis saepe catellis,
Quod parasitis, quod vanas sectantibus artes,
Quod vestimentis luxum referentibus: et quod
Ebrietati etiam foedae, Venerique profundunt
Indulgentque: sacris collectum denique Musis
Rectius inferrent, studijsque hos esse iuberent
Ingenuis neruos: patriae quo vindice laudem
Asserere et fama titulos extollere possent.
Ceu fama est Henricum etiam fecisse, cui cum
Ingelheimensi danda vxor in arce fuisset,
Ingenti huc numero Mimos fluxisse: sed omnes
Caesaris hos iussu depulsos esse: locoque
Illorum miseros et paupertate molesta
Afflictos subijsse: quibus Rex ipse benigne
Iusserat ista dari: sibi quae sperare canesque
Harpijaeque, solent. Id si fortasse sequantur
Consilium, quibus alta quidem fortuna beatos
Esse dedit clarisque ornauit honoribus, orbi
Rectius hoc consultum vsu studijsque putares:
Ingenijsque bases substratae ad magna subirent.
Nunc multi neruis quod destituantur, honestis
Propositis abeunt: et quo pertingere possent,
Ne iam pertingant, vel paupertate repelli
Subuertiue putes. vel si quid forte volentes
Nitantur, tamen huc delati serius ipsis
Gressibus aut errant, aut fessi aetate residunt.
Quod si opportunis prospectum viribus esset:
Non pretij tantum rem magni lata iuuentus

p.336
Perficeret: verum ipsi etiam pulcherrima Reges
Praesidia, et facto laudemque et robur haberent,
Et foret imperio firmis iacta anchora neruis.
Non etenim multaeque manus, multaeque [multeque ed.] phalanges
Et faciles in bella animi praestare salutem
Vrbibus. est prior his Sapientia, quam neque fastus
Nec generis splendor, nec opum iactantia gignit.
Haec tibi quae vera rerum vtilitate gerantur,
Sola quidem monstrarit: in omnes illa tuetur
Prospectatque gradus: exordia colligit, ipsis
Ceu formam medijs statuit: tum denique finem
Mensurat: varijs decreta euentibus alte
Diuidit, et multo iam prospicit ante futura.
Hanc rem si Musae non gignant denique: certe
Natura acceptam firmant augentque: sub vsus
Rectius intulerint, et idonea tempora monstrant.
Non Aiax regnis omnem conferre salutem,
Non Diomedes: equis superet licet iste, sed ille
Excellatque manu, spemque omnem in robore ponat.
Est opus hoc etiam, cui pareat orbis, Vlisse:
Qui facienda regat, qui fortibus imperet, et quam
Sis facto laudem meritus decernere vera
Lance queat. Sic non tantum quae pacis honestae
Tempora sint, bellorum etiam durissima, Pallas
Iura modumque colit: soli cui verticem Olympus
Submittit Diuae, laetasque paciscitur vrbes.
His igitur cum se terrarum sortibus alte
Magnopolis ferat, oportunaque littora nostro
Obijiciat vicina mari: FRIDERICVS habendam
Censuit Vxorem hac sibi gente. nihilque moratus
Huuldricum accersit, socia qui coniuge Gnatam
Vnica quae Patri soboles fuit, adferat. alto

p.337
Rex animi proposta tegat sub pectore, quidque
Consilijs agitat, nulli committere. Virtus
Est ea digna viro, qui regnis praesit: amico
Posse aliquid caelare animo, clausumque tueri
Pectoribus: ne quid iactatum oppleuerit auras
Hasce prius, vulgique agitatum vocibus aut te
Consilijs turbet, remoramque obiectet agenti.
Aut rem culparit: quam cum cognoscere plebes
Haud potis, atroci damnat tamen ore: nihilque
Cum sapiat, vano tua facta incesserit ausu.
Vt vero aduenit Gnata comitatus et alma
Coniuge, se primum Falstras Huldricus in vrbes
Ocyus iniecit: Regemque hic arce morantem
Nycopio celerans, mandato fretus, adibat
Gratatus de pace: viroque ita seque suosque
Commendans. fuit huic, formae gratissima dono
Elisabetha vxor, Friderici filia primi,
E Pomeranorum praeclara stirpe, Sophia
Edita matre: cui vitam Bugslaus habere
Praegnatae dedit, et fratrem cui stemmata iungunt
Barnimum: genus est auctum virtutibus, et stirps
Digna Deo: quae, quae sacrae sint commoda paci,
Omnibus anteferat bellorum fructibus: vni
Quae vacat officio, vt pietas seruetur, et esse
Consultum populo per mutua commoda possit.
Ipsa autem terra est Pomeranis inclyta regnis
Et foecunda: seges cui plurima crescit, aquasque
Et fluuios laetis vndantes piscibus, omni
Pene loco fundit: pecorumque vberrima, merces
Hinc atque hinc late transmissas puppibus auget.
Gens humana etiam, et doctrinis dedita: cui nil
Posteriusue priusue fuit, quam praemia sacris

p.338
Qua se cunque ferat ratio, decernere Musis.
Non igitur tantum Grypsvvaldica moenia summo
Inscripsere bono, claris vt magna Camoenis
Ista Lycea putes: Stetinum fructus in vrbem
Pene etiam maior poterit migrasse videri,
Erecta pro more Schola: quae maxima quamuis
Non etiam ostendat ceu priuilegia Regum
Pontificumue: vsu tamen amplo floret, et omni
Instruitur doctrina: e qua iam multa iuuentus
Prodit, ab ingenuis excultior artibus. hanc rem
Barnimus senior grataque aetate Philippus,
Perfecere Duces: ne quid vel partibus istis,
Vel populis desit, pietas quo crescat, et inde
In seram veniant amplissima lucra inuentam.
Quin ea praestantes habuit Schola culta Magistros
Et doctos sane et multos: Antonius inter
Quos, veluti celso rutulat Sol purus Olympo,
Eminet, ac primos sibi vendicat acer honores
VValterus. post hunc qui successere, laborum
Fructibus excellunt: cumque hic sint nomen adepti
Praeclarum, studijs famamque tuentur, et vrbi
Multiplicant laudes titulosque euentibus augent.
Hoc igitur genere vxorem cum primus haberet
FRIDERICVS, sobole insignem gratamque marito:
Elisabetham etiam hac genuit de matre, venusto
Plane equidem vultu, et celebrandam moribus: vna
Quae res diuitijs potior statuatur. vt omnes
Namque habeas vel opes Croesi, vel maxima Cyri
Regna, quid assequier tanto te posse putabis
Fortunae officio, si te deformis, et ira
Perpetua asperior, stultisue obnoxia rixis
Exagitet mulier? homini res maxima caelo

p.339
Haec venit, egregia si vxore fruatur, eaque
Cui pudor ac animo virtus non fracta resedit.
Quod si res etiam cumulet fortuna, deorum
Munus id esse putes: cui demum ita mente quiescas
Vt site sanum donent quoque viuere, si te
Instructum pietate regant, iam pene beatum
Haec inter mundi te plurima vulnera ducas.
Omnibus ast non hanc fortassis adire Corinthum
Fata dabant. supremum igitur contendere coelo
Et petijsse velis, vt moribus vxor honestis
Et virtute, Dijs tibi desponsata secundis
Eueniat. virtus quocunque in corpore visco
Te trahat, ac meritas sibi vendicet inclyta laudes.
Haec gratam reddat formam tibi: siue molesto
Membrorum positu coeat: seu forsitan artus
Non etiam niueos, teretesue in lumina fundat.
Magna excellenti sunt iuncta pericula formae,
Insidijsque patet: seu te fortuna reposcat
Tradita: seu tantam subuertere fraudibus arcem
Sub tacito certet Nebulonum iniuria lucro.
Da facilem fato cursum, quodque aequus Apollo
Obiecit, gemini comprensum denique palmis
Assere. non aliud meliore est nomine dignum,
Quam si, quod supero missum fatearis Olympo,
Haud etiam temulentus, inepto et prodigus ausu
Prostituas: Gygiue tuos patefeceris ignes,
Accersasque tuo quae sunt tibi noxia damno.
Quin mediocre etiam laudem fortasse meretur,
Si non deformi vicinius extet. id vnum
Dixero: nec dubium est dici id tibi saepius vnum
Posse, Excellentem praestanti in corpore formam
Frustra inopes spectasse viros. forma ista requirit,

p.340
Quo sese possit sine paupertate tueri.
Stulticia est Codro, Venerem affectasse: quod ipsi
Ne Vulcano etiam, diuo licet, illa Marito
Tuta siet: quamuis quod tu mirere, rigensque
Molliat, ac rutulos ferrum concinnet in enses.
Artificem fortasse Dea haec miratur et arma
Laudat: ad vtentes armus ita praedicat: hos vt
Expetat Heroas: animis huc respicit. illa est
Foemineo pars grata choro, qui vincere miles
Possit, et applausu totam traxisse coronam.
Proxima Palladio rerum pars cessit alumno:
Qui cum suaviloquae cultissima castra Mineruae
Sectando colat, ac studijs sese addat honestis:
Militiae pretium plerunque id ducit, vt esse
Huic multae cupiant foelicia vota puellae:
Inscribantque notis animos: et pectora Cesto
Si non iam prendant, poterint voluisse videri
Prendere, et Aonijs tribuisse haec praemia Musis.
His hominum ordinibus multo Venus vna fauore
Blanditur. Sedenim nec parcus egensque nec excors
Tute sies: excellenti si forte Maritae
Iungere vota studes, pacemque e foedere spectas.
Quanquam virtuti sua sint preconia. Nam quidem
Hucne etiam Laeto tendat sententia vati:
Vt nihil et placeant inopi quae pulcra? nec istud
O bone sic etiam dictum tibi dixeris: vt non
Arbitrio sit prima tuo constansque voluntas
Ducendi, quae sit pulcherrima forte. sed illud
Affirmo, stulte tete id connitier. hanc ni
Plus virtus, quam vel formae excellentia, blandi
Vel sane affatus, vel gressus mollior ornet.
Nam si vera animo Virtus insedit; eaque

p.341
Se Coniunx duci sinat atque pudore moueri:
Iam nihil obfuerit pulcram spectarier: vni
Cui sua paupertas lucro est, formaeque decorem
Asserit: vt tua sint tuto tibi gaudia portu.
Quin age si placidis sit moribus vxor, honesti
Atque animi cultu superet seruetque pudorem:
Diuitias equidem poterit cumulasse videri,
Atque [Aque ed.] beare virum: qui se hoc solatus ab vsu
Fortunam vincit, tenui licet horrea messe
Farciat, aut minimo stringat marsupia nummo.
Caetera ducendo si quid sectere, pari te
Sic socia: vt quantum sit fas aequalia iungas,
Fortunamque velis conformi e iure tueri.
C. ERASMI MICHAELII
LAETI.
RERVM DANICARVM
LIBER VIII.
Iamque Huldricus iter primis progressus ab vndis
Nicopium celsam properas contendit in arcem
Atque propinqua subit: cum se venientibus offert
Vltro etiam, ac placido Rex accipit ore moratos,
Complexusque virum retinet, cui talia fatur.
Hi Huldrice mihi succedas sedibus hospes

p.342
Ante omnes dilecte, quibus vicina tueri
Haec sors regna dedit, nostrasque amplectier vrbes.
Agnosco veri officium et constantis amici
Hoc munus, tantos inter tranquilla labores
Quod fuerit tibi dextra: quibus nos longa premebat
Asperitas rerum, rigido dum bella Gradiuo
Sector, et in Suecis quae sit fiducia disco.
Haud ego me immemorem tantae virtutis et alti
Consilij patiar: siquid fortasse requiras
Officijque vices, operamque in mutua poscas
Praesidia. Optarim saltem ne Iuppiter vnquam
Castiget simili confinia culmina neruo.
Nunc vero quod et accedas: meque ista sequentem
Inuises loca, bis gratum mihi ducitur. esse
Coniunctos nos fata velint, qui iuncta tenemus
Oppida, vicinis colimusque haec littora regnis.
Sic FRIDERICVS. at is dum spectat sidera, viue
Rex, ait, ac foelix successibus vtere: seu quid
Dij tibi decernant, seu labi nescia virtus
Expetat, ac patrio tibi vota secundet honori.
Nos si quid, quod nunc gratum tibi dixeris esse,
Fecimus: officio motos fecisse putabis,
Et quae debuimus te complectendo, tueri.
Optassem maiora etiam potuisse probari
Officia. at tenui cum sorte vtamur, agendo
Hanc operam dedimus, ne quid nocuisse videri
Consilioue manuue queam: cum sedulus istuc
Spectarim potius (si quid mihi fata vocanti
His faciles etiam tribuissent vocibus aures)
Vt pacem pacisue vias ostendere coelum
Vellet, et haec placidos in foedera vertere vultus.
At sua certa fides superis, et prodita fato

p.343
Iura manent, pax est his demum reddita regnis,
Quae sit firma precor: nostrasque aequissima terras
Spectet, et aeterno iungat nos publica fructu.
Nam sine te minor est nostris, Rex inclyte, terris
Commoditas: nec te magna sine clade caremus.
Ad te autem plena comitatus denique turba
Accedo. quod si mandasses plura, fuissent
Illa etiam subeunda mihi: qui meque meosque
Sic tibi commendo, vt fidum patiare vocari
Deuinctumque tuis iusta ad consortia regnis.
Dixerat Huldricus, genubusque alludit. at inde
Rex Amitam accedens, ita blandis excipit: vt se
Senserit illa quidem gratam venisse. puellam
Postremo amplexus, charum caput, arctius ambit
Insinuatque vlnis. posset demum ad moenia secum
Vno omnes magno stipatus ab ordine ducit,
Partiturque locos socijs atque atria mandat.
Iamque dies alterque dies excessit Olympo,
Sublustrisque aperit geminatas Cynthia noctes:
Cum sese interea recreant sermonibus, et rem
Multiplicique ioco varijsque in seria dictis
Expediunt. nonnunquam equidem venatibus instant
Vestigantque feras, latebrisque expellere Ceruos,
Et leuibus properant subtendere retia Damis.
Interdum flammis tormenta nitentibus alte
Excutiunt. persaepe etiam narratibus omnes
Immittunt numeros blandisque relatibus augent.
Quin non raro etiam digressi, plurima syluis
Millia porcorum pasturae insistere, setas
Tollere, et expleto lusus iam ventre ciere
Aspiciunt. aderant siquidem nunc tempora, pasti
Queis plerunque sues repeti sueuere, domumque

p.344
Cogier: ac laetis dare tergora rasa culinis.
Plane autem melius nihil hoc animante putandum est
Agricolis: qui si sapiant, sibi plurima porcis
Esse impensa sinant. foecundo pignora partu
Explicat, ac multo redit vbere saepius: esca
Non alitur tibi difficili, nisi frigora quantum
Dura hyemis claudant astricto cespite terras,
Atque aliquo lenire famem te munere cogant:
Quod tamen exile est, si recte in pabula vertas.
Nam Veri facilis cum sese prodit Hirundo,
Templorumque tenent glomerati in culmina Sturni
Vanellosue rubens e coeno tibia reddit:
Nutrimenta sues satagunt ad prisca reuerti,
Radicesque solo vellunt rostroque sub imos
Rimantur sulcos, vermesque ad aratra sequuntur.
Ex illo porcos nihil est quod tempore magnis
Sollicitisque animis rapienda ob pabula cogas.
Vltro etenim sese extulerint, cum mane priores
Ad campos redeant serisque laboribus instent.
Si quod frumento leuius, quod inutile vanno
Diuidis, et scopis detersum frugibus arces,
Interdum aspergas: vires firmaueris, vt se
Mox proprijs tollant generosa in corpora plantis,
Deuictamque hyemem iam laeta in pascua mittant.
Sane equidem pecus hoc vigili cum pene colono
Sit merces suprema operum: magna arte parique
Ingenio, ac vigili curaque animoque colatur.
Id saltem moneo, syluis quae forte propinqua
Rura sient, maiore equidem haec sibi munera fructu
Deligere, vtilius curamque impendere porcis.
Gramina proueniunt citius: quae serius Euro
Vsta cadunt: grauibus prohibent spiramina ventis:

p.345
Diminuuntque quaestum. quid acatia nigra, quid alta
A Sorbo fructus, quid Corna aequissima dicam?
Multos sylua quidem praebet pecorique suillo
Vaccarumque gregi fructusque et commoda. sed nec
Propterea tibi plana putes temnenda. quod inde
Sylua negat, diti pensatum aequaris aratro,
Et quas quercus habet tibi sarciat area glandes.
Interea quoties pasturam nobilis auget
Syluarum coma: seu fago tibi diuite fructus
Pendeat, edura seu quercu excussa ruendo
Semina praecipitant glandesque ex arbore voluunt:
Seu te castanea alliceant et larida spondent,
Haud tibi cessandum statuas, quin agmine porcos
Huc multo cogas: quantumque amplissima possis,
Fertilibus tantum tu immittas corpora syluis,
Id studeas, siquid fortuna vtare secunda
Propitio Deo, et manibus sis prosper: vt annos
Exsuperentque duos, et tertia tempora ducant
Plene etiam, quoscunque sues in pabula quernis
Glandibus aucta feras. dici nequit, ardua magni
Quantum haec iuris habet, quantis sese vsibus aetas
Promouet, et quantis carnaria fructibus implet.
Vt nihil id memorem, pulcherrima pene videri
Tergora porcorum: quae cum sunt Maxima, dulci
Ante etiam #cellunt tectis pinguedine villis:
Cum setae emineant, cum plenis ilia venis
Turgent, cum nodis e tergore cauda retortis
Pendet, et e subito nemus omne afflamine terrent.
Quem sic esse vides, hunc tu metire probesque,
Qui pueri alimenta ferat, famulosque bearit
Et Dominis prosit: qui sumina grata culinis
Reddat, et eximios [eximos ed.] Oleri seiungat in vsus.

p.346
Id cures, quantum curari id denique possit,
Vt pecus hoc niueo crescat tibi pene colore
Totum: aut si niueo non denique venerit, atro
Se ferat, aut cineres imitentur tergora villis.
Nam qui praetulerint testantia dorsa cruorem
Saepe quidem impuro terrent te viscere: granis
Albicat, ac totos sinuat se Leucas in armos.
Etsi autem vitio id non multi ducere. tu rem
Hanc tamen et caueas: et si quid forte valebis
Consilio, vt caueant alij monuisse labores.
Caetera perficias nullo tibi lucra magistro,
Si sapias. Sedenim pasturae pabula molles
Optima Castaneae: quercus rigidissima praestat
Proxima: tum fagus, tum denique corna, nucesque
Et quae fertilibus sunt caetera semina syluis.
Omnibus at numeris frumenta amplissima vincunt:
Quae si porcorum stiparint tergora, lardum
Et solidum firmumque adigunt, et tempore seruant
Multo incorruptum: bene si sale primitus, inde
Durescant fumo gelidoque agitentur ab igne.
Hoc saltem caueas, ne quid fortasse morando
Succidia amittat gratum condita saporem:
Dum nimis attenuas acri salsugine vires,
Tergaque consumpto macilenta liquamine reddis.
Erga vbi sanguineos patefacto corde profudit
Pinguior iste halitus, vitamque efflauit in vrnas:
Protinus ardenti conspergas tergora lympha,
Decutiasque pilos, totoque e corpore setas
Vellere, et in nitidam properes dare squallida pellem:
Vt munda niteat totus cute. deinde feratur
Paxillis: neruoque exerto pendeat, hoc qui
E gemina duplices subijt suffragine plantas

p.347
Extremosque mouet vestigia in vltima gressus.
Mox aluum cultro rimabere: cumque remota
Iam cute se abdomen spectandum praebeat, inde
Quodcunque occulto se prodit ventre leuandum
Soluendumque putes: concinneque inde reuellas:
Artificique manu quae septo proxima tollas.
Haec cum exempta sient, iam sese viscera pandunt
Omnia, et harmonicos ostendunt singula nexus.
Post septum ferias, superamque ingressus in aulam,
Pulmonum folles aperi: mox aspice sedem
Numina qua tremulo statuere palatia cordi,
Et vitam proferre dabant. pulmonibus inde
Exemptis, hepar renesque abscinde lienemque
Et linguam, oesophagum coniunctaque et organa vellas.
Postremo gelida perfusum ita collue, si quid
Sordis inesse queat, sparsumque exterge cruorem.
Postquam autem vacua praebet tibi pensilis aluo
Spectaclum: quo vix aliud iucundius omni
E numero pecorum tibi lumina mouerit, adde
Hanc plerunque moram: vt tenui ceu frigore carnes
Perfusae constent: solidumque quid induat ista
Succingens membrana: atque explorata rigescant
Sumina, quae lumbos velut obtectura recumbunt
Sub dorsum porrecta, latusque in vtrunque residunt
Hinc atque hinc, viuisque augent sub clunibus ignes.
Haec vbi signa vides, ea corpora protinus hamis
Aufer: et illatos carnaria in obuia porcos
Diuidito. Primum detraxis sumina: deinde
Abstuleris lumbos: caput hinc ceruice recisa
Dempseris, ac pedibus iaceant tibi membra remotis.
Tandem succidias a tergore separet acri
Vir cultro satagens: quo si non rite, securim

p.348
Inferat, ac iustos proportio differat armos.
Quae sunt dempta, vsu tibi conseruata recumbant
Ingenti, superos, ne quae dementia tete
Auferat, orabis: tanti ne maxima doni
Lucra ignoraris. nihil est quod fructibus haud se
Intulerit magnis, si quis bene nouerit vti:
Aptatosque ferat mensae in compendia quaestus.
Vltimus huic operi labor est, vt tergora pleno
Condieris substrata Sali. primum aspice ne quid
Sal tibi sit fatuus: post cum salienda dabuntur
Larida, dispiceas fido vt detrita labore
Exagitentur. inest si quid tibi roboris omnem
Expedias dextram, fortesque adhibeto lacertos:
Vt sale conuulso totos tibi sudor in artus
Succidiae erumpat. prima haec agitatio fons est
Virtutis gratique saporis, postea quem tu
Tantopere laudes, modo si nil caetera desint
Quae tibi prima iuuent, fructumque laboribus addant.
Nam condita nouem spacio si forte dierum
Aut plus paulo etiam iaceant haec tergora, tollas
Ocyus e#que ipsa salsugine lota paratis
Fumosisque appende locis, vbi nulla calorem
Vis maior denset: gelido sed ab aere fumum
Hauriat, ac sensim siccantes imbibat auras.
Quin quae ligna etiam fumum tibi secta pararint
Sedulus exquiras. non haec prouincia cunctis
Perficitur satis vtiliter. nihil est tibi prima
Successisse quidem: si posteriora ruendo
Euertant cursum, ne optatam denique metam
Tangere, et e curis fructum nil carpere possis.
Multi autem hac demum certantes parte fatiscunt,
Atque oleumque operamque luunt: quod pessima fumo

p.349
Subijciant sarmenta, vbi vel putredo molesta
Spirituum gratos e corpore abegit odores,
Vel quidam externos irrepsit fetor in artus:
Ingratoque ferit turbatas flamine nares.
Hoc quidam pro more, holerum subuellere truncos
Atque inferre solent: librique ac corticis alter
Relliquias, turpi ceu insectas calce, iacentes
Colligit: alter humo sublecti cespitis igni
Miscet onus: quidam non tantum marcida, sed iam
Putrida prorsus amant, nidoreue foeda molesto
Conquirunt. alijs aliud placet. omnibus istuc
Consilium spectat, sicca vt sint larida: sed quo
Interea praestent fumo indurata sapore,
Id curare minus nihilique aduertere certant.
Inquinat ista igitur labes, gratissima porcis
Tergora: et hoc ipso quo prosint, commoda certe
Euertunt. nam materie quid denique tali
Perficias? nam qui rem sane spiritus omnem
Explet, et in gratos suspensa induxerit vsus,
Nullus inest: aut si fortassis inesse feratur
Corruptusque aut mancus inest. tum fumus in auras
Qui subit, ingratos halitus et pessima defert
Excrementa, quibus nihil est virtutis et aequi
Consensus. nigrum petasonem reddit, ad esse#
Hunc etiam gratum pariter non efficit. vt nil
Id memorem, haud tenui te mandere larda periclo,
Ex ipso quae fonte ferunt tibi perdita morbos,
Atque infecta nocent. Itaque haud committere fumo
Ante velis, quam ligna habeas, quae dicere possis
Optandum minime tibi destructura saporem.
Iunipero si quis sacra rem tentet: eum tu
Vtiliter tentasse putes. Christianus honesto

p.350
Aeternoque adeo iam dignus nomine, Danis
Rex memorandus, eo genere oblectatus habebat
E tali Pernas gratissima larida, fumo:
Non cessura quibus iam pridem summa parabat
Nomina Parthenope. quod si nihil ista culinam
Imbuerint tibi ligna: gradu sit fagus et vsu
Proxima: sed non illa recens, non putrida. namque hanc
Damnatam meminisse velis. fluit vnda recenti
Largior, atque acres infert in tergora morsus.
Siccior e dulci ceu spirat acumine fumum,
Qui nihil infecti cum forte saporis alendo
Affricet, e tenui reuolutus gurgite totis
Artubus alludat, gelidaque propagine constet,
Et quae optanda quidem fuerint, tibi rite secundet.
At labor hic, quanquam longus videatur, ab vno
Perficitur tibi mense tamen: decimumque salinis
Phoebus Apollo diem, duplicatas sidere noctes
Destinat in fumum: si tu modo sedulus instes
Et facias facienda, nihilque in vana ferare.
Quin operam dabis e nigra fuligine ne quid
Larida sicca trahant: satis est si grata colore
Subrutilent velut e giluo: cum protinus inde
Amoueas, siccoque loco, perflatilis hic qua
Se subigit Boreas vel saeuior Eurus adurit:
Ordinibus digesta velis suspendere. dici
Res satis ista nequit, quantum oblectando bearit,
Quos hoc cunque bono cumulatos Delia cernit.
At fortasse aliquem obijciat pastura laborem,
Cum repetis quos ante Sues huc egeris. isto
Peccatur iam saepe malo, lateque vagatur
Impietas: tali quae sane est cognita facto
Quod nunc seposita multi virtute frequentant.

p.351
Namque haec quae demum est cacodaemone vita magistro
Quae prisci nil moris habet? nihil amplius aequi
Sectando colit, aut Supero se mota parente
Flectier vlla sinit? vel quae est iniuria? porcumne
Aut quartum, aut quintum, aut qui denique tertius omnem
Metitur numerum, pasturae in praemia tollas?
Ceu passim fieri fama vulgatur. an isto
Syluarum tibi fine venit prouentus, vt inde
Nequitijs sit causa tuis? sapiasque Tyrannum
Hoc etiam, virtus quo plurima crescere lucro
Debeat, ac gratos sub sidera flectere sensus?
Haec est quorundam non paupertate sed atra
Pressorum inuidia, fucata audacia: qua se
In nostrum stygius mundum furor intulit, vt sit
Nunc etiam pestis, miseros quae saeua colonos
Opprimat, ac tristi cumularit funera damno.
Sane equidem nostri Decimum qua luce parentes
Pasturae pretium tulerant, lautissima mensis
Copia tota fuit: miseris sua portio venit
Pauperibus: soboli satis, et satis illa ministris
Aetas grata dabat. magno velut agmine porci
Prouenere, inerat cunctis benedictio rebus,
Et sua multiplici stabant carnaria fructu.
Vberius syluae frondebant glandibus. at nunc
Non tantum tenuis pecori fetura repugnat:
Sed morbi inuadunt plerunque incogniti, et omnem
Concutiunt languore gregem: pars maxima late
Concidit, ac misero subuersa fatiscit ab igne.
Quin prisco nil more ferunt iam denique syluae,
Alternantque vices: aut saeuos turbine ventos
Expertae, totis equidem radicibus inde
A terra velluntur: et hac subuersa ruina

p.352
Plurima perpetuis spoliat se fructibus arbos.
Nam lacrymis aliquid tribuunt coelestia iustis:
Cum nulla agricolis violentia parcit, ab vllo
Haud satis ista potest comprendi cura, colono
Quae misero incumbit, Porcellus vt iste vel iste
Proroget aetatem tantisper, vt inde redire
Iste vel iste queat curarum in praemia fructus.
Quod si contingit nitidissima corpora pastu.
Reddier: haecne etiam tibi demier optima nullo
Iudicio, et nulla prorsus ratione probares?
Nam magno in numero si forsitan vnus in aequam
Pro multis sortem veniat: cum caetera blando
Sint etiam visenda habitu: nil forsitan istic
Te laesum nulla te affectum clade querare.
At tibi si quartus tollatur quisque, nec ille
Ni melior certe, et multo qui sumine cunctos
Vicerit: vt toto subducier asse quadrantem
Interea aspectes, damnumque enorme gemiscas:
Idne etiam te posse pati, nec posse dolere
Moestus egensque velis? animo testaris Olympum,
Et tua tam iusto commendas damna parenti.
Haec res in dominos luctus cumularit. vt illi
Ante tibi porcum, sic his nunc sidera gnatum
Abstulerint, alia aut pressant cruce: bella necesue
Obtrudunt, animo turbant, aut coniuge tete
Sub sterili affligunt, aut paupertate rependunt
Persimili, et duro compensant facta flagello.
Sane equidem decimum si tollas quenque colono,
Et feret ille notam patienter: et ista putabis
Glandibus aequa tuis, quae reddat praemia: ni quid
Diuersum tenuis pastura copia. Danos
Laudo ego, Nobilibus qui se esse parentibus ortos

p.353
Ostendunt: bene quod studeant fecisse colonis,
Et miseros releuare manu, iustumque tueri
Atque aequum. quibus id iam pridem e moribus et re
Sic confirmatum: vt dites nitantur haberi
Agricolas. quae res domino est vel laude, vel vsu
Maxima quocunque aspiciens se vertat, et omnes
Exquirat numeros, lucrumque e sorte sequatur,
Haec Cyrum cunctis metuendum gentibus vna
Res dabat. In decimas igitur cum lumina nostri
Figant, haud alia pasturae impendia lance
Exquirunt. paucis octauum demere pridem
Mos erat. hac decimo iam tandem aetate minores
Pene omnes, iusto mensurant praemia lucro.
Excellunt opibus quapropter et ardua multis
Carnibus omne genus pandunt carnaria: sumptu
Mensarumque bono quaecunque [quecunque ed.] palatia vincunt.
Sed quid ego haec? interdum igitur comitatus amice
Huldrico Rex egreditur, syluasque locosque
Circuit, ac rerum non vana negotia voluunt.
Interdum poclis animumque et pectora laxant
Haud etiam assiduis. varia est ea tempora cunctis
Fallendi ratio: pacem super omnia laudant
Sane omnes. at enim Regem cura altior vnum
Sollicitat. vultus formamque et casta puella
Lumina nunc animis tacitus, nunc ludicra [ludricra ed.], miscens
Plurima nunc teretes placide considerat artus:
Omnia componens, dum iudicat omnia. postquam
Forma magis moresque magis placuere: quod illum
Non tantum sanguis, sed amor commouerit, orat
Vt Sialandiacas vna comitetur in vrbes
Huldricus, pretium facturus denique: si quid
Ex vsu siet. ille abitum cum Rege parabat

p.354
Vxorem adducens secum, castamque puellam,
Huldrici sobolem: qua non fuit altera maior
Corporis eximia specie, solidoque pudore:
Et lepidis rerum iucunda in seria verbis.
Vt freta prima quidem superant, Lollandica deinde
Littora transmittunt: mox Orenburgica spectant
Castra, quibus lautam maiorum censibus vrbem
Coniunctam videre. istinc progressus adibat
Koagium: muris tenuem, sed ciuibus amplam
Egregijs: virtute student qui grata mereri
Nomina, et ad seros transferre ea sarta nepotes.
Ex illa Fridricksburgum contendere. finis
Is fuit accessus nostra haec in regna prioris.
Dijque deaeque omnes, nemorum quibus ista tueri
Frondea regna labor semper fuit: anne canentem
Fas siet, appensos mirarier hosce probati
Consilij euentus, quo saepius ista locorum
Culmina celsa ruunt, subitisque motibus vrnas
Sic variant sortes, istam vt cum Iuppiter inde
Deprimat, hanc alio subuectam ex ordine tollat:
Desuper aspiciens, vbi rerum fata vicesque
Alteret, ac fragili concedere robora cogat.
Non etenim dubio statuas mortalia casu
Ferrier: aetherio subsunt tua cuncta Tonanti,
Quae disposta regit sapienter, vt omnia certis
Mensuratque locis, et tempora in optima voluit.
Non semper Babylon, non semper floruit alta
Persepolis. cecidere etiam latissima Troiae
Moenia, et insignes strauit Lacedaemon Athenas.
Quin iam Roma suos posuit ditissima fasces
Pene etiam: quamuis fulcire palatia totis
Certat inepta vijs, et spe sibi mollia reddit

p.355
Damna procax, interque leues cadit aequa ruinas.
Tum nihil egregios vnquam succreuit in vsus,
Alterius quin clade gradum sibi fixerit. annon
Assyrij Medum, Medi euexere Philippos?
Troia euersa Albam genuit, quae Romula postquam
Crescere regna videt tandem est euersa. reliquit
Italiam Caesar, dum Thracica littora magnis
Imperij titulis, magnoque inscripsit honori.
Quid factum? creuit Constantinopolis: at se
Interea Latium foeda inter raudera seruat
Perfusumque dolis caput inter prisca tuetur
Vulnera. Nectantum haec clades fuit vrbibus: ipse
Regna etiam, ac homines fortuna amplissimi ab isto
Fatorum pendere gradu. Numitore perempto
Regnat Amulius: hoc sublato Remus habenas
Aut rapit Imperij, aut fuerat rapturus. at illum
Romulus ante quidem iure in noua funera verso
Occupat, ac factum violata lege tuetur.
Pompeium Caesar fregit: verum hoste necato,
Sic demum regnat. paruas cum forsitan vrbes
Deseruere Dij, sic magnae in maxima sese
Culmina confirmant. Iulino maior in omni
Non fuit Europa: Sedenim perijsse necesse
Hanc erat, vt tanto Lubecum aliquando sub auras
Se splendore ferat. multi cum crescere certant,
Ex alijs causam, quos tollunt Numina, quaerunt.
Alternat sortes igitur fortuna, Deoque
Centuriante vices quaecunque humana verentur.
Aut quis Gorrenses pulcherrima robora muros,
Arcem amplam, lepidamque situ, regumque priorum
Delicias, quisue Hiortholmum, aut Ebelholtica saxa
Atque Esromenses ditissima tecta penates,

p.356
Huic Fridricksburgo cessura putasset? habebant
S�burgum atque Asserbouium non vilia pridem
Nomina, cum magnis res vtilitatibus esset
Explorata. quis has etenim, quis nesciat arces
Sic olim extructas, Nortuegica vt arma virosque
Qui nostra haec multo sane infestare solebant
Littora procinctu (postquam irritata iuuentus
In veteres quocunque modo, quacunque viarum
Ambage inferrent crudelia praelia Danos:)
Auertant ripis, adituque excludere possent?
Temporibus siquidem priscis, cum puppibus vse
Nortuagij longis remorum impulsibus essent:
Huc sese iuxta littus delata frequenter
Turba immittebat: quas rem grassata ruensque
Afflixit, spoliata bonos praedasque per vrbes
Et pagos agere: ac subitis se cursibus inde
Tollere, et in celeres iterum dare dorsa carinas.
Obuersa est siquidem parte hac Sialandia duris
Fluctibus. at facile est non praeceps scandere littus,
Quod prompte excurrit ripasque extendit arenis.
Vt nihil et memorem Piratas, maxima quorum
Antiquos inter ratio fuit. inde frequentes
Instabant Angli, hinc Sclaui subiere, grauesque
Interdum Sueci, nunc Saxo immanior, omnes
Tentabant [Tantabant ed.] aditus: et eo vehementius, ipsos
Interdum Reges quod dissentire viderent:
Vel Reges propter, populum diuersa tueri.
Nunc vero Danis postquam sociata quiescat
Nortuagia, et sese sub mutua lucra frequentent:
Cumque etiam bellis non sit iam prisca gerendis
Forma: nec e veteri grassentur more Tyranni;
Largior hisce quidem nihil arcibus esse necesse

p.357
Vtier, et damno iam posse minore reuelli.
At Knardruppensem subuersis omnibus aedem
Sublatam quererer, nisi iam fortasse querendo
Nil agerem. Fridricksburgo famulantur auitae
Maiorum vires: seque hanc labor omnis in arcem
Transtulit, ac solidis ingessit culmina muris.
Id certe affirmo, Boreae quantum ista venusti
Eximijque operis dant regna, hac pulcrius arce
Esse nihil. syluae sunt multo amplissimae: in illis
Non auium tantum, at videas genus omne ferarum
Degere, et e magnis prostare cohortibus: ipsis
Insiduntque vijs, dextrasque interrita lambunt.
Frumentis satio est syluis permixta feraxque
Sufficiensque satis: dites habitare probosque
Rex iubet, ac dulci tractat virtute colonos.
Sola aqua defectu Regem afflictabat: at illam
Artifici perductam opera sic intulit: vt iam
Per medios montes, loca per decliuia miro
Propulsam studio videas saliendo canales
Imbuere, et totum deuoluere pondus in arcem.
Sed nihil ista sequar. postquam huc venere Ducemque
Vxoremque animo recreat FRIDERICVS, et esse
Cuncta secunda studet, mox demum in seria lusus
Vertit, et Huldrico quae sit sententia pandit.
Ille nihil toto cunctatus pectore, si quid
Hoc fieri velit, et fieri quoque posse putarit:
Se nihil auersa Generum decernere mente.
Et mihi nulla etiam concedi hic denique poscam
Rex ait, aetherio quae non accepta Parenti
Hanc mihi perpetuo turbarent impia mentem.
Exquiram quae certo igitur concedere possis,
Et quae recta petam. quo me coelestia ducant.

p.358
Iura sequar: reliquis tribuam nihil omnibus. id cum
Dixerat, actutum sacris qui praefuit, ore
Niclaum vocat. is Regem per multa secutus
Tempora non placidas multorum saepius artes
Pertulit: atque malis cum conflictatur, agendo
Quod deceat, furias cunctorum vincit. at ipsi
Virtutem propter cum Regi charior esset,
Consilijs adhibetur, et huic iam denique: cui Rex
Sic loquitur. Niclae, Fides tua pluribus hisce
Nunc annis mihi nota facit, ne te ardua celem
Quae sunt non dubia statuenda negocia lance.
Cum mihi iam pacem dederit fortuna: parentes
Abstulerit Deus, atque aetas increscat: et hic iam
Haeredem optarim mihi qui succedat: habendam
Vxorem suadent rerum argumenta. nec illam
E procul amotis traducere gentibus est mens:
Quod nihil hae nobis, nec nos fortassis et illis
Vsu erimus. vicina dabunt, si ducere fas sit.
Huldrici Gnatam, quae quo mihi sanguine iuncta est
Ignorare nequis: animo delegimus. istam
Expedias salebram. nam duci posse, probari
Exemplis video. rursus me longa priorum
Consuetudo patrum, et legum reuerentia terret,
Nequicquam tristi noceat quod vulnere, tentem.
Et sane est animus, nihil hic committere: duro
Quod mihi post victam presset ceu pondere mentem.
Non amor hic tantum me mouerit, eius vt vsu
Offendam superos, aut me non digna probarim.
Quanquam, si fieri non laeso Numine possit,
Confitear mihi rem sic cordi hanc esse: sub istam
Vt potius cupiam partem inclinare, licebit
Qua duci. haec igitur solo medicina paretur

p.359
E verbo, cui se superi sententia coeli
Inseruit: quod nostra probans Ecclesia late
Iam colit, ac certa pietas ratione frequentat.
Huic mea displiceant si iam nil vota, quiescet
Mens mihi. nam reliquis nec frangi pectora, nec rem
Firmari patiar. Deus est quem offendere nolo.
Caetera sic stringam coeuntia limite: ne quid
Ista ligent, vero quem soluunt Numina sensu.
Vade age, et Hafnensem celerans te confer in vrbem
Accedasque viros, nostris qui sacra Lyceis
Expediunt: horumque animis mandata recludas,
Efieri quae posse putent, quae vera probarint,
Quae Superis nihil esse dijs contraria ducant:
Perficiant scripto, certisque illata tabellis
Et comprensa notent. nil gratia mouerit illos,
Nil metus. e sacro pandant mihi fonte quod huius
Consilij euentum supero coniungat Olympo.
Finierat. sane obstupuit Niclaus, vt istuc
Tendere consilijs Regem videt: idque vetusto
Maiorum pro more, quibus nihil ista licere
Consuetudo dabat. gradibus sic iura fuere
Longinquis conclusa, vltra vt sponsalia fines
Hos pia constiterint, sobolique inscripta parandae
Plane essent. si quid vetito subnascier vsu
Contigit, exosum superisque hominique putabant,
Atque prophanum etiam. miseros plerunque parentes
Ignibus vrebant, ceu detestanda luentes
Crimina, et haud alia quam flammis clade pianda.
Hac igitur motus tum consuetudine, mentem
Turbatur Niclaus. at haec cum maxima soli
Haud sibi committi rerum momenta videbat,
Consistit firmus, mentemque ad caetera voluit.

p.360
Vt vero Hafniacam venit delatus in vrbem
Extrema iam luce: vbi nox sibi prima tenebras
Induit, ac stellis aperit rutulantibus orbem:
Actutum mandata viris exponit: eosque
Huc animi curas, huc iam momenta iubebat
Omnia ferre: quibus veris certissima dictis
Et verbo firmata Dei, sententia constet.
Haud humeris onus inijcere: vt concedere quisquam
Hucue istucue velit, non laruam gratia rebus
Inferat: ac blando non velet crimina sensu.
Regia consilio via sit: nec dextra sinistram
Mutet, vt excussos metus aut reuerentia sternat.
Quod Superis aequum, ac verbis coelestibus esse
Mensurae conforme sciant, exquirere certent:
Quaesitumque velint scriptis inferre tabellis.
Nec res vlla ipsos moueat, nec terreat vlla,
Coelesti quae non verbo est expressa. paratum
Se quoque qui quae recta sciat, firmando probarit:
Communemque ferat tanta in suffragia dextram.
Haec mandata quidem postquam exposuisset, ab illis
Responsum [R sponsum ed.] est: Regi primum gratarier hanc se
Coniugij curam. tum vero id deinde praecari,
Vt constans siet, ac nullis subuersa labascat
Prauorum studijs, huc re iam denique ventum
Esse etiam, optandum nihil vt sit maius, honesta
Quam Regem ac grata donari coniuge posse,
Quae placeat. regno venturam hanc esse salutem,
Posteritati etiam si consulat ille: darique
Vxorem sinat, ac fasces in pignora mittat.
Praesentem vero quod ad hanc rem pertinet, eius
Sic curam acturos: vt quae sint iusta, sequenti
Luce sciat, nec enim longis ambagibus istud,

p.361
Si vera expendas ratione et sensibus, errat.
Colloquijs mox discessum est. redit altera, qua se
Protinus a prima coniungunt luce: simulque
Rem totam ad verbi normam coelestis, et ipsum
Ad Mosen referunt: qui connubialia postquam
In populum sacra iura dedit, iam vincla gradusque
Vna omnes pleno deduxit ab ordine, gentem
Quos vitare quidem voluit, penitusque cauere:
Haec quoties placidas conectant foedera mentes.
Ast autore nihil prohiberi hoc iungier illos
Quos tu iam priscis Amitinos vocibus esse
Dixeris: e parili quos spectat linea ductu
Quam tu communi subnatam a stipite cernis.
Nec dubium est, hos si rerum pater atque hominum Rex
Interea foedos voluisset haberier ignes
Infandosque gradus, aliqua vetuisset: et ipsum
Non etiam haec fidum celasset seria Mosen:
Qui quae grata Deo placeant, quae turpia genti
Extiterint, latis definit legibus: vna
Resolidus magnusque quod haud concesserit vlli,
A coelo poterant quae non concessa videri.
Denique non Mosen veracibus vlla Prophetis
Edita scripta notant: nec Apostolus improbat: vt nec
Emendat Christus: qui quanquam multa vetando
Abstulit, hac legi subscripsit parte, iubetque
Audiri Mosen: qui quo Moralia pacto
Qua virtute docet seruandaque praecipit, isto
Ordine nequicquam Sathana prohibente, moretur.
Valde aut summi furor est et magna Tonantis
Ira Dei aduersus confusi seminis ignes
Confusosque gradus, quos ipse ex ordine mouit
Coniugibus. Quare haec si detestanda fuisset

p.362
Copula, mandato vetuisset Christus, eamue
Ipse etiam Moses disclusam legibus vsu
Tolleret, ac foedas inter iussisset haberi.
Nunc cum nil horum tibi factum constet: et illi
Qui vel Apostolicis vel Christo proxima seclis
Lumina succedunt, nihil haec mutanda putarint:
Quis quaeso damnet, quis culpet denique: quod nec
Subuertit Christus: nec Moses tollit, et illi
Quos vidit dulces Ecclesia prima columnas
Nec dicto carpunt, nec foedum moribus arcent?
Haec nostri basis, et rerum firmissima moles
Responsi suprema fuit, post commoda nobis
Exempla, et leges Latijsque probata Monarchis
Iura expensa putes. cunctis conclusio tandem
Haec conspirabat. si Iustiniane duorum
Tu fratrum sobolem poteras impune Deoque
Iungere nil laeso: cum Princeps optimus esses:
Et tibi norma foret statuendi amplissima verbi
Coelestis doctrina: cui tum denique robur
His thalami gradibus consulto Mose ferebas:
Quae demum inuidia est quod tum fas esset, atroci
Nunc signasse nota? et fuerant quae iusta parenti,
Damnasse in sobole? aut seros vexasse Nepotes
Tali interdicto, quod primi legibus aeui
Dissidet, ac vera iusto ratione repugnat?
Credibile est, Legum haud phantasmata vana secutos
Esse viros, tali cum iungier ordine fratrum.
Concedunt sobolem: nec Iustinianum ab ijsdem
Persuasum, vt temere positis subscripserit. imo
Hij si quid veris cessissent finibus, aetas
Illa equidem multos et tempora sancta ferebant,
Induperatorem qui recta monere suisque

p.363
Flectere consilijs potuissent: ne quid inepte et
Consensu firmare suo tam turpia vellet.
Quod vero id quidam mutatum postea dicant,
Nouimus: et causas mutatae legis ab ipsis
Pontificum studijs primos venisse sub orsus
Haud ignoramus. Nec nunc ego disputo, quo se
Haec qui mutarant, possint aut iure tueri, aut
Excusare velint. Mosen considero, qui cum
Hoc coijsse gradu nusquam vetet: esse necessum
Haud statuas, totos prohiberi hac classe Nepotes:
Coniugibusque gradus hos intercludier. inde
Res ea certa liquet: quod cum Romana potestas
Praesulis e vetito dispenset iure: putasne
Dispensaturum, si quid natura soluto
Laesa rigore foret? non id tam sancta supremi
Pastoris vel cura sinit sentire, vel ipsa
Haec rerum moles et vis metuenda Tonantis
Credere permittit, maiore is denique mundum
Subiectum Christo iam sollicitudine curat:.
Quam quid laxando, naturae iura resoluat,
Concedatque gradus, quos lex diuina prophanos
Immundosque vetat. Legumlatore proinde
Quot tu cunque gradus non tolli Mose, nec omni
Expresse videas thalamis depellier vsu:
Non alio seu Pontifices, siue ordine Reges
Hos censere putes aliterue exponere ducas:
Quam quae Ciuili sunt quaedam obnoxia regno
Vincula, quae interdum certa ex ratione vel hisce;
Astringit princeps, alijs vel laxat: in illos
Id sibi iuris habens, patrio quibus ense manuque
Imperat, ac toto quos demum iure gubernat.
Huc ea plena quidem diuini scrinia iuris

p.364
Pectoribus conclusa tuis spectare putabis
Antistes Romane: quibus quae gentibus esse
Iusta tuis videas, nullo prohibente valebis
Indulgere. at non pariter quae expressa vel ipso
Christo et mandata legis, vel Mose vetante
Iam decisa vides, alio ceu iure licebit
Immutare. minor fuerit Romana potestas,
Et minor esse velit, seque optet semper haberi:
Quam quae Naturae leges, quam iussa Tonantis
Rumpat: et elato perfringat iusta furore,
Quae coelo pridem sunt confirmata parente.
Ergo gradus cum sint ceu Scita forensia, quos nec
Expresse Moses prohibet, nec et ordine Christus
Ex alio mutat: manifestum est posse remitti
Astrictos: velut astringi, quos antea laxos
Iam reuocat censura, arcteque in vincula cogit:
Ne quod quisque sibi ius esse optauerit, ausit.
At si Roma quidem se tantum posse laborat:
Cur alij fas esse neget: si commoda regnis
Comparat, ac simili rem libertate sequatur?
Non ego vel fines rerum, vel iura gradusue
Confundenda quidem temere, iam disputo. verum
Huc animus mihi tendit: vt id quod Roma licere
Posse sibi credat: fas gentibus esse putarit
Vna alijs etiam: nulloque furore moueri ?
Se sinat, hic certis si Ecclesia ritibus, atque ob
Non dubias rerum causas indulserit vni,
Quod non propterea reliquis concedat. honesta
Conditio est Regum, Superisque simillima diuis:
His aliquid (cum non verbi manifesta repugnet
Coelestis ratio) concedas: dummodo quod sic
Concedis, sacros patriae non denique mores

p.365
Obruit, ac diros non ducit crimen in vsus:
Nec disciplinam scelerato proterat ausu.
Et certe vxorem, nam res est ista paratu
Non ita difficilis, media vel plebe vel inde
Nobilium e numero, pro conditione statuque
Caetera turba petat. Regum sors altius alas
Extulit, in primis liceat quam figere nidos
Frondibus, aut ramos inter mansisse colurnos.
Ast Aquilae veluti summas in montibus ornos:
Aut iuga petrarum, aut excelsa cacumina scandunt,
Qua sibi sede domos, congesta palatia figant:
Vt tutis habitare locis et degere possint:
Suspiciendi etiam non tantum robore: sed quod
Altius in superum deducant culmina mundum,
Et vicina Ioui ponant sibi regna Tonanti.
Interea medijs cum caetera vallibus haeret
Plebs auium, circumque domos, interque viarum
Compita, nexilibus ponunt vestigia nidis:
Abiectaque inter salices virtute morantur.
Dij quantum est picis, quantum cornicibus istic
Praesidij. iam se turbatae graculus vrbi
Insinuat, sacrasque aedes tentoria propter
Figit, et assiduo turbat clamore volucres.
Haud aliter vulgo natura parabilis inde
Atque inde vxorem dederit, quae aequalia semper
Intulerit facili sponsalia grata marito.
Ast ea non sacris fortuna est Regibus. ipsis
Iuppiter usque manum varios adiungit in vsus,
Agnoscitque genus superum: communicat orbis
Imperium, et regnis quae sunt amplissima spondet.
Fas igitur non esse putes haec vincula Regi
Inijcier, nullo vt delectu in foedera tendat

p.366
Coniugij: vxorem subiecta e gente, nihilque
Respondente gradu thalamis inducat auitis.
At vero exemplum, quid enim? Dauidis? at idem
Cum fuerit pastor, poterat quoque dignus haberi
Coniuge Nabalis. Salomonem incuria fregit,
Quod neque de proprijs mandati lege petebat:
Nec pietate parem, externam cum vellet. honesti
Sunt fines, quibus haud claros excedere fas sit.
Quin vero si quid deformas longa parentum
Stemmata, prudentem te sane haud dixero. nam nec
Defuerint tibi post ludibria maxima: nec si
Quo fortasse egeas magnarum in pondera rerum,
Praestiterit coniunx cum sit paupercula: cuius
Nulla voluntati fortuna indulserit. illam
Quod genus haud firmet: neque foedera prisca, nec istud
Prosapiae fulgur, reuerentiaque ampla sequatur.
Contemni vero facile est, quam clara parentum
Nequicquam series magna in consortia mittit.
Sed nihil ista quidem producam longius. at quid
Obijcis. Expediatne igitur iam iura gradusque
Tollier hos pariter cunctos: quos sacra vetustas
Hactenus edicto vetitos praecepit haberi?
Haud ego nunc etiam tollendos censeo. multae
Sunt prorsus causae, quarum vi prisca manere
Dicta gradusque velim. nec iam, quis praesulis inde
Romani sit quaestus, et hoc quam pignore summam
Colligat inquiro: nihil haec res auxerit, aut quam
Nunc libertatem, aut quae condi vincula poscam.
Nam si laxarit ceu iura politica, quorum
Iussibus humanis nituntur robora: posse
Ciuibus hunc laxare suis concessero. quod si,
Vt quae Mose quidem sint sancta probata, resoluat

p.367
Ipse, velut leges cui cedant Mosis: in illo
Errat, et a veri declinat tramite. non iam
Ista igitur moueam: sed quae ciuilia prisci
Commoda sint moris: quae causa inducere posset
Hos graduum fines: et proxima sanguinis ista
Coniugia explodat, monstrataque vincula stringat:
Inquiri potius poterit: ne tanta vetustas
Aut temere, aut nullo munisset iura sub vsu.
Etsi autem dubium minime est, hunc praesulis esse
Romani foetum: qui quae sane ante fuissent
Libera (siue alijs prohiberi finibus inter
Hosue illosue videt) Latiae reuocata sub vrbis
Ad se iura trahit: cunctis iam gentibus isto
Sic etiam formidandus terrore, quod eius
Arbitrio positum, quo se quis in ordine quoue
Coniugij sub vincla gradu demerserit, omnes
Agnoscant homines: et sancta haec esse fateri
Pontificis decreta velint iussumque sequantur:
(Qua fulmen populis afflatum est lege, virisque
Iniectus metus et cunctis est Regibus ista
Larua obtrusa: adeo vt nil pro Republica et vsu
Regnorum, nisi Pontificis Romana potestas
Sanciat, inceptent: iustisue e motibus ausint.)
Haud tamen iccirco conuelli iura probarim
Ista antiqua: nec e toto displosa theatro
Pellier, ac nullis consistere sedibus. Ipsos
Quin magis ad fontes reuocari hortarer: vt vnde
Et primum deducta fluant, et qualiter vsu
Sint seruanda, quibus tum denique finibus inter
Irrepsere homines, nostrumque feruntur in orbem,
Aspicias. res haec animorum libera firmet
Iudicia, et stupidis tollat facienda periclis.

p.368
Nam si quod verum est libeatque iuuetque fateri,
Haud dubites graduum patefactis orbibus, arcte
Communem populis cogi rem, et publica valde
Commoda constringi. quid enim? si adijsse licebit,
Quae tibi de proprio poterit iam sanguine duci:
Eueniet, quanto vt tibi fit coniunctior, hanc sic
Aut illam potius cupias. geminauit amorem
Vicinis natura, subestque potentior illis
Affectus. quin si liceat duxisse Sororem,
Nec Consobrinam nec proxima corpora tangas,
Nec reliquis etiam tu delectabere. sed si
Perlata tibi lege Soror prohibetur: in illam
Quae gradibus succedit, et est tum proxima totus
Incumbit conspectus. ea est vis sanguinis, vt quo
Fontibus accedas propior, tanto omnibus illos
Arctius apprendas animorum motibus: huc ut
Tute facultates omnes atque omnia velles
Iam bona non dubijs congesta infundier vrnis.
Hac soboles tibi charior est e lege, paterque
Et genitrix, et quae mox proxima quaeque sequentes
Opplerit coniuncta gradus: vt nulla proinde
Cura tibi externas poterit iunxisse videri.
Imo etiam proprios si longe a fonte recedant,
Iam minus amplecti, magis et contemnere tete,
Nec curare vides. ita si se Sturnus in orbem
Contrahat, externos medius fastidit hiantes,
Et lanianda fero tribuit seclusa volucri.
His ergo eueniat quid tandem e moribus? aut quae
Demum homines socios concordia iungat in vsus?
Rara equidem aut etiam nulla. ast velut Insula toto
Cincta mari proprijs in se sibi littora ripis
Colligit, ac nullas attingit limite gentes:

p.369
Sic illi in proprij conuersi sanguinis artus,
Negligere externos satagunt, intraque reducti
Cancellos peregrina quidem nec lucra morantur
Nec damna: ad se quod nihil haec spectare putarint,
Contenti quocunque ferat fortuna: modo ipsis
Iam proprio magnis, liceat foelicibus esse.
Huc igitur fundi, syluae, possessio, rura,
Et quae maiorum fuerant ditissima quondam
Praedia, mobilibus depensaque libra, coloni
Census, et a primis congesta parentibus aera,
Deuenere: quibusque olim sunt parta residunt
Haud diuulsa locis: tantumque hos aucta beare,
Quos semper dominos, semperque habuere clientes.
Sic limes coit, et contracta est gratia, vel quid
Haec tandem ratio pariat? quos denique fructus
In medium ferat, et quanto se mouerit vsu
In populos? hoc, quod, si fonti auerteris ora,
Larga quibus manabat aqua: vt scaturigine multis
Commodet, ac gratas inducat gentibus vndas.
Aut si diuiduo detraxis fornice lucem,
In tua conuertens tantum compendia: cum iam
Omnibus ista foret communis, et omnibus vna
Pelleret ostenso seclusas Sole tenebras.
Hic laedi multos, et demi vincla necesse est,
Quae prius haud tenui iunxerunt pectora neruo:
Existuntque querelae etiam: quas fundere multos
Noueris, ac vario priuata ea carpere luctu.
Nam quantum fuerat lux haec communis, et vnda:
Tantum erat et studij benefacta in mutua: tantum
Conatus, ne qua fortassis parte ruinam
Publica lucra trahant. ast haec cum versa gemiscunt:
Iam sibi quisque (sua ceu commoditate exclusus,)

p.370
Consulit, ac miseris quocunque ex ordine rebus
Prouidet. Interea facto laetatur, et vndas
Solus habet, solus discluso Sole potitur
Iste prior: nec egens vllis, nec gratus in vllos
Effundens quicquam. quid si fortuna volucrem
Impellat conuersa rotam? poteritque videri
Huius et huius opis velut indiguisse? facessat
Qui sibi cuncta pari meditetur somnia lance,
Et nihil aduersi metuat. leuis esse profecto
Res etiam possit, quae multos saepe dolores
Auxerit, ac subito faciat languescere damno.
Ignis, aquae, ventus, mulier, Sol, pignora, morbus
Furta, libido, metus: tum quae coniuncta putari
Omnibus hisce queant, celsas tibi denique cristas
Excutere, aut saltem propassa ea carbasa possunt
Contrahere, et tumidos varia premere arte furores.
Tali igitur si forte aliquid patiatur ab vsu:
Et clades inopina nouos in pectora questus
Ingerat, auxilio quo sustentatus acerbam
Fortunae sortem cumulataque tristia vincat?
Quin sibi sufficiens, iam cunctos spreuit. at omni
Nemo a parte sibi satis est. vicinia multo
Praesidium tulerit subiens conamine. sed iam
Vicinos pridem discluserat iste. profecto
Sic se res habet illa etiam: cum iura gradusque
Coniugijs laxantur, et hanc, quae proxima fonti
Praestabat tecum, sponsalia in ardua ducis.
Soluitur egregij compages corporis: et res
Diuiditur, sacro quae posset publica nexu
Iungier, et solidos in robora ferret honores.
Nemo equidem longis congesta laboribus: (vt sunt
Diuitiae, atque aurum, et regina pecunia, gemmae

p.371
Stragula, puluinar, syluae, et quae rustica dicas
Praedia, et vtilibus conferta magalia bobus)
Donarit gratis. et non multi luminis Argus
Spectando eliciet compacta numismata cistis:
Non Nestor suadendo, nec ille extraxerit ipse
Magnes, qui rigidae submittit vincula massa,
Et quocunque libet rapido trahit impete ferrum.
At si tu vero liciteris acumine gnatam
Vt prendas, prensamque in tecta domestica ducas
Vxorem: iam tu velut vno sedulus actu,
Quod patris omne penu, possessioque ampla fuisset,
Ad te transtuleris. solae sunt nuptiae, honesto
Quae sociant animos pacto: quae foedera condunt
Et simul in quosuis armant haec pectora casus.
Dempseris has, iam collabefeceris omnia iuris
Vincula, quo coeat Respublica, quoue per omnes
Conspiret fortuna gradus; atque ordine ab omni
In socias faciat succrescere commoda stirpes.
Non igitur cuiquam soluenda repagula priscis
Regibus aucta putes. sunt iura Politica, quae non
Tollier aequa queant: libeat nisi vertere totas
Vna etiam gentes, confusaque publica tristes
Induere in vultus, orbemque onerare tumultu.
Ergo nihil liceat sic lata remittere? quid ni?
Si tamen expediat. poterit concedier hisce
Quos sors alta vehit. sint sarta minoribus haec quae
In cunctos etiam se fundunt iura minores.
Huc igitur legum spectabant denique prisci
Latores. amplo vt sociarent foedere gentes,
Inferrentque domos domibus: stirpesque decenti
Stirpibus officio, et vinclis connectere possent
Vincula. perpetuis flagrarent ignibus vrbes

p.372
Regnaque non gratis arderent motibus. hac si
Inclyta non etiam pietate palatia sese
Insererent studijs, quae pacem exposcere malint,
Quam tumidam sequier leuia ob compendia litem.
Quin si cui veterum libeat spectare fidemque
Consilijque modum, nonne vnica Iulia bellum
Distulit: hinc retinet dum clarum blanda parentem,
Hinc complexa virum, rectissima suadet, et ipso
Coniugij vinclo ciuilia funera tollit?
Quid memorem faciles furta in laudanda Sabinas?
Quae cum praeda forent conclusa Quiritibus: annon
E bello pacem, de pace aeterna parabant
Foedera? nec tantum magnis haec Regibus vrna
Ducitur: in populos ea sors descendit, et omnes
Vnius aut terrae gentes, aut ruris alumnos
Occupat. excedat gradibus praecepsue feratur
In caput, irato vel perdat lumina Phoebo:
Qui nihil vxorum tribuat virtutibus. illae,
Illae sunt quae bella mouent, quae mota sequenti
Consilio tollunt. hae iungunt tecta, domosque
Continuant domibus, stirpesque e stirpibus augent.
Non igitur gradibus laxaris vincula. Regi
Nec quae posse licere velit Respublica cuncti
Ad se tura trahant. nihil hic rationis inesset.
Illi non pariles veniunt in vota puellae:
Ceu vulgo. nisi quid thalamos fortasse probares
Huic etiam e vulgo, quae quanta inscitia, quantae
Stulticiae, et quantum dolituri pectoris esset:
Testari euentus et prodere iurgia possent.
An vero ignotum ius est vxoris? an illi
Concedas nihil? imperij pars plurima saepe
Vxor erat: cui quod placuit, placuisse marito

p.373
Acceptum putes. Eudoxia sola, vel ipsa
Pulcheria, aut placido nomen cui cessit ab vsu,
Rem confirmabunt, Regi cur ergo Monarchae
Fas siet e vulgo, thalamo induxisse maritam,
Quae vulgo praesit, magnaque e parte gubernet?
Aut quid tute putas tali consorte futurum
Denique? vel tenui contempta fruatur honore:
Vel cunctis non aequa aliquos promouerit. hisce
Blandior, excludet reliquos: cum sanguinis arcto
Pignore vel iunctis faueat: vel subuehat illos
Qui temere indignae blandiri ac ludere possunt.
Quin plerunque vides mediocria linquere, si quas
Ex humili fortuna gradu deduxit in altum
Imperij culmen: nec iam tantum esse maritis
Contempta virtute graues: sed spernere cunctos
Pene etiam, et miseris illudere saepe colonis.
Nequid et adijciam, Regem despectui haberi,
Qui tali sese larua deformat: et ausu
Tam stulto oblimat vestigia clara, quibus se
Illius extulerant primaeua e laude parentes:
Si tamen et primis e Regibus ipse, futuris
Alludit Sceptris nataliaque inclyta pandit.
Conditio haud igitur Regum, quae plurima vulgi
Forsitan esse potest. datur his, quod denegat illis
Et gradus, et ratio, et regni tutela paterni.
At vero poenis non dignos dixeris esse,
Qui leges violant? qui iuris septa, gradusque
Transiliunt? veluti cum Amitini mutua taedis
Pacta probant, Veneremue petunt, furtoque sequuntur.
Sane equidem poenis dignos reor: vtpote magni
Iura Magistratus ceu qui spreuere: suoque
Arbitrio morum vitaeque repagula soluunt.

p.374
Namque alij, quo more luunt quae turpia faxint,
Sic istos plecti iustum est: Ciuilia iuris
Cum transgressi animis factoque volumina laedant.
Quod si dimittat Iudex, dimittere posse
Haud dubium est, nisi quid diuerso ex ordine poenas
Asperet, ac factum scelerata labe notarit.
Sed poena quae forma siet e quae norma, genus se
Supplicio? suos num consuetudinis aestus
Istius antiquae potes ignorare? quibus tum
Vndique congestis miserorum corpora lignis
Vrebant, flammisque adeo quae summa putare
Crimina, et horribili mortalibus igne piabant.
Praecipue si quid mulier fortasse minorue
Iudicio poterat furto admisisse puella
Cognato semen decerpens semine: quo se
Cunque gradu miseris haerendo amplexibus abdunt.
Pene etenim hoc nullus discrimine motus ad ignes
Protinus abreptam magno clamore trahebat
Iudicijs victam. nihil ignorantia, vitae
Nil aetas varijs erroribus obuia: nil spes
Coniugij: soboles nihil edita: denique nil hic
Ius multae: nil sacra alijs exempla, dolorue
Profuit: incensis flagrabant omnia taedis,
Corda, rogus, voces. et cum tibi conscius esses
Saepe etiam similis celata in crimina facti:
Vnius in miserae exitium conuersa ferebas
Cuncta tamen: quibus huc spoliari lumina possent
Et vitae in tristes dissolui membra fauillas.
Huius at inuisi fuerit quae causa furoris?
Quae ratio poenae multo immanissimae? ab omni
Est habitum populo scelus id sceleratius, vllo
Quam quod supplicio poterat fortasse minore

p.375
Tollier. in superos etenim transgressio Diuos
Haec, inquit Iudex, facto ceu Nidda, redundat:
Quae nihil humano poterit pro more piari.
Sed purganda rogis, dirosque vrenda per ignes
Pensetur, miserosque voret pia flamma. quid istud
Ergo mali fuerit? quae legum fractio? sane,
Quem sanctum Praesul iussit Romanus haberi,
Tentauere gradum: qui forte secundus, eiue
Proximus, cur quartus vel quintus denique: donec
Septimus excedat: quorum complexibus acres
Pontificis censura rogos, flammasque nefandas
Auxit, inhumana statuitque piamina lance.
Heu quid acerbi inerit casus quantumque doloris,
Iudicia his si quid grassantur publica flammis
Et poenas e iure augent: quod sidera nec ius
Nec fas esse sinunt, vlla neque lege probarint.
Hic saeuit tibi Roma, omnique in gente facesque
Asperat, et diro funestat regna furore.
Cum tamen illa domi pueris blandirier, omnes
Permolere vxores, pinguique alludere Mulae,
Aut quod carminibus non sit fas dicere nostris,
Vel fortasse ioco, vel consuetudine longa
Asserat: ac magnis hos laudibus induat ignes,
Impune. interea peregrina in gente secundo
Tangentem te forte gradu, vel tertio, et illis
Vlteriore etiam, si lapsam comperit, igni
Perdendam statuit. nihil est lacrymisue manuue
Iudicis implorare operam. sententia prensam
Damnat, et in medios miserandam deijcit ignes.
Cur? quod Papa gradu vetuit miscerier isto:
Nosque hac vtamur iam lege. tamen neque Moses,
Nec ius hoc quenquam prohibet Ciuiles sed illis

p.376
Pontificis maior fraenos sententia ponit:
Et quod naturae leges, quod Moses et ipsi
Induperatores poterant transisse videri,
Sarcit, et in melius quae sunt bona publica vertit.
Hoc igitur ceu Iudicio periere simulque
Iam pereunt multi: quos nec natura, nec ipse
Christus, nec legum foelix reuerentia perdit,
Condemnatue reos, hoc tantum nomine. Romam
Dilatat, graduum constrictio lata: reditque
Pontifici pretium, si multa occasio multos
Perdit, et angusto libertas iure colatur.
Quo tamen haec demum titulo res acta nocentes
Obruit? Incesti peragunt ream. at iste Tonantis
Arbitrio gradibus iam dudum expressus, in istos [iflos ed.]
Nil agit, excluso qui nomine facta tueri
Et monstrare queunt: ciuili forsitan vsu
Lex siet, ac factis in iura politica linquit.
Cur igitur tali minor haec transgressio poena
Multatur? Mosi sunt pridem crimina certis
Reddita nominibus, quae flammis expiat. ultra
Haec si quid miseris supplantat casibus ullos,
Vt peccando ruant: generis quae plurima nostri
Est natura, interque graues sumus aduena lapsus:
In ius delinquit, quod vel sibi forsitan vrbes,
Vel Reges etiam manifesta ob commoda firmant.
Nil flammis dignum admittunt. ciuilia leges
Crimina ciuili deducunt more. quis ergo
Hic furor est, quae sunt commissa politica tali
Pendere supplicio? Iustum est, vt poena modusque
Aequetur facto. nec cum transgressio legem
Ciuilem violat: naturae asperrima legum
Vindicta infandos ciuilibus ingerat ignes.

p.377
Anne Magistratus tanto se iure putarit
Armatum, arbitrio poenas vt cernere possit:
Et libeat quodcunque, etiam sibi posse licere
Concessumque velit: quo tollat crimina, vel sic
Inijciat remoram, et mentes terroribus istuc
Perpellat: iam recta sequi vt nitantur: et hoc quod
Esse sciunt vetitum, poenarum ob pondera damnent?
Haud ius esse nego. constet modus. ille virisque
Principibusque pijs qui publica iura ministrant,
E vera ratione siet sic conditus: vt se
Aequatam poenae statuat transgressio. flammis
Interea absumi deceat, quae prorsus Olympo
Sic pugnant, Niddae vt iam nomine dira ferantur,
Et nihil humani pandant immania sensus.
Primum igitur discat, quid sit scelus: inde piando
Transferat ad poenas aequatae fulmina lancis:
Vt quae iusta, luat scelerum reus. arbitror ignes
Plane alia e causa quam vulgus iudicat, esse
Flagitijs poenas. Nam quod tibi Culeus, ensis,
Funis, et in certos rota detorquenda furores:
Poena molesta quidem poteritque et dura videri:
Haud moueare. istis nam iura Politica crimen
Pensant, ac sola ferientia morte quiescunt.
At flammae vitam non tantum abrumpere: totos
Absumunt artus, totisque inspersa fauillis
Membra vorant: vt quae diuis exosa fatiscant
Prorsus, et hausta rogis post non spectentur. in hisce
Sis igitur prudens: scelerum ne aequaueris vrnas
Et scutica dignum horribili sectere flagello.
Aut hic quid memorem? gratatur Cyrus in vrbe
Haud sese Ausonia causam dixisse: Sororem
Quod sibi coniugio sociari iusserit, Ipsum

p.378
Berenice, et Xerxis non vxor ineptula, sicut
Id Cleopatra etiam fortunae inscribere possunt:
Iudicibus quod res alijs successerit: isto
Fato etiam magnae. Nam si distantior vrbi
Linea Romuleae poterit damnata videri:
Quid fieret, complexa gradus, si proxima iungat:
Et gnatum Matri, fratremue sororibus ipsis
Copulet, ac fontes adductis fontibus addat?
Ni fortasse etiam vel scrinia pectoris istud.
Excussisse mali poterant: vel iura sacrato
Naturae emendet diuina pecunia bolo.
Id non opprobrij, (nam nec mihi Musa, nec ipsus
Ingenij vigor, id sceleris concedit, vt vllos
Opprobrio aspergam, calamosque in iurgia limem)
Non insectandi studio sequor: at magis, vt post
Inclyta gens, summique viri, Romana potestas
Pontificumque labos doctrinaque maxima, veris
In rem consilijs, vera ratione tueri
Et spectare velint. Nam quid praetendere vero
Hic tandem laruas poterit prodesse? quod orbi
Iam suus inclinet finisque ac meta: simulque
Officij sit causa tui reddenda sub illo
Iudice, qui tenebras luci deterserit, et rem
Vindicet ex aequa non ex fallace bilance.
Credo ego, si rectum vera pietate sequatur
Roma, nec auersos ferat in sacra lumina vultus:
Idolisque statum et deformia multa rescindat:
Si Christo submittat opes et maxima regni
Culmina: multo equidem si quid splendoris auiti
Affectet curam, vel cum splendore vel vsu
Maiore officii, vitam traducere posse:
Imperioque viros et iura antiqua tueri,

p.379
Si sapienter agat, rectumque id duxerit alto
Quod placeat coelo, quod mens aeterna probarit.
Emendari equidem res multas posse et abusum
Auferri, nequeat nescirier: atque opus esse
Censura constat: pietas qua vindicet aequam
Scripturae lucem: virtus qua sordibus acri
Purgetur studio, vitaeque licentia vinclis
Astringi possit: qua disciplina reuerti
Et regnare queat: qua Christo tota patescant
Atria, et attollant humana haec culmina portas.
Denique qua tantis tandem modus ignibus ipso
Consistat moderante: ex cuius id antea iussu
Exortum est fluxitque malum: cui Roma molestum
Inclinat caput, et tacitis gemit obruta damnis.
Sane equidem satis est saeuitum in gentibus, aut cur
Iudaeos Turcasque pati Roma aemula possit:
Cum manifesta quidem Christo blasphemia tantis
E nebulonum ausis scelerumque e nube dolique
Mancipijs veniat? quos, si pietatis honestae
Quidquam etiam, ac veri pro Christo ardoris haberet:
Haud sane Antistes ferret Romanus. et hostem
Quo ferret studio? aut hanc quae patientia labem
Affricet Ausonio Pastori (Ecclesia cui iam
Pareat, ac summos ob curam pangat honores:)
Toxica vt ista sciens media inter ouilia tanto
Serpere concedat iam cognita vulnere? quisue
Hosce lupos rabidasque feras grassarier omni
Libertate sinat? iam sese impune proteruus
Immiscet Iudaeus agris et semina nostris
Late auget, propterque oculos stat sarcina nostros.
Turca autem multo nobiscum foedere, multis
Nominibusque coit: passim sese Arrius infert

p.380
Ex Orco reuocatus, habetque Polonia, habetque
Italia antiquis foedos erroribus. ast quid?
Hos nunquid Petri successor maximus arcet?
Num prohibet? num tanta gregi contagia, tantas
Auertit labes, baculoque ea crimina tundit?
Haud etiam. laute potius spectaris haberi
Hoc genus, et primas inter consistere sortes.
Cur etiam hoc? Soli turba est iniuria Christo,
Quem solum oppugnat, cui soli illudit: et omni
Ex adyto diros effundit in aethera rictus.
Ast Euangelij cur non iam ferre ministros
Cur non Doctores, cur non tolerare professos
Discentesque potest? ratio est diuersa. sed vnde
Illa etiam? Christi sordet res omnis: eamque
In praedam venisse, nihil fastigia turbat
Romana. at Papae regnum subuertier, id quod
Sane Euangelij doctrina haec purior vrget:
Hoc demum est hulcus, quod tactum Regia nollet
Pontificis, pensatque graui longum ense dolorem.
Non etenim Christo, sed Ventri Romula seruit
Turba Deo. Haec igitur postquam doctrina culinam
Inuisae superis turba oppugnauerit: illam
Nunc face, nunc gladijs, nunc saeuo carcere frendens
Persequitur Latium, vitamque in praemia fidi
Nauatique operis, pretiumque sanguine poscit.
Sic ergo haud Christi causam, sed Roma culinae
Ius agit, ac mensis obsonia vindicat: vni
Cui rei studium, cui saeuos destinat ignes,
Et Venerem parili defensam promouet ense.
His quae regna locant operam flammisque malisque
Nunc in conspectu est. late dominatur habetque
Roma suos tota furiunt qui bile clientes:

p.381
Incensosque rogos cumulato sanguine pascunt.
At satis est, siquid sapias iam Roma, cruoris
Innocui fusum. sit meta furoribus: adde
Iam finem pater, et melioribus vtere ceptis.
Non Euangelium subuertier igne putabis
Hispano. Christum non flammula strauerit. est res
Prorsus inutilis haud alios in tanta lacertos
Vulnera moliri. poteris prohibere salutis
Doctrinam populis: potes intercludere tanti
Vsu operis, ne quid confessio publica late
Constet, et abductas reuocet sub lumina mentes.
At verbo fraenos immittere, nequid eundo
Progrediatur (et ex alijs noua gentibus huc iam
Semina comportet: ne lucrifecerit hos nunc
Nunc illos Christo nullo potes aemulus ausu,
Quocunque in tantos nitaris acumine motus.
Quod Deus impellit, non fulcit Roma. quod idem
Promouet, haud quicquam reuocauerit illa. facessat
Qui statuat coelum mortali e lege teneri.
Sanguinis interea fusi reus, inde reatum
Duxeris ternum, pietati vnde alta putabas
Praemia decerni. Latium sapere opto suique
Scire boni causas: Romamque ad prisca reuerti
Commoda: quae fidei potius sub flore quiescat:
Quam bellis maior violento regnet ab ense.
Quin, si quod res est placide spectarit: an istum
Non etiam accessum: non haec fortissima late
Regna videt, solo fidei quae limite distant?
Caetera consensu iam pridem iuncta: quod altos
Ausoniae titulos et maxima quaeque libenter
Concedamus. opum mira est possessio: terrae
Fertilitas summa est: excellunt artibus vrbes,

p.382
Ingenijsque viri superant. nec caetera desunt
Humanae tribuunt quae sunt amplissima vitae.
Haec vera esse sciunt, quibus est res cognita. solo
Diuidimur verbi studio coelestis, et illo
Quem parit haud fallax pietatis regula, sensu.
Imperet hic ipsi Latium sibi, pectora Christo
Subijciens. fidei normam non denique fictis
Inuoluat glossis: patiatur aperta referri,
Quae Deus ipse iubet nullis confusa tenebris
Pandier, et cunctis vitam dat gentibus esse.
Dij quanto deinceps numero latissima sese
Regna huic adiungant? primos Germania fasces
Intulerit theatro: tum Dania tota feraxque
Nortuagia, et multo tibi cognita Suecia lucro.
Vngaricis pars multa locis pars multa Bohemis
Sarmaticaeque plagae, vicinam limina Ruscis.
Anglia mox Scotique etiam: tum plurima Belgis
Portio. tum quae iam turbata est Gallia magnis
Partibus aspiret communia ad optima. veram
Indue tu primum vitam tibi: protinus omni
Te plausu extollet fidei gens aemula nostrae.
Quae nomen Christo dedit, et iam militat astris.
Quod si quid duri eueniat quod pellier armis
Ac studijs deceat communibus: ocyus ista
Contrahere, atque hosti terrorem immittere possis.
Si moueare nihil monitisue aut cladibus, hanc vt
Concilias tibi Roma manum: ventura pauescas
Vulnera, quae tibi non praedicta negaueris. ast quid
Haec multis non grata sequor? quanquam esse precarer
Sic infixa animis, vnquam ne excedere possent,
Nec mea fallaci premerentur dicta cachinno.
Haec vbi coniuncti discussimus omnia: tandem

p.383
Cum visa exemplis res est quoque posse probari:
Maiore hanc studio deduximus. aut quid in ipsis
Induperatorum gradibus desideret, is qui
Has etiam vera ponat ratione tabellas?
Magnificis gens est haec patribus edita: sed non
Tanta tamen, Christo quae plane aduersa tueri
Debeat, aut iustas naturae exscindere leges.
Quid tamen hic Caesar? nil, quod non Papa probauit.
Pontificis permissu igitur cum sponsa petatur
E gradibus, quos vel iam consuetudo, vel ignis
Esse diu vetitos docuit: quid ritibus actum
His aliud est, nisi monstratum iam Praesulis esse
Iudicio, (summum qui se testatur in orbe,)
Posse etiam gradibus personas iungier istis,
Quos ceu non licitos vitauerat hactenus orbis.
Nam Mosen contra nihil hic praesumit: et ipsas,
Naturae leges, scripta inuiolata, relinquit.
Haec res tunc animum valde firmauit: habendas
Pontificique etiam tum grates duximus: vt qui
Illustri exemplo iam demonstrasset, inani
Nitier ista basi quae damnant iura propinquis
Coniugium: tolluntque aditus in foedera, quos nec
Obstruxit Moses, nec Christus sustulit: et iam
Consensu veros deducat liber in vsus.
Humanis tantum decreta ea legibus esse
Confirmata: quibus parili iam derogat ipse
Arbitrio, atque modum positis ciuilibus addit.
Subiectis igitur Papam decernere cum fas
Gentibus esse vides: iustoque politica fraeno
Vel laxare, vel iniectis constringere loris,
Ceu ratio velit, et facto vis insita poscat:
Cumque etiam historijs vulgata exempla vetustis

p.384
Antiquas inter gentes moralia quae tum
Circumspecte etiam sibi consectanda putabant)
Congruerent: cumque hic sibi Regum maximus ipse
E proprio thalamos habeat nunc sanguine Caesar
Denique quod Latio fas sit: non posse negari
FRIDRICO, cui non minus est sua Dania Regi
Subdita, Romuleis quam sunt loca prisca Tyrannis:
Cum nobis plane comperta ea duximus esse:
Res metam fixit. tandem respondimus, Istud
Posse licere. manu dictis subscripsimus. ipse
Inijcio Paulus, nostros tum dignior inter
Maiores Praesul. mox vero Hemmingius: ambo
Praestantes clarique viri: sed maximus vsu
Hic quoque, et aeterno Monumenta ob commoda plausu,
Tandem Niclaus, quem Rex huc miserat. at nos
Iunximus his etiam consensum, atque acta probaui.
Vt Fridericksburgum redijt Legatus, ad ipsum
Protinus accessit Regem: quem offendit honesto
Tum sane officio magna cum laude vacantem:
Dum lites quasdam agricolis et longa diremit
Iurgia, et hos posita firmabat pace colonos.
Ast accedentem Niclaum vt vidit: et ipse
Progressus, quae nunc, ait, inde reuersus ab vrbe
Magnifica, has humiles tecum fers lata sub oras?
Subrisitque, ioco indulgens, et fronte serena
Prospectans, sedenim iam se bona multa referre
Niclaus dixit: scriptumque ita tradidit. haec est
Inclyte Rex, nostri consensus forma: petuntque
Vt tibi succedant foelici vota Tonante.
Ille autem scriptum manibus cum prensat, id ipsum
Perlegit. vt vidit sibi quae sunt iusta probari,
Submittit coelis oculos, dictoque quieuit.

p.385
Tum vero Generum est inter, Socerumque benigne
Res transacta: animis consentit Virgo, fidemque
Teste Deo virtus et conscia pectora firmant.
Interea Huldrico labuntur tempora: nec iam
Defuit vlla viris, quae occasio tolleret ipsis
Taedium, et in laetos cumularet gaudia risus:
Hebdomas vna duos triplicato ex ordine cum iam
Circuitus, iugi sua per vestigia cursu
Intulit, ac supero properans deducit ab orbe:
Extemploque moram velut abrupere: priorque
Dux ita. iam tecum multa, Rex, luce moramur,
Et vario certe noua fallimus otia lusu.
Hospitibus cessisse abitum, tibi pene molestis,
Et statuisse velis. mihi tecta domestica tandem
Sunt visenda. vxorem etenim gnatamque meosque
Praecipuos retines: proprij quo more penates
Absenti constant, sane ignoraro: necesse
Quid nisi multa putem dominis absentibus vltro
Accidere, et vario miscerier acta tumultu.
Quanquam nil eius metuam tamen. adde subire
Hos inter lusus hyberni frigora Solis,
Et mare post leuibus transmitti haud posse carinis,
Infesto quando acre gelu concrescat, et omnes
Excludat puppes: meque hic remoretur euntem
Sollicitumque aderit tempus, si fata secundent
Consilium, multo quo iuncti pignore totas
Transigere aestates simul, atque hyberna morari
Tempora possimus, si sic libet. Excipit ore
FRIDERICVS, blandeque ducem monet. Esse profundo
Halcyonum nunc festa: quibus mare prendit euntes
Admittitque rates, nulloque dat ire periclo.
At neque tu tamen Oceani iam caeca subibis

p.386
Regna, nec in proprias remearis puppibus vrbes.
Namque incerta fides pelago est, quae foemina quo se
Mutat agitque modo, variat sic tempora: cum nunc
Tranquillo inuitat carchesia mollia vultu,
Nunc comprensa terit subitis horrentia ventis.
Blanditur ripis, summa grassatur in vnda
Alternata vices, et spem sic fallit: vt istos
Qui nil sperabant solos velit esse beatos.
Namque hyemis sese committere fluctibus, est res
Quae nil pacis habet: nil certi in vota fauoris.
Ipse ego iam pridem expertus maris istud acerbi
Imperium, didici quae sint saeuissima ponti
Iura, nec e tenui venit experientia damno.
At confide: viam Phoebus monstravit eunti
Qua toto careas meme comitante periclo.
Me placido siquidem transuectant aequora fluctu
Balthica, et est aliquid quo me sibi iungere certant;
Admittuntque simul, nec me aspernantur amicum.
Ibimus hinc terra progressi, vrbemque petamus
Mox Coldingensem: nunc nostra palatia, pridem
Vsibus Augustae meritis inscripta parenti.
Ex illis iter est rectum tibi partibus, vt qua
Slesuicum Holtzaticis coniunxerit vrbibus vrbes,
Promoueas cursum: fratresque inuisere coniunx
Possit, et antiquos meminisse aduecta penates.
Vt vero ingressum tum culta Kilonia tete
Accipit, in patrios immittas lumina fines
Magnopolimque tuam subeas. quocunque profectus,
Arcibus et nostris, nostrisque vtare colonis.
Finierat: cum verba Duci Rex ista locutus.
Persuasit: celerique iter arripuere volatu
Vrgentes. primam fessis Roschildia noctem

p.387
Praebere. hic tali tum rem perfecerat vsu
Beckius, ac tantis Lago vestit honoribus omnem,
Quae loca diuisis praeberet sedibus, aulam:
Vt sane augusto venientes more recepti,
Senserit haud segnes sua quisque in vota ministros.
Valde autem Lago praestabat solertia, eratque
Vir bonus, ac rerum sic vsu excultus: vt illi
Defuerit nihil ad talem, qui Regibus esset
Vtilis ac patriae posset prodesse, laborem:
Iacobo genitus, quem sic vel saepe ferebat
Aula bonis, vel saepe malis percoxit: vt aetas
Illi inter medios defluxerit aequa tumultus:
Quaesturae pro more: cui res demit honorem,
Inuidiam cumulat: seu se approbet illa Tyranno:
Nequeat seu reliquis auratas pandere dextras
Semper et iniusto sitientes fonte mereri.
Ille tamen tantae velut asperitatis honesto
Ingenio victor moderata amplectitur: atque hunc
E studijs gnatum, cum iam redijsset, ab aulis
Se mouet. at postquam solidasset cura Lagonem
Certior, ac vario firmasset pectus ab vsu:
Huic Rex committit Roschildica iura, praeestque
Vtiliter. Cui iam Syuardi filia Grubbi,
Eximij quondam dum vixerat ille parentis,
Nupsit, et e numeris sobolem deducit auitis.
Transmissa cum nocte mora, grex totus abibat
Ringstadium, ac propero Sialandica praedia motu
Exsuperat. cum iam Korsoras liquit arenas,
Balthica de tenui subit aequora puppe: saloque
Palmula lentescit, vento minus alta ferente
Carbasa. Sprouensis vehitur dum littora circum
Rupis, in hac, ait, ante duos saeuissimus annos

p.388
Me prendit Neptunus. hyems rigidissima tantam
Portubus intulerat glaciem, tale aspera gelu
Sparserat: vt cunctas, quacunque iter esset, atroci
Frigore concretas aequaret pontibus vndas.
Attamen euenit subitis aperirier aequor
Fluctibus hoc, tumido cum se mare subleuat aestu
Et motu glaciem minuit: quae frusta vehendo
Alueus e Notijs Boreum propellit in orbem.
Saepe autem hunc iuxta glaciem subsidere montem
Accidit, et magnis concrescere molibus: vt tum
Sane etiam euenit. nam cum sese aequor hianti
Ostendisset aqua, celeres Rex ire carinas
Mandabat, quae se Neoburgo ex vrbe per vndas
Detulerint rapido Sialandica in oppida cursus.
Nauigat ergo, viamque explet tantisper, in istam
Dum Sprouam appulerit. namque hic consistere praeter
Consilium multa glacies e mole coegit,
Inde a Langlandis quae montibus acta procaci
Intulit huic rupi latissima frusta tumultu,
Congerieque furit: Regemque obsedit. ab illo
Depulsae naues reliquae Neoburgica versa
Littora puppe legunt: solus Sprouensia prendit
Rex iuga, et hic longa detentus nocte quieuit.
At vero paucis comitatus multa iocando,
Multa etiam meditando agitat, dum sidera fallat
Quae nunc hyberno rutulabant frigore. Summum
Accensis venit solamen ab ignibus. hos vt
Vnus et alter alit, non admittentibus aestum
His facile, e viridi quae fumant cortice ligna:
Aspicit in reliquo numero considere, qua se
Forte Sebastianus bellum gesturus in ipsum
Frigus, et audaci facturus praelia coelo

p.389
Abdiderat: cui tum leuibus, mora nulla, cauillis
Alludens, vel quid solito nunc Suendius ipse
Temperat a risu? quin nunc iuuet ocyus istis
Indulgere tuis? veniat ridendo voluptas
Nunc etiam, et lato perfuderis aera vultu.
Sic Rex, egregio tum blanda locutus et acri
Verba viro est: recreatque animoso pectore, quos tum
Pene etiam maestos poterat spectasse. Sed illi
Suendius haud quicquam (moto nisi tegmine) reddit
Ludenti. magno Rex hunc complexus amore,
Praecipuosque inter studio proferre ministros,
Virtutemque fidemque etiam et iustissima propter
Obsequia. ingenio quo non erat vllus et alto
Pene animo maior, sed tali prorsus: vt illo
Candidior nostrum non venerit alter in orbem.
Tantum illi pietas et recti cura placebat.
Certabatque etiam cunctis bene velle, virisque
Inuisus nullis, nisi cui virtutis imago
Displicet. huic igitur tum Rex ita ludit. at vt iam
Postera surgenti se lux cum Sole reducit,
Dissolui glaciem spectant, mediosque patere
Vndarum fluxus. tum Rex traiecit, et inter
Diuisas pelago glacies dilapsus, in vrbem
Korsoram salua venit rate. deinde aliquot post
Caetera turba dies ponto admittente secuta est.
Haec igitur Regem circum paulo ante pericla
Acciderant: quae cum narrando exponeret, illum
Huldrici monuit Coniunx: anne ante ferebas
Decisum tibi Neptuno cum Principe: ne quid
Interea turbet, dum tu freta Balthica remis
Transire aut celeri properas dare vela carinae?
Olli subridens Regum pulcherrimus: et iam

p.390
Ille, ait, Eoo confecta negocia ponto,
Et quae restabant post conficienda moratus
Expendensque aliquo subsederat amne: vel ipsum
Vandalici littus iuxta maris arduus aptos
Intulit in radios currusque rotasque furenti
Quas pene Oceano poterit rupisse videri.
Aut si quid fortasse etiam properando iubebat
Vel glaciem, vel aquas, vel suos ponere ventos
Imperium: minime perlata est iussio. surdum
Nam mare plerunque est, interque ingentia fusum
Murmura non facili patitur sibi vincula fraeno
Inijcier: sed et ipse senex iam tardius ibit
Forsitan, et tardo regnum languore ministret.
Sic dixit: Risere omnes. tunc illa: necesse est
Hunc miserum esse Deum spacijs qui clauditur. et qui
Si paulum abfuerit, nulla virtute, vocantem
Asserat, ac tenues, quod sit procul, explicet artus.
Nos qui Vandalicis habitamus in vrbibus, illum
Ducimus esse Deum, qui semper in omnibus implet
Omnia non spacijs disclusus: cuius in omnes
Lumen vbique preces nullo prohibente tuetur.
Non senio gelidos queritur conuellier artus,
Nec se destitui curruue aut Numine plorat.
Aeterna virtute valet, qua murmura ponto
Tollit, et in tumidos disponit vincula fluctus.
Hunc ego credo Deum, haec mulier mihi Numina firmo.
Rex delectatus sermonibus annuit. inde
Transuectis Sprouam vento subnixus amico
Spiritus afflabat celeres in lintea cursus,
Et propero dedit ire ratem conamine. tandem
Littus habent, gratosque Fionia lata penates
Exhibet, ast tridui postquam est iter omnibus actum

p.391
Curriculis, tandem Coldensem accessit ad vrbem
Rex prior, ac secum comites inducit. at illi
Luce sequente abeunt, et iter cum curribus vrgent
Magnopolimque domumque petunt. Rex arce moratus
Hac Coldingensi morbum post sentijt: inde
Decubuit prorsus. Medici tentare periclum
Discutere: at nullis miscent noua pharmaca neruis
Vtilibusque nihil dispensant pocula dextris.
Accessu morbus se promouet. inde iubebat
Acciri Petrum. Seuerino erat ille parente
Editus, hic celebres vbi pandunt culmina Ripae
Magnificasque domos: pontoque obnoxia spectant
Littora, et alterno tolerant discrimina fluxu.
Illa Vrbs ingenijs plerunque excellit: habetque
Mundiciem pretio. at victus bonitate propinquas
Pene omnes superat, rectumque infracta tuetur.
Tum vero Musis iam nunc vacat: esseque docta
Aut cupis, aut doctos ita denique promouet: hoc vt
Praecipuas inter iam nomine possit haberi,
Cui nihil hoc claro sit pene antiquius vsu.
Quis mihi Suaningos, Mulosque, quis addet auito
Et gentilitio plerunque ex ordine Langos,
Et patruum et verum dilecto a fratre Nepotem?
Iam Thomam cruda tendentem in fata senecta,
Niclao genitum et gnatis praestantibus auctum,
Quis nescit? iam quid memorem, cui Phoebus Apollo
Prima Paludano condendae iura poesis
In patrio sermone dedit? quo doctior alter
Nullus in insignes dat idonea pondera Rythmos.
Is Coldingensi post Consul factus in vrbe,
Praefuit officio magna cum laude: tulitque
E studijs iustos, virtus quos reddit, honores.

p.392
Aut quid ego Hegelios: stirps est ea cognita priscis
Maiorum semper virtutibus, inde profecta
A Viburgensi, qua primum floruit, vrbe,
Cimbrorum veris prognata nepotibus, addam?
Multa igitur Riparum vrbis sunt commoda, multae
Lauticiae. ast hominum formae est ita iuncta venustas
Vt Brabantinis aliquid ceu e gentibus istuc
Commigrasse putem: Cimbrosue referre vetustos,
Quos ego mundiciem studio coluisse superbo
Crediderim: ceu nunc Tiguri circum oppida pagi,
Relliquias grato videas splendore domosque
Atque habitus vitae, et morum praeclara tueri.
Editus hac igitur cum Petrus in vrbe fuisset,
A prima medicas aetate amplectitur artes,
Foelici plane ingenio fatisque secundis
Solertique manu. Ideam qui condidit, istud
Eridos ingratae pomum: quod voluere multi
Cum satagant, laudatur ab his, culpatur ab illis.
Id sane affirmo, patefactos esse futuris
Ingenijs aditus: quibus id, quod verius esset,
Admonita exquirant: medicinaque prisca theatro
Reddita, difficiles pellat non irrita morbos.
Hoc opus, hic labor est: plane obluctantibus vt tu
Inijcias fraenos: totoque e corpore vellas.
Quod si liberius quaedam fortasse locutus
Esset, non dubium est venia potuisse videri
Donandum: tali solers quod acumine rerum
Magnarum causas, nexusque et semina luci
Intulit: vt si non iam tum comprensa fuissent,
Comprendi possent discussis vera tenebris,
Quocunque aut studio certe, aut quocunque Magistro.
Non illum ambitio: sed rerum pondus, et ipsa

p.393
Naturae series, confluxus, limes et auctae
Dissidijs vires, deprensaque plurima facto,
Mouerunt. fortasse aliquid non vidit: et esse
Libera multa scio. tamen haec quae recta putari
Censerique queant, bonus haud culpauerit. arte
Hac diducta quidem confectaque pharmaca, sane
Effectu superant, si quis tamen vtier istis
Et recte pugnare potes Deus est iusti ordinis autor,
Et quae profuerint, coelo sub iudice prosunt.
Id dico, ne quis temere quae magna putarit
Nascier, aut caecis suboriri casibus artes.
Tempora multa ferunt: multos labor instruit: adde
Vsibus ingenium, rerumque scientia constet.
Sed quid ego haec? optarem equidem cultissima iungi
Pectora: quae positis odijs, positisque cauillis
Mutua conspirent in commoda, seque fugandis
Morborum agminibus solida ex virtute pararint.
Haec laudem parerent veram, dant caetera crimen.
Ergo vbi traiecit magno discrimine, cimba
Per glaciem deducta etiam, ne forsitan vnda
Haud constrata iter impediat, cursumue moretur:
Coldingam Petrus celerans deuenit, ibique
Protinus admissus Regem deprendit acerbe
Affligi, et duro torqueri viscera morbo.
Vt vero damni fontesque inquirit, et illud
Praecipitis vitij vera genus extrahit arte,
Multa explorando, multa obijciendo: bono mox
Esse animo iubet, ac placidos sibi pectore motus
Induere. haud isto tibi detrimenta labore,
Inclyte Rex, venient: tranquillus ad optima mentem
Verte, nec e vana patiare pericula cura.
Tum vero, at multis, inquit Rex, potibus vtor:

p.394
Et multis vtor bolis: mihi plurima nullo
Pharmaca proueniunt, quantumuis plurima, fructu.
Tu si quid fortasse potes, neque parcere curis,
Nec differre velis. at enim, Rex optime, toto
Confidas animo: neque tete, ait, ista fatiget
Interea requies: tridui labor auferet istos
Tartarini insultus et bella grauissima morbi.
Dixerat: actutumque altas sub pectore curas
Versat, et e veris medicinam fontibus vrget.
Confectam Regi exhibuit, quam interritus ille
Occupat, ac mediam celerans demergit in aluum.
Altera productos lux intulit aurea Soles,
Cum simul accedit Medicus. Rex praeuenit illum
Anticipans, aliqua videor mihi parte leuari,
Dixit, et hac somnum mihi sidera nocte ferebant,
Sane etiam placidum. Petrus tum deinde peregit
Caetera: promissisque fides fuit: ipsaque sanum
Tertia lux Regem facta ad consueta reducit.

p.395
C. ERASMI MICHAELII
LAETI
RERVM DANICARVM
LIBER IX.
Aureus interea reuolutum Cynthius orbem
Versat, et ad nostras accedit rectior vrbes:
Cimbrica lustranti cum Regi praedia mentem
Percellit calor, et subitis e motibus altas
Multiplicat curas studijsque recentibus auget.
Principio satagit subacerbas tollere lites
Agricolis: quibus interea dum bella secutus
Forsan abest, late contentio creuerat. vt fit
Immani saeuit cum Mars truculentior ense
Perturbatque animos populorum, et plurima soluit
Foedera, et ingenti subigit tranquilla furore.
Ius iacet, officijsque nihil datur. vtque labores
Vsibus inferre assiduis rectissima, vix rem
Sic tamen expedias: saltem vt confinia vero
Constent, ac sua sit mediocri gratia recto.
Multa etenim iusti naturam vsumque morando
Subuertunt: multis coniuncta licentia prauum
Attrahit, ac scelerum laruam violentia gignit.
Quod libeat fecisse, licet. peccatur ab omni
Ordine, nec solis sua sunt delicta colonis.
Excedunt metam Proceres: et purpura fines
Transilit, ac spurcas patitur Chlamys aurea sordes.
Namque alij cum se sperant impune, metuque

p.396
Haec sine facta sequi: ast alij iam multa videndo
Arripiunt pariles in lucra sequentia motus,
Exemplisque animos in noxia crimina firmant:
Quidam autem studio cum sint pars improba, certe
Praesenti e rerum forma maioribus vsi
Insidijs, cumulum sceleratis morsibus addunt:
Liberiusque adeo grassati plurima foede
Exagitant: miserosque premunt: plagisque molesti
Deglubunt, totamque trahunt cum vellere pellem,
Et quae vita foret, vix vt sit vita relinquunt.
Quin suus Agricolis labor est: et multa vicissim
Illi etiam stolidis designant motibus. vltro
Citroque insistunt pro consuetudine lites
Excire, et pacem discordi euellere facto.
Conuicijs sese impediunt: aut limes agellis
Tollitur: aut pecori tacitam vicinia fraudem
Intulit, aut pluuijs subiguntur praedia lymphis,
Quas cum non arcet, iam sancit damna colonus.
Denique semper inest causa labor vt neque summis
Gratia praefectis, nec sit pax ciuibus: vt nec
Agricolis: quibus atroces plerunque minantur
Illudunt viri: quod pars infirmior illa
Iam populi siet, et toto minor asse putetur,
Id gignit fortuna mali, cum Regibus arma,
Cum bellum obtrusit: grandesque in regna tumultus
Incutiens late moderatam dura quietem
Strauit, et ingenti cumulauit moenia damno.
Distracti siquidem Reges cum bella sequuntur
Hostilesque manus animosque retundere certant:
Haud ita quae constant iam sorte domestica, certi
Solertesque etiam expendunt. Vrgentur in armis,
Externoque vacant. priuatum obliuio saepe

p.397
Obterit, ac densis clauduntur iura tenebris.
Multa igitur fiunt vel fraudibus acta, vel atro
Sane errore: vbi se speciesque ac linea recti
Obijcit haud proprijs expensa coloribus. istud
Emendare decet, iam parta pace, Monarchas:
Et lucem proferre: suus qua rebus et orbi
Succedat candor, redeantque in pristina leges
Culmina, et haud dubios referat concordia fructus.
Ergo vbi depulso sensit Rex viscera morbo
Firma satis: nihil amplius is cunctatus amoenam
Coldingi liquit famulis stipantibus arcem,
Cimbriacasque alias accedit laetior vrbes.
Praecipuum sedenim veteri pro more Senatum
Conuocat, ac iuri cum iussit adesse ferendo
Dicundoque, equidem causas cognoscit, opemque
Afflictis tulit: ac violentos lege modoque
Castigans poenis sceleratos expiat ausus,
Assertumque manu ius et subsellia firmat.
Haec res a bellis prima est, quae plurima Regi
Detulit obsequia, et patrios inscripsit honores:
Turbatasque alijs deduxit ad otia mentes.
Salue grata dies, quae ius atque aequa colonis
Commoda dispensas. et cum fugisse videri
Aut latuisse queas: duplici nunc proxima lucro
Surgis, et optatam reuocas in rura quietem.
Tu Solis pars sacra tui splendesce: poloque
Diductam rutilans vibrato sub aethera lucem,
Occasumque haud scire velis. tibi pacis honores
Vtilitasque virum, et recreatus militet orbis,
Exposcatque dari faciles in lumina motus:
Quo te semper honos nomenque et proxima Diuis
Gloria, et aeternum pleno decus asse sequatur.

p.398
Sis foelix quocunque means labare, ferasque
Annua pro meritis solerti lucra colono.
Pax summos inter rerum compendia fructus
Vna tenet: Superis quae vere authoribus orta
Hoc habet, vt nostrae sit cura ac anchora vitae,
Qua fecisse bonis liceat bene. praelia luctus
Multiplicant: niueae sua sunt solatia paci,
Et firmant placidos tranquilla palatia mores.
Lustratis igitur postquam Rex vrbibus omnem
Iusticiae formam ruri partitus et aruis
Exequitur, lucem multis affudit: eoque
Gratior officio, multorum vocibus vnus
Tollitur, ac primos inter iam stare Monarchas.
Mox reditum propero Sialandica in oppida cursu
Accelerat: propterque Fionica littora cymbis
Consistens, tali seque et sua voce Tonanti
Consecrat. Exiguum est quo nos Regesque hominesque
Praestamus. vita fruimur labente: cui nec
Inijciunt curae fraenos, vt duret: et ipsum
Quod properat, grauibus decesserit obuia morbis,
Fortunaeque vices ceu vulgi portio, sentit.
Si quid vel sanis persistunt corpora: vel res
Vtiliter perfecta virosque ac regna bearit:
A Superis data dona putes: qui iusque piumque
Humanas inter gentesque ac rura tuentur.
In reliquis nihil eximij est. Nam splendor et iste
Aularum fucus nigra conspersus amurca,
Aut Acheronteo tinctus sale, lumina quamuis
Eminus obiecto percellat crassa stupore:
Si tamen aspicias propiusque tuebere, rerum
Vmbra erit, ac tenuis meditata in prospera fumus.
Qui nisi quod vana perstringat imagine sensus

p.399
Attonitos, nil verus habet quod dicere verum
Syncerumque potes. ostendit blanda: sed vsu
Fallit, et obiecto mentes percellit inani.
Causae alios aliae impellunt. imitatio multos
Prouocat, ac stultos firmare licentia mores.
Quae res digna quidem risu est. sed vulgus inepte
Iudicat, ac scabiem contagia mutua gignunt.
Sane ego nil homini melius contingere posse
Dixero: quam sano si quis fortasse fruatur
Corpore: et hoc ipso quod sanus viuat, honesta
Misceat vtilibus: coniunctaque publica veris
Iuuerit officijs: pacemque sequatur, et omnes
Huc animi curas huc omnia pectora voluat.
Caetera quae vario sibi quisque negocia lusis
Fingit, et e stolido metitur commoda sensu:
Quis non quaeso videt vel nil constantis habere
Arbitrij: vel sepositis huc denique curis
Tendere legitimis, saltem vt per inania vitam
Versent, ac caeco perdant sacra tempora motu?
Multa autem impellunt animos, et multa sequentes
Alliciunt: vt saepe quidem non ista probarint,
Quae merito possent et honesto iure probari.
Vsque adeo haud sapimus. Quapropter praemia coelo
Dispensante ferunt mortales iusta, reditque
Pluribus aucta lues et inundat corpora morbis:
Afflictosque fames grauat, aut contentio. Sed quid
Ista sequor? Christo pax vindice floret. in illam
Mens mihi post studijs totoque ex asse recumbat:
Si precibus fortuna meis, si Numina votis
Aspirent, placidasque ferat mihi Iuppiter aures.
Et nunc Agricolis consultum ac ciuibus esse
Sane etiam lator, Restant maiora, quibus se

p.400
Insinuet Deus, et nostri via prima laboris
Conatusque siet. Dixit FRIDERICVS, iterque
Accelerans propero per rura Fionica gressu
Tendit, et actutum Sialandas occupat vrbes:
Exhaustaque via sub Fridricksburgica soluit
Moenia iam denso conspersos puluere currus,
Optatam sibi grata capit arce quietem.
Hic mihi Musa nouo ceu pignore iuncta sequentes
Indulgere velis laeta in certamina versus,
Et studijs superesse meis: ne victus acerbo
Succumbam, quo nunc quatiuntur corda dolore,
Affliguntque graui sese praecordia luctu.
Hactenus ipse quidem cum tristia multa secutus
Late etiam intulerim nostris diuersa Camoenis:
Cum canerem caedes, cum bella ingentia versu
Dicerem, et Aonijs ornarem praelia Musis:
Etsi sensit onus mentis vigor: attamen acri
Consistens ceu rupe animo firmabar, et ipsum
Quod graue pondus erat, ne quid graue pondus et esset,
Effeci: dum me sectantem maxima vatem
Sustento, atque alacrem deduco in carmina dextram.
At vice nunc versa, cum se iucundior addat
Materies operi: cum se res laeta secundo
Proferat euentu, taedaeque ac sacra Heroum
Connubia exornanda sient, iam plurima nostris
Luctibus accessit faciesque et portio: quo vel
Subuerti mens laeta malo, vel segnior ipso
Reddier impulsu lacrymisque fatiscere possit:
Ni Deus et melior rerum fortuna labantem
Erigat, ac aliqua vel spe, vel lege dolentem
Restituat studijs animumque in mollia flectat.
Namque ego quid primum, vel quo querar impete? vix me

p.401
Francforto extuleram (qua tu tibi Moene ruentes
Voluis aquas, totoque citum petis agmine Rhenum)
Vt Venetum terras famosaque tecta viderem,
Ausoniosque viros ita contemplarer et vrbes:
Cum subito vxorem morbus truculentior alte
Corripit, ac nostrae minitatur fata Maritae,
Affigitque thoro viresque in funera vertit.
Heu quantum Furijs licuit quantumque Sathanae
Eumenidumque dolis, dum saeuo toxica ritu
In genus humanum sic denique fudit, vt omnes
Ex aequo virus mortisque potentia prendat,
Subuertatque bonos, et quae pulcherrima sternat.
Quisue negat iuste quae monstra ingentia dicas,
Perdier, et laruas scelerato mergier Orco?
Qualia nunc hominum genera et saeuissima pestis
Late etiam multa se venditat arte, malumque
Auget, et incensos in culmina promouet ignes.
Quo tranquilla quidem turbatis vndique rebus
Misceat, ac duras efflarit in oppida lites.
Virtuti sedenim dominari funera, rectos
Tollier, ac placidis induci moribus vmbras,
Vt fato virtus mortique modestia cedat:
Id dignum meritis statuasque ferasque querelis,
Quas dolor et sanctae pietatis cura grauarit.
Sed fortasse queri nihil attinet. ista vetusti
Praemia sunt lapsus: primum quem primus in orbem
Intulit humani generis Pater. Illius ausu
Haec nos damna premunt, haec nos mala plurima versant.
Praecipue vero geminat mors aspera luctus
Et fatum crudele grauat, dum plurima nulli
Parcit, et ex aequo quae sunt viuentia tollit.
Non illam pietas, non virtus aurea duram

p.402
Flectit, vt abstineat scelerato a vulnere dextram
Atque hominum afflictis indulserit aemula rebus.
Indomitis saeuit flammis et spicula late
Torquet, et insidijs longe instructissima pugnat.
Quin statu haud ipsam, neque mouerit inclyta vitae
Conditio. aequatis in funera motibus illos
Atque istos rapit: vt nihil est cui dicere saeuae
Blandula verba. genus fastidit, et omnibus vnum
Durior effraeni molitur acumine vinclum.
Tum si qua variet fortassis parte, priores
Hos plerunque legit, quos tu vixisse probares
Longius: eximio quod grati nomine multis
Aut patrias certe iutarent vsibus vrbes:
Aut alias vera virtutum luce bonoque
Praestiterint, Superosque colant rectumque sequantur
Qua nunc vxorem rapuit mihi lege, dolorem
Incutiens quantum decuit pene exulis esse:
Qui quae sancta forent, et quae gratissima vita
Perdidit, amissa moderata Coniuge: cuius
Et studium, et pietas et formae splendor honestae
Integritasque adeo morum iam cognita, multis
Innotuit populis, multasque est grata per vrbes.
Namque viae comes, et nostri pars prima laboris
Semper erat: quocunque vocans fortuna maritum
Impulit, ac varijs obiecit casibus. Esse
Illa domi poterat, foelixque ibi fructibus vti:
Quos mihi multiplices vel Regia dextera coelo
Dispensante dabat: vel nostra industria largos
Auxit et haud tenui cumulabat pinguia lucro.
Maluit illa tamen consorsque laboris et aeui
Esse viro: quod iter neque longius horreat: et se
Foelicem satis esse putet, si forte Maritum,

p.403
Hunc quocunque trahat rerum sors firma, sequatur.
Sed non eueniunt semper sperata. putabat
Se redituram etiam, et visuram multa prioris
Incrementa boni: qua demum sorte misellis
Afflictisque hominum faceret bene: dummodo votis
Illa etiam vtatur tam iusta in facta secundis.
Ast aliter Superis visa immortalibus haec res
Et decreta fuit. nec enim licet irrita coelo
Affingere iura: nec incertis tibi meta vagatur
Viuendi spacijs: et habent quoque sidera quo se
Exonerent numero finemque laboribus addant.
Tum vero quamcunque petis, quacunque moraris,
Ex aequo tellus, Domini est: quae seruiat vna
Omnibus electis, praestetque in funera quam tu
In Christo victor studeas petijsse quietem
Et membris adhibere tuis: cum lassa molesto
Aetatis cursu iam sese exsoluier optant,
Mandarique solo, mentemque sub aethera ferri.
Inter at esse nihil, qua demum sede locoue
Excedas vita: pietas si vera decensque
Virtus, et famae pulcherrima gloria tete
Euehat, ac iustis ornet tua busta corollis.
Cum dilecta igitur Coniunx mihi, membra sepulcro
Intulit hic, Christoque subirit fata Magistro
Patronoque, equidem discessus iura modumque
Coelo etiam adscribo, et cui nunc assuescere lucro est,
Pectoribus Superos et spe complector Olympum,
Haecque voluntati siet vltima linea nostrae.
Ast quod praestantem forma et virtute maritam
Perdiderim: non iam simili mihi tramite casus
Iste meat. nec enim leuis est iactura venustam
Acceptamque dijs vxorem perdere, cuius

p.404
Et studium et mores vitaque decentis honorem
Ipsa probat, quae cuncta probat, quae cuncta bilance
Publica fama vehit. fas sit spoliarier auro
Diuitijsque: ast vxorem gnatamque piamque
Amisisse, suo semper res prima dolori est
Qui feriat solido fortissima pectora planctu.
Et nunc illa quidem coelo suscepta beatis
Perfruitur Superis, Christoque est iuncta Tonanti:
Me vero mortalis habet vitaeque statusque
Conditio, incertis obnoxia casibus, vna
Quod nisi spe miseros sustentem tristior artus:
Clementi me posse Deo, et Coelestibus vti
Propitijs, nostrae qui sortis acerba videndo
Leniat, ac miti statuat mihi prospera vultu.
Interea functae mihi Coniugis ossa sepulcrum
Francforti crudele tegat, famamque decusque
Sparserit, ac toti diffundat nomina mundo.
Vtque ea forte situ, aut aliquo monumenta perirent
Infortunato, cui cedunt maxima casu:
Hic viuat tamen illa, meisque inscripta Camoenis
Has habeat solidas nostra ob commercia laudes.
Existatque dies melior, quae laeta Mariam
Reddat, et in Laeti rursus consortia mittat.
Sed quid ego hos tristes inter sero gaudia luctus,
Lamentisque vaco? poterit tardarier hisce
Musa malis, cursu minus vt iam deinde fruatur
Optato: ast fessos conuertat in otia gressus
Excedatque vijs, studioque feratur inani.
Quod ne qua fiat, Supero sit cura parenti,
Qui vires animis, qui neruos viribus addit,
Implicitasque manus turbataque luctibus ora
Soluit, et in veros animum confirmat honores.

p.405
Ergo vbi iam Fridricksburgi [Fridicksburgi ed.] properando petisset
Inclyta tecta: suos quos tunc adhibere volebat
Consilijsque graues rerumque examine claros,
Actutum vocat, ac tali sermone locutus
Rex ait. Ista viri sunt vobis cognita, qua nos
Et sponsam regione, et qua de stirpe petendam
Duximus: et quantis progressi passibus istud
Exequimur. reliquis colophonem adiecero: quod non
Expediat longis ambagibus ista morari,
Et differre diem qui rem perfecerit. vnum
Hic ego testor, inesse animo mihi simplicibusque
Et nil luxum etiam referentibus omnia tandem
Haec finire modis: vt cum mihi bella quiescant,
Propitio mihi bella Deo confecta: modesto
Ac moderato etiam secter conuiuia ritu,
Quae pro more quidem statuo mihi iusta parari.
Tum vero non late etiam longeque vocatum
Misero, conuiuas. dent haec mihi littora, qui nos
Exhilarent, gratosque ferat vicinia plausus.
Quin age, laeticiae si quid fortassis et ampli
Officij e nostris existat honoribus, eius
Esse ego participes cupio, qui rura virosque
Subiectos studio mecum et pietate gubernant:
Quaeque adeo duram bellorum maxima sortem
Nobilitas tulit, et mecum sua tristia duxit.
Hos recreari animis sit fas, epulisque sacratis
Vtier, et mecum solenni plaudere ritu:
Qua mihi luce dari sponsam volo. nec tamen vllis
Festa ea militiae patiar ludisue iocisue
Inscribi. Satis huc parmisque ac ensibus vsque
Assueuit manus, et nostris exercita fatis
Indoluit. libet haec ita denique munera Danis

p.406
Explicuisse viris: vt cultum pacis honeste
Sentire, ac nostris gratari ita denique possunt.
Postremo Hafnensem tantis conuentibus vrbem
Delegi. haud alius magis opportuna ministrat
Tecta locus: seu quis iumentis grata requirat
Pabula, siue hominum conclauia blanda sequatur.
Nunc igitur capita o vos chara virique fideles
Praecipuique quod hic etiam fecisse necesse est,
Suscipere haec rerum non parua negotia mecum
Et tantis animum curis adhibere velitis.
Plane autem cupio ceu non splendore superbo
Haec mihi perficier, luxuque molesta prophano
Ducier acta: ita quod deceat, seruarier opto,
Seruarique volo. ratio est pulcherrima quae nec
Sordida, nec tenuis, nec luxu ingrata feratur.
Sic breuiter mandata dabat blanditus, at illi
Vt Regem audierant, placida mox voce profari,
Officijsque adeo se obstringunt omnibus. inter
Hos Petrus tamen Oxorum tum maximus, vni
Cui pridem Rex ipse aulam parere Magistro
Imperat, vt pleno regat alta palatia iussu,
Et solers spectet quae sint sua lucra Tyranno:
Sic respondebat. Quod saepe optauimus, istud
Nunc demum expleri atque effectum adducere posse
Laetamur. Tibi Dij immortales cuncta secundent
Proposita, ac votis sic te foelicibus ornent:
Vt faciles, Rex magne, animos studiumque tuorum
Experiere. equidem praesto sumus ordinibusque
Officijsque tui: qui iussa sequamur, et hoc quod
Mandaris properos equidem ducamus in vsus:
Deque ministerijs tibi sit fiducia nostris.
Tu saltem fieri cupias quae grata, videto:

p.407
Nos operam dabimus, ne quae non facta sequantur.
Hoc vnum liceat mihi, Rex fortissime, verbis
Opposuisse tuis, non te moderata decere
Sic finire: velis vt Maiestate relicta
Vel tenues inter, vel inanes inter haberi.
Te Deus et fortuna dedit florere Monarcham
E longa Regum serie, et natalibus ortum
Magnificis tua non ratio est et plurima vita
Conditio peior: qui qualibus vtere regnis,
Qualibus et populis, animoque fideque tuorum
Perfrueris, non iam poteris narrantibus istud
Scire alijs. expertus enim sis testis: eoque
Respicias, aliquidque tuorum nomine, qui te
Sic complectuntur, faciendum duxeris. Est res
Simplicitas et grata Deo, et mortalibus: ast hanc
Sic Rex magne colas, vt Maiestatis honori
Consulere ipse velis. quae caetera dixeris, esse
Recte expensa puto. sedenim nil derogo verbis
Rex inuicte tuis. iubeas licet, ipse iubentem
Sic sequar, vt quae iussa sient, perfecta probabis.
Dixerat Oxus, erat Petrus Vir acumine magno
Maximus ingenij, et rerum qui plurimus vsu
Praestabat, varijs agitatus casibus aeuum,
Dum mores hominum multorum cernit et vrbes.
Ast vbi iam patriam, fortunae victor adisset
Confisus virtute, equidem claris vt honoribus, alto
Sic simul officio donatur: vt arduus Aulae
Praesit, et hanc partem magno sub Rege ministret.
Quae res quanta equidem placido tum commoda Regi
Attulit, et quantos hoc casu Dania fructus
Percepit, fortasse alius sermone putarit
Sese expressurum: minor est sua copia Laeto,

p.408
Hoc quam qui merita possit ratione profari.
Nemo equidem inficias dictis constantibus ibit,
Difficili primus quin lucem ac pharmaca bello
Attulerit: fraudes et caeca registra monendo
Dum notat, externas et cogat ad aequa phalanges:
Vt minus ipsae etiam sibi posse licere probarint.
Quo sane officio multorum fregit atroces
Impauidusque acerque minas: regnoque salutem
Auxit, vt aeternam fera haec ob munera laudem.
De reliquis sileam. quanquam quas ipsus honestas
Pauperibus dispensat opes quis nesciat? amplae
Cum censu praestet, multis partitur. honestis
Vt disciplinis primo est imbutus ab aeuo,
Sic nusquam cessat studijs prodesse. suprema [supremae ed.]
Haec est cura viro, ne quae fraus Regibus vsquam
Obsit, et immani multorum sublegat ausu,
Quod merito patriae tueatur iura coronae.
Sed quid ego haec? veris cum rem rationibus vni
Perficiat Regi, non tantum seque suamque
Ipse fidem probat: exemplar sed seque suamque
Decernit statuitque fidem, quam sera Minorum
Posteritas studeat vera ex virtute tueri.
Hoc igitur Petrus cum vsuque animoque valeret
Suadendo Regi sic consulit, ore modestus
Et solers ausu. Rex haec consulta benigne
Accipit: ac medios inter cum forte iocatur
Sermones, tali responsum voce ferebat.
Petre, tuis ego nil decerpam vocibus: ipsum
Istud agas, quod me deceat, regnique decorem
Auxerit, ac populis videatur gloria nostris.
Scis autem de Valdemaro quid publica Rege
Fama referre solet: cui cum ducenda fuisset

p.409
Vxor, et instrueret celebri conuiuia ritu:
Hoc studuisse modo luxum producere, vt annos
Pene etiam multos durarit pompa, foretque
Perpetuus quidam perdenda in fercula cursus.
Non ea non etiam mihi mens est, optime. taedas
Sic mihi succendi volo: ne fulgore mearum
Extingui agricolis videas sua lumina nostris.
Sic indulgendum pompae est: vt pompa decorem
Atque voluptatem pariat, non funera gignat.
Sic ait, et leuiter pro more arrisit. at illi
Postquam constiterat mandati summa, profecti
Prudentem mirari animum, dictumque probabant.
Postquam omnes abiere, suo sic quisque locoque
Officioque studet iussis accedere: ne quid
Praeteritum iusta posset ratione videri,
Quod Regi curas adimat, taedasque bearit.
Factum ergo est, celeri res vt se mouerit vsu
Et perfecta siet. Regalem protinus vrbem
Pabula complebant: et equis alimenta virisque
Omnibus ex regni sunt partibus aucta, suisque
Copia se numeris confecta in pondera munit.
Denique cessatum nihil est: quin quidquid honori
Regio, et hospitibus posset seruire, parato
Sit congestum animo: cumulisque ingentibus arcem
Hafnensem imbuerit, cellasque opplerit hiantes.
Ipse etiam scriptis monuit Rex quosque, iubenti
Vt faciles Oxo praestarent ocyus aures,
Poscentique nihil quod ferrent rura, negarent:
Debita seu Regi peteret, seu caetera nummis
Colligere, et pretio conquirier optima vellet.
Litera quin Dominas etiam transmissa monebat:
Vt quibus ornari cenacula Regia possent

p.410
Eximijs depicta notis aulaea frequentes
Adferrent. Dij quantum animi quantumque parati
Hic studij fuit, accelerant, promptasque alacresque
Se praebere. inerat cunctis non sola voluptas,
Sed desiderium parendi: nulla quod istud
Non pridem optarit, Regi hac vt parte ministret,
Officioque aliquo thalamos ornare iugales
Quiuerit, egregios plerunque habet aurea caetus
Dania foemineos: sed nobilitatis auitae
Praecipua est series vitaeque industria, quo se
Ingenio Dominae lucrosa in acumina mittunt:
Dum rebus studijsque vacant, vnde aequus honori
Existat splendor, censusque increscat, et auro
Accedat varijs cumulatum quaestibus aurum.
Vtque ornamentis operam dant siue parandis,
Seu conseruandis: sic cum poscuntur, honestos
Non tenui certe numero viliue tapetas
Pandere: at in latum peristromata tendere possunt
Et celerare tholos, nexuque attollere limbos.
Id quanquam assiduis perspectum est vsibus: vno
Praecipue tamen hoc patuit magis: omnibus vnus
Qui pretio vt vicit, sic re maiore vehendus
Ornandusque fuit. Dij quae vos stragula, quasque
Quas vidistis opes tanta in certamina mitti?
Haud facile est equidem describere versibus istud
Obsequij genus. e toto pars plurima regno
Conuolat: ac quicquid pretioque ac arte venustum
Et sublime fuit, perlatum est denique. Sed quid
Haec ego? cessatum non vlla est parte: benignis
Certatum est, ne quae inferior fortasse videri
Posset, et aulaeis extremam hanc carpere laudem.
Interea proprias res Rex agit: omnibus instat

p.411
Ille equidem articulis ne qua sibi desit, at illud
Quod faciat, magno faciat celer impete: ne cum
Forte dicata sacris hymenaeis festa propinquis
Insistant gradibus demum intermissa requirat,
Et neglecta prius, tacita inter tristia mittat.
Praecipue Fridricksburgo sic consulit: arci
Vt foecunda siet multarum copia rerum,
Confertumque penu: quo se fortasse futuris
Approbet hospitibus quos huc adduxerit. aut quid
Haec laudem moderata, quibus Rex inclyte cultum
Corporis hac equidem sub forma exquiris, vt esse
Nec luxu inuisum, nec tristem sordibus, vt nec
Ingratum vario Maeandri flore probaris?
Excellens animi decus est, mediocria posse
In magna rerum fortuna amplectier: vna
Quae Superis virtus caeloque est nata parente.
Quam qui forte colunt, hij Numina prima videri
Admisisse queant: quod coelum ac prima superbis
Numina ceu dira conspersis tabe repugnent:
Cum turbant Furijs, scelerumque in vulnera mergunt.
At durant moderata: Dijs euecta secundis
Plerunque ad primos seruata vrgentur honores.
Tandem etiam sibi quos conuiuas vellet, et eius
Arbitrij testes circumspicit acer: et vt iam
Constitit, actutum scriptis inuitat, eisque
Quae taedis sit sacra dies, quae iura thorumque
Copulet ac geminos in foedera mutua iungat,
Ostendit. gratum sic demum se esse futurum,
Vt quocunque vocent paria in mandata sequatur.
Atque haec summa quidem transmisi linea scripti
Et suprema fuit scriptum placuisse probabat
Euentus, facilique Deo res ista peracta est.

p.412
Iamque aliquot menses, aliquotque abiere alendae,
Approperansque suos sese incitat annus in ignes:
Cum simul Hafnensem defertur magnus in vrbem
Prouentus rerum, peragi quibus aurea tanti
Festa operis, tantumque decus consistere posset.
Hanc tum Nobilitas quae praefuit arcibus omni
Officio curam late promouit, et inde
Ex varijs regni tum partibus optima certo
Delectu congesta parat: tum pinguia quaeque
Mittit, et hac Regi se sedulitate probabat.
Praecipuum Chersoneso tamen extitit huius
Obsequij munus: cum terra haec diues alendo
Sufficiat pecori, et victus bonitate redundet,
Multiplicique boues numero tueatur et vsu.
Multae vrbes, multaeque arces atque oppida late
Prisca colunt, Regum tutela amplissima. Sed quid
Haec etiam? iam Nobilitas prudensque grauisque
Praesidet, ac veteri cunctis de iure ministrat?
Nil cessans etiam, Regi quo sedula gratum
Sic faciat: nihil vt poterit tentasse videri,
Quod fidos laedat scelerato more colonos.
Omnibus ante tamen #cellit, praestantibus alti
Ingenij donis patrioque amplissimus vsu.
Holgerus: qui Otthone quidem patre natus auito
E Roosenkrantzis nunc integer auget honores:
Antiquumque decus generis nomenque tuetur.
Plane autem veteris videor mihi lumina mundi
Et priscos spectare patres laudisque vetustae
Relliquias, ego cum mores studiumque fidemque:
Illius ipse viri coniunctaque caetera cerno.
Etsi etenim toto iam pene excessit ab orbe,
Fatali concussa malo pulcherrima virtus.

p.413
Maiorum: aut tenui iam pendeat aurea filo
Excessura quidem, nisi quid fortasse fruatur
Praesidio Superum (qui ne propulsa feratur
In praeceps lateque trahat collapsa ruinas,
Subijciant dextras pauidamque resistere donent:)
Attamen Holgero sic vni est iuncta, gradusque
Sic demum fixit, sic denique foedera pangit:
Vt quantum ille quidem vitaque fruatur et annis,
Virtutem videas saluam consistere. tantum
Constantis plane est animi, tantumque modesti
Vsus, et morum tanta est moderatio, vitae
Integritas, odium sceleris, reuerentia Regi
Debita, et aeterno pietas inscripta Parenti.
Non illum fauor aut transuersum gratia voluit,
Vt quae iura negant, poterit voluisse videri,
Et firmare nefas: miserisque inferre colonis
Quas coelum damnat, quas damnant Numina lites.
Non blandis fallit verbis, non decipit. aut te
Cum tu recta quidem sequeris, laudauerit: aut te
Si praue incedas moderato culpat ab ore,
Adiungitque tuis speciemque et nomina factis.
Quin cum iudicio solers sit et acer, amicum
Quem sibi cunque semel vero delegit ab vsu,
Haud facile aspernatur. inest sua plurima multis
Haec leuitas, vt quo se denique Cynthia vultu
Mutat, amicitias ita consectantur: eoque
Se genere affectant, ceu quos mirere, probari,
At nihil hic constantis inest fideiue animiue,
Cui tu confidas, cui tuto credere possis.
Vt folijs etenim quatiunt noua bractea venti,
Decutiuntque comas lateque sub aethera iactant.
Sic genus hoc hominum variatae sortis ineptos

p.414
Explicat anfractus: et cum videantur amare
Omnes, iam nullos poterint vel amasse videri:
Vel nulla ex causa poterint spreuisse videri.
Magna voluntatum et subita inclinatio late
Hos agitat, nusquamque sinit consistere, cunctos
Cum sint venati, nullos tamen arte modoue
Aut virtute tenent: leuis est qua forsan amicum
Reppulerint causa, et pridem gratissima damnent.
Ast non etiam Holgero mens imperat. vnus
Is quod amare velit, constanter amauerit: vt qui
Promissis tenax studioque acerrimus omnem
In rebus formam, non ficta in imagine ponit.
His igitur vitam cum moribus extrahat, alte
Virtutis famam et praestantis clara tuetur
Nomina: qui miseris portum se praebet eisque
Consilio gratam plerunque aperire quietem.
Etsi autem hoc studio longe acceptissimus vnus
Ille foret, nusquamque adeo cessarit honeste
Conari, gratum quod Regi sciret et vsa
Optandum: tamen haud alio magis ordine totos
Explicuit neruos, totisue insistere curis:
Quam cum iam thalamis Princeps aspirat. in illud
Propterea vigil incubuit, ne forsitan vlla
Parte etiam desit, qua Regi commoda, Regno
Famam et praefectis fidei constantis honorem
Conciliare queat. primum ipse iniuncta parando
Transmittit, mox deinde alios suadendo monebat
Officium vt solidis facerent conatibus. haec res
Multorum studia accendit, qui iussa secuti
Haud dubia sese cura et virtute probabant,
Vt Regi gratum, et dignum se quisque sequatur.
Nec Chersoneso soli est contentio. Scanos

p.415
Excitat idem animus, Sialandicaque oppida mouit,
Haecque Fioniacas se cura effudit in vrbes:
Certatim vt cunctae cupiant, quae grata Monarchae
Atque accepta putent, nullo cessante, frequenti
Perficere obsequio, et diuturnis debita votis
Officia adijcere. Hoc igitur studioque modoque
Effectum est. caeteri rerum vt compendia motu
Hafnensem opplerint cumulatis fructibus vrbem.
Nuptiae vbi et taedae genialia foedera iungant.
Haec dum diuersa regnorum in parte geruntur,
Adauctique boues et copia larga balantum
Pascua iam lato vernantia germine passim
Captant, ac pingui reparant noua sumina vesco:
Oxus agens satagensque futuris consulit, ast hic
Cura prior potiorque fuit, gratissima Bacchi
Munera praecipuo cumulasse in vasa liquore,
Infercire domos cellasque implere lyeo.
Etsi autem haec pridem sunt Regi expensa, tamen nunc
Plura etiam adijciunt, ne quae mitissima poclis
Desint: austero cum nil infecta sapore
Exhilarent mentes, et agant in somnia neruos.
Nec tamen ob vini defectum serius actum
Hic quicquam est. vinum iam pridem Gallia, Rhenus
Cretaque et Hispanis obnoxia gleba racemis
Miserat, Ausonijs Bromiusque accessit ab oris
Dulcior, et nostros flammas adiecit in ignes.
Sed quae Vandalicis Cereuisia gentibus vna
Plerunque in pretio est, hic poscitur. illius vsus
His populis, Boreae qui regna virosque frequentant,
Sic placet, vt forti nonnunquam gratia vino
Discedat: placeatque magis Cereuisia: ceu quae
Nutriat, atque sitim tibi promptius auferat. hanc tum

p.416
Vrbibus e varijs adferri curat: eoque
Munere Rostochium Hamburgumque excellit, et istis
Bartha minor, tenui quae grata est plurima Zytho.
Quin age Dantisci nota est Ceres. illa liquore
Epingui, quanquam multis non riserit, alte
Exsuperat tamen et praestat virtute, modesta
Si tibi mensura et numero descripta bibatur.
Namque facultate est calida: et constricta, benigne
Soluit: et in morbis vires firmando reducit.
His ergo e populis Cereuisia venit. id inde
Propterea haud factum est, quod non sibi Dania Zythum
Ipsa coquat: melior cum pene domestica saepe
Externos vincat Cereuisia nostra liquores:
Quod neque perturbet fumosis hausta cerebrum
Spiritibus: nec larga sitim sedauerit: vt quae
Mensura minor et tenui sedarit ab haustu.
E senio tamen haec virtutem duxerit. hinc fit
Vt plerunque recens placeat magis illa propinquis
E populis aduecta, magisque vt blanda petatur.
Quanquam isthaec Regem deceat variatio: ne quid
Ex vna semper ceu pocula farciat vua,
Diuersumque nihil quod ament diuersa, propinet.
Vt vero hac etiam consultum est parte iugali
Laeticiae, reliqui quod temporis esset, id omne
Est disponendis donatum rebus. honesti
Euentus grata est quaecunque molestia. sed cum
Propitio tentas quae sunt amplissima coelo,
Perficis, et studio constat tibi cura secundo.
Tempus erat cum Sol spacijs progressus, et ipsos
Cum Cancro Geminos magno perfecerat aestu:
Exsuperansque gradus rapido iam pene Leoni
Intulit accensos cursu feruentior ignes:

p.417
Cum simul adduci sponsam Rex imperat. vt res
Huldrico innotuit, quanquam decreta fuisset
Ante dies, sciretque adeo quo tempore Gnatam
Transueheret, tamen hic iam Regis voce pioque
Certior affectu, nihil est cunctatus: amicos
Heroasque vocans et iter festinus inibat
Et magna ad celeres auxit certamina cursus.
Huic comes Elector, (paulo qui venerat ante
Magnopolim, vxorem secum et pulcherrima ducens
Agmina, nobilium genus et memoranda virorum
Praesidia,) Augustus productis curribus ibat
Sublimi delatus equo: cui membra iubaeque
Collaque et in teretem quae sidunt ilia ventrem,
Egregio prorsus sese ordine ducta ferebant.
Hunc etenim Rex affinem multo ante vocarat
Inuitans: qui ne qua desit parte iugali
Copulae, et haec Regni iam publica festa moretur:
Accedit celer, et pompam venientibus auget
Laetatus. quid enim? Regem constanter amabat
Semper: et hoc certe vt fieret Rex ipsus amando
Perfecit. Namque Augustum cum prorsus honore
Fraterno colat, ac multis e millibus vnum
Legerit, eximio quem complectatur amore,
Et primos inter meritum bene ducat amicos:
Quid mirum si quid FRIDERICO iusta vicissim
Soluat, et officio quae sint aequissima reddat?
Vt melius nihil est sic nil est pulcrius, vno
Quam cum amplectuntur se pectore, longa quibus vel
Maiorum series vel Gratia suaserit, vt sint
Officijsque animisque pares: nusquamque labascant
Cardinibus moti, vt studijs diuersa sequantur,
Quae diuersa sient mentesque reuellere possint.

p.418
Vt Dauid Ionathan, Pylades dilexit Orestem,
Sic decus hoc nostri duo consectantur, amico
Vt se comprendant non vana in foedera pacto:
Et velut vna sient aut mens, aut proxima menti
Portio, quae nullo fortunae ex impete velli
Possit, et has tales in iurgia mittere sortes.
Ergo vbi iam tempus poterat monuisse videri
Huc concedendum, patrijs Elector ab oris
Soluit, Saxonicis delatus ab vrbibus, hic qua
Leucoream multo iam permeat Albis ab vsu,
Assiduosque vrget subiecta in littora fluctus.
Ast vbi Magnopolim celerans venisset, honeste
Exceptus biduum socia cum vxore moratur,
Communesque inter laetum praestabat amicos.
Inde iter ingressi, ratibus vicina profundi
Littora traijciunt, volucres vbi spectat in vndas
Varnus, et a longe Gessoras cernit arenas.
Ingressos pontum Ventus comitatur. at ille
Leni equidem et placido tantum spiramine, cum se
Insinuat velis, animos fouet, inque secundos
Nunc etiam euentus et foedera prospera firmat.
Ipse equidem laetis nimium procursibus vndas
Temperat, ac blando sic se venientibus ore
Littoribus nostris Triton vicinior infert.
Foelici venias gratissima pompa carina,
Et tum Sponsa veni multo foelicior, vna
Quam Superum fauor et vitae fortuna sequatur,
Quae fortuna siet nullis ploranda ruinis.
Ingredere, et semper nostris aequissima regnis
Esse velis. ego me memini, (longissima quamuis
Secula fluxerunt,) hoc ipso in littore, dulci
Sane etiam cantu velut applausisse duabus,

p.419
Quae parili hos etiam superabant nomine fluctus.
Consortesque adeo magnis venere Monarchis.
Altera Boiemicis e Regibus orta beatam
Valdemaro vitam sacrataque pectora iunxit
Dagmaris, aeterna virtutum laude bonique
Communis studio semper memoranda: cui nec
In coelum pietas, nec defuit aurea virtus,
Publica quo celebri firmaret commoda fructu.
Hac melius Boreas vidit nihil. Altera claro
Maxima patre, cui tum Brandenburgica late
Paruit ora viro terrasque inscripsit opimas
Dorothea, eximie cui primum Bauarus: at mox
Christiernus blandas in pacta iugalia dextras
Iunxit, et haec vestrae iecit primordia stirpi.
Valde autem solers et honestis inclyta factis
Illa fuit, quae pauperibus, templisque scholisque
Naufragiumque adeo passis sic lege manuque
Consuluit larga: vt famam hanc non vlla vetustas
Obliterare queat. fuit huic moderatio, luxu
Vt plane nullo pietatem strauerit. his tu
Iam pridem functis succedis Tertia, cui me
Fata aequum reddunt virtusque amplissima subdit:
Vt quae laeta sient cupiam tibi cuncta precari.
Vade age, et ex istis exemplar ducito, ne quid
Aut regno grauis, aut miseris dum esse ferare.
Vna deos fideique colas constantis honorem:
Et quae tam illustri poterint prodesse Marito
Vt suadere velis, ita ne suadendo sequare
Publica quod regnis subuertere commoda post.
Hac pietate Deos retines: hoc pignora cultu
Edideris, quae se maiorum laudibus aequent,
Sceptrorumque decus titulis tueantur auitis.

p.420
Sic Triton concha insonuit, dum ferrier vndis
Carbasa laeta videt, fulcitque vrgendo carinas.
Vt vero appulerant, aderat Legatus, honeste
Qui simul aduectos patrio pro more salutat,
Gratatus facilesque vias cursumque per vndas
Incolumem: cui non animus, non gratia dictis
Defuit. hospitijs mox consulit omnibus: inde
Traductos procul Hafnensem comitatur in vrbem,
Et Regi sistit. Sedenim venientibus vltro
Rex celer occurrit patriamque inducit in arcem
Mensuratque alacri ventura tripudia vultu.
Accessus sedenim quis gaudia prima rogantem
Haec mihi retulerit, primosque quis explicet ignes:
Congressusque noui variatos narret honores?
Non ego iam tenui, fuerint quae maxima, versu
Persequor. e vsu, qui publicus ista Monarchis:
Perficit acta, potes tam sacri plurima caetus
Ornamenta, iocos et seria discere: quo se
Interea studio iuncti amplectuntur amici.
Et tamen impensum est cyathis nihil. ocyus omnes
Expediunt curas augentque e nocte quietem.
Coenaclis igitur postquam excessere, cubile
Rex petit, ac dulci submittit lumina somno
Sobrius, et placidis curarum motibus ardet
Vt vero admisit tranquillo prima cerebro
Otia, et astringunt pergrata silentia neruos:
Ecce in conspectum se mouit imago parentis
Christiani pridem quo se plerunque ferebat
Aut vultu aut forma: positis cum libera curis
Pectora mulceret, barbaeque alluderet, et quos
Mirari posses oculos dedit esse nitentes.
Vt stetit excelsis sublimis honoribus ore

p.421
Sic loquitur? Fili, quem nunc fortuna, Deumque
Relligio, et molli series obnoxia fato
Asserit extractum scelerato denique bello,
Et pacis monumenta sequi pulcherrima donat:
Viue etiam foelix, quantum licet esse ferentem
Corporis exuuias, et spe meliora sequare.
Iam tibi Coelitibus causa est asserta secundis
Qua placeas, regnisque sies fiducia nostris:
Agricolasque queas nullo prohibente tueri.
Hanc operam dederis saltem, vt nouisse colonos
Et tua regna velis. grauis est haec prima Tyrannis
Cura. nec est aliud tamen in quo maius agendae
Sit pretium vitae: non quo se plurima Regum
Altius extollat ratio, aut se impensius optet
Conspicier. qui sic regnorum sceptra gubernat,
Vt quid regna sient, et quae sunt aspera regnis,
Nesciat: is certe quamuis fortassis honorum
Excellat titulis, vitamque libidine ducat:
Haud tamen ingenuo Rex est memorandus ab vsu:
Et nihil eius habet, quod habendum Regibus esse
Duxeris. at vero hanc paucos adijsse Corinthum
Tutarique vides. alios foedissima vitae
Proluuies tardat, quosdam Venus impedit: istos
Futilitas animique lues: hos improba late
Consilia auertunt: quosdam persuasa Tyrannis
Obruit, vt vero quae sint confinia nusquam
Cernere facta queant. veluti plerunque colores
Iudicat, ac stulto caecus pronunciat ore:
Sic equidem Regum est haec vana potentia, cum non
Cognoscunt penitus qua conditione gubernant
Et quae regna tenent. Regum est nouisse suorum
Sortem, nec solis Praefectis credere. Quod si

p.422
Cognoscas, iam qua possis ratione praeesse
Vna etiam cernes. sapias FRIDERICE, velisque
Exoptesque Deo placeant quae grata parenti:
Et tibi Musarum sit gloria, proxima coelo.
Tum tibi Nobilitas siet inclyta chara: dabisque
Hanc operam, aequatum Ius vt siet omnibus. esse,
Esse tenax fidei studeas, decretaque serues,
Et libertatem quae sit promissa tuere.
Non tete affectus rapiant, vt perdere certes
Quos melius seruare queas. moderatio Fili
Sic placeat, ne quid potes admisisse videri,
Quod crudele siet, sceptrumque reprendere possit.
Si quae poena graui reddatur debita noxae,
Hanc e iure quidem reddi curaueris. est haec
Res indigna bonis et Regibus aspera poenas
Priuato soluisse metu. sit aperta malorum
Supplicijque etiam ratio: et quod iure necesse est
Perficier, studeas manifesto e iure tueri,
Ne quae facta sient agitare calumnia possit.
Postremo cui nunc subicis te copulae amandam
Esse putes. res est dignissima Principe, si quem
Prima pudicitiae Laurusque ac fama coronat.
Vicinos quoscunque colas: pacemque molesto
Anteferas bello: pietati pectora subdas
Commissosque tibi populos et culmina seruas.
Haec pater e dulci postquam fuit ore locutus,
Arrisit gnato, ac oculis disparuit, at Rex
Turbatus visu quanquam pene horruit, hoc se
Solatur tamen, aetherio quod prorsus odore
Opplerique domum, spargique ea semina vidit.
Mox animis isthaec inferre recentibus: inde
Dormitum, ac grata recreatus voce quieuit.

p.423
C. ERASMI MICHAELII
LAETI,
RERVM DANICARVM
LIBER X.
Proxima lux aderat roseis inuecta quadrigis
Et laeto nostrum se Sole infudit in orbem:
Cum simul ingressus truculentum ex igne Leonem,
Transmissisque nouem gradibus iam Phoebus Apollo
Prospicit ac radijs in nostra tuentibus ardet:
Confestim primo se Rex e mane cubili
Extulit, ac tali se voce sacrauit Olympo.
Christe, Deus generisque salus et maxima nostri
Portio: cui quicquid supero versatur in orbe,
Paret, et aeternos defert chorus omnis honores:
Hunc mihi da fausto properantem sidere nasci
Et splendere diem: quo connubialia iussu
Ordior acta tuo: thalamisque inducere [induecre ed.] Sponsam,
Quae mihi sidereo decreta est munere nitor.
Te sane authorem tam sacri foederis esse
Patronumque scio. nostros ita pectoris ignes
Inceptique modum et festum solenne guberna:
Vt quae lata sequor, tibi sint quoque grata: velisque
Haec firmata tua semper tibi lege probari.
Tum castos animis motus et talia menti
Semina sufficias, quae labi nescia iussis
Conueniant infracta tuis, vitaeque trahenda

p.424
Normam non alio quam verbi e lumine ducant.
Nam sine te imbelles sumus et sumus obuia multis
Turba genusque malis. infirmo robora fulcro,
Duae sese subitis opponant lapsibus, extant:
Tu nisi praeualidas tanta in certamina vires
Suppedites, nostrosque inter sis lympha calores.
Quin age coniugibus cum sit Concordia virtus
Summa, nec insigni qui Iuppiter emicat astro
Hanc superet: seu quis placide compendia vitae,
Seu famae decus, et claros spectarit honores:
Propitius mihi Christe Deus sponsaeque petenti
Id largire: tuis vt iuncti legibus vno
Quae sint grata tibi verboque animoque velimus:
Nec tua discordi violemus iussa furore.
Haud ignoro quidem quae pondera Regibus ultos
Pressarint humeros: sedenim tristissima vincunt
Pondera, coniugio si quid fortasse fruantur
Tranquillo, et nullis sint foeda domestica rixis.
Quod consolando, suadendo, manendo, ferendo
Vxor honesta, viri flagrantes saepius aestus
Lenire, ac animis optanda infundere possit:
Ne turbata graui succumbant pectora motu.
Praetereo quae sollicito sit cura Monarchae
Vt placida sub pace regat sibi credita, bello
Expertus didici. cum me fortuna priore
Excoqueret, lateque animos in tristia ferret:
Funera quod multis cumulari crebra viderem
Aut hinc aut istinc: quorum nece nulla, vel ipsis
Impensis minor vtilitas plerunque secuta est:
Vt melius certe poterant non mota videri.
Sed tibi, Christe Deus, tantis occasio bellis
Perspecta est: quodque inuitus pellebar in arma

p.425
Quae diues nostris obtrusit Suecia regnis,
Constitit euentu: quem sic moderaris, vt esse
Propitium nostris coelum terrisque virisque
Sentiam, et huc laetos aduoluere Numina vultus.
Tu saltem imperij pars nostri ac culminis esse
Christe velis: qui sic patrias incinxeris vrbes:
Vt mihi pax solidis constet rationibus, et nil
Amplius atra meos turbarint bella penates.
Tum tu iura, modum, legesque vsumque doceto
Praesidijs quibus ista regam, quae tute dedisti
Regna etiam, et varios mihi firmas inter honores.
Non mortalis enim est hominis populosque virosque
Sic regere, vt nullo quatiantur culmina motu:
Ni tute imperijs ita vallum ac moenia nostris
Circundes, plane vt praesentia diua videri
Possit, et aetherios sentire haec regna fauores.
His igitur rebus mentem mihi suffice: daque
Consilijsque animisque bonos, qui nostra subinde
Consilia adiutent, rebusque pericula demant.
Postremo quia nunc confluxu plurima grandi
Turba coit, lateque domos atque atria complent:
Hanc etiam partem clemens tueare: velisque
Haec iniecta feris ita vincla furoribus esse:
Vt nil discordi veniant ad classica motu
Pectora, nec foedas inducant iurgia mortes.
Sane equidem misera est faciesque et plurimus aulis
Fictus honos, cum te non dispensante feratur
Vulgus, et atroces in vulnera destinat enses
Bacchatum, nulloque premens fera pectora neruo.
Hic tu praesidio fueris, ne gaudia rumpat
Colluuies scelerum, gladijsque piamina condat.
Caetera virtuti mandem. super omnia dones

p.426
Id mihi, perpetuo vt vinctus tibi foedere, vera
Te pietate colam: nusquamque recessero, quo non
Lux Euangelij pulsis manifesta tenebris
In sanctos ducat mihi corda sequentia motus:
Aeternamque animis sustentet coelica pacem.
Hac Regem forma memorant, his vocibus vsum
Cum matutino surgebat Phoebus ab ortu,
Deuibransque faces nostrum spectabat in orbem.
Ipse autem lecto tum membra nitentia tollit
Consueto pro more: quod huic natura dedisset
Hoc etiam, vt primo progressus mane cubili
Ante quidem famulos surgendo verterit: vna
Re multos inter longe conspectior. est id
Principibus rarum, Solem plerunque tueri
Nascentem: cum desidia stultaque quieti
Dedita per foedos subuertant corpora somnos,
Oppressumque diem vitae in dispendia mittant.
Ast alia noster sibi consuetudine prudens
Consulit, atque alacri postquam otia tristia motu
Vicit, et ingratos procul se reppulit vsus:
Hoc demum assequitur, Vegeto vt sit corpore: et acri
Maturoque adeo facienda domestica iussu
Perficiat: segnes in certa negocia dextras
Excitet, ac vigili torporem excusserit ausu.
Nec mora, cum niueos properans et amiciat artus,
Et se cernendum praestare clientibus. Ast vt
Res circa Regem demum est perfecta, Senatus
Protinus accedit, Dominumque e more salutat
Assistitque virum facies, sed pene Deorum
Aut genus, aut supero studijs pars proxima caelo:
Digna etiam, tali quae Regi assistere posset.
Quisue Oxos Skramosque bonos, generisque vetusti

p.427
Lyckeos, quis Bildones numerarit? honestos
Quisue Rosenkrantzos, Rhudos, quis denique Koosos,
Vlfeldos, quis Birnones, Munckosque, grauesque
Consilijs canet et notos iam munere Grubbos
Eximio? tantum Podebuskius auget honorem,
Marsuinusque celer, tum Gyldenstiernius, et qui
Mauritio genitus praeclaras auget Olaus
Maiorum laudes, et se virtutibus ornat.
Haec Patrum series postquam venerata Monarcham
Constiterat, blandis Oxo Rex vocibus infit.
Ergone sunt nobis hac omnia luce secundis
Vtilibusque modus ita denique sarta, licebit
Vt curis nihil atque animis dubitantibus angi?
Cui Petrus: nil sollicitum Rex inclyte tete
Cura habeat. quin hospitibus festoque vocabis
Securus, rebusque animis intendito vestris.
Omnia sic disposta scias, vt posse placere
Hospitibusque tuisque putes. Rex protinus illi
Intulit. Hospitibus nunc denique Petre modestis
Optatisque diu et placidis sane vtimur. ille
Quo Rex spectabat quanquam intellexit, honeste
Dissimulat tamen, et magni discrimina belli
Cogitat: ac damnum tacito sub corde premebat,
Intuitus Regem. qui cum sermone moratur
Collaudatque suos, Elector protinus Aulae
Ingreditur postes, Regemque salutat, et illi
Quae bona dispenset coelumque et fata precatur.
Mox Sponsae inducit Patrem manus inclyta: quo se
Holtzatiae princeps, Superis gratissimus vnus
In numero, Senior Iohannes intulit, ipso
Vna etiam Regis stipatus fratre, minori
Cui nunc Alsa viro coniunctaque praedia parent.

p.428
Vt venere, equidem Socerum Rex accipit, inde
Quos fortuna Duci comites dedit. ipse modesto
Huldricus sermone vsus sic fatur. auito
Maiorum Regumque gradu Rex nate, quibus Dii
Imperium, et solidis obnoxia sceptra triumphis
Has inter gentes inter fluentia donant
Aequora, et aeterno cumulant tibi praedia fructu.
Sis foelix, quodcunque ferat fortuna: tuisque
Optatum intulerint coelestia Numina votis.
Non ego pro meritis grates tibi, non ego digna
Praemia soluendo possum tibi reddere: Christus
Penset, et eximio laetum te pignore reddat,
Officio capias solida vt tibi gaudia nostro.
Hoc etenim solum est quod nunc fortasse precari
Atque optare queam. reliquis euentus honorem
Auxerit, ac tibi me virtus tua maxima iungat,
Qui decus hoc nostris largire penatibus esse.
Sic Huldricus. at hunc blandis Rex vocibus alte
Mulcet, et egregijs admiscet seria dictis.
Interea regis Gallorum Orator in aulam
Venerat accitus: qui cum iam postibus altis
Succedit, grato sub Maiestatis honore
Emicat, ac niueos defigit in atria vultus:
Tranquillo similis, placido qui gurgite dulces
Amnis aquas voluit, nulloque agitatus ab aestu
Insinuat blandos in regna liquentia motus.
Haud aliter Danzaeus, vt est inductus, amico
Luminis applausu sese omnibus approbat: ipsum
Mox Regem petit. ast venienti protinus ibat
Obuius, ac tali prior est Rex ore locutus.
Gratum istud Danzaee facis: qui caetera ceu tu
Grata facis, sic nunc haec connubialia mecum

p.429
Festa colens solito tibi meme obstrinxeris vsu,
Vt studeam rursus tibi quae sint commoda velle.
Ille autem, fas sit mihi Rex, ait, inclyte cunctas
Huc animi curas, huc vertere posse beati
Officij partes: ne quid tibi nostra iubenti
Defuerint, quaecunque fides seruata tueri,
Et studijs adhibere tuis concordia donet.
Multa autem tua sunt in me benefacta, parentis
Vt benefacta tui fuerant ingentia: quo me
Nomine priuatim sic deuinxistis, vt e re
Quae vestra fuerint mihi consectanda putarim,
Sitque voluntati mens haec iunctissima vestrae.
Dij faciant vt nos multis amplectier vltro
Citroque officijs liceat: pacemque reductam
Gentibus in vestris et publica commoda firment.
Vnum id testabor tibi Rex, cum saepius arcem
Hanc ego conscendam: namque arcem saepius istam
E varijs olim causis conscendimus: haud me
Ex alia huc demum venisse libentius, hac quam
Luce tuos inter veniam tibi fidus amicos.
Oro Deos, laeto vt constent tibi pectora motu:
Praesentemque diem labi tibi Numina donent
Foelicem, et seros recreent haec festa Nepotes.
Sic placide Danzaeus ait. Rex approbat huius
Dicta viri, summoque locans dignatur honore,
Primaque praestantes inter stat gloria nostros.
Dumque ea sic Regi perfecta geruntur, in horas
Phoebus abit, mediumque diem gnomone notauit,
Aut medium iuxta tenuatas eijcit vmbras:
Cum Sponsam mater simul atque huic addita clari
Augusti coniunx, Regis soror, indicat esse
Ornatam: ne quid, si res ferat, ipse moretur

p.430
Progredi. Vt auditum Regi est, nihil ille moratus
Progreditur. subiere viri, qui pone sequuntur
Ordine, lege, gradu: quo sors vel quemque, vel aeuum
Extulit, ac meritis inscripsit honoribus annos.
Est in conspectu, Zephyris vbi flantibus arcem
Ventus init, latis constructa recessibus aula:
Aula vetus, veterisque adeo vestigia mundi
Prae se vasta ferens: primo quam duxit ab orsu
Christoferus, nostras qui Bauarus acer in vrbes
Venerat: ac triplici cinctus diademate late
Qua Boream subeunt ditissima regna gubernat.
Vt vero fatis subito hic excessit, ei qui
Imperio primus succedens sceptra gerebat
Christiernus, perfecit opus, deductaque iunxit
Culmina: et istius pro more ita denique secli
Coctilibus laterum murisque rigentibus auxit,
Regibus vt posset non plane indigna videri.
Hanc ergo aulaeis ornari mollibus vt iam
FRIDRICVS veteri pro consuetudine Regum
Iusserat, induci pompam sacrosque hymenaeo
Hic peragi ritus, hic condi pacta volebat,
Immittique manus manibus, dextrasque coire
Et sacra legitimo firmari vincula nexu.
Primus vt ingreditur Rex, et sibi plurima ducit
Agmina iuncta, locum pro re celer occupat. inde
Sponsa venit, quae cum perducta est, ocyus istud
Officij noster mandato Knofius ore
Ingenioque valens et honesto dexter ab vsu
Perficit, ac sacris immittit pondera taedis,
Coniugij laudes et opus coeleste profatus.
Haec postquam varijs ornata coloribus et re
Multiplici absoluit, viua mox voce iubebat

p.431
Testari Regem Sponsamque quod ista sequantur
Libera pacta: animisque velint communibus omnem
Fortunae impulsum vitaeque externa tueri
Et perferre, quibus Deus hancce subinde benignus
Exercere solet, fraenisque paciscier aeuum?
Id postquam assertum est, adductos COPVLAT. Eia
Foelicem faustamque diem, quae vota tuorum
Euentu FRIDERICE videt gratissima tali
Expleri, ac laetos in pacta iugalia caetus,
Ceu fidei testes precibusque astare secundis.
Non ea venturis obscura nepotibus vmbras
Laudibus intulerit: densis neque pressa tenebris.
Haec tua multiplici caligine gaudia mergat.
Sed claris inscripta notis famaque perhenni
Praecipuos inter labatur candida Soles,
Perpetuumque ferat FRIDERICO in sidera nomen.
Aut quae prima canam? nec enim patria inclyta Regem
Hic tantum, et meritis tete miratur ab armis
Victorem: quantum sibi plauserit aequa, beatis
Quod te nunc thalamis Sponsum succedere, opusque
Hoc paci videat te primum inducere nostrae.
Scilicet ante tuis Nemesis, Bellona Gradiuus
Optatis seruire, laboriferosque furores
Saepius ingrato poterant augere tumultu:
Dum vel castra moues hostilibus obuia terris
Et late fusum diuellis caede cruorem:
Vel perrumpentes intra tua moenia bello
Frangis, et exceptos in vincula digeris hostes
Praecipuosque viros: quorum tibi nomina laudem
Et parere, et virtus augere tripudia possit.
At nunc ex alio tibi militat ordine magnus
Perspicuusque Deum numerus: qui iusque facesque

p.432
Connubijs statuunt taedasque inuisere certant.
Iuppiter ipse sua comitatus Pallade, Phoebus
Et Venus, et nullis obnoxia diua ruinis
Gratia, quae reliquis cumulatos auget honores,
Et condimentum sacris virtutibus addit.
Hoc FRIDERICE choro Superum iam maximus adstas
In medio spectandus: vbi omnis Dania tete
Ambit, et aeterno sequitur tua foedera plausu.
Vt nihil hoc etiam quod iam tibi sidera velum
Obtendunt, supraque caput Deus explicat, addam.
Etsi oculis etenim vulgi spectarier istud
Comprendiue nequit: sano quod lumine vulgus
Deficiat, studijsque parum moueatur honestis:
Res tamen ista sacris est vatibus obuia, quos Dis
Assertos animis clara inter sidera mittunt:
Vt sapiant, oculisque etiam, quae clausa putantur
Esse alijs, tanquam manifesto e lumine cernant.
Hanc ceu nunc etiam formamque modumque tuendo
Diuini prendunt Vates: qui plurimus ambit
Te decor, et priscis maiorum laudibus ornat.
Principio faciles subicit Prudentia motus,
Et certam Imperio ceu dextram porrigit: vna
Quae velut aetati est non primae iuncta, sequenti
Sic studio virtus et recti industria creuit.
Ante annos etenim non venerit illa, nec esse
Protinus e cunis poterit comes. attrahit illam
E latebris fortuna Deam, cum longior vsus
Te coquit, ac mentem rerum experientia firmat.
Haec in conspectu obuersis tibi prostat ocellis,
Et facienda monet, quantumque negocia regni
Publica, vel quantum tibi lucra domestica tractes:
Tantum decernit qua lege, quibusque bonorum

p.433
Finibus imposito sapiens modereris honori.
Haec via, vita, modus, reliquis virtutibus vsu
Consulit, ac certis immittit secula formis:
Ne fugienda probent, ne quae damnanda sequantur.
Altera sub dextram virtus tibi constat: ei
Iusticiae, iusto quod formam monstret, honestum
Nomen habere dabant veteres coelumque probauit.
Haec paci belloque Dea est adiuncta: Deam si
Hanc bella admittant, nec foedo e more gerantur.:
Extremosque inter sint impia Scena furores.
Vna tamen bello pacique est iuncta: cui quod
Congruit, id fidam statuas adferre salutem
Posse, et non tristi pretium cum laude mereri.
Caetera quo rerum ducantur ab ordine, si non
Iusticiae norma, nec et hac virtute gerantur
Iudice, nequicquam vel iusta ea dicere possis
Vel recta asserere. euerso res anxia curru
Fluctuat, ac miseros iniuria prorogat ignes.
Haec est illa domos quae virtus seruat: eisque
Id tribuit, solidis vt gratia mutua vinclis
Constet, et officijs veniant sua praemia iustis.
Hac se libertas, hac se Respublica, ciues,
Agricolae, et Regum Maiestas sacra tuetur:
Vt sibi consistant animis concordibus, altae
Qua paci aspirent et mutua commoda versent.
Denique Iusticiam fortissima vincula regnis
Esse putes. quam si vellas, mox ianua diris
Mox stultis etiam patefacta tumultibus omnem
Subuertitue statum Regumue palatia turbat.
Non ita sidereos inter fulgentior orbes
Hesperus excellit: rutulo non clausa metallo
Gemma nitet: velut haec, quae permeat omnia virtus,

p.434
Et primos inter primas sortitur honores.
Tertia sub leuam iuncta est tibi, nixa columnis
Ex Adamante: quibus robur coelestia maius
Numina decernunt, solidoque insistere donant:
Vt forti varios inter non fracta labores
Duret agatque animo: eum nusquam victa sequatur
Aut has aut illas, miserae quas Numina vitae
Obijciunt sortes fatique e motibus vrgent:
Ni vera e ratione sequi se ducat, eamque
Fortunae opponat, tanta est constantia, rupem.
Hae est pectoribus quae vires subijcit, omni
Ut sint certa loco: nusquamque exterrita rectum
Linquant, aut foedis subuertant casibus aeuum.
Multa etenim obueniunt mortalibus aspera: multis
Interdum laetis vita haec cumulatur. at esse
Interea firmum, ne quid vel dura pauentem
Obruerint animum, vel ne meliora sequacem
Irritent, fraenosque modis ac vincula demant:
Id demum inuictae est, et habet virtutis honorem.
Etsi autem cunctis ea res mortalibus aequam
Obuertit faciem: cunctisque ita prostat, vt esse
Infractos omnes et Fortia pectora vellet:
Praecipuo magnos tamen aspicit ore Monarchas:
Subseruitque viris, regni quibus alta gerendi
Cura animum subitis obnoxia motibus vrget,
Et variam impellit studia in contraria mentem.
His etenim multis vrgeri fluctibus aeuum,
Et vitae sortes miro stratagemate volui
Compertum est: Herebo siue impellente rotetur
Inclyta regnorum series: siue ipsa volucri
Ex sese motu Maiestas saepe vacillet:
Difficilique adeo consistat regia gressu,

p.435
Attamen hic firmis fuerit quodcunque, necesse est
Vt tolerent inuicti animis: ne denique fracti
Succumbant, seu dura grauent, seu laeta bearint.
Impauidum decet esse Ducem: quem fata dederunt
Rectorem populis: conspecta vt protinus huius
Sedulitate, etiam forti gens subdita mente
Constet, et inuictos ferat omnia in ardua neruos.
Non igitur laetis sese efferat ille: nec atris
Perculsum nutans animum despondeat. atra
Versum iri speret, sint vt mox candida: Laetis
Cogitet aduersa, et tenebras succedere luci
Posse putet. Quaecunque ipsum fortuna proinde
Tentet, et insuetos varians cumulauerit ignes:
Haud victus cedat: facili sed tristia vultu
Mitiget: atque graui laetissima temperet ore,
Semper acerba timens, semper praesentia laudans.
Vltima pone quidem stabat, quae Cypridis ignes,
Fercula, et audaces in pocula temperat aestus
Obuela Regi dorsum, pulcherrima virtus:
Qua locus eximijs poterit virtutibus esse.
Haec sua priuatae propior certamina vitae
Obijcit. et cum sit ceu norma domestica, late
Spectat: et egregio cumulat sibi praemia censu.
Non illam Reges multi, non culmina Diuam
Admisere, alijs si quid fortasse videri
Concessisse queant: equidem hanc ita denique totam
Exegere, loci nihil vt sit pene relictum,
Quo vitam modus, atque modum sua regula seruet.
Aut quae prima querar? Veneri furor imperat, aluum
Fercula blanda fouent, poclisque licentia regnat.
Tum Cultum si quis spectarit corporis, annon
Exilio damnata putes mediocria? fastus,

p.436
Ebrietas, luxus, dirique Cupidinis ardor,
Omnia iam pridem sic inuasere: modesti
Vt nihil, aut si quid, sane id superesse putabis
Exiguum. Quapropter inest iam plurima labes
Imperiis, vitae cum cura domestica mores
Obruat humanos: neque se vel lege teneri
Vel ratione putet: minus vt committere certet
Quod libeat, plausumque inter scelerata tueri.
Qui sibi priuatis indulsit in aedibus esse
Artificem scelerum, vitijsque assueuit amaris:
Publica vix aliquo tractarit commoda fructu,
Aut moderata velit. semper mens improba quod sit
Deterius suadet, plausumque e crimine ducit.
Et tamen haud vlli propius Rhamnusia diuae
Incedit comes. huius enim violatae iniuria poenas:
Attrahit, ac Nemesi nunquam fallente piatur.
Nam quid tu rabiem, furias, errata, Lichenas,
Pauperiem, sannas aliorum dixeris? annon
Poenas esse putes, quo coelum vindice tete
Supplicijs adigat spreta ob moderata? facessat
Qui Superis velit ac diuis praescribere: quod sit
Siue opibus maior, seu forma pulchrior: aut quod
In longos referat generis monumenta parentes.
Coelica virtutis ratio est et origo: proinde
Inferior cedit fortuna, vbi praemia rectis
Aut statuit seruata, aut poenas spreta rependit.
Hanc igitur quisquis diuam colit, omnibus aeuo
Consulit actutum numeris: fontesque parauit,
E quibus ista quidem quae publica commoda ducas,
Et fluere, et late molirier otia possint.
Ast aduersa libet si cui sectarier: istud
Quod libuit merita pensatum clade feratque

p.437
Et tolerare velit. dilatio longior auget
Ingratis poenas et acerbos asperat ignes.
Ergo vbi virtutes Regem hae cinxere, coibant
Circulo, et ambitum fatis ornare Monarcham,
Aetheriumque trahunt in foedera tanta parentem.
Vt etiam inclusus rutulo pulcherrimus auro
Emicat, ac gratos Adamas iacit arduus ignes:
Sic Regem aspiciunt non auro, ast laude bonique
Communis studio, ac clara virtute nitentem,
Cui natura suos coelumque impertit honores.
Nam quocunque oculos animumque immittere certas,
Omnia summa vides. pietas rectissima mentem
Occupat. harmonicos ita corpus fulget in artus,
Vt nihil hoc posses spectare venustius. aut quid
Verticis eximij formam, validosque lacertos
Lactea membra viro, aut solidissima tergora dicam?
Ne quid et humanos placidissima lumina, vultus,
Et latos humeros et fortia pectora, suras
Ex aequo teretes, geminisque vberrima palmis
Robora, et in toto compactos corpore neruos,
Rettulero. plane id perspectum est omnibus esse
Hanc dignam Imperio formam: cui Phoebus honoris
Id largitur: vt aspectu sit protinus ipso
Gratia non dubijs inscripta fauoribus. adde
Egregios vitae mores, orisque benigni
Alloquium, et miseros recreantia verba colonos.
Quin pacis studium, cultusque modestia, Musas
Iutandi ratio, nulli nunc esse secundum
Hunc tribuunt. tanta est virtutis gloria, tanti
In rectum motus, tot Maiestatis honores.
His igitur stabat cum Rex virtutibus inter
Heroum turbas, Proceresque et clara Senatus

p.438
Agmina succinctus, famaque laudibus omnes
In sese vultus, in se omnia lumina vertit,
Alliciensque trahit nexuque astringit amoeno.
Ceu medio Phoebus cum sese ostendit Olympo
Diuiduansque diem flagrantibus atterit horis,
Et splendore micat nostrumque impleuerit orbem:
Non illum iuxta vel Mars vel Iuppiter ipse
Fulgentes pandunt radios, non Cypria flammas
Eiaculata nitet: quamuis ea sidera coelo
Consistant, interque Deos iam viua morentur.
Solus at est Soli rutulans vigor: omnibus vnus
Qui sane indixit radijs superantibus vmbras:
Vt quamuis adsint, tamen haud ea cernier ausint,
Nec se Phoebeis moderata caloribus aequent.
Haud aliter, quamuis Procerum iam multus adesset
Heroumque adeo numerus: quibus inclyta vitae
Conditio meritis aequaret laudibus aeuum:
Omnibus ante tamen FRIDERICVS #celluit, illo
Siue animi motu, seu corpori indole, fama
Seu celebri, aut clara benefacta ob plurima laude.
Huc homines spectare, huc et conuersa ferebant
Ora omnes, huic mirati plausere, deosque
Orant: vt quae nunc subit ardua foedera, coelo
Sint curae, ac fato semper meliore fruatur.
Interea Regi incingit moderata sinistrum
Sponsa latus magnis comitata parentibus: in quam
Cum flectunt oculos qui tunc astare, feruntur
Hac medios inter Magnates voce precati.
Sis foelix Regina: tuos tibi fausta secundent
Numina successus: quantumque aetate Maritum
Consequeris, tantum studeas virtutibus ante
Vertere, et assidua vota haec bonitate mereri.

p.439
Dij dent, aduerso ne quid fortasse vehare
Fortunae impulsu. Virtus dabit inclyta qua tu
Progrediare via: quo tete tramite sistas,
Vt placuisse viro, laudemque astringere possis.
Sic dixere. color Sponsae gratissimus albo
Subrutuloque genas ita mixtus tinxerat: vt iam
Lilia purpureos inter candentia flores
Mirari, aut viuo perfusum sanguine posses
Dicere lac: vbi se tamen albi copia lactis
Maior agit, subtusque minor latet vnda cruori.
Caesariem flauo aspersit Venus. inde modestos
(Vt magis illi etiam placeant) inscripsit ocellos
Subfusco, clari signumque notamque parentis:
Ingenuosque dabat spectare in sidera vultus.
Caetera perpulcros deduxit membra sub artus,
Atque habitu corpus nusquam variante figurat.
Illa Deos intra sic pectora concipit. O qui
Hunc nostrum inuicta mundum virtute gubernas
Mi Deus, et nostris praebes singultibus aures:
Haec mihi da solido succrescere gaudia fructu
Et vera pietate geri. da labier aeuum
Sidereis auctum studijs: placeamque Marito,
Et regni, quantum liceat mihi commoda firmem.
Sic sane effata est, annis minor. Vtque peracti
Interea ritus sacro pro more quierunt,
Digressi excedunt templo: Regemque sequuntur
Illustresque viri, Procerumque corona: nouamque
Confestim subeunt coniunctis gressibus aulam,
Quo decreta loco fuerant conuiuia. mox huc
Sponsa venit claris deducta parentibus. at quis
Foemineos memorando greges ista agmina iustis
Efferat ordinibus? longa est narratio, longi

p.440
Circuitus tristesque morae, dum singula laeto
Peruolites calamo: studeasque inducere vittas
Versibus, ac nostris inferre ea syrmata Musis.
Et tamen haec etiam fuerant cantanda, liceret
Si saltem Vati mediocriter esse diserto,
Et Venus hos studijs mihi suggerat aequa colores.
Ast ea turbatis quoniam mihi frontibus ora
Pandit, et auersos in carmina digerit ignes:
Omen inesse reor non aequum versibus. aurem
Quin Phoebus vellit: satis haec tibi dicta putabis
Late prius: tua cum superas se Musa per auras
Blandior attollit gratosque imitatur Olores.
At nunc illa graui cum langueat obruta luctu,
Et miseros vitae patiatur laesa dolores:
Abstineas blandis, et quae sunt dura sequare.
Illa etenim Sponsae gratissima pompa puellis
Virginibusque adeo laetis conferta, nurusque
Atque Socrus, tum matronis grex auctus honestis
Alterius farrago operis ducatur: eique
Incumbas, si quid vel gratum senseris istud
Esse viris: vel se fortasse aliquando priores
Vindicet in motus, et se tua Musa receptis
Viribus insinuet, gratumque effingat Olympo.
Sic ait. Interea leuibus dum fercula mensis
Expediunt, lymphis res acta est omnibus. inde
Cuique suus datur e meritis, vel honore, graduque
Aut virtute locus. Primum Rex occupat: hinc mox
A Gallo missus subijt Legatus. eumque
Protinus, a dextris sibi Rex adiungit. at inde
Ad laeuam patrijs longe augustissimus aruis
Augustus consedit. inest vtrunque beati
Nominis auspicium, seri quod forte Nepotes

p.441
Extulerint. alijs alij succedere: donec
Hospitibus primis prouisum est sedibus. aulam
Non hanc ingressa est hominum pars altera: soli
Illustres, doctique viri, sanctusque Senatus
Occupat, ac positu premit aequa sedilia. postquam
Hic ergo accubuere Duces, caetusque resedit
Foemineus, celeri se Musica blanda mouebat
Officio, gratasque infert sub pulpita voces
Harmonicisque implet totam concentibus aulam.
Quin dulci mensas cum consecrat inclyta cantu,
Coelestes animis motus ita subdit: vt his se
Auspicijs mentes fausta in conuiuia soluant,
Pacataeque cibos et pocla sequentia captent.
Vix numeris sese harmonicis Arnoldus et vsu
Hoc primo expedijt, cum protinus aurea mensis
Fercula succedunt: promptisque allata ministris
In medium nullis deinceps parcenda locantur.
Vt venere, manus operi est iniecta: diemque
Hoc studio absumptum sera in crepuscula mittunt.
Eia age foelici deductum lumine Solem,
Aeternisque diem referendum laudibus, hosce
Qui caetus tali coalescere fine videbat,
Et tales conferre animos: dum sacra iugali
Condita pacta thoro studijsque ac voce probarent:
Et Regi, fuerint quae fas optare, precentur.
Credo ego magnificis aliquando paratibus esse
Festa peracta, quibus thalamo sua fama iugali
Et decus haud minimis accessit honoribus: vt cum
E varijs passim coeuntia gentibus huc se
Agmina contulerint, grandi quae nomina ferre
In taedas possent atque in conuiuia plausu.
Qualia multa quidem veterum comprensa libellis

p.442
Acta leges: qui commemorant quo more, quibusque
Ritibus, ac quantis hominum confluxibus istic
Nuptiae erant celebratae, inter pericula quantum
Sudatum fuerit: qua demum strage, quibusque
Funeribus caetum fortuna absoluerit. esto
Censeri id magnum: nec enim sibi garrula magnum
Esse aliquid iam fama putat, nisi forte cruentum
Sit quoque, et indomitos in funera ciuerit ignes.
Aut alias vitijs foedatum enormibus omnem
Turbaritque animum subigatque in facta stuporem.
Ceu Cyri taedas et condita probra Sorori,
Arsinoes facinus, Cleopatrae vincula, raptus
Infandos Helenae, et similes fortasse furores
Cum legis, immani coniuncta ea facta periclo
Et ceu magna legis: quorum est iam plurimus inde
Rumor, et e veteri perducta huc linea mundo.
Et tamen haec falso magna admiraris. haberi
Magna quod ista quidem deceat, quae facta probante
Sunt mansura Deo: quae Numina iusta requirunt,
Et formam pietatis habent: quibus inclyta Virtus
Conciliat gratum manifesta ob commoda nomen.
Denique quae cum vel fiunt, vel facta feruntur,
Nil vitij, nil labis habent: sunt congrua sanctis
Moribus, ac veris quae publica fructibus augent.
Caetera diuerso quae prostant fine, videri
Etsi magna queant: non sunt tamen. effera certe
Vel scelerata voces, vel forte Cyclopica, vel re
Barbara: at vt fuerint virtutibus inclyta, nulla
Perficias ratione. nihil magnum esse putabis,
Quod sit inhumanum, quod Christo ac legibus impar.
Sola etenim sunt clara et sola illustria, quorum
E superis Virtus habitusque ac nomina pendent.

p.443
Huius nostri igitur si temporis acta sacrosque
Coniugij thalamos: quo se iam foedere Danus
Copulat, ac sociam regnis assciscit auitis,
Intueare, equidem quae sunt illustria vere
Comperies, magnisque inerit sua gloria rebus.
Nam neque colluuies saeuis e gentibus aucta
Confluxit, neque funesto res quassa tumultu
Miscuit infandis pacatam caedibus aulam,
Commouitue animos rixis, strauitque pudorem
Aut placidos inter stolidas exciuit Erynnes.
Omnia tranquillo sunt more peracta: Deusque
Finis erat facto, generi incrementa, salusque
Regnorum, et primi verae pietatis honores:
Quos FRIDERICE studes tibi cum consorte tueri.
Gens vero nostris Germana accessit. honesta
Est gentis series, et consuetudo modestis
Moribus aucta: quibus, licet Ebrietate notata est
Vita viris: (quo sola malo Germania late
Nutat, et inuisam se pocla ob sedula reddit.)
Nil tamen his maius fideique tenacius inter
Europae populos, lateque colentia terras
Nomina repperies. tantum est constantis in omnes
Propositi numeros: tantum pietatis, et aequi
Officij studium. Potat fortassis, et istud
Nemo negat. sedenim crimen virtute resarcit
Multiplici hoc etiam, cyathosque modestia pensat.
Militiae studijs nunc inclarescit: honesto
Ingenio superat, sanctoque libidinis vsu
Iusta pudicitiae decerpit gaudia. dulces
Fortis amat thalamos, et castos diligit ignes.
Quae promissa sient, constansque tuetur: et esse
Quisque bonus mauult potius, quam forte videri

p.444
Esse bonus. gens affatu non blanda, sed aeui
Moribus ac vsu vitae rectissima: si quid
Hanc etiam studeas vera ex virtute mereri.
Haec igitur nostras tum iuncta accessit in vrbes:
Quae postquam aduenit moderata amplectitur: intra
Officij metas se quisque tenere: tumultus
Vitare ac animis concordes iungere dextras.
Vna autem Dominis ratio est famulisque tueri
Quod Regi gratum, quod Ciuibus vtile nossent,
Et nihil inuiso consciscere iurgia motu.
Etsi autem caetus numero non maximus iste
Confluxuque fuit: tamen et lectissimus, et re
Vera etiam magnus claroque erat inclytus vsu:
In quo cum pietate quidem pulcherrima Virtus
Certat, et eximios in foedera condit honores.
Hospitibus siquidem quid erat praestantius? vnus
Omnibus Elector fortunae viribus ante
#Cellit: in officij seu publica munera spectes,
Seu vitae libeat priuatae iura tueri.
Et decus est cursum fortunae ita flectere posse:
Vt quamuis blando te vultu inuiserit: illam
Suspectam tamen esse sinas: quod fidere Christo
Et studeas semper, tete et virtutibus alte
Munieris. tum sidereo donatur ab orbe,
Vt rerum satagas: et sit prudentia vitae
Duxque Comesque tuae. multis plerunque periclis,
Insidijs multis, multisque furoribus aeuum
Expositi sumus. et mala saepe domestica primas
Hic peragunt partes, primosque feruntur in ausus.
At nihil est conari odijs subuertere, coelum
Quos fouet, insidias contraque tuetur et enses.

p.445
Semper enim causas quibus eluctarier istis
Mens inuicta malis, melioraque carpere possit:
Sors aperit: monstratque vias, et lumina pandit,
Se quibus e damnis in lucra sequentia mittat.
Ista quidem sunt magna: ast cum sint magna, profecto
Haec maiora putes: si fati agnoscere pondus,
Et coeli momenta queas: si ferre Tonanti
Successum, et vitae seruate munus Olympo
Adscripsisse potes. Deus est, cui tota parenti
Debetur fortuna. Is vitae consulit, et quos
Pertulerit casus, diuina e lance notarit.
Haec iugi Augustus cum mente examinat, orbi
Se approbat aetherio. cumque omnibus integer instet
Articulis, vera patriam vt sub laude gubernet,
Et magno crescant confecta negocia fructu:
Huic certe imprimis curae subseruit: vt esse
Sacra lycea queant: quo se ceu fonte iuuentus
Abluat, ac puris abstergat barbara lymphis.
Et sane dextro rem tractat acumine. quare
Hic Musae florent, hic sacrae Palladis artes
Linguarumque vsus, varijsque scientia rebus
Aucta viget, nomenque Scholis et gloria surgit.
Quam rem larga quidem Augusti iam dextera toto
Promouet asse: viris dum plena docentibus aera
Soluit, et e numeris semper redeuntibus auget.
Hac ratione Scholis consultum est ergo: meatque
Inde suus patrias ceu creber fructus in vrbes:
Aularumque aditus et celsa palatia munit.
Et certe Augusto peperit iam nomen, honestis
Quod disciplinis instructos vsibus addat
Praecipuis: Musasque colat, quas sedulus ipse
Discit, et excultas alijs miratur et ornat.

p.446
De reliquis sileam, quos Principis aula disertos
Et multos habet, et magnis tractatibus aptos
Eximiosque viros: quo se Laurentius vsu
Nunc Lindemannus, quo Buckius acer honore
Exerit, ac celebres inter stat Gloria Musas.
Hunc ego, nunc nostras qui forte Georgius vrbes
Visit, et Arctoum lustrare Cracouius orbem,
Doctrinis auctum varijs studioque Latini
Eloquij, et Graijs [Gaijs ed.] cultum sermonibus esse
Cum norim, dignum tam claro Principe quis non
Dixerit esse virum: cui magna negocia, cui res
Sic commissa siet: nihil vt discedat honestis
Iusticiae formis, aequisque e iure fruatur
Et solidis etiam consistat curia neruis?
Et certe magni Iouis est ea Gratia, si quis
Humanus pariter doctrina excellat, eoque
Ingenij superet foecundus acumine: vt istuc
Rerum pondus agat, quo prosit pluribus: et non
Publica priuato subuerti commoda lucro
Contempta pietate velit: quae sola modestos
Intulerit animis tanta in certamina motus.
Aut quem non flectunt tristissima munera, ne, cum
Recta videt, rectis velit assentirier? istud
E caelo robur venit et constantia: ne quem
Affectus victum studia in contraria raptent,
Immergantque odijs euersaque pectora turbent.
At meus ille alio sibi fata Georgius vsi
Constabilit: dum recta monet suadendo: velitque
Nil etiam, quod non fultum virtute probari
Duxerit, ac coelo diuturnum iudice constet.
Consilijs igitur Dominum iuuat. acta modesto
Quae commissa sient, ita perficit ore manuque

p.447
Iudicijque bono: nihil vt discedat honori
Principis, ac laesam pars se non vlla queratur.
Sed quid ego haec? nec enim veteri quia forsan amico
Gratulor, iccirco cumulari falsa tonarit
Inuidia, ac foedis aspergat seria dictis.
Non ea me ratio vatem deducit. honeste
Quae sunt vera sequor: laudemque adipiscier opto
His animi studijs, quae nec mendacia fingant,
Nec quae ficta sient defendere friuola certent.
Hunc ergo Elector cum secum dixerit, aulae
Auxit honorem. etenim quo delectere ministro
Si constet, firmo mox constat et indice, quali
Tute animo mores, et vitae facta sequare.
O vtinam sapiant, qui praesunt rebus. acerba
Conditio est plerunque viris, qui summa gubernant
Mortalesque inter primas moderantur habenas.
Raro etenim, vel nunquam etiam quae vera videre
Aut sentire queunt. studijs agitantur ineptis
Et velut attoniti media in caligine palpant:
Dum stultas mirati operas aliena sequuntur
Arbitria, et causis nil rerum intendere norint.
Nil Superi sapiente viris dant Principe maius,
Qui praestat bonitate, suosque amplectitur, vt sit
Et Patriae pater, et miseris Tutela colonis.
Huius enim auspicijs et honesti muneris vsu
Optandam populis operantur fata salutem:
Et regnis praestare decus, iustumque tueri.
At quibus haec nequeant contingere gentibus: et sit
Consilijs princeps minor, aut fortasse solutam
Pronior in vitam, stultisque indulserit ausis:
Hic rebus sic parta salus, sic firma putanda est
Si consultori sint publica tradita: cuius

p.448
Praesidet Ingenio coelum, prudentia menti,
Pacis amor studijs, scelerum fuga moribus. is nec
Indulgere malis satagit, nec laedere rectos
Optat, et ob viles non turbat publica nummos.
Ast hic cesso. boni Deus est atque ordinis omnis
Author. is humanis quod et vtile gentibus esse
Norit, et adduci quae commoda posse probarit,
Ordinat, ac meritis locat aequa sacomata nostris.
Si prauos regnare velit, si sceptra Tyrannos
Stringere quassa iubet sapiens dispensat, et id quod
E re posse tua consistere censet, habere
Affectum donat, iustaque e lance pararit.
Interea Augusti comitatum plurimus auget
Praestantum numerus, qui Principis ista secuti
Iussa honos inter merito censentur, in illo
Stesselius caetu laudem bonitatis adeptus
Claruit, egregijs animi qui dotibus inter
Sacrorum mystas non iura extrema tuetur.
Huic ibas Vagnere comes sociusque laborum:
Tam comes et vitae socius: mox funeris vmbra
Prima tui, cum te patria ad perculta reuersum
Insidijs mors atra rapit: thalamosque parantem
Saeuior accenso te morbus acumine sternit.
Forsitan ista vijs etiam contracta molestat
Pectora fracta, lues. non sunt fortissima semper
Membra viris: et iter si longius vrgeat, artus
Vellit, et in medias inducit caeca medullas
Vulnera, quae primis non cognita motibus augent
Paulatim virus, tacitisque sub ignibus ardent:
Successu donec se confirmare, venitque
Tum labor et certis stat vita inscripta ruinis.
Aeris haec toties mutati, vsusque ciborum

p.449
Multiplicis merces: haec pocula crebra rependunt
Praemia, dant tales conuiuia sedula fructus,
Et motus vires tenuans haec funera reddit.
Quanquam Misnensi quod iter te ducit ab aruo
In Danos, non difficili te tramite nostris
Vrbibus intulerit, postquam aequo terra meatu
Deuehat, ac celsos non implicet horrida montes:
Ceu via quae Latio te culto immiserit: aut quae
Iungit hyperboreis Lithuantia moenia Russis:
Quae tibi vel syluis vel crebra paludibus omnem
Obiectat remoram, longaque minatur eremo.
Quin et Apollinea formatus ab arte Iohannes
Adfuit Hermannus medico gratissimus vsu,
Dexteritate pari, atque animi pietate secundus
Nulli. qui humanis ita vitam moribus auget,
Accepto vt populis iam nomine floreat: vnus
Quem cuncti coluere boni, quem fama celebrat
Publica, et optatis clarum successibus ornat.
Haec virtus reddit speranti praemia. vidi,
Vidi ego cum Socerum dextra comprenderet, orbum
Luminibus iam pene senem, medijsque plateis
Ductaret, varijs hominum tum plausibus, ipse
Officium votis ita sum persaepe secutus,
Vt commendarim factum hoc pietatis Olympo
Iusticiaeque Dei. fuerat tum Fendius aeuo
Curarumque onere, et varios confectus ob vsus
Muneris eximij: Medica cum maximus arte
Assiduos inter minuat sibi tempora fluctus.
Illum omnes tamen vt patrem spectando ferebant
Laudibus, atque oculis captum mirarier. ast vt
Huic ductore opus atque viae custodibus esset,
Fungitur officio gener, et persaepe seniles

p.450
Dirigit articulos, Socerumque per ardua ducit
Siue adeunda forent Diuorum templa: Scholarum
Siue vsus, seu concilij censura requirit
Exposcitque virum: Hermanni moderatio laudem
Et tulit, et seris cumulatur honoribus. est res
Digna Deo, fessos si tute aetate parentes
Ore manuque foues: quantumque intendere neruos
Et proferre queas: tantum his prodesse labores
Et medias inter populorum extollere sortes.
Denique quos secum Doctos Augustus habebat
Praeterea multos, iam non memoraro. fruatur
Quisque sua sibi sorte. mihi neque Phoebus Apollo
Cuncta negat, neque cuncta etiam concesserit: vt nec
Concedi mihi cuncta velim, nec cuncta negari.
Proximus Holtzatiae princeps, Dux inclytus, annis
Iam senior, nostros inter mihi gloria versus,
Stabit Iohannes: patruusque et plurima Regis
Dextera FRIDRICI: cui quod fortuna dedisset
Tranquillos egisse dies, et coniuge vitam
Haud aliqua affligi: poterit fortasse beatos
Qui moderata petunt, inter moderatus haberi.
Huic sua sors ita laeta viro dispensat: vt esse
Pene putem solum, qui delectatus honesto
Otio, in ardentes turbata palatia flammas
Nec stupidus mittit, nec barbarus obruit. aut quid
Ingenuas animi dotes, virtutis auitae
Argumenta canam? Christo cum militet, vnum
Istud agit, ne quid sacros turbare ministros
Aut laesisse velit: meritis at honoribus illos
Afficit, ac magna sub libertate tuetur.
Tum vero Pacis cum sit studiosus, honesti
Pectoris affectus huc denique vertit: vt esse

p.451
Possit amans pacis: qui tecta domosque suorum,
Relliquias Cimbri veteris priscosque parentes,
Defendat, placidosque inter sit fama colonos.
Humanos vel quis mores satis efferat? aut quis
Prudentes animi curas, sedataue narret
Consilia, aut fastu motus strepitante carentes?
Ille equidem Agricolas Ciuesque ita promouet: vt vel
Solo etiam possis aspectu nosse, cui nam
Pareat ista viro, laribus quae villa secundis
Eminet, et grata rerum vbertate redundat.
Vsque adeo studijs adnititur omnibus, vt sit
Pacificus, pacis colat fortissimus artes,
Atque habeat dites manifesta in lucra colonos.
Hic igitur Regem cum diligat anxius: atque hunc
Econtra FRIDERICVS amet sic denique, vt vnum
Istud amicorum par dixeris esse: quibus res
Pendeat ex aequa semper diducta bilance:
Ornantem thalamos iam Regem accedit honesto
Sane equidem commilitio, Procerumque corona
Illustri. Sed Oliuarium doctrina feraxque
Virtutum natura vehit, primumque locabat
Inter honoratos cultuque ac laude ministros.
Hunc equidem esse virum memorant, vsuque peritum
Ingenioque alacrem, quem non tam commoda vitae
Priuatae abreptum tacita in compendia damnant:
Publica quam cordi res est, vt nomine princeps
Audiat egregio: tranquillaque limina regnis
Et pacata sient, nec alat furor improbus ignes,
Se quibus euertat scelerata licentia flammis.
Quid memorem quanta iam laude Georgius, ille
Bauaricis qui nomen auis famaque tuetur,
Exsuperat? vetus est annorum circulus, huius

p.452
Prima clientelae subijt quo iura, tuisque
Interea magno Dux inclyte rebus honore
Militat, ac curis sequitur tua commoda iustis.
Non illum celeres qui perflent omnia venti
Abripiunt, minus vt fuerint quae iusta tueri
Et praestare velit. studijs excultus honestis
Vincit, et ingenuo sacros colit ore Poetas.
His tu Poeonis redemitum floribus addas
Matthiam, Medicis qui cultus in artibus aulam
Principis exornat, comitatuque auxit honestum
Praestantum numerum: celebri cum cognitus vsu
Esset, et inuito curam non tentat Olympo.
Tum quos nobilitate graues veterique parentum
Magnificos titulo et claris natalibus ortos
Duxit Iohannes, pompaque attraxit equestri,
Quid iuuat exequier? nihil hic spectare remissum.
Nil deforme potes. magnis virtutibus ipse
Vt superat Princeps: sic quos virtutibus esse
Praecipuas sciret, secum traducere, laus est
Illustri natus si stemmate forte ferare:
Sed maior, cum sis iam stemmate clarus: honestis
Virtutum studijs ita delectere: necesse
Vt non probra siet vitia ob deterrima ferre
Quae generi maculas, et famae crimen inurunt.
Quin cui sors seruire dedit, quo rectius aeuo
Consulere, et vitae studio se attollere possit:
Quam tali cum se domino concredere: cuius
Et gratum longos mereatur nomen honores:
Et virtus conspecta, nihil fortasse pudendis
Artibus inuisam trahat in fastidia laudem?
Malo ego Pelida sub principe, durius illud
Sit licet, ac gratum Superis, euoluere fatum,

p.453
Pacatusque sequi quas addunt Numina sortes:
Quam me Thersiti facilem praebere ministrum
Fortunaque frui, quae lautior esset. eoue
Esse iuuet generosum animo, vt seruire Leoni
Magnanimo potius, quam foedo lubricus Vrso
Vel parere velit, vel plaudere vocibus optet?
Tum sua laeticia est animo, sua prima voluptas,
Egregio si forsan hero et praestante fruaris:
Cui nomen virtus, cui famam larga parauit
Dextera: quem quoties laudari senseris, ad te
Hanc etiam laudem certas traducere. tantum
Virtuti decus est, tantoque aspirat honori.
Sed missa haec faciam. Nam Regis frater honesta
Venit Iohannes pompa comitatus: vt annis
Atque aetate minor, sic pulchros corporis artus,
Splendidus ac paucis cedens pietate: quod is se
Haud etiam indignum maioribus esse probarit:
Cum sacra iura colat, cum se virtutibus ornet.
Ille equidem primis, studijs excultus ab annis
Inclyta Musarum subijt commercia, quas nunc
Miratur bonus, et pretijs dignatur opimis.
Caetera fortunam laudat, sortique quiescit.
Haec super Hospitibus: nisi quos Huldricus, auita
Magnopoli secum festa ad solennia duxit.
Qui quanto numero, quoue ordine, quaue parentum
Prosapia venere: quod haec mihi cognita nondum
Res liquet, alterius si vati vita supersit,
Materies operis nostrisque sit area Musis.

p.454
C. ERASMI MICHAELII
LAETI,
RERVM DANICARVM
LIBER XI.
Nunc regni plausus et vota sequentia Phoebe
Dic Pater. Aonijs ea res est digna Camoenis,
Quae viuat, primosque inter sit fama Poetas.
Et mihi nescio quid tamquam immortale videtur
Hic spondere labos, qui plurima dicta grauesque
Multorum voces et vota frequentia Musis
Inferat, ac grato sit pars memoranda Nepoti.
Ergo vbi iam late perduxit fama, parari
Hos Regi thalamos taedasque accedier, et iam
Praesentem lucere diem: quo Sponsus auito
Maiorum pro more thorum subijsse iugalem
Ardeat, ac sacros in foedera mouerit ignes:
Inclyta mox veteres detersit Dania luctus,
Et facibus plausisse nouis, penitusque theatro
Inductas facies et tempora cingere Lauro.
Hactenus illa suos victrix ac firma labores
Esu erat, tranquilla status atque ardua regni
Praesidia, interno nec vulnere foeda: tametsi
Illa suas etiam clades et tristia sensit
Funera, difficili dum bello tendit, et atras
Peruincit sortes motisque furoribus instat.
Heu quantum vitae scelus est, tranquilla mouere:
Et cum non pretio redeant impendia, bellis
Implicuisse domos et regna inferre ruinis.

p.455
Vtile quidue armis fuerit contendere, iusta
Cum liceat tibi pace frui? pax ciuibus addit
Nobilibusque viris, quae sunt optanda: colonos
Promouet, ac cunctis quae sunt foelicia spondet.
At vero Marti qui rem submisit: eine
Submisisse Deo statuas, qui iura tueri
Et praestare velit? spondet blandissima: sed rem
Iam motam Furijs et acerbo felle coronat.
Vtque etiam sua sint alijs compendia regnis,
Ob quae bella velint: quo Danos Suecia lucro
Mouerit? an caeca rerum spe ducta futurum
Id putat, vt Gotthis accedat Scania? limes
Regnorum medio sit fixus in aequore, qua se
Obijciunt minimis geminae traiectibus arces
Oppositasque videt Sialandia fertilis vrbes?
Haec equidem veteris sunt mundi somnia, sed nec
Numina iusta sinunt conuelli limina regnis,
Nec sua iura leui concedet Scania Gottho.
Altera proposito superest via, totus vt vni
Pareat imperio Boreas: plaga tota Monarchae
Haec vni subsit, geminos quae respicit Arctos
Et latus haec septem sublime trionibus addit.
Ast mihi non etiam haec ratio est ita nota, putarim
Istud vt ex vsu fieri vel posse, vel esse
Optandum credam. quid enim, si Suecia Danos
Inducto premat alta iugo: victrixque minando
Cogat in obsequium: num res ea protinus orbi
Induxit Suetico diuturnam lubrica pacem,
Otiaque ampla parit? vetus est contentio, sed quid
Obtinuit? iam praeteritis patiare moueri
Exemplis tete, et quae sunt insomnia tolle.
Stultitia est, si quod nequeas comprendere: certes

p.456
Tu tamen e dubijs tibi fingere motibus, ac si
Ceu tibi decretum fuerit, succedere possit.
Non ea Danorum vel nunc fortuna, vel vnquam
Ante fuit, Sueticis quae se submiserit armis,
Aut dederit fragiles in vincula Gotthica dextras.
Etsi etenim semel atque iterum vicinia nostros
Presserit, ac grauibus turbauerit oppida bellis,
Seu Reges sternit, siue agmina dissipat: istud
Fraudibus, hoc etiam manifesto forsitan ense:
Quae Brauellinis ratio est inscripta triumphis.
Quid tamen assequitur? quae tanto lucra cruore
Impensisque adeo tantis ostenderit? annis
Quod tot perfectum est, vix paucis saepe diebus
Constitit, ac celeri sparsa est victoria luctu.
At vero toties cum Dania vicerit, isto
Quid rerum obtinuit motu tamen? arbitror esse
In fatis positum, vt gentes si vulnera nostrae
Mutua tentarint, tentarint vulnera laeto
Non tamen euentu, neque se pars cladibus vlla
Efferat immunem sartoque agitasse triumphum.
Pugnarit quantum libeat quantumque valebit
Dania: non tamen efficiet quin Suecia Sarae
Libertatis amans contra pugnauerit, et se
Vindicet, ac patrios gladio tueatur honores.
Vtque etiam Danus foelici bella Gradiuo
Gesserit, ac Sueticis imponat fraena colonis:
Sitque armis victor, populosque coegerit: hanc quo
Interea nexu fortunam strinxerit: vt sit
Firma satis? nunquid, quia vicerit, ista proinde
Se possessurum tranquilla in pace putarit:
Et diuturna suo constet victoria fructu?
Non ea non Sueticis est insita moribus aut vis

p.457
Aut ratio, aeternis vt victa subesse Tyrannis
Et parere velit. Libertas aemula totas
Exstimulat mentes, nusquamque quiescere cogit:
Accenso donec se vindicet aurea bello
Rursus, et hostiles ceruicibus eximat enses.
Vtque alia haud etiam quae sunt perplurima dicam,
Ipsa gubernandi ratio est inuisa. nec illam
Cum Dani possent victi tolerare: quid esse
Id mirum statuas, nequeat si Suecia ferre,
Quos tu laesa pati non posses Dania mores?
Praefectis etenim cum res plerunque gerantur
Externae: et Regum praesentia rara colonis
Displiceat: quod Dynastis fortasse licere
Omnia iniqua sinant: qui spreto iure, bonorum
Exagitant vitas, miseris ludibria condunt,
Atque facultates quacunque ex lege modoue
Diripiunt, lacrymasque grauant, et caede dolores
Iniusta cumulant, moresque libidine sternunt:
Quid te quaeso noui est, si libertatis auite
Emula turba nouas iam res molirier, et se
Asserere incipiat: libertatemque tueri
Ei proferre velit? priscis patiare moueri
Exemplis tete, diuersa nec altera finge.
Idem animus Suecis semper fuit, et fuit idem
Semper amor patria et virtus non impigra, regno
Quae decus, ac proprijs munimina fortia rebus
Conciliant. non has mutabunt secula mentes,
Non sors asperior, non laeta forma iuuentae.
Semper erunt qui se pro libertate vouebunt:
Qui sese externis opponant hostibus arma
Pro patria sumant, mortem paciscier ausint.
Aut quid Erico illi Pomerano regia tandem

p.458
Culmina subuertit? quas Engelbertus habebat
Turbarum causas? iam nec Margreta per omnes
Ipsa etiam articulos pactique ac foederis aequo
Incessit gressu. paruis fortasse moueri
Haud deceat. sedenim magnis non velle moueri
Vt stupidi est: ita si vehemens iniuria victos
Laeserit, actutum supero Rhamnusia coelo.
Intulerit celeres manifesta in crimina poenas:
Et tranquilla mouet, facinusque piauerit armis.
Largior id, si quo Margreta haec culmina neruo
Astrinxit, reliqui studuissent denique Reges
Conseruare: vni potuisse haec regna Tyranno
Inclinasse caput, sceptrum et commune tueri.
Transilit ad longe metam rota. prima proinde
His populis censenda salus, regnisque putanda est:
Si, cum diuersis sint subdita sceptra, beatam
Aeternamque colant diuturna in foedera pacem:
Seque adeo officijs studeant amplectier, esse
Foelices possunt, si se cognoscere. si se
Dilexisse queant. nihil his natura negauit
Quod clarae gentes, quod haberent regna. futuri
Sane etiam inuicti, manibus si mutua iunctis
Officia expediant, hostesque repellere certent.
Nam sese appetere et contendere viribus, istud
Exitium vtrisque est. fuerit concordia, praesto
Adfuerit virtus, victoria, lucra, triumphus.
Heu stirpem inuisam Superis, baratroque furente
Enatam sobolem: quae consultando quietos
Pectoris trudit studia in contraria motus:
Accenditque odium populis: pacemque perosa
Exacuit bellum reuocatque in rura tumultus.
Haec est infausto pars edita sidere, nata.

p.459
Ad scelerum formas: cui prima in damna voluptas
Ardet, et exitio studium est immittere gentes:
Et turbare bonos pacemque exoluere regnis.
Hos si scire Duces prauorum et monstra Tyranni
Possent, et quali se venditat ore venenum:
Foelices essent. nunc occultata periclis
Inuoluit Reges, et fraus premit alta Monarchas:
Vtque minus capiant astutas culmina vulpes,
Nescio quae sibi non praetexunt iusta. feratne
Hunc tua Maiestas contemptum Regia? vel quis
Denique finis erit? tua cui prouincia paret?
Anne etiam imbelli? quorsum fortuna dedisset
Has tibi diuitias? haec aera ingentia? regnis
Accedant tibi regna tuis: triplicique reuinctus
Flore comas inter possis supremus haberi
Qui circum late moderantur sceptra Tyranni.
Nil equidem metuas concurrere fortior. auro
Exsuperas, nitidique vales pleno asse metalli.
Alter habet, quid at alter habet? iam foedera rumpe
Quacunque ex causa. nihil ista morarier ora
Censurasque velis, quae te reprendere. regno
Excellis: patrijs vtare ad commoda regnis:
Quae duplicata quidem redeant: vicinia nostris
Si confracta suas submittat fascibus vrbes.
Aspice quantum armis valeas. non turbet auorum
Infoelix te casus. habebant prisca minorem
Secla potestatem. digito perfeceris id quod
Illi etiam totis non possent viribus. annos,
Quidue annos memorem tam multos, pace quibus tu
Perfrueris, gazasque auges et plurima stipas
Fortunae emolumenta tuae. iam ditia quantum
Praesidij attulerint Naualia denique? puppes

p.460
Et numero claras, et firmas robore ponto
Immittas. hominum peregrinis inclyta terris
Copia te spectat, tibi laeta precarier: esse
Inuictum vocitant: de te sermonibus vti,
Te laudare: tuos inter se ferre clientes.
Aude aliquid saltem, et vicino praelia Regi
Dura moue: tibi vel concesserit aequa: vel ipse
Confractus bello tibi rura et regna relinquat.
Eia age quo demum consistas ordine? sic te
Fata beant, sic te foelicem copia reddit.
His equidem dictis faciles stultosque Monarchas
Multi etiam impellunt: vt iam rupisse quietem
Pene omnem vellent. nec se capere amplius: igne
Succenso ardescunt, causasque in funera quaerunt.
Hos autem motus, vel gens peregrina: vel atra
Esurie infames: vel rerum ignara Iuuentus,
Vel fastu Elati, vel nulla laude parentum
Illustres, animis Regum ceu toxica menti
Ingenerant. inhiat nostris peregrina: miselli
Florere exoptant: Elati ditia captant
Munera regnorum, quaeruntque excellere: nomen
Obscuri venantur. inest sua cuique monendi
Causa, nec ex vno veniunt suffragia fonte.
Sola est, quae miseranda quidem est, ignara Iuuentus
Consilij expers: quae quantum suaserit armis
Indulgere, equidem tantum sibi damna necesque
Attrahit, ac vitam scelerato obiecerit ensi.
Haec etenim est, quae cum sunt mota pericula, motis
Aut finem dabit, aut vitam subuersa profundet,
Pars belli prima et primis exposta ruinis.
Et certe facile est Reges impellere, cum vel
Delicijs tantum vita assueuere: vel ipsis

p.461
Huc mens propendet, cupiant vt scire quid armis
Mars vehat, ac quales Bellona exspiret in vsus.
E triplici plerunque tamen ratione mouentur:
Vt sibi bella probent. alijs Amplissima donat
Fortuna, vt pugnas optent. deterrima quosdam
Exstimulat rabies odijsque inflammat auitis.
Hos honor, et bello quae Gloria dura paratur
Incitat. innatum est animis iuuenilibus arma
Tractandi studium: neque maior pene voluptas
Percellit mentes, quam si iam mota sequare
Bella prior, turmasque inter sis clarus equestres.
Forsan inexpertis sunt dulcia bella. proinde
Quam primum Reges numeris inferre phalanges
Et lituis vrgere parant: se multa iuuentus
Protinus impensis longe excedentibus addit,
Quae numeros numeris, et vires viribus ornet.
His ergo inijcijs existunt bella: genusque
Humanum stolido miseros e fonte tumultus
Excitat, ac nullo properat se euertere fructu.
Quanto autem facerent aut omnes rectius, aut hij
Saltem etiam qui se manifesto sanguinis vsu
Contingunt: vt si quicquam fortassis acerbi
Incideret casus quo se pars altera laesam
Duceret: ingenuo tractatum pectore ab ipsis
Protinus inijcijs tenues exspiret in auras,
Et sublata pio sub iudice flamma dometur.
Et sane Reges magis id sacrosque deceret
Heroas, quam venturis noua se mina bellis
Aut iacere, aut iactis ita cultum impendere: vt omni
Pene etiam verbo captes, quo dira foueri
Iurgia deinde queant: quo flammis sumina possis
Inijcere, et plenas in funera voluere causas.

p.462
Ergo insectando cum culpas omnia, iam nil
Sic vicinus agit, male quin egisse, tuisque
Quod rebus noceat studio attentasse feratur.
His furijs iam se confirmant classica. sed quid
Haec ego? quo demum redeunt impendia fructu
Compertum est. Patrijs ita meme ego denique bellis
Obstrictum reor: vt si quid defensio iuste
Iusta petat, nihil hic mihi detrectare licebit
Obsequium: veluti non detrectauero. quod si
Momenti tamen haud magni res incidat: hic tum
Hortarer pacem stolidis praeferrier armis:
Atque incerta suis cum damnis lucra, modesta
Et nihil impulsa conferri lance. facessat
Qui paci bellum, qui praeferat arma quieti.
Haec ego sic dixi: moneant vt lecta Nepotes,
Ne temere tranquilla sinant et amica moueri
Foedera. quae motis insint discrimina bellis
Haud stulti norunt. facile est immittere regnis
Bellorum flammas: verum has extinguere non iam
Arbitrij est nostri. ludit fortuna, nec illud
Sane etiam praestat, quod saepius aurea spondet.
Prima igitur plausus ratio est, semperque manebit
Prima bonis, pacem reparatam gentibus esse:
Et Suecos nobis, et nos coniungier illis.
Publica res etenim pax est: cui prima dicari
Vota decet: quaecunque homini sint vota, quibus se
Vel coelo subdat, vel lucra optata sequatur.
Haec vero late ratio se extendit: et vni
Non tantum Boreae nostrisque domestica regnis
Alludit: cunctas Europae proxima gentes
Admonet, e quanta conflatur clade, sub Arcto
Quod positis regnis bellum discrimina gignit.

p.463
Non ea principio sunt cognita damna:: sed vt si
Extendit furor, ac nocui vis effera belli
Extrahitur, demum sentitur vulnus, in omnes
Quod late populos spargitque augetque dolorem:
Immittitque feros in languida viscera sensus.
Res ea comperta est. sensit Germania cladem
Sensijt Hispanus, fortes sensere Britanni
Et quae sunt nostris contermina Vandala regnis.
Hic etenim interclusa silent commercia: nullis
Sulcatur foelix ratibus mare: gentibus omnis
Libertas vsusque perit, quo lucra sequantur,
Intulerintque suas vicina in littora merces.
Nunc ergo vt tumidos Bellona recondidit enses
Et clausit biferos facilis Rhamnusia postes,
Praegressi rursus populi consueta frequentant
Officia, et nostris alternant commoda regnis:
Seu res permutant rebus, seu plurima nummis
Empta legunt, varijsque modis compendia captant.
Iam Sueticas Danus, iam nostras Suecus in vrbes
Ventitat: Hesperios iam Prussia diues Iberos
Visit, et in faciles redeunt commercia Belgas.
Omnia iam veteri sub libertate virescunt,
Nostraque mutandis se mercibus oppida firmant..
Quapropter positis nunc questibus omnia late
Communem statuunt plausum: populique fauentes
Seria multiplici cumulant sibi gaudia voto,
Sollicitantque Deos: ne qua pax rursus Erynni
Turbata, inuiso concesserit aurea bello:
Percellatque animos odijs et foedera rumpat.
Haec orbis magni sunt ardua vota, quibus se
His iungunt populis, Boreae qui regna colentes
Perficiunt toti gratissima pinguia munda:

p.464
Dum res, cum portus, dum tuta per aequora laetos
Expediunt cursus animisque fauentibus augent.
Vtque ea sit late virtus conspectior, hisce
Gratantur thalamis, solido et gratantur honori,
Quo Danus parta sibi pace paciscitur orbem,
Et famam taedis inferre iugalibus ardet.
Proximus ex illo cuique est suus, iste bonorum
Mentibus increscens plausus: quo cuncta Monarchae
Lata suo, et laetas poscit sibi Dania sortes:
Complacataque Deos, Regemque fauoribus ornat.
Aut quid ego Agricolas, quae prima est portio, dicam?
Qui veluti clades bello, atque incommoda possent
Sentire, et longos inter trepidare furores:
Sic iam pace nouos animis inducere motus
Audent, ac gratam reuocare in rura quietem.
Non ea, non miseris ratio est et vita Colonis
Vt perferre diu possint sua tristia: ni vel
Fortunis exuti abeant, vel fracta dolore
Intulerint gelidae redeuntia viscera morti.
Agrorum siquidem cum viuant cultibus, his quid
Interea lucri stiparint: siue serendo,
Seu pascendo colant, pecorumque e fructibus addant,
Aspera quo belli tolerare impendia possint?
Et tamen haec hominum pars est, cui prima laborum
Incumbit moles: quae prima iuuamina bellis
Subsidiumque parat, numerumque in praelia mittit:
Bis affecta graui ceu rerum sorte: quod inde
Suppeditet neruos, hinc pignora chara citosue
Expediat pugnis et robora plurima seruos.
Vt nihil id referam, iniustis persaepe colonos
Afficier studijs: si saeua Harpyia misellis
Imperet, atque graui descripserit aera bilance.

p.465
Inuitis etenim dominis mala multa subinde
Agricolae tolerant. Igitur cum pace sequestra,
Iam tolli bellum, tollique ea funera cernunt:
Primi equidem primis augent se plausibus: orbi
Gratantur patrio: seque hoc ita denique motu
Expediunt, vere vt cupiant succederet Regi,
Quae sibi grata velit regnisque optanda probarit.
His laeti studijs reparant conuiuia: priscos
Laetitiae mores et grata obsonia mensis
Restituunt. alacri iam scindunt vomere terras
Inscribuntque dies operis, subiguntque iuuencos
Exercentque boues campisque minantur aratris.
Mox simili sese votoque ac pectore Ciues
Extulerint. ciues, ratio est quibus omnis, et omnis
Vitae vsu sola foelix sub pace: quibus nil,
Aut sane exiguum bellorum taedia prosunt,
Si quae recta sient vera e virtute sequantur.
His animus quanquam persaepe elatior omnes
Peruolitat numeros, motisque paciscitur armis
Nescio quid, quo sese extollant pectora lucro,
Et medios inter fingant sibi prospera ventos:
Cum tamen exarsit bellorum flamma, proculque
Progressa est, et se foribus discrimina totis
Intulerint: iam res liquido monstrauerit, esse
Aut plane fatuos, aut non sapientibus vti
Consilijs ciues: qui cum fortasse loquantur
Grata suis, bellumque velint et praelia poscant:
Desipiunt tamen, et Furijs agitantur: et illud
Quod fortasse errant producto e Marte notarint.
Non etenim euentus respondet lusibus, omnis
Vel fortuna iacet, vel nusquam prospera caecas
Exagitat mentes, durosque obtendere vultus.

p.466
Fortia non nunquam quatiuntur moenia telis,
Et muros ferus hostis habet: quo sidere quantum
Sors peperit luctus, quae funera ciuibus auxit,
Constiterit, merces quas longa per aequora mittit
Occupat immissis Pirata latronibus. omni
Vexat agitque domos miles sane improbus ausu
Et tibi sacra premit. descripta ex asse molestus
Imperat aera, graui metuendus lumine censor,
Et maiora petit, quam fert fortuna. penu iam
Deficit, ac lucro minor est prouentus inani.
Hic sapimus. seque ipsa capit mens, antea nullo
Quae poterat terrore capi. Iam pacis honestae
Dulcescit nomen: iam damnas bella: ferumque
Exosus Martem noua fraena furoribus addi.
Ergo vbi iam grato redijt pax aucta fauore
Et late regnum subiens oppleuit amicis
Vocibus, actutum Ciues sperare, sacramque
Hanc adeo lucem pulsis celebrare tenebris.
At vero pacem cum pone sequatur honestus
Coniugii splendor, sacras euoluere taedas
Rex parat, ac thalamos prudens intrare iugales:
Oppida non tantum pacem amplectuntur, et omnes
Rursus inire vias, omnesque intendere neruos:
Vt lucrum facere et sarcire domestica possint
Damna. velut pontum ratibus submittere: laetas
Conari merces populis exquirere. verum
His animi studijs etiam foelicia Regi
Gratantur, votisque fauent, thalamis precantur
Successum, atque alacri mentes coalescere vinclo.
Dij quid laeticiae medijs sese vrbibus hincque
Atque hinc ostendit: quantum lususque iocique
Ingenui subit, et quantum est certaminis, vt se

p.467
Interea ciues recreent: fractasque tabellas
Restituant? iam non veterum meminisse laborum
Collibet: amissos iuuat obliuiscier, et se
Praesenti rerum fato sic iungere, gratas
Vt moliri operas lucroque insistere, celsas
Aedificare domos cumulareque pignora certent.
Sic sese Ciues recreant: sic esse beatos
Exoptant Reges, sic lucra ex pace sequuntur
Et sortem thalamis laetam foelicibus orant.
Nec plebi tantum res haec animumue manumue
Temperat: vt dulci praesentia gaudia plausu
Testetur: claris etiam natalibus ortos
Percellit, patribusque insunt sua vota modestis
Nobilibusque viris: quos purpura flexilis ambit
Atque honor, et meritis inscripta recentibus ornat
Virtutis series. onera haec durissima bello
Pars hominum sentit. nec quod sit clara vetustis
Maiorum titulis opibusque excellat, et inter
Splendores regni primos tueatur honores:
Iccirco propria sic libertate fruatur
Confidatque statu: nihil vt sentiscat acerbi
Fortunae motus: nec plurima tristia belli
Norit, et vt partem communi e vulnere gustet.
Multi illam casus, et multa pericula late
Exercent: quantumque animis, quantumque valere
Sumptibus, et quanto praestare hic robore possit:
Tantum etiam rebus patriae, Regisque saluti
Impendit. Vel quid primum narrauero? ceu se
Nobilitatis honos, rerumque opulentia primis
Insinuat gradibus: sic prima pericula, primas
Armorum furias et acerbi funera belli
Sentit, et impensis grauioribus explicat enses.

p.468
Non etenim simplex ratio est, qua bella sequatur
Obijciatque hosti fatalem in vulnera dextram:
Ceu fortasse alijs: quibus vna saepe bipenni
Res agitur, tenuesque ferunt impendia sumptus.
Magna illis onera incumbunt, qui magna tueri
Nomina sustineant. quid equos, quid fraena, quid acres
Commemorem famulos? quid ephippia curua, quid enses
Quid currus referam, quid plenas aere crumenas
Et moto semper valitura salaria bello?
Iam nihil officio liceat cum cedere, primis
Ordinibus prostant, primumque in vulnera pectus
Obijciunt: primi, quos saeuior hostis et ense
Appetit, et si quid faueat Dea bellica, vinclis
Mancipat. ex illo redeant si forsitan igne
Salui etiam: tamen afflictis ita rebus atroci
E pugna redeunt, vt multum cladis acerba
Interea acceptum fiet, et victoria multo
Sanguine constiterit. clades extrema priores
Vicerit impensas: cum tete incerta sequatur
Gratia, et e dubio constent tibi praemia talo.
At vero asperior si te fortuna sub ipso
Conflictu strauit, foelix hoc nomine dici
Censerique queas: quod fatum impleueris: et te
Pro patria haud timidum tam duro obieceris ensi.
Denique nil metuas, quo demum iudice factum
Fama ferat. sedenim sors haec miseranda putanda est,
Cum gladios inter, durasque grauesque bipennes
Tu pugnans moreris: tete tamen alter acerbo
Iudicet ore, cui tutam cum tecta quietem
Praebuerint, calida vitam fornace fouendo
Colligit: ac cyathis securos implicat artus.
Nec tamen haec Momus mendacibus inclyta dictis

p.469
Obruet acta. Deo splendens se iudice virtus
Asserat, ac rectos inter sit grata nepotes.
Nobilitas igitur cum pondera maxima bellis
Perferat, ac primis sit pars exposta periclis,
(Cui fortuna domi valde tenuatur: et haec quae
Fortassis spondere foris compendia posset,
Luctibus inuoluit: geminoque ita ludit ab vsu:
Seu cum pauperiem, seu cum noua funera reddit:)
Etsi pro patria fugiat nihil arma necesque
Atque pericla sequi: Pacem tamen optat, eique
Omnibus indulget studijs. pax aurea latas
Auget opes vitaeque status discriminat, et quae
Munera sint sua cuique aequis dispensat habenis,
Inscribitque manus operi et sacra otia gignit.
Hac igitur parta iam primas purpura grates
Regibus exsoluit, votisque frequentibus orat:
Ne simili deinceps moueantur bile: suosque
In tristes secum luctusque ac vulnera ciues
Pertrahere, et gelidae studeant immittere morti.
Esse id ploratu dignum: cum regna Tyranni
Perturbare queant, et quae tranquilla mouere:
Quae turbata tamen fuerint, in prisca referre
Otia non possint. Procerum magnique Senatus
Et populi parentis erit, quae mota fuissent,
In veteres retulisse status: armisque quietem
Reddere, et ingratas reuocare in foedera gentes.
Nobilibus sua vota viris quapropter honestae
Succedunt paci. pax est optanda bonisque
Ciuibus, Agricolisque etiam: sed plurima pacis
Nobilibus sit cura: quibus plerumque pericli
Plus, et tristis ades ob prima pericula, casus:
Dum quae lata tenent, haud raro in tristia vertunt.

p.470
Grata equidem multis res est, spectarier auro
Ornatum. multis percellit purpura sensus,
Et Proceres inter versari, lumina stringit.
At vero non haec tantum aspectare deceret
Hos miratores: potior censura putari
Posset: nobilibus si quae sunt tristia spectent.
Aequataque adeo cernant discrimina lance.
Nunc tantum tibi quae placeant laudaueris. ista
Quae coniuncta sient splendoribus ardua nullus
Aspicis, et tenui prendis latitantia sensu.
Quin misera est terrae facies, vbi nulla virescit
Nobilitas: vbi non honor est virtutibus. illa
Gloria regnorum veteri iam cognita mundo
Semper erat: semperque manebit gloria regnis
Quae tu regna putes: nec barbara vincla ferantur
In quibus haudquicquam tribui virtutibus audis.
Nobilitas nihil est aliud, quam dulce beatae
Virtutis pretium. quo qui afficiuntur, habere
Se momenta putent, quae sunt amplissima claro
Nomini, et ad veras gratissima pignora laudes,
Saltem operam dederint: vt quae virtutibus esse
Proxima facta queant nullo impediente sequantur:
Vtilitasque suo sit splendida semper honesto.
Nam qui magna sequi studeant virtute relicta
Et primos captare gradus titulosque tueri
Nituntur: tantum humanis sunt corpora laruis
Exornata: quibus verae nil laudis inesse
Aut durare potest. nihil est deformius alto
Quam iactare genus producta stemmata: cum sis
Expers humanae virtutis: et omnibus vnus
Flagitijs superes. Thraso fortassis et ausi
Effraeni Cyclops poteris censerier: at tu

p.471
Nobilis esse nequis: cum destituare modesti
Humanique animi, quae sunt vere aurea donis:
Abijciasque Deum, et vitijs praecordia subdas.
His equidem sine Nobilibus nec Regia quicquam
Maiestas, faciles nec quicquam pene coloni
Efficiant. quid enim? si nulli forsitan essent
Iam regnis Proceres, actumne proinde putares
Esse etiam bene? Nobilitas est inclyta regnis,
Ceu coelo Phoebus: qui si non luceat, atris
Iam submersa dies lugetque doletque tenebris,
Et densis gratos inducit nubibus ignes.
Quidue futurum esset? sane aut aliunde necesse
Induci foret: aut proprijs e gentibus inde
Sublegere, eximio quos Regum culmen honore
Subuehat. ac primis spectandos laudibus ornet.
Partae igitur paci Proceres gratantur, at vni
Non etiam paci tantum: quae pacis honestae
Munera sint, merito celebrata extollere plausu.
Praecipue Regi thalamosque et laeta precantur
Auspicia: vt cum iam taedas subijsse iugales,
Et se inferre parat moderati legibus aeui:
Foelici tam magna quidem conamina coelo
Tentet, et aeternum factis inducat honorem.
Inde ministerijs se quisque accommodat, et qua
Nuptiae erunt Regi maiores laude, modesto
Exquirit studio gratisque laboribus instat.
Dij quanta assidui conatus, quanta parati
Officij mensura fuit: dum singula quisque
Quae mandata forent, studiose absoluit, eoque
Hospitibus gratum sub munere fecerit: vna
Quae cunctis ratio est, et mens. non vlla proinde
Pars cessat, minus vt quae sunt iniuncta sequatur,

p.472
Expediatque manus operi, properansque ministret.
Aut quis diuersos tanta in conuiuia motus
Quisue ministerij diuersas ordine partes
Explicet? hic dapibus mensas onerauit: at ille
Quae iam crusta forent leuibus compacta canistris
Excipit, ac inopi iam destinat ante iuuentae.
Inde artem poclis iam prouidet alter: ijsque
Vsibus haud segnes equidem praestare lacertos.
Tum vero ornatum quo se Proceresque virique
Magnifici extulerant, quis dixerit? illa venusti
Forma habitus multis oculos perstrinxit. at ipse
Rex equidem valde moderato est vsus amictu:
Et nihil inuisi fastus fuit. aurea nusquam
Vestis, et insertae non luxum prodere gemmae.
Nobilitas sedenim studuit splendoribus: aut vt
Laeticiam ornatu posset testarier: aut vt
Praeterito non se belloque ac Marte probaret
Exhaustam fractamue opibus: ceu pulta mutare
Interea gens, et nostris illudere regnis.
Sed quid ego haec? plausum qui Nobilitatis, et alti
Officij partes cumulo descripserit: idem
Ingestas pelago ripis numerarit arenas:
Atque atomos claro volitantes Sole notarit.
Vltima de toto superest pars optima caetu,
Et primis semper memoranda relatibus. aut hanc
Quis Maiestatem doctrina ignorat? an illam
Non etiam veteres dignati ita laudibus essent:
Vt primis semper gradibus consistere: primos
Semper haberi inter studuissent Pallada cultus?
Largior inuiso tumidissima nomina Marti
Iampridem accesisse: Deumque hunc nescio quo se
Ostentare gradu; quod robore praestet, et altis

p.473
Viribus excellat, Plutoque vtatur amico:
Interea sacras multis contemnier artes,
Et multis odio esse: quibus fortasse Minerua
Sordet, et Aonij sunt fabula vana Poeta.
Iccircone igitur vera se laude Gradiuus
Vindicet in solidos quos virtus auget honores:
Obtineatque gradum, quo stent amplissima? vel quae
Hic ego prima querar? Sophiaene dicata silescant
Sacra Deae, et nullo vigeat Sapientia fructu?
An contemptus alat manifesta in crimina causas,
Vt Musas odisse velis: cum praemia iustis
Haud reddi videas quae sunt aequata Camoenis?
Ergone quod firmis excellat viribus Aiax,
Et Diomedei sint robora prima lacerti,
Hectoreisue minor concedat Graecia neruis:
Propterea neque Thaltybius, neque doctior Orpheus,
Nec Calchas vates, neque quicquam diuus Vlysses
Heroum in numero veri tueatur honoris,
Optandasque bonis gerat inter praelia laudes
Anne tibi Pallas tenui sordescat Oliua:
Quod Neptunus equum mota tellure frementem
In patulas proferre auras et condere posset?
Iam vero rigida quid habent mortalia Quercu
Maius: sidereo quae cum sit sacra Tonanti
Arboreas inter palmam fert aurea frondes?
Hacne igitur causa tibi Laurus sordeat, illa
Laurus Apollineis inscripta fauoribus? Absit
Vt nil Doctrinis tribuas: quia bella Gradiuus
Gesserit, et maior rigidi sit splendor in armis.
Nobilitati equidem sua constet linea: sed sic
Constet, vt aeterna potior sit palma Mineruae,
Et vincat stolidos sapientia cauta furores.

p.474
Ergo age, quos Docti plausus, quae vota Tyranno
Effudere: quibus thalamosque et festa iugales
Intulerint precibus, memorarit Musa. duobus
At vero ordinibus Doctos mirere. priores
Vendicat aula gradus, calamisque exercet, et inde
E veteri cultos Scribarum nomine pandit.
Quin cancellando cum mutent plurima, vocem
Officijs aequant: vt nunc pene hacce vocari
Voce velint, aliquamque petant e grammate laudem.
Primus in hoc numero primas Skougardius ille
Noster Iohannes merito sibi vendicat: vnus,
Cui quaecunque bono posset dare nomina Virtus,
Iam dedit, ac veris inscripsit honoribus aeuum.
Hunc Noriberga virum sic artibus extulit: vt cum
Inde quidem patrias cultus redijsset in vrbes,
Protinus accitus Christiano a Rege, subirit
Hos scribendi vsus: et cancellarica iam tum
Munera perpetuis onerata laboribus acer
Explicet, ac studio faciendi grata senescat.
Hoc melius nil laeta viro sors intulit aulis:
Qui tot sub dominis, tot Regibus vnus honesti
Propositi metam sic denique temperat: vt cum
Principibus placeat, miseris non ille colonis
Displicet: officij partes moderatus: vt illis
Et quae grata sient, atque his quae iusta probarit.
Hunc secum Rex perpetuis habet vsibus: vt quo
Delectatus, ob ingenij moderata volentis
Arbitrium, et mores propter non vana sequentes.
Huic secreta quidem sua commisisse, sigillum
Credere, et ingenuos inter praeferre ministros.
Quod Regis studium virtutibus ille mereri
Et retinere potest. pauci quos aequus amauit

p.475
Iuppiter, hoc potuere. nec est, mirarier hos cur
Fortunae vultus et caeca impendia velles.
Regibus haud quicquam citius mutatur: habentque
Nescio quas odij cum feruent pectora, causas,
Tu quibus officij nomenque et praemia perdas.
Posse igitur Regum quosdam retinere fauores,
E caelo venisse putem: confusa Monarchis
Ne sint cuncta bonis: aliquique ferantur in aula,
Qui si summa quidem nequeant, mediocria saltem
Iusta, etiam in miseros studeant proferre colonos:
Et qua parte queant, confirment regna Tyrannis.
O similes vtinam plures, pluresque beatis
Ingenij studijs gratos extrudat in aulam
Fortuna, et nostris tutelam rebus adornet.
Multa equidem pars est, quae flecti nescia, virus
Pro virtute colit: miseris quae insultat, et haec quae
Lenire interdum posset mala, vocibus auget
Non etiam humanis, non aequa sonantibus. vt fit
Cum bene quisque studet sibi consuluisse: tametsi
Non alijs bene, non alijs cupit esse beate.
Verum iter ingreditur non hoc Skougardius: ast qua
Officio prosit, qua multis commodet, istac
Vadit. erunt nostris semper pia fama Camoenis,
Qui laudem ex virtute parant: qui Regibus adsunt,
Et desertorum causasque ac iura tuentur.
Huic equidem e Koosis Niclaum fata Deusque
Esse dabat socium: cui pars non vltima rerum
Cum commissa siet, lucem capit. illius annis
Illius ingenio sacras ita Iuppiter artes
Intulit: vt magna iam dexteritate loquatur
Quae doctum deceant, ornareque stemmata possint.
O vtinam placido superent motuque animoque

p.476
Qui Regum dictis saepe asperioribus addunt
Temperiem, aut saltem, si vellent, addere possunt.
Non illi studijs rapiantur inanibus, vt cum
Bile tument, medios inter responsa calores
Pro miseris accepta grauent: moderatio fraenos
Inferat, vt sua sic virtuti gloria constet,
Et nihil affectus placido praescripserit, Vsus
Est, hominum certe qui vitae consulit. istis
Interea formis, animi et conceptibus alte
Luditur, et nihil est quod non complecteris. at rem
Sic demum expedias: si quae moderata probari
Censerique queant libeat sectarier: vnde
Iusta laboriferae veniant solatia menti.
Caetera sidereis sunt obuia motibus: ast haec
Quae decet humanum Virtus moderatior, omne
Et punctum tulit, et terrenis coelica iungit,
Ingenijque decus vero conformat honori.
Haec sua Niclaum sors aurea fulcit, honeste
Qui postquam didicit, quae sunt optanda: sub vsus
Sic ea dispensat, nihil vt virtutibus vnus
Desit, et humano sit prorsus ad omnia sensu.
Vir fidei pactique tenax, cui gratia mores.
Temperat, ac animum solertia blanda coronat.
Sed quid ego haec? plures etenim doctosque bonosque
Hic habet aula: quibus virtutem industria multo
Auxerit officio, et calami labor addit honorem.
Aut quis Mauritium non praedicet? ille vetusta
Styggorum serie postquam siet aeditus, acri
Id virtute quidem sequitur, non vana parentis
Vt sobolesque et fama siet: cui multa prioris
Accedant generis velut incrementa: geratque
Hanc sibi virtutum propter commercia laudem.

p.477
Quin age, Huitfeldos quae Musa silescat? an his non
Sic rerum natura Parens decidit honestam
Ingenij sortem: nihil his vt pene videri
Hoc equidem toto praestantius ordine possit.
Vsque adeo numeros doctrina impleuit: at illi
Aequauit lepidos fati constantia mores.
Et certe Aruidum mens inclyta fulcit, eique
Sic gratos addit fortuna amplissima vultus:
Vt neque displiceat tibi conuersatio: nec te
Ingenium offendat: nec quae tentauerit, esse
Suggillanda putes studijsue notanda sinistris.
Iacobum sedenim solers prudentia, mores
Humani, ac vehemens noscendi multa voluntas
Ornat, et Aonios primum vehit inter alumnos.
Cuius ego expertus studiumque fidemque probabam:
Tempore quo ingratam Venetum perspeximus vrbem,
Et Ganymedeos ego demirabar honores.
Nec tantum e Danis aula hac in parte referta est:
Germanos etiam, propter commercia gentis
Maxima Germanae, nostro Rex Danicus aeuo
Admittit, cultos studijs operumque labore
Valde equidem celebres: quorum est industria multis
Etiam nota vijs, et honestis edita factis.
Haec etenim imperij ratio est, et plurima nostri
Conditio: vt cum Theutonibus vicina colamus
Oppida, et inuoluant communes limina fines:
Saepe equidem existant non vana negocia: quae nos
His iungunt populis, haec in consortia mittunt.
Germanis igitur opus est, qui voce manuque
Expediant, quae vicina cum gente necesse est
Perfici, et in laetam deducant acta quietem.
Hoc equidem primas numero cum forsan adeptus

p.478
Sit Casparus: habet quo se iactarit alumno
Rostochium: nostris quae proxima gentibus istud
Vrbs agit, vt nostris plerunque e gentibus esse
Lautior vna queat, primos huic nostra parentes
Rugia decreuit, populis quibus ortus honestam
Maiorum famam clara virtute tuetur.
Quin sibi doctrinas studioque ac arte parauit
Sic etiam, vt summos aut plane aequauerit: aut non
Posterior primis facundi pectoris vsu
Polleat: ac meritae veniant in nomina laudes
Pasilico. Egregijs animi quin dotibus auctus
Suendius hoc etiam consistit in ordine: cuius
Et perspecta fides et virtus cognita sic se
Exerit: vt Regi cum sit charissimus, istud
Iam pridem assequitur, non tantum vt charus, sed vsu
Maximus, ac primos inter sit primus alumnos.
Huic vni scelus inuidiae nil detrahit. Est res
E superis prognata Dijs coeloque Parente
Edita, in externis ita totum gentibus aeuum
Ducere pulle odijs nihil vt fortasse labores,
Et nihil in prauos recidant tibi secula morsus.
Haec est virtuti merces: quae plurima cunctis
Cum placeat, nullos laedit, non omnia carpit,
Nec figit stolidos ignota in crimina dentes:
Ceu multi, quibus id studij est, vt grandia paruis
Exstruere, et fictis inducere seria possint.
Svvendius haud illo sibi vitam more putauit
Instituendam. igitur certat virtutibus, vna
Qua iam lege bonos et nomina grata meretur.
His alij atque alij, ceu Truckenbrotius, et qui
Hallensi natus nostras has venit in vrbes
Helias, studijs culti et pars iusta Camoenis,

p.479
Accedunt socij, et communes arte labores
Expediunt. haec est tam splendida Regibus aula
Portio, cui rerum commissa negocia tali
Plerunque euentu medios referuntur in vsus
Et lucem confecta petunt: quali ordinis huius
Censores ducto statuunt fas grammate condi,
Quos penes arbitrium est, et vis persaepe luendi.
Hos, vnquam quisquis sapuit, dilexit. inanis
Stulticiae est odisse manum: quae perdere tete,
Atque nocere potest: quae saluum reddere tete
Solariue potest. non hanc Deus ipse molestam
Auersamque velit sibi Iuppiter esse. Gygantes
Viceris, haud magno Nanos superaueris ense.
Quin tibi si primi concedant, proxima spes est,
Nil vt ab extremis metuendum duxeris esse.
Vsque adeo punctum tulit omne is denique, qui se
Quo ratis inclinat, plaususque inflectere possit.
Sed sileam. his equidem adijcias, quos aula deinde
Et fidos habet, et meritos extollit ob vsus.
Etsi autem ex alio nostris sese ordine Musis
Intulerint: primos tamen inter haberier hosce
Fas siet, ac diti sint pars inscripta Mineruae.
Aut quis Niclaum nunc ignorauerit, vrbs cui
Sic Coldinga dedit nomen, vocitarier hoc vt
Ceperit? at multos cum Rege is pertulit annos
In bellis et pace Comes: cui feruida Martis
Alea perplexas nonnunquam in pectora curas
Immisit, varioque virum tentamine pulsat
Concutiens: ne quid constanti e pectore Regem
Fulciat, ac dictis animum firmarit honestis.
Sed neque Bellonae furijs, neque Martis atroci
Permotus gladio est, statione vt cesserit: ast se

p.480
Inuictum praestare, locumque tuerier, ex quo
Saepius in dubias subierunt robora mentes:
Quae durare iubent certisque instare triumphis.
Hinc iam Christoferus (cui Prussia diues honesta
Extulit vrbe genus) coniungit Knofius omnem
Extenditque operam: communi vt munere gratum
Hoc Euangelij semen spargantque rigentque
Et medios inter strepitus, interque malorum
Censuras laeto faciant succrescere fructu.
Cum vero grauitate sient animisque modestis
Eximij: non tantum operam praestare docendo:
Commoda sed multis satagunt aduoluere: cum vel
Impellunt Reges, alios vel ad optima flectunt
Consilia, et studijs augent moderata Tyrannis.
Multum autem hoc hominum possit genus: arbitrioque
Partem in vtramque valet multum: seu perdere seu te
Asseruisse velit. quod ab horum saepius ore
Pendeat excelsi mens Principis: isque salutem
Sic plerunque quidem miseris decernit: vt illam
Sacrorum Mystae poterint pinxisse videri.
Cumque voluntates Heroum inflectere possunt
Quo libeat, plerunque quidem id succedere spectes,
Vt saluos quos esse velint, quos esse beatos
Conentur, plane saluos, plane esse beatos
Accidat, ac largis cumulari fructibus. at qui
Perplacuisse minus possent fortassis, eo iam
Priuari, firmo quod possedere honorum
Hactenus applausu. Sedenim quo fucus agendi
Interea lateat, species iam fingitur, e qua
Qui petitur, tuto possit praetextus haberi.
Sic alios plerunque premunt, aliosque subinde
In sublime vehunt, supraque cacumina tollunt.

p.481
Hac aulae Regum iam dudum peste laborant:
Dum sacri Mystae studiumque ac vota Monarchis
Libera subuertunt, et eo, qua commodet illis,
Et Regum dextras, et Regum pectora voluunt.
Euenit hinc igitur male nunc audire Tyrannos
Passim omnes: proprio quod nil iam lumine spectent:
Nil proprijs oculis, propria nil prendere dextra
Possint, nec recto quae sunt confinia cernant.
Sed circumduci sese patiuntur, obaesis
Naribus iniectus tanquam si circulus esset:
Quo prensi vinclum tolerent, vltroque sequantur
Quo Mystae blandi, quo sacra ea lumina traxint.
Sic fieri, vt nullis redeant aequalia. saepe
Sors siet atra bonis, cum sors siet alba malignis.
Quin meriti si quid tribuendum forsitan esse
Ipsi etiam Reges statuant: hic plurima dictis
Congerier, meritis aliam quae affingere formam
Possunt, ac animis conceptos vellere sensus.
Et tamen id fuco laruaque denique tali
Simplicitate geri: nihil vt nocuisse videri
Cuiquam forte velint: sed Regum mentibus id se
Inserere, e vero quod fructu constet, alatque
Principibus gratam facta ob tam commoda laudem.
Hic circumscripti Reges cessere Theatro,
Et palmam sacris liquere et praemia Mystis.
Ast alijs nostri sectantur moribus aulam,
Et commune nihil scelerum cum peste frequentant.
Primum etenim nihil immiscent se rebus, ad illos
Quae nil pertineant, qui tractant sacra. deinde
Quod sibi forte etiam peragendum sumere, magna
Sedulitate quidem peragunt: normamque sequuntur,
Vt prosint multis, noceant at nemini. ab hisce

p.482
Moribus egregio cumulantur nomine, quod nec
Improba defendant, nec quae sunt aurea damnent.
Quid Medicos referam? genus ipso a Sole medendi
Viribus ornatum: cui vitae iura Machaon
Nosse dabat, morbosque graues Podalyrius heros
Tollere, et oppressis aeuum proferre venenis,
Hos aulae semper iunctos habuere ministros,
Et sacros coluere: quod his vel sana tueri
Corpora fas esset: vel quae iam laesa fuissent,
Asserere, et priscas reuocare in robora vires.
Nec quicquam his inter mortalia culmina maius
Esse potest: qui naturae secreta, modosque
Atque facultates rerum, et coeuntia norunt
Foedera, et occultos manifesta in commoda nexus.
Magna indagandi his cura est, dum semina rerum
Scrutari, et vires studio cognoscere possint:
Magna explorandi solertia, maximus vsus,
Cum se confirmant, cum quae inuenere probando
Perficiunt, temereque nihil patiuntur in artem
Repere, nec stultis onerant rationibus auum.
Propterea in pretio sunt hij mortalibus: hosce
Mirari, et tanquam sibi ducere Numina: quorum
Praesidjis sibi quisque aliquam sperare salutem
Ausit, et aequatis rerum confidere succis.
Tantum est, egregijs instructos artibus illud
Posse decus, nomenque sacrum famamque tueri:
Et quae consilijs suadendo ostendere certant,
Re faciant, gratosque inter sit cura labores.
Tales aula duos nostra haec habet: aula modestos
Quae semper complexa fouet, semperque superbos
Contempsit, nullo malos dignatur honore.
Nam quid Martinum referam: quem fama genusque

p.483
Doctrinaeque adeo cumulus sic extulit: hunc vt
Non Belgae tantum, quos inter vixit, honesto
Editus ipse loco: sed Gallia tota, virensque
Italia, et nostra haec iam Dania nouerit, arte
Sic sane excultum Medica, Sophiaeque polita
Praeceptis clarum, magna vt cum laude prioris
Aetatis cursum praesentibus inferat annus:
Aedituoque siet nomenque et gloria nostro.
Namque huic cum sacris commercia blandula Musis
Interuenerunt, non tantum vt plurima linguis
Cognitio accedat: sed sic, vt carmina docte
Moliri, et scriptis testari ea Numina possit:
Quae mentem imbuerint, pectusque caloribus implent.
Exulat ille quidem patrijs alienus ab oris,
Communemque pijs fortunam sustinet: ast huic
Hospitio sors consuluit non inuida. Dii dent
Vt miseris aliquando mali sit finis: eoque
Belgarum duci motusque et funera possint:
Vt reddi pax laeta queat, quae reddita priscos
Reddat agros, reddatque domos, veteresque penates
Restituat, refugosque iterum reuocarit in vrbes:
Consistatque hominum numerus, qui pectora Christo:
Qui census Regi, qui moribus otia pendant
His equidem, qui nil vitij, nil labis apertae
Nil sceleris referant manifesti: vbi nulla malignis
Probra licere sinant, nec fraus impune feratur.
Interea exulibus facias bene. forsitan ipse
Cum nihil aduersi sis passus, iniquius illis
Insultas. ast delitijs non denique factum
Esse putes, patriae quod tristes oppida linquant,
Quod linquant ciues, quod amicos, quodque sequantur
Arbitrium alterius peregrinaque pectora captent.

p.484
Quin operam potius libeat dare: ne quid et ipse
Fortunam hanc aliquando feras. incerta vagatur
Sors rerum, et nihil est tuto cui fidere possis.
Bis sapit, alterius qui exemplo motus honeste
Matureque sapit. poterisne fuisse beatus,
Et miser esse nequis? animum submitte Tonanti,
Fortunamque feras, quam ferri Numina mandant.
Alter at egregio celeber iam nomine, multas
Non tantum vidit peragratis gentibus vrbes:
Sed mores hominum, sed lumina summa lyceis
Quae disposta docent, famamque ex arte tuentur,
Aspexit late peregrinas vectus in oras:
Qua Padus Ausonios, fortes qua Matrona Celtas:
Quaque Vbios Rhenus, qua Saxones Albis amoeno
Diuidit affluxu, ripasque incingit arenis.
Etsi autem tenui non res ea laude probari
Debeat, haudquaquam scriptis aequanda disertis
Est tamen, ingenij quae cultum et semina monstrant:
Et sunt aeternis iunctissima scripta Camoenis.
Ideam certe medicis ita finxit: vt illo
Iam Petri nomen sit clarum pignore: quo se
Interea multi exacuant, limentque agitentque:
Dum bilem exsputent, cum non comperta molestis
Proscindant dictis, calamumque furoribus arment.
Credo ego liberius nonnunquam forte locutum,
Et multa inseruisse alijs non nota: sed ipsa
Euincit ratio, haud Asinum censerier illum
Posse virum: qui tale aliquid molitus honestis
Multorum studijs ita calcar subijcit: vt si
Haec non vera sient, poterint quae vera, sequenti
Multorum studio, celebrique inquirier vsu.
Sed nihil ista quidem moueo. nam moribus aeuum

p.485
Sic ornat, sic se doctrina munijt, vt iam
Quae doctum deceant possit cum laude tueri.
Ingenio sedenim facili est, foelixque medendi
Artibus. hoc studio magnis celebratur, habetque
Ex vsu nomen, nomenque ex vsibus auget.
Postrema, (hic reliquos nec enim memorauero) restat
Pars ea: Quaesturae quae munere cognita nummis
Praesidet, ac inter confertas aere crumenas
Inuictumque gerunt animum, dextrasque fideles
Pandunt, et nullis onerant sibi nomina furtis.
Haec est ingenui pars maxima pectoris: vt si
Vel te blanda Venus, vel opima pecunia fortem
Inuitet: nihil hac tete patiare moueri
Arte tamen, nulloque sinas te excirier igne:
Vt Veneri cedas, vt furta ostensa sequaris.
Vtque marito Vxor, sic tota pecunia Regi
Est linquenda suo: ne compilaueris hoc quo
Vel male post pereas, vel nomen inutile serues.
Sane equidem Regum nerui sunt era. proinde
Ex vsu id regnis fuerit, si sarta Tyrannis
Seruari, et semper numeris increscere possint.
Quaestores igitur fidos laudare, profecto
Eximij est operis. nec me laudasse pigebit,
Publica qui patrijs stiparint commoda regnis.
Ottonem, namque hunc stirps Brockenhusica pridem
Edidit, ingenio celebrem, studijsque politis
Post etiam excultum: sed iam virtute fideque
Sic exploratum, Rex huic vt credere magni
Thesauri curam: et totos committere nummos
Audeat. hunc igitur sic commendauerit eius
Officij ratio: plane vt celebrarier inter
Praestantes deceat: qui summo Regibus vsu

p.486
Profuerint, plenaque fide sua facta probarint.
Hic equidem primis Quaesturae partibus etsi
Fungitur, et reliquos inter gerit vnus honores
Praecipuos, Scribis tamen est munitus ijsque
Talibus, vt fida munitus rupe videri:
Possit, et inuidiae nullos horrescere ventos.
Nam Petro genitore satum quis nesciat illum
Niclaum, Hafnensi qui natus in vrbe modestum,
Hos inter scopulos interque numismata cursum
Sic tenuit: nihil vt vero de tramite puppim
Flexerit, ac nullo sectatus sit auia lucro?
Sane equidem hunc cuncti norunt, qui forsitan aulam
Nouisse, et longos poterint nescire labores:
Conditione etiam quacunque vtantur. honesti
Ille ergo officium cum semper fecerit, annos
Sic pene aetatis tanto in certamine triuit:
Vt neque suspectus cuiquam, neque friuolus vlli
Vixerit, ad nullos mutansue premensue colorem
Aspectus hominum sed ceu Marpesia cautes
Obdurans, fideique suae iam firmus asylo,
Porrigat haud dubium tabulas pascentibus vnguem.
Alter at huic pridem medias comes inter Erynnes,
Inter et aularum fremitus rectique ruinas
Egregie constans, nec turbine fractus inani,
Quem poterat leuibus Bellona immittere ventis:
Petrus Iohanni soboles, Suuinburgica dudum
Qui natalicijs complexus moenia, par uis
Fortunam inijcis magnos perduxit in vsus.
Moribus hic equidem comis tinctusque liquore
Aonio, et Musis primis sacratus ab annis
Prestonio Doctore: viro, quo nullus in vrbes
Has vnquam nostras maior virtutibus, inde

p.487
Scotorum a terris poterat venisse. cui Dii
Omnia cum dederant, quae possent laeta videri:
Hoc etiam tum triste dabant, vt pauperis esset
Fortunae comes, et tenui foret aduena cultu.
In reliquis foelix: cui nec doctrina, nec vsus,
Nec soboles numerosa, hominum neque iusta honorum
Gratia defuerit. qui quantum ad Musica spectat
Officia hac nulli tum cognitione secundus
Vixit. quin scriptis artem illustrauit, eoque
Praecipuos inter Musarum floret alumnos.
Hoc igitur doctore vsus cum Petrus honeste
Proficeret, cantus molirier ipse, suisque
Vocibus exaequat voces, numerisque remissis
Temperat intensos, medijsque sonantibus ornat:
Vt plane harmonicis consistat Musica formis.
At fortuna etiam motus fortasse Magistri,
Castra haec deseruit: dextroque elapsus in aulas
Sidere peruenit: Quaesturae vbi denique scribis
Iungitur: vt magnos iunior consuescat in vsus
Officioque vacet, cui mox successerit. inde
Haec illi est tali prouincia gesta labore:
Vt perspecta viri nunc sedulitasque fidesque
Principibus placeat, largoque industria censu
Compensata siet, famamque fauoribus ornet.
Haec mihi de Doctis, qui aulam comitantur, et istis
Sunt clari officijs, fuerant dicenda: quibus res
Sic animo praesens, sic praesens actio cordi est:
Vt Regi gratentur: alantque hoc nomine plausum
Quod bello fessis nunc otia grata videri
Atque optanda queant: thalamisque iugalibus adsit
Quae patriae decus et fortunam Gratia seruet.
Caetera Doctorum pars aulam nescit: at extra

p.488
Consistens proprijs late vacat. ordine quo se
Extulerint, quicunque gerunt quae publica dicas
Munera, et officijs doctrinas omnibus augent.
Prima Scholas pubemque leuem caetusque minores
Portio comprendit: quorum fortuna Magistros
Huc adigit, merito laudes vt dicere Regi
Gratarique velint. neque enim causa aequior vlli est
Quae magis accendat vota ad solennia mentes,
Quam quae discipulis propria est, horumque Magistris,
Qui teneram informant studio et virtute iuuentam.
Id Fridricksburgum, Roschildia, Lunda, rigensque
Malmogia, et foelix multus Ottonia doctis,
Et quae foecundis iuncta est Arhusia ripis
Testatur. testantur et id perplurima late
Oppida sparsa, quibus sic Rex prospexit: vt istic
Commoditas non parua Scholas extollere possit,
Et pueros victu non deficiente foueri.
Vt nihil Islandas, Farrenses, Nortuagicasque
Et gelidas etiam promotas pene sub Arctos
Commemorem? namque huc studiumque et larga Monarchae
Dextera pro pueris victum deduxit: habetque
Has FRIDERICVS opes, quas impertiuit egenis.
Mox se Pastores et sacri ex ordine Mystae
In numerumque vsumque ferant. hic vota secundis
Nuncupet ordo animis, tantoque adiungere festo
Pectora lata velit, taedasque extollere plausu.
Et certe haud minima est illos quae causa mouere
Debeat: vt Regi faueant, thalamisque beatis
Gratentur. quid enim? quantumuis oppida bellis
Flagrarent, mediosque inter fremere arma furores:
Huc animum tamen adiecit, pastoribus vt res
Lautior existat: nec paupertate ministri

p.489
Conflictentur, alant qui curam hanc mentibus, vt te
Concilient coelo, et supera inter regna locarint.
Propterea hij parta iam lati pace salutem
Regnorum agnoscunt. fuerant hijs bella perinde
Dura etiam vt reliquis. quid enim? Mars semina pugnis
Sic plerunque iacit, late vt diffusa simulque
Agricolas, Mystasque sacros, Procerumque phalanges
Inuoluant. nullis parcit Bellona, dolorem
Quin sentire velit luctuque ac tristibus angi.
Hic miles late fortasse vagatus atroci
In praedas dextra et raptu grassatur. at inde
Fortunas grauior multis exactio sortem
Attenuat: quosdam dispendia caetera turbant,
Et delusa fides, promissaque vana fatigant:
Vt quamuis acie non pugnent, funera pene
Sic sentire tamen gustareque tristia possunt:
Vt belli molem magna pro parte videri
Sustinuisse queant. magna est iniuria qua se
Mars mouet, ac miserae confercit vulnera plebi.
Sublatis igitur bellis iam prima ministris
Sacrorum cura est, paci gratarier: atque has
Iam Regi taedas et festa iugalia votis
Ingerere, et merito testari ea gaudia plausu.
Mox sese intulerint, qui Praesulum honoribus alte
Excellunt, reliquosque gradu stant ante ministros,
Officio clari: at varijs pars obuia linguis
Censurisque hominum: quod non fortasse malorum
Facta molesta probet: nec se praebere superbis
Calcandam velit, aut studijs plausisse sinistris.
Haec iuramentis cum Christo obstricta pijsque
Regibus vna siet: vix pars tamen omnibus ista
Assequitur studijs vitaeque laboribus, vt sit

p.490
Tuta odijs interque graues sit tuta colonos,
Qui sibi multa volunt, quamuis non iusta, licere.
Ast eluctatur tamen, officioque fideli
Sic Euangelij doctrinam promouet: vt nunc
Quae sua cuique siet vita via constet, agatque
Radices verbum, messemque hinc Dania speret:
Quae sane aeterno compleuerit horrea fructu.
Nec iam omnes referam. Paulo Sialandia paret:
Scania Tyconi, Niclao Ottonia, Petro
VViburgum, Ripas Lausonius integer ornat,
Et verbo Arhusum fulcit Laurentius vrbem.
Tum sua Nortuagicis laus est quoque Goosius acrem
Nidrosiam: Bergam Skeldorpius instruit: armis
Vastatae Anslouiae Franciscus praesidet: at mox
Hammeriam, et celsis quae se Stauangria muris
Explicat haud tenui sub sorte, Georgius aequo
Officio fouet ac studijs recrearit honestis.
Ast quae Farrensi iam praesunt lumina terrae,
Quaeque Islandiacis dispensant gentibus, vt non
Compertum est, ita nec, quae non sunt nota, profabor:
Et sint haec Musis inscripta silentia nostris.
Mauritio sedenim Gothlandia splendida Laeto
Praepositi sub iure subest. Ea terra ministros
Et pietate graues habet, et virtute ferendos.
Omnibus his sua sunt amplissima vota: quibus se
Pro Rege aetherijs substernunt sedibus. esse
Foelicem cupiunt, thalamosque intrare iugales
Fortuna comitante bona coeloque secundo
Optare, et patrios inter florere triumphos.
His etiam accedunt votis Collegia, docti
Eximijque viri, varias quibus ampla per vrbes
Dispensant Reges meritisque salaria reddunt.

p.491
Aut quis Lundensem non coetum nouerit? illo
Sane hominum in numero doctrina est magna fuitque
Doctrina hic semper multo nitidissima. priscos
Intueare patres, et qui secli istius esse
Prouentus poterat, prima cum laude Camoenas
Inuenies coluisse viros, quibus inclyta tectum
Lunda dabat, iussitque sacra ceu rupe morari,
Et nihil armatos in damna horrere Tyrannos.
Nec tamen ista sequor. iam nunc habet illa modestos
Excultosque bonis studijs, et Apolline multo
Imbutos vates. Dij dent, vt multa redire
Hinc etiam possint solerti lucra iuuentae.
Tum certe Henricum Brukhofuium vt auctius annis
Aetatis spacium, sic mitis vitae comesque
Vitae animus semper celebrandum dixerit. ille
Vir plane magnis excellit dotibus alti
Ingenij, ac studijs iam floret mollibus aeuum.
Quem quia dilexit Christianus tertius auxit
Redditibus, quibus haud tristes foelicior annos
Transigat, ac memori tantum vehat ore Tyrannum.
Baltazar hoc etiam numero, genitore Iacobo
Editus, Aonijs excellit in artibus: et quos
Hic voluit studijs, nunc est et adeptus honores.
Plane autem gratis celeber virtutibus omnes
Huc tendit neruos curasque et pectora vertit,
Vt prosit, nulli grauis est, nullique proteruos
Obtendit vultus dictoue illudit inani.
Qui multis mos est, et habet iam praemia feruor
Iste etiam. Quin Vesselum latuisse negarit
Perspicua ingenij bonitas: qui maxima multis
Officia impertit, dum seruiat omnibus: et nil
Praetereat, quodcunque virum decuisse videri

p.492
Ingenuumque bonumque queat, dum prorsus opima
Pauperibus dextra, et studijs succurrit auitis.
Iam Ionam poterint non ignorare, bonis qui
Inuigilant studijs, nostrasque lycea per vrbes
Sectantur. Scripto innotuit, quo prima libello
Haud tenui certe fructu iutarier aetas,
Et veras vocum naturas cernere possit.
Temporis haud etiam sibi quicquam fecerit esse
Conando reliqui, totos quin denique neruos
Intendat, veterum monumenta inquirere, et ipsum
Quod potis assequier, tabulis inferre, futuris
Vsibus, ac sero documenta haud falsa Nepoti:
Si forte Historijs aliquando extergier vmbras
Accidat: ac nostris induci lumina possint.
Is certe vtiliter traduxerit otia. Iam quis
Nesciat ingenio magnum ac conamine Magnum,
Ex Landeskrono natalia prima trahentem,
Ornatumque adeo, quae sunt pulcherrima, latis
Naturae donis: quae sedulus auxit, honestas
Dum late sequitur diuersa per oppida Musas?
Ille Scholis placidaeque adeo seruire iuuent
Vtiliter poterit: primas quod idoneus artes
Tradere, et aequatas praeceptis flectere mentes
Possit. inest multis cum rerum notio, dulci
Hac tamen arte carent, tradendi cognita: qua se
Destitui quicunque videt, licet alta sequatur
Officia: hisce manus tamen haud immittere paruis
Aut onerare velit. superi est benedictio coeli,
Quae percepta sient, alijs contradere posse
Sic etiam, vt grato tanquam perfusa lepore
Irrepant animis, placeantque ostensa Iuuentae.
Quid reliquos memorem? Franciscum plurima virtus

p.493
Iam notum dedit esse bonis, postquam ista futuro
Tanta quidem impensis, statuit monumenta Nepoti:
Hafnensi Mystis quae sacra erexit in vrbe.
Aere etenim grandi veterum praeclara parauit
Scripta patrum, Historiasque omnes: et quicquid vbique
Quod dignum lectu, quod et vtile moribus esset,
Intulit in numerum: quo Bibliotheca frequenti
Iam nitet, ac claro librorum fonte redundat.
Is Christiano autem sub Rege receptus in aulam
Iusta quidem tyrocinij primordia fecit,
Censendamque fidem cunctis dabat. inde leuandis
Praeficitur nummis quos ampla telonia Regum
Intulerint cistis. fuit hic Franciscus honesto
Officij questu, laudemque ex vsibus auxit:
Dum neque fallendo, neque compilando Monarchas
Laeserit, aut vlli maculas infuderit aeuo.
Propterea charus cum Regibus esset: in illum
Id rursus cumulare boni: vt maturior annis
Hoc habeat solidum Lundensi munus ab vrbe
Et redeant multis huic annua lucra colonis.
Hic sua Dauidi sors laeta est Kellio: et vna
Hic Christiernus agit noster, quem proxima ponto
Instituit primis Coldinga laboribus, albo
Vir certe ingenio et celeber virtutibus, vt si
Quisquam alius. Sed non omnes ego confero. Lunda
Doctrinae studijs excelluit vsque: velintque
Hanc Superi florere viris, qui semper auitae
Ex aequo studeant pietatis iura tueri.
Persimili sedenim Collegia caetera voto
Exercent animos. equidem Roschildia primas
Cum fortasse diu poterat tenuisse videri
Doctorum numero: hac etiam nunc luce priores,

p.494
Quanquam accisa tenet. Paulo ante est mortuus, is qui
Huic vrbi famam nomenque insigne pararat
Paulinus: quem multiplici dea Pallas honore
Vt vestiuit: ita huius funere luctus in vrbem
Inductus tristes splendoribus intulit vmbras,
Perculsosque graui turbauit acumine ciues.
Et maior fortasse fore dolor iste futurus,
Ni melius sese fatum obiecisset: eique
Hunc successorem tribuisset denique, cuius
Ingenium et magnum est et virtus grata profecto
Hanc laudem Martinus habet: quod candidus, et quod
Doctrinis cultus nomen tueatur honesti
Eximijque viri: quae nostrae praemia vitae
Maxima sunt, quaecunque viris contingere possunt,
Quos statuit Phoebus celebres inferre sepulcris.
Sit sua Sorensi non infima gratia muro:
Et quecunque sient vberrima fructibus addat.
At tenuis vincit tantos Roschildia fastus,
In qua cum pietate vsus pietatis haberi
Possit, et ingenuas liceat proferre Camoenas.
Huc igitur cum Martinus successerit: illum
Mutauisse Deo grata vtilitate penates,
Et meliore frui iam rerum sorte putarim.
Dij dent, insistat Paulini vt cursibus, et rem
Sic moderatus agat, numeroso vt semina fructu
Sese Euangelij referant: interque beatos
Sit Mystas primus, vel primis proximus instet.
Praeterea egregij sunt quidam. Offonius aeuo
Grandior, et meritis non sane extremus. agitque hic
Niclaus Coldinga dedit cui splendida pridem
Cognomen: tum Iohannes Tunonius, et qui
Leilius, et grato qui nunc Scribonius vsu

p.495
Officioque valet. Sedenim iunctissimus his est
Andreas, animo solers facili modestus
Ingenio, rerum quod pondera laeta subire
Et perferre potest. placidis ita moribus auctus
Praestat, vt eximios inter consistat alumnos,
Quos Phoebus fouet, et Pallas non victa coronat.
Hunc sibi Paulinus generum cum legerit, ipso
Testatus facto est, quantum tribuisse videri
Andreae voluit. Paulino teste probatum
Esse, parum nostra non vnquam in gente feratur.
Aut ego quid cultos studijs, Ottonia quos nunc
Eximios habet ampla viros, memoraro? locum res
Et natura suis inscriptum floribus ornat.
Nos verbi Mystas ita commendamus: vt horum
Officijs gratum Christoque Deoque putemus
Sic fieri: vt multis Ecclesia fructibus inde
Creuerit, ac stabili se proferat aucta salute.
Sane equidem magnus superat Niclaus honesti
Ingenij donis: cumque ardet Episcopus omni
E ratione ministerio prodesse, labores
Et multos subit, et varijs se casibus inter
Obijcit ingrati moestissima iurgia mundi,
Exsuperans. Socios dedit huic fortuna politos
Doctrinisque vsuque viros, gratissima diuis
Pectora: et hercle animas, quales neque candidiores
Terra tulit: nec maiori quae laude sequuntur
Quae deceant sacros vitae in certamina mores.
Aut quid Iacobo moderatius esse, quid illo
Suauius esse potest? sedenim te multa Georgi
Extulerit Virtus. merito sua constet Olao
Gratia et hoc vitae post funera viuat honore.
Sed dextram tabula tollam, nam caetera quo nunc

p.496
Sunt fortasse statu Collegia: quoue redundant
Doctorum numero: vel qua ratione quibusue
Se studijs produnt, quia non mihi constat, habenas
Contraham, et incertis subducam lintea ventis.
Quin nihil ingratis cum Musa indulserit: esse
Parentem meme deceat: ne Phoebus Apollo
Haec quoque quae fuerint mihi plane aequissima vellat.
Ipse etenim Charitas sic est complexus: vt harum
Ex vsu pandat, moeroribus attrahat omnem
Quam ferat in nostros curamque et Numina versus.
Vltima de doctis igitur mihi linea, sed quae
Et vincit primos, et cedit proxima nullis,
Restat. in hanc equidem veniant mihi sidera partem
Lata etiam, et faciles subeant in carmina Muse.
Nec tamen inducam numeris, Academia quantos
Hafnensis plausus, quantosque amplexa triumphos
Vocibus explicuit. quid enim? qua lege, quibusue
Viribus id fieri, qua possit imagine? velat
Iste quidem matris faciem: cum prodere luctus
Testarique nequit summum mensura dolorem.
Quis vitio mihi det, si abrumpam carmina, tantam
Quae mihi laeticiam non pleno pandere vultu
Et signare queant? irascor pene Camoenis
Ipse meis, nusquamque minus placuere. sed istud
Interea lucro est: quod qua minus illa placere
Nostra queant, istac placeant tamen optime, adepta
Sic laudem, Laeto quod sint effusa Poetae.
Ast non vna Scholae ratio est. pars discit, eique
Causa ingens, et honesta subest occasio, votis
Cur Regi faueat, cur sacro foedera plausu
Commendet Superis, taedasque accentibus ornet.
Aut quae prima loquar? saltem intueare, prioris

p.497
Quae fuerit fortuna Scholae, quae forma, quibusque
Auxilijs pubes Musas studiosa secuta
Et complexa siet: poterit constare recentis
Conditioque genusque boni: quo Danica nunc iam
Praesidio laetas sectere iuuenta Camoenas.
Res tamen haec vitio priscis vertenda Tyrannis
Non fuit, exili si forsitan aere Lyceis
Prospectum inijcio est: habita est neque cura iuuentae
Pauperioris. in id labor omnis, et omne sacrati
Pectoris incubuit votum: vt locus esse Camoenis
Posset, et allectis mediocria lucra Magistris.
Quid pubi interea miserae accessisset opisue
Consilijue, nihil curatum est denique. seu quod
Illa aetas plerunque scholas teneramque iuuentam
Sic adamarit, vt huic vltro benefecerit, et quos
Institui sciret doctrina et moribus omni
Tutela victusque bono dignata fuisset.
Seu quod more quidem veteri non vulgus, at illi
Tantum pene quibus sors lautior esset honestis
Musarum studijs operam impendisse ferantur
Atque haec castra sequi. Seu quod fortasse Monarchis
Ipse minor fueris rerum prouentus, et istud
Quo praestare, feris impendere pabula bellis
Sint visi. Quaecunque igitur vel causa fuisset,
Vel ratio, tenui prospectum e sorte iuuentae
Consultumque fuit. solidos quapropter in vsus
Haud sese faciles poterant extollere Muse,
Et raro ad summum ducta est perfectio culmen.
At vero nostri qui nunc spectare Lycei
Iura statumque velit: formam mirabitur, et quos
Copia nunc fructus iuuenum in compendia reddit,
Laudibus extollet meritoque inscribet honori.

p.498
Has FRIDERICVS opes atque haec ingentia noster
Commoda, vel medio bellorum exercitus igne,
Decretoque manuque Scholae sic iunxit, vt esse
Praesidium Musis aeternaque lucra iuuentae.
Iusserit Hafnensi studijs quae viuat in vrbe.
Vt voluntati respondeat vsus, id Oxo
Muneris est Petro commissum protinus: inde
Vt mystam e sacris Niclaum adiungeret, illum
Cui pridem notum peperit Coldingia nomen,
Hasque adeo magna tum res pietate gerebat.
Adderet et Laetum, qui commoda tanta Lyceo
Suaserat Hafnensi merito inscribenda: simulque
Vt largam Regis foelix Academia dextram
Sentire, et tali cumulari foenore posset.
His sibi tum iunctis Oxus rem perficit. est res
Principe digna, manu si larga vtatur: et illos
Promoueat quorum ingenio praeclara Monarchis
Seruari fama, et protendi in secula possit.
At minor haud etiam est fortunae gloria: si cum
Fortuna excellas, monitoribus vtier hisce
Accidat, egregios qui non subuertere motus
Pectoris, aut animi pietatem extinguere certant:
Sed potius numeris augere hanc omnibus, et quod
Tu cupias, illi iam perfecisse laborant,
Inque tuos addunt gratissima pondera iussus.
Haec est pernities aularum maxima: princeps
Cum larga sis ipse manu, suasoribus inde
His tamen exagitere: quibus pulcherrima Regum
Displiceat virtus: nec largas esse Tyrannis
Conceduntue probantue manus: sed turpiter ipsi
In sua conuertunt ostensos commoda fructus.
Ingenijs seruile genus, licet omnibus ostrum

p.499
Induat articulis, generisue ostendat auiti
Splendorem, et magnos iactare sit acre parentes:
Caetera nil clarum. ast alio sese Oxus honore
Extulit, ac alijs operam dat moribus. ipse
Vt primis etenim Musas sectatus ab annis
Aonijs posuit fundamina fida Camoenis:
Sic studijs sese patronum praestat, ijsque
E proprijs etiam dispensat plurima rebus
Subsidia, et tristi suffercit lucra Mineruae.
Tantum equidem abfuerit conceptos frangere motus
Vt velit, aut largas aliorum euertere dextras
Et tardare animos: ne quid fortasse benigni
Illi etiam in Musas aliquid discentibus addant
Praesidij, ac miseris adferre iuuamina tentent.
Haec igitur mandata libens explebat, et ordo
Sic rei est positus, sic addita forma: nihil nos
Vt dubitemus, eo venturos posse Nepotes
Vtiliter laetas sectarier vbere Musas.
Hac se turba quidem studijs addicta beatis
Accendit causa: plausus vt libera Regi,
Aonijs etiam subnixos vocibus alte
Ingeminet: partamque dijs coelestibus inde
Adscribat pacem: hinc thalamis gratetur: et illud
Quod Regem circa fieri nunc spectat, honestis
Commendet votis: supero vt sit cura Parenti,
Hucque ferant faciles coelumque et Numina vultus.
Altera quae pars prima Scholae seu nomina seu res
Magnifice extulerit, summusque et honoribus auget:
Illorum sane est, qui munus obire docendi
Et praestare solent: qui laetam aetate iuuentam
Artibus instituunt, disciplinamque gubernant,
Decernuntque gradus et praemia moribus ornant.

p.500
Hic patrij flos est et gloria maxima regni:
Qua sese externas inter iam Dania gentes
Noscendam dedit, et longas deduxit in oras
Prouectam studijs famam Musisque disertis:
Multiplici cum se doctrinae latius vsu
Promouet, ac cultas penetrat deducta sub vrbes.
Praecipua haec Regum semper tutela, suisque
Inclyta cura bonis semper fuit: vnica nostris
Quae summas laudes summumque corona Coronis
Addiderit decus, et veros tueatur honores.
Ergo quis a primis deductam Regibus hancce
Laudaritque feratque Scholam satis? inclyta primi
Est ea Christierni soboles: qui ex vrbe reuersus
Ausonia patriae monumentum hoc condidit: vt sit
Aeternum castis et asylum et gloria Musis.
Etsi autem tenui res cepit origine: nec iam
Protinus a primo sunt ampla salaria motu:
Ceu neque fluminibus sunt grandia semina primis
Ex adytis: verum angusto de fonte meantes
Eijciunt lymphas, viresque cursibus augent:
Sic primum exiles Academia nostra sub orsus
Ducta, sequuturis excreuit honoribus, huic vt
Plura quidem Reges cumulare prioribus ardent.
Quanquam quod primis adiectum legibus esset,
Non etiam tenui prorsus de lance pependit,
Si quis, quae fuerint tum tempora norit, et huius
Annonae pondus priscos expendat ad asses.
Istud erat seclum vere aureum: erantque coloni
Et ciues multo meliores: vt quibus omnis
Huc animus stabat, opes vt habere beatis
Interea studijs et honesto e foenore partas
Possent. His autem sacras profitentibus artes:

p.501
Valde indulgebant. ita erant ea tempora Musis
Ceu manus, et robur virtus praestare Camoenis.
Nunc quales hominum sunt mores: quanta malorum
Et quam laeta seges, nullos latet. omnia caris
Sunt inscripta notis, et adaequant aera bilances.
At grata Reges excellunt indole: si qui
Et vere Reges patria et sunt laude Tyranni.
Ingenium his maius tribuit natura: iuuando
Qui sese nomen Maiestatemque tueri
Posse sciunt, Iouis inde genus dictis habitique
Quod coelis animos, populis quod commoda subdant.
Ergo vbi viderunt pretijs increscere merces,
Annonamque graui multum pendere talento:
Hanc curam adiecere Scholae: et quae praemia possent
Vberiora dari Musas profitentibus, ampla
Adiecere manu cumulant salaria nummis.
Primus at apperuit glaciem Christianus: ab ipso
Hic noster (cui nunc inscribimus ista Parenti)
Vltima suppleuit, quae larga docentibus esse
Aera queant: seroque dedit mansura Nepotis
Quae referant solidos stipendia in annua fructus.
Huic igitur parti votumque et plausus ouanti
Praecipue incumbit. quid enim? Doctoribus istud
Atque Professorum numero sit dulce, Monarcham
Amplecti studijs, gratarier optima: pacem
Laudibus et thalamos placidis extollere dictis.
Et faciunt. praeclaro etenim pars ista animoque
Ingenioque pari vincit: vincit fideli
Solertique etiam studio, dum tradita certis.
Explicat ordinibus Methodoque accommodat artes,
Et quaecunque docet veris docet edita formis.
Nec res obscura est. Paulum spectaueris, hunc qui

p.502
Praesulis officio iam fungitur acer. ab illo
Si quae scripta legas vnquam pietate videbis
Et Methodo praestare, cui neque cura nec artes
Defuerint. cauto iam nunc sua munera gressu
Perficit, ac studijs quantum licet omnibus ardet.
Huic equidem cunas non ampla Koaggia nato
Praebuit: Hafnensi post enutritus in vrbe
Egregijs posuit fundamina viuida Musis,
Quae mox externis firmata in gentibus auget.
Aut quid ego Albertum, nam late est notus, amicum
Hercle virum sileam? dedit hunc Svvollensis honestum
Vrbs ciuem: qui Kroppero de patre creatus
Intulit Aonijs animumque et fata Camoenis.
Plane autem ingenio facili est, animoque benigno
Et lepido prorsus: cui gratia plurima laetos
Temperat accessus dictis venustat amoenis.
Ius autem didicit, quod recte intelligit, artes
Artibus adiunxit, rerumque negotia solers
Sic tractat, nihil vt desit: quin optimus esse
Vir queat: ex odijs qui pacem condere certet
Auersosque animos fraterna in vincla reducit.
Tum sua Ioanni Francisco est cura, bonis vt
Excellat studijs: et quae didicisse feratur
Transferat in faciles animo pacatior vsus.
Sane equidem ingenio praestante est ille: cui sors
Inclyta cum Musis dederat commercia. Ripae
Quem cum eduxissent, et Chersonesus alumnum
Nostra agnouisset, primum Germania, deinde
Gallia perpolijt, gratasque euexit ad artes:
Vt tandem Medicos inter consistere caetus
Iusserit, ac blandis pars sit non parua Camoenis.
Pratensem sedenim quae primis fama sub annis

p.503
Protinus innotuit, studijsque sequentibus aucta est,
Extulerit iuuenem egregium: licet ille minor sit
Corpore, et exiles in robora mouerit artus.
Ingenio certe vincit, patre natus, ab omni
Qui numero perfectus erat, virtutis auitae
Diues, et humanas propter cultissimus artes.
At vero hic Musis superat, quem Arhusia quondam
Foelix, a primis natalibus edidit: vrbs quae
Quos habuit claros raro est complexa Poetas.
Sed cesso. reliquis etenim sunt grata Magistris
Nomina, et officijs magnos funguntur in vsus
Eximij virtute viri, linguaque politi
Qui sibi sideream constanti Pallada vinclo
Adstrinxere deam, Musasque sequuntur, et artes
Cum doceant, vigili conuectant lucra iuuenta.
Hic noster sese Schavvenius Aurifaberque
Sasceridesque ferunt: tum rem Petreius et ipse
Promouet Andreas: mox alter Erasmus habere
Cui nostrum vitam dederat genus: auxit honorem
Pallas, et e grata stat fama Catholmica laude:
Tum vero Hammerus, tum Suenonis illa parentis
Progenies Iacobus. inest studiumque laborque
Omnibus vnus, vt hoc decus et praeclara tueri
Officio mandata queant. artes quapropter et vsus
Linguarum varius splendorem hic induit. et cum
Cognitio rerum succreuerit ampla, iuuentam
Dexteritas commendat, habetque Oratio laudem,
Quae praeceptorum famamque fidemque probarit.
Sed quo Musa feror? superest Hemmingius ille
Omnibus ante quidem studio ponendus et vsu
Multiplici rerum: cui cum doctrina priorem
Decernatque feratque locum: tum plurimus alti

p.504
Ingenij fructus supremum claudere donet
Et patri ius esse: velut qui aetate suisque
Excellat meritis: studioque id dexter adeptus
Et pietate siet, patrio vt spectandus honore
Viuat, et aeternam gerat haec ob munera laudem.
Nam quae prima canam? verum est, quos ardua rebus
Iunxerit vtilitas, coelo curante sub vsus
Ducier: et Superis fatum moderantibus, ipsum
Prendere ius, quo sint grata vtilitate futuri:
Et patriae vero decorarint culmina fructu.
Non caecis agitur res sortibus. Vtque Monarchas
Iuppiter ipse viros quacunque in gente tuetur,
Educito loco, quo visum est denique quaque
Conditione: quod ex humili plerunque receptos
Sorte probet, tenuesque leuet: dum lance superbos
Deprimat aduersa clarosque culmine vellat.
Sic quos doctrinae studijs accommodet, vt sint
Magni etiam fructu: quorumque Ecclesia, quorum
Praesidio florere Scholae et Collegia possunt:
Coelesti pridem decretos lege sub auras
Ducit, et instructos donisque ac artibus ornat.
Non etiam semper sublimi e stirpe profecti
Succedunt. saepe obscuris e fontibus vndas
Sic mouet, aeternis vt sese fluctibus alte
Euoluant primasque inter sint gloria lymphas.
Niclaum quapropter vt est diuina voluntas
Sic nostrum complexa: vt et hunc praestare docendo
Vellet, confestim quod summum est pene, probato
Detulit ingenium: cui vis amplissima inesset
Conando: assiduos etiam tolerare labores
Posset, et in faciles transferre grauissima sensus.
Hoc cum iam superet Methodoque excellat, in omnes

p.505
Quas tractat lucem doctrinas fundit: eoque
Artifice in varias iam pridem lumina partes
Sunt inuecta. acri censura pensitat, hoc quod
Pensitat: et nullos subacerbis vocibus [vocibis ed.] vrit
Scribendo. extulit hunc celebris Lollandia. natum
Erudijt primum Sialandia: postea Lunda:
Tandem etiam grandem Germania perpolit. ast quid
Haec ego? linguarum studijs vsuque docendi
Et quae grata Deo fuerint, quae grata iuuentae
Perficit, et patrios augetque et firmat honores.
Omnibus his meme socium Deus addidit, Et iam
Communi plausum studioque et voce Parenti
Huic Patriae, ac sancto statuentes vota Tyranno
Soluamus. quae iusta velis, Deus ipse beatis
Intulerit numeris. non Vatum dextera, non res
Has tantas calamus, non explet opinio. coelum
Et formam optatis, pretium et sudoribus addit.
Quin has nobiscum cumulauerit Hafnia voces:
Quique ministerio praesunt, uerboque salutem
Perficiunt, merita Pastores laude ferendi
His animos votis et pectora tota sacrarint:
Iohannes Thoma genitus, Ripensis: et acri
Ingenio solers. Albinus, candida priscae
Virtutis soboles, verae et pietatis alumnus
Andreasque, cui Pallas diuina modesto
Et fauet, et studijs iam pridem plausit honestis.
Tum sua Consulibus non desunt vota. sequuntur
Nos etiam et verbis quae sunt foelicia versant.
Valde autem indulsit Marco fortuna, Georgi
Te quoque sors laetis cumulat successibus, inde
A primis deductum annis, quo Rhenus ab vsu
Te fouet, ac placidos dat ferre Colonia mores.

p.506
At sua Iohannem solertia fulcit, Olao
Prognatum genitore. auget Iacobus et huncce
Nunc etiam numerum: cuius prudentia cuius
Et perspecta fides magnos hunc vexit in vsus,
Et firmos inter consistere iussit honores.
Dij quantum est veris gratum virtutibus esse.
Sed quid ego haec? totus communia vota Senatus
Approbat, ac nostris cumulat suffragia dictis.
Ergo age, quod parta iam demum pace vetustos
Regna iterum vultus poterint reparasse, tametsi
Multi operam dederint, veris quos laudibus ornes:
Non tamen humanis haec viribus esse ferenda
Maxima dona putes, iuuet altius ire: Deumque
Arbitrijs finem bellorum inscribere. qui ceu
Sontibus incutiunt poenas, et praelia multo
Sanguine tincta probant: iustaque euenta bilance
Exacuunt miseris, et funera gentibus augent:
Sic cum saeuitum satis est, crimenque piando
Tollitur, et meritis aequata est vltio nostris:
Ipsi equidem qui vincla grauant, ea vincla relaxant
Inducuntque iterum lucem, Phoeboque sereno
Restituunt placidos turbata in lumina vultus.
Haec coeli vnius propria est laus. caetera nusquam
Collimant. homines etenim non tristia vellent
Vlla pati, quamuis auido sectentur ab igne
Quae vetita esse sciant, quae irritant Numina: laetis
Labier optarent quae donant sidera. contra
Crudelis nimium est Sathanas: normamque modumque
In castigando non vllum seruat. ab ipsa
Funditus excisum genus hoc radice probaret:
Conandoque ipsum iam pridem velle, proinde
Coeli opus arma putes: quae iuste mouerit is qui

p.507
Tete amat, ac patrio tua corripit acta furore.
Qui seruare modum satagit cum punit: et ipsum
Quod punit, medio demptum premit asse, nec omnem
Effundit miseris iustam mortalibus iram.
Mitigat hic poenas igitur, Ianumque patulcum
Propitius claudit funestaque praelia Clemens
Tollit: vbi tete vitae melioris in vsus
Flecti posse videt, saeuasque agnoscere poenas,
Quas tibi multiplici cumularint praelia luctu.
Id nos propterea tanto feruore sequentes
Asserimus: ne quid Sathanae tribuantur, ab vlla
Quae prosint homini gratissima parte: nec esse
Vllius huncce boni causamque et semina dicas.
Ordinis author erit semper Deus. ille mouendo
Celsa quatit, celeresque infert in regna ruinas,
Dum furit, ac tumidas ob crimina deijcit vrbes.
Is pacem populis reddit. si forsan Auerno
Interea fraenos et vincla atrocia laxat:
Vt Sathanas grassetur, et hanc quoque caedibus vrnam
Impleat: hac equidem formaque modoque locoque
Laxat: vt ipse tamen fraenos moderetur: et vsque
Quo tentator eat, districto terminet ense.
Bella igitur poenas agnoscimus esse: simulque
Sic poenas, vt vtrique etiam sint tristia genti:
Quae meritis cumulent iustissima praemia nostris.
Tolli autem poenas, superi fateare Tonantis
E bonitate dari. Gratesque et vota Parenti
Propterea aetherio ferimus: petimusque vicissim
Vt diuturna sient paci sua commoda. regnis
Et nostro et Suetico concordia constet: alantque
Sese inter gentes commercia laeta: nec vnquam
Quae sopita cubant, reuocare in iurgia certent.

p.508
Dissimulando equidem rem confirmaueris: hanc si
Non manifesta etiam fortasse iniuria magnis
Cladibus exagitet, Nemesinque calumnia gignat.
Hic etenim nulla est ratio, cur damna silendo
Inuites: hostique manu concesseris: vt te
Vtque etiam regni culmen premat: vtque colonos
Despoliet, fines turbet praedasque sequatur,
Aut patrium immissa sibi vendicet aequora classe.
In reliquis sis lentus, et omni haud protinus aurae
Auribus accedas. valde explorata necesse est
Vt tibi causa siet, quae te commouerit: vni
Cui sic incumbas: vt si sine vulnere tolli
Planarique queat, ne poscas praelia. Martem-
Vt noris, ne Marte velis didicisse Magistro.
Mox etiam thalamos Regi gratamur. et hunc quem
Nunc lectum ingreditur, quas taedas explicat, vni
Sic commendamus supremo Numini: vt esse
Sidera foelicem donent: dent esse beatis
Pignoribus laetum: dent gratum moribus, vsu
Coniugij firmum, cui virtus coelica robur
Addat, et aeternos astringat Gratia nexus.
Has externa preces nobiscum Regna probarint:
Maxima nonnunquam nostris dispendia bellis
Seu capiunt: siue officijs fortasse pioque
Sanguine coniuncta haud vellent haec foeda dolorum
Semina vicinos inter disparsa. nihilque
Vt reliqua inducam: Romano vota Monarchae
Haec placuisse putes: quid enim? Maxemilianus
Vt placido est animo pacemque amplectitur, armis
Abstinet, ac grata nomen virtute tuetur:
Sic nostris inter tranquilla palatia regnis
Esse probat. cui non parui momenta laboris

p.509
Contulit officio: dum partibus esse sequestrum
Se voluit, dirimitque animos, et foedera totus
Suadet, et oppressis confirmat is otia bellis.
Aut quid ego Hispanos, quid Gallos, quidue colentes
Oceano Scotos, quid Belgas, quidue superbos
Prussorum populos, quid moenia Vandala dicam?
Omnibus his sua lucra viris pax reddita nostris
Gentibus, et nostras pax latius aucta per vrbes,
Attulit, haud aliud maiori vulnere regnum
Regna premit: quam cum commotos Dania Suecos
Sustinet, ac bellis inimicos opprimit enses.
Inde etenim Europae clades ter maxima toti
Surgit, et accensis peregrina tumultibus ardent.
Propterea parta laetantur pace: tuisque
Iam pridem rebus FRIDERICE optanda precantur.
Victoremque aequum merita te voce celebrant.
Vltima succedit quae nostris Anglia votis:
Non tenui rerum succedit imagine: ceu qua
Ex alto tantum nostras prospectet in vrbes,
Et sibi nescio quae rumorum somnia fingat:
Vt multi. sedenim maiorum e foedere, quod res
Quodque Deus semper constans velit esse, beatam
Cum Dano pacem colit: et sese omnibus addit
Officijs. Igitur nostris plerunque periclis
Afficitur: veluti latis applaudit, et hoc quod
Ex vsu veniat, sibi posse venire putarit.
Proximus id studij motus bellumque cruentum
Sentijt: e toto cum nostris asse studeret
Anglia, et eximium cumularet rebus honorem.
Haec est Elizabetha etiam maioribus olim
Gloria culta tuis: quam cum sectaris, honestos
In vitam fructus atque haec in culmina firmas:

p.510
Quae tali possunt consistere salua sub vsu,
Et ferre in laetos commercia mutua quaestus.
Tu patrijs superas rebus, gentemque valentem
Atque alacrem praestas: nos commoda caetera Danos
Extulerint. Sint iuncta animis haec regna, ferantque
Ex aequo sortem: nec se patiantur inani
Gnathonum studio, et scelerato gutture scindi:
Verum alterna graui tutentur littora classe,
Praesidijsque manus in mutua lucra ministrent:
Post ea tuta dabunt censeri fata. Sed illud
Altius haud etiam complectar versibus. vnam
Te Regina meae, studijs cultissima Virgo,
Mirantur Musae: te Laeti vena Poetae
Suspicit: Aonijs quod cum pars prima Camoenis
Et tutela sies: regnum tamen artibus hisce
Et tua rura colas: nihil vt tibi cladis acerba
Fraus ferat: et nullo nutent tibi culmina motu.
Credo equidem Superis rem dispensantibus istud
Sic fieri. patriae sedenim virtutis et alti
Officij custos ita pergas denique. Phoebus
Ingenio praesit: praesit Mars victor in armis,
Aeternamque ferant tibi Numina dextera Laurum.
Sed cesso. nec enim iam longius ista iuuabit
Ducere fila. Dijs succenturiantibus hancce
Absoluo telam. quid enim? postquam omnia plausu
Sese regna mouent nostroque secunda Monarchae
Exoptant: patrijque Status atque ordo virorum
Praecipuus similes geminent in vota calores:
Labitur ex alto deductus vertice Phoebus,
Demergitque diem, reuocatque sub astra tenebras:
Cum simul et mensas remouent tolluntque Choreas:
Et propere abducunt in sacra cubilia Sponsam:

p.511
Quam pro more locant thalamis. Rex deinde secutus
His sese adiungit, placidusque ita nocte quieuit.
Salue terra tuis amplissima fructibus: vna
Europae cunctis quae prosis Dania: si te
Noueris, et patrio possis tibi plaudere lucro.
Non auro superas, Vngarria vt ampla, nec uvis
Praela secunda moues, velut Itala regna: nec istis
In ripis gemmas Conchyliaque aspera prendis:
Indica quo prostant, ceu fama est, littora. sed te
Ex alio natura gradu sic laeta beauit:
Vt superes auro, Bacchique liquoribus omnes
Impleris cyathos, Gemmisque et Murice vincas.
Id tibi diues ager, pecus et foecunda per vndas
Piscatura, Situs, commercia, littora, portus,
Gensque humana, boni tribuit. quo munere cum nunc
Excellas, equidem externos transmittis in vsus
Quod superest: proprijs cum sis in lucra colonis
Et satis, et plena verses tua commoda lance.
O vtinam tibi turgentes det messis aristas:
Foeturamque Pales semper duplicauerit: vndas
Sic cumulet Neptunus, vt omni in gurgite semper
Piscis eat, praedaque grauent tibi retia dextras.
Caetera sic hominum solertia mouerit: vt nec
Vtilibus desit, nec inutile cura sequatur.
Tum pretio tibi sint dulces ante omnia Musa:
Sit cordi pietas, sit virtus grata, tuoque
Sic Regi placeas: Patriae vt Pater esse Tyrannus
Possit, et e victo laetos agat hoste Triumphos.
FINIS.