p.0
RERUM
DANICARUM
HISTORIA.
LIBRIS X
Unoque Tomo ad Domum usque
Oldenburgicam deducta
AUTHORE
IOH. ISACIO PONTANO
Regio Historiographo.
Accedit Chorographica
REGNI DANIAE
tractusque eius universi borealis
Urbiumque DESCRIPTIO eodem Authore.
Cum Indicibus locupletissimis.
AMSTELODAMI.
Sumptibus Ioannis Ianssonii
ANNO 1631.
p.1
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE.
LIBER I.
Auctore
IOHANNE ISACIO PONTANO
Regio Historiographo.
Qui res Danorum a primis initijs ad posterorum memoriam literis
consignatas tradiderunt quos inter praecipue Saxo Grammaticus
alijque eum secuti, Danum gentis conditorem uno
omnes consensu memorant. Nos, sepositis aut omissis paulisper
istis auspicium potius ab ipsa Cimbrorum e sua chersoneso egressione
faciendum censuimus. Quod ea maximis authoribus
prodita, ista vero, quae vicem eorum ut vetustissima recitantur,
ejusmodi multa sint, qualia esse quoque illa, quae ante conditam
condendamque Romam a scriptoribus sunt memorata decora
magis relatu quam incorruptis rerum gestarum monumentis
tradita summus authorum Livius retulit. Interim tamen in medium adduxisse
quae historiam praesertim spectant haud omittendum existimavi quamvis et alias antiquitati,
et rebus illis a memoriam nostra remotissimis, sua debeatur ut reverentia sic etiam
venia. Sed priusquam ad ea ex Saxone nostro recognoscenda veniamus, ipsam nunc historiae
seriem ac gentis, quem diximus, e suis sedibus primum egressum Graecorum Latinorumque
ante natum inter homines Christum monumentis celebratum propius
attendamus.
Anno ante Christum in terris natum centesimo, undecimo: qui fuit conditae Romae sex:
centesimus quadragesimus, C. Coelio Metello et Cn. Papirio Carbone consulibus cum
bellum in Africa adversus Iugurtham gereretur, et Hipparchus paulo ante, sub finem fere
monarchiae Graecorum, novum in coelo sidus haud sine prodigio deprehendisset, excesserunt
chersonesi suae finibus nec non sinus Codani, nunc Danici aut Balthici dicti, insulis
Cimbri ac Theutones. Qui dum terras suas aut aestu maris, ut traditur, aut gloriae victoriae
que cupidine ultro relinquunt vi et armis quaerere novas apud exteros sategerunt. Eorum
in hostem ducendi ritum bellique auspicandi cujusmodi eum Strabo prodidit, libet
paucis praemittere. Ita enim habet Geographus libro septimo: "Morem hunc fuisse Cimbris usitatum
ferunt. Sequentibus eos in bellum uxoribus, vates quaedam comitabantur canae, albo vestitu, carbasinis
supparis desuper fibulis affixis, cinctu aereo, pedius nudis. Eae per castra captivis occurrebant strictis
gladijs, prostratosque ad crateram aeneam adducebant aphoras circiter viginti capientem. Super
p.2
eam pulpitum erat, quo concenso vates sublimis, singulis supra lebetem elevatis guttur incidebat. e sanguine
in crateram fuso suam captabant quandam divinationem. reliquae cadavera sic caesorum scindebant,
intestinisque spectatis, victoriam suis vaticinabantur. In praelijs, pelles pulsabant cratibus curruum praetentas,
quibus sonitus terribilis edebatur." Hactenus Strabo. Primo impetu, quod satis constat,
finitima loca infestare suamque in potestatem redigere caeperunt. Successu deinde rerum
blandiente alios atque alios pervagati terrarum tractus, Rheno tandem transmisso in
Gallias se effudere. Ijsque passim vexatis, soli ab hac clade immunes ac liberi Belgae fuere,
dum intra suos fines ingredi eos, Caesare teste, prohiberent. Referunt authores ccc millia
armatorum fuisse: genus hominum procera statura, caesis oculis et perinde ac corporibus
etiam armis ingentibus ut plane ad stragem urbium, ac populorum interitum prosati viderentur. 10
Plutarchus triginta hominum arma ferentium myriades numerat. turbam vero
virorum mulierumque quae sedem atque urbes quae rebant in quibus habitacula figerent,
multo extitisse ampliorem prodidit. Priusquam, quod Caesar memorat, iter in provinciam
atque Italiam facerent, impedimentis quae secum agere ac portare non poterunt citra flumen
Rhenum depositis custodiae ex suis ac praesidio sex millia hominum una reliquerunt.
Hi postmodum multos annos a finitimis exagitati, cum alias bellum inferrent, alias
illatum defenderent, pace cum Belgis facta, sibi in Advaticis domicilio locum delegerunt,
ut inde referemus. De adventu eorum cum ad urbem esset perlatum, vix fidem nuncius
invenit. At mox relatis omnia maiora comperta sunt. Nam terribili, ut ille inquit, Marte
ululantes animo, ferocia ac strenuitate in praelijs invicta tum et pernicitate tantam velut 20
fulgur quoddam imminebant. Nec obsistere impressioni eorum quisquam potuit, sed quoscunque
aggrederentur obvios aut pessum egerunt aut clade affecerunt. Unde inter Gallos,
qui compulsi in opida resistebant, adeo pertinaces fuisse quosdam refert apud Caesarem
Critognatus, ut corporibus eorum, qui aetate inutiles ad bellum erant, tolerare vitam, quam
se obsidentibus dedere maluerunt. Plures etiam atque ingentes exercitus ducesque qui ad
claustra Italiae, et Galliae praesertim Transalpinae defensionem excubabant, faede obtriti.
Quibus initiis, et jam adoreis spolijsque permultis animosi ac laeti statuerunt nusquam
gentium consistere priusquam, vastata Italia, ipsam quoque Romam, quae jam, subiugata
quodammodo Graecia, ad Orbis imperium adspirabat, in totum excidissent. Quum ergo,
pervasa Gallia, Italiam quasi oculis usurparent, sibi metuere Romanus caepit. Divisi bifariam 30
erant et castra partim locata habebant versus eam Galliae partem, quae Pyrenaeos atque
Hispaniam spectat, partim qua Illyricum Alpes attingunt. Romani quam maxime eo
districtu impetum atque irruptionem veriti, misero eo cum Imperio Papirium Carbonem,
qui armis obviam eundo hostes aditu Italiae prohiberet. Hic ad Noreiam, quae supra Aquiliam
sita est urbs, ubi pervenisset primus Romanorum conflictum cum is iniit. Verum
signis collatis, re infecta retrocedere coactus est. Cimbri populato Illyrico iterum ad
belli aleam lacessere consulem coeperunt. Qui deinde haud auspicatius, quam prius, congressus
perquam infeliciter dimicavit. Nam et fusus fugatusque est cum ingenti caede ac
clade Romani exercitus. Mox ad Helvetios versi, sociatis sibi Tigurinis et Ambronibus,
totam paene Galliam inundarunt: Versus Pyreneos progressi Hispaniam petituri, sed impediti 40
a Celtiberis remigrare in Gallias consultius judicarunt. Hinc in castra Silani, qui
secundo illis obviam missus, legatos miserunt: atque inde ad senatum, petentes ut Romanus
populus sedem et agros sibi concederent, velut salarium: ceterum ut vellet, manibus
suis atque armis uteretur. Memorat Plinius spectatum per id tempus in foro Romano artifici
manu depictum pastorem senem cum baculo deque eo Cimbrorum Theutonumque
legatum interrogatum, quanti eum aestimaret respondisse sibi donari nolle talem vivum
verumque. Legatio autem ipsa vel ideo irrita fuit, quod ut habet Florus, ipsum populo Romano
terra quam daret vix esset utpote agrarijs mox legibus intra se dimicaturo.
Repulsi itaque, quod nequierunt precibus armis impetrare constituunt. Silanum enim
aggressi in fugam, ut ante Carbonem vertunt, castris exuunt ac toto cum exercitu ad internecionem 50
propemodum delent. Tigurini et Ambrones Helvetica eique vicina gens,
cum Cimbris, ut diximus cumque Theutonibus foederati, percepta Romanorum clade
iterata, arctius se suaque cum ijsdem coniungunt: Dux eorum Divico castra circa Rhodani
ostia tenebat. Quo cum maximo atque instructissimo exercitu Cassus Longinus
profectus ad oceanum usque Mediterraneum Tigurinos est insecutus: et ipse vicissim,
eorundem armis atque insidijs circumventus occidione occiditur. Interfectus quoque
Lucius Calphurnius Piso, vir consularis Cassij consulis legatus. C. Popilius vel ut alij, C.
p.3
Publius alter ejusdem Cassij legatus, ne residua exercitus portio, quae in castra confugerat,
penitus deleretur, obsides et dimidiam rerum omnium partem Tigurinis turpissimo faedere
dedit: Qui Romam reversus a Caelio tribuno plebis die dicta, quod obsides dedisset,
in exilium profugit. Caesar exercitum Cassij sub jugum missum simpliciter memorat.
Praeter vero Tigurinos et Ambrones, ejusdem etiam tractus populum Tugenos accessisse,
praesertim Theutonis socios atque auxiliares, testatur, authore Posidonio, Strabo. Qui
et causam eius conjunctionis refert, quod ipsi totaque Helvetia licet auri ac divitiarum
non indigerent, tamen cum viderent suis majores esse Cimbrorum opes, bello ac direptionibus
partas, animum ad praedas quoque adjecisse, et una in expeditionem cum illis profectos.
10 Proximo qui secutus est ante Christum natum, anno CVI. qui fuit ab urbe condita
circiter DCXLII, novus adversus eosdem surrogatur exercitus, duce et consule Aurelio
Scauro. Hic nequaquam secundiore, quam priores, fortuna confligens, fuso exercitu, ipse
captus ac tandem interfectus est. Nam in consilium a victoribus adhibitus, cum eos deterrere
conaretur, ne superatis Alpium jugis, in Italiam se demitterent, quod vinci non
posse Romanos diceret. Bolus rex, ingenio feroci juvenis, sua eum manu confestim peremit.
Duo ejus filij simul caesi, octoginta Romanorum sociorumque trucidata millia cum aliquot
insuper calonum ac lixarum millibus, ut refert, Antia teste, Orosius. Qui eodem in praelio C.
Manlium et C. Caepionem proconsulem dum inter se gravissima invidia ac contentione
disceptant, cum summa ignominia ac periculo Romani nominis una eum ceteris fusos et fugatos
20 commemorat. Cimbri binis castris atque ingenti praeda potiti nova quadam atque insolita
laetitia exsultavere. Romae non solum ingens luctus sed metus fuit, ut confestim Cimbri Alpes
transgressi Italiam delerent. Quapropter et Caepio, quod illius culpa exercitus Romanus
a Cimbris et Theutonis videretur superatus in carcerem conjectus est. Et mox in publicis
vinculis debito spiritu, corpus eius funesti carnificis manibus laceratum, in scalis Gemonijs,
magno cum horrore totius fori, conspectum jacuit. Quod sane miserabile spectaculum
indicio fuerit, quam incertum et volubile habendum, quodcunque fortunae acceptum debetur:
praesertim cum jam antea idem Caepio, ut refert de eo Val. Maximus, praeturae splendore,
triumphi claritate, consulatus fascibus, maximi pontificatus sacerdotio, ut senatus patronus
diceretur, assecutus fuisset. Atque ita Cimbri praeter Silanum et Pisonem, Carbone et Cassio,
30 Aurelio item Scauro et Caepione, M. quoque Manlio Cossssss. fusis aut captis, quinque simul
consulares exercitus Romano populo abstulerunt. Quo metu cum omnis Italia contremisceret,
vovit populus Iovi. Opt. Max. ludos et solennia, si rempub. in meliorem statum vertisset.
Sed praecipue in Caio Mario spes atque opes urbis tum sitae fuerunt. Et quamvis absens, contra
quam leges majorumque instituta permittunt. Consul tamen tertium factus, decreto eidem
bello hoc Cimbrico. Unde hac de re tota breviter, sed accurate Florus, nisi quod omissa
clade Carbonis, primum impetum in castra Silani factum velit, tum et Tigurinos e littoribus
Galliae ac Cimbrorum deducat, cum, ut ante relatum, illi se postmodum illis conjunxerit.
Ait enim: "Cimbri, Theutoni ac Tigurini ab extremis Galliae profugi, quum terras eorum
inundasset Oceanus, novas sedes toto orbe quaerebant: exclusique Gallia et Hispania, quum
40 in Italiam remigrarent [remigarent ed.], misere legatos in castra Silani, inde ad Senatum: petentes ut Martius
populus aliquid sibi terrae daret, quasi stipendium: ceterum ut vellet, manibus atque armis suis
uteretur. Sed quas daret terras populus Romanus agrarijs legibus intra se dimicaturus
Repulsi igitur, quod nequierunt precibus, armis petere constituunt. Sed nec primum quidem
impetum eorum Silanus, nec secundum Manlius, nec tertium Caepio sustinere potuerunt.
Omnes fugati, exuti castris: actum erat, nisi Marius illi seculo contigisset." Collega tum Mario
datus Quintus Catulus, vir inter primates summae autoritatis nec ingratus multitudini.
Ipse ergo Marius cum Catulo consule haud e re existimans statim cum hoste congredi, tenuit
in castris militem donec invictus ille ardor et impetus gentis paulatim consenesceret.
Commodum etiam eidem accidit, ut, Cimbris ac Theutonis cum reliqua manu circa Rhodanum
50 et Pyrenaeos distentis, spatium habuerit exercendi suos, et animum cuiusque ad audendum
firmandi, et, quod erat praecipuum, ut ipse quis esset, miles intelligeret. Hinc superatis paulatim
Alpibus, ad Rhodanum consedit, grandi commeatu in castra comportato, ne forte
inopia alicuius rei adactus cogeretur cum hoste manum conserere. Et ut mari quoque aliquanto
commodius necessaria subveherentur, militari opere, qua erant fluminis ostia vadosa
fossam navium capacem, corrivatis aquis, ad mare deduxit. Unde stagnum et fossa
ea Mariana postmodum appellata. Cimbri ceterique cunctationem Marij metum interpretantes
divisis copijs, Italiam ingredi instituunt. Tigurini bipartito Cimbri
p.4
locis superioribus per Noricos caeperunt adversus Catulum movere, atque aditum illum
perrumpere. Theutoni et Ambrones secundum mare Ligures versum, Marium ipsum petunt.
Cimbri longiuscule cunctati tempus videbantur trahere. Theutoni et Ambrones
confestim profecti emensique interiectam regionem speciem praebuere maximi exercitus horribiles
aspectu voceque locatis, circa campi planitiem castris Marium ad certamen provocarunt.
Et eorum uni, ut habet Frontinus, postulanti seorsim ut prodiret, respondet Marius,
si cupidus mortis esset, laqueo eum vitam posse finire. Et mox, monstrato gladiatore contemtae
staturae ac prope exactae aetatis, eidem Theutono dici jussit, si eum superasset, cum
victore congressurum. Itaque nihil motus militem intra castra continuit, acerbeque increpuit.
si quis ad arma ferocius adhortaretur, patriae proditorem atque hostem identidem appellans. 10
Neque enim de triumphis in praesens deque trophaeis ostendit agi, sed quomodo tantam belli
mole tantoque fulgure discusso conservaretur Italia. Atque haec taliaque apud duces ac paris
dignitatis viros disseruit: milites vicissim vallum conscendere ac speculari jussit, ut vultum
hostium ferre ac vocem tolerare assuescerent, arma item ac tractationem eorum condiscerent:
haud ignarus ut quaedam novitate sua videntur terribilia: ita assuetudine, quae vere sunt terribilia,
mitescere. Irritari ad haec miles hostium vocibus contemtus et contumeliae plenis, ut
jam propemodum moleste ferret, quod tamdiu praelio abstineretur. Hinc ad Marium perlata
eorundem voces querelaeque: Quanam nostra ignavia Marius a praelio, ut faeminas sub janitore
et clavibus positas, nos arcet? Agite simus viri, quaeramusque num quos alios operiatur, qui
dimicaturi sint pro libertate, quo nos ad opera facienda adhibeat, ubi fossa agenda, extrahendum 20
coenum et derivanda sunt flumina? An vero eum Carbonis et Caepionis, qui ab hoste
fusi fugatique sunt, casus territat: At hi, ut Mario virtute et glori inferiores, ita multo debiliores
habuerunt copias. Quin et pati aliquid et perire per virtutem ac decus potius sit,
quam ut resides calamitatem et cladem spectemus sociorum. Haec et eiusmodi audienti Mario
haud ingrata fuerunt. Quo autem sedaret leniretque ferocientes, addebat haud diffidere se
ipsis, sed ex oraculis quibusdam victoriae pariter et occasionem et locum aucupari. Namque
mulierem quandam gente Syram, nomine Martham, ut est apud Plutarchum: futuri praesciam ac
veratricem in lectica residentem magna circumducebat veneratione et sacra quoque illius
instinctu ac monitu peragebat. Quae dum in castris fiunt, et ille, ut vult Velleius, tertius
Marij consulatus in apparatu quasi belli consumitur, Romam ex Ameria et Tuderto, Italiae 30
opidis, allatum est: visas noctu ardentes in caelo frameas et scuta primo errare: mox velut duas
ex adverso acies concurrere alteramque profligatam in terram decidisse. Bathabaces quoque
magnae matris sacerdos ad senatum venit, Deaeque monitu victoriam se illi nunciare dixit,
monereque, ut aedem ipsi Deae faciendam decerneret: Eadem ad populum nunciare volentem
Aulus Pompeius, tribunus plebis, ut vanam fari prohibuit. Interea Ambrones et Theutoni,
quiescente Mario castra ejus oppugnare adorti telorum veluti nube a Romanis repelluntur.
Caeptum tamen perficere ac progredi in animum inducentes, ne assidendo tempus
tererent, vasis conclamatis, ad Alpes iter intendunt. Instructi paratique, dum castra Romana
turmatim praetergrediuntur, vel maxime apparuit immensitas et multitudo gentis. Siquidem
sex continuos dies longo agmine stativa Marij praetereuntes per ludibrium sciscitati Romanos,
intra vallum se continentes, an haberent quae vellent coniugibus suis nunciata: se enim Romam
recta pergere. Marius, ubi transire desierant confestim, motis castris subsecutus agmenque
extremum tumultuario lacessens praelio a tergo metantibus haesit. Ad Sextias Aquas
inde ventum: unde breve erat ad Alpes iter. Hic Marius, cui jam quartus consulatus erat
delatus, quia in animo habebat, acie cum hoste confligere priusquam in Italiam transcenderet,
aliquanto remotius a flumine castra locat, idque loco minime irriguo, ut vel hoc pacto
pugnandi necessitatem militi imponeret. Quod cum miles quereretur, manum ad flumen
intendens, inde, inquit, potus sanguine vobis emendus. Lixae itaque et calones vi, si prohiberentur,
aquaturi dextra, armis instructa, altera urnam tenentes ad flumen decurrunt. Hic aliquot
repente circa amnem oppressi, qui eo lavandi studio concesserant (erant enim in proximo 50
thermarum balnea) continuo tumultum excivere: ac primi omnium Ambrones, quorum triginta
millia fuisse memoratur, novo et insolito Romanis more arma corripiunt: nec tamen cum
impetu aut procursu incondito sed rhythmico pulsu et consonantia quadam pedum armorumque
decenti se promoventes identidem interjungebant Umbronum vocabulum, sive ut
eo se mutuo adhortarentur, sve ut nominis admonitu terrorem Romanis incuterent, quoniam
Caepio et Carbo Coss. (ut modo memoratum) ab ipsis potissimum ad Rhodanum jam
ante fuissent superati. Ex Italicis primi, qui in eos movere Ligures, ut clamorem acceperunt
p.5
suum id verum et vetus esse cognomen, ex adverso reddiderunt. Ambrones e Liguribus
rivus superaverat: quem dum superare hi nituntur, praelio contracto paene obruti fuissent,
nisi a Romanis continuo auxiliares accurrissent. Quorum vi Ambrones praesertim qui rivum
obsidebant, fusi fugatique sunt, caedesque circa ripam ingens edita ac flumen cadaveribus
propemodum oppletum. Romanis tum, qui dispalatos ad castra usque sunt prosecuti, novum
certaminis genus obortum est. Ambronum enim mulieres, securibus et gladiis temere arreptis,
mixto agmine ferociter occurrunt, instantque terribili clamore, ac suos convicio incessentes
in hostem truci aspectu a fremitu, ferarum ritu, irruebant. Nonnullae per vulnera
et crebra tela se expedientes scuta gladiosque de manibus ipsorum extorta secum ut manubias
10 ac trophaea referebant. Atque hoc eventu, primo statim die, utrimque concursum est. Romani,
etsi Ambrones late a flumine ad castra usque reiecerant, turbulentam tamen et terrorum plenam,
quae secuta est, noctem egerunt. Neque enim castra magnopere communita habebant.
multaeque adhuc hostium myriades intactae supererant: tumuli, valles totaque planicies flebili
minacique clamore per noctem resultabat, horrendi gemitus exaudiri eorum, qui ex praelio
adhuc inter utraque castra salvi vagabantur. Timere consul et ceteri nocturnum hostium incursum
atque ita futurum arbitrari, ut sequente luce ad suorum caedem vindicandam in se impetum
verterent. Sed illi, praeter opinionem, redintegrata acie, diem posterum ad noctem usque
immoti constitere. Tum Marius locum hosti imminentem capere M. Claudium Marcellum
noctu imperat, atque ibi tandiu in insidijs subsistere dum hostem praelio occupatum, a tergo cum
20 clamore invadendi occasio se ostenderet. Data illi ad id negotij tria peditum millia. Consul
interea ceteras copias in aciem educendo ad praelium componit: conspicati id Ambrones, et
qui, praecipue adhuc erant Theutones irruptionem in Romanos nimis praepropere moliuntur.
Nam cum nondum ad plana esset progressus Romanorum exercitus, iniquo et loco et Marte
ab illis eit dimicatum. Dum enim reluctantur ipsis Romani et ascendentes manusque conferre
molientes repellunt, tactum ut impulsi facile pedem retulerint in campum et cum primi in
planicie aciem jam direxissent, clamor et turbatio exorta est apud novissimos. Neque enin
fefellit Marcellum occasio sed cum sublatus in colles fremitus esset, excitatis suis, cursu etc
clamore hostium terga invasit conciditque postremos. Qui dum proximos in se convertunt.
brevi totam aciem tumultu implent. Ubi vero delatos se in insidias vident, nec a fronte modo
30 sed a tergo quoque urgeri, haud diu restitere verum dissipatis ordinibus, vertunt se in fugam.
At Romanus fugientibus inhaerens supra millia centum aut cepit aut trucidavit. Unde in
stratagematibus suis Frontinus, "C. Marius, inquit, victis praelio Teutonis, reliquias eorum, quia nox
circumvenerat, circumsedens, sublatis identidem clamoribus, per paucos suorum territavit, insomnemque hostem
detinuit, ex eo consecutus, ut postero die irrequietum facile debellaret." Livij Epitome permulta tum
hominum millia caesa et nonaginta tantum capta author est, et in his regem Teutobochum, virum
mirae proceritatis et qui quatuor senosque equos, ut tradit Florus, solitus erat transcendere.
Eusebius non Teutobochum sed Teutomodum appellat. Orosio est Teutobechus, variante
nonnihil a prima nomenclatione dialecto. Massilienses, quod ad magnitudinem caedis attinet,
procedente tempore humanorum ossium congerie munijsse vineas dicuntur solumque
40 superfusis crebro imbre cadaveribus, humano cruore et adipe ita emaceratum, ut in summam
ubertatem et frugum incredibilem copiam resolutum sit. Biduo tum circiter pugnatum authores
habeo, quos inter Velleius Paterculus priore ac postero die amplius CL. M. trucidata
memorat, quamvis Orosius quarto die rursus utrimque productas in campum acies, et ad meridiem
usque paene pari decertatum discrimine innuat: Sed ejus in verbis si pro, quarta die, substituamus,
orto de, idem quod ante se authores dicet. Marius magna vi armorum ad triumphum
delecta, cetera in unum coaceruata, circumstante exercitu, veluti sacra peracturus, face subjecta
incendit. Multae inde fuerunt circa eum tum quarto, ut dictum, Consulem gratulationes
quintum illi deinceps consulatum favore destinantium, quem absenti oblatum, haud
multo postquam ad Sextias fuit Aquas pugnatum, inivit. Hoc adversus Theutones Marij praelium
50 ita Florus enarrat, ut nullam Ambronum mentionem faciat, strictim cuncta et veluti
per puncta in modum, ut sequitur, notans: "Ille quoque (Marius) non ausus congredi statim
militem tenuit in castris, donec invicta illa rabies et impetus, quem pro virtute barbari habent,
consenesceret. Recessere igitur increpantes et (tanta erat capiendae urbis fiducia) consulentes,
si quid ad uxores suas mandarent. Nec segnius quam minati fuerant, tripartito agmine
per Alpes, id est claustra Italiae ferebantur. Marius mira statim velocitate occupatis
compendijs, praevenit hostem prioresque Theutonos sub ipsis Alpium radicibus assecutus
in locum quem Aquas Sextias vocant, quo, fides numinun, praelio oppressit.
p.6
Vallem fluviumque medium hostes tenebant, nostris aquarum nulla copia. Consulto'ne id
egerit imperator, an errorem in consilium verterit dubium. Certe necessitate aucta virtus,
causa victoriae fuit. Nam flagitante aquam exercitu, viri, inquit, estis, en illic habetis.
Itaque tanto ardore pugnatum eit, eaque caedes hostium fuit ut victor Romanus de cruento
flumine non plus aquae biberit, quam sanguinis barbarorum. Certe rex ipse Teutobochus
quaternos senosque equos transilire solitus, vix unum, cum fugeret, ascendit, proximoque
in saltu comprehensus, insigne spectaculum triumphi fuit, quippe vir proceritatis
eximiae super trophaea ipsa eminebat." Quibus in verbis Ambronum, ut memini, nulla
mentio. Nec verum interim sit, quod de ijs Festus Pompeius prodidit, eos scilicet subita
inundatione maris ab ultimis etiam Galliae Germaniaeque littoribus cum Cimbris ac Theutonis
profectos: cum, ut ante ex Strabone ac Plutarcho patuit, illis sua sponte postliminio
accesserint, Tygenis et Tigurinis juncti, utpote gentis ejusdem populus, et a mari atque
oceano quam longissime semotus.
Erantque res hac belli vicissitudine admodum laetae quum alius a parte Cimbrorun
terror exortus est. Sic enim ut plurimum accidit, sive fortuna sit, sive aliqua occultior Nemesis,
quae nullam in humanis rebus felicitatem meram et molestiae expertem esse patiatur
adversaque secundis misceat. Iam enim Cimbri qui diversi a Theutonis et Ambronibus
abierant, Alpes tanta virium ostentatione transcenderant, ut intecti per nivosa adhuc
quibusdam locis iuga incedentes, ubi ad declivia et anfractus montium erat ventum,
lata scuta corporibus subiicientes velut tormento aliquo contorti ad imum per lubrica
ruerent potius quam laberentur. Communiverat interim Catulus castra ad Athisonem,
qui fluvius ex jugis Tridentinis lapsus Veronam interfluit. Cui sententiae et plures astipulantur,
qui per saltum Tridentinum Cimbros in Italiam descendisse authores sunt. Plutarchus
rem in dubium trahens ait cum Cimbris haud procul Vercellis dimicatum. Florus
in patentissimo campo concursum vult, cui Caudio fuit nomen. Velleius, quam recte
nescio, Raudium eundem vocat. Cimbri itaque rapidissimum fluentum superare adorti
clamore et baritu terribili arborum truncos validaque robora ad vim aquarum frangendam
ripis devolvunt, tumulos aequant, complent valles multaque huiusmodi ad hostium
terrorem moliri. Romani, qui ultra flumen castra metati fuerant, animo perculsi apertam
jam fugam meditabantur. Catulus cum sistere fugientes vix valeret, sed praetrepidos sibi
consulere videret, aquilam tolli jussit, cursuque ad primum agmen contendit abeuntium,
ducemque se praebuit, quo suam non patriae hanc maculam faceret, nec fugere, sed ducem
sequentes viderentur abire. Cimbri praesidium ipsum praepropere adorti, suam in potestatem
id redigere. Militemque, qui impositus substiterat, quod se gessisset fortissime atque
ex dignitate Romani nominis decertasset virtutem reveriti dimiserunt incolumem,
aeneo tauro ex more et consuetudine gentis prius iurato. Quod sane barbarorum, ut eos
Romani appellabant, haudquaquam barbarum factum: qui virtutem admirati eam etiam
in hoste tam insigni remunerandam beneficio voluerunt. Taurum exinde sub pugna captum
40 in domum Catuli, tanquam victoriae primitias, delatum memorant. De hac ad Athisonem
Catuli cum Cimbris concertatione, et quo adversus eosdem ea in fuga sit usus stratagemate,
egregius est apud Frontinum locus, quem, quod propius aperiat omnia, totum
adscribam: "Cum, inquit, pulsus a Cimbris Catulus unam spem salutis haberet, si lumen
superasset, cuius ripam hostes tenebant in proximo monte copias ostendit, tanquam ibi castra
positurus: ac praecepit suis ut sarcinas solverent, aut onera deponerent, ne quis ab ordinibus
aut signis decederet, et quo magis persuasionem hostium firmaret, pauca tabernacula
erigi in conspectu jussit ignesque fieri et quosdam vallum struere, quosdam in lignationem,
ut conspicerentur, exire: quod Cimbri vere agi existimantes, et ipsi castris delegerunt
locum: dispersique in proximos agros ad comparanda ea quae necessaria sunt mansuris,
occasionem dederunt Catulo, non solum flumen traiiciendi, sed etiam castra eorum
infestandi." Tradit autem Valerius Maximus sub idem tempus, et cum tanto Cimbrorum
impetu ex equitibus Romanis multi pulsi, deserto proconsule Catulo, urbem pavidi repeterent,
M. Scaurum consternationis ejus participi filio suo misisse qui dicerent, libentius
se in acie eius interfecti occursurum ossibus, quam ipsum tam deformis fugae reum visurum:
atque ideo si quid modo in pectore verecundiae superesset, conspectum irati patris
vitaret. Quae dum ibi aguntur, erat adhuc Romae Marius, post Theutonicam victoriam
ad triumphum accersitus, nec enim Cimbri tum propere acsesserant. Is hostium adventu
audito, confestim ad Catulum jam proconsulem, seposita triumphi cura, revolans convocat
p.7
e Gallia legiones. Quae ubi adfuere, trajecto Pado, institit arcere hostem ab Italia
Cispadana. Mirari interea Cimbri quid esset, quod Theutoni nondum in Italiam descendissent,
omnium, quae ad Aquas Sextias facta fuerant, aut ignari aut certe se ea ignorare
simulantes. Eorum legati, qui ad Marium missi, placide et sibi et Theutonis, fratribus suis,
terrat afignati petebant, eam habituni, quam Romani datam vellent. Ad ea subridens
Meius, mittte, inquit, hanc de fatribus curam: habent illi terram, quam tantopere optabaat:
habiturique sunt semper. Inde regulis ac ducibus gentis in medium productis, eoque
iuellect suorun clade anitis commotis in castra regressi sunt. Hinc e vestigio moverunt
i Mariun quiescenten adhuc et castra circum quaque tuentem. Primo omnium
to B O E x Cimbrorum rex cum paucis propius accedens lacessivit Marium, ut die etc
lco praefiuito prodiret deque solo dimicaret. Marius cum respondisset non esse moris Ro
aniut pugu cotmmittendae mutuarentur ab hostibus consilium addidit se suo non hostium
arbitrio dimicare. Hoc interim Cimbris iudultum ut dies ab illo tertius pugn.
loeus et eampus circa Vercellas statutus sit: qui ut habet Plutarchus cquitatui Romanorm
erat peroportuuus et ad tantam explicandam multitudinem accommodatus. Alij.
quod ex Floro et Velleio indicavimus ccuu sive udun eandei phanitiem appellant:
ut facile hinc error appareat authoris qui inscribitur de Viris illustribus memorantis in
Gallia apud Aquas SextiasCimbros. Theutoues in Italia in campo Claudio a Mario victos
ac triumphatos: cum ex adverso hic Cimbri ibi Theutones protriti sint. Prae ftitutam igitur
o diem alacriter obiere aciesque infestae utrimqne nec segniter in prociuctum deductae.
Erant in castris Romanorum duo et quinquaginta millia peditum. Marius suos in coruibus
locarat Catulus mediam tenuit aciem. Et ferunt eum in modum a Mario digestum
exercitum, ut victoriae laus non tam Catulo quam ipsi, qui abs et cornibus praeerat, accepta
tribueretur. Quod Sylla, qui illi praelio non tautum interfuit sed et rem literis prodis
dit haud obseure apud Plutarchum videtur innuere. Verum Syllae, qui Mario ex professo
fut inimicus, uuius testimonio haud quaquam hlc aurem praebuerim, cum prae cipua puguae
glornia, pasim authoribus testantibus penes Marium steterit. Cimbrorum pedites e
catris composite progressi acic quadrata constitere. Siquidem latera aciei singula, quod
Futarchus refert, terna millia DCCL, pasfuum obtiuebant. Equitum quiudecim millia
o fuere. Caleas gerebant, quae reprae sentabant saevarum belluarum rictus et inusitatas figuras,
quae et cristis alatis apparebant eminentiores. Erant et ferreis loricis exculti ac candidis
micabant scutis, pro telo habentes sluguli telum bipennc. Pede collato, ponderofis
uebantur et grandibus gladijs. Ac tune uon in frontem procurrere Romanis sed deflectentes
ad dextram id egeruut, ut intra se et collocatos a sinistra, quos habebant, pedites.
Romani intereluderentur. Verum haud fefellit id duces Romanos, quocirca priusquat
inhiberi miles poterat ac demonstrari ad vocem unius hostes fugam capessere omues
procurrere ad insequendum. Iuterim Cimbrorum peditatus instar vasti pelagi agitatus
iruebat.Ad quem concursum tam densus est pulvis in uubem elatus ut dempto rerum
ouunium aspectu vix intelligi potuerit quid hac aut illa parte gereretur. Sylla, qui praelio
ut modo dictum interfur potissitmum conflictum circa Catulum et illius legiones, in
quibus et ipse steterat, versatum tradit. Verum Syllae, qui is Marium, ut iuuuitus, iniquior
fuit, minus hlc fideipraesertim ipsi de se quoque verba sacienti tribuendum. Nam.
praeter caetera, Marij praecipue consilio factum fatentur omnes, quod ita acie concursum
sit, ut Solem a tergo Romanus habuerit; Contra Cimbri oculis fulgore perculsis parum
aut uihil, quod facto opus esset prospicerent. Quae res et ipfis praecipue obfuit omuiaque
difficilia reddidit. Florus Marium ait primo nebulosum diem nactum ut hosti inopinatus
occurreret: tum ventosum quoque ut pulvis in oculos et ora ferretur: et denique
aciem in orientem vertisse ut ex spsendore galearum ac repercussu quasi ardere coelum
videretur, quamvis aliter paulo referat Frontinus ubi iuqut Marius adversus Cimbros
o ac Theutones conftituta die, pugnaturus, firmatum cibo mditem ante castra collocavit.
ut per aliquantum spacij, quo adversarij dirimebantur exercitus hostium labore itineris
prodigaretur. Fatigationi corum deinde incommodum aliud obiecit, it ordinata suorum
acie ut adverso Sole etc vento et pulvere eorum occuparetur exercitus. Quibus aocesserit
quod ipsa gens sua natura mags frigonis, quam caloris paticnsmanante totis corporibus
sudore, magno cum anhelitu scutis ora obtegeret. Pugnatum est ad tertium calendas
Augusti, quo tempore vehementissimi sentiuntur calores ob aestivum solstitium.
Maiore itaque gentis parte caesa reliqui retrorsum ad castra recurrere. Ibi multi a mulieribus
p.8
fugam et dedecus aversantibus ferro obtruncati. Qudam currbus stantes, ubi
uihil aequi ab hoste impetrari posse apparuit, in sae suosque immaniter saeviere. Tradunt e
nim authores, quod ad laudem ac pudicitiam taeminarum, prcipue pertiuet, conugs
caesorum maritorum, postquam ex essedis carpentisquec amimose pro seliberisque suis pugnassent,
nec se victoriae litaturas viderent, orasse postremo Marium ut in numerum Veitaliun
virginum assumerentur, affirmantes aeque se atque illas virilis concubitus exper
tes futuras. Et id cum impetrare ab eo utpotu contra tas ac legem istius sacerdotij haud
possent suffocatis elisisque passim intantibus, etiam sibimet nocte proxima manus intu
lisse. Nec mirum id, cum in universum exsultare in acie solitos Cimbros, praeter alios, Valerius
10 Maximus memoret, tanquam glorios ac teliciter vita excessurosin morbo vero lameuntatos,
quasi turpiter ac miser perituros. Adit Pliuius, in ista adversus Marium pugua,
caesis dominis, casas corum plaustris impositas etiam canes ingentesque molossos ad
xtremum defendisse. Capta et hic supra L, millia, cecidisse bis totidem et amplius
memoratur. Eusebius ducenta millia caesa reftrt, capta millia octuaginta cum Livius caesorum
numerum haud ultra ceutum quadraginta fuisse velit, captorum vero circiter sexagiuta
millium. De edem ac quinto hoc Marij consulatu ita Velleius: Qunto cosuatu, ctra
Alpes in campis, quibus nomen erat Raudis, ipse Consul et proconsul Q. Lutatius Catulus fortunatissimo
decertavere praelio, caesa aut capta amplius CM hominum. Ubi docti, prout alij et praesertim
Eusebius jam memoratus, summas caesorum captorumque concipiunt, geminandam centeuariam
notanm cxistimant faciendumque CC. M, homimum. Florus Belcum regem in acie a
dimicantem impigre nec inultum occubuisse refert. Meminit etiam, quem supra nominavimus,
eiorgr, et Lugii aliorumque regulorum ac ducum, ut clcuxci et ig, sed vitio
scriptionis, corruptis vocabulis.Orosius. Quorum posteriores duos captos, cae sos priores
tradit. Forcatulus ex annalibus Gallorum anni ra, effossam circa Aquas Sextias loricam
iniicit, cum inscriptione, si fidem ea mereatur, eiusmodi.B E L E O S CIM B R O S.
At Flori (in cuius solius codicibus Beleur occurrit) membranae vetustiores non Beem sed
Fceeriun praeferunt, ut idem fortasse qui Bcrix fuerit.Plutarcho alij sque, ut iudicavimus.
nominatus, quamvis et sut, qui Bol regem appellant, a quo, ut ante memoratum.Scaurus
trucidatus, cui et illud accedat Forcatulo et eius anualibus minus favens, quod pugna
30 haec cum Cimbris habita, non circa Aquas Sextias, sed in campis Italiae ultra Alpes,
Raudis, ut indicatum, Velleio dictis, sit depugnata. Tertia Tigurinorum manus, qui quasi
subsidio Noricos insederant Alpium tumulos in diversa laps, fuga sibi consuluit.Praedam
milites Marij diripuere: spolia, tubae et cetera insignia in castra Catuli delata sunt. Orta
inter Marij et Catuli milites contentione utrorum praecipue opera victoria videretur
quaesita.Parmensium legatorum judici o Catuli militibus ea laus attribuebatur, quia plura
pila corporibus hostium infxa reperiebantur, quibus Catuli erat nomen, quam Marij insoriptum
fama tamen et decus omne ob consulatus maestatem tun priorem adversus
Theutones palmam et Catuli fugam Caio Mario vindicabatur. Populus Romanus tertium
eum conditorem urbis appellavit, quod non minori discrimine tum Roma esset servata,
quam cum Senones a Furio Camillo ex urbe eecti fuere. Velleius Paterculus ea victoria
meruisse Marium ait, ne eius nati rempublicam paeniteret, ac bona malis repensasse.
Hilares itaque ac laeti cives una cum uxoribus et liberis, quisque domi suae. Dijs simul ac
Mario libaverunt. Quin et ipsi uni uterque tniumphus decretus est. At ille, quo tantis rebus
gestis, suam omnibus commendaret modestiam una cum Catulo triumphavit. Post
tamen triumphum, quod Liber pater Iudicum ex Asia ducens triumphum, cantharo potare
consuevisset, ipse quoque eodem poculi genere usus memoratur, ut inter ipsum vini haustum
patris Liberi victorijs suam hanc Cimubricam: ut habet Valerius, compararet. Quanta
interim eum conficiendi praecipue hujus belli sollicitudo habuerit, ex eo etiam liquere
potest, quod Dorotheus quarto Italicorum, ut author est Plutarchus, tradat, durante bello
in somuis praemonitum, victoriam ei adspiraturam, si prius victimam filiam.Calphuruiam o
nomine. LDijs faceret: Atque ipsum, posthabito patriae saluti proprio affectu, filiam immolasse.
Praeda porro licet militibus ut est dictum, cesserit, praecipua interim spolia manubiasquent
et modo iunui fuisse reservatas inque castra Romanorum deportatas vel illud
quoque indicium est, quod elapso exinde tempore insiguis ille arteque mirabili ex lapide
permaguo quadrato supra Naruemn pous, cuius tanti fuere attestantibus hodieque ruderibus,
arcus, ut ijs altiores sibi haud uuquam visos fateatur libro primo belli Cothici Procopius,
ex C IB RIC I sit Ss P O LIIS ab ipso Augusto exaedificatus. Hunc tam
p.9
laetum tamque felicem libertatis Italiae assertique imperij nuncium non per homines ut solebat,
accepisse populum Florus ait, sed per ipsos (si fas est credere) Deos: Quippe eodem.
quo res est gesta die visos pro aede Castoris et Pollucisjuvenes laureatas prtori literas
dare, frequentemque in spectaculo rumorem Vs C TO RiE C I b R I C E FELICITER
dixisse. M. Cicero, quod ad honorem quoque gentis et Marij sempiternam
hanc victoriam facit refert poetam Archiam CIMBRICAS RES adolescentem
uttigisse: et ipsi illi Caio Mariolicet ad studia humaniora durioriob id tamen jucundum
fuisse. Et Seueca exinde stragis tam insignitae causam inquirens, uiinquit, cimro.
rum Theutonumque tot millia superfusa Alpibus ita sustulit, ut tantae cladis notitiam ad suos non nuncius,
pertuerit mi quo erct ll r pro virtute: qu ut liqueno percuit / frcvit: oi it
sepiursvi exitio et, inuuere scilicet volens solum obfuisse impetum ac ferociam gentis, quo
minus victoriae ubique litans totum qua late patebat. Romanum imiperium pessunderit
fatente idipsum quoque aequali propemodum eorum temporum Sallustio, qui Caepionem
Manliumque atque inde ad suam usque memoriam Romanos ita habuisse ait alia omuia virtuti
suae prona tuisse excepto Gallorum populo, qui cum non de gloria sed pro salute certarint:
Gallos eo loci Cimbrorum Theutonumque gentem vocans, quod in Gallijs primuum
audita eorum arma. Ita enim sub finem belli Iugurthini habet: er iem teiur uvers
Cuo c ciur notr, epioe c M. Mcno mie pugnotum, uo metu tul omi contre.
erot.: iij: inde usyue noitrum menoriom Romani sic habuere: ii omnic virtuti suae prona esse:
o cum u proslute, non progori certure. Se ptum delum in umid coectu c lugurtbam
Romam vinctum adduci nunciatum est, Marius consul absens factus est, et ei decreta provincia Gallia.
Ea tempestate spes atque opes civitatis in illo sita. Hactenus Sallustius. Cujus verba, quamvis
proprie, ut dictumTheutones Cimbricumque hoc bellum respiciant, in universum tameu
de ijs etiam Gallis populisque transalpinis intelligi possunt, quos Senones dictos Plorus
ait, quique urbe inceusa, a Camillo mox caesi fuerunt: atque inde sub nomine lusubrium
GalloruuBritomaro ac Viridomaro ducibusItaliam iufeitarunt, t omittam, qui.Brenno
archego, pervasa Graecia Delphicoque templo incenso. Gallograeci suunt appellati. Quo
rum expeditiones omnium hanc Cimbricam lustris annorum permultis praecesisse ex authoribus
constat. Nam a Viridomaro ad primam usque victoriam Cimbrorum, fuso ac
o fugato Consule PapirioCarbone, sunt anni plusquam centum ac tredecim. Duravit autem
bellum Cimbricum ab eusdem Carbonis ad quintum usque Consulatum C. Marij annos
novem circiter. Quod cum colligi ex superioribus perfacile queat hic repetere aut demonstrare
curiosius supervacuunm puto.
Porro Cimbrorum hac strage a Romanis edita: neutiquam tamen, quod nonnullis placuit
universa simul gens eadem ad internecionem deleta. Nam tametsi vires eorum plurimum
e attritae fractaeque sint, adeo ut robur et potentiam pristinam haud facile nec subito
recuperare potuerint reliquiae nihilomiuus tam extra quam intra chersonesum mansere
superstites. Caesar enim, quod modo relatum, cum dixisset Cimbros Theutonesque.
ubi in Galliam Italiamque iter tacerent impedimenta, quae secum agere ac portare non
o poterant, citra Rhenuu cum praesidio sex millium hominum deposuisse, adiecit continuo.
eosdem profligatis in Italia socijs ac popularibus multos anuos a finitimis exagitatos.
quum alias bellum inferrent, alias illatum defenderent, consensu eorum omnium, pace facta,
inibi locum domicilio sibi delegisse: atque ex illis prognatos Advaticos, quos hodieque
uxta Eburones et illo circa Mosam ac Scaldim districtu teneri omnium propemodum et
constaus sententia est. Quam vero iugeus illae Cimbrorum reliquiae Advatici, populus
fuerit, ex eo patebit, quod in opido eorum, cum id a Caesare expuguaretur, reperta sint capitum
millia LIII. Adeo ut mirari subeat, cum sex tantum hominum millia a Cimbris
Theutonisque in Provinciam atque Italiam euntibus circa Rhenum custodiendis impedimentis
relicta fuerint tam exiguam manum non modo longe latequt per ferocissimas
o prope ad Oceanum nationes penetrasse verum etiam in tantam tam brevi excrevisse
multitudinem: ut Caesar solis quinquaginta annis post, intra id opidi tot millia hominum
repererit, quos ille per sectionem, ut postea addit, omnes distraxit. Neque interim credi
par est, totam tum gentem Advaticorum inibi conclusam venumque expositam fuisse.
quia postea bellum vicissim adversus Romanos una cum Nervijs repararint, teste eodem
Caesare.Cunde haud absimile vero sit, eos haud paucorum ex popularibus, qui in Italia Galliaque
cladi superfuere, regressione paulatim auctos, aut alios eusdem procinctus in proximo
socios habuisse qui cum ipsis et vires et domicilia unxerint. Io ipsa autem Rheni
p.10
ora, ubi, ceteris Caliam Italiamque petentibus, sex millium praesicdium relictum ex Caesare
est memoratum, quis etiam ambigat ita pedem ab ipsis tixum, ut non modo suorum
aliquos, sed illi pago, qui est ex advecso Coloniae Agrippuuae positus iuit dictus, ex Theutonum
Tuisconunque gente suam aomenclaturam reliquerint Deiude cum ingens, ut
meminimus, eorum manus ab ipso Mario in Italiam captiva detenta sit, verisimile eit conplures
eorum exinde in Gallias non modo, aut patriam regressos, sed et aliquos etiam Italici
caeli amaenitate illectos ibi substitisse, et ab ipsis paulatim Romanis militiae similiumque
dignitatum muneribns, utpote viros Martios ac bello suetos, esse lonestatos. Quo
inter censeri possit, quem authores nonnulli Culu, alijuque plures, cimum memorant:
qui, ut uarrant, latentem in paludibus Minturuarum proscriptun postmodo Mariuum oce re
cisurus, vultus ejus maiestate deterritus retrofugerit: ut omittam L, u imte, qui
primas partes invadendi iu Curi Caesaris teste.Suetoniouna cum Bruto Cassioque susceperat.
Cujus et Seneca epistola 83 meminit, eum dictitans et nimium in vino et scordalum [!? ] fuisse. Ita enim verba habent: Tullius Cimber et nimius in vino et scordalus.
Iutra vero Chersonesum et suo in solo imperante statit post Iulium Caesarem Augusto.
retinuisse etiam tum Cimbros veteris imperij fotmam vel inde constat, quod illi ipi Augusto,
ut memoratStraboaereum lebetem peculiari quadam religione abs se consecratum
per legatos dono miserint, ut eo facto dissido veteris et iniuriarum memoriam quasi abolerent,
ac novae quodammodo amicitiae faedus pangerent. Ri legati voti sui compotes facti
domum exinde alacres reversiut Strabo idem retert addens etian tum antiquas suas se a
des ac nomen intra chersonesum ad Albim paeue usque, inviolatas tenuisse refellens ac
notans eos, qui, ut incertis vagatentur sedibus et latrocinijs victumu quaeterent, diluvio aut
aestu maris compulsos tradiderant. Verba Strabonis ita habent: De Cimbris quaedam inepte
dicuntur, quaedam probabilitatem habent. Non enim hac de causa eos, ut incertis vagarentur
sedibus et latrocinijs victum quaererent compulsos crediderim, quasi e peninsula,
quam inuhabitabant, diluvio fuerint eecti: cum hodieque antiquas incolant sedes, nuperque
Augusto lebetem, qui apud ipsos sacerrimus habebatur, douo miserint amicitian
txpetentes, et veniam illatarum injuriarum, eaque consecuti domum redierint. Et ridiculum
sit, eos uaturali ac sempiterno aestuiquotidie bis contiugenti, iratos solum vertisse.
Quin et fgmentum videtur, eluviem aliquando immodicam accidisse, cum id genus Ocea
oui accidentia intendantur quideua ea et remittantur, sed ordine tamon suo ac modo. Non
recte etiam is, qui arma adversus exundationem cepisse Cimbros ait, etc. Quamvis inficiandum
interea haud est, quin recte notarit Plutarcbus atque inde Festus.Cimbrorum ipsorum
lingua, quam illi Cermanicam aut Gallicam vocant, dictos Cimbros latrones, si nimirum
vox latronis, quod alibi iniecimus, pro milite ac bellatore sumatur. Latrones enim
v vi rivi: dicti, id est obsequi et mercede servire. Vel si placeat magis Latina Varronis
notatio, appe llati ctrs, quai lateroner seu assistentes lateri regis, ude in Paenulo Plautus:
Hic atro in tart fut id est, tilitari sacramento auctoratus. Et apud Nonium Cracchus:
u cu regem i atroro fti ctipenum ccceptci, quomodo et passim veteres:
Cimbri igitur Gallorum lingua latrones intellecti id est, viri mlitares ac bellatores. Etao
est hodieque Danis Cimet, fmer seu aemer. / ugute, pugis, ctete.. Extremis autem eiusdem
adhuc Augusti temporibus.Drusius Oermanicus, priviguus cius. Dux Rhetici atque
inde Cermanici beli oceanum Septentrionalem primus ducuu Romanorunm naviganus.
classe Cermaniam circumvecta, testante Plinio adusque CIMB R O R M P R O.
M O NT O R T M quod Bouderge hodie aut alterum ab illo ccgenr promontorium
nostratibus est, pervenisse memoratur. Quibus deinde et Tacitus adiicit, fama tum vulgatum
etiam H E R C L IS C O L M N As illo Oceani tractu reperiti: nec detuisse
audentiam Druso sed obstitisse oceanum in se siul atque in Herculem inquiri.
Quas columnas, quod eruditis nonnullis ad eam Scandinaviae excelsam rupem, seu promontorium
est, quod hodie C O L tam indigenis quamn alijs ac vulgo praeteruavigauti o
bus solet nuncupari, referre libuerit, id minus firmum existimo ex solo praesertim etyuo
quod vocabulum C O L vel ab hercule vel a columna mutilatum augurentur. Plus pouderis
aut saltem fidei colorisque narrationi superaccedat si dicamus ibi adhuc obtineri
hodieqet veluti religione apud naucleros sacrum haberi, ut titones, quibus boreum mare,
et istud praecipue promontorium praeteruavigatum non est statis ceremouijs inaugurati
excipiautur, maloque nautico alligati aquae marinae aspergite, quam haustro afsundunt.
ceu libamento quopiam expientur: Quomodo et olm de Caditanis eiusdem Herculis
p.11
columnis Strabo retulit, solitos nimirum navigantes ubi ad eas praevenerant, quasi cursu
et meta laborum absoluta Herculi sacra facere. Eiusdem praeterea Augusti temporibus
superfuisse manubias amplaque spolia ex Cimbrico triumpho quem Marius Catulusque dueruut,
liquet ex ijs, qu) am ante de ponte Narniensium retuli, eum nimirum ab Augu
sto exaedificatum ex Cimbricis spolijs, attestantibus qui id Narnienses ipsos confessos
muemorant, authoribus.
Post haec tempora minus in historiam Romana celebratum invenitur Cimbrorum vocabulum
adeo ut suo aevo Tacitus qui sub Trajano claruit, parvam eorum civitatem, sed
gloriam ingentem fusse commemoret: intelligens scilicet civitatis nomine non opidum
e aut urbem sed collectam ac constitutam civium multitudinem, jure ac legibus viventium.
Ptolomaeusqui ut omnium ex antiquis fere ultimusCiubrorum meminit, eorumque chersonesum
accurate descripsit, ita inter primos mentionem Saxonum facit.Cimbris eosdem
conungens. Nec omittenda inter hos Imperij Notitia, qu mentionem Cimbrianorum
militum injicit, qui ex populis Cimbricae chersone si lecti militaverint sub Comite Africae
una cum Celtis: habentes insigne parmam rubeam cum orbe luteout eos deseribit eadem
Notitia. Mentio quoque eorundem inter legiones Palatinas duodecim. Taciti vero
et Ptolomaei de quibus dixi aevum in annum propemodum Christi centesimum coincidit.
Cui si accedant centum illi et undecim ante natum Christum anni a prima Cimbrorum
expeditione supra inchoati, colligentur ad loc usque tempus anni ducenti et undecim.
o Atque inde si reputemus tempus, quo in literas est missa Imperij Notitia, ad tempora Constautini
Magni et ultra progrediemur. Nam et Claudianus quoque, qui Arcadij et Honorij
aevo claruit, cum Romauae militiae Stilico esset praefectus. Cinbros haudquaquan tacuit
illo versu:
Lctisyj: puluxic exit
Cimbrus, et ingentes Albim liquere Cherusci.
Quin et idem Claudianus de victoria agens Alarici, qu in annum incidit Christi circiter
quadringentesimum, et quod excurrit, haud obscure innuit totum id more, quod nunc Norvagicum
OCermanicumque ad littora usque Flandrorum appellamus, quodque Rheni in
se utrumque ostium recipit baud aliter per ea tempora quau Cimricm iutellectun noo
ninatunque ubi iquit:
cimrit Tety.
Diuis fd comit ene meotu.
t it quoque, quod nonnulli concludunt illa maris Oceani inundatio, de quam authores
referunt, quaeque Cimbros ab extremis oreae littoribus ad oras Rheni digressos petere
Galliam Italiamque compulerit, non de ipsorum littoribus quod etiam Strabo ut retulimus,
confutat, sed de maritimis et humilibus praesertim Chersoneso proximis finibus, in
quibusut ft, primo consederint, sit accipienda. Et esse hodieque eam littoris ibi faciem.
praesertim Ditmarsi Stormarsi et ea maritima ora, cui Fsc illa, quam Saxo Grammaticus
vnoren vocat, est adsitacrebraeque ibi quarum meminit historia, eluviones loquuntur.
o His autem superatis in patentem atque intimam se effudisse primo GCermaniam, atque iude
ad Gallos flexisse, itineris ipsorum atque expeditionis series) am memorata declarat, ut et
verba Posidonij apud Strabonem, quibus etiam Boios ac Bohemos habuisse intestos intelligitur.
Ita euim verba habent lib, vi i. Idem perhibet Boios quondam Hereyuiam in
coluisse sulvam, ac Cimbros, quum ad ea loca se contulissent, ab ijs repulsos, ad Istrum et.
Scordiscos Gallos descendisse: Iunde ad Teuristas et Tauriscos itidem Gallos: tum ad.
Helvetios, auri divites ceterum pacatos.
H c igitur tam longi aevi et antecedente atque intermedio spacio, a Saxone Crammatico,
et qui cum secuti, longus recitatur Regum catalogus, qui omnes intra Daniam regui
diadema tenuerint. Horum a Dano, qui umblo patre natus Daniae uomen dederit.
ac multis ante Christum seculis omnium primus fuerit, ad usque Frothonem tertium, qui
circa Christi demum natalem (cum illa ad Augustum Caesarem Cimbrorum legatio de
qua ex Straboune modo retulisientibus licet domesticis annalibus ipsoque Saxone, perageretur)
regnare caeperit, quatuor et viginti reges recensiti: Et ab ipso vicissim ad Cotricum
uique, qui cum Carolo Maguo belligeravit, illis etiam plures enumerati. Quorum
ego et nomiua et facta etiam praecipua secutus praesertim Saxonem ita deinceps recensebonon
ut ea vel affirmare vel refellere sit auimus, sed tantum ut suo exinde et loco et
p.12
ordine possit constare, nos domesticae historiae rationemetiam lac parte habere, nec eam
negligere prorsus aut in totum seponere voluisse: nec debuisse etiam, aspectu praesertim
Saxonis Orammatici cujus hoc tlagitet non modo, quam hodie stupemus, ob stculi, in
quo vixit, barbariem adtmirabilis eruditio: sed eus quouue, in rebus praeeipue patriae et
memoria nostram tam longe remotis, quae passim suggerit, etiam famam ac fdom quasi excedentia
subinde commemoraus, recondita ubivis observata documentaque.
DANVS REX I.
A Dano igitur Humbli filio, jam indicato, non a Dauais, ut proditum Dudoni.Daniae
regnum appellationem sortitum Saxo alijque Saxonem secuti volunt. Ei tra.
Ater fuerit Anglus nomine, a quo, ut praeside ac rectore Anglicae gentis in Cimbrica
ChersonesoCutiam nunc dici mus, principia promanariut. Cuius exinde, post secula aliquot,
successores Britanniam potitipriscum iniulae nomen novo patriae suae vocabulo Angliam
appellitantes, permutarunt. Quod, perperam intellecto Saxoue, de Anglo ipso, non
posteris ejus accipit Crantzius. Paternum vero Humbli nomen testetur exilis hodie, olim
Humbli palatio celebris apud Sialandos pagus Humbelbeque, ad ripam Oresundae freti, amaenissimo
in idem fretum prolpectu collocatus, sicuti et Humeore arx haud procul Riug
stadio in ipso propemodum ceiusdem Sialandicae insulae meditullio sita quondam, ubi nunc ao
est farrestada. Dano autem qui rerum dominium tenens regi tamen nominis expers
egerit, e Gretha, summae inter Theutones dignitatis matrona, duo filij nati Humblus et Letherus.
Haec ad aeram anni bis millesimi nongentesuni ac decimi a mundi conditu referuntur
a quibusdam, qdi fuerit ante Christum annus millesimus trigesimus nonus, et quod
excurrit. Cassarus haud ultra annum CCCCC, ante Christum aguoscit. Saxo de cal
culo et aera annorum securus rem solum ponit.
HVMBLVS REX II.
Post Danum ad electionem novi principis digressi proceres. Hi ex more gentis electuri 30
regem addixis humo saxis insistere suffragiaque seorsim depremere singuli consueverant,
e firmitate subiectorum lapidum de facti constantia quasi omen captautes ut
Saxo memorat. Eoque ritu Humblus Dani hlius avi paterni nomen gereus novo patriae:
beneficio rex creatus sequentis fortunae malignitate ex rege privatus evasterit. Bello si
quidem a fratre Lothero captum, regni depositione vitae spiritum sibi mercatum ut Saxo
refert, ita alij interemptum ab eo tradunt, juxta fortassis illud, quod de Romulo quoque
et Remo fratribus cecinit Lucanus:
Froterno priv dervtegune muri.
Ei liberos tribuere nonnullus video ex Adelaquam nominant.Guttonis Cutiae principis
filia. Danum et Boghium.Saxoni nuspiam nominatos, qui et nobis idcrco omissi hoc lo- qo
co, aut obiter saltem, si quis ad rem pertiuere existimet, indicati.
v v
L OTR E R Vs oii
C CE D E Ns deinde fratris paricida Lotherus, nequaquam tolerabiliorem regem.
quam militem agens ideoque nec scelerum diu impunitus, ab ipsa, quae regnum concesserat
domestica nobilitate, et regno et vita spoliatus est. Saxo scribit patriae consternatione
peremptum, eadem scilicet spiritum eripiente, quae dignitatem largita fuerat.
praesertim cum illustrissimum quemque vita et opibus privare, patriamque bonis civibus
vacuefacere, loco probitatis duceret: tumn et sceptri aemulos i udcaret, quos uobilitate vi, co
debat pares.
KKK
KKK
SCIOLDVS REX IV.
SCIOLDUS Lotheri filius, naturam a patre, non mores sortitus, avitis virtutibus feliciter
respondisse memoratur, quinde cimque uatus annos adeo inusitata corporis mole
iustum humanae staturae et modum et maguitudiuen praetulerit tanque excellentis animi
p.13
udole fuerit ut ab ipso deinceps ceteri Danorum reges communi vocabulo cioldvgi
Sint nuncupati. Iuter cetera roboris sui experitmenta narratur adhuc adolesceus cum
venacioni forte fortuna interesset obvium habuisse inusitatae magnitudinis ursum eum.
que telo vacuus ciugulo suo religatum eousque detinuisse dum necandum comitibus
praebuisset. Hic cum speciosissimae puellae connubium singulari certamine inter Ale.
annos provocatus meruisset, interfecto eorum satrapa Scato eiusdem puellae competitoce,
filium ex eam Cramum sustulisse memoratur, atque inde non armis modo sed et pacscharitate
maguisque fuisse rebus conspicuus, utpote qui omnem Alemannorum geu.
ur, perinde ac ducis sui interitu debellatam reddiderit tributariam.Inter cetera dictum
tus a Saxone pulcherrimum refertur, quo affirmare sit solitus, peciom cd te, gloio
de: veduncre eee. Frifci scriptores, interque eos Cornelius Rempius.Frisios, post
prinun gentis suae conditorem Frisonem, praeceptionum ejus, qui liberos eos et ajugo
peregrino haberi immunes voluerat, immemores, ad regem Danorum, cujus nomen non
pouit, legatos mrsisse seque eius submisisse imperio refert: Atque inde eosdem taedio externi
dominatus eiecisse aut obtruncasse quem praesidem constituerat Danorum rex: uxorem
vero eius, qu et soror Daniae regis erat, relictam in Frisia gravidam navi impositam cum
tgnomiuia domum remisisse: natumque ex ea mox filium caedis paternae a Frisijs perpetrate
ultorem: utpote qui, accepta a rege Danorum classe ad littus Frisiorum appellens congregatos
Groneburgi septem Frisiae Zelandiarum judices benigne in navem receperit
ceceptosque in Daniam avexerit: atcque ibi eosdem vel mori vel ad vetus reducere obsequium
Frifam coegerit. Addit Rempius haec ista quatuordecim annis natum prae sidis filium perpetraise,
ac ea aetate inusitato corporis incremento pertectissimum humani roboris praetulisse
specimen: adeo ut verba ea postrema, cum sint Saxonis nostri Orammatici de Scioldo, cuus
muentiounem facimus, loquentis, operae pretium putavi rem ut est a empio proditahoc
loco vel obiter retulisse. Memoriam ac nomen Scioldi, regia oluu eius / hodierno adhuo
die cxee teitetur.
A Mv s e x v.
Ct o oo adhuc vivo sed aetatis ultimae Cramus surrogatus, non tantum patrij diadematis,
sed et paternarum virtutum haeres ijs corporis animique praestantissimis dotibus
proeditam adolescentiam ad summum gloriae culmen promovit / tantumque magnitudini eius
tributum, ut in vetustissimis vatum carminibus ipsius vocabulo regia nobilitas censita me
muoretur. Primus, occiso Suetiae rege Sictrugo.Sueciam Daniae adiunxit, quae situmque ar.mis
imperium ut possessione certiore firmaret.Suarinum othiae praefectum, quem regui
affectati suspectum habebat, in pugnae certamen evocatum e medio sustulit. Et tandem
post alias aliasque gloriosas victorias multaque egregia facinora a Suibdagero sororio gene
roque suo. Nortagi rege, finibus eius pulsus atque inde in Dania, dum stupratae iororis
iui uriam ac lacessitam filiae pudicitiam ulcisci conatur, ab eodem oppressus occubuit. Saxo
addit ab ipso antea, inter sacra mensae interque complexus amicorum, dum nuptiae celebrantur
cum Sumbli Finnorum regis fliaobtruncatum Saxoniae regulum Henricum nomine.
qui ea nuptias (a perfido patre pactas j am ante Cramo) / rapuerat: Additurque et necis iu
de causam Oramo natam, dum reguli et affues Henrici principis, in ultionem caedis eius
Suibdagero Norvago copias auxiliaque adversus Cramum subminiltrant. Filios reliquerit
Cuttormum.Hadingum et utroque priorem Suibdagerum. Sed is quod ex Saxoue
manifesto liquet, uon filius, sed gener sororiusque fuerit:
sus Da E R uvs E x v i
TTcr orum Cran Suibdagerus Norvagiae primo atque inde post Crami caedem.
oDaniae Suetiaeque imperijs auctus omnium primus triuimn borealium Daniae Sue.
tiae ac Norvagiae regnorut Rex metoratur, ab Hadingo deinde rami filio navali prae.
Iio, ut dicetur, in ultionem paternae necis, circa Codlandiam interemptus. Dum autem
rerum per boreae regna solus potitur / ut eriperetur ejus faucibus Crami uterque filius Cutormus
et Hadingus, quorum alterum Croa alterui Signe fuerat enixa, deportari am.
bos educator eorum Brachius in Sueciae extreias oras curarit atque ibi Vagnophi et
Haphal gigantum tutelae commendati. Quo relato Saxo Crammaticus sumptam ex eo
occasione ad sui excusationem eorumuque, quae ut incredibilia super gigantibus subinde
p.14
commemorat ipterserit noonulla de triplici fatidicorum apud boregemtes geu
ipse mathematicos magosque vocat. Horum primos eximiae et supra humaunum modum
staturae ac roboris exstitisse viros memorat, gigantes aliquando, quandoque athletas pugilesque
appellaus: Secundos ab his, physiculandi praecipue solertiam callentes, fuisse vates
ac spiritu Pythonico praeditos ait tantumque ingenio prioribus praestitisse quautum
ab illis vincerentur corpore. Eosque de rerum quoque suma cum gigantibus saepe
numero bellis certasst quoad superato tandem giganteo genere, sbi non modo regonaxs
dius verum divinitatis etiam opinionet conciliarint: utrosque autem mira ac e
strosa operari solitos. Tertium genus pullulasse ex prioribus innuit majorum tao
suorum indoli, uec corporum molenec artibus respondisse.Que cum Boreae genti qua r
si propria recenuseat Saxo sciri refert euu ex intim ac erudita autiquitate quae baud
dissimilia suppeditat eam omnem rerum ac verborum supellectilem arcessivisse. Nam
de mathematicis magisque Italia urbeque pellendis quoties facta senatusconsulta repe
titaque legimus in historijs Physiculatores autem vel, ut ipse loquitur, praehysculandi solertiam
obtinentes ccqui ali quan quos Martianus Capella eaden uteus voce re
fert, psicutt extorum prscc vticinfe eduiqu emcgu: In auntiquioribus quo
que Clossarijs nonne legere eit pscuo, ptio Dr, scat cugur not exts
imucntit qurent. Et ut propius ad rem veniamus illi ipsi quos vocant authores. Cel
tarum Druidaenonue tales fuere cuiusmodi hi Saxoni describuntur? E quibus Cicero
lbro prio Divinationum Divitiacum duum fuisse ait, qui et naturae rationem quam
physiologiam Graeci vocant, notam sibi esse proftebatur et partim auguruspartim
conj ectura quae essent futura dicebat. Quodque addit Saxo eosdem cum gigantibus
de summam rei certasse: atque eis postremo imperaudius armis extorsisse nonue im
eo ipso quemjam nominavimus Divitiaco Eduo ruide clarum est qui ut Caesar
habet, annuo apud Eduos magistratu praeerat, et apud Suessoues Rex, totius Galliae potentissimus
ut omittam, quod recitat, apud Suidam Dio Prusaeus qui ipsis etiam res
gibus dominatos adiicit. Certe in bellis utramque eos pagitnam fecisse cum adhortan.
do tum eventa ac rerum statum praedicendo Iacitus alique demonstrant. Qu et o
riginem eorum e Britannia et Boreae hisce insulis arcessunt generali vocabulo Drui.
des nominantes. Quod vocabulumAmmianus Marcellinus seorsim accipiens in tmoq
dum fere ut Saxo noster, tres eorum sectas facit Bcrr Eadugcr et Dric appellans.
Quorum Berr fortia virorum illustrium facta versibus cecinisse refert: Eubuger summa
et sublimia naturae indagasse Druids vero ingenijs celsiores secundum Pythagoram
quaestionibus occultarum rerum altarumque erectos ac despectantes humaua pronun.
ciasse animas immortales. Quorum loco primo Burd quamvis Druidibus ex authoribusjam
ante et a Saxone relatis non respondere videantur illis tamen vel maxime in.telligi
et hos esse eos vates, ac poetici spiritus viros ex ipso Saxone liquebit quorum
vernaculis carminibus adiutum se haud parvam historiae suae partem contexuisse in operis
prooemio fatetur: utpote haud alias de rebus istis remotissimis memorias aut an.
nales apud suos reperiens attestante scilicet et Tacito eiusmodi olim versiculos Cer, qo
maniae gentibus annalium loco fuisse. Hi ergo inter Druidas a sono et murmure quod
cantitando edebant Bardi proprie appellati Belgae vulgo erex dicunt Dani ab eadem
nominis ratione Scicdror vocitarunt. Et id eorum ab Ammiano celebratum off.
ciun ac nominis vim etiam ante Ammianum expressit eleganter Lucauus:
Vos quoque qui fortes animas belloque peremptas
Lcdiur in ongu oter dvtttr evu
Purimecn ft carmio Bori.
Nec aliud est quod Saxo superius de Scioldo in ordine regun quarto loquens dis
cebat eius magnitudini a posteris tantum tributum ut in vetustissimis Danorum o
carminibus ipsius vocabulo regia nobilitas censita sit: Vetusta scilicet carmina intel.
ligens ea ipsa de quibus jam dictum. Quin et illud ex eodem liquet, magnitudi.
nem corporum eximiam aut regum aut qui regibus proximi fuere tum peculia.
rem ac propriam habitam. Nam qui negare velint gigantea mole et extra commu.
uem sortem homines posse existere aut exstitisse olim ij sacram non modo omuem
ac prophanam historiam inficientur necessum erit sed naturam quoque ipsam ne.
gent quae ut iu nanis et pumilionibus producendis saepenumero ludit ita luxuriatur
p.15
vicissim in alijs, quos statura et mole praestare ceteris videmus. Et ue longe abeamus hoc
decus ac robur corporum boreae populis, quod hic Saxo iniicit prae reliquis contingere
ec olim fuisse, praeter Tacitum, qui agna ermanorum corpora agnoscit etiam Caesar
oculatus testis de Gallis quoque illis primis et antiquissimis fateatur, qui ait plerisqs hominibus
Gallis prae maguitudine corporum suorum brevitatem Romanorum cootemtui
fuisse. Et HRirtius de bello Africo allis Cermauos jungens. Culorum fermcnorumque con
pers irifc eue iitudej: exititi retert: ne repetam, quod de Cimbris ipsisque Danis
et rege praesertim Theutonum Theutobocho superius est relatum, eum quat ernos senos.
que equos tranflite solitum ac tantae in triumpho proceritatis conspectum ut super tro.
o phaea ipsa immineret. Cum igitur Vaguapho Haphiloque gigantibus in tutelam ac disciplinam
traditi a Saxont memorentur rami uterque filius, nihil etiam co indicatum aliud
voluit, quam quod inter Druidas illos vetustissmos pro more obtinebat, ut gentis nimirum
suae nobilissimos erudiendos acciperent testante id de suo adhuc aevo Pomponio
quoque Mela, ubi de ij sdem illis Druidibus loquens inquit.Pocent mute nobiltmr genti
du du, vce emus, m ec ent in cv stius.
per
v R M s t E x v t s.
E o ea r u n Suibdagerus iu gratiam conugis suae hoc saepius esflagitantis, fra.
o trem eus utormum uterinum rantius vocat, rami filium ab cxilio Suetico
domum reductum rebus atque imperio domestico praefec isseassumpto eo ut successore.
sed clieoteluri ac bent ficiario. Alij autumant Suibdagerum ipsum, consium sibi caedis in
Oramum parentem Cutormi perpetratae subsistere in Dania haud auium, factaque fuga
sbi consuluisse, ue, quod meruisse se non ignoraret, expectaudum semper ac metuendum
bberes.
A oi o us rum x v i t t
A o t o us: Crami filius alter, ex Signe natus: parum pensi Snibdageri gratiam
o iubeus postquam omnem fere iuventae aetatem militiae laboribus transegisset, prae
stigis tandem atque amore Hurigrepae inescatus: atque inde ad Curetes digressus cum
ibi captus iterumque dimissus a Ilrati regem devenisset, et eum, armis sumpti intra
unae opidum vbsedissetvidereturque urbs ob mnium altitudinem inexpugnabilis, traditur
ingenioso commento dlversi generis aves liospitio urbis assuetas per aucupij peritos
prehendi atque alis earum accensos igni fungos affgi curasst: sicque, dum ill midu
los suos ac tecta eonsueta repetentes urbem flammis replent civesque incendio extinguendo
concurrunt urbem ac portas opidi excubijs vacuas novo ac festivo eusmodi stra.
cagemate suae fecitse poteitatis. Hinc eso pavali sub Cotlandiam militia Suibdagero
uatque inde haud multo poit sublato apud Suecos eyusdem filio Asmundo, nec non Sueti
ge LCtone.Asmundi tilio / Sueti regoo Hundingum, tonis fratremprae fecit: idque
eo aspectu potissimum, ne imperlut in exteros potius transtusum quam in Asmundi familia
continuatum videretur. Miox Tostonem ignobili apud Cutas loco natum sed qui
scleere et audacia inclaruerat, adjuncto sibi Saxoniae principe Suffrido: postquam iterum
terumque arma ejus, britanticis adjutus auxilijs retudisset, singulari tandem superavit
ertamine expertus post id litoe filiae eiusque mariti, quas tamen teliciter evasit, mulctao
auuhore, insidias. Retert pluribus Saxo priusquam ad ffonem bueciae regem H
dingus pervenissut.Biarnenses, qui extremae Finuiae sunt populivisos ipli ac tiperisse at.
ua os artibus permutantes, carminibus in nimbos caelum solvisselaetamque atris fuciem
tristi nubium aspergine contudisse: et alium contra obortam imbrium molem obvia n.
ae be pepulisso: tuisseque ex i sdem unum, qui praedixerit fure ut nulla hostili vi sed vo.
luntario mortis genere consumetetut. Iude b uue bet clloquij simulationem psaliam
accersitus, amisvis per insidias socijs noctis tenebris protectus iibi cunsuluit, amque
iuj uriam preho viudicaturus ffonem in cieopprestit corpusque ejus deposito udis
conspicui operis mausoleo muandavit, testan vlens, quem vivum hostili ltdio insectats
fuerat, extiuctum lonoris impeodio haud quaqtam fraudandb eecistimasse: Et simul ut devictae
geuris anitoe sibr adliuc arctsoncdlaret fratoem / quem diaius, ftonis Hundioum
Sueci / reguo puutcit, cnmue: ianeguo alicuanttu cemporis uodingus praetuit
p.16
obitum Fadingi falso ad se relatum inferijs excepturus, optimatibus convocatis, dolium
cerab liquore completum delitiarum loco medium convivis appoui praecepit, et ne quid
celebritatis deesset fertur ipse, ministri partibus assumptis, picernamu agere baud cuctatus,
moxque exlequendi otdcij gratia regam perlustraus, otdenso graduno dolium collapsus
atque iterclulo humoris copia spiritu, paenas sive oroo, queu falsa exequiarum acti.
oue placatat, sive Hadingo, cuius iuteritum mentitus fuerat, pependisse. Eoque cogui.
to tadingus parem veneratori gratiam relaturus extinctoque luperesse recusaus ipse quo
qute, cunctis iuspectautibusse vita exuerit. Et hoc ei fati genus a sene Biarmiensi, ventos
ac uubila cogere penito, poltquam ab interis vius rediens domuitionen pararet proedi
ctum fuisst pluribus a Saxone ueuoratur.
FROTHO I. REX IX.
GIFFMILD DICTUS.
Hadingo filius Frotho, ejus nominis regum primus, cognomento liberalis, successor
datus. Cujus varij insignesque casus memorantur. Nam primum thesauro paterno
bellicis operibus exhausto cum stipendia quibus militem aleret, non suppeterent.
micabili indigenae cuiusdam vaticiio de isula quapiat, in qua aureis gais braco incu.
baret, ad monitus, necessai ij usus subiidia, dracone interempto, luculenter: deptus atque is
iuitructus vlalleu Curetum fuibus adtuovit. Quorum regem Doruoneu urbe munit
se continentem, cum ad praelium elicere non pouet, dolo circumvenisse in bunc modun
tradunt. Couplures enim insolitae protunditatis fossas intra castra heni lareuterque per corbes
egeri humum et in tuvium maenibus propinquum tacite deiciuilits eunque dolum.
crebro ctspite rossis superaddito, occultandum curans, ac metu deiude simulato quasi ca
stra deseruiiset, imtuinentes sibi opidanos passimque, elusis vtitigij, in toveas provoluto.
ingeiti desuper telis, truciduvit, lnde conversus in Rutheuos, rauonem, gentis tyvran.
nuiadortusac copia c us maritimas speculaturus, innumerisque clavis tx iuitibus confectis,
i / ldem lembo onerato ac noctu hoititem claslem subiens, clam uavigia teiebro perforat:
qu, ue repeutinun uudarum paterentur incursum patentia forauunun loca
provisi antea cluvis, obitruxit Cumque foraminum copiau uergend clssi tuffec.
crederet, dempuis obitaculis, hostilem tertur classem suam circumfuduse. Ruthenosque au.
cipiti periculo circum: veutos superasse. Atque inde armatis denuo navibus oceanuu re
petituro prima adversus Vichonem, Frisiorum piratam, congressio fuit, cum antea sororem
suam Ulvildam, sibi ac regno gravem, amico et familiari suo Scoto, qui et ipse Scotici noiuis
conditor fuerit, nuptum transmisisset. Haec irrequieti animi ttuan ut primum
maritum Gutorinum adversus patrem Hadingum, ita alterum, Ubbonem nomine in fra-
trem incitarat et tertio postremum huic nuupta. Scotorum priucipi ac conditori Scoto.
eundem inudijs lace ssere haud desiisse authoribus ac Saxoni praesertiu memoratut.
Crantius, qui eam post structas patri Hadingo insidias cut marito trucidatam refert.
perperam axonem expressit: qui doluum in authorem, id est, maritum torsisse solummo
do ait. Frotho exinde, britanoiam ingressus, postquam Scotos armis iufestasset per ge.
uerum suum. Scotum regem sibi auxiliarem tactum, eorum insectatione relict. Luudo.
uiam. Britanti metropolim, singulari altutia, dum se mortuum divulgat, suam in potestatem
redegit urbis praefecto Dalemanno militum crudelitati permisso. Quibus gestis
i patriam redux Hundingum Raquinumque pugiles duello superavit vestem indutus.
quam illi lvilda soror donarat, ferro impenetrabilem.Ipse postremo, dum Suecip regen.
lororis suae Suauvidae maritum segnerum bello lacesit non telorum vi, sed armorum
pondere et corporis aestu straugulatus interiisse narratur, Haldano, Roe et Scato, relictis
filiis.
HALDANVS REX X..
Hi fratres, virtute et animi magnitudine pares, aequali similiter ad regnandum ferebantur
impetu. Fraternus respectus aut gradus aetatis locum non habebant, quem enim
nimius sui obsidet amor, aliena deserit, uec sibi quisquam ambitiose atque alijs amice po
test consulere. Itaque maxiuus eorum natu Haldaunus, minoribus fratribus Roec et Scato
intertectis, reguumu parricido acceperiuts et ue ullum ccudelitatis excnplun onitteret.
p.17
comprehensos eorum fautores prius vinculorum paena mox laqueo cosumpsrit.
Cuius ex eo vel maxime fortuua admirabilis habita quod licet omnia temporum momenta
ad exercenda atrocitatis officia contulisset senio tamen non ferro vitam fuuierit.
Duo illi filij, e et fego, superstites relicti.
RO E yE x xi.
Roe Roschildia condita quam postmodum Sueno furcatae barbae cognomento
tclarus, civibus auxit, amplitudine propagavit. Brevi hic angustoque fuiut corpore
o nemoratur Helgonenm habitus procerior evexerit.
AELCO RE x x iI
I diviso cum fratre regno, ac maris possessione accepta regem Slaviae Scalcum
maritimis copijs lacesstum oppresit, ac Slavia deinde in formam provinci redacta
varios pelagi recessus, vago navigationis geuere perlustravit: viceritque Huudiugum. Saxoniae
regis Syrici filium, commisso apud opidum Stad praelio: Lundemque tx provoca.
tione adortus duello exinde prostrarit obtento ob id victoriae cognouuint ut Hundingi
iuteremptor vocari meruerit. Iutiae iusuper Saxonibus ereptae us ac procurationen cero
tis Ducibus demandavit ac postremo vindicata tratris Roe, quem Hotobrodus Suecus
occiderat, necc, cum filiam rsau, quam ei ut alieuam uxor supposuerat a se stupratam
cognovisset mortem sibi ipse connsiciv isse mtiuoratur. Ruic autem Hlelgoui quod Suetici
scriptores, et praescrtim Iohannes Cothus latrantem cantm a Suconuin rege
Haquino sive Attilo pro rege suffectum tradant ab omni uon modo vero scd veri.
smilitudine deviare cum ipsa res tum et Saxo arguat qui eius tabulae ne per sumnium
quidem mtmiuit: Secuudum quem, ex rsa uatuu, tlium Roltonem habuiie successorem
memoratur.
ROLFO REX XIII.
KRAGE DICTUS.
Hic animi corporisque dotibus haud vulgaribus auctus, insignem staturae magnitudinem
cum pari virtutis habitu decorabat, obque inusitatam et heroicam proceritatem
Danico vocabulo Rolvo Krage est appellatus. Lingua enim gentis vernacula Krage id
proprie intelligitur quod trunco simile ramos semicaesos habet, quibus arborum taitigia
conscenduntur. Eius temporibus cum imperio Danorum Suetia lubiaceret Atillus sive.
ut Cothus habet.Attilus. Hotobrodi filiusliberandae patriae ratione callidius quae sit, matrem
Rolvonis rsam conjugio sibi sociandum curarit intercedentc conuubij affinitate.
efficaciuores suos apud pri vignum monitus futuros existimans. Sed ria Attilo (quem ut
o avarum ac tenacissimum Saxo de scribit) nupta, in hlium propensior, moresque mariti ac
t) us prae sertim avaritiae sordes detestans capta occasione vocatum ad se Rolvonem ac
dolis instructum monet, eousque Attilo cpulanti adessetdum ipsa, congeltis regni thesau.
ris, quos sibi ipsique, utpote Regi, non clituti ac beneficiario eus Attilodeberi reterebat.
in Daniam, facto procinctu abij sset. Quo peracto domumque regresso Rolvone, poitquam
sororis suae Schuldae maritum Hiartvaruu, quem Sueciae praetecerat e Succiu ad st cum
tributo venientem amice excepisset ab codem insidiost est interemptus in arce seu opido
Lethra dicto, quod ab ipso Rolvone constructum, eximnijsque regni opibus illustratum.
ceteris in confiuio urbibus fundationis ac sedis authoritute pr stitille proditur. Sed Hi.
artvarus eodetm, quo Rolvonem, dolose occiderat die, occidit et ipst, interemptus a Vig.o
gone post epulas interiales, quas Rolvoui paraverat t ita lux uua qu regnum Hiartvaro
pepererat, eadem fiuierit. Quod scilicet fraudulenter et per vim qu sitae res, eadem
sorte, qua petuntur, difluant: nec unquam diuturnus sit fructusqui scelere ac perhdia ac.
quiritur. Hunc Vigonemnecis Rolvonis ultoren, quomodo sibi Rolvo amicum ac clientem
effeceritlibet ex Saxone his obiter attexere: Adolescens quidam, inquit. Viggo
nomuuecorporam Rolvouis maguitudinem attentiore contemplatione scrutatus, ingen
tique eiusdem admiratione captus, percunctari per ludibrium caepit, quisuam esset iste
ege, quemu tautae staturae faltigio prodiga rerumn uatura ditasset, taceto cavillationis geueu
p.18
inusitatum proceritatis habitum prosecutus dicitur, iuquit, lngua Danica, uge
truncus cuius semicaesis ramis fastigia conscenduntur, ita, ut pes praecisorum stipitum o.
sequio perinde ac scalae beneficio uixus, sensimque ad superiora provectus, petitae celsitu.
dinis compendium aslequatur. Quem vouis responsum Rolvo perinde ac inclitum sibi
cognomen amplexus, urbanitatem dicti ingentis armillae dono prosequitur, qua Viggo
dextram excultam extollens laeva per pudoris simulationem post tergum reflexa, ridiculum
corporis incessum praebuit. Rogatus cur ita se gereret, inopem oruamenti manum.
nulloque cultus beneficio gloriantem, ad aspectum rebquae, verecundo paupertatis rubo.
re pertundi dicebat. Cuius dicti calliditate consentaneum priori munus obtinuit. Siquidem
Rolvo, manum, qu ab ipso occultabatur, exemplo reliquae in medium accersendum ro
curavit. Nec Viggoui repeudendi beneficij cura defuit: siquidem arctissima voti nuncupatione
pollicitus est, si Rolvonem ferro perire contiugeret, ultionem se ab eius iuter.
fectoribus exacturum. Nec praetereundum, quod olim ingressuri Curiam proceres, fa.
mulatus sui principia, alicuus uagnae rei voto principibus obligare solebant, virtute tirociuiumu
auspicautes.
HOTHE i vo Rt xx i v.
O sr Rolvonem Hiartvarumque, quem tamen in regum censu alij haud ponunt. Ho.
therus Atisli frater ex Hotobrodo Suanvidae Frothonis) am ante memorati sororis
filio utriusque et Daniae Sueciaeque regni habenas sumsit. Cujus a teneris apud OCeva
rum. Norvagiae regem, educati versatile ingenium ac omnium artium capax, mire celebrat
Saxo. Inde ad lares regressum Celderus. Saxoniae rex armis caepit lacessere. Sed ei in.
structa cum classe obviam profectus ex inimico amicum ac beneficiarium reddidit. Ac
proox congressus cum BalderoOchini, quem ut semideum colebant, filio eum repetitis
vicibus postremo peremit occumbente in primo alterove conflictu Celdero Saxouniae
regulo amplissimis post id ab eodem exequijs funerato. Prioris Balderi fugae testis sit
portus hodie celebris Bulrst. Othinus, divulgata filij nece, de ultione cogitans humana
divinaque sollicitasse narratur, ac tandem exortus Boo, e usdem Othini ex secundis
nuptijs filius, qui cum mnanus conserturus Hotherus vocatis in conc ionem proceribus.;
peniturum se eo contlictu idque non dubijs conjecturis sed veris indicijs cum sibi com.
pertum retulisset, orasse perinde eos memoratur ut filium suum Roricum regno praefice-
rent, plus se voluptatis ex filij successone quau amaritudinis ex propiuqua morte perce.
pturum testatus. Quo ocyus impetrato pugna cum Boo congrt ssus occubuerit, quam.
quam nec ipsi Boo jucunda exititit victoria, quippe qui adeo graviter affectus ex acie
recesit ut scuto exceptus ac domum delatus ex vulnerum dolore postridie animan
efflarit. Sunt ex recentioribus qui funeratum Hotherum prope Truggeveldiam volunt.
regium apud Sialandos castrum ubi et Cothicis characteribus saxo iusculptum eius epicedium
servari addunt.Quod licet Saxoni omissum hic tamen obiter iniciendum ceu.
sui ob monumentum illud antiquitatis, quod in arce Truggeveldensi spectari hodieque o
intelligo, xor ei Nanna fuerit Cevari apud Norvagos regis, cognomeuto prudentis.
filia.Saxoni meuorata.
RO R R E x x v.
S L v o E s aa o o i c u s.
t o o rege Hothero.Curetes et Sueones, perinde ac morte ejus tributario fo.
rent onere liberati Danian, quam annuis vectigalium obsequijs amplecti fuerant so.
liti, armis aggredi in animum indux isse referuntur. Quae res Slavis quoque defectionis au.
daciam ministravit, aliosque perplures ex obsequentibus hostes effecit. Cuius inuriae pro co
pulsandae gratia Roricus, contractis in arma popularibus, ad capessendam virtutem im.
pense omnes adhortatus fuit. Adtuisse tum in exercitu Danorum bbonem referunr.
qui praestigijs et ejusmodi artibus praepolleus, cum de industria, quod esset certamini aut
vincentibus praetmium propositum quaereret regemque armillas spopondisse accepisset.
et rex, ut erat in nav igio collocatus armillas ingenti excussasjactu petitori porrigere laboraret,
conatum ejus fefellisse interstitij magnitudo memoratur, sicque armillas langui.
do ac paruu vegeto motu, citra destinatum locun collapsas fluctibus interceptas peris.
p.19
se atque inde inolitum ei coguomen Siygeccn. Eodem circiter tempore in praesidium
Cimbricae chersonesi.Iutiam dicimus, collocati Hervendillus ac Fengo fratres. Quorum
ille piratic intentus, ubi regem Norvagiae Collerum sustulisset, ipsemet a tfratre postre.
mum suo iuteremptus traditur: Et id cum aegre esset Harvendili tlio Amletholtultiti.
am mentis, ut patruum ulcisceretur, simulasse reterunt: ac eo tandem u engo liberare.
tur, addunt Amlethum transiissum ab eo ad regem Britanniae, quem faeere sibij unctum
habebat, monitumque Britannum ut eum mentis haud compotem suspendio affici curaret:
Verum id Amletho ubi subolitumtradunt literas eum ligno, uti tum erat moris, inseri.
ptas comitibus, quos secum binos habebat clam surreptas immutasseet necem sibi para
to tamu in caput comitum vertisse: sibi vero ut filia Brituannici regis in matri monium trade.
retur, quasi id patruus flagitaret, literis ac buxo cidem inseruisle. Sicque post annum el.
psum ad lares reversum, habito cum matre consilio, sustulisse e medio Pengonem, et aedes
eyusdem totumque satellitium ferro ac flammis evertisse. Cumque corpus Eengonis terro
confossum inter cruenutas exuvias spectaretur, alijs indignatio alijs maeror, quibusdam
gaudium occultum incesst, nde Amlethus accersitis quibus artiorem Feugonis me.
moriam inhaerere cognoverat, concionem petitorationemque habuit quam verbis Saxonis
pouam, eloqueutissimam: Non vos tmoveat, proceres praelens calamitatis facies, si quos
miserabilis Horvendilli exitus movet: non vos inquam moueat, quibus in regem fides,
in parentem pietas servata est. Parricidaenon regis intueamini tunus. Luctuosior siquidem
20 illa facies rat, quum ipsi regem nostrum ab iniquissmo paricida (ne dicam fratre)
febiliterjugulatum vidistis. Ipii luaceros Horvendilli artus ipsi corpus crebris vulneri.
bus absumptuplenis miserationis oculis aspexistis. Quem ab atrocissmo carnifice spi-.
ritu spoliatutut patria libertate exueretur, quis dubitat us una manus ei fatum et vobis
servitutem injecit. Qus igitur tam amens ut Fengonis crude litatem Hervendilliunae
praefcrat pitati Mcuentote qua vos Hervendillus benevolentia foverit u stitia coluerit
humanitate dilexerit. Memineritis ademptum vobis mitisimum regem ustissimum
patrem subrogatun tyrannum sutectum paricidam erepta ura, contaminata omnia
pollutam flagitijs patriam, impositum cervicibus ugum, ereptum libertatis arbitrium.
et nunc his fiuis, quum suis authorem criminibus suorum paenas scelerum paric idam pependisse
cernatis. QQus mediocriter prudens spectator beneficium inuriae loco duxe
rit Quis meutis compos proprium in autorem scelus recidisse condoleat us Quis cruenti
ssimi lictoris cladem detleat aut crudelisumi tyrauui ustum lamentetur interitumus
Praesto est autor rei quem ceruitis. Ego quidem et parentem et patriam ultione prosccutum
me fateor, pus, quod vestris pariter manibus debebaturexercui. Quod vos mecum
communiter condecebat implevi. Adde quod ueminem tam praeclari tacinoris so.
cium habui, nec cuusquam mihi comes opera fuit: quamquam haud ignorem vos huic
manum daturos negucio, si petisxem, a quibus fidem regi benevolentiam principi servatam
non dubito. Sed sine vestro discrimine puuniri nefarios placuit: neque enim alienos.
humeros oneri subi iciendos putabam, cui sustntando proprij sufsciebant. Incineravi ego.
o alios, solum Fengonis truncum vestris manibus concremandum reliquiin quo saltemu.
stae ultionis cupidi nem exatiare possitis. Concurrite alacres extruite rogumexurite impium
corpus, decoquite scelestos artus, spargite noxios cineres, disjicite immites favillas:.
uon urna, non tumulus netandas osium reliquias claudat. Nullum paricidij vestigium ma
ueat, uullus contaminatis artubus iutra patriam locus existat nulla contagium vicinia comn
trahat, non mare, non solum damnati cadaveris hospitio polluatur. Caetera tgo praebui, id
solum vobis pietatis ofscium relictum est. His exequijs prosequendus tyrannus, hac pompa
paricidae funus ducendum. Sed neque eus cineres, qui patniam libertate nudaverit, a
patria tegi convenit. Praeterea quid meas revolvam ae ruunas calamitates recenseamus
retexam miseriasus quas ipsi me plenius nostis.Ego a vitrico ad mortem quae situsa matre
o contemptusab amicis consputus annos flebiliter exegi dies calamitose duxi iocertum
vitae tempus periculis ac metu refertum habui. Postremo omnem aetatis partem maxi
macum rerum adversitate emensus sum. Saepe me tacitis intra vos queitibus sensu va
cuum gemebatis deesse ultorem patri, paricidio vindicem. Cuus itaque tam asperum pectus,
tam saxeus rigor, quem non passionum mearum compassio molliataerumnarum miseratio
non flectat Miseremini alumni vestri moveamiui infortunijs meis, qui ab Hor
vendilli nece immunes geritis manus. Miseremini quoque afflictae genetricis meae, et re.
giuae quoudam vestrae extincto congaudete dedecori, quae viri sui fratrem interfecto.
p.20
remque complexa gemi num ignominiae pondus faemineo perpeti corpore cogebatur.
Quamobrem ut ultionis studium occultarem obscurarem iugenium adumbratum non
verum inertiae habitum amplxus sum stoliditatis fgmento usus sapitutiae commentum
texuit, quod nuunc an efhcax tuerit, utrum finis sui complementum attigernit vestro conspe
ctui putet: vos tantae rei arbitros habere contentus lunm. Ipsi paricidiales tavillas pedibus
conculcatis: icamini cineres ejus, qui ugulati fratris uxorem polluit, flagitio teme.
ravit dominum laesit, maieitatem proditionis scelere lacessivit, acerbissimam vobis tyran.
nidem intulit, libertatem ademit, incesto paricidium cumulavit. Me tam j ustae vindictae
mimittrum, tam pi ultionis ae mulum patrio suscipite spiritu debito prosequimini cultu.
benigno retovete contuitu. Ego patriae probrum dilui matris iguominiam extinuxi, tye o
rauuidem repuliparicidam oppreisiiusidiosam patrui mauum mutuis insidijs elusi: cujus.
li superesset, indies scelera percrebrescerent. Dolebam et patris et patriae injuriam, illum
txtiuxi vobis atrociter et supra quai viros decuerat, imperantenm. Recoguoscite bene.
ficium, v eneranini ingenium iucun regnum si merui date habetis tanti authorem uu.
neri.: pateruae poteitatis haeredem non degeuerem non paricidam, std legitimum regni
succcisoremet pium noxae paricidialis ultorem. Debetis mihi recuperatum libertatis enetiuium,
exclusum aflictantis imperium, adeuptum oppressoris) ugum, excussum pari
cide doniuiumcalcatum tyranuidis sceptrum. Ego servitute vos exui indui libertate.
restitui culmen, gloriam reparavityrannum sustuli: carnificem triumphavi. Praemium penes
vos eit, ipsi meritum nostisa vestra merces virtute requiritur. Post id in Iutiae regu, o
lum creatus Amlethus ac mox regressus ad regem lritanni postquam rerum suarum
eveuta enarra sset, ltxque Britanui engonem amicum veterem obtruncatum accepis.
set, amicitiam in iram vertisse narratur, bt quia ipse per id tempus coniugem suam morbo
amisissetAmletho reparandarum nuptiarum legationem ad regis Scotorum filiam Her.
metrudam imposuit existimaus eodem eunm excipiendum modo quo alios illa excepis
set, quos tolli omnes clam palamque curarat. Verumsorte mutata, non amice modo Am.
lethus susceptus, sed quod regis nomine impetratum venerat, ipsemet obtiuuit. Indeque ad
socerum britauuum reversus cum sibi ob rem prospere gestam invideri ac strui insidias
animadverteret. Brit annum ipsemet praeliantem sustulit, sumptisque secum conjugibus
Britannam Scotaque, in Iutiam redijt, ubi ab occurrente sibi Vigleto.Rorici filio in campoq
Amlethi dicto peremptus occubuit, relcta iu matriumuouiuu eusdem Vigleti conuguu
altera Hermentruda.
VIGLETUS REX XVI.
Vigleto a nonnullis sed recentioribus et qui post Grammaticum Saxonem res Danicas
concinnarunt, Horvendillus et Amlethus, jam modo nominati, ut reges preferuntur,
cum eos Iutiae siolum reges sive regulos fuisse Saxo innuat. Qu et memorat Amlethum,
antequam cum Vigleto confligeret, tantam Hermuntrudae curam gessssent maio.
rem tuturae tyus viduitatis quamu propriae necis solicitudinem auimo infxam haberet: o
omnique studio circumspex isse qualiter ei secundas nuptias ante belli ingressum con.
cisceret: sed spopondisse Hermuntrudam, se nec in praelio ab ipso discessuram, eique com.
morituram: verum eam promissionem parum executam, quum.Amletho a Vigleto in acie
interempto ultro in victoris praedam amplexumque concesserit Ostendens nimirum
muliebris animi fidem esse lubricamac temporum fortunaeque mutatione abripi plerun.
que ac mutari.Vigletus igitur Rorici filius ac regni proximus haeres, occiso ut memora.
tum Amletho, regnum solus tenuit longaque ac festa pace florens morbo tandem con.
sumptus interijt, relicto post se filio, regui ac diadematis regij susceptore.Vermundo.
VE sM N v R E xx v r I.
Erum u v o us cum feliciajuventae tempora ad usque aetatem senectam sine prole
perduxisset, senior ffonem filium sero fortunae munere suscitasse memoratur. Eius
temporibus pugiles bini Retto ac Viggo ulturi parentis sui necem morte Atisli, qui apud
Sueones reguabat, fama studioque conspicui, plus eo facto dedecoris quam gloriae sibi pe.
perisse memorantur, cum bini adversus unum puguarint.Sed eam labem luculenter post.
modun absterserit, qui eit lecutus. Vermundi filius Uffo: licet idem primis aetatis suae annis
p.21
bardo ab omnibus ingenio blennoque sit habitus: Memorant authores tundem Vermundum,
praeter caetera, etiam senio et caecitate hostibus fuisse despectuiac iude vulgari
quoque coguomeuto cecv appellatun.
uFF O rum E x x v ii.
F p o vero, quantumvis coaevos suos corporis habitu supergrederetur adeo tamen
hebetis ineptique animi principio iuventae existimatus est, ut privatis ac publicis re.
bus omunino inutilis fit visus, quod nimirum ab ineunte aetate nec ludere cun qualii
to bus et vix loqui deprehensus fuerit. At postmodum ubi patrem oculis captum, etjam
regnum ab alijs peti animadverteret, mirabili atque inopinata metamorphos virum iuduisse
pareutemuque ac regnumaequod hiuc a Sueco, inde a Saxonibus premebatur, solum re.
stituisse memorant. Nam ad duellum cum pareus, quem caecum esse sciebant, provocaretur,
ipse mox, ut stolidus licet ac inutilis habitus subito velut ex muto vocalis evadens
respondisse fertur, ec reg / un ec rego cees turem. Atque ita duobus unus puguans uon
victor modo, sed domitor quoque, et veluti terror Saxonum Suecorumque celebratus ex.
inde traditur. Saxouniae euim territorium ad Danos tum temporis traunllatum authores
volunt. Post patrem itaque tfo imperium utrumque regendum susceperit, qui ne unum
quidem rite moderaturus credebatur. Eum a compluribus Olaum invenio dictum et ob
animi lencitudiuem donatum sub extremuim Monset coguomine. Conqueritur hoc loco
Saxo penuriam bonorum ingeniorum ac vitio aevi obliterata nec tradita memoriae, si qua
exinde fopatre e vivis sublato, praeclare domi militiaeque exsecutus fuerit addito in
terim, uxorem duxisse, superitite udhuc patre. Slesviceniium praefecti viri illustrissii
fliuu.
DA v us i i, rum t xx t x.
x ea Danus secundus prognatus regnique habenas suscipiens rebus gerendis patri se
disstilem praebuit, duu partum gloriae fulgorem aut superbiae aut lururiae squallos
re contuscat. Nam licet, transfusis in exteros trophis: regui fines dilatasset eam tatmen
claritudinem nimius animi fastus obtriverit: ut et bona, qu vel a majoribus acceperat.
vel ipse exterarum gentium manubijs sibi pepererat, flagitijs absumpta: Et opes qun:
regio splendori servire solitaevilibus sed voracibus rerum imupensis diuiuutae.
HUGLETUS REX XX.
Huic proxime successit Hugletus patre, ut creditur, Dano progenitus, de quo quod
mempretur praecipuum sit quod Homothum et Hogrinum, Sueciae tyrannos, maritimo
conflictu fuderit ac fugarit.
FROTHO II. REX XXI.
Post hunc regnasse Frothonem II, traditur, cognomento vegetum, qui id cognomen
corporis animique sui robore testatus decem Norvagiar ducibus bello consumptis,
insulam, qu ex ipso postmodum nomen obtinuuerit Frothoe dicta, armis occupavit, et
Ipsum postremo Norvegiae regem Frogerum athletico certamine invadens sustulit.
Hunc Frogerum Saxo at tuisse qui Othino semideo natum dicerent, et a dijs immortalibus
beneficium obtinuissene ab alio quoquatu superaretur quam qui ipso certamiuis
tempore subectum pedibus eus pulverem manibus abstulisset: ldque cum non iguorao
ret Frotho, loco, quo Frogerus excesserat pulvere correpto, id victoriae suae priagium
habuisse.
t A vs rum x x x ii
Dnus tertius secutus regtum feliciter accepit. Nam annum citciter dubdecimum
agens, cum urgeretur a Saxonibus vel ad excipiendum bellum, vel ad tributum
pendeudum, bellum tributo praetulenit, malens mori strenue, quam timide vivere. Itaque.
p.22
pugnam pension praelatam Albim fluvium tot navium rostris tantoque comple visse milite
authores referunt, ut idem amuis perinde ac ponte continuo transitum concederet. Qu
eveuit ut Saxoues quod petierant, ipsi peuderint Facereque eos inperata Rex Denus
adegerit.
srum LtvV us rum ae x x x i it
Ce t rum o o u s.
Io e i out Fridlevus.Celer dictus. / votis omnium surrogatus traditur. Qui, post su.
peratamnvirginem Rusilam militaribus operibus clayau Huivillumque allandiae
proruucipem, toedere sibi adiunctum una cum eyusdem athletis ac belli sociijs Broddone.
Bildo, bugone, tanningo unbolmoque, translatis ultta Oceunum armis Duflinum Hi
Leruiae metropolim per insidias suam in potestatem redegerit Britanniae quoque conterminae
terrore incusso. Nam amissis bello militibus, cum difficilem ad littus reditum
habere videretur, interfectorum cadaveribus erectis, inque acie collocatis, ita pristinam
exercitus mulcicudiuem mentitus memoraturut nibil ex eus specie, e quam passus fucrat,
itrage detractum apparuerit. Quo itratagenate non bosti solum consereudae manus
abitulerit fduciam sed et fugae iunitendae occasionem praebuit, bi praeter insitan a
nimui tortitudi nem addit axo ctiam tumicam fuisse ferri omnis atque aciei contenptri.
cem: Eaque usum indutumque in publicis privatisque conflictibus, tanquam servatore ao
slutis telicem semper puguarum eventum habui slt, oppresis hoc pacto, praeter ceteros.
Huirvillo.Bugone et lanuingo. Nam Cunholnum, hostile ferrum carminibus obtundere
soltum, iterati capuli ictibus examinarit. Quorum Huirvillum Hallandiae ut supra indi.
catum, principem, perperam Holcdie priopem Latini Saxonis exemplaria typis excusa
praeterunt. Lt perperam similiter qui Saxonem Danice transtuleruntt ollano, iten.
; ollanoet reddiderunt, reclamantibus praeter alia, eamque versionem arguentibus satis.
ipiis ili quae positae sunt. Bugonis et unholmi ceterorumque nomenclationibus Sue.
im atlaudamqut Daniae Norvagieque contermiuas, non Hollandiam, aevo adhuc
Saxonis parum notam aut nominatam, redolentibus. Le coniugio ac prosapia Fridlevi uihil
pud Saxontm legere aliud memini, quam filium ei succefsisie Ftothonem III. Eique so o
rorem fuisse, quae rico poitmodum, coguouento sapienti, in matritoniun tradita: et
fratraeu praeterea, cuus uomen noo pouitur.: ex quo ddo progenitus.
FRO: tt o t, rum t x x x i v.
KKK
Ri ot t v u filius Frotho septennis excepit. Cuius exinde infantiae duodecitm es
cgui ptrmoribus rectores dati, lpso autem rebus, unperi mos admoto qu passim in.
luerat, uu adhuc adolelceret, aulicorum insolentia, paulatim exacta repre ssaque: Et
regnum exinde non modo divitis / aequitate ac legibus, fed victorijs quoque ac multis ab
hoste reportatis trophaeis gloriosum ac celebre rdditum. Conjugeu initio habuit Hun
norum regis filiam, quam adulterij convictarum ulaeri cosst, qducta in ejus locum Cotari regis
Norvagorum fili. Alvilda. Quadraginta annos imperasse sunt qui annotant. Quod an
suoudeat Saxonis et Crantij verbis, qui septenuem parenti Fridlevo surrogatum, et
taudem aetate ac longo senio tessum interij sse referunt, ipsi viderint. Fortasse, quia Augustum
Caesurem quadraginta annos terra arique pace parta regnasst acceperaot, idem
et Frothoni, utpote Augusti coaevo, tribuendum commenti sint. Nam et Christum, publicae
salutis authorem, sub ipso natum Saxo quoque tradidit. Quocirca jure optimo, utpote
ad res Daniae quam maxime spectans, quatuvis Saxoni Crantxioque nuspiam memoratum,
huc referendum, quod de Cimbris superius locuti ex Strabone, authore aeorum
taeuuporum aequali adiecimus. Cimbrorum scilicet legatos Augusto imperium tenente, ro
est su peninsula Romam profectos, ibique lebetem, qui apud ipsos iaxii febat, ac reli.
gione quadam sacer habebatur, donum, inter cetera, ei obtulisseamicitiam eius expeten.
tes, et veniam illatarum injuriarum / eaque constcutpsdomum redij sse. Sed ipsa Strabonis
verba operae pretium existimo his propius apponere tiniii niypersugto letem, ut
i socerrimur leaturono tere / citm expetentes, omestim iiotoru imuricrum
eaque consecuti domum redire. Frotho autem bella quae gesserit perplura, ordite reteruutur
a Saxone. Quorum perrimo Slavi Daniae subiecti: Altero in regem Norvagiae otherum
p.23
converso, eum vicerit, imposito Norvagis novo rege Rollero nomine, Erici Norvagi,
quem a conslijs hebebat, fratte germano. Tertium Hunnicum bellum furt, quo affiuem
suum terra marique Daniae oras infestantem triginta iu suam clientelaim traductis regi
bus profligarit: ac gestum deinde quartum adversus eundem bellum et quintum deui.
que, quo in totum sit domitus cut regibus insuper ducentis et viginti, quos sibi univer.
sos beneficiarios ac dicto audientes fecit. Hinc Ericus procerum ejus primarius, post.
quam interemisset Suecorum regem AlricumSuecis a Frothone Rex datus est fueritque
qus nomiuis apud Suecos rex primus. Septimo adversum Norvagos ita praeliatum caedibusque
sae vitum ut quinta raegui totius pars desertajacuerit. Octavum bellum affnis
qus Arugrimus in regem Biarmelandiae ac Finnos movit eosque subjugum traduxit.
cuu, ceteris obsequentibus, illi soli Dauicum detrectare viderentur imperium. De hac
gcnte operae est audire ipsum Saxonem: Finui inquit, ultimi Septentrionis populi, vix
quidem habitabilem orbis terrarum partem cultura ac mansione complexi. Acer ijsdem
teloru est usus. Non alia geus promptiorejaculandi peritia fruitur. Crandibus et laris
lgittis dimicant, ucantationum studijs incumbunt, veuationibus valent: Incerta illis..
habitatio est, vagaque domus, ubicunque feram occupaverint, locantibus sedes. Pandis.
trabibus vecti, conterta nivibus uga percurrunut, ltimo demum in Britanuiam Hibere
uiamuque tranilata arma, bi maxima cum laude postquam res esset ex secutus domum
reversus traditur Celebranturque praeclarae tum ut et antea ab eo lat leges statuta.
u que, quorum hodieque nonnulla usum habent alia aut abrogata, ut varie pro tempore ac
rebus immutata emendataque. Militiae ac belli tempore cautum, inter ceteraut primipilus
praedae partitione facta majorem caetero milite portionem acciperet: Ducibus vero,
quibus in acie signa auteferri solerent diguitatis causa captivum cederet aurumu: gre.
garius miles argento donaretur. Arma ad puigiles redundarent, captiva navigia popularibus
traderentur, utpote eis debita, quibus condendi naves instruendique jus esset. Sanxit
praeterea, ne quis rem familiarem seris aut cistae mandaret duplum ex fsco regio amissos
rum precium recepturus. Quam si quis arcarum claustris observandam duxiilet aurea
librae regi debitor feret. In eum, qui furi ignolceret, furti paena recideret, lraeterea si
quis in acie primus fugam capesseret a communiiure alieuus haberetur. Quod postreo
mum vetustissimis Oermauis origiuem suam debet, de quibus in libro super ioribus eo.
rum ita Tacitus: Cum vetu n cem, ture princp vrtute vin trpe comutotu vrtutem prict
no equre, som vero infome in omem tom uc prcros. / per / titem pc / ex ucie re
ces. Iura civilia, inter cetera sic ordinata, ut bonis artibus expiaretur quod sinistra
morum usurpatione inoleverat. Itaque faeminis arbitraria nubendi potestas indulta ne
qua thori coactio fieret. Maribus quoque quamcunque primitus cognovissent, ducendi
lex imposita. Adulteros a veris conjugibus corporum parte multandos statutum, quomiuus
continentia flagitis elideretur, lraeterea quisquis exulum patriae suae hostis ta.
ctus inimicum civibus scutum obiecisset rerum ac vitae periculo paenas lueret. Defuncto
posthaec Frottone corporeque ei usut erat tum moris, salitodiu illud per agros ac com.
pita, quasi adhuc vivum, circumgestatum: quod proceres iridlevum, ejus filium, qui apud
Ruthenos educabatur, txtinctum sed tfalso, accepissent. Quumque ic regnum haeredis
iuopi claudicaret nec in regit gente continuari posse videretur, eum tandem sceptro
digui ssimum arbitrati suut, qui illustrandi Frothonis grutia, rcecentibus ejus quas maxi.
mis impendijs curaverant, xequijs, plenum laudis carmen atfgeret tfamamque tanti herois
specioso posteris titulo concelebraret: Iam tum scilicet existimantes: nilil in mausoleis
aut marmoribus, nihil in sculpturis aut ullo metallo perpetuum aut duraturum existere,
nisi id ingeuii et Musarum tuba commendaretur.
AlA R vs E x x x v.
S o n t o o i C s.
C tandem HiarnusSciul sive Sciult vernacule cognominatus, poetiti spiritus vir
et eius, cuius supra meminimus, sectae ac ordinis, qui Celtis olim, a sono ac murmu.
re, quod canendo edebant Buordi dicti, quosque ticlror, ut diximus, ob eandem causam
Dani ipsi vocitabant, hoc in se officij suscepto, ita populum proceresque paucis suo more
vernaculis concinnatis versibus quos Saxo latiuitate donatos recitat eftecit ut omnium
suffragijs regem crearint. Cui ut illud obiter interseram, plane est geminum, quod de
p.24
tibicine quopiam, qui ita populum delectarit ut rex feret, ex Varroune referre memini in
Libello de Quantitate Animae Augustinum. Versus auten quos Hiaruus vernacule luserit
in haec verba reddidit Saxo:
tonem Dun, ue enex veere veet.
Pes defctum ruro tuere cd.
Principr oc s tuut ceite corpus
Etere iquido nda redt du.
Exilis opera, sed merces ingems: quae et famam Caesareanae retributious longissime poi
se relinquit. Divus siquidem Iulius victoriarum suarum toto orbe editarum scriptoreun
illustratoremque municipio donuare contentus ut et Afrcanus ille Scipio qui Euuium
suum viventem etiamnum statua defunctum sepultura honestasse satis habuit: huic
agresti ac rusticano incondita versuum paucitas sceptrum obtulit. Sed Friddevus falso
ut diximus obij sse memoratus, accepto paternae mortis uuncioin patriam redux post alia
illustria facta Hiarnum Scialdrum paterni solij insessorem duello sustulit.Semel iterumque
a ridlevo impetitum eum authores memorant. Et prima quidem circa Iutlandiam con.
gressio fuerit altera in Insula ibi vicina in quam hiarnus profugerat, quae et hodieque
ficmne, dicitur: Postremo Fridevi armis obtruncatus, sepulturas accept juxta tumulum
cui similiter vocabulum etiamnum haeret Hieo dicto.
FRiD L E v us ii rum t x x x v t.
s t o iarno, secure regno potitus Fridlevus. Qui jau ante deletum Hiaruum.
dum reditum in patriam patrat apud Norvagos duodecim illustres gigauteis tropheis
uveues sustuliise Saxoni memoratur. In reguum vero regressus, postquam amice esset
proceribus exceptus ac monitus econtra, de quo diximus. Hiaruus regiae stirpi cedere.
cum perfunctorie ac precario regium titulum accepisset, idque recusare videretur, ac vel.
le potius partam ingenio gloriam aruis tutari, quam in pristinam vulgi sortem retrudi: etc
proceres.Fridlevumque adversarios expettus, eo ut retulimus modo vitam cum morte
commutavit. Indeque suffragijs omnium ac votis in locum pateruum receptus Fridle.
vus postquam ex sententia consilioque regni procerum Amundi Norvagiae regis fli
Forgerthae nuptias postulasseteamque honestissimam petitionem Amundus ob tyrannidem,
ut praetex ebat.Frothonis in Norvagos am olm perpetratam reiecisset, idque Forgerthae
aegre esset, quae patrem hac parte arguebat, quod eum generum, cuius nec virtus
nec stemma in obscuro essent, averiaretur, arma poitremo in ipsum Atundum expedijsse
tradunt: atque eo, post unum alterumque praelum superato, eius sibi filiam Forgertham
postliminio in matrimonium accepisse: Quae ei filium enixa Frothonem nomine, militi
populoque uni versoob avitae felicitatis memoriam, quam nomine referebat adeo cha
rum, ut, primis infantiae annis, humi eum incedere aut consstere haud tolerarentsed solo
sublatum osculis ac fnu certatim foverent. Memorat Saxo ante superatum Amuundum
inusitato habitu ab codem victum gigantem Hithynum: qui Regis Thilamarchi
filium pueriliter obludentem domo paterua raptum abduxerat. Hunc priusquam aggre
deretur, tali eum affatus est carmine:
cumsr gigac tripor ictisms.
Tuo: c poene ex quer vertice.
Cer c riendr ensir femen cgeti
Ltusue grone crto cgt frumee
Qui forte i pecur e ii.
Habitusque corporalis instar negligis,
Sicae brevis parvi fretus gestamine?
Iam jam tuum frustrabor audax impetum
rro retrus olientem prdc
Meticuls cum / s ise dell-.
Molesue dgo destituta rore
Spei crue notr cortvre
bre guc ore precepr tolen..
Imbelle pectus et pavore lubricum
p.25
Membrisque summe dissidentem spiritum
E oc t cpqgo metot fdcae.
ct firmo feli / troge ment ciudicet
usquest naturo do purtiu.
e d ex ec uus one deeret.
ec ftum cln oco ceneterc
tsro cononur nter gtno.
Quo dicto, gigantem, liberato captivo, pede manuque curtatum fudit ac fugavit. Ac mo
promoutorium eius petenus, egestas antro opes asportavit, lisque spolis ereptoque ado-.
Iescente ovans, utensque in traiiciendo mari secuudam navigione hoc alaeri carmen vocc
subtexuit:
uongne sisr enrferrue crure
Fuceus vrop esvm n nece monstri.
Dum te ooce cr veratornud
Eccpit oito uues, qum cum e une me
Nox gnara ptremct, virtur dqp / feeit.
t nor truncotum emts, quyue ggcnte
Contudius, stique cuor penetrmus ontri.
Tc cogeittmn raptu voicvmus curum.
Et cm titgu tonsi eterimr quor.
Cofertomqre ratemosis ttur ouunter
egio redce gimur, percurrimu vnd
Fermensre orr crio, sscemur iacrer
Hc pesgus, ne nor bt x oi prat.
o evertotoue monu nmne nis:
memur mre, cstra prur csse / que tenenter
SQum toseum iqud ton cuput exerot d:
Et cum re rumor vugoverit tque frogerto
Noverit geo portam coomne preom.
Bndor tru ouet praecrd votu.
F nOTA Ot, rum s x x x v t i.
E i v c r o Fridlevo cum anuum aetatis duodecimum Frotho geret.Saxoniae re.
gulos Suertingum et Hanevum imperium detrectantes ac palam rebellare annisos.
acie supera vit, inflicta unicuique ex subditis ipsorum pendendi pro capite nummi mulcta:
Liberalitatis eximiae fuisse praesertim erga militem, memoratur, suetaq militiae stipendia
duplicasse, ac opes praeterea quasi in propatulo habui sse dum ceteros largiendo praecur:
rere, omues hurmanitatis ofeijs antevenire, et quod difficillimum est, virtute invidiam
qo viucere curae haberet. Lude et Lorgi fve Benesc cognomentum ei inditum. Estque brevi
taut apud omnes claritate celebratus ut adolescentulus etiamnum majorum titulos fa.
mua transcenderet. Ejus temporibus invicti roboris pugil Stercotherus ab Lsthonum
gente in Daniam digressus Frothoni eam familiaritate coniunctus, ut eius inter domesticos
ac comites habitusa Saxone reteratur monstroso primum corpore cuitus sed aDeo Thor
in humanam faciem redintegratus. Atque ea occasione idem Saxo de or et vtno a quibus
hodieq Danis remanent dierum Tuor et tens nuncupationes dissertatiunculam
interseritiuquirens obiter cui Deorum apud Graecos ac Romauos or et tnr, cum et
illi qui Danis est Toso, sov / diem: et tensa.Mercury nominent, respondere quam proxi
me videatur. Nos de eo quid statui possit alibi explicatum dcdimus: ostendimusque
o bo non tam sovem censendum, quam eum, quemLucanus eodem propemodum ac pecu.
liari hoc vocabulo or extulit uranim appellans, pro posito: quemadmodum etiam
Anglorum hodieque dialecto dies hic ipie non tam Torse, quam Tbuersai dicitur. Versus
autem Lucani, quos aspicimus, de Celtis a boreae populo verba facientis, isti sunt:
Et qutur imt piacctur / ngune dm
Ietute, lorrensue fers cituriv fess.
Et Tharanis Schyticae non mitior ara Dianae.
p.26
Inde Saxoue recensentur facinora StercotheriFrothonis ac regui nomine multifariam
perpetrata: monstraturque primo eius dextra occubuisse Norvagiae regemVierun: apud
Moschos priucipem Folconen, pugilemque Visiuum In Hiberuia regem Hugletum.
cuius et metropolim Duflinum ceperit ablatis siuul, qui ibi ingentes reperti thesauris
ac opibus regijs. Similiter et Taunoo apud Byantium, quae postea Constantinopolis di.
cta, idem succubuerit: nut et Vascius apud Polonos: et Hamo (unde Hamburgum tortasse)
in extrema Saxouia ad Albis fluentum, ipsa circumquaque gente reddita tributaria.Frotho
his palmis beneficio Stercotheri famigeratus, strategum hunc suum agris ac territorijs liberali
manu douasse temoratur.Saxonuu autem proopulos impostum tribut stipeudium
ita pressitut eo excitatus eorum princeps Hauefus arma in adversum ostentarit, nde Ale teo
bin transcendere ipie Frotho coactus, eum prope municipium, cuius hodieque nomen su.
perstes est. Hanoveram dictum, cum omuibus, quae ad manus erant, copijs fudit ac fuga.
vit. Verum eiusdem exinde gentis princeps Suertingus, non tam aruis quam dolo agendum
ratus Frothonem convivi et epularum simulatione ad se vocatun cum incendio
consumere statuisset, a lrothone prae ventus, mutuis vulueribus et Frotho ipieque Suer.
tingus occubuere: ut ita scelus alterius amborum interitus fuerit. Frothoni a liberalitate.
quam in omes, et eos prae sertim, qui grave Martis onus tolerabant, erat declarare solitus.
Ln x o tut diximus, cognomen datum. Quo et primum quoque Frothoneu claru ac famigerabilem
habitum supra ostendimus, dum alus Lerab seu Oiit, alijs Frege populariter cognominatur.
Quae tamen epitethorum iusguia huic praecipue Frothoni fuisse propria ex ver.
bis praesertim Saxonis, cum de prito, quod ad haec alij commemorent, verisime habean.
i C E L vs R E x x x v ii I.
R o t ox filius Ingellus surrogatus inertiae ac luxus ut eum pluribus Saxo celebrat,
mauciium.Veniti autem uertingo superstites filij ne Ingillo poenas paterni facinoris
darent, ei sororei in matrimoniui contulere, hoc veluti placamento praecurrere
ultionem conati. Eodeu circiter tempore cum soror quoque Ingilli nuptijs sc implicuisset
regiam domum minus decentibus, idq aegerri me ferret tercotherus, ei adfuisse idem
mcmoratur ac thoro sordido abductam regi Norvagorum Helgoni sociandam curasse.
ude oborta ei haud levia praelia, depugnata cum novem giganteae similiter molis ac pro
sapiae athleus, qui illustres illas cum hclgone nuptias reddere irritas molirentur. At omnibus
uno eodemque in campo cui ongree est nomen, prostratis, ipse multis vulueribus
saucius ac delassatusdum io saxum iugens, proxime adiitum, quietem capturus procumbit,
corporis sui tffgem ac modumam olim adhuc in lapide codem conspicuum impressum
reliquisse autiquis carminibus traditum refertur, quamvis Saxo eam imaginuen.
humana potius industriam ac arte quam illo corporis fortuito incubitu cffgiatum existimet.
Tostmodum Stercotherus accepto Ingellum delitijs ac voluptatibus uxoris inesca.
tumveneri ac ventri se totum mancipasseadeoque lux uriam foedum perhiberi, quam fuc.
rat tiotho pater militia ac virtutibus clarus: tum et indies cum filiis Suertingi, uxoris suae
ger manis fratribus, genialiter aetatem traducere et, ritu exotico obsoniorum apparatu o
proiusiori quam patrius mos ferret oblectari: nec in animum revocare proditioueu ac
toedam a SuertingoinF rothonem parentem optimum editam caedem: Stercotherus idcirco
magnis itineribus ad regem pergere, coniecto in humeros grandi carbonum fasce Roga
tusque ab obvijs, quo tam insolitum onus deterret, se lngelli regis hebetudinem istis quasi to.
mitibus excitaturum respondit. Itaque regiam ingressum cum ex vultu turbatum ac minus hi-.
larem Ingellus aguosceret nmihil non egitur ut pacatiore uteretur. At Stercotheruseffuso tandem
animi dolore, se inquit non epulis ullis aut delitijs, quas semper aspernatus fuisset, captum
in Daniam descendisse sed animo reperiendi alumnum olum suum Frothonis summi
amici filium.A quo quam longe abesset, postquam declarassetostendit praeterea eum, neglecta
uaturae lege, paterui cruoris carnifices domeitici convictus ac mensae honore dignatos be, vo
uevolentiae officijs quotidie complecti additam ad ulciscendum parentis caedem Adhorta.
toria, quam numeris Sapphicis reddidit Saxo noster, oppido elegantissmis, et quos vel suos
dici uon erubesceret ille Romanae fdicen lyrae. Ea oratione Stercotherus, quasi excusso est
silice igniculo ab Ingilli euervi ac frigescente pectore novum vigorem elicuit, ita ut ho.
spites illos suos mox hostes proclamarit ac sumpto impetu, universos inter ipsa mensae
sacra obtruncatos deleverit. Exulaverat scilicet ita Saxo addit non exspiraverat ju.
veuis probitas quae accedente praeserti Stercotheri senis atque educatoris ipsius.
p.27
suasoria, in apertum postremo erupit. Quibus peractis ac vale dicto Stercotherus In.
gillum insuper cantu ac carminibus proslecutus, hos inter ceterosaut hocce saltem sensu
versiculos adiecit:
uoquae rex / setcm. / qui / spi, efige nptun.
Ne upa csrlesv fetu gignct, ex te
Beldu corgt proorio ctur porenti.
De obitu ejus nihil apud Saxonem, tacentibus ut videtur, quae secutus fuit, rerum memo.
riis, aunnotatum reperi. Compendiaria regum historia non ferro aut bello absumptum, sed
o ad diem usque fatalem in arce Lethra superstitem morbo ac valetudine defunctum me
orat, authore, quo id referat, non addito. De liberis quoque, si ex versibusjam positis
conjectandumtum adhuc temporis, cum illi Stercuthero canerentur nullos ei ex fli
Suertingi fuisse dicendum videretur nisi Saxojam aute ex ea Frothonem. Fridlevun.
Iugellum atque Olavum susceptos retulisset.
OLAVUS REX XXIX.
Horum Olavum, tribus prioribus bello peremtis, solum post parentem regnasse,
peritam rerum prodere antiquitatem idem Saxo ait; addens injiscere nonnullos, sed
30 parum certo, eundem Olaum sorore Ingelli editum. Res eiu, cum nuspiam relatae oc.
curtrant longi temporis vetustas abstulisse aut minus ad memoriam posterorum transmi.
sisse videtur, praeter illud unum quod fatoam vicinus statuisse memoratur: Tum enim
rebus humanis valedicturus duobus, quos ex Alloga, ut eam nonnulli nuncupant suscepis.
set filijs.Frothoni et Haraldo id quasi praecepti vice relictum voluit, ut singuli aequali a.
gerent potestate hac tamen lege anditione, ut alter terris, alter mari cum imperio
praeesset, idque annuam vicissitudine, quandiu uterque ac simul in vivis essent: ut nimitrum.
qui annum integrum ditionum circumquaque terrestre regimen admiuistrasset idem
proximo anno tratri id totum permitteret, suscepto in se, quod trater an aunte tenuerat.
rerum nmanitunarum iuuperio.
FROTHO V, et HARALDUS I.
XXX. XXXI
Quorum Haraldum natu minorem, cui anno primo terrae imperium, sequenti rerum
maritimarum cura obtigerat, a quodam suorum familiarium occulte occidi Frotho
curavit, quod ille ut prius terra ita et postea mari res ipso felicius multo exsecutus
fuiiiet: exiitimans indecorum laberi ut quem aetate viuceret ab eo se vinci virtute tole.
raret. Frothoni quod prospere minus cesserit prima navalis expeditio causmn Saxo fuis.
se ait nupera uautarum conj ugia, qui domesticas thori voluptates novasque nuptas ad ani.o
muum revocantes militiae externos labores respuebant. Quod ani madverteus qui succe.
aebat frater faraldus, militem sibi legerat a vinculis conjugalibus liberum. Frotho exe
patrata fraterna caede nec ulla re alia magnopere clarus etiam filios fratris tollere co.
tus: ne ullus uspiam superesset parricidij vindex. At hi curatorum industria servati
ipsum Frothonem, quum prius, occupata regia, regiuam lapidassent intra angustum quod.
dam specu delitescentem vapore ac fumo sulocatum itrangularunt. Micmorabile est
quod Saxo recitat.Frothonem postquam fratrem Haralduma proprio ministro tolli e
medio fecisset, etiam ipsum miuistrum, ne scelus a conscio proderetur, tacite necarij ui.
ssseatque inudc ut inuocentem se ostenderet notamque parricidij exiret, ecquis inopinus
casus fratrem sustulisset, latius investigari praecepisse: Sed ne sic quidem, quo minus eum
tacita vulgi opinio notaret, effugere potuisse: t forte fortuna cum atnem Haraldi Carolum
interrogaiset, a quo occisum araldum ex istimaret dissimulanter ab eo not rei
quae stionem agi responsum tulisse. Idque causam exinde Carolo mortis fuisse quod
F rotho exprobratum sibi latenter parricidium udicaret. Conjux ei lvilda fuerat.Sue.
ciae regi Sivardo prognata. Ex qua Ericum tulit. Sueciae postmodum regemut suojam
statim dicetur loco. Haraldo Sigune nupserat. GCotlandiae praefecti Caroli filia, quae ei cognominem
Haraldum et alterum Haldanum progenuit.
p.28
HALDANUS II. et HARALDUS II.
XXXII. XXXIII.
Horum praecipuus Haldanus Biergrami cognomento celebratur: qui cum tres circiter
annos patri praefuisset. Haraldo fratri, quem aliqui in regum hoc censu nou po
nunt, regnaudi jure obiter traditoSuccian invasit armisque suam fecit.Nam et regem Sue
ciae Sivardum, vita exutum, debellarit, atque inde eiusdem ex filia nepotem.Frothonis patrui
sui fium Ericum. Sivardi successorem, identidem bello afflictum, ac tandem luco quo.
dam circumventum cum st dedere nollet feris lacerandum reluiquit: cu idem prius m
Ericus, invasa vicissii Dauia fratrem eius Haraldum tribus praelijs superatuo quarto in.
teremisset. Post haec piratico bello occupatus famigeratos passim praedones biuos.Toco.
nem etAmundum, memorabili praelio sultulisse ac mare harpyis eiuimodi purgatumn prae.
stitisse uarratur. Ac mox ijs e medio sublatis, cum Sivaldus claro apud Sueones loco natus
Haldanum populo odiosum reddere ac sibi regni diadema aptare conaretur. Frothouis.
inter cetera, e usque coniugis lvildae exitu per Haldanum eiusque fratrem Haraldum
procuratoflebilius commemorato cum ante omnia praevenieudum Haldanus ratus, ac
subito in Sueciam regressus, intellexit non detrectare singulari secum pugua congredi Si.
valdumtfretum praesertim filiorum, quos septem habebat, inusitatis veneficis: utpote qui
furore agitati modo torvum infretmerent todo scuta morsibus frangerent ac torridas s
fauce prunas absumerent aliaque mira atque incredibilia peragerent. Sed eos universos
haud diu cunctatus Haldanus clavae suae quam nodosam mauu gerebat, pondere confe.
ctos enectosque humi prostravit. Nec alia Hartbeuio eadem circiter tempestate sors
fuerit, athletae ac pugili mirae proceritatis, utpote qui novem cubitos aequaret. Hic cum
raptas regum filias stuprare gloriae duceret ftresque uuptias humilibus praeferret
tantoque se claniorem censeret quanto speudidiores concubitus per vim assequeretur.
id ei haud impune Haldanus esse voluit. Eoque Eartbenius accepto, iuopinato turiarum
aftlatu correptus clypei partes morsibus absumpsit prunas ore devoratas in viscera con.
didit omnique saevitiae genere debacchatus in proprios tandem socios ferrum convertit.
Inde residua manu adversus Haldanum progressus ferreo malleo mirae maguitudinis o
ab Haldano contusus occubuit penas pendens et Haldano, quem provocaverat et re.
gibus quorum sanguini illuserat. Hoc monstrum excepit contestim aliud Etherus Fin.
nensis pirata quo oum nevali primum militiam manus conseruit: inde in terram progres.
sum duello ex provocatione oppressit: ut et Crimum haud multo post Norvagiae clarum
pugilem. Qui cum nuptias Thorildae Norvagiae regis Hatheri filiae expeteret, ac
depuguare pro ea adversus competitorem quicunque is esset, se paratum declararet.
obtulit se, idque euixe exoptanti athero.Haldanus, qui illud quoque portentum domuit.
Sicque accepta in conugem eximia virgine Thorilda, regia Hatheri filia, ex ea Asmun.
dum sustulit a quo Haldanoque se Noruvagiae reges origiuem duxisse magni aestimant.
Post haec similiter Ebbo plebei genenis pirata cuu ad splendida capesseuda comjugi o
virtutis fiducia concitatus Sygrutham Cotlandiae reguli nguini filiam, postulasset f.
eam mox pactam esset ducturus, idque Haldanus rescillet, eo ex templo protectus.Eb.
nem vita, ac filiam uguiui pudendis nuptijs exsolvit, sibi in matrimouium edem ass
ciat. Ex qua cum liberos nou tulisset, in patria decrepitus obijt, regijs opibus ipsoque
regni sceptro in iianus ac potestatem Cuguini soceri sui per tabulas testamenti legatis.
Coguomentum illi haesit Biergrano ex eo natutm, quod in conlictu quodam adversus
Ericum inclinatam suorum aciem, conscenso montis vertice, ac saxis desuper provolutis.
eorun pondere ac ruina hostiles phalanges fregisset. Apud Sueones quoque tanti habitus
memoraturut magni Thoronis, quemut ueminimus, una cum Othino nuumiuis loco bo.
reales colebant, sit filius aestimatus, ac honoribus insuper divinis publicoque libamine, haud o
aliter ac ipse Thaaro, a plebe promiscua diguatus deinceps fuerit.
MN C u i us rum s x x x x i v.
Nc uro ad regui solium, post obitum Haldani, evecto exortus confestim aemulus
cui Reginaldo nomen erat.Is operam id sedulo dedit, ut eum quocuuque modo e medio
tolleret: sustulitque postremum fervente bello, cuius occasiouen, aut ubi id geftum, nullibi
p.29
memoratum repperi. Compendiaria regum Daniae historia Huguinum eum non Uguinum
nominat, sed perperam uepotem Haldani facitqui socer fuerit. Filius ei superites
relictus Sivaldus nomine.
sIv LD s i, t xx x x v.
haberet, nimiam formae venustate omnibus, qui eam oculis usurparentamabilem, nde
S parenti succedens id ab initio adversum aut molestum expertus, quod filiam Cyritham
iugenti frequentique procorum turbam identidem petita, postremum tamen bboni Otharo.
to quamvis iterum iterumque, de quo pluribus Saxo, repulsam passo in manus ac matrimouium
tradita. Cuius deinde promptissimo auxilio usus Sivaldus adversus percussorem
parentis sui Reginaldum, Sueciae regem, dimicans, victor evaserit, perempto non modo
Othari victrici dextra Reginaldo ipso, verum athletis insuper quadraginta, Sueonum fortssimis,
in fugain actis, una cum pugilum celeberrimo Starcothero, qui tum apud Suecos
agens in illis tamiliam ducebat, nullis alias rerum periculis aut formidine quat lolitout illi
tum iste quasi coelitus injectus metus sit, ne supra fortasse humana se viresque suas jactaret.
Si C A R us rum E x x x x v i.
us i v t o o filius Sigarus successor assumptus, cui praeter cognominem patri Sivaldum.
Alphumque et Algerum. / filia insuper Signe fuerit. Quorum Alphus Alvildam. Ootlan.
diae regis filiam, quae proximo tum mari piraticam exercebat navali praelio superatam
sibi conuubiojunxit, orcharus veroeidem Alpho militans, una ex nimplis ac pedisse.
quis Alvildae sibi sociata, sustulit ex eam haud multo post haraldum, quem stquens deinde
aetas Hyldetan appellavit. Occasionc vero navalis militiae per lvisdam, militatae interserit
nonnulla Saxo de faeminarum ac virginum Danicarum antiquitus recepto more, quae
bello non tantum maritimosed et terreitri deditae, suo etiam sexui haud deesse fortitudi.
nem probatum dederint ne sola suos Amaonesjactet Graecia. Inter commilitones autem
Alvildae praeter ceteros, et maxime telvinum et Amundum a filijs Sigari fulos ac
profligatos, agbartum celebrant: A quo stuprum exinde perpessa Sigari regis filia Si.
gue, patri interitum peperit. Nam ille ut Hagebartum ob istud in filiam facinus laqueo
necari tecerit, ita vicissim eum Hagebarti frater Haquinus. Haconem Saxo appellat, per.
emisse in acie circa Vclam memoraturtrgr puteum a multitudine caesoruu, si quis
Latinum velit, diceudum.
sivA LO Si, rum E x x x x vii.
I o a o Sivaldus, eus nominis secundus, luccedens, contracto ex utroq sexu (tantus
amor defendendi regis erat) exercitu, ultoris partes sumsisse sed prlio adversus Ha.
o quinum, parentis intertectorem, inito inque biduum animosc pugnaudo eodem extracto
stetisse quidem ab ejus partibus victoriam sed morte ipsius partam, memoratur, nde
cum ejuimodi rerum bellorumque discrimina multoties intercurrerent, regia apud Danos
prosapia adeo ex hausta, ut ad solam ex ea progeni superstitem Alphi filiam Iuritham.Sigari
neptem, redacta fuerit, quapropter animad vertentes proceres suetae nobilitatis regimine
se destitui, regnum popularibus moderandum tradidere. Creatisq ex plebe prin.
cipibus Ostmaro Scaniae. Hundingo Sialandae procurationem attriburunt, collato in
Hanonem Fioniae dominioac penes Roricum atque Hatherui conititutam lutiae summa.
idque discreta potestate. Interea apud Suecos tyrannide insignis regem agebat Cunnarus,
qui concepto in Norvagos parricidiali odio omnem, qua poterat, gentem clade ac
o caedibus respergebat ultimaque eidem minitabatur. Praeerat tum illis cum imperio Regi.naldus
extremae aetatis senex qui inter cetera, metuens, quau unicam habebatDrothae filiae
cam occulto specu abditam satellitibus custodiendam tradit. Sed Ounnarus in aciem
protectus senem superat, tque devictae gentis ignaviam extremo ac inusitato dedecore
mactaret, regis loco canem eis praesidere curat.Et ne quid contumeliae deesset, satrapas prae.
terea attribuit qui sub eius titulo regia ministeria exsequerentur: mandavitque sub capitis
poena eidem cani haud aliter ac regi honorem exhiberi: In modum fere, quo olim
Romanorum Imperator Caligula, quod annotatum Suetonio memini, equo suo Incitato
p.30
urbis populique Romani Consulatum destiuavit, et praeter equile marmoreum, ac pepe
eburueum praeterque purpurea tegumenta, aet mouile e gemms, domum etiam et fami
liam, et suppellectilem dedit, quo lautius nomine ejus invitati acciperentur. Sed Cunoaru.
patre Reginaldo, ut dictum, extincto etiam filiae exinde e specu, in quam descenderat , e.
ductae, trucidatis famulis, stuprum intulit, procreato ex ea Rildigero, patri simillimo filio.
qui et adeo postremum ipsi Cunnaro fusse intestus memoratur ut proscribi meruerit.
At Borcarus nobilis Scauus, ex regis Haldani II, oriundus progenie. Drotae matrimo.
uium a Cununaro occupatum inteluigens ubi ipsum vita privasset sibi Drocamn connubio
sociavit, quae etiam haud aegre nuptijs asscnsa quod parentis ultorenure conplexura
videretur. Ex qua illi susceptus Haldanus.
HALDANUS III. REX XXXVIII.
Hic natus, ut dictum, Drotha matre, obque corporis animique invictum robur Fortis cognomento
appellatus, statim juventae primis annis ambire Iuritham caepit, regiae stirpis
solamut memora vimus, tum superstitem. Eamque ubi difficilem nec facile assemt
tem experiretur, utpote quae cum quasi sorte fortunaque imparem videretur fastidire
ita se exinde gessit Haldanus, quamvis et antea quoque virtutis suae specimiua edidisset.
uec generis nobilitate deititui se conmonstrasset ut eius tandem assensum obtinuerit.
Nam et duodecim, qui ei custodes additi, pugiles interemit, ac priucipen preterea Saxo, a
uiae Sivardum, cui nolens volens desponiata tfuerat, prius e medio suitulit que eius est
nuptijs in totum potitus.Ex ea uuicum exinde filiumdiu multumq votis petitum, suscc.
pit.Haraldum nomine, matri singulariter dilectum: Adeo ut pater, dum bellum redintegrando
regno, quod principum injurijs varie erat laceratum, adversus Sialandos et in ijs
Visetum, praecipuae opinionis pugilem, gerit, inque eo a Viseto confossus occumbit, mater,
quae habitu virili praelio iutererat, fuumn, tum adhuc tenerun, suugulari industrnia servatun
in tuto stitit.
HA R A L u Ss iii s xx xxix.
t s e om us igitur regi Haldano Haraldus ex Iuritha filius Hycetu seu potius
foitun dictus utpote a superiori quem Ayietan cognominatum. Borcari non nepotem
sed lium tuisle est demonstratum in rege Sigaro et nomine et re diversus atque
alius. Nam Hultn ideo appellatus quod alterum dentium ordiuem a Viseto excussum
eoque depressiorem haberet. Idem occiso ante omnia pareutis percussore orisque sui
mutilatore Viseto.Scauiae dominium assumpsit. Inde oppugnato extioctoque apud Iutas
Hatheronomen eus perpes in opido Haterslebo relictum putatur. Post quae etiam.Hun.
dingo Roricoque proitratis.Lethram occupavit, constituto simul, quod erat a quinquumviris
distractum in pristinum suuu statum ac formam Daniae imperio. Iude quoque As
muudo Norvagiae regi postquam sceptrum restituisset: et Daniam ab obitu Alveri pe
reutis, lngo Sueciae regulus bello lacesseret, eum Haraldus, ab Othino fatidico militiae
artes edoctus invasisse memoratur int raque regni fiues una cum fratre Olao trucidatum
in totum delevisse, recepto solum qui fratrum tertius erat, in gratiam suam Ingildo ex
corporis aegritudinem praeferebat, lecto decumbenteac belli inducias per legatos depo.
scente. Nec multo post, petita Norvagia. Olao Trunheimensi suppetias tulerit: ac mox
Frisicae gentis athletam tfortissimum bbonem.Iutlandiae fues populantem, quum armis
subdere ditfeulter posset milites ad eum capiendum hortatus vinculis incluserit: atque
ijsdem mox vinculis exemto sororem suam in matrimonium collocavit nactusque ex
hoste militiae socium fnitiuis Rheuo populis tributo iiposito ac plurimo ex tractus
eiusdem nationibus collecto milite Slaviam non modosed et Aquitaniam Britanuiamque vo
bello victorij sque peragrarit, vicinis circumquaque regibus ac provincijs ut nomen eius
ob summam potentiam bellique gloriam formidantibus, ita eiuidem vicissim amicitiam
ac favorem passim ambientibus. Postremo terra marique adversus nepotem suum Rin.
goueu, quem Sueciae praefecerat, sumuis regui viribus confligens morte functus occu.
buit. Horum utriusque exercitus antequam armis infestis concurrerent, quautus utrimque
apparatus fuerit, quis pugilum fortiumque virorun non e Dania modo, sed e proxima
quoque Vandalia delectus habitus prolixe nominatiuque Saxone cornmemoratur, qui
p.31
Haraldum texisse eum in modum navibus fretum illud ait, quod est intra Selandiam et
Scaniam, Oresundae dictum, ut, ponte veluti stratum, Selandiam Scaniae conjunxerit. Et
addit ipso in praelio, praeter Haraldum, de quo dictum promiscuamque multitudinem caesa
ex ducibus triginta millia a parte vero Ringonis millia duodecim teste, qui bello inter.
fuit, ac Danicis hoc ipsum rhytmis mandavit.Stercotero. Depositum Haraldi corpus Lechre,
ac regio more cum equis ac armis ingenti cum magnificentiam ab ipso, qui eum vicerat,
uepote Ringone ibidem funeratum. Qui et eo parentationis genere Danorum sibi
favorem ita conciliasse traditur, ut exoratus ab iisdem sit H t r t, virilis animi fae.
minam ac Danis gratam Selandis reginam praeficere. Quod et fecit, tradita praeterea
Scanite praefecturam Oloni.Haraldi sorore nato. Verum Sialandos parere faeminae minus
decorum ratos Olonem exinde accessisse authoribus memoratur postulantes ut se cla.
rissimi regis militiae assuetos muliebri iugo liberaret Olonemque ad se Hetham venire
ussamn, cunctis praeter Iutiam, ditionibus cedere non tam armis quam minis coegisse, et
ipsem insuper Iutiam: ne faemmae regui usus permitteretur, vectigalem reddidisse. Ab hao
regiua fet Slesvicu, quod fetev olim nuncupatum accepisse originem nominis
suut qui autuuant.
OLO REX XL.
30 Hunc igitur in modum proxime successisse patruo suo Haraldo Olonem scriptores
referumt, magnis animi corporisque dotibus insignem. Quarum, inter cceteras, eam ob.
tutus acie fueritut quod alij armisipse oculis in hostem ageret, terreretque tortissimut
quemque luminum solam vi ac perspicuitate. Quae vero facta eyus facinoraque fuerint, priusquam
ad regni solium eveheretur, quodque nou modo Scatum et Hiallum, sed et Thoro
nem regen cum eiusdem satellitio prostrarit ac inde coguomen Vegeti meruerit Ac
mox septuaginta piratis navali militiam sublatis, pacem paternae domui totique Norvagiae.
cui tum Sivardus ejus parenus imperitabat, restituerit, pluribus a SaxoneCrantioque con.
memoratur. Mox illi ex Elisa, Vermelandiae regis, Olavi filiam Omundus progenitus. Traditurque
exinde adeo severum regem egisse, ut ethae superior contemptus, cunctis ru.
borem ac poenitentiam iniecerit, nde duodecim duces sive patriae calamitate moti.
sve alias Oloni olim intesti in eum coniurare caeperunt. Ex his fuere Lemnius Atyla.
Thottus et Vithuus, qui licet apud Slavos praetecturam gererent, ad Danos tamen originem
suam referebant. Hi viribus ipsi diffs suis Stercotherum pecunia eo redigunt, ut
ferro facinus exsequeretur ac regem balneo utentem trucidaret. At ille rem intandam
auspicaturus, qui tot pugilum ducumque arma protriverat, inermis ac discincti regis sustinere
obtutum haud valeus, relato pede suspensum habere scelus instituerat, nisi a rege.
cui erat familiariter [familiater ed.] notus fortefortuna revocatus animum resumeret. Ac statim recurrente
ad destinatum propositum mente, regem nihil eiusmodi a Stercothero praesertim.
expectantem districto mucrone prosteruit, conantique assurgere) ugulum dissecat. Sed
t postmodum paenitudine ac pudore perculsus Stercotherus, quosdam ex his, quorum in.
stinctu usus fuerat, in sceleris a se commissi vindictam occidit, et cui facto manum tribuerat
praebuit ultionem.
OMUNDUS REX XLI.
A morte Olonis fliuma eius Omundum non tam merita parentis quam sanguinem
majorum ac nobilitatem intuentes, regem creavere. Qui exinde adolescentiae annos
egressus in nullo paternis operibus inferior, res ab lone gestas aut quare aut transcendere
curae habuit. Praeerat eo tempore Norvagiae parti lingo, lujus filiam cum
sibi thori sociam Omundus optaret, obstareque rex ipst Ringo videretur, qui generum
spectatae fortitudinis circumspiciebat, ipsum Ringonen, duco ddone, aggreissus, post
aliquot conflictusnavali tandem praelio superavit mortiferoque perstrictum vulnere in
hae c verba exspirantem ex eepitucuude se fatum excipere si tali filiam connubio reliu.
queret. Memorat fero is eum sensum sed pluribus Saxoaddens excessum eius lachrimis
prosecutum Omundum: Ac fliurum alterius eonnubio donasse cujus fdam eo in bello
operam expertus fuerat. Odonem alte sbi servasse. Addunt praeterea Rusilam id
tenuporis Norvagican viragiuen, belligerantem de rerum lumma cum fratre germano
p.32
Trondone rege nec ferentem rebus pro parte Norvagicis praeesse etiam Omundum.
Danos, quam poterat, iufestare idcirco solitam Et mox in adversum ab Omundo missas
copias profligasse Eaque intumentem victoria animum quoque ad ipsamn potendam
Daniam intendisse, sed profligatam ab Omundo prope Hallaudiam ac fugientem ad in.
teriora Norvagiae, ibi obvium sibi factum Trondonem fudisse: sed ab Omundo ad extima
postremo Norvagiae compulsam, ibi tandem a fratre oppressam caesamque. Eius necem
quomodo exiude a piratica regress, qui Rusilae militabant. Thorius Biornoque vindicare
institerint, apud Saxonem fusius est legere. Sicuti et illud, quod de Slavis proxime subii.
citur. Omundum nimirum cum per legatos suetum ab ijs tributum exigeret, illique uoun
modo legatos sustulissent, sed et vi iu Iutiae confinia irruptionem fecissent, septem eoru e
regulos uno certamine luperasse: ac solitum tributi jus victoria stabilijsse. Ea tempestate
Starcotherus longoam senio causarium ac debile corpus trahens, igunobile atque indecorum
existimabat, qui toties totque excellentes strages edidisset, si incruenta morte defun.
geretur. Itaque aurum, quod interficiendo Olonem obtinuerat, collo appeudi curavit, idque
praemij loco cessurum percussori suo, quicumque is foret, significavit. Hunc quippe usum
scelestissimi precij pulcherrimum credidit. Inde Hatherus, cujus jam ante parentem
Stercotherus interfecerat, cum expediundae eius neci se paratuu offerret, multa alteruo
utrimque sermone inter sese agitasse, idque odis metro inclusis, ex Saxone est coldigere. Et
Starcotherus quiden, postquam senectutis incommoda et quis olim fuisset) amquo
esset, plurifariam perorasset sua adiecit Hatherus ejus non modo pugnas illuitriaqus
certamina sed et poesin patriaque acta versibus celebrandi studium decautauns: Ster.
cotherus econtra brevem rerum suarum historian retexeus iuter cetera ua
ceciuit:
PQui qund retu
Littus, inuer cotret cuie clie
Priur gnerr doci decurere pint:
Nque dtunu gror cofertor ce es
mcem cerorsuyecotipite gresus.
Hinc mec egreg cogres virius fonm
Cnec, o c Amo e eece noto
ootrie crior, ve n iit Estia genter.
Et pur emgaa tu. Pt ec Teeurcls
gres caput inde ti dere cuentu.
Qusu / iev, crsi: fvritbus itts.
fic pr didc: qu feroenta voseret
ncr, quntve ou puni eet.
etec uo: e pxs tore cdeve.
Quuum xotor, uertinge, ter rotbor iniu
Cee reor viex, d poc frce.
Nec minus hoc facinus, quoando pro virgine chara 40
Vno septenos necui certamine fratres
ete co, qu, me tomacto tinquexte peres
N purit renti rede cepte grome.
Moxue dcr aern deim ose porot:
Vcimur egregio cfertom mte pum.
e letoom bque procccem
Must rotitur cesic: eque perem
uitur ue edetcntem te.
Quotor c: Leri ctor, progie / ue pere
Beree, gentsqe Hdem princpe cpto.
Duie populuor opesseerque mneit
Notra Broelir virtus conreto trb.
Quid ro exct ens qu rniter egi.
Quodque manu gessi ad solidum celebrare recensens
Deficio, sunt cuncta meo maiora relatu,
Vincit opus famam, nec sermo suppetit actis.
p.33
Quibus obiter recollectis, Hatherum hortatus ne a parentis sui interfectore poenas exigere
cuunctaretur, cervicenu ei praebuit, cum pauculos prius ex mente Stoicorum versus pro.
tulisset, a Saxone similiter Latine expressos, in modum ut sequitur, eloquentissimos:
Preterec fctbere prve te puatre Lenmo:
Hunc mi us vcen referus, cdre voentem
teme / eueugue eum pete vndce ferro:
Suppe qperom cri menr percusor cptot.
forret gc fot epocere dextr.
poute pi sgemn et precurrere s et.
SQu neues fgere, foc etim cnticipture cebit.
ror e recenr vetur excidenvste.
tre aet quu, to cfi ft.
Etstert uotare nequt. Morr optima tunc est
Ct petitu teque pget, uun fuur omtur.
Nec / eror cos inconode proroget etus.
Inde exertam crumena, quam collout diximus, appensam habebat, pecuniam promit Ha
theroque donat. Ille accepto, quod offerebatur, vegeteque adacto gladio, seni caput de.
messuit. Corpus, ne busti inops haberetur, in campo, qui vulgo lug dicitur, sepulturae
o mandatum. Eius olim dentem in pinacotheca sua servasse ac talium cupidis monstrare
solitum virum nobilem Henricum Emeldorpium duodecim pollicum crassitudine, referre
aliquando memini magnificuu dominum Arnoldum Vitfe ldium regui Daniae:
quondam Cancellarium. Omuudus post haec pace integra relictis filijs duobus ac totidem
fliabus, e vita nmigrauit.
SIVARDVS REX XLII.
Ex quibus maximus natu Sivardus, fratre Buthlo adhuc tenero, regnum haereditate sibi
debitum (ita Saxo) consecutus. Gassarus ejus aeram refert ad annum circitur Christi
30 quadringentesimum trigesimum secundum. Bella minus feliciter gessisse fortunamque
habuisse novercam res eus satis indicant. Nam et Scauia eius temporibus in praedam
Suecis patuit, rerum tum apud eos potiente Cotharo. Hic euim Sivardi sororem, sibi pe.
culiariter adamatam, cum in matrimonium expetijsset, ejusque assensum: missa ltgatione.
obtinuisset: ac uibhil praeter nuptias restaret, misit, quo prius lcgato usus fuerat. Ebbonem.
qui ad se sponsam deduceret. Eoque forte fortuna in agresti quodam apud Hallandos tu.
gurio pernoctantein eum se vertit hospes ipse una cum tratre, quibus haec erat coniuetudout
hospites suos, praesertim lautiores, clamcerto machinamento circa lectos ad id praeparato
trucidarent. Sed Ebbo insidias ani madverteus, ideoque insomnis agens, pugnau.
do feliciter evasit relicto ex suis uno alteroque: Ac se contestim ad Cotharum retulit.
cladis potius suae, quam legationis eventum declaraturus. Cotharus rem a Sivardo profectam,
sinistre autumauns, ab eo injuriae vindictam repetere confestim instituit. Scaniamque ut
diximus, suam fecit, ablata simul, quam sibi sponsam elegerat Sivardi regis sorore.
Si vardus vero cum se interea in Iutiam rccepisset eam ei Slavi armis illatis eripuerunt.
una cum filio Iarmerico filiabusque tum adhuc admodum parvulis, in captivitatem ab.
ductis: adeo ut solas sibi quae erant inter Iutlandiam Scaniamque mediae insulas Sivar.
dus retinuerit. Ex quibus dum in Scaniae praesidem a Cotharo constitutum bellum reparat,
praesidem quidem e medio sustulit, sed ipse eadem in acie peremptus occubuit. Iar.
mericus exinde, quibus artibus qualique iudustria e custodia, ac capti vitate, in quam eun
Slavi deduxeraut, egressus sit, a Saxoue pluribus commuemoratur.
s ur nL s rum E x x L r t i.
r i cr o Sivardo. Danici regui sceptrum tutatus eus frater Buthlus, omniaque vi.
ce regis exsecutus toderatusque memoratur, dum fliusSivardi Iarmericus e Slavica cu.
stodia domum redisset. Quo ad lares regresso Buthlus, abdicato imperio, se privatum
continuit. Iarmericum vero nepoten eius amice magnificeque exceptum proceres diade.
mate ornaruut onniunque suffragijs regem proclamarunt.
p.34
IARMERICVS REX XLIV.
Iarmerici ad solium regium evecti res paulo fusius enarrat Saxo: Quod Sueciam
scilicet Suecosque, oppresso rege eorum Cotharo, parentis sui hoste Daniae regoo sub.
ecerit imposita exinde Slaviae quoque populis.Sembis ac Curetibus, qui impenium cius
detrectarant, obsequij reverentia: quodque e piratica rediens classem Slavorum inter.
cCcptam uavali praelio deloverit ac eo facinore priorum victoriarum titulos decorarit.
Ac demuu, quod in rupe editissimadum undique gentium manubijs locupletatur, mi tifco
opere arcem sit molitus, in cuius magnifentiam omnem propemodum opum sua o
rum apparatum congesserit fxis in ea undiquesecus excubijs. Ac nmox, domesticis hoc
proacto rebus compositis, quod denuo ad externas cupidinem verterit: atque institutam navigatioune,
quatuor ex Hellesponto profectos fratres in oceano obvios impuguarit, ac mis.
so mox praelio, sororem eorum ac medietatem tributiqua victos oneraveraut, sibi pactus
fuerit. Eam Graecanici generis virgiuem postea Iarmerici conjugem nescio an latis ad
geuium Graeciae Svavildam Saxo nominat: adjiciens, arte cuusdam Bicconis apud Iar.
mericum exinde adulterij cum priigno suo BroderoIarmerici flioaccusatam, uuani
ob id supplicio, quod graphice idem describit, a larmerico affectam: Ac postmodum re
intellecta, ad ultionem ab extremo Graeciae Hellesponteo fratres accurrisse Et Iarmecicum
in arcemjam memoratamut se defenderet, contugientem, ibi oppugnatum expug ao
uatumque pedibus manibusque truncasse: ac ipsos quoque eadem invasione consuoptos
proftratosque iuterij sse.
s R O D E n v s rum x x L v.
QR o o e us nou quidem ex Svvavilda sed ex alio j am ante susceptus matrimonio
i armerici filius fuit. Eum pater, quod cum Svuvildaut memoratuu consuevisse ex
dulatione Bicconis perhiberetur, poit necatam, de quam dictum Suavildam suspendio
damnaverat moderante in hunc modum senteutiam eodem Biccout ut, fulcimeuto sus
pensi pedibus subjecto, eoque allevatus a strangulatione servaretur. Itaque laquei nexibus 30
implicito Brodero, intrat triclinium regium Broderi canis, quasi deflens domini suo
interitum: simui et accipiter eiusdem introvolans plumas sibi evellebat, ude rex capto
omine, qnod scilicet, sublato Brodero, veluti implumis ac orbus sineque liberis et haerede
ageret, prae propere, qui tum laqueo exuerent, mittit. Slcque liberatus Broderus Iaruerico
patriin modum, ut memoratum neci dato, parunm doneus (ita Saxo, oec quidquan
praeterea addens /) successt in regnum.
sIVA L D v s R t x x L v i.
Er u c r o Brodero regium nomen atque administrationem adijt Sivaldus. Cu, qo
yus imperium licet longi temporis fuisse ex authoribus satis iutelligatur res tamen
t us actaque ad publicum patri bonum prodita nuspiam annotata occurrunt. Filius ei
Suio fuisse memoratur, qui, patrejam lenio atque annis fesso instructa cum classe oceani
oras ingressus res patriae non solum servavit sed regum etiam priorum socordia varie di.
minutas auxerit inque statum pristinum revocarit. Quorum meritorum aspectu in regeum
electus mox etiam. / parente vita fuucto omniuta votis regio diademate atque honore
donatus eidem in plenum successisse narratur.
S MNI O E x x L v i i.
Iv a t o itaque Suio exceperit. Ac statim, suscepto imperio. Eschili atque Aluili
pugilum insolentiam comprimendo Scaniam a Daniae societate per bella semotam.
eidem postliminio con unxit. Iude cum ambisset sibique in conugem per nuncios elande.
stiuos postulasset Cothiae regis filiam, eosque nuucios parenus puellae in poenau quasi im.
providae legationis, suspendio affecisset, in eum contracto exercitu, movisse Suio prodi.
tur, exigendae ultionis cupidus, statutaque inter regem utrumque lex, ut res utriusque nomine
per athletas gereretur, ac regum alteruter, pro varia pugilum fortun, aut proprium
p.35
perderet, aut alienum acciperet imperium, victique regnum in praemium victoriae repoueretur.
Quo cvenerit t Cothorum rex pugilum suorum intortunio superatus, cedere
regno Suioni coactus sit. Filiam autem eiusdem Cothiae regis, quau, ut dictum, sibi in
atrimouium Sunio petierat, cum iutellexisset ueonum regi connubio traditam, quen
dam obsoleto habitu ac stipem ostiatim efflagitantem ad eam tentandam subornat. Atque
iste, egentium more, ubi limen regalis palatij accederet, acvisa regina, exili voce accineus
diceret, mat te Smo: lllaquedissimulato, quem auribus exceperat, sono, in regiam continuo
gradu procederet, ac mox velut aliud agens retrogressa, obscuro, et vix aures of.
fendente sibilo recinuissetmnte, inquiens, me ream: Egenus ille haud cuuctatusalteto
ro ftatim die ijsdem se foribus applicat mutuisque nutibus ac sibilis tantum postremo ef.
fecit, ut inde e Suecii ad Daniae regno conterminum queudam locum cuus indicium
mendicabulo isti fecerat, profecta regina, se Suioni stiterit. Cnde diuturna postmodum
iuter utrumque regem exorta bella cum alter sibi tabulis nuptialibus legitime pactum
repeteret, alter liberam ac sponte sua ad se venientem remittere aut a se dimittere, sibi
iucegrum negaret.
Ejus tempestate exortam per Daniam universam annonae charitate cum interi.
mere senes atque invalidos omuemque imbellem aetatem regno exigere plebiscito Aggouis
et Ebbonis esset pronunciatummater eoruin ambara, ambaruc eit in Saxone, lce.
lestum consilium aversata: suasisse memoratur ut, sorte ducta excederent omnes domo.
ad novas terras imperiumque constituendum, quicunque arma ferre possent, ltaque mul.
t patria extorres Aggone et Ebbone ducibus, primum blelingiam advectiatque iude Mo.
niugia praeternaviguta, ad Cothlandiam se applicuerint: ubi et Paulo teste (ita Saxo ha.
bet authore Frig Deu Longobardorum vocabulum quorum postta gentem condide.
runt, traduntur adepti. Taudcm ad Rugiam se applicantes desertisque nav igijs solidum
iter ingressi cum multum circumquaque terrarum emensi armisque depopulati tfuisent.
poit tditas late strages, polst remo petitis in Italia sedibus priscum gentis vocabulum suo
nomuine permutariut. Hoc alij ad aeram Christi oLxxxvi alij ad ocLxxxvi reterendum
exiitimant. Crantius colonium hanc ductam putat sub Haraldo secundoanno, quem et
Prosper pouit, oocLxxxiv: et plusquam exinde seculum ad annum ninmurum Christi
30 CCCCLXXXIV. consedisse in insula Rugia ac tum demum, regnante, de quo loquimur, Snione
Danubium versus castrametatos ac tandem Italiam occupasse, os de tota hac re
ac gente ipia cum antea nonuihil dixerimus tum et libro statim proximo plura dicemus.
Quuam autem Saxo hoc loco emigrationem retert, eam auchore laulo biacono se prodere.
nec eo habere antiquiorem scniptorem satis videtur innucere. Quam vis ejus egressionis
ante Paulum Diaconum ut et alibi nobis ostensum lrosperi Chronicon mentionem fa.
ciat, et in Pauli verbis non Bleingia aut Mioriugia, sed vict earum Scoringiu et Miaurin.
gia uominentur, quarum Scoringia, ut exiitimo. Schoningia fuerit. De lnde priscum gen.
tis vocabulumquod Longobardco permutarintSaxoni silentio praeteritum Vinulorum
tfuit ut habet Diaconus. Et Ducum quoque nomina, qu Ago et Ebbo Saxoni eidem
corruptius expressasunt Ibor et Aio cui et brig Dta, trea dicitur, ldem etiam priuu
e candinavia, quam errore tralaticio insulam tacit, egressos eosdem Vinulos memorat.
atque inde poit Scoringiam Mauringiamque intratas otlandiam attigisse Iuque Scoringia
authore Frea nomen accepisst Longobardorum non ut apud Saxonem est in
othlandia: addita, quam et Saxo praeterit, occasione ejus nominis a Vodane et Frea ipsis
inditiquod faeminae scilicet capillos haberent ita compositos ut ultra os mentuuque pro
penderint et viris quoque barbae essent prolixiores. Ac mox lbori et Aoni ducibus detuuctis
Agelmundum Agonis filium succeisisse addit, ex ungincorum generosissima gentis
pio sapia oriundum: Euudem deinde Agelmundum ad tumen quoddam, cuus nomen
omittit, cum gente et copijs suis delatum, idque transire ab Amaonibus prohibitum sed
ope Lami ssionis, qui ex Amaonibus unam monomachia devicit, fumen omnes superasse:
atqu ibi a Bulgaris impetitos Agelmundum in illo contlictu amisisse: Eique successo.
rem datum Lamissionemde piscinaut antea memoraverat, ex qua infantulus torte fortuna
prot ractus fuerat, ita nominatum: Atque ei postquam Lcchus et illi vicissim Hildeocus.
atque i demum Cudeocus successissent. Rugorum provinciam Longobardos occupasse.
orto nimirum inter Edoagrum regem Turcilingorum ac Rugorum Feletheum bello:
quorum Felethum, superatis Rugis, Odoacer extinxerit. Ita enim de Agelmundo primo
Longobardorum rege deque Lamissione, Lecho, Hildeoco et Gudeoco, Agelmundum
p.36
secutis, deque Rugis, post superiora illa Saxoui, ut ostensuo, partim dissentientia, partim
con venienter relata, habet porro Diaconus libri sui primi Cappxvi, xvii, xviii, et xuix.
ubi inquit: fr temporitur ter Cacur, u i tul per aiquet / um cnor regnt, ee.
teum, ui euo ctur eit, go regem. / agru inimiciticrumfner exorsit. Qu eetbev.
l devus usteriorem Donu / rpun incoetqum MNorici fu enim Dcniurseporat. Hisque
iuteri cctis nonnullis de beato Severino.Noricorum tum fnes incolente, addit continuo:
uunot ergo vchor gentitu, que eiu dtio purent, id eit. Turcilimgi Herur ugorque
parte, uor / om poederat, nec no etim stuli poputvenit i gesn pugvtque cem u.
g, t / mue eor cloe cocie:, eete i / ier eorum regemn extinxit, ttoque oi proci.
tsm reyvetec, coyiosom secum coptitorum mtitudem vuxit. Tuc Lonoard e / sur regoi, o
ur egre, enerut ugeunue Lctimo esouo goru pctri dicitur, otque i e, quo erot so
fertiroliuntr commorti / ut cn. Hactenus Diaconus. Atque iude, duobus post Cudeocum
regibus, nimi rum sub Tatone: vult idem progressos demum Longobardos e Rugi
landihabitalt patentes campos, quos ait eorum serione feappellatos: addeus praeterea
ab Andoino qui ex rege Valtaro nepos Tatonis fuit, quiqs annum circa Christi oxxviu.
cluruerit, traductos postremo in lannoniam Lougobardos.
Qu omnia si examinare atque introspicere pressius velimus, difficultates passim ac sa.
lebras, praeteriam dicta, inveniemus: et aeram praesertim egressionis tot post Christun
seculi mini me respondere genti, quae am ante Christum natum, in ermania borealiori
sedes tenuerit docentibus id aequalibus coruum propemodo temporum authoribus uti ao
monstratum) am ante monstrabuntque squentia. Nec omittendum isto praecipuc loco
vetustum quoddam rhytmicis metris lingua genti vernacula cantitatum olim apud OCot.
landiae incolas carmen: quo sane, quod ad istam emigrationem, multo verius multoque
accuratius, quam est a Paulo prae ititum cclebrari omnia comperio, uisse autem bortae
genti annalium ac itmori veluti genus eusmodi versiculos cum ex aliis tum ex aci.
to uon stmel est indicatum qui uisconem ei usmodi autiquis olim carminibus celebratum
Germaniae populis memorat. Hoc igitur Carmine, quod statim subjiciemus, Vinulos,
Vinnelandos et Vendelboos fuisse, qui nunc Cimbricae Chersonesi est populus, satis intelligitur
Nec eos apud Scoringiam aut Cotlandiam instinctu reae Deae ut habet
fabulose Diacouus eumque secutus Saxo noster, occasione ut dictum, capillorum et baro
bae prominentioris nominatos Longobardos se illud demum vocabulum a devict, ca
gentc traxi ssu postquam eum borealioris Cermani tractum armis suum fecislent. Atque
ita jam veritas veteri historiae sequentique constabit, cum alias fabricentur longe post aeram
Christi Longobardi, qui am ante natum in terris Christum a teinporum corum ut
indicatumauthoribus fuisle Oermaniae borealioris populi sunt commuorati, lostremo
in eodem illo historiali Carmineetiam Ducum nomina go et ov, non, ut efert corrupte
Diaconus et ante eum Prosper, o et, o, nominantur. Ageluundus veio Agonis
filius, primus gentis Rex, addit alpiratione. Hageluuuder dicitur, in modum ut
sequitur:
Ebbe oc Aage di helde saa fro,
Oiuene for hunaer f Othuone oro,
o feoois oe nst varum um: uount,
et um ot unqum / quinor oc mono,
Derie necet vurum holte firoum ie
Dt hunorum menoum inoen hucrum oi,
De neffnoe si Viilindet jod sig tan,
fer bbe, hulltentom uf vc nelbo ino,
Doe varum bocoum ooinue toninum,
eoen oqe vorenum moer nnum,
tt toaum: ill erge buooum sture ot smaa,
e stullt en vorum lonoum noo,
De beoe ossullum me: quitenoum S,
o i illum tomme oennum: ill trdt,
i octum tli gifsei / hofuitmenoenum badut,
roe stullum iet for mcter rooum,
Co tucloe e na Ds maoneoum toc,
De turum oer beoet suo ment froe
Dtr looum oennem fdium met sneet mi,
d hunoreum manouminum) utrum i
p.37
l lunoum iotu te ffanoumtu,
u tano meo sontenum siaum fra,
etum mat tunum inaenstontum moc,
De vuntem do lonoum unet erum foct,
t unrum iunoum / huilumet loaum ne,
et inrem var tennum llum nibum be,
Der hofuit mrntum u Dodum arum qui,
Oafue e ss it tii lennum ruul,
eten voltum nl tonin tinen fraet mano,
Hagelmundet hono ho / u fqe tano,
e oaumt Longobare inoum oerum lano
Der birf ie ieffueno inum emst mn,
uo lot oe siq longobardet tolium,
Dunnomen etnioom oe oc meo ullum,
t toaum saa inoum llonum ndf
DDer mmeois ennum im uilum be,
do r vel streffurt / huo er vel spuit
uoo oe haoffe foum manelium gluri,
Ot me fioem e inoum ullanum tom,
o et pel tnnr ollum veroum om,
oroi rnnum lteo monum mont mt:
til faeni cpst h) in stuta fid lago tennumodt.
Quorum ex ultimo versu intelligi postremo datur concinnatum hoc Carmen fuitam jam
iuperij Longobardorum periodo rerum per ermaniam Italiamque late potiente Ca.
rolo, qui ob res praeclare ampliterque geitas Magnus est appellatus, uioni autem ut ad
eum, unde digressi sumus, redeat oratio, successor Biorno tribuitur. Ille an ei filius fuerit.
et qua ex matre natus authores haud relerunt.
H A RA v o v.
vrvvv
; I O R O
RE x x L viI.
RE x x Li x.
o los ov is res domi forisve gestas nulli annales aut monumenta nos docent: sicuti
nec Haraldiqui eum exceperit, nominis tjus tertius. Tantum refertur summam re.
rum assecutus, filioque Cormone cxauctus, regnum eidem reliquisse. Nobilissimus Vit.
feldius Biornonem ferrei lateris, vulgose / ide, cognomento afhcit, authore, quo id habeat.
non addito. Refertque aeram cius, cx Culsari calculo ad aunum Christi uxvii. Haral.
dum vero claruisse eusdem Chrilti anno oocxi, adeo ut colligendum inde addat, si iuter
Biornonem Hataldumque reges intermedij uulli fuerint imperasse eorum quemque aunos
circiter centum et octuaginta. QQuod sane vix esse verosimile cum codem fatear. At
ipse Cassarum si rectis oculis inspexi, retertur Biornonis aera non ad oxvii sed ad Chria
sti annum ooutv. Haraldi vero ad oooxi, ormonis, qui Haraldum excipit ad oocxvui.
qo atque inde Cotrici ad uocxxiv, t ita hic calculus habere maguopere alogi nihil aut
abiurdi videatur: ni si inter Suionem et Biornonemqu ab eodem notatur temporis aera.
ut Snio nimirum imperare caeperit anno Christi oLxxvii. Biorno vero ut indicatui.
anno ocLiv, majorem liatum atque intervallum faciat. Quod tamen haud tantum sit, ut
eo nomine sollicitari debeat, qui a Saxone est positus, et ab omnibus huc usque receptus.
regum census ac series.Et maxime cum ij qui Snioni ad usque Biornonem numero septem.
ut sunt ricur, ueno. Gotcufuro. / lyluermuuc mudur serie continuam ab
illis, qui hoc urgerejam nuper caeperunt, suhj iciuntur, atque inde qui Biornoni et Haraldo
ab i sdem interjicitur t / euler, ejusmodi tere sint, qui ad Daniam haud spectent. Nam pri.
mus yriclus a quo stquentes ut a stirpe ac prognitore descendunt. Rex Alemannorum.
non Daniae fuit. Disertt enim regorio Turonensi lib., cap, iii, et xxx iv, ocur est Ale.
mannorum rex: Alijs chronologis Erocr item tocur, nec aliter quam Alemannorum rex
inte lligitur. Adeo ut capite et archego, qui assumitur liujus fabulaebroto everso, reliqui
concidant necssum est. Nam Cotelacum, qui ij sdem ut purpura panno intermiscetur, certu
quidem est a probatis aut horibus, et eorum antiquissimo Cregorio Turouensijam memorato.
regem Danorum agnosci et ad aeram circiter Christi oxvi, reterri: At eum ab Eroco aut Chro.
co Ale mannorum rege prosapiam tralere ejusque ex filio nepotem habendum, quo iste insititius
regum catalogus abire videtur, ecquis unquam alicujus nominis chronologorum prodidit: Sed
p.38
Crantzium objiciunt qui primus huic aerae scrupulum iniecit. Verum id quidem. At
Crantaius, polito primum de Longobardorum Scandia egressione testimonio ac calcuculo
Prosperi / quo iuter chronologos, qui cius emigratnionis meminere antiquior non oc.
currit, cum exinde longam sibi fingat eorundem apud Rugos moramsecutus fortasse Di
aconum, quem falli ac tallere subinde hlc supra demonstratum mirum non est in Daniae
quoque regun calculo, quem ad istum exigit, hallucinari, praesertim cum aeque incerta
sit priorum haec regum aniae aera atpote a veterum nullo commemorata et a Saxone
quoque silentio praeterita, t ita ceteri qui Saxonem sequuti, per coniecturas hic age.
re, nihilque demonstrare certi possnt: et asliud hic Crantiusaliud Cassarusalijque aliud
adferant. Iuterim Coticcum et si qui ejusmodi sint, probatis authoribus indicati ac e
certa aeram insigniti reges nobis haudquaquau insuperhabendi. De quibus et suo mox
loco atque ordine reterre haud omittemus. Nuuc Cormonem videamus.
O R M O rum x t
O v o v inter priscos Danorum duces non infmaelaudis locum rerum praecla
re gestarum tituli assignant, praesertim in pervestigandis rerum non obviarum secretis
euram eius atque iuduitriam qui volet coguoscere apud Saxonem legendo vix satis
mirabitur. Et maxime, ut alia mittam illud dignum notatu, de Torchillo, qui, terra ma.
rique susceptis itineribus aliquot plane lysseis multas aerumnas ac pericula, tam cumree s
ge ipso quam in gratiam regis, dum simul naturae scrutaudae incumbunt cxantlarinut, ad
extremum in Cermaniam, hristianis tum sacris initiatam, devenisse refertur: ibique re.
uigionis rudimenta eidem propalata. Quae et regi totique populo communicata exposu.
isset, aperuissetque diligentius modo et regem ipsum Torchillumque superesse diutius
fata permisissent.
GOTRICUS REX LI.
Huic Gotricum filium successisse tandem et Saxo alijque demonstrant, eum nimirum,
quem Godefridum Stadensis Abbas alijque nominant, quemque cum Carolo Magno 30
belligerasse victriciaque ad Rhenum usque subiugatis Frisis, signa circumtulisse certae
rerum memoriae attestantur. De quo priusquam dicere incipiam illa tempora easque gentis
res atque expeditiones, qu poit nimirum Cimbrorum superius enarrata arma nomen.
que celebratum, tam adverius Romanumquam Francorum exinde imperium aliosq po
pulos, sub nomine nimirum Cothorum.VandalorumRugorum ac Longobardorum, ut et
Auglorum Vitarumquesusceptae fuerunt.Saxoni Crammatico alijsque domesticis scripto.
ribus non memoratas proxime sequentibus libris duobus propius cuarraudas discutien.
dasque, sed quam potest brevissime, praemittam.
Reguu vero, qui modo ad Cotricum usque ecxplicati ut uuo quasi intuitu habeantur
omunes, talis et series et ordo esto:
p.39
His triplex subieci eorundem regum stemma genealogicum.
Primum continua serie a Dano primo stirpem regum masculam adusque Rolvonem.
Frothouis, abnepotem, qui omnium est ultimus, deducitur.
Alterum a uanvida, qu filia tuit ladingi, soror Frothouis primi uxor vero Regneri
Sueciae regis, qui pater Hothobrodi memoratur, ex qua otherus Dani Succique rex
uatus, eam prolapiam adusqut Haldanum Il, in quo detecit, prostquitur.
Atqut inde uguiuus, othiae rex fuldani ll, lucer, ac proavus urithae cum liberis
assumptus. Quoruin uritha nguini neptis cum sola stirpis istius regi superesset.
Haldano IIl, uupta stemma regium feliciter exinde propagavit: idque tabul tertia ad Co
tricum usque exhibetur. Cuius exinde progenies primos et aborigines hos regrs, quorum
Christophorus Bavarus post remus tuit, ad domum usuque novau ac stemma aliud Olden.
burgicum nimirum, seri nusquam interruptam deducit fneique prosapiae huic universae
ftatuit, t locis exiude suis listoriae contextus et quae illi subunguutur geuualogica
schenata, clarius commoustrabuut.
s: rE M iAt
Adiur. Cir literi.
vs ses x xos txccxcmecxx ecs Cecxs crxxcexsuxxxxocoxxcxccrmecxxcrcxsxxoo.
ingu.
Duo / u l, ex I. Ei ex Cret yrogot
emsxpuxs cxx cxxxxo
est.
Hu poiferitu Brtunni potta
ytnniom / / vournoi
Sciold Aex IV. Et e ivid at.
e emsxms crxxnos crrxcs Cxxxxxxx erss erssxo ex, x.
Crov ex V, ciur iteri ex Fiio, qumst Morvgi ae
exxxxux.
Sudgerur covxit.
ige
KKK
xxxccos vcxxx, cxx, eeexx csxxxxo cersxxmxus erxes exixxscse..
Cutorm Fiio ex u Aingur e VlIl, ci ex guid not
ex VII, nutur.
xxxxx ecru exxxm eccsex
Foto I, ex lx, viia, vnvi / a.
gero egi V.
xxuos vxxxxxxv emxxsssxxco cvxxxo ose
s, uv., x, ev /.- , o.
urrcmrmtxxx exxxx eu exx cmxx cxccx o erssrsxxx exxx, cx..
Huungue Rex xI. Hego / ev xl l, ei nati ex
renrics, v.
vxxxxr xe tn c.
trx es
Tlort
egneru ex oueci.
lii
KKK
Vrs, ex rs uc, c.
tunxxxccccxccs texc exeressxxxxxx crxxxxxx eos.
oto ex l ll, x vceito tloro gentus: stirp
oscusinc Duno / de / cenet ptremur.
p.40
S u v i v i o / ser Frtlo I rta egero uecie eg.
Evr us
exe
Hotbrodur, cti / fs
ts vcs exxxcex ercrx / crersosxoecxcxos xxcxxxxxe.
tv / lur ex orvqgie.
Hotlerusr ex Dum.
Vxor ei s moter est
Ei ex euu
orer eon.
uxus.
ricus ex, cuu
nat
sxxxxe.
KKK
Vgetu ex, ci ex
Cerutnupto ford.
Heetvda utuis
veueo sutnd
KKK
presi. Eon
rvdus ex.
fiius
Et otus
ecmxser
uxxxex, e
methus, cui ne conge
fo ex. Ei nut.
cXXXXXXXX
Do i, ex xx.
nie ex qu e ra coti vuotu
i enut
potodm V.
rt, fiu.
KKK
get.
fugitum ege, cx
progetus
exxxo ex.
rrot / o ss, ex xxs. Ei netu
co, oerxccsxo cuxxos cxx
Durs s, ex xi, cufiiv ft
nxxxx, ercrmrx, e.
Fidevus celer Aex. Ei nutus
urvs esxsese exxxxs.
Fero sss, e xx. / s u criitu.
notur, thn conger
cs cssx u..
, exxs
ivid eg orucgeru / iis.
Hermude egi
garie / ii
Ex ocssptus
XXXXXx
soenncr exxxxxvrees
uuu, frt / o s, ex x / s.
o tuo cxseocecrxxxo esxxx e.
rgius e. Eiscepti efii ouertingi
uxoni princp
, x cxoxxxcccxm exxcxxvxexxxxx, xxxxsxoo.
Fvtbo. Fridevv, sngisduc uur ex, u
KKK
cerxxxs cxmos cxxo
Fo / v, ex Horulu s, ex xxi.
xxxi.
Ei nti ex cuoroli reg
Cotiefiic ige
avss conn cxco Cxo errerxx cxxxxxxesxm
Hueruu, ui cm frutre Hocenr s, ex si i, r, nu.
vrevi tepore reguvit, ex Sigit / fl gui reg Co.
tesicepte ers, regnum in
cerumsu / igun
trutuit.
p.41
guuie Hugnu ex, b Hec II, uv ftu, genreros
sstpt / fum / uvt
s.XXXXXXt
e votir
u eui-s xxu.
igerur Ae, cci fii f trer
oee remvxoirxxresrxrs eucc cs ctxm ex
S a Aegeter Sivclr it, eger, sipr, ex / fu regi Citbi
xXXVII.
Sicri tult.
: st.
xXXXXXXXXXXXXX
Huleto.
m ger vurd rege r.
Aegemn
gie / ie.
tu / i.
xL.
Cosrs, erxxxxxxxxxo cxus.
suive ioem egem, c notus
refuim es uo C
O: des e. Ei nati ex / fiiu go..
KKK
Fio nupto Coter
Nrvogo.
ex, ex.
uxx cxcx exxxxxxrxxx cxxxxs
Ets. Fi ii, rrericus, ui ex Suvii dbe
seit. E ui otu.
ex cecx, exxxxxxxs..
Aurur ex, cui ntu
..:: XXV
-..
Sno ex.
KKK
iono Rex.
.XX:
KKK
Cormse Aex.
e..XXX.X..I
ene e uc prospid uitimum cont / / uat.
suo exebitr co.
O ij
p.42
LECTORI.
Explicata superius Cimbrorum in Italiam expeditione, adjecimus obiter,
occasione verborum Sallustij, quae sunt posita pagina 9, quaenam jam antea ex
Galli populisque Transalpinis nationes Italiam similiter inscstarint, diximusque Se.
nones eos Gallos fuisse duccsque praecipuos nominatos rexms, ritom, i.
omeru: Et eorum deinde teliquias in Graeciam et Asiam cffusas Cuogrecos appel
latos. Quae cum cum in modum a nobis co loci paucis fnt indicata, opcrae pretium
nunc censui, colophonis qua si loco, ipsa authorum verba eodem spectantia hic integre
subiccre: t simul constet, qui authoribus Gall saepenumero appellantur.
lato modo et quomodo ipse Sallustius verbis supra positis Cimbros Theutonesque
Gallos quoque dixitessc accipienda. Nam, ut statim patebit.Li vij loco, qui primo
ponctutlicct Scnonum ibi Gallorum cxpcditio memoretur Gallos tamen accipi
haud stricte posle indicio sint ibidem ducum nomina, cum btoviur nc de Brenno
dicaminter Teuthones populosque Germaniae discrte cidem Livio reccnscatut. Atque
inde in verbis Floriqui nominatur intcr Gallos lnsubres) ibmu de quo atertia
opima spolia rctulcrit Claudius Marcellus, fuisse Cermanum, et a Rheno non
modo profectum, sed.Rheno trajecto, devenissc in Gallias indicabuut pcspicue
Propettij vctlus qui it habent Elegia penultimam Lib..
cdiu Rbenotecos rct oe, s
ellgerex cfti per resut dxi
V rum o o R u ge ic Rle / ofcer a o
MNoi reciuereges rori.
l virgatis ecti u gie rccis
orui: ub incs eciit ncagu
xcspos i emio tris cot, cc.
Adcci deinde ex lustino quoque paucula de bellis Gallo, graecorum in Graecia A.
siaque: Atque ultimo etiam elm ipsum cimicm, cujusmodi id Floro Oro.
sioque est cnartatum. Quae omnia ad lucem antcccdentium, et praescrtim illius de
Cimbris Teuthombusque superius positae historiolae pleniorem ocatum haud pa.
rum factura nullus ambigo. Nec omisla denique, occasionc Tcuthobocie Gg.
tibu, deque gentium nonnullarum et praesenim borci populi originc, et an illa, ut
volunt quidam, a gigantibus sit repetenda, ierteris sive A oo ir r u
nostrum. Nunc ordinc singula videamus.
De priis Sexon Gallorm item: Cermuaxeruin ltaam expedio
ei: ves, titovio c Brenro dciu:
Ex Livij Libro V.
D vs v a t fatali urbis clade legati ab Clusinis veniunt, auxilium adversus o
Gallos petentes. Eam getem traditur fama dulcedine frugum, max imeque viui
nova tum voluptate captam. Alpes transisse: agrosque ab Etruscis ante cultos possedisse:
et invexisse in Galliam vinum illiciendae gentis causa Aruntem Clusinum ira corruptae
uxoris ab Lucumone: cui tutor is fuerat ipse, praepotente juvene, et a quo expeti poenae.
nisi externa vis quaesita esset nequirent hunc transeuntibus Alpes ducem, auctoremque
Clusium oppugnandi fuisse. Equidem haud abnuerim.Clusium Gallos ab Arunte, seu quo
alio Clusiuo adductos Sed eos qui oppugnaverint Clusium non fuisse qui primi Alpes
p.43
tranfierint satis constat ducentis quippe annis ante quam Clusium oppugnarent urbemque
Romam caperent, is Italiam Cali transcenderunt: nec cum ls primum Etrus
eorum, sed multo ante cum is qui inter Apenuiuum Alpesq incolebant, saepe exercitus
Gallici puguarere. Tuscorum ante Romanum impenum late terra marique opes patue.
re, mari supero inferoque, quibus Italia insulae modo ciugitur, quantum potuerint, nomi.
na sunt argumento, quod alterum Tuscum communi vocabulo gentis terum Adriati.
cum mare ab AdriaTuscorum colonia vocavere Italicae gentes. Graeci eadem Tyrrhe.
uut atque Adriatiouu vocant. I in utrumque mare vergentes incoluere urbibus duodeis
terras prius cis Apenninum, ad inferum mare: postea trans Apeuuinum totidem, quot
capita originis eraut, colonijs missis: quae trans Padum omuiaoca excepto Venetorum
ugulo, qui finum circumcolunt maris, usque ad Alpes tenuere. Alpinis quoque ea genti
bus huaud dubiem origo est, maxime Rhetis, quos loca ipsa efferarunt nequd ex antiquo.
praefertim sonum linguae, nec eum incorruptumretinerent.
De transitu in Italiam Gallorum haec accepimus: Prisco Tarquinio Romae regnante.
Celtaruu, quae pars Galliae tertia est, penes Bituriges summa imperij fuit, ij regem Cel
tico dabant. Ambigatus is fuit, virtute fortunaque cum sua tum publica praepollens: quod
in ituperio eius Caltia adeo frugum hominumque fertilis fuit, ut abundans multitudine
vix regi videretur posse. Hic magno natu ipseam exonerare praegravante turbam regnum
cupiens Bevesm ac igove iororis filios impigros juvenes missurum se esse, in quas
o dij dedissent augurijs sedes ostendit, quantum ipsi vellent numerum hominum, excirent..
uequa gens arcere ad venientes posset. Tum igues sortibus dati Hercinij saltus, Belloveso
haud paulo laetiorem in Italiam viam dij dabant. Is, quod ea gent populis abundabat,
Bituriges, Arvernos, Senones, Heduos, Ambarros, Carnutes, Aulercos, excivit. Profectus
iugentibus peditum equitumque copijs, in Tricastinos venit. Alpes inde oppositae erant.
quas inexsuperabiles visas haud equidem miror nulla dum viam (quod quidem continens
muemoria sit, uisi de Hercule fabulis credere libet) superatas. Ibi cum velut septos montium
altitudo terreret Gallos circumspectarentque quanan perjuncta coelojuga in alium
orbem terrarum transirent, religio etiam tenuit: quod allatum est advenas quaerentes a.
grum ab Salyum gente oppugnari: Massilienses erant hi, navibus a Phocide protecti, id
Galli fortunae suae omen rati aduvere ut quem primum in terram egressi occupaverant
locum, patentibus silvis comm unirent: ipsi per Taurinos saltusque Iuliae Alpis transcen.
deruut: fusisque acie Tuscis haud procul Ticino flumine, cum, in quo consederat, agrum
Insubrium appellariaudissent, coguomine Insubribus pago Heduorum: ibi omen sequentes
locicondidere urbem Mediolanum appellant. Alia subinde manus Ceronorum. Eii.
too ducevestigia priorum secuta eodem saltu tavente Be / oces cum transcendissent Al
pes, ubi nunc Brixiu aceroc urbes sunt, locos tenuere Libuiconsidunt: post hos Salluvij
qui prope antiquam gentem Levos Ligures, incolentes circa Ticinum amnem. Poenino
deinde BoijLingonesque transgressi cumjam inter adum atque Alpes omuia tenerentur.
Pado ratibus trajecto non Etruscos modo, sed etiam Cumbros agro pellunt: intra A-.
o penuinum tamen sese tenuere. Tum Senones recentisimi adveuarumab Ltente flumine.
usque ad Athesim fnes habuere hanc gentem Clusium Romamqu inde venisse comperio
id parum certum est, solamne, an ab omnibus Ci salpinorum Gallorum populis adj u-..
tam. Clusini novo bello exterriti cum multitudinem cum tormas hominum inusitatas.
cernerent, et genus armorum: audirentqut saepe ab ijs Padumultraque, legiones Ltrusco
rum fusas: quauquam adversus Romanos nullum eisus societatis amicitiaeve erat nisi.
quod Vejentes consanguineos adversus populum Romanum non detendissent legatos.
Romam, qui auxilium ab senatu peterent misre. De aux ilio nihil impetrarum, legati tres
M. Fabij Ambusti filij imnissi qui senatus populique Romani nomine agerent cim Gallis..
ne, a quibus nullam injuriam accepillent, socios populi i omani atque amicos oppugna
rent. Romanis eos bello quoque si res cogat, tuendos esse: sed meliusvisum bellum.
ipsum amoveri si posset: et Gallos novam gentem pace potius cognosci, quam armis. Mli-.
tis legatio, ni praeteroces legatos. Gallisque magi quam Romanis siumiles habuissetquibus
postquam mandata ediderunt in concilio Gallorum dutur respomsum: Itsi novumnomen
audiant Romanorum, tamen credere viros tortes esse quonuu uauxilium Clus
nis i re trepida sit imploratum et quoniam legationc aduersus se maluerint, quam armis
tueri sociosne se quidem pacem quam illi atterant asperuari, si Gallis egentibus agro.
quem latius posideant, quam colant Clusiniparteni fimum concedant: aliter pacem impetrari
p.44
non posse, et responsum coram Romanis se accipere velle, et si negetur ager, coram
ijsdem Romanis dimicaturos, ut nuuciare domum possint, quantum Galli virtute caeteros
mortales praestarent. Quoduam id us efset, agrum a poslessoribus petere, aut ni.
nari aria. Romuanis quae rentbus: ecequid in Hetruria rei Gallis essetus cum illi se in ar.
misjus ferre, et omnia fortium virorum esse tferociter dicerent accensis utrinque aui.
muis ad arma discurritur, et prlium conseritur. Ibiam urgentibus Romanam urbem
tatis, legati contraus gentium arma capiunt, nec id clam esse potuit, cum ante sigua E
truscorum tres nobililimi fortissimique Romanae juventutis puguarent, tautun cniubat
peregrina virtus, quinetiam Fabius evectus extra aciem equo, ducem Gallorur
ferociter in ipsa signa Etruscorum incursantem, per latus transfxum, hastam occidit, spolia e
que cius legentem Galli agnovere, perque totam aciem Romanum legatum esse, siguum
datum eit. Omiisuinde iu Clusino ira receoptui canunt minantes Romanis. Erant qui
extemplo Romam eundem censerent, vicert seniores ut legati prius mitterentur questum
injurias, postulatumque ut pro jure gentiun violato Fabij dederentur. Legati Gallorum
cum ea, sicut erant mandata, exposuissent, senatui nec factum placebat Fabiorum,
etius barbari postulare videbantur.
Sed ne id, quod placebat, decerneret, in tantae nobilitatis viris, ambitio obstabat, itaqt
ne penes ipsos culpa esset cladis torte Gallico bello accepte, cogunitionem de postulatis
Gallorum ad populum rejiciunt, ubitantoplus gratia atque opes valuere ut quorum de
pua agebatur tribuni milituu conusulari, potestate iu sequentem annun crearentur, ao
quo tacto, haud secus quam dignum erat, intensi Galli bellum propalam minantes ad suos
redeunt. Tribuui militum cum tribus tabiis creatiP. Sulpitius lougus. Serviius
quartum P. Servilius Mattugiuensis. Cum tanta moles mali iustaret (adeo occaecat ani.
mos tortuna ubi vim suam ingruentem retringi non vult) civitas, quae adversus Fidena
tem et Ve entem hostem, alosq fiuitimos populos ultiua experieus auxdia, dictatorem
multi tempestatibus dixisset: ea tunc inusitato atque inaudito hoste ab Oceano terra.
rumque ultimis oris bellum ciente, nihil extraordinarij imperij aut auxib quaesivit. Tribuniquorutu
temeritate bellum contractum erat sumtmae rerum praeerant: delectumque
nihilo accuratiorem, quam ad media bella haberi solitus erat extenuantes etiam famarm
bellihabebant. Interim Galli postquam accepere ultro honorem habitum violatoribus o
uris humani elusumque suam legationem eise, flagrantes ira, cuius impotens est gens.
contestim signis convulsis, citato agmine iter ingrediuntur. Ad quorum praetereuntium
raptim tumultum cum exterritae urbes ad aria concurrerent, tugaque agrestium feret
Romam se ire magno clamore signifeabant: quacunque ibant equis, virisque longe ao
late fuso agmine immensum obtinentes loci. Sed antecedente fama, nuucijsqueClusinorum
deinceps inde aliorum populorum plurimum terroris Romam celeritas hostiun
tulit, quippe quibus velut tumultuario exercitu raptim ducto, aegre ad undec imum lapi
dem occurium est, qua flumen Allia Crustuminis montibus praealto defluens alveo haud
iuultum intra viam iberino amni miscetur. Iau omnia contra, circaque bostium plcna
erant et nata in vanos tumultus gens, truci cantu, clamoribusque varijs, horrendo cuncta ao
compltverant sono. Ibi Tribuui militum non loco castris ante capto non praemuuito
ovallo, quo receptus esset non deorum sultem, si non hominum, meuores, nec auspicato.
nec litato initruunt aciem diductam in cornua, ue circumveuiri hostium multitudiue
possent, nec tamen aequari frontes poterant, cum extenuaudoinfirmam ac vix cohaeren.
tem mediam aciem haberenut, paulum erat ab dextra editi loci, quem subsidiarijs repleri
placuit, eaque res ut initium pavoris ac fugae, sic una slalus fugi entibus fuit, nam Brerms
regulus Gallorum in paucitate hostium artem maxime timens, ratus ad id captum superi.
orem locum ut ubi Galli cum aciae legionum recta tronte concurrissent, subsidia in aver.
sos transversosque impetum darent: ad subsidiarios signa convertitsi os loco depulisset.
haud dubius facilem in aequo campi tantam superanti multitudine victoriam fore, adeo o
non fortuna modo: sed ratio etiam cum barbaris stabat. In altera acic, nihil simile Roma.
nis, non apud duces, non apud milites erat, pavor fugaque occupaverat animos et tanta
homiuum oblivio ut multo major pars Vejos in hostium urbem, cum Tiberis arceret.
quam recto itinere Romam ad conj uges ac liberos fugerent. Parumper subsidiarios tu.
tatus est locus, in reliqua acie simul est clamor proximis ab latere ultimis ab tergo audis
tus, ignotum hostem prius pene quam viderent, non modo non tentato certamine sed ne
clatmore quidem reddito integri intactique fugerunt nec ulla caedes pugautium fuit.
p.45
terga caesa suomet ipsorum certamine in turba impedientium fugam, circa ripam Tibe.
ris, quo armis abyectis totum sinistrum cornu defugit, magna strages facta est: multosque
iperitos nandi aut invalidos graves loricis alijsque tegminibus hausere gurgites, ma.
imua tamen pars incolumis Veos perfugit unde non modo praesidij quicquam sed ne
nuncius quidem cladis Romam est missus, ab dextro cornu quod procul a flumine, et
proagis sub mounte steterat: Romam omnes petiere et ne clausis quidem portis urbis in arcem
confugerunt. Gallos quoque velut obstupefactos miraculum victoriae tam repenti.
nae tenuit et ipsi pavore defxi primum steterunt velut ignari quid acc idisset: deinde
insidias vereripostremo caesorum spolia legere artmorumque cumulos, ut mos cis est, co.
o acervare. Tum demum postquam nihil hostile usquam cernebatur, viam ingressi, haud
ulto ante solis occasum ad urbem Romam perveniunt, ubi cum praegressi equitesnon
portas clausas, non stationem pro portis excubare non armatos esse in muris retulissent:
aliud priori simile miraculum eos sustinuit, noctemqut veriti, et ignotae situm urbis, inter
Romam atque Anienem consedere exploratoribus missis circa moenia aliasque portas.
quaeuam hostibus in perdita re consilia essent. Romani cun pars maior ex acic Veios
petij sset, nec superesse quemquem praeter eos, qui Romam refugerant, crederent, comploratis
omnibus pariter vivis mortuisque, totam prope urbem lamentis impleverunt.
Privatos deindeo luctus stupefecit publicus pavor, postquam hostes adesse nunciatum est.
mox ululatus cantusque diisonos vagantibus circa moenia turmatim barbaris audiebant.
ao omne inde tempus suspensos ita tenuit animos usque ad lucem alteramut identidem) am
in urbem futurus vidererur impetus primo adventu quo accesserant ad urbem, mansuros
euim ad Alliam fuisse nisi hoc consilij foret, deinde sub occasum solis, quia haud multum
diei supererat, ante noctem rati se invasuros tum in noctem dilatum consilium esse, quo
plus pavoris interrent, postremo lux appropinquans exanimarc, timorique perpetuo ipsum
malum continens fuit cum signa infeita portis sunt illata, nequaquam tamen ea nocte.
nequt insequenti die similis illiquae ad Alliam tam pavide fugerat, civitas fuit, nam cum
defendi urbem posse, tam parva relicta manu spes nulla esset placuit cum conmugibus ac
liberis juventutem militarem, senatusque robur in arcem Capitoliumque conscendere:
armisque et frumento collatis ex loco inde munito deos, homi uesque et Romanum no
nen defendere laminem sacerdotesque vestales, sacra publica a caede ab incendijs procul
auterrt: nec ante deseri cultum eorum: quam non superessent qui colerent. Si arx. Ca.
pitoliumque sedes deorumsi senatus caput publici consilij si militaris uventus supertue.
i imminenti ruinae urbis, tacilemjacturam esse seniorumrelictae in urbe utique peritu.
turbaeet quo id aequiore animo de plebe multitudo ferret senes triumplules consula.
resque simul, sc cum illis dicere palam obituros: nec his corporibus, quibus non arma fer.
re, uon tueri patriam possenut oneraturos inopiam armatorum. Haec inter seniores morti
destinaros jactata solatia. Versae inde adhortationes ad agmen uvenum quos in Capitoliun
atque in arcem prostquebantur commendantes virtuti corum juventaeque urbis
per trecentos sexaginta annos omnibus bellis victricis quaetunque reliqua esset fortu.
o nam, digredientibus qui spem omnem atque opem secum ferebant: ab ijs, qui captae urbis
non superesse statuerant exitio cum ipsa res speciesque miserabilis erat tum muliebris
fetus et concuriatio incerta nunc hos nunc illos stquentium rogaut iumque viros natos
que cui se fato darent nihil quod humanis supereiset malis relinquebant, magnia pars
tamen earum in arcem suos persecutae sunt nec prohihente ullonec vocante: quia quod
utile obsessis ad minuendam imbelleum multitudinem, id parum humanum erat. Alia ma.
xime plebis turba, quatm nec capere tam exiguus collis nec alere in tanta frumenti iuopia
poterat ex urbe etfusa velut agimiuejam uno petijt Ianiculum. Inde pars per agros dilapsi,
pars urbes petunt finitimas, sine ullo duce, aut consensu, suam quisque spem, sua consilia,
communibus deploratis, exequentes. Flamen interim Quirinalis, virginesque Vestales,
50 omissa rerum suarum cura, quae sacrorum ferenda, quae (quia vires ad omnia ferenda
deerant) relinquenda essent coniultautes, quisve ea locus fideli asservaturus custodia esset
optimum ducunt, condita in doliolis sacello proximo aedibus laminis Quirinalis, ubi nunc
despui religio tit, defodere: caetera inter se onere partito ferunt via, quae sublicio ponte
ducit ad laniculum, ln eo clivo eas cum L. Albinius de plebe Romauam homo conspexis
set, plaustro conugem ac liberos vehens inter ceteram turbam, quae inutilis bello urbe
excedebat salvo etiam tum discrimine diinarum humanarumque rerum, irreligiosum
ratus sacerdotes publicos sacraque populi Romani pedibus ire ferrique: se ac suos in vehiculo
p.46
conspici, descendere uxorem ac pueros jussit, virgines sacraque in plaustrum imposuit:
et Caere, quo iter sacerdotibus erat, pervexit. Rom interim satisjam omuibus
ut in tali re ad tuendam arcem conpositis turba seuiorum domum regrtisaadventuu
hostium obstiuato ad mortem animo txpectabat, qui vcorum curruls geiserunt magiftratus,
ut in fortunae pristinae honorumque aut virtutis iniignibus morerentur, qu augustissi.
ma vestis est, theusas ducentibus, triumphantibusvt ta vtititi medio aedium eburntis sel.
lis stdere. Sunt, qui M. Pabio Pontifice maximo praefantt carmeu devovissc eos se pro
patria. Quuritibusque Romanis tradant. Galli et quia iuterposita nocte a contentiooe
puguae remistrant auimos, et quod nec in acit ancipiti ulquam certavtrant proelio necc
tum impetu aut vi capicbant urbempatente Colina porta in forum perveuiunt circum, u
ferentes oculos ad templa deum, arcemque solam belli speciem tenentem, inde modico
relicto praesidio, ne quis in dissipatos ex arce aut Capitolio ipetus feret, dilapsi ad praedam
vacuis occursu hominun vi, purs in proxima quequ tectorum aguunue ruunt: pars
ultima velut ea demum intacta et rtterta praedampetunt. Iude rursus ipsa solitudiut ab.
sterritine qua tfraus hostilis vagos txciperet, in forum ac propinqua foro loca conglobati
redibaut: ubi cosplebis aedifeis obseruti, patentibus atrijs priueipum, major propt cuuctatio
tenebat aperta quam clausu invudendi, adeo haud sccus quam vtnt rabuuudi intuebantur
in aedium vestibulis sedentes virospraeter oruatum habitumque humano auguiti
orem: majtitate etium, quam vultus gravitasqut oris prae se ferebat similimos dij. Ad
cos velut simulacra versi, cum starent, l, lapirius unus ex lis dicitur Gallo barbam suanu, ao
ut tum omnibus promilsa erat permulcentiscipione eburneo m caput iucuilo iram movisse:
atque ab co initium cdis ortum ceteros in sedibus suis trucidatos, loit princi.
puu caedem, nulli deiude mortalium parci: diripi tecta, et cxhaustis injici ignes, cterum.
stu nou omnibus deleudi urbem lildo rat, scu ita placuerat principibus allorum et o
stentari quaedam incendia terroris cuusa si compelli ad deditionem caritate scdium sua.
rum obsessi poisent: et non omnia concremari tecta ut quodcunque superesset urbis, id
pignus ad tectendos liostium animos haberent: nequaquam perinde atque in capta urbe
prima dic aut pasim, aut late vagatus tit iguis. Romani ex arce plenam hoitium urbem
Ceruentes, vagosque per vias omnes cursus, cum alia atque alia parte nova aliqua clade
oriretur, non mentibus solum concipertsed ne auribus quidem atque oculis suis couita o
re poterant, quocumque clamor hostiummulierum put rorumqu ploratussouitus am.
iuc ac tragor ruentium tectorum avertisset paventes ad omnia auiuuos oruque et oculos
ectebant velut ad spectaculum a fortuna positi occidentis patri nec ullius rerum sua
rum relicti prter quam corporum vindices: tantu ante alios mi surandi magis, qui
quam obsesi sunt, quod interclusi a patriu obsidebantur, omnia lua cernentes in hostium
potestate. Nec tranquillior nox dieu tam fce actum excepit. Lux dtindt noctem
iuquietaum insecuta eit, nec ullum erat tempus quod a novae semper cladis alicuius spectaculo
cessaret, nihil tamen tot onerati atque obrut i malis lexerunt animos: quin etsi
omnia flammis atqut ruinis aequata vidiisent quam vis inopem parvumqut, qutm teuebant,
collem libertati relictum virtute deteuderent etjam cuu cudem quotidie accideo
rent, vcl ut assucti malis abulienaverant ab sensu rerum luarum animos arma tantum fer.
rumque in dextris velut solas reliquias spei slu intuentes. Galli quoquue: per alquot dies
in tecta modo urbis nequiquam bello geito, ciin iuter iucendia a ruinas captae urbis ui.
hil superesle praeter armatos hostes viderent, nec quicquam tot cladibus territos, ncc fle.
xuros a deditionem animos ni vis adhiberetur: experiri ultima, et impetum fucere in
arcem statuunt. Prima luce ligno dato multitudo omnis in furo instruitur: inde clumo
re sublato ac testudine facta subeunt, adversus quos Romuni nihil temere nec trepide.
ad omues aditus stationibus firmatis, qua signa ferri videbant, ea robore virorun ppolito
scandere hostem sinunt: quo succeslerit iuagis in arduum, to pelli posse per proclive tacilius
rati, medio vero cuivo restitere: atqut inde ex loco superiore, qui prope sua spoutt o
iu hostem inferebat, impetu facto, strage ac ruinam fudere Gallos: ut uunquam postea uec
pars nec universi tentaverint tale pugn genus. Omissa itaque spe per vim arqut arma
subeundi obsidionem parant: cuius ad id tenpus immenores et quud in urbt turat fru.
mentum, incendijs urbis absumserant, et ex agris per ipsos dies raptum omne Vcjos erat.
lgitur exercitu diviso, partim per finitimos populos praedari placuit, partim oblideri ar.
cem, ut obsidentibus trumentum populatores agrorum praeberent. Proficiscentes Gallos
ab urbe ad Romanam experieudau virtutem fortuua ipsa Ardeam, ubi Camillus exulabat,
p.47
duxit. Quin moeftior ibi fortuna publica quam sua, cum dijs hominibusque accue
saudis senesceret, indiguando miraudoque ubi illi viri eileunt, qui lccum V tios be leriosque
cepissent, quia alia bella fortius semper quam felicius geisiilent: repente audit Galloruu
exercitum ad ventareatque de co pavidos Ardeates consuitare. Nc stcus quam diviuov
spiritu tactus, cum se in mediam concionem intulisset abitinere suetus ante talibus conliis:
reote, inquit, veterer cmcioi etiom uer mei, qun venm deec / m ito tit
frto oc egit mea, emo vetrm conditior e cbi tu me c proce / / e puet, e rer, oc pericucoe
cgt, quod uusyue po / t in re treida presj, in medu coferre, queno ego vob pro
tt vestr n m erit grotom referom nunc cesoero: ut u l erit me vcs, i n beo
o v fent, uc rte in putric teti uiur elo, in puce c ngrotr c vu puu / m, b cutem
reacter frto oat et, po tunti prt pouii ymcn: enecit, qunto ps veint (nec
exrodnda cpu memorerst) ruti referende: buic ur decur ingenr e ex oe comni
puned, eio ogmne cuenttgenr et, cui turu cortoro cnsue / muguo / teg um fmao
eert. Eo / certome one piur terrorr u iriu ferut, rumenutot cloe Aocno: poten.
tem cepere urbem, ex orce vctooque ir exgu rettur mnm, tom obicionr tedo vcti cceuunt.
gue per ror pontr, cio, voque ruptim / cuto repieti, ui nux ppetit, prote rivor couru.
ne mn: ento. / ine tot: ondu c cltoir pu / m feranum r tu /: emntur. / uc csecn reur mg.
eiom / to ncctti. Si obr in o eit, tueri / moe: a vesfro, ec puti ec omni Culliom er, pru
vgiii ccpite ormfrequente: me / eouimi cedem o pugnom, n / vict / omno vet vecude
o tconor trd ero, o recu cunem ree rerm erum ex tu, que omu / uus, quis iuiquisque
persuasum erat, tantum bello virum neminem usquam ea tempestate esse. Concione
dimissa, corpora curaut, intenti quam mox signum daretur, quo dato primae noctis silenutio ad
portas cum Camillo praesto tuere, egressi haud procul urbe, sicut praedictum erat castra
Gallorum intuta neglectaque ab omni parte nacticum ingenti clamore invadunt, nusquam
prlium oumnibus loeis caedes tst: nuda corporaet soluta somno trucidantur, extremosv
tamen pavor cubilibus suis excitos, qu aut unde vis esset ignaros iu fugam, et quosdam
in hostem ipsum inprovidos tulit mugna pars in agruum Antiatem celati incuriione ab.
oppidanis in palatos factam: circum venmuntur Similis in agro Veiente, etc.
Romae interim pltrunque obsidio segnis: et utriuque lilentium esse: ad id tantum intentis
Gallis ne quis hostium evadert inter stationes posset: cum repente uvenis Romanus
admratione in se cives hostesque convertit: Sacrificium erat itatum in Quirinali
cole genti Fabiae: ad id faciendum C. Fabius orsuo. Cabino cinctu, sacra manibus gereus
cum de Capitolio descendisset, per inedias hostum stationes egressus nihil ad vocem
cuiusquam terroremve motus, in Quirinalem collem peruenit, lbique omnibus lolenniter
peractis eadem reverteus similicer constanti vultu graduque latis sperans propitios
esse deos, quorum cultum ne mortis quidem metu prohibitus dseruisset in Capitolium
ad suos redijt: seu attonitis Gallis uiraculo audaciae, seu religione etiuu motis, cuus haud
ue gligens gens est.
Vejis interim non animi tantum indies sed etiam vires crescebant: uec Romauis so.
o lum eo convenientibus ex agris, qui aut praelio adverso aut clade captae urbis palati fue.
rant sed etiam ex Latio voluntarijs contluentibus ut in parte praedae essent. Maturum.
am videbaturrepeti patriam eripique ex hoitium manibus: sed corpori valido caput de.
erat, locus ipse admontbat Camilliet magna pars militum erat, qui ductu auspicioque eius
res prospere gesserant: itaque consensu omuium placuit ab Ardea Camillum acciri, et c.
Dum haec Vejis agebantur, interim arx Romae Capitoliumque in ingenti periculo fuit.
namque Galli seu vestigio notato humano, qua nuncius a Vejis pervenerat seu sua sponte
animadverso ad Carmentis saxum asccnsu aequo, nocte sublustri cum primo inermem, qui
tentaret viam: praemisissent tradentes indt arma, ubi quid iniqui esstt, alterui inuixi suta
lev antesque invicem et trahentes alij alios, pruut poitularet locus tanto silentio in sum.
o mum evasere ut non custodes solum fallerent, sed ue canes quidem, solicitum animal ad
nocturnos strepitus excitarent, anseres non fefellere, quibus sacris Iunoui in summam inopi
cibi tamtn abitinebatur, quae res saluti tuit, namque clangore eorum, alarumque cre itu
excitus M. Manlius, qui triennio ante consul tuerat vir bello egregius, arimis arreptis simul
ad arma ceteros ciens vadit, et dum ceteri trepidant Gallum quijam in summo.
constiterat, umbone ictum deturbat, cuius casus prolapsi cum proximos sterneret, trepi.
dautes alios armisque omissis saxa, quibus adhaerebant, manibus amplexos trucidat, amque
et alij congregati telis, iislibbusque sxis perturbare hostes, ruiuaque toua prolapsa
p.48
acies in praeceps deferri. Sedato deinde tumultu reliquum noctis, quattum in turbatis
mentibus poterat, cum praeteritum quoque periculum solicitaret, quieti datum est. Luce
orta vocatis olaslico ad concilium militibus ad tribunos cum et rectt et perperam facto
preciui deberetur Manlius primum ob virtutem laudatus donatusque non ab tribunis
solum militum, sed conseusu etiam militari: cui univers selibras farris, et quartarios vim
ad aedes eus, quae iu arce erant contulerunt: rem dictu: parvam, ceterum inopia fecerat
tam argumentum ingens caritatis cum se qursuqut victu suo fraudaus detractum corpori
atque usibus necessarijs ad lonorem unius viri conterret. Tum vigiles eius loci qua fe.
tellerat ascendens hoitis, citati: et cum tu omues more nilitari se animadversurum P.
Sulpitius tribunus militum prouunciasset, consentiente celamore militum: in unumvigilem
conjicientium culpam detorritus a ceteris abitinuit: reum haud dubium eius noxae
approbantibus cunctis d laxo deecit, nd intentiores utrimque custodiae esse: et apud
Gallosquia vulgatum erat, inter Vejos Romunque nuncios commeare: et apud Romanos
nocturni periculi memori. Sed ante omuia obsidionis bellique mala, fames utrimqs
exercitum urgebat: Gallos pest ilenia ct iam etc.
Induciae deinde cum Romaiiis tacta: et colloquia permissu imperatorum habita: in qui
bus cum identidem Galli tamem obyiccrent, toqut necessitate ad deditionem vocarent.
dic itur avertende eus opimionis causa multis locis panis de Capitolio jactatus esse in
hostium stationes. Sedam neque dissimulari neque ferri ultra fame poterat: Itaque dum
dictator delectum per se Ardeae nabet magiitrum cquitum L. Valerium a Vejis abducere
exercitui ubet: paret instruitque, quibus haud iinpar adoriatur hostes: iuterin Capitolinus
exercitus itationibus vigi sque teuius superati tamen humanis ouunibus malis.
cum famem tnam natura vinci non nineret: diem de die prospectans, ccquod auxilium
ab dictatore appareret, postremo spt quoqueum, uon solum cibo deficiente, et cum sta.
tiones procederent prope obruentibus innrmuu corpus arus vel dedi vel redimi sce
quacunque pactione poisent, ussit: jactantibus non obscure Gallis, haud maguam merce.
de se abduci possent obsidionem relinquant, umn senatus habitus tribunisque militum
negotium datum ut paciscerentur, lude inter l. Sulpitium tribunum militum ete
Breu regulum Gallorum colloquio traniacta res, eit, et mille pondo auri pretium populi
gentibus muox imperaturi tactum. Rei toedi sximae per se: adyect aindignitas est.
pondera ab allis allata iniqua: et tribuno recusante additus ab, insolente Gallo ponden
gladius: auditaque intoleranda Roianis vox viirr ee. Sed dijque et homines prohibucre
redemptos vivere Romanos, nam sorte quadun, priusquam intanda merces perficeretur
per altercationem nondum omni auro appeuso dictator intervenit: uferrique
uurum e medo c Culorsuoceri ubet cum illi renitentes pactos dicerent stie negat em
puctionem cs, ue: ni / u / uo c iercrir uri magtrutu fca eset: denunciatque allis, ute ptr.
um exped nt: suor vn ceru, comcererc s urn ytorefcrrooue o uro recperare ptriom
ulet, n couspectu / ent / fua ei co / uger, tero. / osum putri eire bellt mots, omo
u defend revetiyue uscs / far / it, lnitruit demde aciemut loci uatura patiebaturiu semi
rutae solo urbis, et natura inaequali et omnia quae arte belli secunda suis eligi praeparari vso
poterant, providit. Galli uova re trepidi arma caiunt iraque magis quam consilio in
Romanos incurrunt. Iam verterat tortuna am deorum opes humanaque consilia rem
Romanam adjuvabaut lgitur pnimo concuriu haud miore mumento fusi Galli sunt, quam
ad Alliam vicerant. Iustiore altero deinde praelio ad octavum lapidem Cabina via quo
se ex fugam contulerant, eiusdem ductu auspicioque Camilli vincuutur. Ibi caedes omuia
obtinuit, castra capiuntcur, et ne nuncius quidem cladis relictus.
Dictator recuperata ex hostibus patria, triumphans in urbem redit: interque jocos mi.
litares, quos inconditos aciuut, mus c pureur patri cond terque lter vri haud vanis
laudibus appellatur.
de idem salicm, tx Fori ll, l.
cep, i s I.
l o sive invidia Deum, sive fato, rapidi simus procurrentis imperij cursus, parum.
per Gallorum Senonum incursione supprimitur, quod tempus populo Romano neluio
utrum clade funestius tueritan virtuti experi mentis speciolius. Ea ccrte tuit vis ca.
laruuitatis ut in experiuentum illatam putem diviuitus scire volentibus immortalibus
p.49
dijs au Romana virtus imperium orbis mcreretur. Galli Seuones gens natura ferox..
noribus incoudita, adhoc ipsa corporum mole perinde ac artis ingentibus, adco omni geuere
terribilis fuitut plane nata ad hominum interitum urbium itragen videretur, tli..
quondam ab ultimis terrarum oris cunm cigerentur omuia OOceanoo iugenti aguine.
profecti cum jam media vaftassent, positis inuter Alpes et Padum sedibus, ne his quideu
contenti per Italiam vagabantur. Tum Clusium oppidum obsdebant. Pro socijs ac foederatis
populus Romanus intervenit. Missi ex more legati. Sed quodjus apud barbarosferocius
agunt. Movent exiude certamen Conversis igitur a Clusio Romamuque veuienti-.
bus ad Alliam flumen cum exercitu Fabius consul occurrit. Non Cremerae toedior cla..
o des. Itaque hunc diem fastis Roma damnavit. Fuso exercituam moenibus urbis appropin
quabant.Erant nulla praesidia. Tum igitur aut nuoquam alias, apparuit vera illa Romana vir.
tus. Quam primum mayores natu amplissimis us honoribus, in forum coeunt, ibi devovente
Pontifice, dijs se Manibus consecrant: statimque in suas quisque aedes regressi sicut in tra.
beis erant et amplissimo cultu, in curulibus sellis sese posuerunt ut cum venisset hostis
in sua dignitate morerentur. Poutifices et Llamines quidquid religiosissimi in templiserat,
partim in dolijs defossa terram recondunt partim imposita plaustris secum auterunt.
Virgines simul ex lacerdotio veitae nudo pede fugientia sacra comitantur, tum exce.
pisse fugicntes unus e plebe fertur L. Albinius qui depositis uxore et filijs vi rgines in
plaustrum recepit. Adeo tum quoque in ultimis, religio publica privatis aflectibus aut
o tecellebat. Iuventus vero, quam satis constat vix mille hominum tuisse duce Manlioarcem
Capitolini montis insedit obtestata ipsum quasi praesentem Iovem, ut quemadmo.
dum ipii ad defendendum templum eus concurrissent ita ille virtutem eorum numine
suo tueretur. Aderaut interim alli, apertamque urbem primo trepidi ne qui subesset
dolus: mox ubi solitudinem vident, pari clamore et impetu invadunt. Patentes passim
domos adeunt ubi sedentes in curulibns suis praetextatos seunes velut Deos Ccniosuq veuerati,
mox eosdem, postquam esse homines liquebat, alioqui nihil respondere diguantes:
pari vecordiam mactant, facesque tectis iniiciuut, et totam urbeum, igne, terro, manibus solo
exaequant. Septem mensibus barbari (quis crederet) circa montem unum pepende.
runt uec diebus modo sed noctibus omnia experti quos tandem Mianlius nocte sub.
o euntes, clangore anseris excitatus, a summa rupe deiccit: et ut spem hostibus demeret, quam.
quam in summa fame tamen ad spem fduciae paues ab arceaculatus est. Et stato quo
dam die per medias hostium custodias abium Pontificem ab arce demisit qui solenne
sacrum in Quri nali monte conficeret. Atque ille per media hostium tela incolumis re.
Lgionis aux ilio redijt, propitiosque Deos renuntiavit. Novissime cum jam obsidio sua
barbaros fatigasset, mille pondo auri recessum suum vendidantes, idque ipsum per insolent
iam, cum ad iniqua poudera addito adhuc gladio superbe vae victis increparent.
subito aggressus a tergo Camillus adeo caecldit ut omnia incendiorum vestigia. Gallici
sanguinis inundatione deleret. Agere gratias dis immortalibus ipso tantae cladis nominelibet
Pastorum casas ignis i lleet tianmma, paupertatem Romuliabsicondit. Incendium.
o illud quid egit aliud nisi ut destinata hominum ac Deorum domicilio civitas non deleta
non obruta sed expiata potius, et illustrata videatur lgitur post aslertam a Maue
lio restitutam a Camillo urbem acrius etiam vehementiusque in fnit imos resurrexit.
Ac primum omnium illam ipsuam Gallicam gentem non contentus moeni bus expulisse.
cum per Italiam nautragia sua latius traheret sic persecutus eit duce Camillo ut hodie
uulla Senonum vestigia supersint. Semel apud Anienem trucidati cum singulari certa.
mine Manlius aureum torquem barbaro inter spolia detraxit, inde Torquati. Iterum
in Pomptino agro, cum simil pugna M. Valeriusinsidente galeae sacra alite adutus retu
lit spoliaet inde Corvini. Nec uon tamen post aliquot annos omnes reliquias eorum in
Etruria ad lacum Vadimonis Dolabella delevit, ue quis exstaret in ea gente, qui iuceusam
o a se Romanam urbem gloriaretur.
eds orum evers lnsrer Caelos.
Ex Flori Lib, t. Cap, v.
v At t is Insubribus, et his accolis Alpium animi ferarum, corpora plusquau hue
mana eraut. Sed experimento deprehensum ett: quod sicut primus impetus eis
p.50
major quam virorum est, ita sequens minor quam foeminarum. Alpina corpora humenti
coelo educata, habent quiddam simile cum nivibus suis, quae mox ut caluere pugua, statim
in sudorem eunt, et levi motu quasi sole laxantur. Hi saepe et alias sed Brtcmro ducc
uon prius soluturos se baltheo quam Capitolium ascendissent, juraveranut. Factum est.
victos enimE milius in Capitolio disciuxit. Mox Astronico duce vovere de nostrorun
militum praeda Marti suo torquem. Intercepit Iupiter vorum nam de torquibus ceorum
aureum trophaeum Iovi Ill. Flam inius erexit, roro rege Romana arma Vulcano
promiserant: aliorsum vota ceciderunt. Occiso cuim rege. Marcellus tertia post Ro
mulum patrem Feretrio Iovi opi ma suspendit.
e veo in eosem uo csaebis: lte i lnes cos.
Ex Orosi Lib, l V. Cap, xi i l.
o L, milio Papo C. Attilio Regulo consulibus, magna foruidine cou.
KKK
Oiteruatus senatus defectione Cisalpinae alliae cum etiam ex ulteriore Gallia ingens
audventare exercitus uuntiaretur maxi me esuatarumquod uomen uou gentis, sed mercenariorum
Gallorum eit, ltaque pe rmoti consules, totius Italiae ad praesidium imperij con.
traxere vires. Quo tacto, in utriusque consulis ex rcitu octinugenta millia armatorum fuisse
referuntur, sicut Fabius historicu qui eidem bello interfuit scripsit. Ex quibus Roma.
norum et Campanorum fuerunt peditum trecenta quadraginta octo millia ducenuti, equi, ao
tum vero vi gi nti sex millia sex centi: caetera multitudo sociorum fuit. Commisso praelo
apud Aretiuu Attius Consul occisus est oooo millia Romanorum, uec saltem tanta.
quanta eos terrere debuit cae sa sui parte fugerunt: nam tria millia eorum tunc interfecta
historiae tradunt, quod ideo iguominiosius turpiusque est, tam paucis amissis, tanta agiuitua
ditfugisse, quia se in alij victorijs non viribus animorum prevaluisse sed bellorum pro.
us ventibus, prodiderunt. Quuis enim rogoin exercitu Romauorum crederet uumerum
istum fuisse saltem nou dico fugisse ost haec secundum cum Gallis praelium gestum
est in quo plane quadraginta millia Gallorum trucidata sunt. Sequenti anno Manlius
Torquatus et Fulvius Flaccus consules primi traus Padum Romanas duxere legiones.
Puguatum est ibi cum Insubribus Galli, quorum interfecta sunt viginti tria millia, quiuq o
millia capta sunt. Eo deinde anno, qui huic proximus fuit dira miseram urbem terruere
prodigia, etc. Eodem anuo tlaminius Cos, contemptis auspici, quibus pugnare prohi.
bebatur adversum Gallos conflixit et vicit. In quo bello nouem millia Gallorum caesa.
decem et septem millia capta sunt, lost hoc Claudius Consul Caesatorum triginta millia.
delevit ubi etiam ipie V i x o o a u n regem in primam aciem progreisus occidit:
et inter multa Insubrium, quos ad deditionem cougerat, oppida, lediolanum quoque ur.bem
florentissmam cepit.
Feilm Gagrec: Ex Flori Lib, lI Cap, i.
A t t o o rum nt o t a quoque Syriaci belli ruina convoluit. Fuerant inter auxilia
regis Antiocli. An fuiiset cupidus triumphi Manlius, an eos visos simulaverit, du.
bium: certe negatus est victori triumphus quia causam belli uon approbavit seuatus.
Caeterum gens allogrcorum, scut ipsum nomen indicio est, mixta et adulterata est: re
liquiae Gallorum, quibus Bremo duce vastaverant Graeciam, mox Orientem sequuti in me.
dia Asiae parte etiam sedere. Itaque ut frugum semina mutato solo degenerant: sic illa ge.
nuiua feritas eorumAsiatica amoenitate mollita est. Duobus itaque praelijs fus fugatique
sunt: quamvis sub adventu hostis relictis sedibus in altissimos se montes recepissent.
quos Tolistobogij Tectosagaequeam insederant, trimque tundis sagittisque acti, in
perpetuam se pacem dediderunt. Sed alligati miraculo quodam fuere, cum catenas mor, s
sibus et ore tentassent, cum offocandas invicem fauces praebuissent. Nam prima Orgia
goutis regis uxor a centurione stuprum passa, memorabili exemplo custodiam evasit, re.
vulsunque mulitis caput ad maritum suum retulit.
p.51
De Origine Gallograecorum. Ex Livij Lib. XXXVIII. Cap. XVI.
Hi Galli, magna hominum vis, seu iuopia agri, seu praedae spe, nullam gentem per quas.
ituri essent, parem armis rati.Brenuo duce in Dardanos perveuerunt. Ibi scditio or..
ta, et ad viginti millia hominum cum Lomnorio ac Lutario regulis successione facta a
Brenno in Thraciam iter averterunt, ubi cum resistentibus puguaudo pacei petentibus
stipendium imponendo.Byantium cum pervenissent, aluquandiu oran Propontidis
vectigalem habeudo, regionis eius urbes obtinuerunt. Cupido inde eos in Asiam trans
euudi audientes ex propinquo quanta ubertas terrae eius esset cepit, et Lysimac hia.
fraude capta chersonesoque omni armis possessa ad Hellespontum descenderunt, lbi
vero exiguo divisis freto ceruentibus Asiam, multo magis animi ad transcundum acceosi
uuuciosque ad Antipatrum praefectum eius orae de transitu mittebant, quae res cum len
tius spe ipsorum traheretur, alia rursus nova inter regulos orta seditio. Lomnorius retro.
uude venerat cum maiore parte hominum repetit Byanutium: Lutarius Macedont.
bus per speciem legationis ab Antipatro ad speculaudum missis duas tectas naves, et
tres lembos adimit, his alios atque alios dies noctesque transvehendo intra paucos
dies omnes copias transecit. Haud ita multo post Lomnorius, adiuvante Nicomucdt
Bithyuiae rege, etc.
KKK
Ex eiusdem Livij Libri xxxviii. Cap, xvi.
Cum hoc hoste (Gallograeco) tam terribili omnibus regionis eius, quia bellum gerendum
erat, pro concione milites maxime iu huue modum allocutus est coniul
Manlius: Non me praeterit, milites, omuium quae Asiam coluut, gentium, Gallos famam belli praestarte.
Iuter mitissimum genus hominum ferox natio pervagata bello prope orbem terrarum, sedem
cepit, procera corpora, promissae et rutilatae comae, vasta scuta, praelougi gladij: ad..
hoc cantus ineuntium praelium et ululatus et tripudia et quatientium scuta in pa-.
trium quendam morem horrendus armorum crepitus: omnia de industria compoiita
o ad terrorem. Sed haec, quibus insolita atque insueta sunt Graeci et Plrges et Cares.
timeant Rumanis Gallici tumultus assuetis etiam vanitates notae sunt. Semel primo
congressu ad Alliam olim fuderunt maiores nostros: ex eo tempore per ducentosjam auuos
pecorum in modum consternatos caedunt fugantque et plures prope de Gallis triumphi,
quam de toto orbe terrarum acti sunt. Iam uiu hoc cognitum eit: siprimum impetum.
quem fervido ingenio et caeca ira effundunt, sustinueris, fluunt sudore et lassitudine membra,
labant arma, mollia corpora, molles, ubi ira consedit, animos Sol, pulvis, sitis, ut ferrum
non admoveas, prosternunt. Non legionibus legiones eorum solum experti sumus, sed
vir unus cum viro congrediendo. T. Manlius M. Valerius, quautum OGallicam rabiem
vinceret Romana virtus, docuerunt, lam M. Manlius unus aumine lcandentes in Capito
lium, detrusit, et illis mnajoribus nostris cum haud dubijs Gallis in terra sua genitis re
erat, lu jau degeneres sunt, misti, et Gallograe ci vere, quod appellantur etc.
De eisdem et BRENNO ex Iustini Libro xxiv.
Interea Brennus, quo duce portio Gallorum in Graeciam se effuderat, audita victoria
suorum, qui Belgio duce Macedonas vicerant: indignatus parta victoria opimam
praedam, et Orientis spolijs onusta tam facile relictam esse, ipse adunatis CL millibus peditum.
et xv millibus equitum, in Macedoniam irrumpit. Cum agros villasque popularetur, oc-.
currit ei cum instructo exercitu Macedouum osthenes sed pauci a pluribus trepidi e
o valentibus facile vincuntur. Itaque cum victi se Macedones intra muros urbiuin condi.
dissent victor Brenus nemine prohibente, totius Macedoniae agros depraedatur. Inde
quasi terrenajam spolia sorderent anitmum ad deorum imtuortalium templa convertit..
scurriliter iratus, locupletes deos largiri hominibus oportere. Statim igitur Delphos iter.
vertit. Templum autem Apollinis Delphis positum est in monte Parnaso etc. Igitur Bren.
nus cum in conspectum haberet templum diu deliberavit an confestim rem augredere.
tur: an vero fessis via militibus noctis spatium ad resumendas vires daret. Emanus et
Thessalorus duces qui se ad praedae societatemunxeraut, amputari moras iubent..
p.52
dum imparati hostes et recens adventus sui, terrori esset: Sed Gallorum vulgus ex longa
iuopiaubi prium vino ceterisque commeatibus referta rura invenit, non ninus abuudantia,
quam victoria laetum per agros se sparserat: Qu res dilationem Delphis de.
dit etcc. Habebat Bre lecta ex omni exercitu peditum iexaginta quinque millia: Del.
phorum sociorunque non nisi quatuor millia militum erant: quorum contemptu Bren.
uus ad acuendos suorum animos praedae ubertatem omnibus ostendebat ftatuasque cum
quadrigis, quarum ingens copia procul visebatur, solido auro fusas esse: plusque in pondere.
quam in specie habere praedae affirmabat. Hac asseveratione incitati Galli simul et he.
sterno vino saucij siue respectu periculorum in bellum ruebant. Contra Delphi plus in
Deo quan in viribus reponentes, cum contemptu hostium resistebant: scandentesque Cal o
los e summo montis vertice, partim saxo partim armis obruebant. In hoc partium cer.
tamuiue, repente universorum templorum autiftites simul et ipsi vates, sparsis crinibus.
cun insignibus atque infulis, pavidi vecordesque in primam pugnantium aciem procur.
runt: advenisse Deum clamant etc. Praesentiam Dei et ipsi statim sensere: nam et terre.
motu portio montis abrupta Gallorum stravit exercitum et confertissimi cunei non sine
vulneribus hostium dissipati ruebant. Iusecuta deinde tempestas est, quae grandine et fri.
gore saucios ex vulueribus absumpsit. Dux ipse B rum s us, cum dolorem vulnerum
ferre non posset, pugione vitam fiuivit. Alter ex ducibus, punitis belli auctoribus cum
decem millibus sauciorum citato agmine Graecia excedit. Sed nec fugientibus fortuna
commnodior tfuit etc.
De Cdurecorum Brenxi, ei / dem reliijs:
Ex lustiuo Libro xxxii.
A t u i bello adversus Delphos infeliciter gesto, in quo majorem vim numinis, quam
hostium senserant, amisso Brenno duce, pars in Asiam, pars in Thracium extorres fu.
gerant. Iude per eadem vestigia, qua venerantantiquam patriam repetivere. Ex lis manus
quaedam in contduente Danubij et Sabi consedit. Scordisces se appellari voluit. Te.
ctosagi autem cum in antiquam patriam Tolosam venissent, comprehensique pestitera lue
esient, non prius sanitatem recuperavere, quam auspicum responsis moniti aurum argen, o
tumque bellis sacrilegijsque quaesitum, in Tolosensem lcum mergerent. Quod omne
magno post tempore Caepio Romanus consul abstulit. Fuere autem argenti pondo centum
decem millia auri pondo quinquies decies centum millia. Quod sacrilegium causa
e excidij Caepioni us exercituique eius postea tuit. Romanos quoque Cimbrici belli tumultus,
velut ultor sacrae pecuniae iusecutus est etc.
e Crcum:, bextonic: c Tgurixum.
Ex Flori Lib, i. Cap, xi.
KKK
Iu s t Theutones. Tigurini, ab extremis Galliae profugi, cum terras eorum inun.
dasset Occanus, novas sedes toto orbe querebant: exclusique Gallia et ispania
Ccum in Italiam remigrarent, miserunt legatos in castra oilani inde ad seuatum petentes
ut Martius populus aliquid sibi terrae daret quasi stipendium: Caeterum, ut vellet, mani.
bus suis atque armis uteretur. Sed quas daret terras populus Romanus agrarijs legibus
inter se dimicaturus Repulsi igitur quod nequi verant precibus arinis petere con.
stituunt. Sed nec primum impetum barbarorum Silaus ncc secundum Maulius.
nec tertium Coepio sustinere potuerunt. Omnes fugati exuti castris. Actum erat
nisi Marius illi saeculo contigisset, llle quoque non auius congredi statim militem
tcuuit in castris donec invicta illa rabies et impetus quem pro virtute barbari ha o
bent, conseuesceret. Recessere igitur increpantes, et (tanta erat accipiendae urbis fdu.
cia / consulentes si quid ad uxores suos mandarent. Nec segnius quam minati fuerant tri.
partito agmine per alpes, id est, claustra Italiae ferebantur. Marius mira statim velocitate
occupatis compendijs prae venit hostem, prioresque Theutonas sub ipsis alpium ra.
dicibus assecutus, in loco quem aquas Sextias vocant, quo fides numinum praelio op.
pressit. Vallem fluviumque hostes tenebant, nostris aquarum nulla copia, consultone
id egerit Imuperator an erroren in consilium verterit, dubium, certe necessitate
p.53
acta virtus casa victoriae fuit. Nam flagitaunte aquam exercitu viri, inquit, estis:
en illic habetis. Itaque tauto ardore pugnatum est eaque caedes hostium fuitut victor
Romanus de cruento lumine non plus aquae biberit, quam ianguinis barbarorum: Certe
rex ipse etedccb quaternos senosque cquos transilire solitus vix unum cum fugeret
ascendit, proximoque in saltu comprehenius, insigue spectaculum fuit, quippe vir proce.
ritatis eximiae super trophaea ipsa eminebat. Sublatis funditus Theutonis in Cimbros
convertitur. Hi jam (quis crederet per hyemen que altius Alpes levat Tridentiuis)
ugis in Italiam provoluti ruina descenderant. Athesim flumen uon ponte nec navibus,
sed quadamn stoliditate barbarica, primum corporibus aggressi: poistquam retinere
o amuem manibus et clyvpeis frustra tentaverant ingesta obrutum silva transiluere: et
si statim infesto agmine urbem petissent grande discrimen esset: Sed in Venetia, i.
quo fere tractu Italia mollissima est, ipsa soli coelique clementia robur elanguit. Adhoc
paunis usu, carnis coctaeet dulcedine vini mitigatos Marius in tempore aggreisus est, lam
dieuu puguae a Mario lmperatore petierunt, et sic proximum dedit, ln patenti ssimo, quem
Caudium vocant, cauiopo concurrere millia inde Cxu, ceciderunt hinc tertio minus,
per totum diem conciditur barbarus. Iiti quoque lmperator addiderat virtuti dolum..
secutus Anuibalem artenque Cannarum. Primum uebulosum nactus diem ut ho
sti iuopinatus occurreret: tum ventosum quoque ut pulvis in oculis et ora ferretur:
tun acie conversa in Orientem, ut quod ex captivis mox cognitum est ex splendore ga
ao learumac repercussu quasi ardere clum videretur. Nec iiinor cum ux oribus corum.
pugna, quam cum ipsis suis, cum obiectis undique plaustris atque carpentis alte desuper.
quasi e turribus lanceis contisque pugnarent, lerinde specioia mors earum fuit, quum
pugna. Nam cum missa ad Marium legationc libertatem ac sacerdotium non impe
trassent (nec tas erat) suftocatis elisisque passim infantibus suis aut utuis concidire.
vuloeribusaut vinculo e crinibus suis facto ab arboribus jugisquu plaust rorum pepende.
runt, eltus rex in acic dimicans impigre, nec inultus occubuit. Tertia Tigurinorum
manus, quae quasi in subsidio Noricos insederat Apium tumulos in diversa lapsi fuga.
iguobili et latrocinijs evanuit. Hunc tam laetum tamque felicem libertatis Italiae as.
sertique Imperij nuntium, non per homines, ut solebat, populus accepit sed per ipsos (fiao
credere tas est) deos. Quippe eodem die quo gesta res est visi pro aede Castoris et Pol.
lucisuvenes laureati praetori literas dare frequensque in spectaculo rumor victoriae
Citubricae feliciter, dixit. Quo quid admirabilius, quid insignius fieri potest Quippe
velut elata montibus suis Roma spectaculo belli interesset quod in gladiatorio, munere.
Eeri solet uuoo eodemque momento cum in acie Cimbri occumberent, populus in urbe
plaudebat.
De bello eodem Romanorum adversus Cimbros, Teutonas, aliasque gentes gesto:
Ex Orosij Libro V. Cap , xvi.
Anno ab urbe condita DCXLII. C. Maulius Consul et Q. Caepio proconsul adversus
Cimbros et Teutonas et Tigurinos et Ambronas Gallorum et Cermanorum
gtutes, qui tuuc, ut imperium Roinanum extinguerent, conspitaverant, misi provincias.
sibi Rhodano flumine medio devilerunt, bi dum inter se gravissima invidia et conten-
tione disceptant, cum magna ignominia et periculo Romani nominis victi sunt: siquidem
in ea pugna M. Aurelius consularis captus atque interfectus est. Duo filij consulis
caesi uctogiuta millia Romanorum sociorumque ea tempestate trucidata quadragiuta.
tmillia calonum atque lixarum intertecta.Autias soribit. Ita ex omni penitus exercitu decem
tantummuodo homines, qui miserum nuntium ad augendas miserias reportarent, su-
perfuisse referuntur. Hostes binis castris atque ingenti praeda potiti nova quadam atque
in solita execratione cuncta, quae ceperant pessum dederunt. Vestis discissa et proecta
est aurum argentumque in flumen abiectun loricae virorum concisae, phalera equo.
rum disperditae equi ipsi gurgitibus immersi homines laqueis collo inditis ex arbo.
ribus iuspensi sunt ita ut nihil praedae victor, nihil misericordiae victus agunosceret. Ma.
xinus tunc Romae non solum luctus verumetiam metus fuit ne confestit Cimbri alpes
transgrederentur; Italiamque delerent. Ijsdem temporibus Q. Fabius maximus filium
suum adolescentem rus relegatum, cum duobus servis parricidij ministris interfecit,
p.54
ipsosque continua servos in pretium sceleris manumisit.Die dicta.Cu.Popio accusaute.
damnatus est. Igitur Marius quartum consul, cumuxta Esarae Rhodanique fluminap: ubi
in sese confuunt, castra posuiset.Teutones.Ciubri, et Tigurini et Ambroues, postquatu
conut inuo triduo circa Romatorum castra puggarunt siquo pacto eos ecuterent vallo.
atquec in aequos campos effunderent, tribus agmiuibus Lualian petere destiuarunt. Marius
poit digreilum hostium castra movit et collen occupavit: qui campo et fluvio, ubi hoites
seie dituderant, imm inebat. Cumque, exercitui eius aqua ad potandum deessetquerelisque
omtuium coargueretur, aquam quidetm in conipectu esse respondit, sed eam ferro
vindicandam. Primis itaque calonibus cum clamore in puguam ruentibus subsequurus
exercitus, mox iusto certamine compositis ordinibus bellum gestum et vicere Romani: 10
Orto die rurius productae utrinque in campum acies usque ad meridiem pene pari pu
guavere discrimine. Post ubi incalescente sole fluxa Gallorum corpora in modum niviu
distabueruutusque in noctem caedes potius quam pugna protracta est: Ducenta millia at.
matorum in eo bello intertecta sunt octoginta millia capta, vix tria millia fugisse reterunou
tur. Dux quoque eorum seutododur occilus est. Mulieres eorum constantiore animo quam
si vicissent, consuluerunt consulemut si ioviolata castitate virginibus sacris ac dis servi.
endum esset vitam sibi reservarent. Itaque cum petita uon ipetrassent, parvulis suis ad
saxa collisis, cunctae sese ferro ac suspendio peremerunt. Haec de Tigurinis et Ambroni:
bus gesta sunt. Teutoues autem et Cimbri integris copijs alpium nives emensi. Italiae
plana pervaserant: ibique cum rigidum geuus diu blandioribus auris poculis, cibis ac la- ao
vaeris emolliretur: Marius quiutum coniul et Catulus adversum eos miisi die ad puguan
et campo dato.Annibalis secuti ingenium, in nebula disposuere pugnam, in sole pugnarunt.
Prima liquidem perturbatio Gallorum fuit, quod Romaoam aciem prius otendere dispo
sitam, quam adesse senserunt.
Cumque illico vuluerati equites retro in suos cogerentur, totamque multitudinem in.
disposite adhuc adventantem conturbarent, et sol euim vento ortus ex ad verso emicuiiet.
viius eorum pulvis opplevit et splendor hcbtn it ita fuctum eit ut tauta ac tam ttrribi.
lis multitudominima Romanorum cladtsua nuttm ultima iuteruccione caederetur. Centum
quadraginta millia eorum tunc in bello i. Lx, iillia capta dicuntur. Miulieres graviorem
pene excitavere pugnam, qu plaui: modum caitrorum circumstructis, ipsae
autem desuper propugnantes, diu repulre r no, ocd cum ab novo caedis genere ter.
rerentur (abscissis enim cum crine verti: in hontcito sutis vulnere turpes relinque.
bantur) terro quod in hostes sumserant in c lusuque verteruot. Namque aliae concursu
mutuo) ugulatae aliae apprehensis iuv: ccm tauribu strungulataealiae funibus per equorum
crura coniertis, ipsisque conti nuo equis txi iiultio voi quam suas ij sdem funibus, quibus
equorum crura nexuerant indidere cervicototract atque exami natae sunt ali laqueo
de subrectis plaustrorum temonibus pependerui: t, lnventa eit ttiun quaedam, quae duos
fliostrajectis per colla eorum laqueis, ad suos cdesvinxerit: et cuui seipsam suspendio
morituram demi sisset secum traxtrit occidenudo lnter haec multa et miserabilia mortis
genera, reguli quoque duo strictis in se gladi concurrisse reteruntur: Lucius et Boo, o
rix reges in acie ceciderunt. Claudicus et Cesorix capti sunt. Ita in his duubus praeliis
trecenta quadraginta millia Gallorum occisa et centum quadraginta millia capta sunt.
absque innumera mulierum multitudine, quae se suosque parvulos foemineo furore vi au.
tem virili uecaverunt. Igitur talem Marij triumphum Roianamque victoriam incredibile
facinus et nunquam antea Romanis cognitumRomae subito perpet ratum versa in
horrorem ac moerorem tota urbe suscitavir. Publicius siquidem MIulleolus sertis anni.
tentibus: matrem suam interfecit. Damuatus parricid ij iniutusque in culeum et in ma.
re proectus est: impleveruntque Romani tacinus et poenam unde Solon Atheniensis
decernere non ausus tuerat, dum feri posse non credidit: et Romani qui le ortos a Ro.
mulo sirent, etiam hoc feri posse intelligentes supplicium singulare sauxerunt.
Notend ic itenu ero rs, i Teutobochum (m Teutobodum nommot)
Ducem gri Cmdro vdetusucee cum serte e etoir cceseot
p.55
ADDITAMENTUM.
Occasione Theuoboci, de quo dictum, super gigantibus et an ii gentium et
praesertim Arctoi orbis populorum conditores habendi.
Occasione Teuthoboci.Cimbrorum Teuthonutque regis, cuius jam semel iteumque
iniecta superius mentio, libet hoc loco breve additameotumadiicere: Prae.
sertuim quia anuis superioribus etfossum apud Delphinates Teuthoboci cadaver in literas
relatum meuiui pluribusque id ipsum spectandum etiam publice tunc exbibitumu, specie
miranda atque oslibus humanum modum excedentibus, t igitur verba Flori de eojam
ante posita pag., paulo propius expendamus, fatendum non uno accipi modo posse.
quod inter cetera, inquit, quternor eumsenosue equ trunsiire soltum: aut enim saltu eos
traosgressus iutelligi debet, aut pedibus divaricatis intra utriuique coxendicis temur jun.
ctim complexus ut deuique dicendum indicare Florum voluisse eum, qui tot equos
ad manum et in procinctu habere erat solitus, tum, cum esset fugiendum, equo de stitutum.
Addit enimvix tuum cu fugeret scendt. Quarum explicationum priores duae uti novut
aliquid videntur inducere, ita si ultima admittatur, nihil ea stupendi habeat. Sed eam iu.
terpretationem corporis moles, quae spectauda per oras multarum passim regionum mul.
torumque obtutibus tum fuit expositavidetur tollere: tum et verba, quae sequuntur, llo.
ri, quibus memoratur a Rotmanis mox comprehensus Teuthobocus inque triumpho ex.
hibitus eam proceritate fuisse, ut / er ip troe emneret. Quae sune iusignem, et ultra tfere
fidem, corporis magnitudinem videntur inuuere, cum torphaea eximiae tuerint eminentiae.
et quae iu montium subinde ugis posita, quo ob omnibus hoc pacto conspici facilius poisent.
Fuerit igitur stupenda molis Teuthobochus, sed an omnes et paslim hac cae li pla.
ga ea altitudine mortales tum exititerint id quaeri posst, praesertim cuim ipsa vox a
pluribus ita accipiatur, et Danico hodieque icdiomate mer sive aempte et Aemper, non ve.
latorem tantum sed proprit gigontem notet, ilc vt respondeatur uon abeundum longe.
sed repetenda obiter ca, quae disputata superius pag, i, etts, occasone verborum Saxo.
nis rammatici. Vbi demonitratumlive sacram, sive prophanam respiciamus bistoriam.
haud quaquam inficiandum giganteam mole ex stitisse olim homines: Et hodie quoque posse
existere ac demonstrari id idies, iive lusum uaturae vidanmus inu nanis ac pumilioni.
bus, sive ejuslem luxuriem in alis, quos videmus plane heroicam, quod dicitur et ultra
coimunem sorten proceritate cxccllere. Saxo ut plurimum hoc decus ac robur corpo
ruin regibus, aut qui a regibus proximi erant, adscribit. Et alias passim Romani scripto
res nonne in Gallis illis antiquissimis, et prcipue Cermanis ac boreae populo, hanc statu.rae
praerogativam agnoscunt, vt memininus Quinu et de alijs quoque gentibus similia, quarmuvis
parcius, authoribus meimnorata habemus: Sacram hiftoriam praeteriboqu Samsonem.
40 Goliathum, Samuelem, Absolonem aliosque huc sectantes permultos suppeditet: prophanam
KKK
solam videamus. In ea, praeter ceteros, Virgilij Turnus occurrit, qui manu elevatum
saxum, cuiusmodi vix alij duodecim movissent, iu hosten proieci sse memoratur:
iuquit enim poeta i. E neidos:
uxm ntiquun, gent, como qu fortecee
Limer cgro postus, tem vt dscereret orui.
ilu iect i / ex certice / u ret.
Quo / io uc / omnum procit corterc tels.
e monu rapt trepida torqutot n olem
KKK
itior nsurgen, curu coctu terr.
Et refert in vita Sertorij Plutarchus, eum, cum in urbe Tingetana ab incolis accepisset
haberi ibi Antaei sepulchrum, id confestim recludi jussisse, inque eo, quod semper fabulosum
existimaverat humanam molem deprehendisse vluarum triginta: Et Plinius alium., cubitorum
repertum in insulaCreta tradit intra montem, qui erat a terrae motu subversus, addens nonnullos
Orionis alios allus existimatie cadaver. Nec aliud fere est quod a Philostrato refertur
cranium cuiusdam effossum, quod, vini amphoras ceperit. Et, ne nimium an.
tiqua aut fabulis poctarum simila quis existimet scriptum reliquit fidei probatae author
p.56
onaras, imperante Iuftino, faeminam in Sicilia spectatam, quae viros etiam proceros ul.
nae lougitudine excederet. Et ane Iustini tempora Imperatorem aximinum, naioune
Thraceu, cuius pater e Cothis, mater es Alanis erat genita, eo fuisse corporis robore ea.
que tagnitudine Capitolinus scribit, ut inter luctandum quiuos, senos ac septenos ad ter.
ram proiterueret pollice autem tam vatto (sunt eusdem Capitolini verba) t vxor cextrocberio
sive ormiis chi, teretu pro, bomcxs mcid ttreretvledam eustamsdus
overet equo / / tugtum dedset, deteoeret, ccem crra frongeret: cpide topboceur frioret, ortorr
teerioresneret eu Crotoictem Mem. Herctum ut vocount. Haec
Capitoliuus. Quuibus si addamus quod ex Augustiuo nonnulli adducunt, eum imlittore
Cticae dentem etossum spectasse, qui unus centuplo nostrates excesserit, nihil tam ma.
guifcum de suis adterat gigantibus Saxo, quod istis non minus sit. Nam de dente Sterco.
theri, quod modo retulimus, eum duodecim pollicum crassitudine fuissead Augustini relata
parum est, uti ad id quoqute, quod a Ludovico Vive memoratum accipio, eum i de cathedrali
suae civitatis molarem vidisse dentem pugni crassltudine. Et iterum Augustiuus
lib, xv, cap, xxii, de Civit. Dei disputaus et demoustraus etiam suo et omnibus tcenmporibus
nata ac nasi bhomiuum corpora commuuem modun excedentialistoriolam hoc
affirmantem adducit, quam ipiius verbis ponam: Funcor, inquit onte cntor cum omone vr.
dr, uoc Cotr fct et troinquoret excidum om t femmuo cum putre / uo c matre, ucortore
uodommo ggunteo ge ceterr premieret, qm visenom mru / iieot uyucuu:
cocursir. Et oc erot viime mirotone uo mo porente etu, ec sitem tom gi / omu eront, o
um song / / mor viere covsevimur.
Ct ergo ad propiora et nostra quoque secula veniamus referunt authores circa annum
Christi i. Mugno.Erici filio.Norvagia rege, gilgantem i, cubitorum a viris quatuor victum
atq e vivis sublatum. Quo codem propemodum seculo alium producunt Hollandiae annales,
non marem sed faeminama Vilhelmo Hannoniae Comite missam ad nuptiarum so.
lennia Caroli Pulchri Franciae regis, inusitata corporis mole, natione Selandam pr qu
proceri etiam homines nani videbantur: Quque tanto insuper virium robore polleret.
ut biua dolia cereali potu referta ambabus ucritque manibus portarettrabemque, cui at.
tollendae incapaces octo viri fueraut, quo vellettransferret. Memoratur et Iohiannes Ar.
culeae dominus sed ante superiorem utrumque anno nimirum ccLxxii, tautis fuisse o
corporis viribus, ut equum solo attolleret parictique adverso impingeret, nde et gigau
tis cognomen accedente corporis haud usitata maguitudine tulerit. Testatur et lulius
Scaliger vidisse se Mediolani in nosocomio decumbenteu, qui duas spondas lectorum
lunctas expleret.
Quae aliaque apud authores obvia exempla satis demonstrare puto, sententiamque Au.
gustini firmnarealserentis nullo non seculo exititisse gigunteam statura homines lit olim
tamen ac seculis illis antiquissimis crebrius hoc contigisst quam sequentibu atque isto
nostro. Num et vates ille Homerus ante aunos mille quinguntos, et quod txeurrit, non
cessavit minora corpora mortalium, quam prisca conqueri et idem quoque Plinium fe.
cissec constat, qui et observari inquit, cuncto mortaliui generi iinorem in dies mensu, o
ram fieri, nde et Iuvenalis: erro musur / ominer vc edcat tue pu / iior, lnterim gentem
aliam alia, quod ad corporum modum augustiorem inveniri, et praecipue boreae populo
et, ut supra osteusum. Cermauiae genti hanc fuisse praerogati vam certum habeco.
Nec sequi tamen eorum sententiam possum, qui origines suas tabulis involventes gen
tis suae conditores gigautes statuunt. Quorum in numero, praeter ceteros, tollundie annales
reperio. Et nuper virum alias doctissimum in eam abijsse opinionem vidi ut primos
Arctoi orbis incolas fuisse meros gigantes cosque ex reliquijs Cananaeorum prote.
ctostribus praecipuc argumentis suffultus asseruerit. Horum primui ex Saxone Cram.
matico illi petitum: quod is in praefatione sui operis memoret Danicam regionem giganteo
quondam cultu exercitam, idque, praeter alia, eximiae magnitudinis saxa veterum 50
bustis ac specubus affixa, tum et ingentes cautes montium verticibus impositas, testari.
Deinde ex Procopij lib. 4, de bello Vandalico demonstrare nititur Europam suos incolas
accepisse primo a Cananaeis gigantibus, scribereque Cenebrardum Chrouologiae suae li.
bro primo: os cncner purtim epuit, pcrtim interfecit. Horum / ei trotur gre
Cermaiom, omom regioner vcno. Atque ultimo argumenti loco assumit, quod
proviucia quaedam Norvagi seu Finnemarchiae contermina isclunt / id est ggonnu ter.
ra autiquitus dicta sit: a qua uec longe absittm amat / id est, igoutu / etatio, et inde
p.57
ctiamnumdi / ggentem notare viderique nec aliunde sutandom, quae olim imbrico Cers
ne, appellatam: quod nimirum a tuers sive eeto / quod pugiem sive ggonte sigui.
fcet Cib ac postea iidem, vocabulo seti idem notante, et terra denique tiando sit
uoniata.
Quam eorum sententianm, quo minus amplectar, facit ipse primum Saxo, qui licet in
Daniam gigantes olim exstitisse aguoscat, non tamen eo genere tuisse in universum omnes
vult. Lo contrarium demonitrare eum osendimusiam ante pagg, l, et i. Et suut
ipfus Saxonis verba diserta libro primo haud louge a principio, docentis praeter triplex.
quod ibi ponit, fatidicorumu genus, quorum uuum tantum gigantibus tribuit et reges et
ro vulgus praeterea hominum fuisseatque eos omues a gigantibus diversos habitos, nec cor.
porum mole aut alijs rebus illis pares fuisse. Deinde quod dicitur Cananaeorum gigantum
posteritatem ioEuropam ultimumqboream et praesertimut habet Cenebrardus, in
Cermaniam Slavoniamque se effudisse, id conjecturam solum: nullo autem idoneo aut clas.
fco testimonio demonstrari potest: et eodem, quo asseritur modo negare vicissim in
promptu est. Quin et absoui hoc habeat, ut ijdem Cananaei, alij apud Danos: alij vicissim
apud alios Europae gentes fuerint. Nam si iu Dauiam sui similes, gigantes omnes protule.
riut cur uon et idem in Cermaniam et alibi effecere Nam licet magna ut plurimum.
Cermanorum fuisse corpora authores vetusti tradant, cuiusmodi et hodie sunt si cum a.
lijs et australioribus praesertim comparentur, nihil tamen giganteum aut cyelopicum re.
ferunt. Iutlandiam autem a set id est gguntiu deduccnudam quamvis verisimile sit
ex vocisqu adduciturratione et etymo, tamen cum eai, quantum memini parum usi.
tatam ipsi Daniae existimem ampliandam hic sententiam statui et maximc cum et illud
constet eam terram antiquitus C imbricam chersone sum appellatam et gentem ipsam
Romanis cognitam ac celebratam, nec tamen gigantum nomine. Fuisse interim plerosque, ut
et viciuos Oermaniae populostx imiae et supra communem Italorum modum staturae ac roboris
et quosdam etium cujusmodi descriptumveteribus Teuthobocum agnoscimus.
plane inusitatam specie ac magnitudine vero consentaneum habeam. Postremo nec omit.
tendum Oenebrardumut erat ermaniae genti odiout videtur, rtligionis, minus aequus.
hanc illic traducem velut opprobrium impegisst, quod genus scilicet suaque primordia a
gigantibus acceperit: cum verius multoque sanius illiqui esse boreales omnesque Euro.
peos Iapeti prosupiam statuant, de quo pluribus initio libri, qui historiam praecedit, tum et
alibi egisse nos aliosque memini, t omittam, proceritatis in gentibus borealibus causam
non ad traducem aliquau populorum sed ad ipsum coelum a physicis referri. Nam sicuti
ad austrum ardore, ut plurimumsiccantur arctanturque corporaita borcales humore non
tantum sed et calore interno, quo australes carent abundantes vteluti aluntur atque ex.
tenduntur. Quamvis et alij alios superent. Et illi praeterea qui poluu quam proxime
acceduntut Cronlandij extremae que Norvagiae et illarum insularum populi lurore ple.
rumque deformes staturaque exili sunt utpote, qui non minus rigore nimio, quam illi ad
austrum nimio aduruntur ardore, nde recte Hippocrates libro de aere, locis et aquis agens,
ad septentrionem homines pallore ac macie deformes pronunciavit: intelligens sci.
Iicet hos extremi boreae non eos vero qui vici nam Scaundinaviam Cermaniamque colunt,
quos authores fere omnes ut dictum proceros robustos venustos candidosque
affirmant.
p.58
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER II.
Danicae gentis historiam scripturus ex re fore existimavi.
quo omuia iu aperto essent post chorographicam reguni regionumque
delineatiooem.Cimbrorum primo expeditionem, utpote
in illustri positam et quae gentis potentiam, ac, tot ante Christum [Cristum ed.]
in terris natum annis formidabilem eus Romano popnlo
militiam sumtuopere ostendat, quam potuit brevissime ex classi.
cis, et iis praecipue scriptoribus, quorum summa est apud omnes
doctos authoritas cunctis ob oculos enarratam proposuiss: Atque
inde ad testes domeiticos converius, quid ijdem, exorsi a D
Regum primo (qui tribus et ultra ante Christum seculis tuerit / ro
adusque Cotricum sive Cofriu, qui sub Carolo Magno claruit, posterorum memoriae
tradiderint veluti in tabellam ex adverso spectandum ex hibuisse, li sque ordine expolitis.
nunc ad reliqua progrediendo, praeter cetera, demonstrabimus quam coeperant ijdem atque
animno agitarant Romani imperij vastationem, tandem ad fnem et colophoneu a osteris
eorum mirabiliter perductam. Nec illud modo sed nova ab ipsis regna novosque principatusiuductis
prioribus extra proprij regni pomeria constitutos. Namrantiquato im.
brorum vocabulo, protulit mox idem hic tractus gor suos. Cotlrcnior, qui et Romam
et imperium in totum pessundedere. Atque illis vicissim aut obsoletis aut languescentibus.
emerst re ex eadem continuo gentium ofhcina ngi ite aoer qui transgre ssi in Bri.
tauniamobliterato vetusto genutis vocabulopotissimam insulae partem et nominis et po ao
testatis suae fecerunt, Angliam appellantes. Hinc ijdem, eandem peragentes fabulam. Francorum
annalibus sub vrmnnorum aut Donorum nominibus cogniti Normuom Ducctu.
invitis licet et reluctantibus diu Francorum regibus, condidere, ut alia in tempore et loco
memoranda nunc mittam. Annales doiesticiqui silentio haec omnia praetereunt, addu.
cunt nescio quid de Longobardis, sub rege Snione, qui, ut supra patuit ordine est xuviit.
quasi illieo imperitante anuo nimirum Christi quingentesimo, vel, ut Crautius vult.
circa quadringentesimum Boreali hac plaga egressi Longobardorum et nomen et impe
rium in Italia constituerint. Sed quam haec a rei veritate discrepent haud ignorent illi
qui praeter Prosperum aliquem aut Diaconumauthores anteriores Strabonem nimirum.
Paterculum.Tacitum ac Ptolemaeum in consilium haud oscitanter adhibuere. Nam licet
medij illi aevi scriptores, ut Diacouus alque. Lougobardos prius Vinilos dictos e Scandinavia
p.59
sub Theodosij tempora in Cermaniam profectos ibi Longobardorum nomet
sortitos memorent, certum tamen est longe ante aevum Theodosj iu intimam Oermania.
nec alibi quam in Cermania, constitisse. Quod ut Ptolemaeus Tacitus et Paterculus, de
quibus diximus satis evincanut, ita praecipue Strabo aperit, qui ineunte imperium Octa.
viano Augusto tlorens haud alias ipsis quam) uxta Hermunduros et Semnones. Cermaniae
prope Albim populos, sedes adscripsit. Adeo ut perspicue hinc liquere possit et Prospe.
rum et Paulum iaconum, quem secutum se hicquod ad Longobamdos attinet, etiam Sa.
xo fatetur falsitatis argui, quamvis interea boreae sse populumViuulos et inde in Oer.
maniamsed seculis aliquot prius, progressos mutatoque vocabulo Longobardos appella.
o tos hau valde inficiandum putem: praesertim quia et vetustisimi gentis Cothicae
veruaculi rhythmi de quibus alias inecimus, idem haud obscure adstipulari et multo.
quam hactenus proditum, enarrare hoc ipsum rectius uti ostensumjam ante, reperiam.
Quod ergo instituimns nunc persequemur, et quidem de Vandalis, Gothis, et Rugis, utpote
tempore primis primo loco sed breviter dicentes ad reliqua, puta Anglorum et Iutarum
res, indeque ad Normcnnoru Doorue et qui in Regum catalogo superius posito est
ultimus Gotrici nimirum expeditiones et si quae deinceps ordine sequentur, stilum
vertemus.
Gothi postquam e Scandia vicinisque insulis, primis et patrijs suis, de quibus suo supra
loco est actum sedibus essent egressi diu in Scythia Europaea perque Sarmatiam utramque
post tempora statim Aurelij Antoniui circa annum Christi mille simum nonagesimum,
longe lateque vagati, tandem circa Iitrum boream versus consedere divisi iu itro
gotlor et / estrgotor, scu, ut vulgo scribunt, sgotor. Egisseque de illis imprimis tri.
umphum lmperatorem Aurelianum inemorat Vopiscus, addens C u rum i quo inve.
ctus est Capitolium. R t o is O o n o rum u fuisse, quatuor cervisj unctum. Cumque
frequenter exiude populandi causu Iitrotransmisso in Mae siam et Thrac iam Romuauas
provincias excurrerent, repulsi aliquoties cum ab alis tum etiam a Diocletiano et Con.
itantino Augustis. Postremo fugati ab Hunnis relicto tunrico rege. Alvino et Fritiger.
no ducibus Danubium transierunt, prae missis Antiochiam ad Valentem Imp, legati, qui.
ut sese reciperet, orarent: fidele in omnibus bellis auxilium pollicentes: ij sque cognitis
Valens, magnum se accepturum beneficium duxit si tantus ac tam bellicosus populus
Danubium transisset, stipendiaque pro se mervisset. Acceptaque conditione, misit qui fae.
dus componerent, atque ipsos cis lstrum traducerent. Sunt qui tradunt, promisitie etiam
Cothos Christiana se sacra Valentis arbitrio suscepturos. Qui cum Arianis deditus hae.
reret factumn ut Cotli eandem doctrinam imbuti Arianismum perpetuo exinde propugna
rint. Sed orto haud multo post inter Romanos et Cothos dilidio ad arma vici ssim i.
tum est. Et tandem in Thraciam Valentem ipsum semel atque iterum bello aggresi pere.
merunt. Victi deinde a heodosio augusto, sed ab ipso demum post varios conflictus in
amicitiam et leges Romanorum recepti nec civitate tantum et honoribus militaribus
sed agri etiam Romani parte donati suut: Hinc sub Honorio et Arcadio instigante, ut
o nonnulli volunt. Stilicone, eosdem una cum Alanis et Hunuis, ex inferiori Pannonium in
superiorem deduxit, ex nobili Balthorum oriundus familiaRex iric ad alpes usque No.
ricas Quibus superatis. Noricum ipsum, frustra obnitente Etio, irrupit, descendens inde
per saltum Tridentinum in agrum Venetiae. Opposuit se ei Stilico, qui, detecta Ruffni
proditione, Germanos in societatem belli pretio emptos assumsit. Hoc enim intelligit
Claudianus sub Francorum, Alemannorum et Sicambrorum nomine, cum inquit:
Ante ducem nostrum flavam sparsere Sicambri
Cesor / enim poido: oronter urmure Fronci
Procuereo, urotur Honoruus cdsn
Niorat: tuuypexeono ome.
Sed vario eventu cum ipsis congressus Stilico tandem etiam postPollentinum praelium
licet victor, pacem cum Alarico pepigit. Secutus hinc Rogisur omuium, ut inquit Oro.
siusantiquorum praesentiumque hostium longe immanissimus collecta magna manu Ita.
liam invadit. Ducenta millia in exercitu ipsius P. Diaconus, osimus quadringenta fuis.
se tradit. Progressus in Hetruriam, arcta obfdione Florentiam circumdedit. Stilico
proeter Italos fimam Alanorum ac Huuuorun manun mercede conductam habebat.
p.60
intellectoqe Radagisum Florentiae obsidione impluicatum: ac montibus undique septum
in saltibus Apennini teneri neque copiam habere aciei explicandae atque dilatandi ad
puguanm exercitus, continuo cum suis eodem ad volavit ac statim tanta felicitate dimica
vitut, salvis omnibus suishostium amplius centum millia straverit. Radagisus, hac clade
accepta, pavidus sese cum reliquis exercitus in collem Fesula num recepit, ibique partim
fame ac peste extinctipartim armis superati sunt. Ipse Radagisus cum in manus militum
Stiliconis incidisset haud multo post cum fliis obtruncatus est. Eodem paene tempore
Cadegisilus Vaudalorum rex sive Stiliconis qui et ipse Vandalorum erat genere editus
hortatu sive exemplo Radagis provocatus, non Italiam, ut Cothi sed Galliam sibi in.
vadendam propoluit ratus haud quaquam eandem in provinciis fortunam foreatque in to
Italia ducente Alarico fuisset, ltaque cum Vandalis et Alanis e Scythia egressus assumptis
etiam Quadis, trajectoque Danubio in Cermaniam se etfudit. Quam dum peragrat, populos
ejus sive spe praedae illectos sive metu direptionis perculsos secum adduxit Marco.
mauuosH erulos.Suevos. Alemanuos. Saxones. Cumque his citato agmine ad Rhenum
progressus, frustra sese opponentibus Francis, amnem transmisit pridie Kalend. Ianuar.
Honorio VII. Theodosio iterum Coss. Effudi hoc modo in Germaniam primam, Belgicamque
scundamlate omnia vastare init ituunt. Maguntiacum, multis mortalibus in e.
clesia trucidatis, eversum est. Vanugiones diu obsessi iu ded itionem adducti. RheniAm.
bianiAttrebates Morini.TornacumNemetes. Argentoratumque direpta, inde in Aquitaniam
progressi ipsam una cum Novt mpopulania Lugdunensi et Narbonensi provin o
cia, attriverunt. Hispaniam quoque protinus invasuri, lnterim Alaricus ubi diu teupus
irruptionis in lllyricum, quae ostentata fuerat, expectaverat literis Honorij ab eam expeditione
deterritus ex Epiro in Pannoniam et oricum cum ingenti Cothorum multitudi.
ne redijt. Atque inde legatos Ravennam ad Stiliconem misit pecuniam poscens pro mora.
quam eus rogatu in Epiro traxiliet additis minis ni daret, sle in Italiam desceusurum ac
damna sua agris depopulandis reiarciturum. Habito senatu ac ceteris bellum suadentibus
pacem ac pecuniam decrevit Stilico. Postea extincto Stilicone, denuo procinctum in
Italiam movit, assumpto sibi Ataulffo conjugis suae fratre, qui Gothorum Hunnorumque
haud de spiciendas copias haberet, einde cum is lentius videretur agere, eo non expectato,
iter ingressus Alpiumque Noricaruu retractis clauitris irrumpeus. Aquileia. Cou- o
cordia Altiuo Patavioq a leva dimissis, occurreote nemine ad Padum amnem pervenit.
Quo trai ecto castellum Bononiae accedeus Oecubariam uomine ut etosimus habet.
Ravennamque profectus ad pontem Candidianum haud longe ab urbe consedit: Ac sta.
tim misso ad tonorium legato pacem sedesque sibi ac suis in Italia postulavit, promptum
fidei ac operae militaris obsequium otferens i eius sibi uti beuecio licuisset. Honorius
quanquam se interioribus eise viribus sentiebat, quam ut aequo cum eo posset marte con-
fligert, tamen Ravennae urbis munitione et onientalium copiarum, quas vivente Stiliconc
acciverat, ex pectatione ceterisque Italiae atque inprimis urbis Roman prae sidijs conf.
sus, respondit, nihil se eorum quae postulabat dare posst ipsumque ut prioris memiuisse
expeditionis vellet, et quem ea txitum apud lollentiam habuisset commonere. Quo rt o
sponso incensus Alaricus subito motis caitris. Arminiuimn atque in Picenum eque liceno
in mbriam transijt obvia omuiua depopulaus seque itare Romam ostendens, quo vel eo
terrore Honorium ad aliquam pactorum aequitatem adduceret. Cum autem ne ita quidem
cederet Honorius. Narniae obsidione, quam in speciem iuitituerat relicta.Romam perre.
xit, eamque undiquaq circumfuso exercitu arctissime obiedit scd mox pactione init do.
nisque acceptis obsidionem remisit. Qua re audita beatus Hieronymus hoc scriptum re.
liquit: Qut, cc creet, uum n gremo / o non pro grios pro / clute puuore, im ne pugnore
uudem, se curo cutospeece vtu redimere: Hinc tonorio non uolente lovius praete.
ctus praetorij cum Alarico de foedere agere instituit: Postulavitq Alaricus ut in annos singulos
certa pecuniae atque annonae summa sibi irrogaretur, et suis ad habitandum Venetia, 50
Noricum et Dalmatia traderetur. Quae postulata ad Honorium transmittens Iovius separatim
eum per literas adhortabatur, ut Alaricum militiae magistrum constitueret, quo ille
hoc honore delinitus aliquid de conditionum asperitate remitteret et pacem legibus ae.
quioribus faceret. Honoriusijs acceptis, vehemeunter temeritate Iovij damnata respon.
dit auri et annonae modum statuere eum pro magistratu possentpote qui praefectus prae.
torio esset illud vero nuunquam a se impetraturum, ut diguitatem aut praetecturam Alari.
co aut genti eus impertiat. Quae epistola Iovio audiente Alarico, teuere recitata de
p.61
de novo novi odij et irarum causa fuit. Nam cum caetera moderate tulisset, sibi gentique
suae negatam praefecturan iniquo adeo auimo accepit ut ex tempore militeu iuum Ro
mam verlus iter expedire ad ulciscendam iniuriam imperarit, lovius vero eius colloquii
exitu perturbatus Ravennam redieusut se omni suspicione criminis liberaret, tonorium
sacramento adegit nue unquam cum Alarico pacem iniret, idenque a ceteris omnibus, qui
cum potestate erant, exigens. Quibus intellectis Alaricus Romanae tandem ex peditionis
poenuitentia ductus episcopos ad eum legavit, hortatum ne sua culpa eam urbem, quae mille
auuorum spacio terrarum orbi cum imperioj ura praescripsisset, vastari ae diripi, totque operum
magui fcas moles hostili ammae exurendas permitteret sed aequis conditionibus pace
o composita, sibi potius ac urbi omnium praestantissimae parceret. Neque enim se praetecturae
honorem cupere neque Venetiam ad conitituendas sedes amplius exigere, std certa pecuniae
sumuma ac Noricis contentum tore sicque armatum adversus omnes eus hoites ex cubaturum.
Ceteris Alarici consilium ac sdatum animum admirantibus, lovius et alij rtgiae potentiae
participes, haec confici posse negarunt, quod omnes magistratus urei urando obitricti te.
nerentur, le cum eo pac nullam inituros. Alat, cus postquam suas respui conditiones animadvertit
universium exercitum Romam ire praecepit, eo auimout in urbis et civium obsidione
constanter permaneret, donec aut famc aut arms adacti imperata tacturos se pol.
licerentur, bi Roma pervenit, primoribus urbis evocatis. Honorij iniquitatem exposuit,
simulque se urbem per vim expugnaturum, nisi ipsi conjunctis stccum viribus arma adao
verius eum txpedirent, lllis vero cuuctantibusiterum armatorum corona circumdaus moenia
ad portum praenmittit qui eum ditbus aliquot dum oppugnat, capiant, lbique cum rei frumen.
tariae copiosam vim congestam reperiiset, tcuu se i exercitus lui commoda consumpturum.
nisi primo quoque tempor c le dieto audintes exhibuisent ostendit. Quibus de rebus se.
natus consilio hubito, quod nullum lupereiie perfugium, subducta aunona, intelligerent se demuu
Alarici poteitati permittunt recepti lque t / u legatis ipium ad urbem evocarunt concessa
vicissiu ad ipsius pecitioueiPlacidia, ronorij lorore tanquam obside. Quo facto. Ro.
a dedita et Attalus quidam, volente nlarico, nuguitalibus iosiguijs exornatur. Qui haud
proulco post Ravenuan ad obsideudum tlouoriuiu properavit. Sed Alaricus cum houorio
pace pacta obsidionem eam irrita reddidit, ax vero toedusque hisce conditionibus percusum.
o ut niuirum Alaricus socius Houorij esset atque in allia scdes sibi suisque collocaret, ibique
bellum cum hostibus honorij faceret, lude vero txortus iuopinato quidam militiae praetectus
Sarus uomiue, qui nec onorio nec Alarico favens ceam pac et pacta omuia turbavit,
ude factum ut clanculum ac derepente Romam redierit Alaricus et ipuis Ral. Apr.
coto cum oxercitu urbem ingreilus sit. Quu cidem ilius nocti us funero / fan expiicet Nam
urbe potitus publice per pra conem cdiitut pro st quisum: boua tortunasque civium raperet.
verum a caede honinum et eccltsiarum direptione tcmperarent. Romani iopinata hostium
irruptione perculsi et tenebris noctis exterriti neque ad resiltendum neq ad fugiendum
iatis animi aut consilij habueruut, nde lieronyiuus ad Demetriadem: Ad stridulae buc
ciuae sonum othorumque clamorem lugubri oppressa metu domina orbis loma contreo
muit, ubi tunc nobilitatis ordo ubi certi ac distincti tamiliarum gradus permixta omuia
et tim ore contusa omui domui planctus et aequalis fuit per cunctos favor, unum erat servus
et nobili, tadem omnibus imago mortis, uisi quod eam timebant illi quibus fuerat vita
ucundior. Alaricus victor Attalum, quem secum liabebatiterum primo die tanquam Imperatorem
Augustalibus insignijs decoratuu iucedere uilit altero vero i: sdem privatum
contumtliae cauia populo ostendit: tertio denique praeda et mauubijs opulentissimis onustus
urbe cum txercitu facessijt, sccum Placidiam ducens, quam bhonestissime habuit, rbe
spoliatam ac direpta, animum ad ulteriorem populandam Italiam contulit, ltaque Latium.
Campaniam.Apulliam. Lucauiam et Calabriam ita cum exercitu uuiverso peragravit, ut
locum nullum intactum a vexatione relinqueret, inc Siciliam petens, adversa tempeo
state reiectus nautragioque conflictatus, retulit se in Calabriam. Ibi Consentiam validam
urbem imperata facere detrectantem nuactus admoto exercitu et operibus circum.
dedit, ac demunm expugnatam similiter diripuit. Dumque ibideu moram trahit de rerum
gerendarum ratione ulterius consulturus, exxe morbo repentino oppressus atque in summo
blandientis fortunae articulo, horae momento extinguitur. Mox comitijs sufficiendo
regi habitis omnium suffragijstcrfur uxotis Alarici frater ad idem fastigium eve..
hitur. Is regijs insiguibus exornatus pritum omnium uxorem sibi despondet Placit
dian Honorij Augusti sororem, mulierem forma, moribus prudentiaqus conspicuam.
p.62
Tum, versis sigise Calabria Romam redire contendit, co anio vt eom vix a clade pri.
ftina resurgentem rursus invaderet, neque Alarici exemplo die
taa reliqueretsed oc.
aret, dira quadam hbidine delendi
cupatam sibi adscisceret ac pro ec Corma appei
Romani nominis inflammatus. Verum precibus et voluutate Placidiae id ipsum aversan.
tis, ac prope tanquam ominosum aliquid detestantis revocatus, cui onma qu postmabat
summo animi studio indulgebat ftatim eo consilio destitit: ac proximo Alarici faedere
stareid est. Italia relicta alliam adire constituit. Anuo exiude quadrigentefmo duodecito
Honorio nonum et Theodosio quintuum consulibus. Ataulfus tadem cu ormni
Cothorum exercitu Italia cessit atque in Galliam sedem Narboue atque in proxina re.
gione sibi ac Cothis ex foedere collocavit. Quo facto.Honorius Romam repetit ac laetus
tanquam exonerata aliquando incumbentium Cothorum mole Italia secunda vicc nala
agnifico ludorum apparatu edidit populo Romano post diuturnas tenebras lucem se
tandem aliquaudo ocij ac libertatis aspicere gratulante. Quae dum aguntur.Vandali una
cum Suevis Hispaniae Gallaeciam sibi subiugarant. Alanis Lusitania. Turciliugis Baetica
permissa. Ataulffus Cothorum exinde Rex discordiae semina cum Honorio quaerens.Attalum.
quem secum ex Italia duxerat, ad resumenda Augustalia insignia incitavit. Qua re ille pro
insita ingeuij levitate pertecta haud contemnendam homiuun manum rebus novis ftu.
dentium comparavitseque adverius Honorium, de integro liperatorem gerens, inferre
haud dubitavit. Quod ut audijt Honorius Atanltum ictum toedus violasle interpretatus
bello eum perstqueudum ut hostium suorum fautorem, decrevit. Comite Couitantio ao
quem tum unicum rerum suarum prae sidium habebatinGalliam destinato. Honorlo mox
decimum et Theodosio sextum consulibus Constantius Arelate progressus ut bellum
Atau lffo Cothisque faceret, castra ad oppidum Narbonem admovit, seq urbem obsidio.
ne pressurum nisi sibi Attalus dederetur, ostendit. Hanc vim ne Ataulffus sustineret de
Atrica invadenda cogitavit: sed cum naves, ut in re subita deessent. Rispaniam citerio.
rem, quae ab Honorio adhuc tenebatur, occupavitatque Attalo incolumitatis causa secum
adducto, in Tarraconensi provincia oppidum Barcinonis suam in potestatem redegit, ibique
Attalus a Cothis neglectus per dolum demum a quibusdam interceptus, et ad Constan.
tium deductus est. Quet ut ille vidit, gaudio elatus ad Honorium demisit, a quo deinde
in vincula conjectus triumphoque servatus est. Vandali vero postquam iu Hispaniamo
transisse Cothos cognovere, adversarios sibi tore haud dubitantes omni ope ne ibi eient.
armis inferendis enixi sunt. Ac statim ad Honorium legatione missam sibi pro lomanis
bellum deposcunt. Verbinter cetera legationis fuere: Tu cum omnibus pacem habe, ab omnibus
pacem accipe, nos nobis confligimus, nobis perimus, tibi vincimus. Placidia autem quae jam ab
iuitio iniquo admodum ferebat animo Ataultum maritum cum honorio tratre bellum
resumsisse, cum saepius de concordia et Attalo dedendo cum eo egillet etjam esse in potestate
tonorij Attalum intelligeret summis iterum precibus ab Ataulto contendit ut
pacem cum tratre redintegraret, quo cum, non foedere modo: sed et affnitate conunctus
teneretur. Neque id uxori tamjusta roganti homo inprimis uxorius denegavit. Cothi
vero quibus bellum pace erat potius, ex quo ad mitiora consilia propendere Ataultfum vi, qo
derunt pacemque probare, quam non solum rebus suis inutilem sed etiam nomini defor.
mem exi stimarent, ipsum Barcinone per fraudem interemerunt.Sigerico rege, quod filios
non haberet, ei subitituto. Cui similiter quod ad pacem incliuaret, extincto.V alliam sute.
cerunt. Hic vero Ataulfs consilio de traectione in Atricam comprobato armis navigijsque
instructis ad fretum Gaditanum perrexit, ut brevi illo spacio maris transmisso,
Mauritaniam oppositam obtineret, ac navibus conscensis cursum eo instituit. Verum saeva
desubito exorta tempestate, ac faedo contracto naufragio repulsus inceptum, tanquam
ominosum omisit, ad veria quoque Alarici in Siciliam transmissione deterritus, ltaque
Constantio Comiti exercitum in hispaniam adversus eum ducenti sese ad Pyrenaeos ob.
vium iutulit, paceque per legatos petitam spopondit se llacidiam quam honeste apud se o
habebat.Honorio redditurum obsidesque in fidem daturum si vicissim sibi e Gallia no.
biles traderentur: Ac denique si in Hispania sedes relinquerentur assidue se et forti.
ter adversus Vandalos pugnaturum. Quas conditiones Coustantius haud illibenter acci.
piens.Placidia obsidibusque receptis atque invicem datis. Avitoque Arverno qui post
iuperavit sese interponente novun cum Cothis foedus percussit. Hujusce foede.
ris praeter Iornandem et Prosperum Sidonius praesertim mentionem facit ubi de
A vito, qui cum Constantio militavit, loquitur. Additque Avitum adeo fuisse Vallie regi
p.63
jucundum ut eum ad se traducere haud aliter ac Pyrrhus quondam Fabricium tentarit.
Constantius inde re feliciter gesta Romam decessit, quem Honorius duplici honore affecit.
Nam et consulem iterum desiguavit et sororis Placidiae matrimonio decoravit. De
Attalo quoque tyranno Honorius triumphans tunc urbem iutravit, ipsumque Attalum
vinctis post terga manibus ante currum duceus, peractam de more ponpa, in poenam repetita
perfdiae dextera truncata Liparas relegavit. In fispaniam interea Cothorum rex Vallia
uon solum ut promissa Honorio praeftaret, sed etiam ut praeda manubijsque populum di.
taret latiusque ditionis suae fiues produceret.Vandalos eorumque faederatos armis adortus
est. Res maxime ad Tartessum et Calpem extrema Lusitauiae oppida gestae. Quarum in
ro Authemio Sidouius meminit loqueus de RicimereValliae nepote et Ceuserico Cuudeci
regis Vaundalorum filio:
Sim vreinisite iu
Quo scrtesuc cvur huiur / ui terr
ndicucs tur / vinfti Msortrcnor
trooit, occidu texere cdouera obem.
Quud veterer norrurefgo, ud duo prioru.
rgunt / oti recolit dendi cumpi:
I frit, qu / ccuit / ti esse nepotem
Iis usue viri, u v. Vuuie, mper
ergo dbuc.
ude intelligitur quam formidabilis Vandalis Vallia fuerit et quam non semel eos op
puguarit atque in fugam compulerit. Eidem bello interfuisse etiam Constantium lornaudes
oitendit, tradens eum hoc tempore Vandalorum ducem Fredibaldum captivum
ad Honorium transmisisse. Constantius ergo et Vallia continuato in Lusitania bello Ala.
uos et Suevos apud Emeritam acie superarunt. Ortoque iuter ipsas nationes dissidio Sue.
vorum regem Ermenericum Cundericus Vandalorum rex praelio inGallaecia provocavit.
Verum Vallia, ut notat Prosper, crebris Vandalorum nobilitatus victorijs laborum quasi
suorum mercdem a Constantio postulavit, ut in Gallia sibi sedes redderentur ac foedus
cum Ataultojam antea ictum firmaretur. Cui Constautius ex Honorij authoritate assen.
tieus pactione cum eo inita Aquitaniam ei secundam conce ssit urbemque insuper Tho.
losam, quam ille sibi ut regni sedem adicivit. Itaque Vallia haud intermissa vexandi Van.
dali occasione etiam hoc anno qui tuit quadringente simus vigesimus, exercitum adversus
Alanos in tispaniam duxit eosque tanta armorum mole invasit ut fractis de speratione ani.
mis, regiam udignitatei dimiserint seque uuderico Vandalorum regi submiserint. Re.
versus inde victor Tholosam tato concesxit, testante Iornande in annalibus. Defuncto eo.
Cothi continue imperium Theodoricu detulerunt. Atque hoc initium Regui Cotho.
rum in Gallia ispaniaque tuit duravitque ad auuum usque, tenentibus imperium pot
lliu, qui ordine sequuntur:
Tro / ricur ex co eo
Tormundur Ieo, fiiur
Tooricur a
KKK
Euricu.
KKK
soricur
KKK
mulucric / s.
KKK
Amalarico a rege Francorum Theodoberto Gallia exacto inque totum superato suc.
cessit Theida, qui res regnumuque Cothorum sola in Hispania sustinuit. Atque hi Vise.
gothorum vocabulo insigniti. Dumque adhuc in Gallia hoc pacto res administrant, paula.
tim in Italia Ostrogothorum regnum inehoatum. De quo priusquam dicam, pertexenda
quae de Vandalis caepta sparsimque superius iniecta fueruut, quo nimirum liqueat, quaudo
et ipsi quibusque occasionibus relicta tandem Hispania, novum sibi in Africa regnuu
constituerint:
Honorius ubi bellum a Cothis, de quo dictum, in tispania strenue ac forter adversus
p.64
Vandalos geri intelligeret in spem eius provinciae recuperandae adductus Castinum magistrum
militum, ut Gothis auxilio esset, in Hispaniam destinavitm adsociato illi Bonifacio
Africae comite. Verum dissensio inter utrumque exorta Reipublicae Romanae propemodum
cxitio cert maximo detrimento fuit. Castinus enim cum Bonifacium non ducis, sed legati
loco habere caepisset, id diutius Bonifacius ferre non potuit, indignum ratus obedire
ei cui par esset imperio. Itaque in Africam provinciam suam, relicto in Hispania Castino.
se retulit. Vnde Vandali, quos ducum Romanorum virtus ac concordia continuerat, saepeque
affixerat, redintegrato post Bonifacij profectionem bello, insguem sibi, imprudentia Ca.
stini victoriam, deletis Romanorum copijs, pepererunt. Bonitacij autem fidem cun) amu
suspectam habere Romani et praesertim Placidia Augusta haud frustra caeperat, eum intra
Carthaginem se continentemarctam obsidione circumdedere. Verum cum in ea obsi, io
dione duces suos caedi ac coniumi bellumque trahi Placidia comperiret, confestim rerum
summam Comiti Sigevulti commisit ac Bonifacium maiore, quam ante, armorum mole
concussit. Quae res Bonifacium aequis se viribus cum imperatore conligere posse diffisum
coegit auxilia externa circumspicere. Cunderico Vandalorum in Hispania regi superio.
ri anno vita functo successerant filij Cuntharius puer ex legittimo matrimonio natus et
Censericus ex concubina susceptus hos a Cothis Romanisque bellorum assiduis contenti.
onibus fatigatos oportune adeundos sibi Bonifacius credidit: pollicitusque est si traijcere in
Africam et secum arma capere adversus Romanos vellent se illis Mauritaniam permissu.
rum. Qua conditione libenter acoepta Cuntharius et Censericus cum Bonifacio Vauda
lisque et Alanis, freto Herculeo transmisso Mauritaniam nullo fere negotio suiuris rede ao
diderunt anno decimo nono, postquam ex launonibus Scythiae excesserant. Censericus in
Africam egressus extincto interim Cunthario fratrent famam gentis suae extolleret, omnis
multitudinis numerum inijt, inv entaque sunt sexus utriusque atque omnis aetatis hominum octua.
giuta millia cum autemn pacatam speciosamque nactus euet provinciam omnia populatione,
incendio, caedibusq permiscuit. Bonitfacius vero Felice et Tauro consulibus, anno
quadringentesimo vigesimo octavo assumptis ex Mauritania Vandalis Sigevulti summa
vi in se ruenti occurrit: atque omni mole, ne Africam eijceretur contendit. Verum Boni.
facij cum pernitiosa rei Romanae virtus assiduis aliorum maledictis laceraretur anuisi
amici eum in Placidiae gratiam restituere. Quippe mirantes, hominem alioqui officij pieta.
tisque plenissimum de fide tam temere decessisse, conscia Placidia Carthagiuem profecti
sunt, deque re tota cum ipso conferunt. Ille se excusare etjusti doloris testes ipsas Etij li.
teras proferre. Quibus lectis, rationem se reconciliandae gratiae invenisse rati confestim
cum ijs Romam ad Placidiam redierunt: ac Bouitacium non sua sed Etij culpa lapsum esse
docuerunt. Illa animo perturbata, dolore tamen suppresso nilil cum Etio expostulavit.
ne summum ducem et rem praecare gerentem alieno temport irritaret. Verum cum Bo.
nitacij amicis re ultro citroquo perpensa fraudemque / Etij detestata uravit se aequamBo.
nitacio foresi ille pro re Romanam stare in animum induxitiet: et barbaros, quos acciverat
ex Atrica dimisisset. Bonitacius ab amicis de fraude Etij et animo Placidiae erga se cer.
tior redditussumma ope se facturum, quod illa postulabat, promisit, atque ita ab armis Reipublicae
Romanae inferendis decessit, animumque ad Vandalos ex Africa semovendos convertit. 40
Fiorentio inde et Dionysio consulibus Placidia Felicem Patricium et Aetium magistrum
militum [militem ed.] fecit. Bonifacius autem recuperare Placidiae et Valentiniano Mauritaniam cu.
picus. Censericum pritmum, ingentis pecuniae vi oblata emittere provincia voluit, deiude
pecuniam non accipientem bello se persquuturum ostendit. Acceptis copijs, quae sibi
Roma et Constantinopoli mittebantur, quorum Asper erat magister, adversus eum processit,
tunc Censericum, ut qui per ea tempora fuerit clarissimus descripsit Iornandes.
virum statura mediocrem equi casu claudicantem animo providum sermone rarum.
ira turbidum habendi cupidum ad solicitandas gentes paratissimum, semina con.
tentionum jacere, odia concitare pergnarum. Cum hoc igitur tam streuuo duce Bo.
nifacius et Aspar in Mauritania congressi, acieque victi intra suos fines se referre coacti
sunt. Capti multi ex Romanis et inter ceteros Marcianus qui post Theodosiumo
imperio Orientis praefuit. Accidit autem, ut post praelium OCensericus captivis
in unum locum compulsis, quo praedam ex speculam conspiceret. Marcianum animadver.
teret, caelo aperto sotnum capientem atque aquilam aliunde advolantem expansis alis
ipsum inumbrantem et a solis ardore tutantem. Quo viso, mirabundus contiuuo
quod erat futurum conecit et accitum ad se hominem libertate douavit sacramento
p.65
dei obstrictum, ut ad imperium evectus sibi ac Vandalis esset amicus. Hac victoria potitus
Censericus e Mauritaniam in Numidiam ac reliquam Atricam sese cum exeruitu
intulit nec Bonifacio obsistere valente vastare omuia circumquaque iustituit. Siquidem
oppida ipsa excidit agrestes alos caedealios fuga dispersit. Quae beatus Auguttinus
Hippone tum agens ubi pro parte ipsemet videret, partim auditu cognosceret, ve.
ementer est animo concitatus. Itaque scribendi munus, in quo assidue desudabat, intermisit
pauloque post mortuus est. Quod et victor his verbis prodidit: Genserico Hipponem
obsidente, Augustini flumen illud eloquentiae, quod ubertim per omnes campos ecclesiae decurrebat ipso metu
exsiccatum est. Anno deinde quadringentesino trigesito clara haec Africae civitas in
o deditionem Vandalorum adducta malorum omnium, qu inferre hostilis vis potuit, ex.
crema perpessa est. Nec multo post, anuo scilicet quinto Valentinianus per Trigetium
cum Ceuserico pacem composuit. Numidia Hipponensi ad habitandum illi concessa.
Verum anuo exinde quadriugentesimo trigesimo uono novae ex i nopinato difficultates
exortae. Nam Censericus concessis oppidis haud contentus, animum ad Carthagiuem
provinciae caput adjecit: ac necessarijs rebus praeparatis, occupatum alijs curis imperato.
rem cernens et Carthaginem infirmisut in pace, teneri praesidijs videus, ipsam statim sibi
oppuguaudam atque expugnaudam suscepit. Haec urbs, ut ioquit Salvianus Romanis ar.tibus
semper aemula, artuis quondam et fortitudine, post spleudore et dignitate urbi Ro.
me maxime adversaria et in Africa quasi Romaruni versam penitus, qua totus mundus re.
ao gebatur, in se complexa erat, disciplinam. Illic enim omuia publioorum officiorum in.
strumenta, illic artium liberalium scholae, illic philosophorum officinae, cuncta denique vel
linguarum gymnasia vel morum: illio copiae militares et regentes militiam potentes: illic
bonor proconsularis, illic quotidianus iudex et rector, nomine quidem proconsulsed opibus
consul, illic ounes rerum dispensatores et diterentes inter se tam gradu, quam vo-.
cabuli diguitate, omnium platearum et compitorum procuratores ouncta ferme et loca
urbis et membra populi gubernantes. Hanc igitur xii. Ral. Novemb, ut Prosper scri.
bit, oum suam in deditionem eusricus adduxisset continuo edictum proposuit ut
omunes quicquid auriargenti, gemtmarum, veitiumque pretiosarum haberent, exponerent.
Templa quoque sacris vasis omnibusque thesauris exinanita uictoris arbitrio cesseruunt.
o Postmodum antno quadringentesmo quadragesimo secundo foedere cum Theodosio
ictosese ad Valentinum convertit ac pacem ab illo quoque petijt, atque impetravit hisce
prae sertim conditionibus ut in posterum nimirum certis se Africae limitibus contineret.
tributum Valentiniano per trieunium solveret et Honoricum filium servandae, quam bis
fregisset, fidei obsidem relinqueret. Inde exortum bellum Hunnicum, maximumque Va.
lentiniano atque imperio negotium facessijt Attila. Verum Valentiniano haud multo
post Maximi Secundi dolis interempto accidit quod uon ipsi tantum Maximo sed urbi
etiam Romanae praesens ac memorabile exitium attulit. Nam Maximus Caesaris Valen.
tiniani relictam conugem Eudoxiau volentem uolentem matrimonio sibi sociaverat.
ac prima nocte cum ea decumbens illud in sermone imprudenter injecerat se nimio il.lius
amore incensum marito eius Valentiniauo insidias strux isse, eaque vox cum altius
in pectus foeminae dimissa penetrasset illa sive propriae contumeliae impotens, sive alienae
ultionem iniuriae appetens, statim animum ad perniciem Maximi appulit. Ac iox alijs
auxilijs reiectis, occulte nuncium ad Censericum regem in Africam cum literis ac muneribus
ampli ssimis misit, magnopere obtestans, ut ad se civitatemque Romanatm infesta Ma.
uiui tyranuide liberandam, ac simul ad Valentiniani mariti necem injustissmam vindicandam
accederet. Idem ipsum foederi amicitiaeque deberequo nuper se cum eo per Ho
noricum filium obsidem astrinxisset.His literis acoeptis.Censericus erectus, optatam potius,
quam speratam occasionem ultro oblatam arripuitac subito spe ingentis atque opimae
praedae illectus classem ad expeditionem Romanam instruxit, trecentisque millibus Van.
o dalorum Maurorumque impositis. Romam versus cursum prope fatalem intendit ut quod
Alaricus summis votis expetitum ac maximis viribus tentatum vix extorst, id ipse ultro quasi
fortuna porrectum acciperet, id est, ut Romam a principio originis suae ab hostili clade prope
intactam secundam irruptione affigeret ac feritatis Vandalicae vestigia ad omnem posteritatis
memoriam in ipio quoque imperij domicilio impressa relinqueret. Itaque dum Maximus
aulam imperiumque inter saevos militum, populorum, foederatorumque tumultus, nihil ex Africa
adversi metuens, regit, ecce derepente pridie Idus Iunias, nec ullis opinantibus Censerieus
classem valido atque omni bellico apparatu refertam ad littoraRomana aperpellit, atque exer.
p.66
citum in omnem eventum instructissimum desubito exponit moxque explicatis ordinibus
ducere ad maenia urbis instituit. Quare cognita, tantus evestigio civitatem pavor invasit, ut
eodem momento et obsessa urbs et capta videretur. Itaque vulgus uxta ac nobiles.
de suam salute solliciti se tumultuose e portis proripuerunt, inque montes ac silvas quasi tutiores
futuri profugerunt. Qua trepidatione Maximus et ipse formidine anxius ac prope
ab omnibus auxilijs destitutus urbe excessit: seque ceteris nou tam foedae quau periculosae
fugae socium praebuit. Fugientem autem ac solum senatores nonnulli ubi videruut, veterum
offensionum subito recordantes iraque incensi lapidibus exceperunt ac mox tractum
laceratumque per rsum Romanum militem in Tiberim projici imperarunt. Que post.
quam Censericus accepit triduo post urbem omni necessario praesidio vacuan uec ullo o
resistente ingreditur. Oravit vero Leo pontifex ut civitati vellet parcere cui nuper ini.
micissimus ac sae vissimus omnium Attila, se intercedente, peperci sset. Nec tamen flexere
sanctissmi antistitis preces regem Christianum, quae paganumjam ante infregerant. Nam
urbem ingressus non tam prophanas domos quam sacra loca templaque contra quam Eu.
doxi promiserat, libidini avaritiaeque militari permisit. Atque ita Roma post annum qua
dragesimum tertium quam a Cothis et Alarico capta spoliataque fuit iterum a Vaudalis
occupata foedissimaque populatione vastata est. Inter captivos abducta quoque, quae memorabilis
hujus cladi occasionem praebuerat Augusta Eudoxia cum duabus filiabus Eu.
docia Placidiaque. Quarum Eudocia Traniamundo exinde enserici filio nuptui data.
Censericus his actisdi decimo quarto ex urbe excessit ac praedam omnem in naves im, ao
positam in Africam deportavit. Domum regressus facinori isti aliud adiecit, quippe par.
tem Atricae quam Vulentiniano in divisionem promiserat, repentc atque inopinato invasit:
praefectisque Romanorum expulsis imperij ditionisque suae eteeit. Neque Romani post
idjuris aliquid in Atricam habuerunt totaque exiude Vaudalorum imperio paruit donec
cam Iustinianus Augustus felicitate Bellisarij imuperio restituit anuo oxvii, eges qui
post Ceusericum iperarunt isti fueruut.
onoricur mmo
KKK
Cundomdus
KKK
rcnsomuvus
v /.
Hiricur tur ex Etco a.
Oilmer
KKK
Nunc de Rugis et Ostrogothis, ut similiter constet quibus initijs et quam occasione corum
io Italia regnum invaluerit breviter repetendum restes, imperatore filio Momyllo
constituto, ut se facilius adversus Cothos. Burgundiones et Francos Galliam incolentes
tueretur toedus cum enserico Vandalo rege Atricae renovavit atque Italiam in summa
pace admiuistrare pro arbitrio cpit. Hoc eius ocium subito perturbavit, non eorum ali-.
quis, quos ipsejure suspectos habere tanquam vicinos Italiae potuit, sed alius longe terra.
rum, quippe trans Dauubium positus. Hic Odoacer Rugus tuit Herulorum et Turci.
lingorum regno potitus. Is fama rerum qua seditiost gererentur in Italia percitus, vehe o
mentius ad illius cupiditatem ex arsit. Animum vero accendit atque uaddidit primum ipse
Momyllus, cuus iu magna populorum dissensione, opes infirmi suimas euie comperiebat.
deinde eno qui eodem tempore a Basilisco expulsus, omnes cogitationes opesque suas
ad recuperandum Orientem contulerat, accessit quod ne ipse quidem Odoacer Italiam
prorsus, ut qui Orestis Imp, argimer fuerat, ignorabat. His igitur de causis haud operosam
fore victoriam, si ex inopinato cum paratissimo se intulisset exercitu arbitratus Herulos,
Turcilingos, Scyros ac Rugos interioris Germaniae populos qui nuper inter valida
Attilae sae vientis auxilia fuerant, excitavit ac magnorum spe praemiorum sollicitatos haud
ae gre ut se in Italiam sequerentur, induxit ac diem ad protectionem praestituit. Quae ubi o
vere novo adveuit cum omni populo ex fnibus egreslus Danubio trajecto in Noricum
penetravit. Erat tum ijs in locis Severinus quem Noricorum Apostolum appellant, qui
ab Odoacrent divinus quidam vates de belli eventu coniultus in haec verba locutus me.
moratur: perge i stcum ce ii / sm uc pelltur tectur ve popedem pret / os mstc
mt rgitur. Profectus inde alacri animo movensque ex Norico per Alpes Tridenti.
nas ac fnes Veronensium Italiam intravit. Quod ubi Orestes non dubijs nuncijs compe.
tit, extemplo quanm maximas potuit ex Italia equitun pedituque copias conscripit eas.
p.67
que convenire ad Laudem in Liguria iussit. Ceterum Odoacer, hoste, qui transitum mo.
raretur in Venetia non reperto, protinus trajcctoAbdua in Liguriam transijt, atque ad Laudem,
ubi consedisse Orestem audiebat, castra convertit. Atque eo sine cunctatione pro.
gressus summo ipsum certamine provocavit. Orestes cum se et multitudine armatorum
inferiorem esse et indies a Cothis quos auxiliares habebat deseri animadverteret, quod
tertiam ipsis agrorum partem promissam non tradidisset, motis inde castris Ticinum re.
cessit: ibiq se protempore, quoad potuit confirmavit, tantam belli procellam murorum
potius quam militum praesidio subiturus. Quo intellecto Odoacer praepropere ipsum in.
secutus exercitum Ticinum adduxit urbemque summis viribus oppugnare instituit, neque
io ita multis post diebus, toto incumbente exercitu ipsam cum Oreite in potestatem suam
redegit, captamque militibus diripiendam concesit. Quibus x. Ral. Septemb, perpetra.
ts Odoacer Italiae rex suis est proclamatus, quo evtntu ac favore superbus inde Pla.
centiam movit, atque ibi v. Ralend. Orestem captivum exercitu inspectante ac gratulaute,
occidit. Tum in Momyllum intentus motis castris Ravennam contendere matu.
ravit. Cum autem eum metu exanimatum Romam profectum reperisset pridie Nonas
urbe in potestatem adducta: Paulum, restis fratrem qui relictus in prae sidio fuecrat, inter.
fecit. De misso inde per Italium exercitu omnes civitates quae Momyllo dedita Odoa.
crem renuebant aut vi aut metu suas in partes perduxit. Ac citeriori Italia quam citissi.
me ad obsequium deductam Romam inde properavit atque urbem corona cireumdedit.
ao ipsam, ni se dederet, ex pugnaturum denuncians, lopulus diram ceterarum urbium clade
edoctus, dedit ionc repente facta, obviam extra urbem eftusus ipsum magna hilaritate excepit.
Quuod ubi vidit Miomyllus metu consternatus, quo saluti suae consuleret, puipuram
confestim deposuit, seque intusto a patre sibi parato imperio abdicavit: ac vita hoc pacto
ab Odoacre impetrataiussu ejus in Lucullunum.Campaniae castrum, tanquam in ex ilium
abijt. Atque ita varijs hisce ancipitibusque rerum temporumque lucceisibus Roma
jam tertium capta Italiaque a boreae populis firmo tandem possideri imperio caepta est.
Imperium autem Romanum, quod in Augusto initium sumpsit in hoc Augustulo (sic
enim Mlomyllus vst appellatus) finem accepit.
Odoucer. Augustulo lmperij dignitate se abdicare coacto. Occidentis quidem ille do.
minationci invasit sed sine lmperatorio titulocont entus se regem ltuli nominari. In.
de concilijs agitati regnum ad imperij pacisque conservationem ita formavit: inprimis
Cothos quui eruant in Italiumjampridem a Valentiniano adversus terrores lunnicos advocati
ad itudium suum convertit tertia agrorum parte, quam promissam ab) reile ohtinere
non potuerant periolutam. Romanis lenutus uuthoritas et conusulum dignitas ad tero.
ces contundendos spiritus dempta: rcliquis in rebus vetera rcipub, initituta et magist ra.
tuumjura nominaque retenta: Ecclesis quoquu arque epilcopis suus lionos servatus:
Eurico Vesegothorum regi pars Galliae ab Alpibus ad Rhodanum, quae lucusque lomanorum
in potestate fueratpacis habendae causa remissa, et cum Cundebardo llurgundio.
num rege foedus percussum, lnde Basilio prae fuecto prtorio ac patricio, qui vioes suas geo
reret Romae relicto. Ravennam repetijt atque ibi instituto ab Augustis exemplo regni
sedem locavit, roximo anno ut oportunum omnium animis metum incuteret et populos
insigni aliquo servitut is exemplo promptiores ad olsequium efficeret brachilam Comi
tem imperium suum detrectantem v, idus Iunias ultimo supplicio atecit. Quibus de re.
bus non solum metui sed etiam suspici ab Italicis atque exteris loque dissitis caepit.
Nam et Censericus Atricae Rex in admirationem virtutis et tortun illius adductus oratores
ad eum de pace misit atque illius impetrandae ergo Siciliam ei tributariojure con.
cessit. Anno ococLxxxii Theodomiro Ostrogothorum regi mortuo filius Theodori.
cus Amalus successerat. Iuvenem sumuam virtute magnisque opibus ad res in Illyrico no
vandas instructum adeptus Imperator eno suam in amicitiam etiam arctius recepit.
Quocirca ad se venire Constantinopolim ussumu omni honoris genere excoluit nam et
inter proceres sui palatij retulit et magi strum militiae fecit, et in filium adoptatum statua
insuper equestri aenea ante palatium positam decoravit, quinetiam Ripensi Daciae Miae siae.
que parte donatum in posterum annum Consulem designavit. Odoacer cum nullam ar.
morum materiam domi haberet interim rei foris gerendae occasionem est nactus. Rex
erat Rugorum trans Danubium Feleteus, qui Herulis finitimus infestum se prae bebat.
Odoacer officij sui credidit cognatum populum ab imuria vindicare. Itaque exercitum
adversus regem trans Alpes eduxit ac praelio ibi commisso fortissimc dimicaus regionem
p.68
illam late vastavit capto simul Feleteo Rugisque profligatis. Inde victore reportato in
Italiam exercitu xvii. Ralend. Decemb, urbem triutmphaus iugressus regen ante currum
captivun eduxit. Ceterum decimus iam subibat annus, cum Italia sub regis Odoacris
imperio quieta magis quam laeta degebat Cumque fortuna eius quiescere nescieus.
sed nova indies serviti uga moliens.Oitrogothos adver sus eamn excitarit. Hi in Panno.
uia considentes cuu propter pacem cum Romanis, unde praedam agerent non haberent.
ad extremum inopiae aerumnarunque pervenerant, ltaque Theodoricum regem, missis
publice legauis Constantinopolim adierunt verbaque in hunc fere modum fecerunt: Ma.
guam rem esse de qua querelas apud eum suas effunderent nec dubitare quin animumu
ej us offeniuri essentsi taciti diutius dolorem suum preerent, ceterum ad rem eus ta- ro
guopere pertinere ipsum non iguorare, se, dum delitijs apud Imperatorem difflueret, extremuis
augustijs rei tamiliaris oppressos, et, postquam ex Romano agro praedari desijssent
ad egestatem adductos. Ob id orare illum atque obtestari ut res suas aliquaudo respicere
et gentis rationem habere vellet, ne injussu eus durius sibi consulere atque alias propter
penuriam sedes cogerentur quaerere. Quae cum iniquis auribus Theodoncus audisset, fa.
cilejustis eorum precibus est obstquutus, ltaque ip Maesiam reversus bellum enoni, calentibus
suorum auimis usus, movit, quippe Constantinopolim et Melenthiadem exercitu
infestoaccessit et vastatis direptisque circumquaque agris, praeda gravis ad Novas Mae.
siae oppidum, unde discesserat, redijt. Per quos dies Odoacer vastato, ut dictum. Rugo
rum agro intelligeus Fredericum Helethei regis filium domum ex fuga reversum conti-
nuo adversus eum cum valida militum manu mulfum fratrem dimisit. Qua re cognita.
Fredericus ad Theodoricumtum Novis morantem, contugit, ltaque Omulfus sine ma-
guo certamine rerum potitus Rugos omnesjusit in Italiam commigrare. Theodorici
defectionem eno ut qui maxime depreheudit sd ut prudens clementer ac liberaliter
sibi cum eo agendum putavit: ue i asperius duriusque coniulerttvehenmentius praefero.
cisjuuenis animum iu sui perniciem concitaret. Itaque Dinaniojam Sifdicque consuli.
bus amice illum ac comiter ad se per literas evocavit. Paruit ille et in conspectum pro.
gressus ac rationem tam inopiuatae detectionis reddere jussus, se peuuria et precibus suo.
rum commotum ad extrema descendisse dxit veniaque petita ut rebus consuleret suis.
oravit. Exigente inde imperatore, qua tandem ratiouc aerumnas levare illius ac miserias o
possit. Italia terra est, inquit, quae nunc ab Odoacre Herulorum rege inussu tuo tenetur.
permitte me ad eam occupaudan cum gente atque exercitu meo contendert. Nam si
Odoacrem vicero tua gloria erit, qui me miseris si cecidero tu aunuorum stipendiorum
onere liberaberis. Victor vero tuo benetcio Italiam obti nebo. Est autem aequius me.
qui cliens et filius sum tuus.Italiam habere, quam eum, qui senatum et rempublicam tuam
iuiqua servitute tenet oppressam, eno his vocibus permulsus haud gravatent lllyricum
infesta ac merito sibi suspecta Cothorum multitudint exoneraret assensit. Itaque re cum
eo composita Italiam ei per pregmaticum, ut Diaconus iuquit, tradidit, ac sacro vlamiue
capiti imposito firmavit seuatumque ac populum Romanum cum ipsa urbe ac tota Italia
praecipue commendavit. Quibus rebus perfectis. Theodoricus inde alacri auimo ad suos, o
reversus eos sine cura esse ac bene de reliquo sperare usit st enim Italiam terram omnibus
terris nobilitate atque opulentia praecellentem praecipui beneficij loco impetrasse.
Proinde accingerent se ad iter et expeditionem alacres susciperent. Eusebio iude et Pro.
bi no consulibus, o omnibus se ad iter summa alacritate parantibus repentinum bel.
lum praeter opinionem omnium desubito intervenit. Nam Iransylla Cepidarum et Busa
Bulgarorum reges sive sua sponte imopulsisive ab Odoacre tantam a se belli molem aver.
terec cupiente solicitatiiusidias Theodorico regi pararunt atque ipsum, anutequam iter in.
grederetur, adorti ad praelium lacessiverunt Theodoricus de improviso tauta armorum
tempestate oppressus animo haud quaquam defecit sed converso in eos impetu summa
non solum virtute sed etiam felicitate puguavit, nam uuo prae lio Trausillam: altero Bulgaros 50
prostravit. Ita via sibi ad profectionem munita, protinus se ad cogitationes Italicas
retulit. Tria erant loca qu praecipue barbaris Italiam invadentibus moram afferre
aut claustrum obiicere poterant. Alpes Italiaeamnis Sontius et oppidum Aquileiae. Odoacer
quoniam Alpes urbemque communitas superioribus bellis parum ad victoriam profecisse
cognoverat Aquileiam desolatam transgressus ad amnem occurrit eiusque traiectionem
sibi impediendam suscepit. Theodoricus iugenti Pannoniae flumine Dravo Savoque
craiecto, quod immeusa illa, ut plurimuu, agmuiua barbarorum Italiae infudit, ad
p.69
Alpes profectus isque superatis ad Sontij mosx ripam regione castrorum Odoacris ac.
cessit.Eic dum omni ope transire flumen molitur, frustra se obijciente ac renitente Odo.
acre, feliciter tandem transtisit, neque ita multo post, instructo ad pugnam exercitu, ma.
num cum eo ita conseruit, ut praelio pulsum trepida fuga in castra se reterre coegerit, nox.
que secutus eorunden oppuguationem instituit. Odoacer castra se tueri posle adversus
Theodoricum diffsus captato tempore, retro abijt ac Veronam uique contendit. Theo
doricus, omnibus ad Sontiun, quae in rem videbantur, compositis.Odoacrenm per vestigia
iusecutus exercitum similiter Veronam adduxit, quo comperto Odoacer, qui copias suas
dissipatas ex fuga collegerat ac novis etiam auxiliorum supplementis adauxerat, alacris ex
urbe ad praelium egressus est.Verum ueque tum virtuti fortuna respondit, nam magna mili.
tum parte amissa superatus, eo quoque loco cedere cogitur. Theodoricus dum fugientes
iusequitur. Veronam civibus inusitato terrore perculss intravit: atque ea post paulo relicta
Odoacrem ad amnem Abduam assecutus tertio secum confdigere compulit: cujus praelij
idem fuit qui superiorum eventus. Itaq Odoacer in hoc rerum articulo constitutus cum
is, qui supereraut, maturato itinere Romam contendit, sperans si urbem tenuisset, facile
se totius Italiae imperium servaturum. Verum cum ad urbem accessisset clausis portis a
Romanis exclusus est. Theodorico ut iusto domino (am pridem enim ipsam imperatoris
voluntatem acoeperant) se obtemperare velle referentibus. Vude iram incensus subur.
baua aedificia omnia, qu potuit repente ac hostiliter diruit aut subito igne exussit.
o Romaque repulsus, quod alterum erat perfugiumanimum ad Ravennam saltem obtineu.
dam applicuit. Cum autem et hauc Libilla, magister militum, castris ante urbem positis.
pro Theodorico sibi custodiendam sumpsisset, eam oppugnare adortus cepit, ac Libilla in.
terempto Raveunam intravit. Theodoricus interim Abdua relicto Mediolanum processt.
idque suam in potestatem redegit: iude Ticinum Ravennamque versus promotis castris
Odoacrem intra urbem se continentem obsedit, atque ibi multa quidem sed levia praelia
edita cuu Odoacer partem militum quotidie emitteret ut et vires suorum pugnis le.
vioribus exerceret et Tueodorici exercitum eruptionum crebritate et lent sessouis ad
urbem diuturnitate fatigaret simul ac frangeret. Postea Albino consule Odoacer post
multas sed inanes ruptionues ac certamina, cumjam extrema rerum urgeret inuopia silen.
o tio noctis, auxilio a virtute petito universum adversus Theodoricum eduxit exercitum.
Quod ubi ille sensit et ipse suos in aciem promovit. Ceterum commisso prlio tanta vi
doacer pugnavit, ut Theodori cum cum suis praecipiti fuga se referre cogeret. Eique
in castra redeunti obvia mater qu tendis, iuquit fli neque enim loous superest, quo
te fugiens recipere possis nisi ego veste sublata te eo unde in lucem prodijsti recipiam.
Quibus verbis irritatus ac pudore succensus collecta suorum, quos nancisci potuit, exiguus
quidem sed valida manu intestus in hostem qui victoriae quasi certus latejacebat iu caim.
pis, revertit: ac magna strage edita Odoacrem in urbem denuo compulit. Crescebat
am indies cibariorum omnis generis intus inopia, foris autem Cothi diuturnae ad unam
urbem mansionis taedio languescebant.Itaque fesss utritmque rebus ani misq haud gravate
ltegati ultro citroque missi audiri de pace sunt caepti. Neque etiam urbis episcopus Odoa.
crem ad pacem accipiendam hortari si honestae et tolerabiles ferrentur conditiones, desiuebat
nec praesentem urbis calamitatem et civium servitutem proponere ob oculos
desistebat. Theodoricus itaque cum petijsset ut aequo cum Odoacre imperio Ra.
vennam regnumque Italiae obtineret. Odoacer assensus est. Ictoq in eas conditiones foe.
dere urbem Theodoricus ingenti magnificentia intravit. Post vero aliquot exinde dies
(ut appareat quam iufida sit omnis regui societas) Odoacrem Italiae partem ex pacto sibi
attribui postulantem ad convivium iuvitavit: ibique ab eo insidias paratas criminatus
ipsum cum filio ac primoribus per dispositos sicarios interfecit. Atque hic Odoacris Ru.
gorumque in Italia dominationis ut finis fuit, iti et occasionem praebuit novi ibidem ab
Ostrogothis imperij constituendi. Cui primur praefuit, dequo iam diximus. Rex Teodri.
cu: A quo ad aunumn usque va, sequentes recensentur:
tuuricur Teoici exliumclcsenta
Anuo reo
nepor cd cu moento motre
Teolutursr Ieiti fs
Vitiges a Gothis evectus 536
Ildobaldus a Gothis evectus 539
p.70
Araricus a Rugis evectus et
occisus a Gothis 542
Totilas Ararico a Gothis suffexctus 542
Teias a Gothis evectus 522
Teia rege a duce Narsete Imperatoris Iustiniani armis superato atque interfecto,
reges regnumque in Italia Ostrogothorum desiit: Atque ita Iustinianus imperator ab anuo
statim. Italiam, tanquam Orientalis imperij proviucian, gubernare caepit, relicto
ibi ad res ordinandas eodem Narsete. Iuitio autem belliquod cum Cothis gessit, merno
rabile est et ad historiam rerum Dauicarum praecipue pertineus quod refert Procopius, o
Herulorum legatos auxiliares copias domo id est, ab ultima Scandinavia, ipse Thylen
vocat, conquisituros, post Slavorum ditiones, regionem undiquaque desertam transgressos
ad Varnos primo devenisseatque ide, peragratis Danorum nationibus, ad occanum de.
latos mare transmisissc. Ex quibus de patria et primigenio horum populorum solo con.
ecturam facere: Et eos quidem omnes, antequam Italiam invaderent, circa Istri ripas consedisse,
sed e borea profectos huc accessisse iutelligi perfacile erit, quomodo est jam aute
commonstratum a nobis propius. Debellatis vero confectisque in Italia tanm Cothis quam
Ostrogothis et qui illis se miscuerant. Rugis Herulisque Longobardorum gens, qui ex ul.
timo similiter Borea sub nomine Vinulorum, quod ante dictum, in Cermauniam profecti.
tum adhuc intra Pannonias se continens a Narsete in invidiam Sophiae Augustae evocata, o
paulatim successit novumque in Italia imperium est auspicata. Nam annum circiter
Christi DLXX, post caesum Teiam Alboinus Longobardus e Pannonia veniens in Italiam
descendit et regnum illic sibi constituit: cujus sedes Ticinum fuit. Post quem reguavit
Clepho: post Clephonem praefuere xxx duces per annos viginti: quibus annis finitis regnum
paternum inijt Autheris Clephonis natus, primus Christianisii sacris initiatus.Atque
eum longa regum series eiusdeu gentis secuta fuit: quorum ultimus Desiderius a Carolo
Maguo Francorum rege debellatus anno aerae Christianae oooLxxiv, regno huic Lougobardico
finem dedit, cum stetisset ab Alboini in Italiam ad ventu et occupato Ticiuo annos
CCIV. 30
ISIDORI
BREVE CHRONICON
GOTHORVM,
Ad vberiorem paulo enrratioem eorum, quae superius de rebus praesertim
Visegothorum in Hispania parcius sunt indicata, obiter additum.
O T R O R M antiquissimum esse regnum certum est, quod ex regno Scytharum
est exortum. Isti enim sunt quos Alexander vitandos pronuntiauit. Pyr.
rhus pertimuit.Caesar exlorruit. Per multa quippe saecula et reguo et regibus us
sunt: sed quia in chronicis adnotati non sunt, ideo ignorantur. Ex illo autem in historiis
inditi sunt, ex quo aduersum se Romani eorum virtutem experti sunt: quorum
oportet tempora et reges per ordinem cursim exponere, et aliqua eoruu gesta de listo.
riis libenter retexere.
E ocxoii, anno Valeriani et Calieni Impp. Cothi descensis Alpibus, quibus iuha.
bitabant.Graeciam.Macedoniam.Pontum et Asiam. / atque Illyricum vastauerunt: ex qui.
bus lllyricuu et Macedoniam xv, ferme annis tenuerunt. Deinde a Claudio Imperatore
superati sedes proprias repetunt. Romani autem Claudium Aug, pro co quod tam for.
tissimamu gentem a fiuibus reipubl, remouisset, i nsigui gloria honorautes in foro illi au.
reum clypeum, in Capitolio autem auream ei statuam collocauerunt.
Ea Ccoxix, anno xxvi. Constantini Imperatoris. Cothi regionem Sarmatarum aggresi,
copiosissimis super Romanos irruerunt agminibus. Adversus quos idem Constan.
cinus aciem instruxit, ingentique certamine vix superatos vltra Danubium expulit: de di.
versis geuntibus virtutum gloria clarus, sed de Cothorum victoria amplius gloriolus: quem
p.71
Romani, acclamante senatu, publica laude prosecuti sunt, quod tantam gentem vicerit.
quod pacem reipublicae reformaverit.
Erum ccccvii, anuo Valentis v. Cothorum entis adminiftrationem Athanaricus..
accepit, reguans aunos xii, qui persecutionem adversus fidem communem voluit exer..
cere contra eos qui in locis suis Christiani habebantur, ex quibus plerique, quia idoluis
immuolare non adquieverunt, martyrio coronati sunt: reliqui autenm coacti sunt de reguo.
suo exireet in Romanan transie regioueu.
En ccccxv, auno xi. Valentis Imp. Cothi adversum se in Athanarico et Frdiger.
no divisi suut, alternuis se caedibus populantes: sed Fridigernum Athanaricus Valentis
o Imop, auxilio superans, huius rei gratia cum omni gentae Cothorum in Arrianam haeresim
devolutus est. Tunc Calflas eorum episcopus Oohicas literas adiovenit et scripturas.
sacras in eandem liuguam convertit.
E a ccccxvi, anuo xiv. Valentis Imperatoris. Cothi qui primum Christianos a terra
sua expulerant, postmodum ipsi ab Hunis expulsi sunt, trausitoque Danubio fluvio.Valen..
tis Imp, potestati se, non depositis ariis, dederunt, accepta ab eo ad habitandum Thracia.
Sed ubi viderunt se opprimi a Romanis contra consuetudinenm propriae libertatis, resumptis
armis rebellando Thraciam ferro incendijsque depopulautur, deletoque Romano.
rum exercitu, ipsum Valentemjaculo vulneratum in quandam villam fugientem inceu
duut: ut merito, juxta cui usdam sententiam, ipse ab eis temporali cremartetur incendio.
qui tam pulclras anitas ignibus aeternis tradiderat.
Es a ccccxix, anno imperij Thaeodosij Hispani tertio Athanaricus cum Theodosio
jus amicitiae disponens, mox Constantinopolim pergit: ibique XV, die, ex quo fuerat a
Theodosio favorabiliter susceptus, interijt. Gothi autem proprio rege defuncto, aspicientes
benigunitatem Theodosi Imperatoris inito foedere Romauo se imperio tra
diderunt.
E n a ccccxi vri, anuo xiv. Arcadij et Honorij Impp, post Athanaricum duo reges
Cothis imperaverunt, qui pacis foedere ruptorad depraedandam Romaniam se dederunt.
Quorum unus Radagaisus Scytha atque paganus, cum cc, fere millibus Italiam belli feri-.
tate aggreditur, promittens sanguinem hristianorum dijs suis litare si vinceret. Cuju
exercitus a Rom anis in montuosis locis conclusus tame est potius quam ferro consum.
ptus: ipse postremum rex captus est et interfectus.
Eya occexv vii, auuo Honorij et Aroadij lmperatorum alter ille Alaticus Christia.
nus quidem, sed haereticus, pro consorte regui amisso in vindictam sanguinis suorum pro
fectus in Italiam, urbem irruit, et obsessam capit: sicque Roma irruptione atque inmpetu
magnae cladis eversa est. Tantum autem Cothi clementes ibi extiteruntut votum autea.
darent, ut si ingrederentur urbem, quicunque Romanorunm in locis Christi invenirentur.
in eos agere bellijure non liceret, sed ibi et ferieudi refrenaretur immanitas, et capti vaudi
cupiditas coerceretur, sicque post hoc votum aggredientes urbem, quosunque in locis
sacris Christi vel martyrum vel basilicis confugientes invenerunt in vastatione urbis
non miserunt, nec cruentus saevijt in eos gladius, commiserantibus hostibus. Sed et qui.
extra loca martyrum erant, et nomen Christi vel sanctorum nominabant et ipsis simili
misericordia hostilis furor pepercit. Sic evaserunt multa millia Romanorum quibus
Cothi propter Christum misericorditer pepercerunt, nde et hucuique Romani, qui in
reguo Cothorum consistunt, adeo amplectuntur ut melius sit illis cum Cothis pauperes.
vivere, quam inter Romauos potentes esse, et gravejugum tributi portare. Oothi auten
post tertium diem quo Romam ingressi sunt, nullo hoste cogente sponte discedunt.
En a ccccxvix, anno primo Theodosij minoris, Alarico mox post captam urbem defuncto.
Atbhaulfus Cothus Italiae regno praeficitur annis septem. Iste quinto regni anno
de Italia succedit ad Gallias ibique Placidiam filiam Theodosij principis. Arcadij et.
fonorij Imperatorum sororem, quae a Cothis Romae capta fuerat, uxorem sibi assumpsit
nullo es ea semine subsistente. Qui dum a Constantio Romano patricio admoneretur.
ut relictis Gallis Hispauias peteret per quendam Cothum apud Barcilonem inter familiares
fabulas ugulatur.
KKK
Et a ccccuiv, anno vi. Theodosij minoris, post Athaulfum Cothis Sigericus prin.
ceps electus est, qui duo ad pacen cum Romanis esset promptissimus, mos a suis est
iuterfectus.
KKK
E a et anno quo supra.Vallia succedens tcribus annis reguavit, belli caussa princeps a
p.72
Gothis effectus sed ad pacem divina providentia ordinatus, mox enim ut regnare coepit
foedus cum Imperatore Honorio pepigit: Placidiam sororem eius honorifice reddidit:
Romani quoque nominis csa intra Hispanias caedes magnas Barbaris intulit:
Vandalos Silingos in betica omnes bello extinxit: Alanos qui Vaudalis et Suevis potentabantur,
adeo us ut extincto taco rege ipsorum, pauci qui superfuerant oblito re.
agui uouine. Cunderici regis Vaudalorum, qui in Gallia resederant se patrocinio subiu.
garent, lit sunt Vandali qui postea Suevorum obsidione relicta ad Beticam transierunt.
captaque Hispali in Atricam migraverunt. Vallia autem confecto bello Hispaniae dum
iuitructa navali acie in Africam transire disponeret in fretum Caditani maris vi tempestatis
interceptus, in Hispaniam raedire coactus est. Qi deinde per Constantium Roma ro
os num patricium ad Gallias revocatur, data ab eo Cothis ob meritum victoriae ad habitan.
dum secunda Aquitauia usque ad Oceanum cum quibusdam civitatibus confiuium pro
oviuciaruimu.
E ccccvxvit, anno xx Theodo sij minoris Theudoridus post Valliam regnat au.
nis xxiii, qui regno Aquitanico nuon contentus pacis Roman toedus recusat, exercitum
movet Arelatem nobilissimun oppidum Galliae obsidet: a cuus obsidione itmminente
virtute Acti Roman militiae ducis remotus absctdit. Extincto autem a Valentiniano
Imperatore Eetio, dum Theudoridus Narbonae esset insertus rursus Theudo a Litorio
duce Romanae militi Hunis auxiliantibus efsugatur. Litorius autem dum pritmum res
oprosperas adversus Cothos gessisset denuo rei pousis dae monum deceptus, in bello a Co o
this amisso exercitu mi lerabilitet superarur: et qui antea hostium millibus caesis felicitr
vicerat, dum tfallacia daemonum oraculu qunit, ignobiliter victus interijt: Theudoridus
autem sumpto contra Hunos praelio inu campis hatalunicis superatus occubuit. Cothi
autem dimicante Turi lmodo Theudoridi regis filio adco extitere victores ut Attila rex
Hunnorum prae lio victusmetu iusequuentis exercitusnunquam comparuisse dicatur.
E rum a ccccxc, anno tarciani Iup, primo Turismodus filius Theudoridi regnavit
anno uno: qui postquam de Hunis triumphavit, dum multa ageret insolentius, a Theudorico
et rigdarico est tratribus interfectus.
Ex cccCxi, anno ii. Marciani Iump. Theudoricus post fraternam necem in regnum
succedens imperavit annis xii, qui pro eo quod lmptratori Avito sumendi imperialis o
fastigij cum Gallis auxilium praebuiilet. Aquitanias cum ingenti exercitu et cum ingenti
licentia eiusdem Aviti lmperatoris ingreditur. Cui cum magna copia rex Suevorum Re.
ctiarius occurrens, duodecimo Asturiceunsis urbis milliarioapud tuvium qui rbicus ap.
pellatur inito mox certamine superatus est, caesis suorum agminibus, aliquantis captis,
plurimi sque fugatis, ipse postremum rex telo sauciatus tugit. Theudorico autem cum ex.
ercitu ad civitatem Bragarensem pertenente, die Dominico et si ineruenta tamen satis
lamentabilis eyusdem direptioci vit atis, et Romanorum magna caprivitas fuit. Rectiarius
vero ad locum Portucul protectus, regi heudorico captus adducitur. Quuo perenpto
Caeteris qui de priori certamine superfuerant sese tradentibus aliquantis nihilominus in.
tertectis, regnum Suevorum poene destructum est et finitum. Reliqui Suevi, qui reman, q
serant in extrema Galliciae. Massilae filium nomine Masdrum sibi regenm conitituunt, re.
o gnumuque reparatur Suevorum. Theudoricus autem de Gallicia ad Lusitaniam victor
succedensdum Emeritensem urbem depraedari moliretur, beatissimae Eulaliae martyris
oterretur ostentis. Mox ad versis sibi nuncijs territusde Emerita egressus Gallias repetit.
et partem exercitus, cum suis ducibus, iterum ad campos Galliciae dirigit, qui oaesa Astu.
ricensi regione rursum revertuntur ad Gallias. Nec mora. Cothicus exercitus duce Ce.
vrila et Theudorico ad Hispanias missus succedit ad Beticam. Post quem sequenti anno
Sigericus cum alia parte exercitus dirigitur, et Ceurilas revocatur ad Gallias. Pars autet
Cothici exercitus a Sunierico et Nepotiano ducibus ad Galliciam directa Suevos apud
Lusitaniam depraedatur. In Gallias autem Agrippinus Comes et concivis Egidio Comiti o
Romano aemulusut Cothorum mereretur auxilia.Narbonam tradidit Theudorico.Post
aliquot legati Suevorum ab Arismodo rege Masdrae filio, rege Suevorum, missi ad Theu.
doricum venerunt pacem amicitiamque polcentes. Similiter Theudoricus Arismodo
remittit, cum armorum adiectione munera directa etiam et conjugi quam habetet.
Sallanem quoque legatum denuo Theudoricus mittit ad Arismodum, qui reversus ad Cal.
lias Theudoricum ab Eurico fratre suo repperit interfectum.
ERA DIV. anno imperii Leonis octavo Euridicus, pari scelere quo frater, succedit
p.73
in regnum annis xvnt, in quo honore provectus et crimine, statim bello desevit: parteis.
que Lusitaniae depraedatur. Qui prius capta Pamphilona.Caesaraugustam invadit, totami
que Hispauniam superiorem obtinuit. Terracouensis etiam nobilitatem, qu ei repugna-.
verat, exercitus irruptione peremit. In Gallias autem regressus Arelatum, et Massiliam
urbes capit, luoque reguo utramque subiecit, lite quodam die congregatis in coquio
Cothis, tela quae bhabebant omnes in manibusa parte ferri alia viridialia roseoalia croceo
colore mutata, naturalem ferri speciem aliquandiu non habuisse comperit. Sub hocvrege
Cothi legum instituta scriptis habere cperunt: nam antea tautum moribus et consuetudinue
tenebautur. Obijt A relato Euricus morte propria functus.
o E a oxxii, auuo xi, enonis Imperatoris Eurico mortuo Alaricus filius ejus apud
Tolosensem urbem princeps Oothorum eficitur, eosque rexit annis xx, tribus. Qui cuni
pueritia vitam in otio et convivio peregisset, tandem provocatus a Irancis in regione
Pictavensis urbis praelio inito, extinguitur, eoque interfecto regnum Tolosanuu occupautibus
Francis destruitur.
KKK
E oxu v, auuo xvii. Anastasij Iip. Ceselicus superioris Regis ex concubina filius
Narbonae priceps efficitur: et reguavit anuis quatuor: siuut genere vili ssimus, ita inteli.
citate et iguavia summus. Deuique dum eadem civitas a Cumdebaldo burgundionutm.
Rege direpta fuisset, iste cum multis vi dedecore et cum magna suorum clade apud lar-cinonam
se contulit. Ibi moratus, quo usque regni fascibus a Theuilorico fugae iguomi
o uia privaretur. Inde profectus ad Atricam.V andalorum suffragium polcit, quo in regnum.
posset restitui Qui dum non impetrasset auxilium, mox de Africa rediens, ob metum
Theodorici Regis, Aquitaniam petijt. Ibi anno uno delitescens Hispaniam reversus ab
Ebbave Theudorici Regis duceduouecimoa larcinona urbe milliario cmmisso pralio
superatus intugan vertitur, captusque trans fluvium Druentium Galliarum occiditur.
E a oxr v, anno xxvi. Auastasij lmperatoris. Theodericusunior dumjampridem
Thracia et Pannonia veniens, fugato Arnulfo Rege itrogotlorum, regnalset n Italia
anuis x, et octo rursus expulso Rege Vuisigothorum elelico, regnav it in Hispania annis.
xv, sicque prius Italo regno potitus, postea Rispaniumn rexit, quam superstes vyusdem A.
malarico nepoti reliquit, ler hunc dignitas urbis Romae non parva est restituta, muros
o euim eus iste redintegravit, ob quam causam a senatu inauratam statuam meruit.
E a ouxi v, xi v, anno Iustiuiani Imperatoris, detuncto heudericoAmalaricus no
pos tus quinque annis regnavit. Qui cum ab Hildeberto Francorum Rege Narbonae
praelo superatus fuisset, barciuonam tugiens venit, omuniuuque contra se odio excitato.
apud Narbonam in foro ab exercituugulatus interijt.
E rum a ouxx, nona, lustiniam lmp, tempore, post Amalarioum Theudis in Hispania
creatur in reguum per annos xvi, menses quinque. Qdum esset haereticus, pacem ta-.
men conce slit Lcclesiae Deiut licentiam Catholicis lipiscopis daret in unum apud Tole.
tanam urbem convenire, et quoecunque ad Ecclesiae disciplinam neccisaria existerent, di
cere licenterque disponere, lste Francorum leges quinque Caesaraugustam obsidentes..
o omnemque fere Terraconensem provi nciam bello depopulantesmislo duce Theudisclo
fortiter debellavit, atque a reguo suo non pace, sed armis exire coegit. Vulneratur autem
quodam in palatio, qui) amdiu dementis speciem, ut regem deciperet, simulavcrat. Fin
xit euim arte insaniam, et quasi furore repletus perfodit principemn, quo vul nere prostra
tus ocoubuit et vi gladij indignantem ani mam exhalavit. Pertur autem inuter usionem
sauguinis conjurasse homines suos, ne quis interficeret percussorem suum dicens recepisle
se diguam vicissitudinem, quod et ipse privatim ducem suum sollicitatum occiderat.
E a ouxxx, anno xvi. Iustiuiani Imperatoris interempto Theudi Theudiselus Co.
this praeficitur. Regnavit anno uno, mensibus vit, tic pari conjuratorum manu inter
cpulas coenae, gladio confossus extinguitur.
o E x a ouxxxiv, anno xxi. Iustiniani Imperatoris extincto Theudisclo Agila Rex.
creatur, reguaus aunis quinque. Cuius tertio anno Athanagildus tyrannidem regnandi.
cupiditate arripuit. Cothi autem Agilam apud Emeritam fide sacramenti oblita interi
munt, et Athanagildo se tradunt.
Ea n oxcii, anuo xxviit. Iustiniani Imperatoris. Agila perempto.Athanagildus re.
guum, quod invaserat, tenuit anuis xvi. Iste cum jam dudum sumpta tyrannide Agilam
reguo privare quaereret, militum sibi aux ilia ab Imp. Iustiniauno poposcerat, quos poftea
submovere a fuibus regui molitus uon potuit, adversus quos huc usque conligitur.
p.74
Nam frequentibus antea praelijs caesi, nunc vero multis casibus fracti et diminuti sunt.De.
cessit autem Athanegildus Toleto propria morte, vacante regno mensibus quinque.
Ex a oxi v, anno secundo Iustini minoris post Athanagildum Liuva Narbonae regno
praeficitur, reguavitque anuis tribus, qui secundo anuo postquam adeptus est principatum
Leuvigildum fratrem suum socium regni constituit.Hispaniaeque admini ftrationi praefe.
cit, ipse autem Galliae reguo contentus est, sicque reguum duos capit cum nulla potestas
patiens consortis sit. Huic autem in ordine temporun unus tantum annus reputatur.
reliqui.Leuv igildo adnumerantur.
E a oxiv, anno Iustini tminoris. Leuvigildus adepto Hispaniae et Galliae reguo ocium
periculosum ratus, regnum bello ampliare statuerat. Subegit Aregenses, cepit Sabariam, o
Crospida ab eo devicta est. Cesserant etiam armis illius omnes rebelles Hispaniae urbes.
fudit quoque diverso praelio militem, et quaedam castra ab eis occupata dimicando reccpit,
briminigildum deinde imperijs suis tyranniantem obsessum exsuperavit. Postre.
mo bellum Sue vis intulit, regnuiuque eorunm injuria gentis suae mira celeritate transmi.
sit. Hispania pene tota potitus. Nam antea gens Cothorum angustis finibus artabatur.
Scd obtuseavit in eo error impietatis gloriam tantae virtutis. Denique iuiquae perfdiae
turore repletus, in Catholicos persecutione commota, plurimos Episcoporum exilio rele.
gavit, et Ecclesiarum reditus et privilegia tulit, multos quoque terroribus suis in Arria.
nam haeresim et pestilentiam impulit: plerosque sine persecutioneillectos auro rebusque
decepit. Ausus quinetiam inter caetera haeress suae contagia rebaptiare Catholicos, ao
et non solum ex plebe sed etiam ex sacerdotalis ordinis dignitate sicut Vincentium
Caesaraugustanum de Episcopo apostatam factum et tanquam a coe lo in inferna proje.
ctum. Lxtit it autem et quibusdam suorum peruniciosus, nam vi cupiditatis et livoris
quosque potentes ut vidit aut capite damnavit, aut opibus ablatis proseripsit.Erarium
quoque ac fiscum primus iste auxit: primusque inter suos regali veste opertus, solio rese.
dit. Nam ante eum et habitus et consessus communis ut gentiita et regibus erat. Con.
didit autem civitatem in Celtiberia quam ex nomine filij iui Recopolim nominavit.
In legibus quoque ea quae ab Eurico incondite constituta videbantur correxit, plurimas
leges praeteriissas adjicieus, plerisque superfluas auferens. Obijt propria morte To.
leto anno iegni sui xvii.
KKK
En a oCxxxv. Leuvigildo defuncto filius eius Recaredus regno est coronatus cultu
praeditus religionis et patrijs moribus longe dissimilis. Namque ille inreligiosus et
bello promptissimus hic fide pius et pace prclarus, ille armorum artibus gentis impe.
rium dilatans hic gloriosus eandem gentem fidei trophaeo sublimans. In ipsis enim re.
gni sui exordijs Catholicam fidem adeptus totius othicae gentis populos iuoliti erro.
ris labe detersa ad cultum rectae fidei revocavit. Synodum etiam aud condemnationem
Arrianae haeresis congregavit, cui concilio idem gloriosissimus princeps interfuit sua.
que eami prae sentia et subscriptione firmavit. In belli quoque gloria satis clarus ac prae.
cipuus extitit. Francis enim cum sexaginta fere millibus armatorum copijs Gallias ir.
ruentibusmisso Claudio duce adversus eos, glorioso triumphavit eventu. Nullus unquamo
in Hispanis Cothorum vel maior vel similis extitit. Prostrati sunt enim et capti multa
milliaresidua pars exercitus in fugan versa. Cothis post tergum insequentibus usque re.
gni sui finibus cae sa est. Saepe etiam et lacettos contra Romanas insolentias et irruptiones
Vasconum movit ubi non magis bella tractasse quamu potius genteu, quasi in pa.
laestra eludijpro usu utilitatis videtur ex ercuisse. Provincias autem pater praelio conquisivit:
iste pace conservavit, aequitate disposuit moderamine rexit. Multi quoque ad.
i versus eum tyrannidem assumere cupientes detecti sunt suaeque machinationis consi.
lium implere non potuerunt. Fuit autem placidus, mitis, egregiae bonitatis, tautamque
in vulgus gratiam habuit, et tantam in auimo benignitatem gessit, ut in omuium menti.bus
induens etiam malos ad affectum sui amoris attraheret: adeo liberalis ut opes pri, o
vatorum Ecclesiarum praedia direpta a patre et fisco adsociata, iuri proprio restitueret.
Adeo quoque clemens fuit ut populi tributa saepe indulgentiae largitione donaret.
Multos etiam ditavit rebus, plurimos sublimavit houoribus, opes suas in miseris, thesau.
ros suos in egenis recondens: scieus ad hoc illi fuisse collatum regnumn ut eo salubriter
uteretur, bonis initijs bonum finem adeptus fidem enim rectae gloriae quampri mum per.
cepit, noviscime publica confessione poenitenti cumulavit. Quintodecimo auuo Tole.
to morte propria decessit.
p.75
ERA DCXL. anno post Recaredum principem filius eius Liuva regni suscepit sceptra..
annis duobus: ignobii quidem matre progenitus, sed virtutuin iudole insignitus: quem
in primo flore adolescenutiae Vittericus sumpta tyrannide inuocuum reguo deiecit, praecisaque
eimus dextra occidit, auno aetatis xx, regni vero secundo.
Era DCXLII, extincto Liuv Vittericus regnum, quod vive nte illo ivaserat, sibi
vendicat aunis vi, vir quidem strenuus in armoru arte sed tamen expers victoriae, i
Namque adversus Romanum militem bella saepe molitus, nil satis gloriae gessit, praeter i, i
quod milites quosdam Sagontia per duces obtinuit. Hic invita plurima illicita tecit, ini
morte autem, quia gladio operatus fuerat, gladio perijt. Mors quippe iuuocentis inulta
in illo non fuit, inter epulas enim prandij coniuratione suorum cit interfectus. Corpus
vero eus viliter est exportatum atque sepultum.
E ooxv, octava. Cundemarus post Vittericum princeps efficitur anuis duobus.
bic Vascones uua expeditiooe valtavit, alia militem Romauum obsedit. Toleto propria ii
morte decessit.
E a a oot. Sisebutus post Cundemarum regali fastigio evocatur, regtans annos viii.:
menses sex, qui in initio regui sui ludaeos ad fidem Christianam permovens aemulatio:
uem quidem Dei habuit, sed non saecundum seientiam. Potestate enim compulit quos ii
provocare fidei ratione oportuit. Sed sicut scriptum est, sive per occasonem sive per i
veritatem.Christus adnuntietur. Huit autem liugua nitidus, literarum studijs ex parte
o ubutus. In bellicis quoque causis favorem habuit praeliorum. Astures enim rebellan
tes misso exercitu per duccm suum Richilanem in ditionem suam reduxit. Roccones i
arduis montibus undique circumseptos similiter per duces devicit. De Romanis quo.
que praesens feliciter triumphavit, et quasdam urbes pugnando subegit: adeo clemens
post victoriam, ut poene omnes ab exercitu suo hostili praeda in servitutem redactos pre.
cio dato absolveret, ejusque thesaurus redemptio captivorum existeret. Hunc alij mor, ix
bo, alij vcueno asserunt interfectum, i sunt auni Cothorum regum, ab exordio Atha.narici
regis usque ad istum Sisebutum, anui cc, unus. Eya ucuxvi.
Epscit soria Coteru.
INCIPIT
HISTORIA
WANDALORUM.
Vvandali cum Alanis et Suevis pariter Hispanias ingrediuntur. Hi pace inter se
inita sorte ad inhabitandum sibi provinciarum diidunt regiuues. Galliciam Van
dali et Sue vi occupant. Alani Lusitaniam et Carthaginensem provincias.Vandali autem
cognomine Silingi Beticam sortiuntur. Hispani autem per civitates et castella residua
barbaris dominantibus se subiugunt. In Hispatias Cundericus primus rex Vandalorum
successit reguaus in Gallicie partibus annis xvi, qui dum rupto foedere pacis Sue...
vos in Nervoss montibus obsideret, relicta tandem Gallicia cum ottibus Vandalis
ad Beticam transivit: captaque Hispali cum iureverenter in Ecclesias ipsius civita
tis manus extendisset, mox Dei judicio daemone correptus interijt. Cui Ocisericus frater
suus ex Catholico apostata factus succedit in regnum annorum sexaginta, qui de Be
tic provinciae litore ad Mauritaniam venit et Africa relicta in Hispaniam trans.
o fretavit. Cui Valentinianus occidentis Imperator non valens obsistere pacem mit
tit et partem Africae quam Vandali possederant tanquam pacifico tradidit condi
tonibus ab eo sacramenti acceptis ne quid amplius invaderet. Ille autem sacramene.
ti religione violata Carthaginem pervadit Siciliam depraedatur. Panormum obsidet.
Arriauam pestilentiam per totam Africam iutromittit sacerdotes Ecclesiae expellit.
uartyres plurimos effecit. Adversus quem Theodosius minor Orientis Imperator bel
lum praeparavit quod ad effectum uon venit. Hunis enim Thraciam lllyricumque va
ftantibus, exercitus andalorum a Siculia revocatur et ad defendendos Thraces et:
p.76
Illyrianos transmittitur. Geisericus autem non contentus soli Africae vastationibus,
navibus advectus Romam igreditur, direptisque opibus Raubrumper quatuordecf
dies, relicto Valentiniano tlias eius multaque millia captivorum secm tulit, oxquae
Carthaginem redijt, et per legatos postulata pate a vValeutiuiano filias tius eim Coustat.
nopolim mittit, sicque post multarum provinciarum clades et Chritatiorum spolia atqui:
ueces moritur regni sui amuo sexagesimo. Hunericus autem fius eus tegnavit ans.
ptem, mensibus quiuquae, habens iu coniugio Imperatoris Valentinaflliam, quapater
tius Roma captivam cum matre abduxerat, qui et ipse Attiano suscitato furore Cachot.
cas per totam Africam atrocior patre persequitur Ecclesias, tollit sacerdotes, et tuhcti
ordinis clericos in exilium mittit: muonachos quoque atque laics quatuor clrciter o
millia exilijs durioribus relegavit, martyres fecit, confetsoribus linguas abscidit: quii li.
guis abscisss perfecte usque ad fiuem suum locuti sunt. Tunc Laetus Leptenfs civitatis
Lpiscopus glorioso martyrio coronatur. Venericus autem ioter innumtrabiles surum
oimpietatum sttages, quas io Catholicos exercuerat, octavo regni sui anuo ut Arrius pter
cius interioribus cunctis effusis miserabiliter vitam amisit. Cui succendens Cuntabun.
dus regnavit xii, aouis, qui statim pacem Ecclesiae donavit et Catholicos protinus ab
exilio revocavit. Quo defuocto Thrasemundus reguavit anuis xxovit, mensibiis qua
tuor. Iste Arriana iniania pleuus Catholicos iniectatur Ecclesias claudit, in Sardiniam
exilio ex omni Atricana ecclesia cxx. Episcopos mittit. Apud Carthaginem moritur.
Post quem regnavit Hildiris ex filia Valentiniani lmp, geuitus a Ceiserico captivataique a
Hunerico filio suo suerut i uncta. Regnav itque Hildiris annis leptem et tribus mensibus.
Iste sacrame nto a prdecssore suoi rasemundo fuerat obitrictus ne Catholicis in t.
guo suo Ecclesias aperiret, aut priv ilegia restitueret, priusquam regnaret, ne religionem
sacramenti violaret, piaecepit sacerduotes Catholicos ab exibo reduci et Ecclesias aperiri.
Quem Cilimer assumpta tyrannide reguo privavit et cum filijs carceris custodia manci.
pavit. Post haec Cilimer tyranuus reguavit annis tribus mensibus octo: qui multos no
bilium Atric provinciae crudeliter extinxit mulcorumque subitantias tulit, advers
quem lustinianus lmp, incitatione Lti Episcopi qui ab lunerico Vandalorum rege
martyr fuerat factus txercitum in Africa Belisario magistro militum duce mittit: quem
Belisarius cum omni gente Vandalorum praelio fugavit. Atritam cepit centesimo xvi.
Vandalorum ingressionis anno, ln ipio autem Belisarij occurlu priulquam congreslio f.
eret Cilimer tyrannus liildirim reem cum quibuldan generis eius affnibus occidit.
elisarius ilimerum tyrannum capit, et eum cum di vitijs suis ex rapinis provinciarum
Atricae conquisitis Conituntinopolim Iustimiano lmperatori duxit: sioque regnum de.
structum est et hnitum Vandalorum, iunt simul a primo auno Cunderici legis, quo in
Hi spaniam ingressus est usque ad ilimcri casum et Vandulorum iuterituu anui cxx.
tres et mensu septem.
Explicit historia Wandalorum. 40
INCIPIT
HISTORIA
SUEVORUM.
Suevi duce Hermerico rege cum Alanis et Vandalis simul Hispanias ingress suut
E rum ccccxcvi. Hi Galliciam cum Va ndalis occupant, andalis autem transeun, e
tibus Africam.Caliciam soli Suevi sortiti sunt: quibus praefuit Emericus antis quatuorde.
ci. Gallici autem in parte provinci regno suo utebantur: quos Emericus assidua va.
statione depraedans tandem ob morbi dolorem eis pacem dedit: quo morbo diutissime
per auuos septem oppressus interijt. Post quem Riccila filius eus successit et regnavit
anuuis octo. Hic ubente patre ab eo missus ndebotum Romanae militiae ducem
cum suis omuibus copijs ad Singilium Beticae fluvium inito bello prostravit, maguis
eus auri argeutique copis occupatis. Post obitum auten patris suscepto reguo.
p.77
Hispania ab eo obtenta cum Betica. Carthagineuses prov incias in suam redegit potesta.
tem. Quo defuncto Rectiarius succedit in regum anuis novem.Hic accepta i comugiov
Theudoridi regis Cothorum filia in initio regui suius depraedatur.Mox ad Theudoridum.
socerum suum profectus Caesarauguftanam regionem cum auxilio Cothorum rediens.
depraedatur, irruptaque per dolum Ilerdensi urbe, egit ibi muaguam captivitatem. Ad ule
timum dum Theudoridus rex Hispaniam ingrederetur, iuito praelio adversus eum, primo
fugatus, deinde captus occiditur. Occiso Rectiario Suevi bifarie divisi pars Fratan, pars:.
Masdram sibi regem constituunt. Masdras autem cum manu Suevorum statimLusitaniam
depraedatur, acta illuc Romanorum caede praedisque contractis. Civitas etiam Olisepona.
o sub specie pacis intratur. Nec mora. Fratan mortuo. Suevi, qui cum eo fuerant, ad Mas.
dram revertuntur: regionem Cullicae adhaerentem lumini Durio depraedantur. Masdras
autem peracto tertio anno regni suiugulatur. Quuo extincto inter Frumarium et Remis
undum Masdrae filium oritur de regni potestate dissensio. Sed Fumarius, cut manu
quanm habebat Flamensem civitatem grandi evertit excidio. Remi smuundus autem vi
ciua sibi pariter Arigensium loca et Lucensis conventus maritima populatur. Frumario
autem mortuo Remismundus omnes Suevos in suam ditionem revocat, pacem cum Gallicis
reformat, legatos foederis mittit ad Theoderidum regem Gothorum: a quo etiam
per legatos et arma et conjugem quam haberet accepit. Tertio regni anuo ad Lusitaniam
transiit. Cimbricam pace deceptam diripit, lisepouna quoque ab eo occupatur:
Cives vero qui illic praeerant, cuitodiendos tradidit Lusidio. Hujus tempore Alax natione
Calata, effectus apostata et Arrianus inter Suevos regis sui auxilio fidei Catholicae hostis
emersit, cuus seductione Sucvi a fide Catholica recedentes in Arrianum dogmua
declinant. Post multos deinde reges reguum Suevorum suscepit Theudemirus: qui fidem
Catholicam adeptus. Arrianae impietatis errore destructo Suevos unitati fidei redidit.ujus
temporibus Martinus mouasterij Dumiensis episcopus fide et scientia claruit.Cujus
studio et pax ecclesiae reddita est, et multa monasteria condita. Post Theudemirum,
Miro Suevorum princeps efficitur, et regnavit annis XIII. Hic bellum secundo regni sui
auuo contra Roccones iuntulit: deinde in auxilium Liuvigildi Cothorum regis adversus
rebellem filium ad expugnandam Hispalim pergit ibique vitae terminum clausit. Cui.
o Eburicus filius in reguum succedit: quem adolescenteu Audicas aisumpta tyranuide re..
guo privat, et monachum factum in monasterio damnat, pro quo non dilata est sententia.
mox enim Liuvigildus Cothorum rex Suevis bellum inferens obtento eodem regno
Audicam deiecit, atque detonso eo, post regni honorem, presbyterij ofhcio consecravit.
Sic euim oportuit, ut quod regi suo fecerat, rursum idem ab alio congrua meriti vicissitu.
dine pateretur. Reguum auten Suevorum deletum in Gothos transfertur, quod mansit
aunuis centum xx, sex.
Eplicit storic Suevoum.
::::: ?::::::
LECTORI
HIS non abs re esset subjungere nonnulla de origine et gentium harum, quibus Gothis, Vandalis ac
Suevis est nomen, primis sedibus: Et praesertim de Suevis aliquid attexere, cum de illis non una omnium
sententia sit, eaque maximorum etiam virorum, et in his summus ille, tam veterum quam recentium scriptorum
Aristarchus, Caesar Scaliger libro VI. Poetices, cui Hypercrtiticus titulum fecit, Lucani illum
versum,
Fundat ab extremo flavos Aquilone Suevos
50 Albis.
veeexee reperit oxi otem ee fovert Sueve iecit
eistcr eo eos qi prepiores, it vete Lxtano srptu i vccns evo.
o eltra etic iim ntquutus egse, qors eie cireo Dm vestgo: ems retieuont
ten vcentur, vei cet id: dert ved Ceelis sctr, sitr de Ceono bec
bcbet: Mcio et Suecorum noto: nom c eno u es: pert, tron ibm tutot porr
eorum, ut Hermunduri et Longobardi, atque nunc quidem hi fuga facta omnino in ulteriorem regionem se conjecerunt.
Vbi non tantum Albi vicinos, sed ultra etiam Albim, et partem eorum Longobardos fuisse demonstrat.
p.78
Vt merito quoque a Peucero sit traditum, verbis quae Ortelius memorat, Suevos olim omnem eam borealis
OCenomie orom teuse un c incoltmt Cus oeram vier c tt sque mor BL
tici.od uevicum ccitr nuncpt. st uture inter cr eri ccir xto egst erira
steccnt. Sed s c cntea eo presrtim o.ui fitoiom precedt sinte c propve xe.
riur.eo rerttere etorenun icu dcitur crmden veetere stius dco.
I interim monen ectrem cdecmn Ct o i o oqu oms. Isiooi stio rem
Cotm i fiun rotie / n fipumconm e expresu. cque cd cmer biti redee.
aut annorum potius Christi ordine, qui sequitur, distinguenda:
Anni Anni
Aerae Christi
Hispanicae.
407 369 Athanaricus.
420 382 Alaricus cum Radagatho.
449 411 Athaulphus.
454 416 Segericus.
454 416 Wallia.
457 419 Theuderedus.
490 452 Turismundus.
491 453 Theudericus.
504 466 Euricus.
521 483 Alaricus.
544 506 Gesalricus.
549 511 Theudericus.
565 527 Amalaricus.
569 531 Theudis.
586 548 Theudisculus
587 549 Agila.
592 554 Atanagildus.
605 567 Liuva.
606 568 Leovigildus.
624 586 Reccaredus.
Anni Anni
Aerae Hispanicae. Christi
639 601 Liuva.
641 603 Wittericus.
648 610 Gundamarus.
650 612 Sisebutus.
659 621 Suinthila.
669 631 Sisenandus.
674 636 Chintila.
678 640 Tulca.
680 642 Chindasuinthus.
710 972 Wamba.
718 680 Eruigius.
725 687 Egiga.
739 701 Witiza.
749 711 Rudericus.
p.79
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER III.
POST ergo Gothorum, Rugorum Vandalorum ac Longobardorum
abiolutamjam pene elaritati ac nominis periodum, emissi
ex cadem hac veluti vagina ac promptuario gentium sed alijs
appellationibusmgii tb et Saoxones. Quorum tu, e.
da nominutos Cherlonesum hoditque Cimbricam constanter
sub sutorum vocabulo retinere alias indi cavimus qut madmodum
etvglor ante ledum in tdem hac Septentrionis ac
Chersoneii ermani haud inoravisse Cornelium Tacitum.
Suxones vero paulo post circa eyusudei hersonesi collum Pto.
o lemaeo qui Tacitum proxi me eit secutu, aguitus antea imiliter et alibi nobis memora.
tum. Hi quam validus populus, quamque non classibus modo, sed et terrestri milit i praevaluerint
eorum expedit iones et ducte ex Chersoneso sua in vicinas gentes transimnarinae
coloniae regnaque ibidem et imperia constituta mutatis ac de letis priorum vocabulis
praecipue indiciongi fuerint. Quae tamen omnia ut elarius luculentiusque ob oculos
proponantur, semovenda est, quae glaucomam hic solet obyicere, autiquitatis nebula ipsaque
rerum principia atque occasiones repetendae nonnihil altius servata ubique atque addita.
quae hic per necessariaannorum serie.
Cumjam in extrema quod dicitur, tegula res Romana versaretur et hiuc Italia inde
Hispaniae Galliae que quasi discerptae a peregrinis gentibus tenerentur illisque omnibus
o superveniens Attila maiorem adhuc tempestatem minaretur, legiones, quaecunque haberi
potuerunt, ad subsidium revocatae et Etio, supremo militiae ducicommissae. Britanniam
tum veluti alium orbem et extra contineutis terminos collocatam tres diversae nationes
habitabant: Britoer qui indigenae erant. Romanis parentes, itemque Pici et Scti: qui ut
advenae, ex Hibernia nimirum profecti Borealiorem insulae partem colebaut. Hi Brito
nibus perpetuo infesti et licet Romanorum saepenumero praesidijs repressi haud tamen
quiescere potuerunt, prae sertim cum difficillimis ac multiplicibus bellis Romanos di sti.
neri, eorumque legiones partim ex insulam avocari, partim lente parceque in eandem reduci
ani madverterent. Scoti igitur sine mora cum Pictis arctiori percusso foedere collectisq
undiquaque copij (quas inter et Norvagienies et Danos fuisse Math. Veftmonasterien.
sis ad annum cccoxxxiv, videtur innuere) Britaonos invaduunt vastantque. Britones ut ccccxxnuv.
sese recolligerent, auxilio jam omni destitut ad Etium confugiuut. Ille fatigatus commotusque
p.80
eorum precibus, utpote adhuc in fide Romanorum consistentium, unam ipsis ex
Gallia legionem suppetias misit. Qua illi confisirepulsisque ac profigatis semel iterum.
que hostibus, rem fortiter agere, et inito cum tianis ducibus conslio vallum inter Ro.
manorum provinciam et fues Pictorum constituere, futurum in omnem eventum adver.
sus hostium incursionem hand invalidum munimentum. Dumque hoc pacto unius legio
nis prae sidio conquiescit Britannia, infestis siguis Galliam petunt gentes, adeo ut suos ex
insulam subito ac necessario revocarit Etius. Scoti, re intellecta, confestim Britanuos repetunt
magnoque impetu una cum Pictis murum superant. Et actum fuisset de Britouibus
nisi Valentinianus lmperator, qui aliquammultas copias Parisijs adhuc retinebant, insula.
nis auxilium trogantibus subsidio adfuisset. Tumi vallus ille sive murus denuo sed ex la o
pide communitur et additis iniuper ad excubias habendas castellis aut speculis multo
quam prius validior redditur. Verum Scoti mox Pictique fractisjam aut languescentibus
imperij viribus, ubi multo quam antea ferocius in Britannos incumbunt, iterum ad Etium
Galliarum ac militiae praesidem, legati a Britonibus misi, qui auxilia flagitarent. Sed
Etiojam ad reprimendum Attilam summo animo ac viribus intento haud quicquam impetrare
potuerunt. Quae dum funt, occupant Scoti extremam iniulae partem, quae a ran.
pio colle ad boream spectat quam et hodieque tenent ac suo de unomine Scotiam nun.
cupaut. Inde Britanniae proceres cum viderent tantam tempestatem a Scotis aeque ut a
Pictis assidue impendere, de duce aliquo ac rege uuncupando consultare incipiunt, lItaque
habito consilioVortigernus eligitur, quod eilet inter iuos non tantum authoritate sed o
etiam virt ute ac generis uobilitate prae cipuus. Aliquos inter Buc hananuset si qui eum
secuti receutiores, reterunt e gente sua Britones Constantinum e Gallica Britannia accersitum
regtm pronunciasse: eumque per deceunium pacem qualemcunque cum fniti.
mis habuisse, ac tandem fraude Vortigerni sublato eiusdem filium a Vortigerno in regnum
substitutum: et eo similiter per sicarios clam iuterfici jusso ipsisque vicissim sicarijs neci
traditis, uon invitis Britonibus reguum exinde sibi Vortigernum occupasse. Verum hal.
luci natos eos aut saltem popularia quaedam ac minus vera secutos existimo. Nam Con.
stantinus ille quem e Gallica Britannia non Britones sed miles Romanus non tam ullo
eius merito, quam cminatione nominis apud btitannos gratiosi, ad imperium surrogarat.
multojam ante, intra nimirum Arelatem a Comite Honorij Constantio obsidione victus o
missusque ad Honorium cum uno filiorum Iuliano ad Mincium flumen truncatus est: Si.
cuti et Constantem filiorum eius alterum Oerontius Britannus Viennae in Gallijs oppu.
guatum suamque in potestatem adductum vita exuit.Vortigernus igitur ad regni clavum
vocatus nihil antiquius habuit quam de Repub, cogitationem ac curam suscipere quo
nimirum patriae tatum, quodjam pr tforibus erat, omui ope consilioque averruncaret.
Cumque diu multumque, quid maxime e re foret quaesitum agitatumque esset, procerum
praecipui rebus suis ac viribus diffsi externa auxilia circumspicieudajudicarunt. Qua.
propter ex consensu populi vicinos e regione ad ortum borealemngor ad collum Cim.
bricae Chersonesi locatostos.Bedae, nuuc lutas vocatos una cum uoxvntur, qui tum prae.
cipue rei militaris famam longe lateque illustres ac celebres habebantur acceriendos de, qo
cernitur. Atque ita missi quamprimum sunt, qui eos ad opem laborantibus ferendam am.
plissimis promissis adhortarentur, ac demum auxilium non abnuentes in Britanniam pro.
tinus ducerent. Quo nuncio accepto, una cum Vitis et Saxonibus Angli, laeta bello gens
et quae vel ultro stipendij faciendi erat avida contestim delecta fortissimorum uvenum
manu navibusque imposita, ducibus Hengisto et Horso ij fratres erant Martijs animis viri.
Britanniam appellunt, annum circiter salutis humanae ccccxiix. Egressos in terram houorifice
ac comiter Rex accepit, assiguatis insuper in Cautio ad habitandum sedibus. Ac
mox adyunctis sibi insulanorum auxiljs inPictum et Scotos, agrum late vastantes, conten.
dunt: praelioque commisso insigui victoria potiti sunt. Rex successu gaudens novam gentem,
et cuius auspiciis vim hostilem profligarat, liberali cumprimis stipendio remunera, o
tur. Quanquam sint, qui nou evocatos patria sed ut homines vagos et qui sponte sua
praedandi animo ad littora insulae ubi forte ad veunisent, regi Vertigerno conciliatos au.
tument.A qua opiuione ut abhorream, faciunt Pauli Diaconi verba, qui diserte Anglo.
rum gentec a rege Vertigerno invitatas commemorat. Hengistus igitur, ut erat non tan.
tum manu fortis sed et sensu celer et ultra barbarum promptus ingeuio cognito regis
animo, qui ja totus in Auglorum virtute conquiescere videbatur tum etiam peripecta.
ad transtittendum bellum ac commercia, regui oportuuitate, id sibi agendum putavit.
p.81
quibus ipse modis sibi suisque possessionem ac sedem stabiliorem in regione tam commoda
tamque amoena paulatim firmaret. Itaque omnium primo locum, qui ad colendum
erat concessus, haud perfunctorie communire, ejusque fines deducere, impositis etiam
praefidijs accuratius custodire curae habuit: Deinde, non cessantibus Pictorum incursionibus,
de novo gentis suae supplemento deque majore militum manu convooauda cum Vet.
tigerto caepit agere. Et Vertigetmus quidet futurae sortis nescius nequaquam consilium
asperuatur. Itaque fama jam ultra Oceanu late divulgat: sive ab Hengisto per nnucios
excitisive ab ipso domum hoe nomine renmisso conscripti (utrumque enim traditur) mul.
to quan prius majore multitudine ex ijsdem nationibus viri simul ac foeminae uaves
o conscendunt, tuagnaque classe completa, in Britanniam commigrant. Quin et illud ad.
duut quidam, adductam simul fuisse Hengisti filiam, cui Ronix nomen eratmirae pulohritudi
iis puellam et moribus, qui ut talem decerent, ita non displicerent Verti geruo. Hen.
gistus conmperto suos haud esse regi ingratos id porro operam dedit ut eundem in filiae
amorem illiceret. Quod et occastone fettivi convivij, ad quod ab Hengisto vocatus ac.
cesseratfactum memorant. Hic enim delectatus Rex cum elegantia corporis tum mo
rum Ronicis, eam continuo in thori sociam assumptam matrimonio siubi copulavit. An.
gli igitur praeter agros, quos acceperant affiuitatejam iniuper regia cum Britonibus jun.
cta fidentes gnaviter adversus Pictos ac Scotos se gerere eosque extra vallum quem di.
mus ab Ecianis ducibus eductum submovere, tutam Britonibus quietem undiquaque
ao praestare: mox agmine facto, certatim novi coloni iu insulam adventare ac numero aucti
insolentius se extollere ac ipsis quoque indigenis esse formidini ac tandem, ceu fieri solet,
ad contentiones ex contentionibus ab arma et inurias devenire. Accedebat quod Ronix
Vertigerni conjux suos praecipue apud maritum commendare et ad eorum inurias connivere
crederetur, nde Britaunistudio quodam vindicandi se excitati Vertigerni primogenitum
Vertimerium nomine, quem et mire noverca oderat, spreto parente regem
creant. Hic ad novos habitatores, quos pater acci verat, ej iciendos signo sublato, primum
iu arctum eos cogere Tanetha insulajuxta Cantij latus conclusos: inde Britannia quo:
totam tentat ejicere. Sed in iedio rerum cursu novercalibus insidijs extinctus patri sedem
regui vacuam, unde deectus erat, reliquit. Et ita Auglis Saxounibusque commutata
fortunae alea. Hengistus igitur, aspirantejau rurius secundiore aura vires resumit, atque
ita exinde in insulam animatus instructusque regreditur, ut vim tumultuariam Britonuu.
aut in fide levitatem metueudam deinceps magnopere non haberet. Quod et advenae
ubi animadverterenterectis altius animistrumentumstipendia agros novos, majora indies
postularerenuentibus vim et arma ostentare et proxima quaeque invadre ac sedes
denique trans Humbrum locare caeperunt. Britonibus tum solatium aliquod sed in tau.
tis miserijs fugitivum ac leve attulit urelu Ambrosius: qui, ut habet Diacouus, solus for.
te Romanae gentis Saxonuimn caedi supertuerat. Hic purpuram iumpta et imperator saluta.
tus cum Vertigerno et Anglis conlerere manum ausus: ipsum Vertigernum in oppido
VValliae Ceuora, imparatum oppresit atque in turri, in quam sui coniulendi causa confu.
qo gei at, concremavit. Inde aucto exercitucontra Saxones st vertit, quos ter instaurata pu.
gua fudit ac fugavit Horso Hengisti tratre alj sque permultis neci dauis. Verum juncti
Saxonibus Angli viribusque reparatis ac novis e Cimbriam acceptis auxiliorum mauipulis
ani mosiiterum fortunam tentare ac bellum rediutegrare haudquaquam ueriti. Aure.
lius intellecto hostem cum exercitu satis firmo ad ventare, nihil cunctatus ad ripam flumi.
uis, quod duuum vocaut cum expedita suorum manu se obvium tulit, praelioque iugenti
conmisso victoriam priore majorem reportavit ipso Hengisto primo impetu intereu.
pto et alijs insuper quamplurimis desideratis. Rengistus duos reliquit filios.Oicam, sve
ut alij vocaut, cconem et Otham, mascoulis animis juv enes. Hi resarcitis copijs adversus
Aurelium ituri iterum succumbunt ac repelluntur sed dum et instant acriterque pu.
o gnant repugnautque, ipse Anrelius accepto obiter vulnere paucis post diebus interijt.
Vertimerio amut diximus, sublato successerat frater Ltherius coguomento Pendraco.
qui uibil sibi statim a principio potius duxit, quam ut Patriae rebus consuleretur, modo id
per civium discordiam licuisset. Initio regui eus Pascentius Vertigerui ex Anglo Saxo.
nica filius novas copias ex Cimbrico littore transvectas ducens, juncta cum Hiberuis societate,
in Bitannos incubuit. Sed Ctherius qui Pictos Scotosque tumultuario sibi foede.
re conciliaverat, victor tum extitit. Nec sic tamen animum remisere Angli Saxouesque
quin denuo ad praeliandun se pararent, itaque Occonue, quem diximus, ducoe, magnis
p.82
copijs atque animis cum therio congre ss, non ante puguare destiterunt quat, utrit:
igenti strage cdita Occouem ab hoste captum intelligerent. Quo postmodum e vinculuis
elapso ad praelia et puguas redieruut. Ac tanden cuu auimad verteretur parum ut
uihil tot expeditionibus diminutas Auglorum Saxonumque vires coniultiusudicavit
LCthetius paciloi cnm is, quan ad nova aux ilia repetende eoidem concitare. Cooditines
inter ceteras dictae ut ager Britannie iuter britones Sax ouesque atque Anglos certis
terminis div ideretur, lua quisque parte contentus ageret: nec quicquan ultra moli.
rentur. Beda qui aliter paulo baec retert ait Anglo, saxones Londinum properautes vo
ce clamantium Britonum cauentiumque Alleluia, praecinente Cermano Episcopque perterritos
iu fugam se conmecisse, ac sic discessum uurimque nullo efsuso sanguiue: indeque
aliquamdiu ab armis temperatum ac veluti inducias fuissedonec taudem inter se conteodere
exorsi Britones: Eaque occasione Anglos eorumque toederatos Saxones monte
quodam edito (Badovicum appellabant) in littore Oermaniam prospectante, celeriter
occupato, qui esset auxilijs eorum e patria recipieudis idoneus praeiertim cumn uminis
ostium, in proximo baberetur: denuo st commuuire bellaque et Martem spirare coepissae.:
sed ritones expeditis statit copijs co profectos locum obsedisse: Anglosque ad praelium
et planiciem descendere ob inediam adactos, post longam taudem dimicationeu, magua
illa clade affecisse, iu qua cco cum fratre perierit: tuus pralij etiam Cildas memiuit.
adiicieus se in lucem codem illo anuo editum, qui fuit ab adventu io Britanniam Anglo.
rum xiiv, humanae vero salutis cccxeii, therij de quo eit dictun obitus referturx
ad annuu quinquagesimum ac decimum octavum. Eique tum successerit Arthurus filius
adolt sueus, qui corporis dotes animi boui cumulabat. Ejus aetas cunm esset Anglosaxoni
bus cont tmptui facile etian pacta cum pare nte inita iidem doccitecre. Nullus tarmen
in Britannia regum plus ipsis taceisijt negotij, lirmatis eiim quae cum Scotis et Pictis
icetat, foederibus, eoruu accitis auxiliaribus copijspriusquam vtl audirt quicquam belli
cun aut sibi a rege adoleicente metuere hoites poterant, ulto in eos ducit iteratoque
magnis prlijs superior evadit. Et fractis prodigatisque guaviter initans Auglo saxonici
regui metropolim Londinum subito invadit atque occupat bboracum alteram hostium
sedem coronam ciugit et quamvis e littore Cimbrico advtntantium copiaruu tamam motus
remitterc obiidionem cogeretur, taudiu tamen parit txercitus obseilos attinuit, dum tau
dem deditio sequeretur. AugloSaxones nec iltis attriti iterum s paraut, ac novo circa
Humbrum uuen exercitu Britouibus occurrunt, unc Arthurus, cum Scotis et lictis
firmiori pacto initode tota pagana lac gente ex insula t icieuda ac lauris Christiuanis per
universam Britanniam initaurandis consilium capit, itaque conjunctis copiis trium diversurum
gentium reges iu aciem prodierunt. Ntc moruati Auglo saxones prlium for.
titer capeiiunt editaque ingenti hostium strage udiuin ancipitlars itetit. Sed tandem
Arthurum victoria respexit. Occo, qui Anguis ceterisqu dux erat, superioris Occonis
fl ius Hengi stique nepos cum diu inclinatam aciem anmimose sustinuisstt gravi accepto
vuluere ad classem delatus in contiuentem traecit. Eum subsecuti continuo, quibuscun.
que uavium copia fuit. Arthurus re adco feliciter expedita, tripliato sub proximun vcr
exercitu iu Cantium et Orieutalem Britanniam, ubi Angli eorumque socij validum ad.
huc militem tenebat ducit ac saepe dubia tortuua retm agens postr mum tamen victor
abijt. Et obtrita au, penitusque deleta Anglorum Saxonumque gens videri poterat.
vulgoque existimatum haud uuquam vires recuperaturam. Sedvtrsa propediem tortuna
est. Nam a morte Arthuri, quo cum occubuisse virtus Britonumque felicitas est visa, regressi,
qui insula exierant, memoriaque amissorum stimulati, haud destiterunt prius, quam
Britones saepe victos, aliquando et per intervalla praesertim sub Cadavallone, rursus victores,
iterumque sub Cadavallardo cladibus multis affictos agris tandem excedert partimque
in Valliam et Cornubiam e fuga se recipere, partim in britanniam Aremorican.
traus tmare, uovas quaerere sedes adegissent. Ipsi vero totius tum insulae, praeter Scotiam o
et quae Picti tenebant imperio potiti vacua loca novis colouis impleruut. Fuit is anuus
Regis Cadavillardi duodecimus, salutis vero humauae oo.
Angli igitur maioream insulae parte occupata in plura se regna divisere. Primum re.
guum Cantianum fuit. Hengistus euim, ut ante dictum. Cantium tenuit, eiusque territo.
rij se regem dixit. Habuit d regnum ab oriente Sole et meridie oceanum: aborea
Thamesin flumen, ab occidente terminabatur fnibus Australium Saxonum. Securi Hen.
giftum Occo et Otha aeius fli: itemque enricus et Etelbertus quintus ab Heogisto vir
p.83
pari innocentia atque animo egregius bellicaeque rei studiosissmus: quippe qui post
partum foris otium domi minime quietus, omumuum pritmus bellum adversus suae gentis
regulos gerere ausus fines regui sui ad Humbrum usque flumen ex tendisse memoratur.
Neque id contra quam belli us suadet, fecisse dicendus, cum Reguum Britauuis ereptum
occupanti tun patuerit. Deerat adhuc ei totique genti verae relgionis cultus. Cui pro
movendae occasionem praecipue dedisse uxor Bertha potest. Qu cum e gente Frauco.
rum esset sanctis suis monitis ita maritum instituit ut a nomine Christiano nequaquam
abhorreret, nde factuum ut Cregorius Maguus. Romanae sedis antistes Augustinun
miserit, qui tum ipsum Ethelbertum, tum ceteros eius populares rudemque plebem Chri.
to ftianan pietatem, qualis tunc temporis habebatur, haud paucis superstitionum involucris
contamninatam edoceret. Accidit id annum circiter Christi sexcentesimum ac tertium
imperanute Romanis in oriente Mauritio. Tuuc et idem Rex Augustiui rogatu, aedem
divis Apostolis Petro et Paulo posuit donisque ornavit amplissmis ac postea seorsim
apostolo Paulo Londini templum extruxit et aliud Rocestriae divo Andreae: Successo.
res ejus hi fuerunt: Edbaldus. Eccombertus. Egbertus. Lotharius. Edricus. Vihtredus.
Edbertus. Ethelbertus. Alricus Edbertus alias Ldelbertus Cuthredus.Baldredus.Ethel.
bolphus. Hic ordine regum decimus octavus et ultimus ab Egberto occidentali rege
captus victori possessione regui cessit. Sicque Cantianum reguum adi unctum occiden.
tali. Regnatumuque iu Cautio ab enogiito usque ad amissam libertatem annos circiter
o C C L i i i.
Alterum regnum fuit Australium Saxonum. Hoc anno trigesmo altero ab adventu
in insulam Auglorum habuisse initium ex Ella Saxone putatur, ls enim dum Britanni va.
rijs belli motibus dtatigantur, paulatim Aust ralem insulae partem occupavit ibique re.
guum tenuit. Pauci ad iodum illius districtus reguli enumtrantur: superati enim civili
bello in uomen ditionemque occideutalium Saxonum conce sre. Fines regni fui sst su.
spicantur, quibus nostro hoc tempore continentur Vintoniensis et Cicestreniis dioeceses.
Post Ellam quatuor duntaxat reges receusentur Sisca Ethelvalchius Berutius et Aldi.
uius. Quem Iloas occidentaluum Rex vita pariter et regno expulit.
Tertium regnum Anglorum Orientalium, quod illi eam ins ulae partem tenerent, quae
o ortum Solis spctat. Hoc terrae spatium hodie dioeceses ordoicensis et Elijensis complectitur,
in tres divisum Comitatus, Eutfolchiam, Nortfolchiam, et Cantabrigiensem.
Hujus primus regulus fuit Uffa, quem secuti Titullus, Redovaldus, Carpavaldus, Sigebertus
literarum patronus.Egricus. Annas.Ethelherius Aldulphus.Edvoldus. Beornas.Ethel.
redusEthelbertus martyr. Idem hoc regnum modo a Mercijs modo ab Occideutalibus.
aliquoties a regulis Cantianis possessum, donec illud Edmundus vir sanctus ex gente An.
glorum ultimus tenuit. Edmundum secuti ex gene Danic Cuthormus, et Lricus post cuus
caedem coacti Angli se regi ccidentalium dedere. Atque ita Orientales Aogli et
reguum, quod diutius quam ullum aliud stetit, et nomeu ami sere.
Quartum sequitur rientalium Saxonum regnum, uxta Bedam, qui alios esse Saxones.
o alios Anglos tradidit. Hi igitur sibi regnum constituerunt, quod ab Erchenviuo regulo
ortum habuit, cuus regni caput fuit Londinuum qua urbe postea Ethelbertus Cantianus
rex, uti supra ostensum, potitus est: claudebatur ij sdem fnibus ac memoria nostra
Londinensis dioecesis. Suut authores, quibus et plures assentiuntur, qui autumant Orieutalium
Anglorum et Saxonum idem tuisse reguum et a duobus regulis interdum admini.
stratum cum et gentis utriusque caput Londinum sedesque regia fuerit. Reges ab ipso
regni initio Erchvino successerunt Sladda, Sibertus, Surredius, Sigebertus parvus, Suthelinus,
Sigerius, Sigehardus, Offa, Colredus, Sutthedus, undecimus et regum ultimus. Hujus
principatum Egbertus demum occidentalium rex una cum Cantianorum et Nom
thumbrorum regnis suis ditionibusut mox dicetur, adjunxit.
o Qui ntunm regnum Merciorum id est, mediterraneorum Saxonum fuit a Crida Saxone
inchoatum. De hujus longitudine aut latitudine nihil certi traditur eos tamen fines
habuisse judicant, quibus hodie terminatur Liuncolniensis.Conventrensis et Lichefelden.
sis ac Vigorniensis di ceses. Crida vir copijs ac fama potens cum Britanuis bellaudo
paulatim in ea insulae parte principatum obtinuit, quem ad ultimum per manus Vibbae filio
tradidit. Neque Vibbas virtute inferior parente regnum non servavit modo, sed auxit
etiam, Britannis finitimis passim devictis. Deinde Cearlus regum obtinuit cui Penda
Vibbae filius a Crida quartus successit. Eic moriecus septeuos reliquit liberos. Ex quibus
p.84
Peda et Vuilterus ordine successerunt. Regnavit post eos Chenredus Vuilfredi flits ful
Ethelredi patrui tutela. Maturus aevo fiium genuit Celredum regui haeredem, quem
Etbelbaldus postremum secutus: qui a Merciis, postquam auuis xu, reguo praefuerat, iucerfectus.
Author caedis Beruredus fuit, qui et regnuu occupavit. Btruredum Offa se.
cutus Iude Egtfridus. Conulphus. Cheuelmus. Cevalphus. Bernulphus. Ludicemus.
Ctlacus. Bertulphus. Hic a Danis, qui. Regunero rege in insulam delati sedes sibi quaere.
bant, acie victus reguo cessit. Dani qui domo patriaque procul uulla arma aut iusidias
muaguopere timebant, dum uui versos insulanos aut vi aut dolis superare inque officio con.
tinere iatagunt Burthredus homo potens et cui ure haereditas regui Merciorum venie.
bat intra Merciae fues derepente cum magno armatorum numero ingressus hostes ubi o
que caedit et fugat, seque regem dicit. Reguat idem anuos circiter vigiuti. Interea vari
fortuna cum Danis congrtisus, postremo magna accepta clade ac patria pulsus Romae privatus
obijt. Dani reguo Merciae rurius potiti, sed dubij an ex suo commilitio regem ali.
quem proununciarent praesertim motis adhuc ubique rebus et insulanis praevalentibus.
capto m areua (quod dicitur) consilio Cevolphum burthredi servum regem creant, ada.
ctum prius iureuraudo se ut regno abdicaret, quandocunque id feri imperarent. Fuit Cevolphus
a C rida Merciorum rege primo xxii, et ultimus. Eum enim nullo genere aut
virtute clarum Alvredus Oecideutalium Rex levi uegotio vicit regnumque Merciorum
suo adecit auuum circiter occcxx.
Sextum reguum Northumbrorum sive Derniciorum, quod et in Deirorum regnum die
videbatur, ab Ida et Allam primis illius prouinciae possessoribus, post ad ventum Anglorum
initium sumpsit anno nimirum Lxxxi v, lalutis vero humanae uviii. Latitudinetu eam
habuitin quam nunc dioeceses. Eboracensis. Carliolensis et Dunelmensis patent. Dicta
Northumbria, noun, ut vult Polydorus, quod ob montium altitudinem umbrosa sit, sed a
North et lumbro umine cui a parte nimirum Boreali adjacet. Dividitur in duas regiones.
Berniciam scilicet, quae ad Scotiam spectat, et Leirau. HRauc primum occupasse
Allum terunt, inuqueu e eaannis circiter xxx, regnasse. Idas vir acer et bellicosus ut regio
nom ine st dignum demonstraret ita feliciter arma circumtulit ut brevi imperij fines ab
Humbro flumine ad tretum usque Scoticum propagarit Lotho Pictorum et Conrano
Scotorum rege, acie victis, ost eum et Allam oruine regnarunt Addas. Clapas. Theo, o
dulphu Freodulphus. Theodoricus. Ethelricus. Etheltredus. Ldvinus. Osvaldus. Osu.
vius. Egfredus. Alfredus. Offredus. Chenredus, srichus. Ceoloulphus. Lgbertus. Qu
ab altero et vigesimo anno, quam regnuare ceperat, regno relicto, monachum induit. Lx
illo res Northumbriae inclinare caept, populo per factiones in partes discisso. Successit
Osoulphus qui brevi domestico odio oppressus perijt. Huno Altredus secutus est, qui
decimo post anno discordia itidem civili fatigatus, imperio cedere eit compulsus. Cu.
ius exeinplo territus, qui ei successit. Osredus vix anno circumacto ad privatam vitam se
recepit, lostre mo Ethelbertus seu Adelredus ab Ida vigesimus quartus, et ultimus, cu.
ram regni tot antca regulis exitialem suscipere ausus superiorum tamen fatum effugere
haudquaquanm potuit, post enim quartum, quam illud occupatat, aunum a suis quoque oc o
cisus est. Vacavit regnum aliquandiu nemine id magnopere ambiente, utpote quod ve.
lut aurum quoddam T holosanum aut equum, quod aunt. Seiauum, quisque reformidaret.
Sic Northumbria domesticis et inutestinis agitata malis deinceps triginta et amplius an.
uis tam fnitimorum quam externorum inurijs exposita fuit, namqu et Dani sedibus pa.
trijs egressi inque insulam delati imperium aliquandiu exercuerunt dum tandem Egbertus
Occidentalium rex regnum seditionibus scissum suo id adecerit anno salutis
D C C C x x v i i.
Septimum regnum Occidentalium Saxonum, anno adventus Anglorum circiter alte.
ro et septuagt simosalutis humanae oxxi, exordium a Cerdicio prito rege sumpsit. Fi.
nes tyus fueruut, qua hodie fere Bathoniensis et Vuellensis, item Sarisberinsis a Exori o
usis dioeceses patent. Cerdicius ex Cermauico littore ut retterunt authores fere ultimus
cum auxiliaribus copijs accesit. Cumque ab insulanis impuguaretur prospere ad.
versus eos re gestam superior fuit. Isque primus belli successus quietem ei peperit. Nam
occupata paulati m ulteriusque iuvasa ea insulae partes quae ad occidentem vergit, ibi re.
guare cae pit indeqve est dictus rex occidentalis. Regnum sibi ac posteris longe pulcher.
rimum comparavit reliquitque ab se in dies singulos majoribus auctum opibus. Cerdi.
cium secutus est ceritcusa patre accepto imuperio. Post Cenricum regnat cecuinu.
p.85
Ceaulino successerunt Celricus et Ceoloulphus sive Quichelmus, ut placet alijs. Hi diviso aequa
lance imperio concorditer vixisse memorantur: Quod ut illo aevo inq Martia ea gente
rarum, ita difficillimum judicatum, cum praesertim ut ille inquit, imperium omne impatieus
consortis habeatur. Cleoloulphumyng secutus, quo reguantt, imbutus eit populus
christianae doctrinae initijs, caepitque pietati ac moribus mansuetioribus paulatim assuefieri.
postea Cynigillus secutus es, quo regnante, opera praesertim Berini episcopi,
quem Honorius pontitex in insulam id temporis miserat, in totum se Christianae religiouni
populus dedidit. Post Cynigillum cecciur regoat a Cerdicio septimus. Quui obijt anuo
regui sui trigesimo. Secuti sunt reges Eicinus et centut ambo adolescentes virtute et arto
mis insignes, siquidem ille Mercios, hic Britannos clade atfecit: sed brevitas vitae diuturuio.
rem eis telicitatem invidit. Vix enim aunis novei imperio praetuerant cunm vita tuncti
sunt. Beda eos uon commuuniut quidam volunut, imperio reguasst, sed regnum inter se di.
vidisse tradit.Eos proxime excepit ceuio, qui ordine regum a Cerdicio decimus, ab iu
itio praeclarissimorum facinorum famam quae rens, finitimos circumquaque bello vexandos
exiitimavit, nde et varia bella contecit modo Australes Saxones, modo Cantianos inte.
festando. Vectem insulam hostiliter ingreuius, parum abfuit, quin totam deleret. Qu et ipsa
gentium adhuc idolis deserviens gessit, mox ad humanitatem ac vitam mitiorem conversus
seque in societatem eorum, qui Christo nomen dederant, tradere desiderans, Romam
protectus est ibique aqua bapti siatis initiatus, brevi post vita excessit. Cedovallam secu.
o tus est us, qui confestim iuito principatu.Cautiauos aggressus, eos pactione cum bellum
detrectarent luas in partes attraxit, ei nde in Saxones Aust rales arma vertens vito Aldiuiototum
id reguum suo adecit. Poltreuo domi forilque clarus ac pacis duntaxat artibus
vacans coenobia acque aedificia sacraut illa erant tempora, excitari curavit. Quin et eo itmperante
arque iudulgt nte. Angliae reguum pontifici eise vectigale primum cpit, singulis
argenteis nummis, quos ietri deuarios vocant, singulas in domos impositis, andem taedio
humanarum rerum monasticam vitam proteiius regnum consanguinto suo Ethellardo
tradidit, quem et antea haeredem instituerat. De quo quod reterant anuales nihil habent
memoria maguopere diguum. Successit ei cutedurv ir animo ferox, qui cum atfectus esset
iulurijs a gence lerciorum bellum illis inculit superiorqs evasit. Inde otio deditum uec
o ita multo post vit functum excepit igetertur homo domi crudelis et saevus, toris vecors
et ignavus: qui cum suos aspernaretur bene consulentes, unum prae ceteris, nomine Cum-
brauum, sincere quidem sed vehementius admounentem interfecit. Quam re indignati reli
qui factam coniuratione, euu primo imperij auno regno deturbant. Sigebertus, ut erat natura
tituidus graviora mnetueus in loca silvetria dum abdere se annititur a vilissimo Cum.
brani servo, qui armenutis praeerat, trucidatus est, n eus locum principes gentis substitue.
runt evost egregia virtute uvenem et rtgia quoque stirpe editum sed telicitate minus
respondente natalium splendori aut animi dotibus. Nam commisso mox praelo cum Offa
Merciorum rege, interior fuitlicet haud maguo accepto incommodo. Ac deinde in otio
dum agit, cecit in exilium fratrem Sigeberti nomine Cineardum. (uveuem manu prom.
ptum atque animo alacrem. Qui inuriae mox memor cupidusque ulciscendi cum non mediocri
perditorum hominum manu cluu in putriam redieus regem nil tale opinantem in aedi
bus cujusdam uobilis matronae circumsedit. Rex ancipiti iserimine permotus primum
fores domus claudi jussit, sperans aut blanudis verbis delinire hosttaut majestate deterrere.
Sed cum oeutruiu procederet, ad armas le vertit ac fortiter rem gerens a Ciueardo lnter.
fectus est Quo intellecto, quae erat in proximo regis cohors eonfestim renovato certamine
percuslores invadit, caedem principis vindicatura. Dimicatum aliquandiu est, his pro
vita, illis pro gloria summa ope uitentibus: tandem Cineardus, qui quasi victoriam manu
tencbat, prae liando cecidit.Cujus casu perculsi reliqui ad unum quoque omnes trucidati. Eum
secutus Br: tritbur ordine regum a Cerdicio sextus decimus vir pacis quam belli studio.
o sior: unde et Egbertuun cgregium uvenem, qui postea successit, quod eus virtutem ha.
beret suspectam ae formidaret, in Gallias veluti esx ulatum ire jussit.Hic licet regio quoque
languine ortus esset, hoc tamen patienter tulithaud dubitans, quod et postmodum conti
git, sibi id bono futurum. Sed Britricho, qui eo pacto se fruiturum otio sperabat aliud
aiunde malum oblatum est. Nam Dani et Humbri fluminis ostium ex inopinato appulsi
cotam eam maritimam oram primo vattare atque iude ad interiora conversi fnitima circurmquaq
loca depopulari caeperuut. Quibus ut obviam iretur, convocati muaguo numero iu.
sulani, qui confertim arma expedientes redire eos ad portum et naves repetere coegertut.
p.86
Sed ea res initium aut potius occasionem praebuit, ut exinde vicissim Dani, cognita Britauuici
soli commoditate. iteratas eoden expeditiones molientes haud ante destiterint
quam fxo semel pede bonam insulae partem suae potestatis facerent quod et edocebuut
uberius sequentia. Britrichus igitur.cum aunis jam sexdecim sceptrum tenuisset.vita ex.
cessit anuo salutis humanae occo. Cuius intellecta morte Egbertus.de quo monuimnus.e
Gallia in patriam praepropere reversus omuium consensu rex salutatur. Hic ille Egbertus
est. qui omnia illa nunc enumerata interque se divisa Britanui regua ac regulos in unum
coegit: Ququt antiquato ipsus Britanniae vocabulo ut sui generis ac geuntis memoria
perpetuo obtineret. simulque ut ure uono eodemque nomine universus censeretur populus,
primus Britanniam, Angliam, ipsamque gentem ad memoriam maiorum, quos e Cimbrica 10
chersoneso profectos primo jam ante memoratum. Anglos appellavit, idque ut immotum
semperque mansurum edicto quoque sancitum voluit. ut ita quod de gente Roma.
norum poeta dixit.de Anglis quoque merito usurpemus dicereque liceat.ngorum condeegete.
tnute o / eraot. Egberto detuncto filius Edelvuoltfus succcslit.qui obijt an. Ch. ooccL vit.
relictis quatuor iilus.qui ordine regnaruut: Edeluvaldus v. menses: Edelbrechtus v. auuo.
Edelredus vi. annos: Autytous postremo.filiorum eius quartus.cum indies Dani classes
ac novas in Angliam copias submitterent.diu varia ac dificilia cum ijs bella gessit: sicuti
et posteri cjus totaque regia progenies: donec tandem Sueno atque inde filius ejus Canutus
M ngnus. baniae rex.acctpto post Lduundum lI. toto Anglorum imperiofilios suos Ha.
raldum et Canutum ordine suc cessores reliquerit. Quod sicuti et illud.quomodo ad fra. as
trem vicissim Edmundi Il. Eduardum lll atque inde ad Normannos Dauicae vicissim prosapi
gentem sceptrum pervenerit. unica tabella. quae sequitur. ad lucem eorum praeser.
tiu.qu deinceps narrabuotur.complexi omnia quam brevissime sumus:
p.87
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER IV.
ANGLORUM ex Cimbrica sua chersonceso in Mritanniam profectiones
corumque res atque imperium ibidem constitutum
ex eipiunt proxime, qua Dan mox iNora:: e cadem origine
led ulijs nomiuibus gen csudem inquum clersou:: si partim
indigenu, partim vicinus verius bream Scandinavi et insula.
rum lalthici inaris populus, tum in suos illos poplares Anglus.
quam lelgus et lrilios totou lrancorum imperium, terrd
ut clailibus attentarit, lrant scilicet e versubantur auteociios
multa virtutis exempla sivt ia ores sus rti picurent uii
roamut nnte memoratum, nuon tantum in lritanniam Aulos traui uderaut lti vet liniut
suo est loco relitum in Italium Cimbros itemque Corhous ac lug eii lurant: Atq inde
et ante quuo: al listonibus.Sembis.Curet ibus et Rusli tutlellor tropia ut eutium
spolia ac regum manubias teliciter reportarnt: Sive etiam: l prux i muaxoiu, i l vi
ciios Francos sesc converterent, liabebuant quod torporem umnem nt quod animiv lcliudiam
excuteret. Nam Saxones Alhi transmisso Rhenanis um gent ibus imm nebant: l ranci.
occupato Rheuo et mox perrutis aut fugatis Romanorum pra sidijs in Ciullias lraneiam
transtuleranut. Horum igitur suorumq tam illustribus victorijs incitati clas viris, armi
commeatu laud illubentes nec sgniter illi ipsi Duni Normannique instruebant, guari et
regna et opes eciuimodi factis parariodium veru Christiuni omi: is, ut caus praetondi, nc.
ao cedebat et patrius mos. Num Rege defuncto liberi regij ita inter sese Regnorum jura dividebant,
ut uno rerum domi potiente, ceteri extrancis ac maritimis exeditionibus praefecti eam
terrae oram, quam aut venti aut occasio monstraret, sibi tutandum atque incoltendu acciperet.
GOTILACVS DANORUM REX.
PRIMUS omnium, qui aevi medij scriptoribus, quamvis Saxoni ceterisque domesticis
authoribus ignoratus.Danorum vocabulo iusiguitur. Cot: cr Rex fuit Hic ut habet
Oregorius Turouensis, qui res rncorum circa anu Christi ou, posterorum memoriae con.
siguatas reliquit, cum liaud invalidam popularium suorum manu a bore prolectus exscensionem
in eam Trancici regni partem fecit, qua post Clodovei regis exccilum Theodorico liberorum
ejus uatu miuimo iub Austrasiae aut Mediomatticum regni appellatione sortito obvenerat:
Du enim inqui, c ree Coticc ectaet per re eliuyetut. Et initio qui
den pagun cuus noueu Turouensis omittit su potestatis factum diripuuty nvigia
p.88
captivis et praeda onerantes. Theodoricus intellecto ditionis suae territorium cxterorum
iucursionibus vastari nihil prius habendum putavit quam heodobertum filium
cum instructis atque expeditis copijs eodem demittere ut primis eorum conatibus retu.
sis, ipsos quasi in herba succideret. Theodobertus ergo cum ex inopiuato supervenisset.
Rex Cothilacus in littore consistens id agebat ut classiariorum aliqui lembos praeda ac
spolijs onustos e terram in altum molirentur, et ipse, vasis conclamatis siguoque receptui
dato, postremus sequeretur. Verum illa spes frustra Cothilacum habuit. Nam uudique
et terra et mari commeatu intercluso Theudobertus nihil tale cogitantem desubito oppressit:
Socios vero, et qui naves servabant uavales, praelij fortuuam licet animose auios
ad unum tameu omnes et profligavit et praedam captivosque universos victoribus e e
reptos suis restituit. Hoc ad anuum quingentesimum decimum sextum chronologi fe.
re cius gentis referendum existimant. Aventinus incertum facit videturque ambigere.
num authore Theodorico Ostrogothorum rege instigatus tum fuerit ad invadendam
Galliam Cothilacus, cum eius. Theodorici iuqua, ad suus Codani incolas (ita ipse refert)
extent epistolae. Et ante hoc tempus integro propemodum seculo in annalibus Franco.
rum mentionem feri si non Danorum. Cimbrorum saltem commonet in historiam su
Flandricam statim sub initium fide authorumquos non nominat, Iacobus Mejerus: Refe.
rens regem Francorum Clodionem, postquam Rheno Mosaque transmissis Tungros ac
Texanudros subegisset, ad Scaldim usque flumen access sse ac caesis fugatisque Romanis.
suae que potestatis facto Cameraco Tornacoque in Morinos exercitum duxisse ac ibi s
Colduerium Cimbrorum Ruthenorumque Ducem Morinis suppetias accurrentem una
cum filia captivum abduxisse direpto simul Morinorum opido Tarvanam. Atque inde
Coldueri Cimbrici ducis, captivam filiam Flandeberto, ex Blesinda sorore nepoti nu.
ptam dedisse, ac ipsum Flandebertum, pulso Romanorum prae sidio Belgici littoris, quod
tum late Cimbri tenebant, praefectum constit uisse. Qui et Flandriae exinde nomen de.
derit. Inde circa annum salutis quingentesimum septuagesimum alias ab eodem hoc tra-.
ctu in Gallius irruptiones tentatas authores qui aevum sustimuom proxime sunt sequuti.
literis consignatum tradiderunt. Nam et postmodum anno circiter quiugeutesimo octuagesimo,
alij deceunium minus numerant, incursiones Danorum ac Saxonum in terras Fran.
corum, detunctojam rege Cotilacosatis indicant verba Fortunati: qui ij sdem tempori, o
bus superstes ad Lupum ducem Sigeberti Francorum regis scribens, et prael et victoriae
adversus utramque gentem commeminit, cum inquit:
Que ti st irtur cum proerit cte spem.
So coer Dun genr cito cto probot.
Fora uo / luviur / nuoso gurgite currit.
Hic cverso ciecte duce, ces ruit.
Victoriam quidem a parte Francorum stetisse sed admodum cruentam fuisse vel inde con.
stet, quod praeter multos fortissimos viros.Condanis viri principis duo fli, magnis hono q
ribus conspicui, tum occubuerint, ut idem refert Fortunatusaddens nullis periculis nullisque
difficultatibus territos Danossed identidem arma et vires resumsisse: Et, licet primum
impediti fuissent a Cuntrano et jam a Sigeberto quodammodo superati, regis tameo Hul.
ferici provinciam ouessonensem adortos eamque transgressos, ad Rhenum tandem usque per.
venisse. Quo spectaunt illi quoque eiuidem Venantij Fortuuati uotabiles versiculi:
fulferice potenr, interyprer tururr exstet.
dutor t ndiie en cbes:
uem Cetso tremt.Ducnur Suio, uxv.Brituom.
Cum ptre quos ccie te otose potet.
KKK
Ita enim versum tertium constituimus, cum vulgo ac peperam edatur.Dem.EuteSes.
Btc: velut Christophorum Brouverium, qui Venantium Commentario illustratum
primus evulgavit, conjecisse postmodum vidi, Danus, Esthio, Saxo, Britannus, ut Esthiones sive
Esthones intelligantur, qui Tacito et Eginhardo Aestij, borealis similiter et ejusdem hujus coeli
populus: hodieque inter Saxonum reliquias circa fiues Livoniae. Moschis qua Danis aut Saxo.
uibus propinquiores, finc pluorimis aunis iutegroque circiter ad aevum us: Caroli Magui
p.89
seculo apud authores, qui res praesertim Francorum tradiderunt, Daniae quidem regum nouina
vix occurrunt.Domi interim nio. Biomc, ficrcdr ormu /: memorautur, de quibus
am ante, et suo superius loco relatum fuit.Et quanquam hoc pactoalliarum exinde regno
quies auqua parta videreturhaud tamen diuturnam eam aut perpetuam fuisst, aut prorsus
ex inde conquievisse Dauiam Normannosque indicio sint ea ipsu Caroli Mlagni tempora.
Nam et illuu vere magnum imperatorem eorum tum in brisiam Rhenique ac Schaldis
iusulas aliosque viciuos portus irruptionibus veluti scopulum obiectum retert alumnus
ejus Eginhartus. Et jam ante prae vidisse divus Ludgerus ac praedixi lse risijs suis iimi.
uentem a Boream tempestatem memoratur. Nam ut xtat in gentis il lius annalibus Lud.
gerus e fnibus Danorum ad sluos reversus cum extruere in solo natali cnobium suaque
omnia pietati conusecrare pararet somuio admonitus a proposito idcirco destitisse perhi
betur, quod vidisset per quietem atras a septentrione nubes cogi et assurgere, ventoque
mpulsas per oceani littora Frisiae incumbere done a meridie tandem sol lerenior
emuergens tenebras paulatim dispelleret. Quod si ita videtur referri ad Carolum Magnum,
ejusque res adversus Normannos postmodum gestas, haud incommode potest.
Ille enim ijsdem statim temporibus, cum jam, quod annotasse Eginhartum caeperamus
dicere, treta undiquaque et sinus interioris Cermaniae a Normannis, quos ut idem addit.
Dauos vocabanut, inteita haberentur, per omines portus luviorumqu, qui in oceanum se.
ptent rionalem se exonerant, ostia et tauces itationes militum per intervalla disponi im.
us peravit, qui noctes diesque in excubijs consistentes id praecipue operam darent ne quid
res imperij detrimenti acciperet. Molitus est et classem adverius eosdem tfabricatis ad
hoc navibusuxta fluenta prae sertim illa quae Gallis et Cermaniua borealem oceanum
iuuunt quo ita fluminum eorundem ingressus ab omui depopulandi inuria sartos te.
ctos praestaret. Quuod etiam si per aliquot annos magno imperi et proincialium bono
feret, haud tamen in totum ab omnibus incommodis imperij prae sertim extremas partes
tutas reddidit. Nam bellum Saxonicum, quod quasi intermi ssum videbatur statim
ubi ad imperium vocatus est anno circiter septingentesimo septuagusimo secundo repetitum
fuit. Suaxones enim, sicuti omnes tum tere ermanuoruu extimi in quibus et Dani
ceustbautur, uaturam feroces et idolorum cultui adhuc deditineque div ina neque lumana
yura ut idem habet Lginhardus magnopere curabant, ltaque susceptum adversus eos
bellum, quod magna utrimque animositate per annos ferc triginta continuos gestum. Et
poterat nmiri citus nisi tecnr Saxonum princeps. Danorum prae sertim auxilijs atque
opibus fretus, perpetuo reititisset. Acccdebat etc affnitas ejusdem Vuitechindi cum rege
Danorum Sigerrido. Cujus etiamsi Saxo rammaticus nuspium memi nerit tuus taneu
accurata liabecur iu anualibus Francorum et apud Abbatem Stadensenm ueutio.
SIGEFRIDUS REX.
Sigefrido igitur Vuitichindi Saxonum Ducis soceco, rerum in Dania potiente.
Carolus Magnus primis, quae in Saxones mnovit, armis Haereburgun, quod a Lippi
tiuentum Saxonum etat prae sidium capit ac solo aequat. Inde ad templum auguitum, et
illis vetusta religione celeberrimum ae frequentissimum, donuarijs etiam opulentum
Irmensul dictum, procinctus est motus. In eo imago erat statu, vir armis terribilis, et gladio
accinctus. Calea gallum loco coni gerebat, thorax ursum ostentabat: in clypeo leo
visebatur: manus dextra vexillum sinistra bilancem ferebat aequilibrem, quae item in clypeo
spectabautr. Hoc numen Saxonibus erat quasi tutelare atque omnibus commune.
Templum ipsum Irmensul sive Idermanseul vernaculo genits idiomate veluti universalem
co lvmm, quae onmnuia sustineat dictam credidit Adamus Bremensis. Alij quasi fermion
luo, id eit, aulam sive basilicam Arminij viri bellicosi, et qui, ut Tacito memoratum.
oVarum Quintilium Romauorum legatum uuiverso cum exercitu circa Visurgim fudit et
fugavit, potius nuncupatam autumaut, quamvis Aventinus Hermioni Tuisconis nepoti
Manni filio Tacito etiam nominati malit tribuendum. Hoc igitur templum Carolus ini.
tio spoliat magnis thesauris absportatis: deinde evertit ac cremat, sublatis etiam loci vestigijs,
lost haec evocatis Saxonum primoribus acceptisque obsidibus in Franciam regreisus
est. Saxones, absente Carolodum in Italia Desiderio Longobardorum regi, bel.
lum facit, uni versi deficiunt, seque in libertatem asserunt. Quin et ulturi aedis suae vasta
tionem, in ipsos Francos moueunt. Sed Carolus, intellecta ipiorun defectiouc, per praefectos
p.90
er cum ipsis dimicat ac totidem victoriis potitur. Mox, confecto bello Longobardico,
ipse expeditionem in eos suscipit: Sigeburgum castellum capit. Haereburgum
instaurat, et in formam amupliorem reducit: prope arcem Brunoburgum de transitu Visur.
gis cum hoste contendit, ac ripam utramque non sine multorum caede occupat. Inde ac-
ceptis obsidibus ac munitis circumquaque praesidijs, pacatam in posterum fore Saxoniam
sperabat. Verum, regresso Carolo et bellis Italicis districto, iterum in Saxounia motus ex.
orti. Itaque Vormatiae Vangionum anno Christi septingentesimo septuagesimo sexto co.
mitia indicta ibique inter cetera, de bello Saxonico disceptatum, itumque in hanc sen.
tentiam: Saxouiam ob toties violatam fidem uequaquam impunem relinquendam: Esse
tot victorias de ipsis partas, favoris divini indices. Praeterea vires gentis muagua ex parte ro
debilitatas, intertectis viris fortissimis, tum fundamenta religionis posita in quam et vir
princeps Bruno. Vuitechiudi trater, consenserit: Obstare unicum Vuitechindum et qui
eum sequerentur: de hoc exploraudum corrigiaut everti malit: Deceruitur itaque rem
bene feliciterque coeptam porro conti nuandaum. Evocantur Padelbornam Saxones ut
ibi se sistant. Eique mandato dum caeteri parent, qui frequentissime aderant, solus Vuite.
chnidus declinare periculum cupiens ad Regem Danorum Sigefridumu queu annales
Saxonici sororium eius perperam faciunt cum socer fuerit ob filiam quam in matrimonio
Vuitechindus habebat, lese contulit. Vuitechindi e patria in Dauniam discessu nemo
dubitabat bella, horrida bella. Saxoniae deinceps imminere. Sed Carolus summa huma
nitate erga eos usus praesulibus mandabatut mentes rudes et asperas severitate potius leni o
ac paternam mitigarent quam frangerent aut indurarent: st videlicet nou tfortunas eorum
aut uibertatem quaerere ltd animorum cultum et saluten cupere iusertam. Propoui igitur
jubet mandata quaedam plena benevolentiae, et invitari populum spe prae miorum, si iu
fide Christianum persisteret et errores ac luperstitionem veterem mutari permitteret. Igitur
cuiu voluutates vulgi videret erectas, propi Lippiae fauces maxima hominum multitudo
ad eccle siae societatem per Baptimi sacramentum aggre gatur tum et praesulatus
Bremensi Vtrdensis et Padelbordensis conitituti datis cuique dioe cesi pastoribus, quorum
erant Vilradus et Suibertus Angli. Hari marius vero Saxo, ut Crantius tradidit Alij
Suibertum ab eo, qui cum Vuillebrordo ex Anglia venit esse diversum: et inbrisijs natum
vlunt. Carolus deinde ob incursiones Saracuorum vocabatur in Hispaniam: Vuite- o
cliudus ea occasionc non neglecta e Dania regre ssus rumorem spargit de Carolo in Hi.
spania a Saracenis occiso. Qua ratione eecit ut et aliqui deficerent. Exercitu igitur.
quem in Daniam partim, partii apud suos tumultuarium in modum compararat, percurrit
totam Saxoniam: templa nuper condita inceudit praefectos Francos occidit praesules
expellit ausus etiam progreudi longius universam Rheni oram a Tuitio, quod regione
est Coloniaeadusque Moltllum ferro et igne depopulatur, nulli sexui aut aetati parcens, ut
facile appareret, eum non tam praedandiquam ulciscendi iui et suorum causa patria fu.
isse protectui. Carolus re intellecta praemisit primo cohortes et militem subitaneum.
qui Saxonum arma compesceret: inde ipst Tuitium veniens conventus agert et in Saxo
niam rursus properare. Cui dum opponuut se Saxones fusi fere omnes et fugati suut. Et qo
tum denuo tota eorum ditio itra et ultra Vi surgim in potestatem Francorum redigitur.
obsides imperantur, sacramentum exigitur, leges scveriores prae scribuntur, templa qu
violaverant instaurare coguntur. Atque inude anuo occ xxxi, sulutis Vormatia hibernis
rursus in Saxoniam Carolus contendit: Ac veniens ad Ocrae et Albis confuentes convo.
cat Saxones, illisque, quam Deo fidem dederant et quam sibi essent polliciti, in animos
revocat. Monet insuper ne Vuitechindi partes foveant. Non obtemperantibus et liber.
tatis et fortunarum ad patriae amissionem minitatur. Pacatam iu hunc modum de integro
Saxoniam constituit in ea annuos conventus celebrandos, quo turbulentis et factiosis ho.
minibus rebellandi occasionem praecideret et qui tmodestiores essent in ofeio retiue
50 ret. Legatos praeterea Danicos, qui eraunt a rege Sigetrido ad eum magnifice missi benigne
excepit atque honorifice dimisit tantum ue receptum aut hospitia seditioss darent,
adhortatus. Idque ut videtur non tam ob Vuitechindum et qui ei favebant, quam Radbodi
quoque regis Frisiorum aspectu imperatum. Radbodus enim a Francis jam ante patria
eectus exul tunc in Dania delitescebat. Et volunt quidam vitam quoque ibi clausisse, ac
Danis odij in Frisios ac Francos materiam reliquisse: quamvis nec desunt, qui in patriam
cum classe postmodum Danorum reversum velint ac diu exiude ea regione, quae trans
Flevun et, principatun tenuisse. Vuitechindus porro cum in auimum inducere nou
p.91
posset ut Francis obtemperaret aut patrios ritus ac religionem majorum relinqueret, denuo
res novas molitur. Nam Sorabi qui inter Albim et Salam habitabant, cum primo
Turingiatm atque inde Saxoniam praedandi causa essent ingressi et Carolus duces suos
Adalgisum a cubiculis, et OCeilonem stabuli comitem nec non Volcadum palatij magistrum
ad versus eos cum exercitu misisset.Saxones, duce et impulsore Vuitechindo copias
Fraucicas iuvadunt, et loco pugnae superiores facti viros spectatos et illustres Adelgisum
et Ceilonen in acie caedunt: reliquum exercitum in fugam conjiciunt Slavis et Sura.
bis, ue progrederentur loungius, praelij iltius successu territis. Carolus cum non iguoraret
tanti faciuoris caput et incentorem tuisse Vuite chindum, eum sibi tradi sine mora postuto
lar. Sed illo in Daniam interiorem digresso, et ibi apud amicos, unde non uisi cum hiosti
um detrimento prodire erat solitus latentealij, qui consenserant, missi in castra regia circiter
millia quatuor et quingenta, devota in pnas capita, quos omnes, spectante Hranco.
rum excercitu, gladijs caedi ussit ad pagum Fredamjuxta Alaram. Territus exempli gra.
vitate et animad veriionis constantia populus Saxonicus animos dimittit seque uisu atqi
authoritate ipsius victurumjurat. Sed ut crudelitate nuulla apud mortales cfheias ut ament
quod uaturaliter odere, ita et hic accidit. Nam denuo rebelles Carolo ocasionem praebueruntut
auno oCcLxxxi v, jam sextum in Saxones properaret ipsorumque excercitum
iu campo Thitemello (hodie est Dethmolde aulae Lippiensis sede) non procul a mon.
te Osegout vocat Eginhardus, magna vi disliparet ac dejiceret. Verum mox ad Hasiae flu.
o men recollectus miles denuo se pugnae accingit. Carolus qui castra habebat ladelbor.
vu, copias, qu eraut ad manum, receniet, et in hostium conipectum alacriter ducit. Nec
Saxones Francorum prae sentia territi / pugn siguum consesti m edunt, max i misuue viribus
dimicant. Durav isse dies continuos tresid est identidem repetitum atque instaura.
tun praelium Chronologi memoraut. Caeso excercitu suo Vuitechiudus iu arcem a se
dictam iuxta Visurgim veste vili ne agnosceretur, indutus se recepit. Atque inde in lo.
cun tutiorem recedens etiam Frisios, qui erant proximi in belli societatem convocat.
Qupropter Carolus duplici excercttu conscripto alteri, qui in V estphaliam et Frisios
rrumperet, praefecit Carolum tilium adolescentem pateroae virtutis imitationc animosuu:
ipst per Turingos et Hercioios in Oitvaliam conahatur irrure, terque et pater
et filius toru ss eeu gerentes, praelij sque vari commisxis, superiores evasere. Saxoues
tot tantisque tracti cladibus dare tandem manus coacti suut. Eratque in extremasjam
cuguitius redactus Vuicec hindus nec locum habebat tutum nec quo se verteret inveni e.
bat consilium, ltaque acceptis tandem a Carolo tuti itineris literis atque impunitatem
spoudentibus venit cum putrutle suo Albrone Attoniacum ubi tunc morabatur Carolus.
Vuitechindus, praeter caettros, conjugeu steum ducebat Oevam nomine nat ione
Danicam.Sigetridi nimirum regis filiam: Albro vel ut alij seribunt Albio, qui caelebs
erat, multorum nobilium comitutu stipabatur. Carolus hospitio omnes honorihce excipi
ubet: cumque in conspectum admilisset, imprimis inVuitechindum conjectis oculis, ait:
Miror abuios vos toties noitra patientia ac tailitate, idque cum vestro et patriae, quam
o squalidam nunc lugentemque conipicitis, maximo detrimento. Sed deleta praeteritorum
memoria, patet etiuinum locus veni modo consilia nostra favoremque ac benignita.
tem non aspernamini. Vuitechindus natura asperior, patrios inquit Deos et patriam de.
fendimus, uec negamus iutenso nos semper in Francos tuisse amimo, neque etiamnum de.
sisteremus ab inctpto, quamvis afflicti uisi tua Caesar revocaret auctoritas et moderatio.
Igitur tuae no: fidei committimusquam experti sumus praestautem et recta atque utilia
suadenti ultro parebimus, idque ea virtute atque constantia quam a majoribus accepi.
mus. Auditus est cum admiratione vir militaris. Nam qui aruis noudum victus erat.
victum se mansuetudine fatebatur, lnde dies dictus quo et ipse cum uxore et Albro
cum nobili comitatu undis lustralibus tingeretur. Carolus ipse plenus gaudij et obsero
vautiae fide jubendo astabat Vuitechindo dum nomen maiestati coelesti daret seque in
religione Christiana ac fide erga Francos permansurum pollicetur. Conugi eius eva
ipia regina taitrada proximam se applcarat sicuti et caeteris Caroli ipsius viri aluquot
principes interque aulicos illustriores. Laetissimus atque optatissimus omni populo dies
visus est, quo tanta febat ad ecclestam accessio. Baptismum Lullus administrasse memoratur,
olim Bonitacio datus collega antistes Moguntinus. Plures interea ex Saxonum
gente apud Danos Vandalosque latebant, qui Vuitechindum acerbe oderant et ioris
aiorum ac libertatis proditorem nominabant primum quod suos fasces submisisset
p.92
Francis, populo superbo et iusatiabili deinde quod adjurasset religionem et sacra ma
orum conculcasset. Hujus factionis dux erat Thrasico, qui ferro et igue saepenumero in
fines Francorum saeviebat.Obotritos Francis foederatos bouis eiciebat. Ortumquo tum
annum circiter occxcviii, novum in Trausalbiana regione belli incendium. Nordal.
bingi enim vel ut habent a Pithaeo editi annales.Norliudi regios praefectos, quos illis ad.
mimistrandae justitiae Carolus praefecerat, vel quod atrociores in exigendis poenis essent.
vel quod ad extorquenda tributa iniquiores, facto concursu, partim interfici uut, partim
vinculis includunt. Revertebatur tum temporis legatus imperatoris e Dania vir maxim
auctoritat is Codeschalcus, qui cum per eorum territoria iter haberet et ipse iuterceptus
occiditur et conmites quoque contume liam afsecti trucidantur. Delato ad se tanti faciuo ro
ris rumore statim in eos excercitum misitCaroluset una congressione quatuor homiuuu
millia neci dedit. Qui crant ieliqui aut fugat i aut de pace tractantes nou auditi dum
tandem anno exa cto post sedatum nonnihil animum regis missi Padelbornam legati veniam
supplices impetrant, lnsequenti deinde anno iterum cun exercitu trans Albim profectus
Carolus ut Vilsos Henetorum gentem in ordinem similiter redigeret. Traducto.
que trans slumen exereitu, quo reditum ad suos tutum haberet, si quid adversi accideret.
duos Albi poutes imponit: relictoque ad capita eorum utraque in ripa praesidio in hostem
contendit sicque preisit ut se victori dederit. Multum hic usus lperator lrisiorum
operam qui, superatis Saxonibus ac Vidichiudo in tdem recepto, id temporis Carolo
militabant. 20
GODEFREDUS REX.
SIGEFRIDO postmodum intra regnum suum pacifice defuncto, quippe qui vixerat
quietis quaum belli amantior, frater ofreus (oaxo, ut supra patuit Cotncum dixit) su.perites
relictus.Dan iae que rex declaratus, prouus ad arma ferebatur. Ltjan solicitati per
cum Saxoues, qui Cimbricae Clersoneso colebant viciniores relicta Francorum societatc.
sese Danis conunxeraut, quod suspectae utri sque essent imperatoris vires atque potentia.
Tum etjactaretur vulgo Auguitum imperi orbis terrarum avidum, ferre parem non
posse, exci surumque regium nomen ex universa, qua pateret Cermani Proinde Code- o
fridus borealis Cermaniae (unde et Nortmanni dicti) rex potentissiuus qui Danis Co.
this Norvagis, nationibus ie rocisimis iiuuperitabat qui et Scandinaviam incomperte
magnitudiniut veteres ex ist imabant.Cothlandiamqut ac caeteras Codani Venedicique
sinus insulaslonge lateque poisidebat alsleverabat sibijurc deberi Cermaniam, se genui.
num ermanum vtustisvimumqut erimani regem esse qui tenax disiplin patriae
avitos Deos fnes mort lque luorum nunquam de seruisset, Carolum degenerem ad Italorum.
Gallorumque et corum quos vicerat vitia, luperbiam atque avaritiam de scivisse
habitus peregrinos recepisst, natale soluminstituta ac religionem majoruijuxta fastidi.
re, victos victoribus imperare. Addebatque Saxones in universum, si Danorum fnitimo.
rum consanguineorum: q suorum amicitium ac societatem servituti Francorum praefer, qo
renut seeuuqne foedus facerent, in animo sibi esse communibus armis, communique consilio
Germaniam, communem patriam ab exterorum inuria vindicare inque libertatem
pristinam adserere, nde et cladibus superiorum temporum uovam etiam ac graviorem
plagam accumulaturus, velut turbo inex pectatus, in littora Francorum atque oram prae.
cipue Frisiorum incubuit. Dicta quidemam ante iuter eum et imperatorem Carolum
colloquij dies fuerat sed ipse haud ultra regni sui et Saxoniae teriinos prope Sliedor.
pium progreisus per legatos cum imperatore quam coram agere maluit: Monitus scilicet
a consiliarijs plenum periculosae aleae opus esse imperatorem praesentem affari: Quod
nimitum dolosa esset Francorum societas utpote qui imbuti levitate Gallica et Italorum
perfidia familiaria haberent ridendo fidem frangere. Inculcant igitur ipsum, dum obse, o
quiA ugusto studet manifestum discrimen adire. Debere non Danos ad Francos, sed Fran.
cos ad Danossi quid velint, venire. Itaque missi ad Albim flumen nuncij in locum qui
Hoelstein Alberto Stadensi, alijs Hodingstede nominatur, anuo circiter octingentesimo et
quarto. Actumque de captivis et transtugis qui bellis superioribus fuerant intercepti.
utrinque reddendis, tum et de foedere ac pace utrimque constitueuda. Sed, redditis vice
versa captivis et transtugis de caetero suis cuique legibus permissum vivere. Inde in.
gentis tributi modum Saxouibus imperavit, et belli virtute Nordalbingos Obotritos.
p.93
ceterasque illas gentes frustra se opponente Carolo imperatoris filio dicto audientes
reddidit ex Frisijs quoque victrice laurea, quam priorious adoreis adjungendam voluit.
seliciter reportatam. Sed de Frisijs priusquam dicam, praemittendum de bello, quod cuu
Abotritis gestum est. Abotriti et Nordalbiogi boream versus intra Albim et Cimbricam
Chersonesum locati fidem et imperium Francorum scquebautur. Ros cum invasisset
hostiliter Codefredus, idque nunciatum esset imperatori Carolo contestim filium sibi
coguominem valido cum excercitu in adversum contendere, tutarique Saxoniae fiues ab
iuupetu hostiumjubet. Verum Codefredus, expugnatisjam ante ac direptis Abotrito.
rumo pluribus castellis ipsorum quoque ducem Traschonem loco et sedibus suis pepuleo
rat. Cotlaebum alterum gentis regulum per insidias captum in crucem egerat reddita
potiori provinciae parte sibi stipeudiaria. Nec tamen sine clade et sauguine suorum haec
illi steterat victoria. Nam et optimos militum et manu promptissimos interque eos Re.
giubaldum fratris Sigefridi filium, desideravit: qui in oppugnatione cuiusdam oppidi
cuu prinoribus Cimbrorum occubuit. Filius vero imperatoris Carolus de siugulis cer.
tor redditus celeriter ad Albim pontem erigit, flumen cum copis transmittit. Helvio.
num et Sameldingorum, qui et ipsi ad Codetredum desciverant, agris vastatis, incolumem
militem in Saxoniam reducit. Vilii quod aegre Francis obsequentes essent suas cum
Danis copiasunxerant sed vim maiorem metuentes domos se recipiunt. Codefredus
vero emporium, quod in Oceani littore constitutum, lingua Danorum, ut habent annales.
ao Rericl dicebatur, negotiatoribus frequentissimum unde et magna portoria vectigaliaque
ad fiscum redibant exscindit mercatoribus cum civibus et rebus omnibus secum trans.
latis. Ac classe ad portum Slesuici una cum copis delatus, ibi per aliquot dies stativa celebrat.
Et simul Cimbricae peninsul cervicem, regni sui limitem, qua Saxoniam attin.
git, aggere et vallo munire aggreditur. Quicquid loci inter oceanum occidentalem et
uiuum Codanum orientaltm in longum tenditur per ripamEidorae borealem munimento
destiuat: relictisque qui operi ex struendo praeessent ipse ad regui negotia revertitur.
Aggesta igitur terra truncis et stipitibus arborum compacta ingens sepimentum surgit.
uicam toti moli adici portam curat, per quan equiti carroque ingressus exitusque pa
teret. Haec fere ad aunum octavum et octingentesimum reteruntur a Chronologis. An.
no qui secutus est nonus et oct ingentesimus Rex Codetredus mercatores ad praetorem.
qui Frisiam pro Caesare ad ministrabat, proficisci ubet: ijque referunt inaudisse regem
luccensere imperatorem, quod arma lacessitus ulturusque iniurias in Abotritos vertiilet:
At falso ipsum et immeritissimum accusari foederis violati. Proinde abs Caesare postulare.
ut aliquem locum medium amico colloquio deligeret, quo de Repub, et summis utriusque
rebus agi cognoscique possit: velle iure potius illum disceptare si quid esset peccatum.
quamu bello decernere. Hisce ad Carolum relatis am borum principum legati trans Al.
bim in confnio utriusque regni die constituta conveniunt. Franci salva amicitia postu.
lant primo ut odetrcdus Abotritis ablata restitueret obsides redderet stipendium re.
uitteret: deinde ne amicos imperatoris et socios amplius iniuria lacesseret, nec Vilimos
hostes et transfugas reciperet: neve dedititios imperio subtraheret. Quod si fecerit perpecuam
gratiam amicitiamque imperatoris cum Danis futuram. Ad haec Fraucorum po.
stulata Dani responderunt regem suum injuriam propulsasse, non intulisse. Abotritos.
quoniam belli aleam tentassent et armis congressi ac superati eslent stipendiariosjure
belli esse, licere victoribus ure agere cum victis, hisque tributum imponere. Nec posse
priucipenm optimum deserere eos aut ipsorum injuriam negligere qui ad suam fidem ac
tutelam contugissentamicitiam imperatoris regno Danorum ornamento potius et praesi
dio esse oportere quam detrimento. Atque ita irritatis per contentiones utrimque animis,
colloquium diremptum est: legatique re infecta discessere. Trascho regulus Abotritorum
contractis raptim popularium reliquijs accitisque Saxonum auxiliarijs copijs
o fuitimos sibi Viliorum agros invadit ac praeda ingenti potitur: Sameldingorum max i.
mam urbem expugnat omnesque qui defecerant absque cunctatione ad deditionem et
officium imperataque rursus facienda cogit. Post haec insidijs circumventus intra Reri.
cum enuporium ab hominibus Codefredi est interfectus vir alias bellicosus et amicitia
ac fide erga imperatorem clarus. At Carolus quam citissime hisce rebus occurrendum
ratus constituit trans Albim, ducta colonia, praesidiarias Francorum cohortes collocare.
Quapropter conscriptis atque coactis ex omni Germania, qui uomina sua dederant Ego.
berto principi proceribusque Saxouuu, deduceudae coloniae capieudiq soli potestatem
p.94
concedit. Hique comparatis armis re frumentaria caeterisque omnibus provisis novos
colonos per Frisiam deducunt: et vicum sive castrum tum ioveltom uuucupatum ad Sturiam
amnem ultra Albim bortam versus collocatum circa idus Martias prospere occupaut.
Deinde mnibus, fossa, vallo ce lerrime muniunt. Veteranis agros dividuut, et uovan civitatem
praesidio Francorumadversus Danorum praesertim irruptiones, valdissimo fir.
mant. Quibus incensus Codetridus, vel ut alij volunt ob regem praeciput Frisiorum
Raubodumnmemor irarum veterum cum classe ducentarum navium de Cimbrica peniusula
in Frisiae continentem appellit. Frisij cum ijs semel tertioque pugna congress ter
quoque superati interiores abiere: victiqut non solum tributum solvere sed certa quoque
pensione se redimere ac pacem a victore mercari coacti fuerunt. Addunt Frisiorum et 10
Daniae annales vectigal illud annuum fuisse, nec sine contumelia victis imperatum. Nam,
ut Saxo refert, conititutum ah eo aedifeium cexL, pedum longitudine ac bis senis distiu.
KKK
ctum paribus spacijs maceria diremptis, ad cujus caput, cum eiset pendenudum tributum.
considere quaeitoremjussit collocato ad xtremam aedifici partem conucavo ex aere cly.
peo in quei siuguli Frisiorum tributum solituri nummum conj icerent: cuius numi
cadentis lonum li quae stor ex longo intervallo exaud iret in iolutum cedebat siu miuus.
regio quidem lisco illt accrescebat sed quij ecorat alium atque alium majoris ponderis
codem conicere cogebatur, donec tiniitum quaestor perciperet, lta fere Saxq noster.
risiorum vernaculi auctores plura adj iciunt: oinui bus nimirum fortuuis exuti risios
et auri argeutique usu incultu corporis penitus prohibito ad torques vimineos similiaque ao
lervitutis txtrem iniignia, lge latum redacto, addito pra: fucto, qui vilibus miuisterijs
dum plebem detiuet ostium in aedibus sptentrionem prospectans laberet humilius
quam pro statura corporuim, quo et) ugum turpiter quotidie subire et exituri, iuexo toto
corpore, legtm Danorun quaii venerari viderentur. Quam ille ignominiam defe.cti
oue quadam priori ut quidam tradunt irritatus an studio niuio et hle gentis erga
ruucos ofensus, an denique alia causa actus irrogarit, haud liquido memoratur. Captum
tum etiam Hochbooorum oppidum Albi conterminum quod Odo legatus imperatoris.
et Saxonum prae sidium tenebat Sed captum hoc cxpuguatumque uon tau a anis quaum
Viliis Danorum foederatis ac locijs. Quibus ali que succesbus laetatus Codettedus:
ad ulteriorajam animum applicabat, risiam enitm cet axoniam Vendoruuque regioncs o.
haud aliter ac suas dete ndendasjudicabat. Minitabatur etiam rumoreque spargendum curabat
se brevi atque propedicm ad aquas rantas imperij sedem caitra moturum: inque
amoeni lvma Mosellae ripa legatis responsu, popularibusura redditurum: potentisimo
regi veteruinque ac turtisvimorum Cibrorum gtnuino lae redi iudecorum ac turpe ecsse
pati Cermanium heutone squu populares ac conlanguineos suos opprimi servitute: Carolum
Italin ac Gallia ali suue cxterorum ditionibusiu quorunm mores liabitum, supersti.
tionem longinqua conluctudin tranusislut, opurtere ess contentum, sibi pernmittendas liberas
eriiuanius: leque adhuc grmant ermanum ermanis integris imperaturuu.
Quaent Carolus rumore famae longe latequej actata coguovit, absque mora evocatis un.
diquuaque copis ad obviaudum hosti, quanta potuit celeritate, conteudit. Relictisque Aquis qo
Crancis a ieno ccleriter t ransiillo ad Lippiam amnem tabernacula fgit: ibique diebus
aliquot moratus, ne paucitas suorum sperntretur, majorem manum operiri statuit. Quo
cum ex Gallis. Cermanijs, Italia militares cohortes equitumque turm provolassent, im.perator
intento infestoque excercitu acieque instructa ad Alar Albisque fluminum con.fluentes
perrexit ibique, positis castris quam primum cum Codetredo confligendum
atquae inde, promotis ariis omnem in ipsuam Duniam belli impetum trans fereudum decernit.
Et erant ad tautam molem expeudit ionemque adfatim cunucta comparata legio.
ues, equitatusauxilia, commeatus, arma, toruentaquesed trustra haec omuia. Nau Dani.
xoctis invicem contentionibusac Rege per vim a satellite proprio c vivis sublato, cum
classe universa, relictis Frisiae portubus, domum rediere: Eginhardus non a satellite sed co.
proprio filiocujus atrem, superinduct alia, rejecerat, fraude interfectum, et vitae suae et
si t inchoati fiem fecisse ait. Saxo eum non armis modo, sed etiam liberalitate conipi.
cuum fuisse, et severitatem mansuetudine caftigasse inligni elogio commomorat. Et Cae.
lar quoque, dum ibi agit, ob iram coeli pestemque gravissimam, quae in jumeuta primum:
atque inde in homines desaevire caepit a proposito desistere, quam numine averso quidquam
tentare, satius habuit.
p.95
OLAUS REX.
DEFUNCTO igitur aut per fraudem, ut dixi, extincto Godefredo successisse Olaum filium
Saxo refert: eumque ubi paternae uecis percussorem eiset ultus, aut saltem vin.
dictae studio patriam bellis civilibus implicasset haud multo post fatis concessisse. Ad.
dens extincti eius corpus collem Olavi titulo celebreu prope Lethramu congestum
erxccpisse.
H E M I N v o R o.
tus Olai nec Albertus Abbas Stadensis nec Francorum chronologi meminc.
runt, sed emngum successisse omnes tradunt. Qui paci magis, quam armis dedi.
tus tranquillitatem alquamdiu viciuis gentibus praestitit: praesertim occasione sacra.
uenuti quod inter eum et Carolum Imperatoreu continuo tunc firmatum. Saxo pactio.
uem eam ad Caesarem Lodovicum reterre videtur, cum Albertus Stadensis disertent re.
tuliinu extrema Caroli tempora reiciat. Pacti conditiones hoc praecipue continuisse reperio,
ut videlicet in tuturum inter Francos et Danos utriusque regni confinia Eidora flu.
men disterminaret, ut et habent in vita Caroli Francorum annales a Pithaeo editi. Quamvis
vel ideo quoque amicitiam tfoedusque Caroli expetivisse credibile est ut se nimirum
us adversus regni aemulos Codefredi puta posteros aliosque muniret. Foederis ipsius formula
apud Aimonium et alios concepta corrupti ssime exhibetur, additis utriusque partis
legatorum nom inibus: Quorum qui ab hemmingo rege erant misi nominatur uterque
regis frater foqunur etugoneo: nec uon stredus cognomeuto Turdimulo. Viseiu uo.
mn.Vru filiusque ellge sive ani tfre, et alius eiusudem appellationis de cnoue
itemque io et o, lace igitur inter imperatorem et Hemmingum regem rite oonstitura,
cessatum aliquautisper a promiscuis vicinarum regionum dopopulationibus. Dissi.
dere vero iuter sese tum cperant Avari et Venedi. Danubio conteriini videbanuturque
iu Boariam irruptionem moliri, s vaque imperio minitari: itaque et Avarorum regulus
Cranaucus et Thudano et Hunnorum rector cum proceribus Slavorum Venedorumque
iussi ad aquas Craneas se contulere. Dbi et Auinur et Eido Hemmingi regis legati cuu
muneribus adventum praestolabantur Auguiti. Qi post eaquam ei id renunciatum eit.
relicta Gallorum, ubi agebat.Bououia. Schtaldim tduvium, andavosque petijt, ac medio
deinde uovembri ad aquas raneas perveniens legationes singulorum audivit atque absoluit.
An isto simul tempore a Carolo constitutus sit in agro Leodiensum Lossae Comi.
tatus Comitique Danico Ogerio traditus, certo ex annalibus asseverare nequeo. Salten
i constat ex actis Leodiensium prineipuum Carolo Magno eum Comitatum originem
aCccepisse, qui euu evio Dauo (ita nomen exprimitur) Franciae Pari ob virtutem dono
dederit. A quo ex inue gerio originem suam repetendam habent Lossenses sive, ut hodis
scribunt. Lonenses Comites: quorum Ludoici qui Adam Theodorici Hollaudi filiam
uxorem habuit, meminuerunt prolixe aunales Hollaudiae.
SIVARDUS et RINGO
REGES.
HEMMINGUM autem ipsum brevi et inglorio dominatu potitum, sunt qui a Siuardo
(quem et Sigefridum cognomento King vocant) Godefridi nepote, solio dejectum
tradant. Albertus Abbas ad annum octingentesimum et septimum ait mortuo
EHemmiugo, gefrim etmonem, cum de regni primatu convenire non possent, praelio
sceptruu partitos: idque tanta animorum pervicacia, ut plus minus uudecim Danorum
millia uno conflictu ceciderint. Rege utroque et spe regui et vita exuto: ita tamen ut vi.
ctoria quam vis cruenta Aunulonis partibus cesserit. Hicmo scriptoribus Francicmuo,
dicitur. At, nuso Danicum vocabulum interpretatur: Saxoni enim go est, quod
umlm Danis Cermanisque siguificat. Filium fuisse Olai, consobrinum vero Sivardi ex
Saxoue eoden est iuntelligere.
p.96
HARALDUS et REGNERUS
REGES.
PORRO a partibus Ringonis, qui vicores supererant, in Haraldum Ringonis filium
et Ragnifridum (Regnerum Lodbrogum Saxo vocat) Sivardi filium communem regni titulum
tranftulere. Sed ut esse potestas omnis impatieus consortis solet, ita et hic perpe
tuae iuter utrumque et lites et dissidia viguerunt. Pulsus primo ut tradit Stadenss, ab ha.
raldo Regiufridus mari fortunam tentare instituit, piraticam longe latequeper Hybernias
ac Scotiam exercendo: Atque inde looginquam militiam ingressus Hispaniasque praeter, to
vectus, non quit donec ad imare mediterraneum longo circuitu pervenisset omnesque
circumpositas regiones una cum ipsa Constantinopoli divexasset et tandem eodem re.
menso itinere in Daniam cum admirabili victonia redijsset. Haraldus interea defuncto
Carolo, cum Lodovico imperatore inito foedere, ipsius copijs adiutus, reguoque potitus
est. Missi tunc simul nouine imperatoris ad pacem regni solide conftituendam, praeter
Theotharium, et Rotmundum praefectos. Ebbo Rhemorum episcopus, qui eadem tum
opera complures Cimbrorum Christi Euaugelium recipere atque aqua Baptismatis lu.
strari persuasit. Sed in patriam, ut dixi, regresus Megnerur iteratis praelijs victum Aurcdx
regnoque atque omnibus domciticae opis praesdijs spoliatum ad Ludovicum Imp, sibi
am foederatum externa maioraque auxilia circumspicere compulit: ut refert fere pluri as
busque exponit Saxo noster. Alij quos inter ad annum octingentesmum vigesium
sextum Stadensis.Francorumque annales, a filijs Codefridi ejectum reguo voluut, ac tum
demum ad Caesarem Lodovicum in extremis rebus suis confugisse. Eum vero nt advenisse
imperator intellexerit haudquaquam foederati ac supplicis preces respuit opem etc
auxilium largiter spondens, modo ille vicissim Christi cultum eiusque nomen ac baptisma
susciperet. Lodovicus enim ut erat fortasse bellicis laudibus patre inferior, ita summo.
imo multo maiore, quam pater amplificandae religionis Christianae ardore accendebatur.
Haraldus ergo his acceptis condit ionem haud penitus sprevit: praesertim cum impera.
toris auspicijs inu regni sedes reducendum se intelligeret. Itaque Magunciae primus Da.
niae regum uua cum uxore ac fratre Erico alij sque regui proceribus per bapristum Ctri o
sto nomen inseruit. Atque inde acceptis ab lmperatore Saxonicis traus Albim praefectu.
ris in territorio Slesvicensi Deo dicandam aedem multis impensis soliciteque molitum Da.
nici annales testantur, quamvis et idem post habuisse exinde Christiana sacra et infamem
eorum desertorem evasisse adiciant Quod, tamen ego uec apud Adamum Bremensem
nec Stadensem Abbatem neque in annalibus Francorum reperisse memini. Haraldi fra.
ter Eiicus missus ab eodem Lodovico in orae Frisiorum maritimae possessionem cum ut
ipsemet liberaliter se sustentaret, tum ut limitem imperij tutando piratarum incursiones
propulsaret.Frisiae illam partem quam assiguatam ei inter caetera scriptores consentiunt.
plerique Mutri appellatione afficiunt, bboui Emmio in Frisiae orientalis descr iptione
chorographica AQustringic sive uric appellatur. Estque ei duplex ssucdau et Tunsudone, o
Populus ipie usttrmuen vulgo dicitur. Quin et eum Orientalis Frisiae tractum. Danos
adhuc suis temporibus tanquam legitime sibi debitum, exegisse Adamus Bremeoss alij.
que testantur. Quuamvis interea nec inficiandum, qui et reliqui Frisiorum tum unomine
censi Erico duci dicto audientes fuerint, cum praesertim referant annales Pithaeani ipfum
cum fratre Haraldo Dorestadum. (hodieque ad Rhenum in dioecesi Trajectensi uotum
oppidum) jure fiduciario Ludov ici Pij benetcio possedisse. Hoc propemodum tempo.
ris tractu, anno scilicet octingentesimo vigesimo octavo. Ludovicus Imperator Ansgarium
e Francis oriundum, virum virtute et doctrina conspicuum cum Haraldo Danorum Rege.
suadente quoque et petente id ipsum haraldo e novo coeuobio Corbeiensi a se nuper
uxta Visurgim, ad aemulationem eius, quod erat in Gallijs, conditoevocatum in Daniam o
ad praedicandum Christi Euaugelium demiserat. Multos ibi sudores multaque pericula
dum tolerat, maguam interea plebis multitudinem ad veri Dei cultum veramque religio.
ueu traducit, operam conferente, quem sibi collegam laborumque socium assumpserat.
Autheberto. Verum saeva mox tempestate ab idolorum patronis excitata, cui cedendum
videbat, io Cermauiam regressus Corbeiensi monasterio se reddidit. At Ledoricus insi.
to sibi pietatis melo incensus, post annos aliquotanno uimirum octingentesiumo trigesimo
tertio, probante et favente, quem circa se habebat, ecclesiaftici ordinis senatu, archiepis.
p.97
copum eum contituit Eamburgensem eiusque curae septentrionis populos Duxur. No.
egur. Suer, r et qui his omnibus ulteriores sunt nd. Crenncosue Chritti do.
ctrina ac pabulo imbuendos pasceudosque commisit. Consecratum a Drogone Metensi
episcopo chronuologi ad iciunt, astantibus et assensum suum interponentibus Othgario
Maguntieus.Ebboune RhemensiHattone Treverensi itemque Bremensi et Ferdenum episcopis.
Quo aurem, haberet locum certum, quo se, ingruente tortassis circa Albis easquo
regiones persecutionis procclla posset recipere Tumboit: i apud Belgas Brabantiae reftugium
et veluti asylum illi exitruxit additis rerum necessariarum reditibus. Sed haec prolixius
propiusque edocebunt quibus tum a Lodovico donatus ornatusque est, publici iustru.
ue nti tabulae. Quarum hic formulam subiungeudam, vel ob aevi illius autiquitatum stu.
diosos, omuino praetium operae iudicavi:
oine De c uvctor it se Csti. Luucur dnofvore propiticnte ceetism
perotorsugutu, tieccu cyuefueuum notr ece / ttctibur proectivesuerem esse.
temras vtortus oxtrt uto gr d deditom generottr provention equum dguu:
terinett Eccee cot / oc, ctoue tolicae, quem Cbstursuo pretioso / gune redemit, eomque
ns egedm tedque com / it pom sollicitmn cunt orteterere curm ut in eits
pe e exototiee cogm exiteomur igentiom, nos eus nece / tten ve utitotems
ote dututem pertinetiur rer, ouo necesri uti proo / ns vs / tut, circosn.
e De eccese is pr / enttr / ciuicet fturi certm ese olmur, ulter ui ordinnte groti
trer in deturoyusonoritu in prtitur / clcet, igentitus Donoru, ueoum, vorugorum, ur.
s. Coennorum esnndum / cnum, crnorum, omnum / cptentrionc / ium oriex.
tuuu notom maguu cets grat, redcotiovr / te ccqu / stionr ptefecit oitumito ut mutttufic
inde c fem bvt coners mysteric cestic Eccescitcoque / id eserabil / ter expete.
rent, e cdomno Deo noitro er mmenss perslventer extolinu ut / trr teporiur c / tuis.
sum Ecceum / / oscm vdeicet / m in ocr ignot / siut uotori otque prften. Quomotrem
o cu cerotus ceteri / sue no / tn ipen / e / lus donc Deoignom cruenter cusm, ui ne.
ceoriom tque fuure Eccesi dtti proecturaom dgu dximur ut ocu ptum nut r in.
dur, eedentir egeremu, emircbepisopuiem, perc str utoritut preceptum / tatuere.
ms ne omner te ortoe eterm vte puiul ficiiir ueriu / que cpere voerent
otieutessbtr grutiom pre / nitu vesocs uderent, nsper c / mgnoru progento: rum not roum
scro / crond / tuionotrr i debr nuqum ecerent, rogenitor eim oter griose memorie ccru
omnem xenicom Eccesuitice regioidtugumque crit cusue terno Donorum
utque icovorum, cora feroci / ferro peromroct, u inter r vtrosque getec Dunoumsse xneo
timom c xoie portemtum in doers tericulr temporustur ecet sinituutus, in.
teriacentem perpicen Fot / fecie iiemseemen ecrevt Ttunsobicm une poqouom terrom
rsorum xota cptiitote umob muitom perfdm ips sficnitut iutir potrotom per
eytenni pss et ne our ie orlor / eretr Ereerto comiti rettuere prceperot non m
icr eyscour comittere voute e sum eoranm / ncsi encepr purochum encret est
revt Cuoille purtir quendm epscoum Anscharium omine drexit u primitiom Eccsessm
tie cosecraretse edem Eccelie scrus reliquuus c piur Eccessticu mueto pi rg tote / ecicdite
cetimore curut, oitmodm ero capttr otatom u prociom unu: conentiiis enem
purociom, cuidm prrytero erooath nomneeciusiter commencvt uem uierse runsino.
r Ecceine d ruum reuerentur entium vet quiu sucrundr dbuc genti / ibus ocur ile redebo.
tur yvtimu, puuerut conscro n episopum ut ps occcsone e / cutoritate summ in psr termns
geeieu / editote precdccni / sd tipicoretur Ecceso iciorum ipsus nitctc Epicopo.
r ti dtituin cura no eebot surrere per o. Deeguot etium eidem prerytero uou.
m Eccesum ounac catom, uteur eidem co pericu circudatoferet / uppienentum, e
uu toxcrotionem m di cri veiox ex bac ce trntus pi gemtorr triferi probibut: Ego
tes enim vna ceentic in sedem reg ipsur sverut tum in mustt reg egoti sterem s
e pretm ptr u tude vet regi ifrb ms ccute cttenerem prordtaom purcio
vicr iscps iuterim: ei. Ne cutem pter / ura dcta Ecclesustico ura ingentitus
vtte u pryter tvtum pii getor c ne eiu udium iiifem vrmoneot, sftuimu
x c consens Ecceso prorefeto vii i regitSuxic trr / bicm in co tncutoan.
uent rt cm te ani: et pi vigor cttere erctietipue
c t pun preee: iter seen per iP Du Metes s. / ancte ptie
ilvr tteicipum. Eee ers. Hutto
praesulis Anscharius fecimus Archiepiscopum, adstantibus Archiepiscopis, Ebbone Remensi, Hattone
Trevirensi, Ottigario Moguntiensi cum plurimis alijs, generali in conventu totius imperij nostri praesulibus
p.98
congregatis: adsistentibus quoque specialiter ac consentientibus atque consecrantibus Helingaudo sive Villerico
pcops: quitu m icte Rurocbi puorter r puotre nstro i o coenatus vrecepi.ur,
cui viedcetnscborio, tam notrao quom snto omcno cutoritote unc Deo dgomn pefots
gentibur commsimur egotioem c proum vgor cnere ecreimus. Et quuo coi preterto
ccutor nrfict i fturo ne uisuum piscoporum oliqumsb Trunsom ve cicui in Herecc
vicet potelutcm certo limite circumsrptm ee voluur videicet bio ns or usj c
re oceo / usisum per omne scum provmom us: / ore uod rietoe ccnt t per oxes
predictos aotioer / eptetrioir, omer quo: pudet rosve / to do post cstos cltus.
info termnor eiu / enim Paroce pomu, ut tranrdiucn cs s Fagunor yuisepe timen.
d est i l oci occustore queont. Et ut c nov coscio ptericus in o ceta / sstere vusent, to
uordom celm surnolt ocot tom / uic nove quon eiuse rcepicoiscceorumjsor.
ingentiur segotio perttere srturam cnftrom tre: so perpetum ercee ds e.
nmur Mc / e / tcti, r ta: p tfutesd om dii vuterys pei / ims fensoe c inxi.
tot tuitioe olbmuc t consitont vt scent veercircbiepiscoo prdco / uu / /: succesoritur oc
omni clero / u eorunem / regimne con / tituto quuete i De ervitio egere pro nor proe: oitra otue
ltatu toiu mter / triom msericorom exorore: tt ec cutberitu / vgoer perpetm.
tinectfirmittem mnuu proprister eumfrvmur / sgiii notri pr / soe / sgnuriu / imur, fir.
uimorur notcriu u vceeoon reconouit. Doto id My, nmo xxi, imeri omun Lui
piiim uguit sctioe xv, ctumsqugroni Poctio egio, i Dei oine feliciter, es, s
Domxiu noit ses Citi oooxxxiv.
KKK
Accedunt illis regorij quarti Romani pontificis literae, quibus vocationem Ansgarij
ab imperatore et epilcopis tactam auno lequente ratam st habere demonstrat. Eae in
hunc modum scriptae fuerunt:
Cregoriu pi / cqusruuseroum Dei oumfelium dgnoscentiecertun ese voumu, uitet
leate veor / neceet / / tur ex crolu temyore predecesorum notrorum dmo otu / nit.
eten oxonu / scro custuituun: briti, quo / sive c seue eit, us: teruno Dnm
ie tlvoru, cvrd feroci / ferro pero / nuus ocuutstimon: regu psuc porten truonscdi termotiferopognorum
pericusa cotitutum videucet ne cd ritum reaberetli ve etom qeoo ru
is uduc gentiur cpti / mo idvutr, prororio pscqpo rigre fundare decreverat, sed quia mors effeftum
vroluertuccedente euc precelent / imo / uo.Ludico mperotoreuguo, pium / udiu / scr o
eutori / s esc citer impett, que rotio ir per venerubiler cofu, s Vemvdm piscopu, ec
no Ceroln comitem ve mm veeruvem resata est conrcnca, os itu oem ibi eo dcm
sfututom prvidetim cognosteter, initructi etiom pre / seticfraetrir / ii ntnnscun prim N
ingor piscuyi per nnur Drogoir Mseteni ecopi co / secrotinctum tudiu mgnoru spero.
tor: tum prst: outor / tte qun etim po onotone more prdeceo / ostrorm vdore dcretnu
uteuu tunto t / o: tate funtu predctur uur ter, euquescce / vre uc rondr piedi.
r i / tetec te / / u tentmeto iuo oidorer etunt, ps / u tru icm ctum.
rium uccgorer eu egotor in ou circumuquegentitu enorum cum oruegoru or.
rie. Croesoorum fe / ingonorum / luorun, cric / orumcocorum, nec no ou um pte.
triooiu rientoiium otioum uocunque moo nomnontur deegonur posto cite ectoeo
er cortur c cofaeioe / tti Petnpooi si / uruesuccesriur vicemn norom pertetuo retis.
am pucomque cvnge / on tnuimur cuttoritotem pmue / m. Norcoingorum fmen.
burch dctom i / onore uiutorit, eusue inteerote genetnci Mori consecrotumrcbiepiscopa.
em ese ecretmur, cosecrotionem veri ocercdotum dec conscronti numeru exgentiu ent
scroe osotie protdentie interim cotutrenui vero praedicatoris persona, tuntoue cio pto
in sccessoe / ener eigotur oma verem o veerci prncpe aoc eo gm ocium epututa otra
etium cut / oritate pio eiu votoromi onemi: re / stentem vei contradcentem atue pir notv
stuir quo tet moo insdontem notemot mrone percutimur t pterpetu ultioe reor dcdoic
srte domnuomur t culen postol c more prececesor otrorum consom Dei po efettu entes
d vers / nc inde portii tutiur mcemu. Et quio te crme fiiinsuri, dvio cemento
noo insede dtosut, esercbiepiscouor puu od mrsoeo ceuca triumus, e
ii i deur tr uti srgm. Sonct ritus vitom tum censeore dgetur ien ctque pst
Huusscu cmoritudiem od perpetum perxcot ectitudiuem, me, otu, r.
s iustructus Ansgarius difficilimo operi acciugitur sed numine tam pius et hooe.
stis uatibus aspirante labor illi omnis dulcis fuit, praesertim cum et fructum
uberrimum indies persentisceret exsurgentibus passim qui Christo nomen da.
rent. Nec interea desitunt Dani fortun aleam iacere. Namn parata baud exigua
p.99
poris classe ex intervallo Angliae littus invaseraut. Res Egdertur re intellecta mili.
tem confestim coegit hostique obviam processit. Sed praelio inferior ac multis suorum
desideratis, vix ipse cum paucis elapius est. Dani auteum etiamsi superiores se scirent, trepidi
tamen ne in hostili solo insidijs circumvenirentur, a persequendo destitere. Cude.
reparato mox idoneo exercitu Egbertus contertas in hostem copias eduxit commissoque
iterum praelio fudit paene universos ac fugavit. Difficilior in alliarum
littora exsceusus fuit, quod iam exemplo patris Caroli de quo supra tmonuimus, portus
omues atque aditus maritimos militaribus praesidijs circunmquaque obseptos teneret
Lodovicus. Flandriae tamen oras Mejero memorante nec sic quidem iutactas reliqueo
ruut furtivis scilicet expeditionibus modo has, mnodo Sequanae ostia infestantes: sed prae.
cipue in Aquitaniam se effudisse author est Aimonius direpto ibi vastatoq vico Bundij
vocabulo. Et haec quidemut innui, elaudestine et subito ab illis perpetrata, dum vel per.
sstunt adhuc cum rege Francorum intra pactionis leges vel potius dum contentionis
etiamnum fuuem cum Codefredi posteris Rex Haraldus eique associati domi ducunt.
adeo utjustas tum classes moliri et in longitqua terrarum mittere cogitationes haud vacuum
fuerit. Sed istis paulatim pacatis, et mox exortis in domo Palatinam intestinis dissi.
dijs, miserrimus imperij Francorum status subsecutus est. Nam hinc imperatoris flijsum.
ptis in patrem Lodovicum armis inde classicum canentibus episcopis eo illum adegerant
arbitrio ae nutu eorum sceptri diadema deponere intraque coenobij conclave se continere
o necessum habuerit.Et licet haud multo post in iutegrum restitueretur, alia tamen atque alia
discordiarum ac simultatum iuterna mala suborta qu civilibus mot ibus occasionem
praebuerunt. Dani Normaunniq laec eminus speculantes se quoque pactis conventisjam
exemptosaut saltem novas conditiones resumendasaequumjudicabant. Chronologi et
prae sertim incertus ille annualium scriptor a Pithaeo primum publicatus hoc insuper habiti
toederis tempus retert ad auonum oocovit, aitque per negligentiam tuptum: sive incuriam
hanc intelligens limitum custodibus imputaudaum seu potius Palat inorum socordiae hoc
certe idem adicit tum continuo invasa a Normannis Francorum castra direptaque palam
et sine teciale bellum aliquandiu intermissum quasi instaurare parantibus. Quin et con-
flatae extemplo navales copiae iuterquem duces divisae velutijustam expeditione modo Ger-
maniae modo Galliae oras infestas habuerunt. Tuuc Batavorum. (lorstadum vulgo / vastatum
atque cversum: incensa Anderpia: et Vittha (modo vera sit Chronologi Pi.
thaeani seriptura) celebre ad Mosam emporium ferro similiter et flammis deformatum:
Frisijs vectigal imperatum exactumque. Et anno qui fuit octingentesimus trigesimus
sextus. Valahria quoque, elandorum insula reddita isdem tributaria, trucidato, praeter
alios limitis comite bginhardo una cum Hemmingto Halpdani filio, dum se forti ssime
di micando singuli defeudunt. Ibique aliquandiu commorati exacta prius ab in sulanis
iugenti pecumiae summa iterum ad Dorestadum prox imosque ei Frisios vires suas atque
arma convertunt. Qu res inprimis L, odovici Imperatoris animum accendit inj eeitque
de classe sub anuum proximum instauranda cordatissimo principi deliberationem. Sed.
o ipso partim auimi aegritudine ob filiorum discordias partim senecta et morbis minus
alacri inhiberi haudquaquam Normauni potuerunt, quo minus inchoata feliciter persequerentur.
Ac primo quidem tentati qui proximi occurrebant Frisij inde Rheui
faucibus fraenum imjectum et ipsa Agrippinensium colouia obsidione vexata. At deni.
que Nordalbingorum metropoli Hambourgo (quod in regressu ut videtur, patratum)
excidium et solitudo illata. Siquidem hanc universam vel incendio vel ferro una cum
bi bliotheca librorum veterum thesauris instructissima consumptam Abbas Stadensis
et ante eum Adamus Bremensis sub anuum octingentesimum quadragesimum gravissime
conquerentur adiicientes, ngurium destitutum omni prae sidio cum paucis aliquot
nudum ac nudatum evasisse. Heloldus summam tum temporis Danorum potentiam
o agnoscens ita de rebus ijsdem verba facit: Ea tempestate scisso per discordias fraternas
imperio, primi vel praecipui Danorum populi, viribus et armis praepotentes, prius quidem
Slavos itemque Fresoues tributis subiiciunt, de hinc classe piraticam per Rhennm subvecti
Coloniam obsiderunt: per Albiam Homer funditus exciderunt. Inclyta civitas et
reccens ecclesiae structuratota incendio disperijt. Quin et Nordalbingorum provincia, et
quidquid flumini contiguum fuit, barbarorum direptionibus cessit Saxonia taguo teri
rore concussa est. Sanctus autem Anuscarius Hammenburgensis archiepiscopus, et
ccteri praedicatores in Daniam et Slaviam destioati maguo persccutionis fervore
p.100
sedibus suis pulsi sunt, et usquequaque dispersi. Praecesserant jam ante Lodovici Augusti
exequiae, qui in iusulam Ingelheimensemjuxta Maguntiam valetudinarius delatus, ibi ad
t. Iul, anui antecedentis animam coelestem Deo reddiderat cum filiorum manimum
Lotharium ornatum imperij titulo Italiae. Lodovicum Cermaniae. Pipinum Aquitauiae.
Carolum natu miuimum haeredem Galliarum instituisset. Quam tamen regnorum divi.
sioneu cum praesertim Lotharius ac Pipiuus, ut iniquam udicassent funeitiscima inter
fratres concitata sunt bella ij sque factum ut euervato atque in partes scisso itmperio ve.
luti classico sit excitus Aquilonis populus, necut ante clandestinis irruptionibus, sed justis
copijs classibusque regium in modum armatis vere formidabilem se faceret. Accedebat
praeterea quod notat aevi istius synchronus Nithardus. Lotharium tau effero iu tratres ro
Lodovicum et Carolum tuisse animout ipsos paganos iuterque eos Normauuorum praecipue
gentem suas in partes pellectam traductamque ad utriusque regnorum confuia in.
festanda sollicitarit, proposita ij sdem publica non tantum exorcendi pagani smui libertate.
sed et christianos quoscunque lub Lodovici vel Caroli imperio agentes dispolandi ad li.
bitum immuuitate. Itaque terra marique in rem suam intenti occasioni nuspiau dee.
rant direpto Cantvici muuic ipio atque inibi transmisso pelago etiam Hamuicum una
cum Nothumv ico cadem expeditione depraedatiut memorat iteruu Nithardus omissa
tamen regionis, in qua haee sita uomenclatione. Sed levior haec clades illa: quae vix bien.
uio post A imouio teitante ad annum oooexLv. Caroli regis opes miserritmis imodis afli.
xit. Regenarius enim. Rorici Danorum Regis auspicijs majore animo ae vi ad littora ao
viciua claslem applicans modo risiam modo Flandricam atque ultimo Gallias aruis in.
festas habuit. Ad oitia Sequan delutus, primo Parisiorum civitatem iucursavit, mox.
Cermaui monasterium depopulutus, ad Melodunum Senonum opidum ignue et flammis
devastandum se vertit, prius quae iu urbis erat conspectuinsula suam in potestatem reda.
cta. Tandem etiam praelio cum regijs copis inter Sautouas et Burdigalam commisso.
superior diseessit. Siguino Vasconum praefecto inter pugnuaudum cae so ipsoque Rege Cal
vo vix aegre per tugam dilapso tanta omnium consternatione ut iugeutis pecuniae sum.
mum in publicum collectam. Rex gravioris belli metu mercari ab ceo pacem coactus fuerit.
Addit miraculum Aimonius Raganarium scilicet, dum se suosque adversus Calvum suc.
cessus et hanc praecipuu S. Cermani divastatiounem Regi Roricojactaret diceret: plus o
ibi mortuos quam vi vos potuisse quod solos sibi divi Cermani maues occursuntes habuis.
set, continuo collapsum atque iude post triduum expirasse: Ex oommilitonibus quoque
permultos, qui sacrilegas aedi manus intulissent, dyienteri extinctos. Hunc genariu.
Aimonio dictum, regeu esse egerum Lotrogum parum amubigam: licet Saxo, qui eum quo
que peregre fato suo functum ait, paulo aliter narret, et ab Ella apud Hibernos truculentis.
simam nece confectum referat, ut inde dicemus. Quis autem tidem Aimonio oicus Rex sit.
cuius ista auspicijs Regenarius gesserit, ex Saxone codem aut actis domesticis nuspiam liquet.
Mors vero atu: exitus Regneri cui usmodi Saxoni memnoretur, quamvis aliquid quoque de
eodem mox dicemus, ita verbis illius refertur: Hellam apud Hiberuos Regnerus classe
adortusjusta omuipotentis animadversione manitestas detractae religionis poenas pepene
dit. Comprehensus enim atque in carcerem conectus noxios artus colubris consumendos
advertit, atque ex viscerum suorum fbris tristem viperis alimoniam praebuit. Cuius adeo
ocinore, cum cor ipsum funesti carnificis loco, coluber obsideret, omnem operum suorum
cursum animosa voce recensuit, superiori rerum contextui hanc adjiciens clausulam, si suculae
verris supplicium scissent, haud dubio irruptis haris afflictum absolvere properent. Quo
dicto Hella adhu nonnullos filiorum eyus vivere interpretatus, quiescere caruifices, amoverique
viperasj ubet. Cumque satellites perageundae jussouis gratiam accurrissent. Regnerus
imperium regis fuuere suo praecesserat.Quenm quid aliud quam duas inter se fortunas par.
titum esse dicemusalteratm quae ei incolumem classem, propeusum imperium, prae cipuas
piraticae vires ad iceret: alteram, quae claritatis ruinan, commilitonum neceu / acerbissi, o
ium vitae exitum irrogaret, cum ipsum caruifex venenatis belluis circumfusum, eo cor.de,
quod adversus omne discrimen immobile gesserat, aspides exatiantem videret. Itaque ex
speciosissimo victore ad miserabilem captivi sortem deductus, ne quis nimium fortunae credat.
edocuit. Sed haec utcunque se habeant, ilud sane chronologorum etiam aliorum assertionibus
constat, haud minora, ab eiusdem Regneri socijs iu patriam mox reditum patauntibus Flandriae
Frisiaeque oris illata detrimenta.Cum briss praesertim tribus commissis confictibus, cum ptituo
certamine victi essent, reliquis duobus, validius instaurato impetu, superiores evaserunt.
p.101
Atque inde regione omni atque incolis circumquaque direptis prostratisque onusti
opimis spolijs ovantium ritu suos ad lares regres: invaso prius vaitatoque castecllo, cui uomen
Hamburgo ad Albis ripam in Saxonum cootoijs collocato. Quubus alijsque de causis
veri simile et Regen mox Lodov icum cui ut ante mcmoratum sortito obveuerar
Certuania Regui comitia Paderboruae in ipiam Saxoniam sub aucunnum indi isse. Ad ea
certe non moo tratrum eus Caroli et Lothari nuncij sed et Normannorum legatuoues.
praeter Selavos et Bulgaros, frequentes adtuere. Quuiu et interquiev isse ex inde et quasi re.
spirasse paulisper cos comperior, inita tum forte aliquali inter Lodovicum et C arolun
cum imperatore Lothario recouciliationis pactiont: nisi quod auno interea octingeno
tesitmo quadragesimo septimo Dorestadum tertio ab ij sdem tentatum flammisque foedatum
Pithaei anuales iuiciant: atque aono vicissim prox imo circa Cal. Octob, iterum geue
ralae a Lodovico Magunciaci habitum placitum: in quo denuo praeter tratrum ipius
Slavorumque legatos ttiam Normannorum proceres benigne excepti dimissque. Vali.
da per ea tempora clallis eorundem ad littus Ri spaniarum profecta oram univ ersam Galle.
ciae inte itam reddidit, dum ope regis Ramerici txustis septuagiuta oavibus, ad mare re.
gressi sunt. Qu cladi superfueruut.Nerio promontorio luperato a agi oit ium iuvecti
Olissipooem urbeu, quae ad Miaurorum diuionem redieratomni be lli in uriam fatigaruut.
Atque inde aucti classe et viribus Hispalim obsederunt, uditauos agros et A ssiduuiae finesablatis
opimis praedivastarunt, auri, qui praelij fortuuain teutare sunt ausitribus
o coofdictibus magno uumero suut coe si. Ad extreium cum diutius ijs locis consedissent
etam nova arua in adversum moliretur Aderrhanus, magua gloria parta, spolij sque ouust
discesserunt, hinc cum ageretur aunus octiugentesimus quinquageiimus.Ericus, quem
cum tratre araldo conctdente Lodovico pio, possediise aliquandiu Dorestadumjam
supra indicatum, poit excessum Augusti obitumquue ipsius Haruldi apud Lot harium im.
peratorem proditionis crimine sed, ut fama vulgavit falso insimulatus conpre hensusque
et in vincula conjectus sed elapsus mos cuitodia ad tratrem imperatoris Lodovicum Cermuauiae
regemut iibi conluleret salutisque praesidium inveniretingenti festinatione con.
tendit. Quo cum pervenisset essetque iu tdem ac clientelum eus am admissus eo con
festim Sax oniae tractu qui est Daniae quam proxime conterminus, non uolente Loo
dovico sedem sibi ac domicuium posuit, bi dum agit, coacta traductaque i suas
partes populariuo haud exigua manu, fortunam mari tentartac Lothari lmperatoris regiones,
occani borealis littoribus confues, hostiliter invadere ac divaitare aggreditur. Et
mox per Rheni flumiuis oltia subvectus Dorestadum per vim occupatum, invito eodem
Lothario bellijurt posscdit, nde cum exturbare eum absque maniteita suorum clade
imperator haud posset per legatos cum eo agere coe pit: Actaq in huuc modum res est.
ut imperatori recouciliutus inque fidem reccptus id operam daret ne qua fraus regio tributo
caeterisque ad aerarium pertint ntibus uegotis obveniret ac denique ut imperij li.mit
es, quibus eiset praepositusa piraticis popularium praesertim iucursionibus tutas atque
iu violatas praeitaret. Quibus ille conditionibus acceptis, gnave fidelittrque quod promi
o seratexecutus ormanuos undiquaqu a Rheni Frisiorumque aestuarijs seclusos arcuit.
Quo ex inde factum, ut ad Caroli pomaeria opesque convers priio in Galliae maritimas
oras atque inde ulterius missis aruis, ad interiora quoquec euidem regni pervaderent. Siquidem
l uce Codetredo Regneri Lodbrogi regis ex Lathgertha tlio (quem stcundum
nominandum putoaspectu prioris, de quo supra dictum) opulentissimas Fraucorum ditiones
per Sequanam ingressi nihil poene intactum depraedatione reliquerunt. Quoruu
expullioni imperator Lotharius in auxilium vocatus, fratri Carolo sie mora se stitit: ad.
ductisque aux iliaribus copijs, paratum se promptumque satis ostendit cum hoste in omnem
cventum manus conserere. Sed Carolus mutatopraeter expectationem consilio ipsun
Code fredum totumque eius exercitum in regni societaten acccpit bona Neuriae par.
o te eidem ad icolendum attribut.
Ss i v A Ru v R E x.
KKK
E dum foris peraguntur domi rerum poticbatur Codefridi ex alio thoro f.
tr Sivardus. Qui quod anguinuo obtutu esset n, d id est, cguit ec appel.
latuu authores teftantur domeitici. Erat autem Reguero parre natus etam fato functus
Ericum adoodum infantulum magis naturae quan regui baeredem reliquerat, quippc.
p.102
de quo memoravimus, Haraldi frater Ericus, postquam multo nunc tempore externa arma,
modo ut hostis, modo ut socius imperij circumtulissetsive vi et sponte sua, sive ab altera
dissidentium parte in patrian evocatus Sivardi solium, posthabito eius filio Erico, ut
inoreuni, sibi occupavit.
E R v v R E x.
v v
ergo Ericus regno potitus uec a Christi fide maguopere alienus, utpote Maguuciaci
ut memoratum baptismateam ante initiatus, identidem ab Ansgario apud Danos id
temporis agente, compellatur: nec, ut habent chronologi. Chriltianus tum tactus sjam o
eni, quod indicatum. Mlagunciaci Christo nomen dederat) sed magis magisque in vera
fide ac pietate ab eodem Ansgario firmatus, templum, in quo Christus doceretur.Slesvici
conftituit. Promulgari insuper publice fecit Chritti nomen quicunque allumere, vi.
tamque ad eus sanctissima ussa vellet componere id liberum eise omnibusque permitti.
Eaque occasione infinita gentilium multitudo, relictis idolis, Christum confessa memo-
ratur. Inde ad Sueones quoque authore ipso conversus Ansgarius, actaque et ibi fideli.
ter Euangelij st mente haud exiguam laboris sui messem reportavit. Non debet hoc lo.
co praeteriri silentio enaldus ormannus, uti eum Hrancorum annales nominant. Hic
superioribus annis Erici heri sui iram atque offensam tempestive declinans ad regem er.
muaniae Lodovicum contugerat. Cujus auspieijs cum eiset non tantum perbeuige acce, ao
ptus sed et baptiatus quoque et fidei nostrae sacramentis imbutus, lonurifice al: quaudiu
iuter proceres lrancorum aulque optimates habitus tuit. Tandem apud principes bo.
realium partium atque inprimis apud comites qui limitibus castellisque adversum lanos
erant impositi, de latus, quasi dubiae ac lubricae fidei suspectani coepit, nde et mox conceptae
potius quanm patratae proditionis uomiue, capite poenas persolvit. Quu cadem
tempeitate Normuanni duceutis quinqua ginta duabus omnis generis navibus aud risia:
littora inopinato appellentes terram uni versam populabundi percurrerunt, omnibusque
quae aut agi ferrive poterant direptisad naves se deuuo receperunt. Proximo uuteu vere
majora ausuriad Gallie maritima conversa classe post Stquan ostia ac portus bis ite.
rumque victricibus armis superatosurbemque larisiorum sollicitatam Ligeri quoquuc hu.
viorum regi uavales inecere compedes. Atque iude in terram progrelii mediterraneas
etiam impetere ac penetrare non destitere. Nam et Britones Galliarum in societatem ipsis
adsciti: Nanuetes vero Turones abaque vicina oppida vel occupata vel delolata rapinis
ac praedae victoris patuerunt, lpie Nannetum cpiscopus, dum rei div inae operatura milite
furente una cum opidanorum multitudine obtritus, incensa simul, praeter alia, inusigni
apud Turones aede, quae sacra Martino habebatur. Nec dissimilis Andegavensium tor.
tuna fuit: cum et ipsi derelictis penatibus luis idoneum propuguatorem non invenirent.
Carolus enim Rex ut abt mylio Gallicarum rerum historiographo est traditum ctiamii
ad defensionem serio le pararet, serius tamen et quod dicitur poit Pythia ac depugu:: ou
au praelio adcucurrit.A quibus quantopere dissentiat Albertus Stadensis, illi seculo vi.
cinior scriptor, paucis adiciam. Nam post alias Galliarum orae illatas cladestestatur eos
circa annum occiviui Sequanae tluvio iuvectos Parisijs obsidionem fecisse iilumq
adeo regem Calvum campis et castris exutum eo angustiarum ac necesutatis cuomuli ile
ut bonam regni sui parteu obtinendam ipsis colendamque concesserit: Nec illud modo
sed Lotharingiam tunc quoque ab ijsuem vastatam et Trisios denique invasos subactosq
Et haec iosuper in annum ut posui occcLvi, ab eodem relata: cuu Regino i risingenis.
Sigebertus ipsique a Pithaeo vulgati Francorum anuales quinquennio ante evenil ie con.
corditer unoque ore loquantur. Quae dum apud exteros geruntur, domi quoqu exsere.
re caput Bellona coepit. Ericus namque, ut diximus, contempta aetate nepotis et ogno.
minis sui Erici Sivardo geniti, postquam sceptrum eidem delatum ad se rapuisset, tanta us
clade inter eum et Cuthormum, fratris sui Haraldi filium, contectum est bellum, ut eorum
foque cum innumeris alijs interempto, regia Danorum stirps atrocissimis ex hausta cae.
dibus ad unicum superioris Sivardi filium Ericum redacta fuerit. Occasionem huusee
mali luculentius euarratam referunt Francorum annales Cothurmo nimirum suumis
jam viribus hoc agenti, ut idonea instructus manu regnum patrium adverius patrui perfdiam
fbi vendicaret insperato et praeter opinionem accidisse ut classis copiaeque lanorum
Normannorumnque qui an permultos annos circumquaque cum viciuas tum longius
p.103
positas regones fuerant depopulati, domum et suos ad lares regressionem facerent Eosque
ex disiunctissimis provincijs per quas belli et rei suae augend cupidine se diffuderaunt.
ubi it unum veluti classico convenissent de praeda, quam ex tot regum regionumque / ma-
nubijs ac spolijs conflarant, nter sese dissidentes tumultuari mutuo: et serram sqund di.
citur / reciprocare institisse: Atque inde a rixarum verborumque prolufouibus ad arma
et pugnas deuenisse, tandemque post mutuam suorum stragem discessisse in pates: Ea
rumque alteram Erico alteram se Cuthurmo militari sacramento addixisse: Atque ita
praeluio commisso, perij sse non tantum Ericum regem una cum adversario suo Cuthormo
sed militem quoque universum pene omne sque regiae ac Palatinae domus principes, uuo
10 excepto juniore Erico quem sola aetatis immaturitas tam funesto atque internecino conflictu
exemptum reservarat.
ERICUS Barn sive Puer REX.
ERICUS itaque interemptis omnibus, qui sanguine regio censebantur, solus superstes,
eorum infortunio ac clade ad regnum evectus ductaque Guthormi filia initium
imperij laudabile habuit. Nam paganismo adhuc imbutus in omnes, quicunque jam modo
sub Erico priori, adnitente ut diximus Ansgario, Christi nomen assumpserant, adeo efferum
se adeoque imiquum declarabat ut ecclesias circumquaque, expulsis Euangelj praeconibus
aut aboleri aut claudi vicissim praeciperet. Ansgarius nihilominus divino fretus
numine haudquaquam veritus ex Suetia am redux praesentem praesens adire coramque
verbis atfari. Quod et illi totique regno haud infeliciter cessit. Nai Ericus, salutaribus
eius monitis aure adhibita non modo errorem omnem et quidquid in animo adhuc eus
ferum supererat, paulatim deposuit sed expiatis etiam, quae cunque in Christi famulos in.
solentius comtiserat, se pietatis verum alumnum verunmque cultorem omnibus in poste
rum approbavit. Quit et edito in publicum mandato, religionem Christianam per uni
verias regui sui oras ac territoria promulgari singulisque serio ac severe commeudatam
laberi voluit, exstructa ad haec in Dei sempiterni honorem insigni apud Ripeuses eccle.
sa. Sed Ansgarius non tantum Hamburgensis sed et Bremeniium episcopus postquam
oia aunis circiter triginta quatuor borealibus populis verbum vitae fideliter depraedicas.
set, reguante adhuc Erico mortem obijt, relicto successore praeillustri ac multae pietatis
viro Remberto diacono, cujus temporibus Sigefridi quoque ejusque fratris taldani re.
gnantium apud Danos mentionem injici praeter Adamum Bremensem Francorumque
aunales ctiam Albertus Stadensis subindicat addens eosdem Caesari Lodovico gladium
capulo tenus inauratum aliaque donaria muneri missse pacem efflagitantes: atque inde
miussis ad flumen li idoram legatis, foedus utrinque more gentis, per arma firmasse. Euu.
meraut et ipsi plures ea tempestate reges sive duces potius qui patria procul lougiuquis
x peditionibus Anglorum Gallorumque littora inufesta habuerunt: quorum praecipui recensentur
fo: c: rtgur. Coefreus, yupur et sngnarur siveguerur filij omnes, ut vo.
olunt domestici authores Regis Regueri quem vulgo Lotrogu appellatum supra dixi.
mus. Eidem et oigefim una cum Haldanoam ante nominato alios: praeterea ut fe.
o / m et scrum attribuunt. Hic Regnerus Haraldiut supra patuit, praecipuus adversarius
um modo uconuibus modo Anglis alisque continua moveret bella videtur ab obitu
Haraldi, posthabito Daniae regno, aut liberis suis (quos ut indicatum plures habuit) in haei
reditatem relicto apud exteros fortunam quaesivisse. De morte eius quae adfert Saxo.
quod nimiruu post varios rerum eventus multaque discrimina carceri apud Hiberuos iu
clusus fame et colubris enectus interierit, ut et ante iniecimusnon consentiunt cum Anglorum
relatis. Volunt enim ille Regnerum (Lothebricum vocant) patrem Agneri et
Hubonis, cum aucupio plurimum delectaretur, hiberno tempore ascensa navicula, dum
o st udio insectandi aquatiles aves circa littus vagatur subita ventorum vi in altum abreptum
dua sque continuo noctes huc illuc agitatum, tertio tandem die ad Orientalium Anglo
rum littus pervenisse et ibi ob scientiam aucupandi ab Edmundo in familiam acceptunm.
et mox a servo Edmundi domestico accipitrum domitore, qui invidia motus quod se pe
riti orem aucupij Regnerum animadverteret, per insidias interemptum: Eumq famulum
cum ei a rege ob commissum faciuus venia uegaretur, in Daniam aufugisse ibique Ed
mundo infensum iudicasse Agnero et Euboni de patre admodum anxijs eum Edmundi
ussu necatum esse: Agueru, coguita patris morte, ira et furore accensum, sumptis con-
p.104
feftim armis cum haud exigua artmatorum manu in insulam properasse ad ulciscendam
paternam uecem: Cumque ad Anglos Orientales pervenisset Edmundum per explora.
tores compellari cura viist, pecuniatque atque alia uiui necc ssaria imperasse: Edmundum
vero responditse deliberaturum se si sacra Christiana amplecti vellet: Quo accepto, haud
multo poit Edmundi regiam ab Agnero occupatam ipsumque Edmundum multis verbe.
ribus exceptum ilagellatumque, ac tandem, amputato capite veluti martyrio coronatum
oppetijsse. Saxo vero ramaticus lvarum filium ultum parenutis nectm, idque uon in
Lduundo Auglo, sed Ella Hiberno, pluribus, sed aliter comme morat, lnter cetera autem
haec habet: lvarus pttitis Angli partibus, quum classem suam conserendi cum hoite
belli impotentem animadverteret, astum audaciae praeferens, Hellam acumine tentat, spa-
tium arvi quantum equino tergore complecti potuisset in sequeitr paci pigus txpostulans.
Et quidem quod pet) t impet ravit Rex euiu parvo preces star autumuans a
tanto loste exiguuu maguae ei loco expeti gratulatus est ratus perquam breue tergus.
paululun ruris occupaturum. At lvarus corio in exiles admodum corrigias scisluu ex.
tractohabilei exaedificand urbi agrum implicuit, lgitur Hella prodigulitat i pniten.
tia luccedentt, inaguitudinem cori lera aestimatione collegit div isam cuticulam rectius
quam incolumem mensus. Quam euitm exiguam soli cincturam credidit, amplissima iugera
latius occupantem aslpexit, lvarus vero conditae urbi abunde suttecturos obsidioni
comueatus in exit ab incdia perinde atque ab hoste defeusam haberi cupicus, l nterea
ivardus ac Piornus cum quai ingentarum navium classe supervenientes bellum regi na, ao
niteita provocatione signincaut, dque statuto tempore ex st cuti. Comprelensi ipsius
dorsum plaa aquilam ngurante afheij ubent, sae vissimum hoittm atroci ss mi alitis iiguo
profligare gauutntes, tc vulous impreslisle contentilactratam sulivere caruem, a.
li er pertmpto Hellam Bioruus ac Sivardus regua sua reduces petivere, lvarus Augliam
bie nnio tenuit. Hactenus Saxo. Sed Dani qui am aliquotits cui Auglis popularibus
suis (de quo in rebus Anglorum supra actum / manus conseruissent, modo arte et insidijs
modo Marte aerto rem agentes tandem cum Ethelredo rege collatis iiguis cooflixere.
Ivarus euim culdem ut dictum. Regneri filius ingenti clalie delatus in tumbri ostium
holtilem in modum terram circumquaque depopulatur. Ei occurrens teredus suos con.
festim in acienm cduxit. Dani haud uspiam loco cedentes apparatis similiter ordioibus
alacres appropinquant, ac signo utrinque dato concursum est acriter varieq dimicatum.
Perijt eo in praelio lvarus Cuus in locum continuo Agnerum et huboneu tratres, quo
rum et modo mentionem fecimus, duces Dani elegerunt. Eorumque aui mositate et itu.
dio exerc itus ex i enmplo reparari atque in gradum constitui cptus tuit. Decimo euim
qui nto poit cladem acceptam die recectojam milite cum Anglis denuo congre ili haud
dubia spe ita eos fuderunt, fugaruntque ut parum abtuerit quin ille ultimus ipiis dies consertndi
cum Auglis signa fuisset. Seu mox dum victor exercitus lat omnia divaitare
aggreditur insidijs Lthelredi interceptus haud exiguam stragem auijt: quanquau nec
A nglis incruenta victoria fuerit et ipii praesertim Ethelredo regi, qui vulnere accepto.
intolerabili tyus ruciatu brevi post extinctus eit. Tumulus eus hodie que Vinburuae, in o
virginum quodam monasterio, conspicitur cum huiusiodi inscriptione:
I n o L o C o i E s c i c o per us s. E r t t L eo
E is vv E sr s x o u i n r v is lA o
Do M i i CCcLxxii, r i i is xx iii, n E A s
DA O n n o o C C u ix.
Ethelredus fratrem successoremlred habuit. Quem circa haec ipsa tempora Dano.
rum copi, quae Londini morabantur, dum iu vicino vtnationi vacat, circuuciuctum vil.
lae cuusdam parietibus includunt llle re intellecta perterritus quidem sed occurren.dum
periculo existimans factus est irruentibus obviam. Verum a multitudine cum cire o
cumveuiri le intelligeret fugae coepit insistere collectoque quam ccltrrime idoneo ex.
ercitu iterum se Danis obiicit. Qui inde vim majorem pertimesentes de pace per lega.
tos age re instituunt. Pacis conditiones erant ut res occidentales nullo post id tempore
infestas incursionibus suis redderent, ac pacti servandi causa obsides darent. At illi haud
multo post religionem et fidem occasioni et commodo suo posthabentes Londino movent,
tuaximisque itineribus Exoniam profecti urbem ipsam vi capiunt. Est autem Exo.
uia urbs Devoiuae comitatus, loco praecelio versus occideutenm positaabluiturq flumine
p.105
Exi, quo et nomen habet, distaus a mari circiter millia passuum tria.Aluredus intellecto
violatum a Dano milite foedus obsdibus poena affectis subito iu hostem vadit. Danus
uequaquam regem exspectans, sed, relicta Exonia, praepropere Loudinum regressus ad
Sipenium pagum prope Bristollum castra posuit ibique circumducto vallo se munijt.
Qua re coguita.Rex de via paulatim diverteus hosteique ad certamen quasi provocatu.
rusuxta eum castra posuit. Dani, quibus satis constarejan poterat aut pugnandum aut
oppeteudum esse, uihil cuuctati ad pugnam se expediunt, dato utrinque classico, ad arma
clamatum. Angli sine siguo et ordine in aciem tumultuarie irrumpentes tanto im.
petu praelium iuchoarunt ut ipsa audacia terrorem hosti iniecerint. Deinde rari in
o confertos illaticum paucitas parum esset tuta respicere alij alios et undique pulsi coire
in orbem cperunt. Quod quantumvis e re orum esse videbatur, tamen urgentibus un.
dique Danis adeo in arctum compulsi suntut vix movendis ariis spatij satis esset: ita ta
men in globum coacti cladem haud exiguam Danis intulerunt. In ijs Hubo Agneri fra.
ter, de quo diximus, alique nobiles duces perierunt. Postremo Angli, qui corona hostium
ciucti ad multum diei ex omni parte caedebantur eruptione facta s in castra retulere.
Fuit eo praelio adeo aequo Marte pugnatumut neutra pars cognorit qui victi aut ctores
evaserint. Postea sauciatis cura adhibita caesique sepultura mandati. Dani imprimis
corpus Hubbonis magna pompam humandum curarunt. Locum ubi occubuit nbieton
ab historicis Auglicauis vocari author est Asserius Menevensis: Addeus vexillo quoqut
o eius dicto Ruufon (ita enim legendum non ev / o, ut est in Cambdeno / tum potitos Anglos;
idque vexillum corvi insignibus, veluti invicto omine, a Lotbrochi filiabus opere
Phrygio artificiose intextum fuisse. Inde coeptum iter pergentes Abyndomiam (qui locus
est ad Thamesiu Londino circiter milliaria quadraginta distans / pervenere ibique ca
stra locarunt: quo et Angli cum accessissent sua castra prope hostem metati sunt. Alure.
dus postridie eius diei quam eodem advenisset, copias suas satis auctas in aciem eduxit:
uec Dani extraxeruut pugnam, sedacriter coeptam viri liter tolerarunt: quippe tauto ira.
rum certamine gesta res est, ut neutra a patre emissa sint tela gladis pugna cpit et acer.
rie conmissa adeo anceps fuit ut non eum Danis aut notis adersarijs sed cum gente
aliqua nova videretur esse dimicatio. Iam cruor ubique exundabat, cum nox praeliantes
oppressit simulque certamen diremit. Cui parti victoria cesserit dubium habetur ita
utrinque pari virtute et gloria certatum est. Ad extremum debilitatis utriusque viribus
ad pactionem deventum, idque hisce conditionibus: ut nimirum Dani manus ab armis
abitiuerent, nullum Anglis aut palam aut clam belluu inferrent neque ex Dania novum
in insulam militem advocarent. Sunt qui tradant, ex eo foedore cuuctos in patriam Da.
nos remigrasse: quod tam a vero quam a facto alienum esse indicabant sequentia.Annales
Francorum, quos a Pithaeo editos habemus fere codem hoc tempore anuo nimirum
prae cedente octavum et octitgentesimum quinquagesimum iterum Erici qui Doresta.
do fuit praepositus mentionem injiciunt, quasi is Lotharij auspicijs, ducta in fines Nor.
mannorum classe cam regni Danici partem qu iuter Lidoram et mare est, ab Erico
o quem regem Danorum ijdem annales appellant, uua cum socijs obtinuerit. Plures fuisse
Eric i nomenclatrione interque eos praeter Haraldi Rlag fratremet alterum, quem Sivardi
regis filium diximus etiam ille subinde Horicus, sive Ruoricus chronologis dicitur, quem
inter Regneri Lothbrochi liberos regio quoque nomine clarum supra recensuimus vi.
rum fortem et qui Britanni ac Galliae orasut ante memoratum, suis armis saepeuumero
conterruit: Eum proxime secutus Hastingus alijs Haddingus regio similiter sanguine
vir, magnumque uomen domi militiaeque cum ob aninmi promptitudinem tum res prae.
clare gestas adeptus. Hic a rege Bioro costae ferreae cognomine qui inter filios quoque
Regne ri censetur, exercitus Dux declaratus, post Galliae borealis oras varie tentatas in.
structa cum classe Herculeo freto penetrato atque ora illa Hispaniae interioris praeter.
50 navi gata, Rhodanum ascendit. Eodemque vicissim uon sine clade incolarum regressus
Italiam petijt caput orbis Romam incursionc subitaneam aut territurus aut suam in pot.
statem redacturus. Suut qui tradunt in animo habuisse, modo omnia ex auimi sententia
successissent.Biornum Caesareo diademate ornatum imperatorem proclamare. Primam
omniu Liguriae claram urbem Lunam cum haberet in conspectu: eam Romam arbitr
tus inopinatam intravit. Mloxque dolo magis quat artis agendum ratusdelegit ex pri
marijs liuguae peritos qui legatorum quasi vice fungentes urbis praefectos inftituta in
bauc fere sententiam oratione compellarent: Reliquitus viri illustres Dauiai
p.106
natale nobis solum, non culpa aut crimine, sed sorte ducta et more gentis cum alendae
multitudini vix terra sufsceret. Multis maribus transmissis Franciam primum ingress
atque inde armis repulsi erravimus: Taudem varijs circumacti tempestatibus haud satis
uotam nobis regionem vestram attigimus nihil a vobis nisi amicitiam et lares hospitales
expectaturi. Facultates et opes commeatui comparando non desunt. Fas modo sit a
mari adhuc recentes vestris in oris refici paulisper ac respirare. Seuior quem principis
loco columusaunis gravis etjam viribus fessus tum et maris taedio fractus ante abitum
vitaeque extremum habitum imbui christiaunis sacris seque baptismatis fonte ablui deposcit.
Si quid apud vos pium propitiumque est miseremuini. His dictis respondit ponti.
fex Alienum a se et moribus suorum esse, lavacro salutis quempiam prohibere, illud po re
tius agere ut inuitentur atque allicientur etiam reluctantes ac dubij, ltaque principi vestro
vobisque li cordi sit pietas libere, inquit accedite ettesseram hospitalem commerciaque nobiscum
communia pacifici accipite. Hinc maguo apparatu lavacrumj ussu pontificis iu.
struitur accurrentibus ad novum spectaculum omnis sexus atque ordinis hominibus si.
mulque admirantibus virum Barbarae gentis principem ad Saera Christi testinantem.
O mius rite praeparatis prodibat auro oitroque insiguis Hastingus inuixus baculo ac de.
bilem (ut videbatur / greslum trahens. Sequebantur ordine longojuuenes aliquot hone.
sta veite ac vultu latellitibus ac militiae praefectis proximum latus claudent ibus. Mox
solenni ritu sacris initiatus fidem opidanis fecit sine fuco et fallacijs rem agi. Itaque spe-
culatus urbis ingressum ac moe nia contemplatus ad classem reducitur: Proxima luce fa s
ma divulgat vita functum principem. Simulatur luctus in castris ac toto exercitu. Pro.
ccdunt pulati proceres a locum sepulturae ab urbis praesidibus petunt. Eoque impe.
trato parantur intra urb regio more funeralia confluente ad excquias tota civitate. Post
hecut rat armatus, feretro imponitur inq publieum producitur, concomitante pro more
gentis cxereitu militariter instructo. Nec erat qui dolum suspicaretur in luctu, ltaque procedente
in lune modum funereantistes loci solemni indutus habitu rem divinam tacere
meditabatur: sed tferetro commodum deposito exsurgit Hastiugus, ac dato militibus
signo, prosteruuntur sacra cum prophanis. Ipse non tantum Lpiscopus, sed et clerus laicique
sine diseri mine cuncti trucidati. Vasa ac donaria ecclesiae et quicquid uspiam in templis
aut aedibus habebatur praetiosum ad naves deferebatur. Ac denique exusto opidoluctus o
quem simulaverat cxercitus in verum urbis luctum conversus est. Hastingus eiusmodi
stratage mate elusis ac divastatis Lunensibus in Franciam praeda ounustus revertitur. Hic
cum rege Lrancoruu (Carolus Calvus is eratinito foedere Carnutensium (hodie crtrer)
civitateiu atque agtumn donoaccipit: Biornum vero iu patriam remittit. Qui dum in itinere
est inoritur iu Lrisia nde colligere sit Danos cum in Angliam aut allias vel
etiam ulterius classes mitterent vel ijs ex locis regredi in patriam pararent apud Frisios
prae sertim stativa in omnem cventum habuisse et ibi veluti inteni ungere solitos. Inve.
nio aute lanc in Itulium eorum expeditionem Bioruum praestrtim in Scotos movisse
sollicitatum a dictis. Nain ut halent Scotorum annales. Dani tum omuium Cerianorum
foreutissimi nuon tantum a ictis evocati sed animos quoque faciente Bioruo cujus uxo qo
ri Osbrethus per vim stuprum intulerat, cum et domij uventutis multitudine abunda.
rent faci le consenserunt ut in Britanniam classe maguam trausmitterent, lrimum in
agrum Pisanum exscenderuut, lbi obviis omnibus ob Christiani nominis odium sine
discrimine trucicdatis bifariam diviso ex ercitu agros late vastarunt. Adversus eos Cou.
stantinus.Scotorum Rex, profectus, primum in eam incidit mauum, cui Hubba regis Da.
norum frater praeecrat. Hi subito Levini amuis incremento prohibiti cum suis vires con.
ungere, facile victiomnesque caesipraeter paucos, qui nandi periti flumen transire, atque
ad Humbrum alterum ducem pervenere. Ad hos fluvio am permeabili Constantinus
tanquat ad praedam non ad praelium ducens cos est assecutus non procul a Caraliam opi.
docastris jam permunitis. Dani euim ab adversae pugnae eventu magis in omnia intenti o
Per modicas et flexuosas rupes, prope littus, cumulis obiacentium passim Saxorum ag
geitis, speciem valli obiecerunt, bi Coustantinus eos adortus, loci iniquitate Danorum
virtutem juvante multo cum suorum sanguine suae temeritatis paenas luit. Magnam enim
exercitus parte amissa, ipse captus et in speluncam modicam tractus occiditur. Lxtant
adhuc ejus puguae monumenta specus et castrorum ambitus non aequis spatijs dimensus
sed ad rupium flexus circumductus. Rei male gestae culpam quidam in Pictos conferunt.
qui a Constantino in fidem recepti ac in conmilitium adsciti fuerant. Ab eis initium fug
p.107
factum, magnam exercitus partem una avertit. Dani spolijs collectis ad naves abiecruut.
Postridie regis cadaver inveutum ad sepulchra maiorum in insulam Ionae defertur ibiq
humuo mandatum. Auuo ooocLxxiv Hac etiamnum tempestate rerum in Daniam potieba.
tur Ericus iunior Biorui iam dicti ex fratre nepos. Quo eodem tempore uon Belgium
tantum sed imperium pene totum, et tmaxime qua Oceanum spectabat ingeus calamitas
invasit. Nam licet poit illam funestam de qua supra dictum. Cuthormi et Erici maioris
intra regunum acceptam cladem, collapsae iau gentis vires Normaouique in totum protri.
ti videri poterant multo tamen acrius multoque vehemeutius exiguo ex inde temporis in
tervallo de integro convalescentes eminueruut.Quippe toties iau perceptaGalliae vber.
o tate atque opulentia quodammodo inescati partem cius Neustriam non iam ut alienau.
sed virtute quasi acquisitam factamque paulatim suae potestatis, provinciam, belli iure re.
poscebant. Quocirca novo virorum armorumque delectu redintegratis classibus tota deni
que borealium regnorum mole in Gallias rursum terra marique incubure: Accedebat
quod cruentissimo illo ad Fontoniacum, praelio, in immensum debilitatae iam eslent bram.
corum vires vigerentque inter regem Carolum eiusque uepotem Lotharium fatales controversiae:
Tuum et aberat Ludovicus Ctrmaniae rex, posthabitis Normannis aut foedere
pacatis, cum lavis. Obotritis et Sorabis bello illigatus: con vulso ad hae c intestinis procerum
factionibus ac dissidijs Regni interiore gubernamino.Atque inde annum circuer.
ut habet Stadensis, octingeutesimum septuagelimum sextum, ipio Ludovicovitam functo.
o et iam aut rupta aut neglecta, quae iuter ecum et Normanunos tacta fuerat sacrame uti fide.
omnium pritos eis et ultra Albim infesto agmine Saxones invadunt occiso eorum duce
Brunont cum duodecim comitibus et episcopis duobus. Tiadrico et Marquardo. Hi enim
collectis a Brunone copijs suas iunx isse ac sponte ad reprimendos Christiane pietatis ho.
stes concurrisse videntur. Alij ex sacro ordine tres caesos reteruut. MindensemVerden.
lem et Hildeshemium episcopos, brunoni duci Bruns faga urbs principium et nomeo
debert putaturorto e Vitechindi fauilia.Henrici aucupis patruo. Riuc, perculsa et clade
mistrabili affectu Fri sia ad bBatauos et Celros versi Vltraiectum incolis poete vacuum
cum oppugnare pissent facili uegotio cperunt captumq exsciderunt. Radbodus
Epi scopus cedens cum suis paganorum incursionibus Daventriae quatm vel a Ludov ico
o ituup: vel a Carolo Calvo lrancorum rege praedece ssores eius dono acccperant, scdem c
piscopalem posuit ibique anathe matis gladio incredulos ultus eit. At illi. Hastingi ducis
fducia, lectis reliquis Galliae littoribus, cum Ligeris ostia ingre ssi essent. Nannetum. An.
dium Turouum lictonumque agros diripuerunt: lude in Aquitanos procinctum vertentes
Rainulphum Aquitani ducem, et Robertum Andium principem. Caroli regis co.
miten, e Saxonum prosapia ortum. Vindechindi nimirum Magni progeniem occurrerc
ausos cum omni exercitu ad internecionem deleverunt. Nec defuit quibusdam animus
Ituliam denuo tentandi classe per Rhodanum in mare Liguiticum diducta. Alij (quos
intet Orduigum. Regneri filium sunt qui memorant) per Rhenum subeuntesdirepta primuum
atque incenso Batavo duro.Coloniam Agrippinam ac Trevitos simili ruinae involue.
o runt: Aquisgrani palatio, quod exstructum a Carolo Miaguo muagnificenti ssimum ea tempestate
habebatur, tquis stabulandis adaptato. Nec prius foem tecetunt quam ingens tri.
butum uuod viritim per regni oras collectum fuit, aCarolo Calvo rege extorsssent. Quo
deliniti ad tempus, std mox e Belgio in Galliam interiorem reversi cum Audes in pote.
statem iterum redegissent, eum sibi locum perpetuo domicilio eligendum iudicarunt. Sed
a Calvo rege Francisque cont inuo obsesci deficie nte commeatu sese tandem coacti sunt
dedere, collato in fseumCaroli redemptionis ingenti pretio. Hoc circiter tetmpore, quod
uotant annales Luldensium: etiam Rudolphus Normannus Reguero similiter rege pro.
guatus direptis exhaustisque varijs Galliarum partibus praeda dives cum popularium ex.
ercituac clalse valida in Frisiam appulit, indictoque ac uegato tributo ad ditipiendam va.
o standamque regionem se vertit. Sed Frisj Normanno quodam: qui Christum professus
fue ratductore secundum Deum freti ad arma quantocius conversi grassantibus se obiecere
ac praelio commisso caesisque eorum aliquot, tum et duce ipso Rudolpho perempto
reliqui reditu ad naves exclusi et commeatu prohibiti ad deditionem adacti sunt, bedi
tos uot spolijs modo nudavere sed ingenti quoque pecuuiae vi e navibus reportata multarant:
Et tandem suasore eodem Normanuo obstricti promisso per iusiurandum facto se
in Frisam haud unquam redituros, dimissi sunt.Quod priusquam impetare a Frisijs idem
Normannus potuit, huiusmodi apud tmauipulares suos usus suasoria memoratur: Commilitones
p.108
optimi sufficiat nobis feliciter ac pene supra votum ex pae nottra a paucis ad.
versus tam uumerosam gentilium multitudinem esse pugnatum ac Cbriftianos pagas
praevaluisse. Quod quidem ipsum Dei beniguitati potius, quam vel armorum vel animo.
rum nostrorum robori tribueudum, quisquis vel turpiter iguorat, vel maligne dissmdat
eum vero ego indiguum censeo, qui uuquam postbac victorie litet. Sed et illud insuper
vos uon latet nostrum plerosque vulueribus graviter saucios, omues vero praeliando opi.
do detessos esse adversarium vero, quem obsessum tenemus, redactum ad desperationis
quodammodo metam. Quod ideo moueouti animadvertatis: neve temeraria potius con.
lilia ex casu quam cauta cum ratione conducere rebus nostris existimetis. Nam si (ut
feri plerumque solet) clausis ex desperatione gliscat audacia et quibus spei nihil est, ar-e
ma formido ministret, quam tum erit dubia aut si indubitata, quanto cum nostro socio-
rumque nostrorum sanguine constabit victoria? Nonne ergo satius humanarum rerum
memores atque incertos praeliorum eveutus reputando ab obsessis fidei obsides acc ipere
ihi sane ita videatur.Atque interim aliquot ex ipsis ultro citroque ad classem commeare
permittemusdonec captivum aes omnt, quod intra uavium suarum foros tenent uobis et
iu manus nostras transcriptum resignaverinut, prius tamen rite praestito sacramento ne
posthac in regnuu Ludovici regis cum classe hostiliter armuata reversionem unquum iu.
stituant. Et brisij tum quidem consilium sui ducis secuti. At Dani fve ijdem rupta promissi
fide sive ali toruudem conterrauei in occiduam Frisiam impreslione postmodum
facta ab incolis iterum superati spolijs variarum regionum direptione congestis victores
locupletarunt. Sed hae velutares ac tumultuariae iuoursiones veraeque pugne quasi praelu.
dia tum fuerint. Nam postea iustis armis et classibus in L ranciam etfusi, quicquid Sequa.
nam Rhenumque fluvios interiacet, opida castella, fana, agrosterro flammaquee pessum
dedre. Certa corundem manus, occupato per insidias Neomago, incendijs ac direptio.
uibus cuncta commiseuit, unc et Ivonem episcopum ex urbe abductum necique dedi.
tum annales loquuntur, lnude in risios vicinos versis aruis caede et lammis omnia vasta.
ta sunt, pposuit se quidem, qui patri successit Ludovicus sed levibus praelijs haud ma.
guum victori pretium reterens, luxta Schaldum tamen converso in eos exercitu initoque
certamine quinuque amplius millia prostrata memorantur. Sed eam victorium quam lu.
ctuosam patri Ludovico reddiderit Hugo fuuus in praelio desideratus ex Reginonue qui o
pluribus narrat, potest intelligi. Ceteri, qui in Fri siosAmaso superato, sese ettuderaut.
prope Nordam castra posuerunt. Hanc Norwidam sive Nordwigam in proximis oceani
locis sitam Alberti Stadensis Chronicon appellat eique evertendae totos imminuisse adjicit
quamvis alij et praesertim Hollandici annales recentiores ad pagum mari vicinum
non procul Leydam collocatum, quem Nordvicum indigenae vocant potius referendum
sed perperam ecxistiment.Agebat vero tunc temporis Nordae Rembertus, quem supra no.
miuavimus An sgarij lucceilor, vir illustri ob pietatem fama, qui ittuc se contulerat ut po
pulum suae curae commislum (erat enim Hamburgensium non tantum sed et lremensium
autiitestam difficili tempore praesens consilio iuvaret, atque ad constantiam ac pietatem
erga Deum hortaretur. Coufluxerat eodem ingens Christianorum multitudo, qui imbele ao
libus sexu et aetate sepositis semet paratos declarabant pro patriam et religiont tortiter pu.
gnaudo aut vincere aut morti occumbere. De quibus cum accepissent Norinanni ad eos
obterenudos quas de victoriu ccti contendunt. Tum episcopus ad concionem vocatos
paucis sed serio admonuit vt quae verbis aute magnifici actaverant rebus atque opere
comuprobarent, se divino freti auxilio viros prestarent, prae sertim cum ad effugiun nec
locus nec tenmpus prope reliqua essent: tum et meminissent suscipi certamen uon tantum
pro aris et focis, proque uoribus, parentibus ac liberis, sed religione quoque et libertate)
ac postremo cogitarent sicuti morte quae pro hisce oppetitur, uihil beatius ita victoria
pro ijsdem parta haud quicquam exiitere gloriosius inc ad Dei opem implorandam
ugudos cohortatus precibusque communibus fusis bono omine in praelium eos mist, o
Notmanni non tan ad pugnam quat ad certisitmam victoriam venientes in proximo
m aderaut atque, impetu facto ia aciem hostilem primi rtuebant. Frisij, ex adverso mo.
nitorumRemberti memores tagao ausu patentibus in catmpis eos exceperunt.Exortum.
que iugens certamen.. Normannis indignauntibus post tot facinora editasque ftrages perpetuum
felicium: arorum suorum curs a tutica plebe tenere collecta inhiberi. Fri.
sis interim pro aris et focis suma i devotisue auins i paganos euntibus.Et taudem
facta ingeunti suor caeoede, quod multa pretes expectationem obveuissent, cedere loco
p.109
Normanni coeperunt sibique, qua poterant, fuga consulere. Buto Corbiensis eusdem fe.
re seculi seriptor, prodit ad x millia etooco, in acie aut priua fuga ferro perij sse: plurimus
ctiam in vadorum ac fluminum transitu circumventos ocoubuisse, tac adoream laeti Fri.
sij solemnes per omnia delubra Deo gratias agi ac supplicationes per singula territoria in.
stitui curaruot verum ea teluicitas haud in loogum illis tfuit. Nam Codetridus et Sigetridus,
intellecta suorum clade, magno studio magnisque animis in ultionem exsurrexere.
nec Frisiam modo sed uuiversas Francorum provicias nuomeuque hristianum viudictae
destinabant, ltaque maiore quam unquat antea exercitu coacto et inu naves imposiro e
Dania alacres solverunt, maxiio ubique adventus sui tana cxcitato terrore, alliamoque a
gmine tripartito per Rhenum, Mosam, ac Schaldim subeuntes, classe sua infestam habu-
erunt, lu Augliam quoque missus ex Haldaui socijs unu, qui dum ibi praeliando occuu.
bitiu locum eyus Cundredum substituerunt. Atque ex illo tempore, expugnata per eundem
Cundredum Northumbria, et Angliam et risiam sub lanorum conititisse imperio.
praeter Albertum Stadensem etiam Adamus Bremensis testatum facit. Convenere exinde
novae praeterea ex Gallij sociorum copi, qu prter ala municipia ac loca, etiam Ba.
orumam (ubi partem lrisiorum maximam habitaile annales Francorum loquuntur) incendio
conoremaruut: Atque istinc digre ssi intruto Vahali amne oviomago naves applicucre,
caftrisque inibi positis nec non vallo et propugnaculis frinissimis urbe iam au.
tea probe communita hiemandi sibi locum in ipo regi palutio delegerunt. Rex Lodoviao
cushis acceptis, exercitum eodeu praepropere convertit arcemque obiidione circumcinxit.
Consumpti ibi dies aliquot velitationibus utrinque ac levibus initis praelijs sed parur
promotum cum ob hiemis vehemeutiam tum quod ipium palatium immeusae molis ac
operis satis firmi tutissimum obsessis praeberet muni menutum. Captus est tameu, iuter
illa oppugnationum praeludia a partibus Normannorum Eberhardus Saxo, filius Mlegius
hardi comitis, quem postea mater eius Enessa maguo pretio redemptum incolumem re.
cepit. Lodovicus denique animadvertens obsidionem hiberno praesertim tempore essee
difficilem parumique armis profici pollicitis Normannorum qui se regni ipsius fuibus
decc ssuros spem iniecerant, inductus est tandem ut obsidionem missam taceret. Eoque
cum copijs omnibus digresso Normanni dum vasa conclamant palatiunm incendio cor.
o rumpuut, ac navibus iosuper regijs igue iniecto, per Rheni flumiuis ostiauude advene.
rantrecedunt. Haud levem eodem tempore exercitus ipsorum, circaCarbonariam silvam
cum regis nepote Ludovico confd igens, cladem incurrerat amissis ex equitatu millenis
aliquot. Quam ut repararent militum suorum iacturam inftauratae suut de novo copi et
supra quam cuiquam eredibile celerrime auctis manipulis etiam cequitibus supplemen.
tum additum idque odetredi maxime a Sigefridi regum, de quibus modo dictum.
auspicijs ductuque. Consederant hi in loco, qui dicitur f / sou, iuxta Mosam flumen et
pnmo quidem impetu finitima loca, quantum poterant depopulati Leodium. Traiectum
ac Tungros sad Mosam haec omnia sita) terro ac flammis ex scinduut. Saecuoda deinde ex.
cursione per Ripuariorum agros dittusi praecipua in ijs oeuobia ut Prumiam Indam
o Malmundam, aliaque loca in favillas convertunt. Nee praeteritum Aquense palatium, iu
cuius sacellum equi ad stabulandum introducti. Praeterea Colonia Agrippina. Bonuna.
civitates ad Rhenum locataecum cireumiectis castellis Tulpiaco ac Novesio igue immis.
so similique calamitate defoedatae. Sigebertus ad annum octingentesunum octuagesi.
mum secuudum eandem hanc temporum noctem notans ita de re tota verba tacit: Nor.
manui adiunctis sibi Danis Franciam et Lotharingiam pervagantes Ambianum Atreba.
tes. Corbeiam.CameracumTervennam fnes Morinorum. MenapiorumBrachatensium
omuemque circa Schaldim fluvium terram. / monasteria Sanctorum Valarici et Richarij
ferro et igue devastant. Iude Vahalim fluvium ingressi totam Bataviam.Palatium etiam
Neomagi incendunt. Eodem anno Codefridus et Sigefridus reges Normannorum cun
o inaestimabili multitudine iuxtaMosam in loco Haslou consedentes Leodium.Traiectum.
Tuugros.Coloniam Agrippiuam.Bonnam cum adiacentibus castellis comburunt. Aquis.
inn palatio equos ftabulantes opidum et palatium incendunt, praeterea monasterium Stabulaus,
Malmundarium, Indam, Prumiam. Hucusque Sigebertus. Et adde post Cameracum,
de quo dicit, una cum coenobio D. Cangerici ab ijs exustum. Flandriae Comitem
Baldevinum primumm emunivisse tum adversus eosdem Brugis castellum quod hodieque
Burgum ibi vocatur. Interea Lodovicus Rex, quia ipse Francofurti ad Maenum graviter
decumubens occurrere hostibus ton poterat, exercitum suum adversus eos destinavit. Quo
p.110
eodem tempore ad diem xv. Cal. Feb, sub primam noctis hotam insolitun sdus appa.
ruit. Cometem vulgo vocaut: cuius haudquaquam temerarius tun iguis fulsit. Nau in.
fausta illa ac tristia, quae brevi sunt subsecuta non vane praemonstrasle videtur. Ludovi.
cus enuim invalescente morbo xiit Calend. Decemub, diem ultimunm claudeus unmaue
quantum regno suo moeroris iusperatae vero laetiti ac secunitatis praeter alios.
Normaunnis attulerit: Et maxime cumam ipsi, inter caeteraexercitum paulo aute eus
mortem ut indicatum adversus se destinatum re infecta detdux isse certis authoribus
intelligerent. Cuius vestigia, relictis suis castris, presse secuticaetera, quae prius demiserant
per iucendia ac rapinas adusque Contuentis castellum ubi Mosella Rhenum
inugreditur populando devastant. Praeteritum ipsis Magunciacum, quod id restaura no
tum tunc habebatur ducta fossa qu mnia exterius circumquaque tuta praestabat.
At Treviros nobilissimam Galliarum civitatem ipio Paschatis die iuopinato ingressi
habitatoribus urbis partim expulsis partim occisis totam exusserunt. Metantibus iu.
de castra Mediomatricum versus V alo episcopus, assumpto in commilitium Bertolpho
antistite et Comite Audalhardo ultro illis obviam in pugnam processit, lnito pr
lio superiores decesere Normanni episcopo inter prios peretpto ac reliquis.
quibus id oportunum fuit fuga sibi consulentibus, ude immensisjam ecclesiarum
ac urbium spoliis manubij sque locupletati itinere quod institeraut, omisso ad muni.
tones castrorum prope Mosae fuinen in locum, quem et modo nominavimus f / so
dictum sive ut alij scribuntsbolum a Rheno miliaribus xiv distantem quanta ao
poteraut celeritate sese receperunt. Tum frequentes ad Carolum cui Crasso cogno
men erat totius peue Christiaui orbis nomine ex omnibus undiquaque imperi pattibus
missae in Italiam legationes, cum identidem praensantes oranteique ut regni frater.
nam morte ad se haereditario iure devoluti gubernacula susciperet: suul fesus rebus ac
periclitanti imperio difficillimis eius temporibus haud deesset. Quibus acceptis confestim
relicta Italia in Franciam perrexit indictis ex tempore Voratiae Vaugionum.
imperij generalibus comitijs. Atque inde regio veremque imperiali exercitu ex universis
undique regni sui ditionibus ac populis Francis, Alemannis, Longobardis, Boijs,
Saxonibus Frisijs, in uuum collecto recta ad Normanunorum caltra conteudit: Ita
tamen divisis prius copis ut Boiarij cum principe suo Arnulpho Franci Duce o
EHenrico valida cum mauu regem exercitumque praecederent si forte incautos et ex.
tra munitiones evagantes nonunulilos ex inopiuato oppressos suam in potestatem redigerc
potuissent. Quod et successu haud caruisset nisi ex Fraucis aliqui muneribus corrupti
proditione rem aperuissent. Comprehensis nihilominus atque interemptis ex magno
numero perpaucis ad regem regressi sunt, lllis redeuntibus mutato consilio Carolus cum
omni exercitu ad fines ac castra Normannorumquibus se praesertim Codefridus et Sige.
fridus reges una cum principibus Vorinoue et Halso contiuebant, occupanda properavit.
Sed illi obsidionis in longum sustinendae securi Caroli conatus tlocci faciebant utpote
comumeatu antea proviso luculenter instructi. Iamque ultra duodecimum diem trahebatur
obsidio cum stupendum quiddam tam obsessis quam obscssoribus caelitus obectum.
Nam xi Cal. Aug, statim a meridie densissima desubito oborta caligo castra utrimquein
totum cooperuit omniaq fulgure ac tonitru horrendo concussit. Quibus insolitus praeterea
grandinum globus accedens non minus miraculo quam pavori propius inspectantibus fuit.
Erat enim ea singularum ratio ut superficiem non aliarum grandinum more planam et aequalem
sed vero angulosam et corniculatam praeferentes vix pollice et digito medio comprehendi
magnitudo earum potuerit. Hoc veluti prodigio talem in modum aliquandiu desaeviente,
etiam equi refractis habenis consternati, partim extra castra, partim in ipsis castris
repagula omnia disjiciebant: adeo ut rei novitas ac religio quaedam ipsos quoque
militares animos perculsos habuerit. Quae et eo formidabiliora sunt visa, quod vi vento.
rum magna murorum pars, apud Normanuos disjecta ruinam tam vasto hiatu dederit, ut o
cquitum turma per eum servatis ordinibus intra muros recipi potuisset nis lorica cxte.
rior, quam erat circumquaque munitum opidum (Asloha nimirum de quo supra. Crantius
cap, o, lib.. Norveg, appellat fu / tun, videturque esse Hesum de quo con.
sulendus Divaeus lib, r, cap, o. Rerum Brabant.) obstaculo fuisset. Verum nihil aeque
utrosque fatigabat quau adultae aestatis fervor, quem etiam ultra solitum flagrans ca.
uicula accenderat: tum promiscui hotinum equorumque ferro acervatim occumben.
tiun pedores ac cadavera quibus non soli modo sed et coeli peftilentis tabum
p.111
utrimque exortum varijs aegritudinum malis ac mortibus denique occasionem praebuit.
Carolus igitur aut deserendum hostem aut paciscendum cum eo auimadverteus alterum
hoc elegit. Itaque datis a sua parte obsidibus pactum inijt, idque hisce conditionibus:
utci nimirum Codefredus Danorum princeps, cuius validiores eraut copiae ad Carolut.
qui diei itinere castris aberat, progrederetur. Cliristo nomen daturus ea lege ut ipse mox
uperatori afuis Ciselam, quam alijE gidiam vocant.Lotharij imperatoris ex Lothario
filio.Italiae rege, neptem uxorem duceret: ac Frisiam provinciam, sive quoduris aliquau
specien maiorum suorum aspectu in eam haberc videretur, sive quod aruis occupatam te.
ueret, in dotem servaret uua cum opidis ac municipijs omnibusque dignitat ibus cujus.
I modi eas antea Roricus sive, ut alij et quidem rectius seribunt Ericus. Daniae postmodum
Rex.Lodovici Pij beneficio ibidem usurpaverat. Atque ita a Caroli provincijs tum ipse
tum socij recederent uec unquam (dun quidem in vivis esset imperator / aut noxam aut
detrimentum ij sdem interre auimum inducerent. His peractis ac urturando utritque
firmatis ipse imperator GCodetridum sacris fidei ac religionis initiatum e fonte baptiiterij
moreChristiaunorum suscepit biduumque festis epulis mutuisque gratulationibus ihsum.
ptum. Ac mos regressis est Normanuorum propugnaculis, quos Carolus miscrat obsidi.
bus Codefredus vicissim ad suos ut rediret non sine solemni omniuique beniguo applausu,
postquam ab A u us o bis mille octuaginta auri argentique libras douo accepisset,
honorisice est dimissus. Sigefrido etiam ac Vorioni alujsque Normaunorum pro
ceribus similiter muneribus gratiticatum, indultis auri argentiq donarij, quae de S. Ste.
phani Meteniis aliorumque divorum thesauris sublata imperator acceperat. Quae omnia
tan prolie ac liberaliter Carolo praestita, ipsi ac consobriuo eus Carolomanno eo.
rumque regionibous nec non vicinis omunibus populuis prcipuc incommodo uedum exi.
tio postmodum fuerc. Nam Frisiam dum belli sedem Normanni tenent in causa velutt
specula, excubantes et ad omues undiquaque occasiones parati omuium cervicibus immi.
uebant. Prima tum artua Sigefridus movit qui cum quadragenis ut habet Aimonius.
Normanuorum millibus Luttiam Parrhisiorum circumvallare ausus sed reiectus an.
uite nte: qui opido impositus erat. Coslivo alij sque Francorum principibus, ad Sonam
castra locavit. Hic alquoties vario cum ijs eveutu conigens Carolomannus taudem
victoribus manus dedit coque postremo angustiarum redactus ut nccessum habuerit
duodecim millibus talentis aunoorum duodecim inducias ab illis mercari: Quae et ipsae
ad breve admodum servatae. Nam Carolomanno sub annum octingentesimuu octuagesimum
quintum fatis fuucto, causantes cum rege, non cum indigenis inducias pactas.
denuo inu terras Francorum irruptionem faciunt. Nec ante quies concessa quam a suc.
cessore Carolomauui ad auimos victoris populi placandos summae priori tantundem
adj iceretur: His exterriti Galliarum proceres festinata ad Crassum imperatorem lega
tione: quo adversus pagauos (ut tunc vocabant) esse tuti possent se suaque in fidem ac
poteftatem ejus ultro detulre. Qui accepto a Francis sacramento Noriunnos contiuuo
ut vim hostilem suo a regno abstinerent serio commoneri tecit, sibi alioqui consti.
tutum subditorum causam suscipere et eorum injurias putare suas. Sed illi imperato.
ris edicta parum reveriti omissa ranci in Lotharingos usque penetrarunt. Est in
eorum confiuio locus annalibus Fuldensium Lovonnium sive ut nunc scribimus Lo.
vauium dictus: Hic positis castris modo in Francos modo in Cermanos excursiones
instituere aeque ipsis promptum atque obvium habebatur. Sed lmperator cum valido
exercitu tandem accurreus multis frustra tentatis sub extremum ad Mosam fumen
praecipuam eorum multitudinem loco idoueo deprehen sam castris suis ita circumdedit
ut deditinem facere e re sua existimaverint: quatquam alij ijque potiores, tradaut nec
istam militiam Crasso satis es sententia cessisse ideoque foedere instaurato incolumes
dimisisse ac duces insuper muneribus maximis prose cutum. Accidit hoc bicnnio nou
co integro post pace cum ijsdem in castris juxtae Ascloam sancitam. Quo propemodum
eoden temporis tractu Normannorum aluiqui circa inhemum. (biut videtur. Rheuus
medio ore modicum nomine suo custodivit alveum: ut verba habent Plinij) in Fri
sam Dania cum classe appellunt et connivente Codefredo (cui ut ante memoratum
in docem Frisia cesserat) Renum ascendunt suamque in potestatem redacto Duysbur
propuguacoulun in proximo extruunt per totum ibi bruuae tempus uua cum copus,
in bibernis acturi. In Regi noue ad anoum occctxxuv, locus mendose legiturt
tee Cof e
oces e / o Ne u Cbbem Denemorcu cexeroet Godefredo Rhenum
p.112
navigio ascendunt: cum legendum non, et Danemarcam sed, ex Danemarca vel e Danemarca.
Hoc porro intellecto Heuricus Dux castris ex adverio locatis eos a caede ac praedis
agendis intra nimirum septa coercitos continuit donec redeunte demum vere atque
exustis aut dirutis munitionibus in partem risi marit imam unde venerant, a rege.
ut videtur. Codefredo ipsis concessam remigrarent. Aono deindc qui secutus octingentesimus
octuagesimus sextus, maximi motus, ne dicam internecinum quiddam,
Crasso parabatur, nisi detecta machinatione in tempore fuisset occursum. Erat Lotharij
regis, e pellice Valdrada natus filius ugo, iselae (Cilae est in Sigeberto) Co.
detredo regi denuptae frater Cermanus. Hic Lotharingiae regnum affectaus ac repente
invadens cum id utjure sibi debitum retinere bouis artibus desperaret clam di to
recta in risiam legatione Codetredo sororio suo persuadere institit ut primo quoque
tempore validis e Dania et aliuude accitis copijs sibi ad regni paterni defensionem ad.
esset. Quuo autem poudus dictis accederet Lothariugiae simul partem ei in dotem
pollicetur. Codetredus his alisque persuasionibus inductus, adminiculante Hugonc.
varia commiuisci incipit, quo se religione sacramenti Carolo Augusto praestiti exime.
ret. Inter caetera. Cerolphum et Cardolphum trisiorumComites ad Caesarem certis cum
mandatis ablegat, exposcitque inter alia, quo limiti ab imperatore sibi concredito prom.
ptius atque alacrius tutando praeeilet, cui Frisiae ager viuum non ferret concedi sibi
imperialia aliquot et viui teracia interioris ermauiae oppida Andernacum.Confluentes.
Susicham tum ut militi suo e publico mperij fsc o stipeudiu numerarentur: sperans uni, o
mirum hoc pacto suosacccptis ab impruatort itipendijs, auctoratos in imperij penetra.
bus hae suros aut speciolam rebe llandi causum, ii uegaret imperat or hanc ipiam c sse ha.
bituros. Sed Crassus quid agitaretur iutelligeus, recte atque ordine tacturum se credidit f
pari arte periculum se in auctores traniterret, labito itaque cum ltnrico Drabanti duce.
viro cato ac rerum peritissimosecretiore consilio illud praecipue agendum durit ut ips
vide licet doli machinatores suis potiu artibus quam aperto Manc percellerentur. Nec
latebat Crassum in ean, quau teuebat udetrcus provinciam, ob luca paludosa et aqua.
rum in diversa tendentium varios decursus difteilemu cohortibus ac turuis militanbus
ingressum esle, ltaq legatos praepropere ad Codetredum remittit mandatque ut regi suo
reterant curae sibi fore qu nomine ipsius postularant causaque super re brevi ad ipsum ablc, o
gaturum viros certos cuu amplissimis mandatis, qu cum libi tum regi inprituuis conductura
udicaret. Rogare interim et pro imperij Romaniurt mandare uti in officio ac fide, quam
iuviolatam hactenus custodivisset conuitauter porro perseveraret. Crassus inde acceleratis
coeptis ad Oodetredum, praeter duce m Henricum. Villi bertum iniuper Coloniensem
Episcopum allegandum curat. Quorum Coloniensis suos monet ut maturatis per Saxo.
niam itineribusnon agminatim sed sparsim loco et di quo cdixerat, in occursum sibi.
venirent. Atque ita compositis rebus, dux et episcopus paucissimis couitati, quo id, quod
agebatur, occultius toret in bata viam profuiscuntur, odefridus coguito eorum ad.
ventu bon spei plenus recta ijs obviam procedit ad locum qui dicitur ut verba habent
Reginonis fer / pic circ iuitium agri Datavici: ubi Rheni ac Valalis lucuta uno se qo
alveo resolvunt lougiu lque miox in diversa bitarium dispertito cursu labentes Bataviam
gurgitibus suis hinc inde circumcingunt, lbi indicto mox conventu ac multis utrim.
que consumptis sermouibus dies per altercationes ad occasum usque de industria ex.
tracta est. Et taundem soluto colloquio. Imperatoris legati insula exccdunt hospitiaque
sua quae erant in continente, repetunt, codeu scilicet die sequenti ad constitutum re.
versuri. Quod priusquam fieret episcopum ante ad hortatur tenricus ut postera luce
Oiselam Codetredi comiugem cxtra iusulae terminos evocatam ad pacis studium suis
verbis animaret dum ipse apud Codefredum causam Eberhardi comitis (qui se indigne
tractatum ac rerum suarum possessione interversum querebatur) in controversiam ac di.
sceptationeu vocaret. Simul eidem Eberhardo auctor est, ut in rem prsentem vcnicns o
coram de iniuriam sibi illata voce altiore cum Rege expostularet. Idque ubi feret.Code.
Eredus anino atior uec talia audiendi soleus Comitem unon sine stoacho vicissim affatur.
Ille contra irae quam deprecationi proprior, et mauu potius quam linguam offensas
vindicare paratus gladio repente evaginato summis viribus aduisus caput Regis ingenti
plaga consauciat, nde mox e solio suo in humum provolutus ao resupiuuatus, priuiquam
erigi de terra ac sustolli posset, repetitis identidem ictibus, ab Heurici porro satellitio ne.
farie confossus moritur. Trucidati et reliqui, quos secum i insulam Rex abduxerat. Eum Saxo
p.113
Grammaticus non Godofrideum, sed Fridlevum appellat, Atque matre Lathgerta, patre vero quod
et ante unotatum Reguero Lothbrogo procreatum pritmisque militiae stipendijs Nor.
vegiae atque Orcadum insulis a patre praefectum omisss aut iguoratis quae a nobis jam.
certis auctoribus tradita, prolixe sunt memorata. Porro Hugo, qui consiliorum praecipu.
us incentor fuerat, postquam ab eodem Henrico blandis pollicitationibus ad villam Cin.
dulphi esset deductus ioque vincula coniectus jussu imperatoris luminibus orbatus est: ac
caeteri ciusdem factionis affines ac conscij pro meritis quique aut poe na aut ignominiae
nota affecti. Et Hugo insuper post haec omnia in coenobium S. GGalli missus atque illiuc
porro inu patriam revocatus, novissime temporibus Sundobolchi regis iu secretum Prumi.
o ensis monasterij sepositus ac manu Regioouis ut ipsemet de se atque illo Regino fate.
tur, attousus non ita multos post auuos inibi obijt ac sepultus est. Normanni haud le.
viter his offensi atque irritati duce Sigifrido Codetridi ut ante memoratum, commilito.
ue ac socio circa Lovanium castra posuerunt. Lbi cuu aliquandiu consedissent nec ar.
mis Crassi dimoveri loco possent, instructis copis, quas ultra trigiuta armatoruu millia
fuisse clronologi referunt Lutetiam Parisiorum perrexerunt eamque obsessam op.
pugnatiounibus premere ac fatigare agressi sunt. Iiuperator ad urbem obsidione liberan.
dam expedito cum exercitu ducem suum Henricum Codefredi interfectorem subsidio
mittit. Qui in ipso aditu praeparatis ad hoc Normannorum iusidijs circumventus (dum
nuuirum aitu militari fossae levi stipula et terram intectae Heuricuu neseium praecipitaut,
o occisi Regis tmanibus suo sauguine parentavit. Nec imperator cum nois exinde co.
piuis excedens aut solvere obsidium aut rebus aflict is quidquam adferre momenti valuit:
potius ratus parte sui regui cum adversario decidere quam dubiam pugnae aleam cexpe
ctare: Proinde et Parisienses ad arbitrium Sigefridi ingent i auri pondere direptionem
hostilem redimere Et Crassus ut a reliqua Gallia ej usque depopulat ione abstineretur.
concessione Neustriae victorem placare pacareque coactus fuit, ude ex eo temporo
pars illa Franciae, quae ab Epta flumine ad Britones oceano Gallico terminatur, incoli a
Normannis coepta, paulatim in Normannorum nomen ac ditionem concessit. Ditionis
buius caput seu metropolis habebatur Rothomagum. Carolus deiude Crassus cumtantae
rerum moli uec uente uec corpore sufficere satis videretur, commuuni optimatum seno
tentia imperio abdicatus est, auno octingente simo octuagesimo septimo. Successor ei et
veluti curator datus Carolomanui filius Arnulphus novo prorsus exemplo nepos patruo.
In Crasso autem summam felicitatem cum summa infelicitate coumjunctam anitmadverte.
re est operae pretium Nam et mouarcha augustisimus et Dominus regnorum avitorum
omuium supra mortales omnes eminuit: Et mox vicissim ab eodem deturbatus fastigio
abectusque pene infra cunctosjacuit: ut videatur in eo praecipue extremas experiri vi.
res fataque Carolinae domus complere fortuna voluisse. Extatque in aede monasteri
quod est in insula Rheni propeCouitantiam Richenau dicta, ubi et diem supremum clausit.
cius epicedium: Quod ego aute anuos complures cum ea iter facerem, praesens inspexi
ac descripsi dignum non modo ob antiquitatis reverentiam, sed ob rerum quoque, quas
continet memoricm, quod ibi non solum spectetur. Est autem eiusmodi
Cn oL us Crum ss us Rt x S us vi ae P o ve os C ou i M a o vtr
I t t n P or s I rum a v i E a e D t v i o t I r e rum i.
u t Ro s Cae s a rum C o o ar us Oti vi A e
M o u o b rum a t Lu o o vi c o r v e s C t i Ex
nt uta Iu rum s R t n t o ta rum r o A c o i s i vi: D t i u n A i o
M t s Er Con o n e De r t e te s A s Ii r s rum i o S a vt M o o
Cu Fo rum u nt Lu o r s rum r o D e i t orus a Su is O isus Po sre
os ir us H u i Lt H o I L o o o S ruv r us Ia c er. O s i i r
oA o oooctxxxvuiii. Io is. La v.
Hoc etiam anno s obijsse Regino tradit: At Sigebertus ad anuum o videtur referre.
Mausoleo, sub quo conditur, haec praeterea incisa in eadem Ricbenavensi aede leguntur:
Pcmnmer c cimror dvers Martesegit
erolu rosso corpore nomen enr:
Se dene quaruver regni traccret / ue
H iterumseer olatur dit.
p.114
Mortuo Crasso et jam imperium auspicante Arulpho nusquam tamen interquesce.
bant Normanni sed in omnes ubique occasiones arrecti intentique Parrhisiorum urbe leviter
tentata omnem belli apparatum in Burgundos convertere: positisque ad Senouum civi.
tatem castris totos sex menses in obsidione perseverarunt. Verum obsess cum strenuc
rem gererent, receptui canere consultius ipsis visum. Atque ita demissis non sine clade
Senonibus Parisios denuo oppuguatum ivitre: Sed repulsi et ad Oxonam flumen, duct
Othone (qui comes Parrhisiorum tum Galliam regis imperio pro Carolo fimplice ad.
ministrabat) praelio superati atque inde per Sequanan cum classe Matronam fuvium
iugressi Trecarum civitati tammas injecerunt, caeteris circumquaque Verdensi Tullen.
sique opidis tenus, populando direptis. Qu cum successssent haud iuteliciter, motis a
Matrona, ubi naves erant castris, rursus ad expugnandam Lutetiam se accingunt, septi.
muuam annumrepetitis vicibus in expugnatione illius occupati. Sed et isto quoque
tempore post varios insultus postque multa utrinque commissa praelia desperantes urbis
deditionem, rem memorandam aggressi sunt. Classem enim quae in Matrona stabat.
magno cum molimine compendium viae nactivitatis Parrhisijs, in Sequanae alveum ter.
restri itinere deducunt omnibusque ad navigationem paratis in proximos Britauuia
Aremoricos impetum faciunt. Fervebant id temporis inter duces Britonum Alanum
et Insilem.Vidicheil Reginomi, recentia odia. Quoruu occasione Normanni magnam
iuter cos itragem ediderunt. At Britoues reconciliatis quibus cum lis fuerat, tum et resumptis
cum virtute animis belsi eventum de iutegro periclitari ausi duobus ingentibus o
praelijs ex sententiam pugnatis Normannorum vires prope pessumdedre dum ex quit.
decim armatorum millibus, ut habent Francorum Chronologi, vix ad classemu quingenti
incolumes evasriut. Sigebertus ad anuum occxov, duodecim millia pereuupta ait.
At illi ne sic quidem remisere animos. Nam repente qui e classe supereraut tradctis iu
Lotharingiam, reparatoque ex socijs exercitu castra in cius regni confinijs metati, prae.
das agere haud segniter coeperuut. Aruulphus, quem Crasso succe ssisse diximus, maxi.
mis copijs inst ructum exercitum in adversum mittit ac fixis ad Mosae ripam tentorijs.
transitu fluminis Normannos prohibere annititur. Verum illi haud procul Leodio, cum
nondum omnes ad praestitutum castris locumCaesarianae advenissent copiaeMosam trans.
mittunt relictisque a tergo hostibus per loca saltuosa ac palustria Aqueni Palatio couti o
gua se diffundunt. Ibique post principia latitantes in obvios impetu facto velicula etiam
ac plaustra, quibus annona subvehebatur intercepta diripuerunt. Idque cum longe lateque
rumor divulgasset, ad ipsa etiam Caesarianorum castra dimanavit: nde panicus quidam
terror omnium mentes invasit. Duces convocata militari concione ut solet in re trepida
ac dubiainter se anxij deliberare, nuu per Ripuariorum fines propere Coloniam trans.
euntes, atque inde per Pruniam facto itinere Treviros versus agmen initituendum habc.
rent au vero declinata Normannorum multitudi ue ac Mosa trausvadato classem repe.
tere tutius foret. Quae dum consultantur, nox superveniens conventum solvit. Postera
autem luce simulatque radios aurora sparsisset, unuiversi ad praelium armantur, levatisque
vexillis secuudi fluiminis ripam tenentes ad puguam prodeunt: transmissoquequi Culid
dicitur torrente ac ies utrinque substitre. Inde nova consilia inita statutumque ne in
cassum universus fatigaretur exercitus, ut turuuis aliquot praemisis, hostium copiae explo.
rarentur. Raec agentibus subito atque inopiuato apparuere speculatores Normannorum.
Quos cum incondita uultitudo inconsultis ducibus, confuse ac sine ordine insequeretur.
in vicum nescio quem dilapsi ex hostium peditatu quosdam offendunt, qui in uoum con.
globati nullo negotio sparsim supervenientes repellunt ac retrocedere cogunt. Inde
concrepantibus ex more pharetris sublatoque baritu praelium committitur. Equites
Normannorum audito clamore, quam celerrim atque cxpediti advolant, instantque ani.
mose. Ac mox ingravescente certamine Iuperatoris exercitus terga caepit vertere sibi.
que fugam, quantum licuit consulere. Praeter uobilium turbam ac militem gregarium.
qui eo in conflictu plurimus cecidit, etiam episcopus Moguntinensis nec uon Arnulphus
et unso comites occubuere. Normanni victoria potiti, castra rebus omnibus referta invadunt
ac diripiunt: Sicque onerati opimis spolijs ac trucidatis, quos in bello ceperant.
ad classem redeunt. Hanc cladem ad vi. Ral.Iul, auni octingentesimi nouagesimi prim
refert Regiuno: Sigebertus vero, ut ante poftun, quadriennio pos factam comuputat.
p.115
CANUTUS REX.
QUAE dum apud exteros geruntur, in Dania post patrem Ericum rerum potiebatur
Canutus, quem alij parvum alij hirsutum (Lodnecnudt) cognominatum tradunt. Saxo
adhuc infantem regui rebus sub tutore admotum inuuit, ubi inquit: Huius (Canuti)
manente infantia regni pupillique tutor exposcitur. Verum quoniam huiusce muneris
advocacionem praeftareplerisque vel invidiosum vel arduum videbatur, sortitione virum
legi placuit. Prudentissmi namque Danorum in tam excellenti negotio delectu uti pero
timescentes plus alienae fortunae quam suis sententijs permiserunt electionis eventum
fortuito magis quam solido consilio delegantes. Quo evenit, ut Emignupus quidam am.
plissime atque intcgerrime virtutis tam onerose functioni humeros suos submittere co.
geretur, decretamq sorte administrationem inugressus non minus universorum res, quam
singularia regis incunabula tueretur. Cude et ei quidam parum annalium periti medium
in tastis locum tribuunt. Cumque Cauutus decursis adolescentiae spatijs ab annis virili.
tatem traxisset, atotis, qui sbi beneficium educationis impenderant ex pene desperato
adol escente author insperatae probitatis invasit. Hoc uno deflendus, quod absque religi.
onis Chriftianae insignibus e vitam ad mortem transitum habuit Haec Saxo, adiiciens, adus
eius mox filium Frothonem rerum summam devolutam. Interea accepta a Normannisus
ao superiori clade Imperator Arnulphus tot suorum actura turbatus tum et ignomiuiae ma.
guitudine perculsus apud suos cuu gemituquerelam deponit. Inde iram atque indigua.
tioneu in virtutem verteus hostem invadere de novo parat. Collectoque ex orientalibus
reguis exercitu Rhenum transmittit ac castra haud procul Mosae ripis mctatur. Nora
mauui puguae prioris successu adhuc feroces ad praedas ageudas pro more excursiones
iustituuut. Quibus ut obviam iretur Rex Arnulphus cum expedita ac levis armaturae:
manu in procinctum festinat. Illi animadverso acies appropiuquare, prope fluviuu, qui
Thilia dicitur, juxta Lovanium opidum, sepibus ac vallo se communiuut: convicijsque
et cachinuis imperiale agmenut solent inter se milites, incessunt, identidem inugetiuan.
tes ut reminiscerentur Culiae turpisque fugae ac ftragis, quam ibi pertulissent, similiaque
o uunc ipsis iunterminantes. Imperator hisce commotus ac videus hostem flumine ac palu.
de clausum, uec in equis facile invadi possejubet omnes dimittere equos, ac hostem in
recessu ac latebris suis consistentem pedestri congressione invadere. Et illi quidem dum
yussa faciunt, haud seguius etiatm Danus pro salute arma expedit, ordines instituit, subsi.
dijs firmat, tot jam antecedentibus adoreis haud parum animosus ac feros. Fitque desubito
concursus impelluutque atque impelluntur utrimque: caedes, gemitus, clamor, mi.
scentur: haeretque diu ambigua atque anceps victoria donec tandem ita coesi ut ex
iunumerabili multitudinevix esset, qui ad classem nuncium reportaret ut refert Regiuo.
qui illa tempestate superstes claruit: Et addit Fuldense chronicon, plerosque dum tfuga
sibi coniulere studentadeo confertim flumine mersosut cadaveribus interceptus alveus
o siccus appareret: caesosque ex regibus Sigetridum et Codefredum. Quod et Abbas
quoque tadensis notat. Sed de fide utriusque iure ambigi potest. Nam de igefrido for.
tassis ut concedam de CodefredoLotharij genero, quomodo concedi aut verum id esse
potest Codetredum enim in Batava insula dolo ducis Heuricijam ante interfectum
fide Reginonis aliorumque idem accurate referentiuum modo memoravimus.Et accedunt
Frisiorum annales, qui testantur, tacentibus licet Francorum chronologis, etiam Sigefri.
dum Codetredi socium ac necis vindicem cum tota aestate Franciam afflixisset sub au.
tumuum inFrisiam celeriter regressum, sive ut tumultuantem a morte Codetridi praesens
compesceret, sive ut hibernorum sedem quietam eam haberet: ibique (quam vere, nescio)
ferro peremptum occubuisse. Est praeterea apud Chronographos in annorum conputu
o uon levis hic dissenius. Siquidem Abbas rspergensis in annum nonagesimum supra octingentesimum
hanc cladem rejicit. Alij (in quibus Regino Fuldensibus annalibus subscribens) annum unum adjiciunt, ut nimirum eodem, quo superior illa strages, anno contigerit.
Sigebertus vero toto post quadriennio evenisse videri cupit. Cui anuorum summa
iutegrum pne octennium detrahit insuper MarianusScotus, in anuum scilicet occcLxxxvu
referens. Qui et ipse Arnulphi quidem imperatoris auspicijs, sed ductu praecipue ac so.
lertia Othonis (Roberto ex Saxonum prosapia Audium Duce geniti) rem omnemu getam
haud obscure proftetur. Et deuique ut maxituan (qualis revera fuit) victoriam
p.116
hanc ijdem concinnent chronologi, adj iciunt plerique eam unius tantum capitis jactura
Curistianis constitisse cum a parte paganoruu centeua millia occidione occisa sint.
Sed ego hoc loco Reginonem potius sequendunm puta vi qui imumercbiie mustitudem dixisse
iatis habuit, accedentibus quoque uldeusum anualibus, qui dure aspereque ado.
dum, hoc est, aocipiti Marte a pagauis decertatum innuunt. Iun quibus et Danicae genu.
tis tale elogium extat: Erot itigenr / ortim Denou unqum cntea im ostqu muuitioe
cut cqpto utsupercto cuditurut timirum haec Dauorum illis temporibus quasi propria laus
fuerit locorum prae sidia ac munitiones cuu cura ac fide adversus vim hostilem tueri ac
deteudere. Atque ita fusi fugatique tandem hac clade Dani, qui reliqui eraut, traus mare
se receperunt. Et videbaturjam quasi extincta illis in oris uua cum nomine uuiversa
Danorum Normannorumque natio, uisi sexenuio post olo ingentis animi ac spiritus vir.
de novo motis armis collapsas popularium res felici successu restituisset. Is enim illustri
natalium splendore inter suos conspicuus sed ob factiones intestinas minus domi tutus.
tum et gloria majorum nec non dolore ex recenti gentilium suorum clade incitatus ade.
oque uovarum sedium parandarum percupidus instructissima cum classe e Daniam in altum
provectus est: E primum quidem vel consulto vel vi ventorum delatus in Angliam ad
littora Northumbriae appulit, commissisque levibus aliquot in excensu ad terram praelijs
cum gentis illius Rege Alvredo societatis foedus componit. Idque eo, ut videtur.
animo conslioque ut ibi iu hiberuis persistens impetraret a rege comueatum suosque
manipulos novo militarium virorum spplemento adaugeret. Quod et ei feliciter cessit, ae
Nam actis hibernis auctusque uovis copus primuo statim vere clatem ad Franciae littora
destinavit, somuio ut volunut, monitus, quo laboruiu ei requies ac tranquilla sedes eius in
regui maritimis partibus portendebatur. Cuius spei fducia plenus, datis vento velis, sed
tempestate desubito exorta praestitutum sibi ab initio cursum nueque tenre neque exse.
qui potuit. Itaque fluctibus obsequeus iu Valachriam etelaudiae insulam rej ectus, cum
descendere cum suis in terram vellet, ab insulanis prolibitus ferro viam munijt insulam.
que suae potestatis fecit. Verum ubi diutius quam par viebatur moram cum exercitu
ac classe trahit ve riti Valachrienses ne sedes ibi perpetuas fgere ac firmare in ani mum
induceret, ad eum majore vi atque omni modo adorieudum inlulaque exturbandum fidem
atque auxilia circumquaque vicinorum sociorumque principum implorare instituunt:
Iuter pritos et qui situ regionis erat proximus, advent Reinerus Longicollus Basbacen.
sium ux: euuque secutus mox Radbodus Friicae gentis princeps. Ri coniunctis inu.
num exercitibus magno utrinque auimorum robore Aolonem aggrediuuntur. Sed Aolo pro
praeda, gloria ac dominatu depugnans, superior evasit; quamvis ex adverso insulani pro
libertate proque aris ac focis haud segniter rem gererent. Rollo victoriae compos et ipso
successu ut fieri solet, animosior occupata in totum Valachria praesidij sque locatis expe.
dita cum manu in Frisiam ducit Radbodo aequi ssi na talionis lege arma quae sibi in alieno
solo intulerat in suo repositurus. Frisij eum in se verti aciem viderent, ipi quoque alacri.
ter ad excipiendum Normannum proceduut partim sua spounte partiu exhortationibus
ducis atque exemplo magis uuagisque ad defendendam patriam excitati. Idque animad, o
vertens ylo arte potius quam Marte aperto agendum sibi existimavit. Quocirca ut pri.
mos Lrisiorum assultus stropham aliqua declinaret, suos in genua subsdere sublatisque su.
pra caput clypeis ad excipienda hostium tela quietos esse atque immobiles j ubet. Quod
cumu cernerent risij difhdentiae ac pavoris indiciun siistre id rati aunimolo quidem sed
temerario ausu, tmagnoque suo malo propius se inferre coeperunt. Idque ubi feret, viri.
liter obnitentes Dauni ac signo confestim dato, omnes cxtemplo corpore erecti terga tandem
Frisios dare, sibique victoriam relinquere pulcherrimam adegerunt. Tum lo for.
tuuam urgens, haud ante persequendi instandique perculsis fnem tecit quat legibus a vi.
ctore acceptis, ingeus viritim vectigal pendereunt. Sicque opiua praeda magnoque cen.
su onustus cum suis e Frisia, nullo ibi relicto prae sidio decessit. Alio enim festinabat, et
ipsum quoque Reinerum Basbacensem ducem bello persequendum et ad imperata co.
gendum animo cogitabat. Quapropter victrice classe Schaldis oltia subiens terrauque
infestans lusorijs aliquot puguis de industria subdole lacescitum ex insdijs intercipit.
sibique mira comitate ac beneficentia cum perdere captivum posset dux providus ac cir.
cumspectus ex hoste amicum ac foederatum efficit Africani Scipionis exemplum boc
ipso aemulatus. Inde mare repetens ac praetervectus a dextra Britanniau in Franciam
ppellit Sequanaeque ostium cum classe iugressus nemine jam vim prohibente in terram.
p.117
quam Neustriam id aevi vocabant, descendit, felicem quidem illam, sed ob vastationes
continuas parumu tum cultam. Mox Rothomagum obsidione arctissima clausum post.
quam opidani diu ac frustra a Rege auxilia expectassent, deditione accipit. Qua vetusta
Aulercoruu sede potitus ad fuitima etiam loca occupanda omnes curas ac cogitationes
convertit ratus huic rei maturandae praecipue conducere, quod tres fluvij navigabiles
equo Lgeris et Cuormo sibi esse usui qua maxime possent, ltaque rancos sedem
quis conditionibus uegautes armis superat ipsamuque, regni caput, arrhisiorumu Lutc.tiuam
toties quoque a poulari eius Sigefrido ut aute memoratum) tentatam, obsidet.Ba.
ocum et Eboricas obiter excurreus occupat: Iude Alvredi sibi jam ante foederati
o regis precibus e medio rerum supra vota fluentium cursu in Angliam revocatus, eum in
solium ubi subditorum suorum defectione erat exturbatus, restituit Neustriamque
denuo petens tripartita clsse Sequanam. Ligerim et Carumuam uno eodemque tempore
populabundus invehitur quo uimirum undique devastato Fraucorum regno animos
incolentium facilius inflectere ac percellere simulque Parrhisiorum civitatem
quam denuo obsid ione urgtre cogitabat ad deditionem facieudam compellere posset.
Hinc cum in arctum se agi uuiuadverterent ranci Carolus Rex, coguiomeuto Sim.
plex ratus lenitate potius, quam armis mitigandum adversarium misit ad olonem le.
gatos trium mensium inducias petitum. Quue res cum Dano haud importuna videretur.
quippe qui militem multisjam fessum laboribus reficere cupiebat neutiquam negata.
ao Completo vero induciarum tempore Carnutes confestim invasit, opidumque eorum (Ca.
stres hodie) obsidione cinxit. Adtuit auxilio obsessis Richardus Burgundiorum dux
uua cum ictavien sium principe: Qui cuu onni exercitu circumvntuum olonem
in summum deduxre diserimen. Coactaque fuisset bona exercitus ejus pars aut hosti.
bus se pertittere, aut extreuo cum periculo de vita dimicare nisi ab aniui iuvict for.titudine
praesidium mutuatus ex omuibus siumul castrorum portis de uocte erumpendi ac
per medios hostes, dumuvarent tenebrae, vi viam pateficicudi consiliuu cepisset. Rollo
iu tutum receptu multo quau ante asperior inque omnia obvia, humana divinaque sae.
vire pergeus co rem deduxit ut denuo ad regem fessi ac fracti tot malis Frauci auxila
rogatum pergerent. Rex convulso non tantuu externis hisce sed domesticis quoque
o stditionibus Galliarum statu, quod solum poterat, concidio priocipum convocato.
quoduam malo remedium adlibtudum exquirit. Ac tandem conseutientibus omui.
bus ad pacandum placandumque Normannum Neustriam etiam olim ut supra patuit.
Normanuis conctssam nunc vastam et bellis pene pessumdatam perpetuo habendam
oftert: traditque ea lege ut Christianam religionem cum suis suscipiat et pacen cum
Francis conitantem atque aequam colat. Sic ea Galliaruum pars Normanno contra
Normanuos assidue huic imminentes defendenda est data communique in
posterum conseusu ab incoli Normonuia nuncupata. Volunt aliqui regionem brito
num Tranciae regibus male parentem Neustriae quoque adiectam et regis insuper
sororem aut filiam / Egduom, sive O / m nomine, matrimonio eidem olou collocatauu:
o Alij noo / gidm, led yem sive Popam Beringarij Bello, vacorum comitis fliau fuisse
scribunt: gidiam autem non Simplicis, sed Crassi ueptem Codefredo Danorum re.
gi, de quo ante mue moratum, dat in dotem Frisiam conpulata: sed cognomines fuisse
ex alijs liquet, qui defunctam sine liberis E gidia srve Cisla Popam antea repudiatam.
ex qua et filium Vilholmum, coguomeuto / ogo / atojan adultum habebat deuuo
in coniugio ab eo assumptam literis traditum reliquerunt: Postremum, sacris Chri.
stianis imitiatus berti nomen accepit et Normanniae duces sequentes adeoque posteris
seculis Augliae reges a secuudo ulielmo quem Conquaestorem appellant, ad prae seus
usque aevum praesentemque magnae Britanniae sereunissimum regem la c os u inclyti
Dauorum regis Cu rum iv ri v lV affuem, et qui modo reguat Curol, eiusdem ctri..
sic nepotemex sele propagav it.
Baptiimum Rollonis in anuum nongentesimum vigesunum: alii, quos inter Walsinghamus
et Gemmeticensis, in annum nongentesimum duodecimum referre videntur.
Quorum Walsinghamus hoc praeterea habet, Hastingum Danum, supra ut diximus
Carnutensium civitate et agro a rege Calvo douatum tunc adhuc cum primum
in Franciam olb appelleret superstitem iuter caeteros ad Rollonem Simplicc
legatum missum Rollonemque his verbis convenisse: fortissimi milites rege Francorum
ad vos missi accedimus, intellecturi quinam et unde huc profecti adveneritis
p.118
quae veniendi causa fuerit quis praefectus aut princeps vobis imperitet: Ad haec ut
beuigne repondeatis, amice rogamuiui. Cui vicissim o Dani iuquit, sumus, it
perio et digmitate pares soli hujus incolas exturbatum accessimus et nobis parentem
regionem reddere: Tu vero ecquis es, qui tam festive nos compellas Haud dubio
reipondit ille fando audistis eitigi nomen, qui a vobis extorris et exul cum classe
huc appellens Francorum hoc reguum maxima pro parte aut in solitudinuem aut suam
iu potestatem redegit. Cui oio accepimuus quidem Ae / tgi vocabulum sed et
ipsum bene coepta minus feliciter peregisse id simul intelleximus. Tum Hcstigu.
vultis Carolo regi vos vestraque submittere. Nequaquam inquit o, sed illud regi
renuncia, nos quaecumque armis acquisituri sumus nostro jure vindicaturos. Atque
ita utrimque discessum. Addit deinde Walsinghamus, falso postmodum accusatum a
Coit e Theobaldo Hastingum quasi idem cum Rollone faceret Eoque perterritum
divendita eidem Theobaldo Caruutensium urbe caeterisque omnibus distractis
peregre profectum disparuisse. Norvagiae Chronicon vernaculum ubi de Haraldo
Haa rtagero agit Rollonis patrem nominat aitque apud Norvagos virut prpotentetu
fuisse ac Iarli qu ibi Comitis habebatur diguitas potestate egisse: vocatumque
Rogvaldum cognomento vitem filium autem eius Rollonem ea fuisse corporis tole.
ut isi vix ullus veredus ferendo esset indeque et ofem Ccnge quod peditem nu.
tare videtur appellatum: Cumque aliquandiu piraticam ut tuuc erat moris exer.
cuisset et domi quoque licet interdicto id vetuisset Haraldus a praedis ageudis haud ao
abftineret succensuisse ei supra modum Haraldum ac tota Norvagia proscripsisse.
Rollonemque ea occasone assumptis, qui se ducem sequi vellent in Angliam primo
atque inde in littus Francorum quod tum Neustria dicebatur institutam navigatione
profectum; atque ibi Ducatus Normannici fuisse conditorem. Ita Chronicon. Alij
Danos referunt postquam ex Anglia, ubi se illis Rollo junxerat, in Gallis cum classe
et copijs devenissent et jam Rothomagum tenerent sortitione de duce eligendo
cogitasse sorteque in Rollonem Norvagum devoluta ei omnes obsequium et fidem
pollicitos. Nos in iis quae superius de Rollone adduximus Dudonem de S. Quiutiuo.
et, qui eum exscripunt Vilhelmum praecipue Oemmeticensem sumus secuti. Ili au
tem cum est Danamarcha (hac enim voce utuutur Rollonem deducant et patrem qui o
dem eius uon nominantes virun tamuen ditissimum ac late in partibus Daniae domi.
uatum ipsique Danorum regi conttoversiam movisse fateantur, tum et Rollo ipse ut
modo ex Valsinghamo patuit se suosque commilitones Danos non Norvagos dixerit.
existimem verba Chronici Norvagici de Rollonis parente ita accipieuda ut is, late in
borealibus tam Daniae quam Norvagiae oris cum auctoritate tum opibus florens do.
mesticam praecipue factionc compulsus apud Norvagos se continuerit. Nam addit po.
stremo idem Cemmeticeufs Daniae Regen intellecto quod dux potentissimus pa.
ter Rollounis et Curm esset defunctus aruis sumptis, in filios facta parentis vindicare
voluisse Eaque occasone cum classe aliquot navium e Dania ad Scangianos sive Nor.
vagos Rollonem concessisse: ac postquam ad eum frequens populus conlueret qui
a rege Danorum, utpote partibus Rollonis faveus iudies proscriberetur auctis copijs,
vela ventis dedisse ac primo Angliam, atque inde, ut memoravimus, superatis
Valachrensibus ac Fisijs ictoque cum Duce Basbacensium foedere in littus Francorum
iupetum atque arma vertisse. Controversiam vero qui movisse Rolloni memoratur
Danorum res is an Canutus fuerit coguomeuto ut tmeminimus Lot / ei
dictus filentibus rerum memorijs cero affirare non habeam. Interim rebus mode.raute
eo ipso Canuto, in oras exteras vanie egressos regni incolas etiam Erici Daniae re.
gis, quod habetur cbrouicot oftendit verbis quae subscripum: Letbegufius Erici
Bom eos eoe te ves reovm ee x, temtre eitet tertr
err eiu et de vegno cdiqsu pe teru degoveruts c eetati terrrm
vettenduen ve. He seet t s ee. Hactenus chroniocon. Nunc Rollouis
et qui ex eo progu Nortuami Ducumn fterma subiectum propius iunspi.
p.119
ROLLONIS
Ducumque NNORMANNIAE Genealogia ac Series adusque
GULIELMUM CONQUAESTOREM: Qui
et Angliae postmodum Rex fuit.
p.120
FAMILIA
SORORUM GUNNORIS NORMANNIAE DUCISSAE,
Nobilissimam Danorum prosapia ortae.
In / uc ennent Cifur comiter e Bucingeem.
KKK
E R E oit s et E o N o inLln et S. v lA
a Normannis constituto
EPIPHONEMA.
Epiphonematis hic loco paucula quaedam superioribus adicienda de primis Apuliae
et Siciliae regibus. Ros enit cx gente Normannorum ut nemo ortos ambigit. ita
uuude et quando in Italiam venerint haud liquido traditum apud auctores occurrit.
Fatetur quidem Blondus Gulielmum quendam Normannum cognomento Ferrabachum
patre Tancredo procreatum ac parte tetruri. quae Rouandiola diitur.pouientem.ex.
pulsis Saracenis. Apuliae ac Siciliae imperium sibi ac posteris suis parasse. Sed idem quo
tempore Italiam intravcrit aut qua fretus auctoritate seu occasione eas sibi regiounes subegerit.
a nemine perspicue expositum addit. existimans iuterea a Longobardiae Comiti.
bus utriusque stemma promaasse. Quapropter ut propius aperiantur tortissimae gentis
natales repeti obiter a prima origine expeditiones necessum est, quae in Italiam diversis
profectionibus ab ipsa fuerunt iustitutae. Nam praeter ea, quae superius de Hastingi in 10
Italia classe et rebus sunt commemorata occupatam nimirum ab eo Luuensiuu civita.
tem accedunt insuper Sigeberti varia testitouia ex quibus verisimile ft non unis inlo.
cis sedes apud talos posuisse Normannos quemaduodum factum ab ij sdem in Galliae
maritimis partibus. Ait enim auuo quinquagesimo septimo post octingentos: Normm
Fnium tfricm uegcntet irgrentur odan dreti / sue cittetitus cc moulei m
iu qu curris dcitur venerut. Et anuo sexagesimo: Normon tuscom petuxt c iss
cvitutem liusue cait oc dvtt. Et rursus anno septuagesuuo uono. quum imperium
Carolus Calvus teneret Normanm more itrant: pur qudmex isc in stasium reyt: bi
diserte redijsse iu Italiam dicunturut constet jam ante sedes ibi tenuisse. Quin et Calvi
seculo. cuius expeditionis etiam Bloudus ipse mentionem injicit Normanni praeda in
Aquitania et ceteris Galliarum regionibus facta trecentarumu sexaginta navium classe
Constautinopolim duxere, suburbanisque illius spoliatis atque incensis in mare Britannicum
reversi sunt. Nec desunt qui tradunt, Tancredum Gulielmi patrem quintum fuisse a
Haec ex Gulielmo Gemmeticensi et Oderico Vitali.
scriptoribus Normannicis, collecta.
p.121
Rollone, quem post baptismum Roberti nomen accepisse supra indicavimus: Eumque
Tancreduo natum patre Ricfardo Il Normanno, qui ex duabus uxoribus cum susce.
pisset duodecim filios et res domesticae essent quam pro tot filiorum unumero tenuio.
res ad ampliore querendas in Italiam profectum primo militasse Berengario contra
Huunos deinde landuipho Longobardorum duci contra Cuaimarum Salernitanum:
Moriturum vero ceteris filijs praefecisse Cuilielmum qui a corporis robore nomi natus
est Ferrabachus vel, ut scribuut ali Eerrobrachius, qui et praeter ceteros tratrem habu.
erit Robertum coguomento uiscorum quod uomen Normannica lingua signi ficaverit
erronem sive rum victore / quo ninirum oberrando terrarum multum ac imperium
o victor obierit, nisi a victorijs Cxcrit potius fuisse aut saltem Cui / ccrum ab ingenij sa.
gacitate, et ut habet quoque Thomas Faelus alijque plerique censent, quia versutissimus
fuerit, ita popularibus appellatum dicamts.
Iuitium autem claritudinis ipsorum iu Italia et quomodo duce quem diximus. Culi.
elmo Apulia atque inde Sicili potiti sint, ita se breviter habet: Culielmus gente Nor.
anuus, coguomento ut dictum Ferrebachus annum circiter ui llesimun ceisantibus
in Italia moribus a Perengarijs et Saracenis atque Suogaris (quorum incursibus diu labe.
fectata erat provincia / praeclarum aggressus eit tacinus Capuano namque et Sale ruitano
principibus per foedera sociatus ad Malochum Graecum, Apuliam Calabriamque pro imperatore
Graecorum administrantem, legatos iittens tundem foederibus adungit.
o Convenitque inter quatuor ut quis viribus ac fortunis enav igantes in Sicilam eam.
Saracenis ecctis occupent. Collatis viribus enavigatum est: t insulam ingressi Sara.
ceuos obviau euntes fundunt: fugatisque resduis praeda ingenti locupletantur, aequa.
liter iuter se divis. Malochus autem insulae possessoneu suo servavit imperatori.
Iudignatus Culielmu:, quod sibi ceterisque insulae partem non daret expcedito agmi.
ue, reliquis quie scentibus longum iter ingressus duxit in Apuliam, circumseditque, iel.
phim, et ad extremum expugnavit. Quo accepto Malochus et ipie cum milite testiuus
accurrit urbem recuperaturus, bi autem Normannus Graecos ab itinere fessos uec ca
stris adhuc communitos agrossus facile fudit ac tugavit: et maguuu similitet illius ter.
ritorij partem, pulsis Cract, sibi acquisivit. Verum Bubagauus cum mox Malocho suc.
o cessi sset oportuno Apuli loco coloniam extruere conatus Troam eam vocat: quo
uimirum Graecis labitatoribus impleta praelidio esset regioni. Qud nequaquau tereus
Henricus imperator eius nominis secuudus, quijam crat cum cxercitu iu Itali admotis
copiis urbem novam quatuor mensibus obsessam expugnavit et acceptis obsidibus.
Romam revertitur. Cum vero ex inde successisset Henrico Conradus raeci Norman.
nis in Apulia gravi bello oppositi pellere eos annisi sunt: sed frustra. Collatis enim siguis
victores Normanni Crecos eiecere. Atque inde repetitis vicibus ijdem Graeci Normannos
agrt ssi interque Aufdumu praesertim amnem et leventem oppidum accrrimc
concurtentes victoriam Normanno cedere coacti fue runt. Culiclmo deinde fatis fun.
cto frauer Drogo substituitur. Quem secuti post fratrem Hunfredum Codefredus et
Robertus, quem diximus. Cuiscor cognomento celebris. Hi consilio et opera Bettume.
ni Sa raceuis oriundi expuguarunt Me ssanum in Sicilia anno Christi millesimo sexagesi.
mo. Indc progressi continuis trigiuta annorum bellis post aliquoties proligatos Sara.
cenos Sicilia universa potiti sunt anuo millesimo nonagesimo. Roberto nepos tuit ex
filio Rogerio Culielmus, qui et postiodum succcssit, natus ex Adelisi sive Adela Canuti
lvV Daniae Regis relicta vidua Roberti Flandrensis filia. Hoc enim in more tum
positum habuisse videntur Italiae Normanni, quo gentis suae cum Galliae Normannis
summam necessitudinem demonstrarent, ut nuptias plerumque cum eadem sua gente
contraherent. Nam et Richardus Normanuiae dusx, repudiata coniuge. Canuti Miagni
Angliae et Danorum regis sorore, cius iram atque impetuum, de quo postea diceturdecli.
o uaturus haud alio quam ad Siciliae Normannos confugisse authores traduunt. Atque haec
cum in Italia tum in insula florentissima Siciliae Normanuici imperij fuerunt initia.
Nunc in viam et domum quasi redeamus Si prius stemma familiamque Ducum Apulia
ac Regum Siciliae es Normauunis progenitorum hic proxime subijciamus:
p.122
FAMILIA
DUCUM APULIAE, Comitum et Regum
SICILIAE:
NEC NON
Principum Antiochiae, Normannorum.
p.123
LECTORI.
20 Vt lector propius et ad oculum. quod dicitur. introspiciat. Rollonem
eiusque majores postcerosque. qui sepenumero ac vulgo ferc apud
authores Normanni nominantur. non Norvagicae scorsim ut Ctantius
est interprctatus sced Danicae fuissc originis ac gentis. quomodo ctiam innuisse
superius in ipsa historia, et alibi, nos scio idem nunc verbis authorum qui temporum
corum propemodum aequales fuere Dudonis et Gemmeticensis aliorumque.
hic ostendendum cxistimo. Et est inter primos Du cuius magnific
historiae suae initio Saxo Crammaticus meminit rerum oitaniccrmscrytorem em
appellans utpote qui claruit sub sichardo cus nominis Normanniae I succ.
cui avus Rollo fuit. ls autem cum pro mort Duapim sere semper Decim vocctita lo.
quitur lib.. pag .o. de fesigo verba sacturus:
l D a oi puc: yentr / x Danai vei Dani glrimurqu- e ex
r os t prgexitor. Hi Deci relato rit oln / expu u / sr
trecs Frum n o prrense exporrgit cu Duc: eftingoferociter / nt
ypui.
Haec to loci Dudo suntque cadem. qu Saxoni nostto Crammatico. dc quo
dictum. in mente fucrunt cum scriberet initio statim historiae Danicae: Dn
gitr gu quitu Duxoru cepit orgo pere Htso vrocrenti on / solim concores
ent ore cverum etim vcores / ure.uunquam Duo reru: uanicarum
crptor Deoa Duene orios: uxcprosqe receseat.
Inde idem Dudo libro sccundo de Rollonc acturns ac quaedam de parente
ejus, quem nos sequuti vernaculum Norvagiae Chronicon, Ragvaldum nominavimus,
praemittens haec habet:
li i edsexex qxid erer in pr: ie Dcie omim rum euexti cv.
etiius ivnenercdiique mitu freqentias: resecsitet u
v.uquum coe / ae cervic cqm regisgir vec cuset manit graria
rvcij enu / us cemedco cu: it.ui Dci rum peme umversm
pec: us ffes Deci r nie terressi cuencert ooxsyeivreis
qumpi i e peretesuuit. trar ein vrientm
praestantiore virtute praepotentissimus, cunctorumque exaggerato omnium virtutum
p.124
cumulo praecellentissimus. Defuncto vero illo, superstiterunt duo filij
tiu, rm / renui edv eoc corpore puc / errii niostute robufismi.
Quor ruer auor t R o i L o er ior v a i
tputr.
Culielmus Cemmeticcnsis, qui Dudone posterior est haec ferc cadem et eisdem
verbis Dudonis recitat historiae suae Normannorum libto secundo cap.. At
certio et quano capite cusdem libri Rollonem non semel Danum vocar. Et ter.
tio praesertuim capitc ubi occasiones rccitat digresfus e Dania Rollonis it
uait:
olo cer rari non usem in Ducia propter Begen, fsdes / i c v io
inssam cum / ex navitu qggres eft. Tnc ecie p c Puricioqee:
tqe roftsmo pocato prive mgno eilat conc cepit imim
ere.
Et Capite deinde, quod prorime scquitur, quatto, ubi de somnio agit, quo moni
tus Angliam Rollo idem petijt, it loquitur:
Cmue cana in / ul meft moraretsoliciteue contorquent aimos.
tar cogituiioe ftuans etoretr t cnmicaretse e inimic /: proirimitv.
uor / garut e Deci reua immunts ud eum re verterentur, fe / s dore erri.
oore oppre / t vox dve iii sonvit dcenr: olo resociter / re.
pontofeftirunter na vigio transmean o t os perge: ii aues o ao
patran / ospes re verrir perpetaque pece in esie etrimntouer. Hc
ommu cm cuidaemsepient: cro C / riicoie rerse: fut / oser.
one interprerutu eft: T cuergente centri tempor cus / acrosento
daptsmue puriccer pregnu / ue Chritcos eficier ab errore lv
ctanti / tcul ngior ngelos / ciicet / sue olim per venies pecemue
peren gioriae cm i ae, ico cvela navi oran remisue e ex.
ortan: iqe ento ino, tersque / es oeran cesi vom
are celeriter perean engi eggreditur iiqt moraeri uiete dipice
tur, udientes uutem: illi territorijpgen / es uo Ro t t o D C v s d.
veniret, aciem magnam contra illum construxerunt, tumque ab illis finibus fugare
conutisent, rc.
Quibus in verbis, ut et antecedentibus quoque quae et apud Dudonem la
bentur diserte praeter cctera, liquet e Danam in Scandiam tranigressum cum suis
Rollonem, atque indc perpetuo Danum (ucum illent et Dudo, quamvis perperamscribit
esse intellectum. Scandiam autem cum Scanaam dicant late accipere
cos hanc voccm est verisimile ncc Scandiam sivc Scaniam lolam quae hodie rc.
gni tantum est Danici, sed et Norvagiam quoque complexos ut veteres olim
id totum quod est ultra Daniae insulas et Chersonesum Cimbricam, boream ver.
sus, un vocc Scucndia viam appellarunt. Et hoc demonstrent praeterea verba quae
exstant in t L o o i n quapiam D u c u No rum o rum u a ex o
veteri Codicc s desumpta ista scilicet:
oeo Dorce icarnion CCCxCvi, veonte Francorum Ree, aroso.
i ipiexppeliat e pirat Dexor ex insla Scanatu u orthuga
citr grei c in Frercis xtagesstntproreli, rgnuque e vu / uet:
Rro predits ccept oidi e exftrian traituaem tsotenpore
rvcevervt Norriu, o puod piu, qeier Mortveu cenerauntproose
ert, oertu git Rolo its eoru pr eraer Dux onesue (ert /.
maxrie. Ro, riftegeitliu, u Longe tetacgnoinet et, ue
p.125
Franci dolo occiderunt. Vuillelmus autem Longa spatha genuit Richardum Senem
etc.
Clare ex ijs intelligere est. Scanziam hanc, in quam e Daniam concessisse Rollonem
ciusque populares Dudo et Cemmcticensis volunt, ortgim fuisse, et iplos
mnrerca Danorum piratas intellectos: Normannos autcm quo ex boreali hac
plaga progressi advenissent csse vocitatos, quamvis ctiam, quod et alibi ostendi.
mus, non solum Nor vagi, sed et Dani quoque omnesque borcae populi promiscuc
Normanni olim vocitati. Quod fefellisse praecipuc Crantium clarum cst, qui vo.
cc Normannorum dcccptus solos hos populos fuisse Norvagiae ac Norvegianos
o asscrtum voluit: cum contra tradat diserteque scribat ad annum occcx Albeitus
Stadensis Dani cereri i traens Deniamnt pop omxe orni ocantr.
Et adde hiscc insignem locum Eginhari qui in vitam Caroli Magni haec ha.
bct.
Oimum uo contre Norvos ui Dueni ruccanir priipiraicam exercente
deipet miori cse littora Clie c Germanie atentt, vel
sscepr.
Nec diliimilia sunt quae cadem de re suggerit Adamus Brcmensis. Quae ad.
derc cui libet in promptu crit. Et est praeterca illud quoque ex praecedentibus no.
tatu haud indiguum quod in illa Gt t a u o o a Du c u N o x.
o o n u, qua citata iam est cx Codicc s discrte ire unorum appellentur ii
qui e Daniam in Scaniam scu ut interpretantur.Norvegiam advencrant, ncc Deci aut
ecis, ut apud Dudonem et Ccmmeticcosem, secd Dani rectissume cfserantur, quam.
vis Otrdericus V italis, ticensis monachus, qui Gcmmeticcnsem continuat, ac res
praecipuc Ouliesmi Con / ori, coaetanci sui, qui cum pioximc cxcipiunt. Roberti
ac Stcphani rcgum Ducumque ad annum usque Christi vcxu cxcquitur Deciam
ctiam scmper ficrc, nos Deniam nominct. Et statim in Prae fationc haec idem habet:
Sc ali ii muir op imgit e omunmi eveptid teris
peorrigu uoniam p Decia prodeuntes, non iterse urm / ucrnt
/ sue ad ulies Norbi tempore g telare qum legere rel ctare o.
rarvnt: Beico / sique: c trim Duc D u o o Vermanesis Deccns
erarrevit: o hicbaro Gunoride, grtiam ti capt: trensmist.Quem Cu.
lielmus cognomento Calculus Gcmmcticcnsis cnobita / sqt bbre vivit.
c qutor Ducum: uisccesresves breviter aecit.
Sed haec cccraque, cum alibi et luo loco propius pessiusque nobis siut indicata
tractataque, hic repetcrc pluribus supervacuum habcamu.
p.126
KKK
ILLVSTREM AC GENEROSVM
VIRUM
CHRISTIANVM FRISIVM
DOMINUM IN CRAGERUP,
EUITEM AURATUM,
MAGNUM DANIAE CANCELLARIUM
Olim Absolonus, Candidus cognomine
Aras focosque, pontifex ac dux, duo jaec
Defendit unus, Daniae decus suae,
Illustris heros, gente VIDORUM satus.
Quin Saxonem idem fovit, et suasor fuit
Viresque et animum fecit ad res Patriae
Aevo explicandas, noct caeca conditas,
Quapropter etiam jure nunc primus sator,
Author paterque Danicae historiae cluit.
Sed Absolonem tempus atque aevum tulit;
Nunc mente simile te, FRISI, quisnam neget
Juvare patriam reque praeclaras situ
Evolvere atro, nec pati prisca ut patrum
Sileantur acta, laude sed vigeant sua,
Dum nos priorum subsequi vestigia
Voluisti, et illa gesta maiorum stilo
Nostri notari prodierque posteris?
Quis preeuntem, quis patronum te sequi
Vir magne renuat? Tu facis vires mihi.
Nam quod nequibat nostra Musa incultior
Sperare proprio domini ab ingenio sui,
Debebit istud forsitan genio tuo.
p.127
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER V.
FROTHO REX LX..
CANUTO superius, qui Paruus itemque Lodnecnudt est indigetatus,
succe sssse Frothonem memorav imus: Cuus tamen
neque Stadensis Abbas neque Adamus Bremensis mentionem
inj iciunt volentes nimitrum post cladem illam ab Arnulpho
AugustoNormannis Danisque illatam sceptrum apud eos tenuisse
feligen virum ob iustitiae et sanctitatis opinionem populo
gratum atque amabilem: Postque eum, a Sueonibus protectum
Olavum vi et armis reguum occupasse qui et plures habuerit
fliosinter quos Ebcbum et Cirm successores eius nominibus
haud sat is emendate expressis, ijdem recensent. Verum Helli.goue
ad versus Anglos armaut pluritmum, moventem in Angliam occubuisse authores ali
testes sunt qui et ibi frequentius quam in Dania egisse smul adjiciunt. Mortuo mox
post annum nongentesimum lmperatore Arnulpho, suffectus est ei filius Lodovicus: Cu.
us deinde excessu ut stirpis Carolinae ita quoque imperij Francici tot gentium irrupti
ouibus enervati et fracti fnis fuit. De eisudem lis rebus ac Daniae per id tempus regibus
haec habet a pioribus nonnihil dissentientia Chronicon Erici regis: io Domi oooocn.
Aruulphus smberuto Ducnr in seutomi occurrent protroet ex er centm mnum ii bso
celitur cdmtruto eoem cmo ciit Ericur Bum regvit proeo f rex uecie, ste vi S r.
mr edtit re m Duci regut v u. Frothonis vero adolescentia armis belloque
o exercita eo felicitatis adolevit ut provincias quae a Danis defecerant ad pristinas obsequij
leges redegerit, triusque et Angliae et Daniae imperio praefuisse anuales domestici
lubindicant: Et in Anglia praesertim, luscepto baptisui lavacro sacris Christianis initia.
tum, nde et mox privatam suam salutem it publicum omnium bonum redundare cu
piens ab A gapeto, vel, ut alij ab Adriano pontifice. Daniam Christianam religione imbui
praeoptavit. Sed votis ipsius priusquam satisferi potuerit, morte praeventus est, cum re.
gnum tenuisset annis circiter viginuti. Hujus tempestate Slesvicensem et Ripensem ec
clesas, quae bellis superioribus dejectae fuerant, redintegratas reperio. Tertiam ipsemet
e solo noviter excitatam constitui apud Arhusienses curavit. Imperitabat autem super.
stite adhuc Frothone.Anglis Orientalibus Ericus Danus Haraldi Cormonis filius: Nam
p.128
et fratrem ejus Gormonem jam ante Alvredus amore filij complexum Northumbris praefeccrat
de quo et infra reteretur. Verum Alvredo Regi succedens mox Eduardus ut
reipublicae ac reguo a se suscepto, quantum posset, consuleret, loca omnia prae sidijs muni.
re urbes, quas hosti oportunas duceret, singulas obire suorum atque hostium res pariter
attendere barbarorum insidias antevenire magno studio maturat, ut ita et suos iu ocio
ac fide retineret et ipsis Danis, tum adhuc Northumbris et Augliae Orientali ut dictum.
dominantibus, occasionem belli movendi usquequaque praecideret.Verum isti rei bellum
Scoticum subito prae vertendum fuit vexantc continenter fues Anglicos rege Conitanti.
no. Itaque Eduardus primo quoque tempore bellum ei intulit, quod multa utrimque
caede geitum est. Sed Scotus majoribus afectus incommodis uoo invitus ab arnis de- ro
cessit, pace cum Eduardo iu tempore compositam, lost hae c V allos vacillantes ad sanitatem
reducere studio habuit et Mercianm quoque suo ad icere imperio. Sed cam Eduardi feli.
citatem, prosperosque successus.Danorum praesertim, qui in Northumbria erant, praesidia
potentiaq haud le iter fregit ac retarda vit. Cum enim rebus suis minus eosLduardi progres
sus commodos viderentdiscordiarum semina inter eum fratremque eus Adelvoldum ccucitare
haud cessavere adeuntes Adelvoldum juuenem suapte natura regnandi avidum.
monentesque tepus et occasionem prae sto esse, quam posset, iodo velit, reguum, expulso
fratreobtinere, quod nimirum Lduardus suis ac fnitiu is omnibus iufestus res ac terri.
toria sua, ultra quamjus fasque permitterent, proterre et aliena contrahere plus nimio stu.
deret. Quo autcm maturaretur negotium, ipsi ultro auxilia pollicentur et peri culum omne ao
ac datmnum indt exoriturum st pra stituros liberalit er premittunt. Quibus dum aurem
ille commodat, auimum inteudit in regnum fratris, comparatoque extemplo exercitu
hostiliter illud occoepit invadere. Verum post aliquot insultus dihsus viribus aut metu
exterritus fugam capessit, seque Danis, qui Nort humbriam tenebant, conjuugeus denuo
ad arma redit. Quo iutellecto tanta celeritate est insecutus Eduardus, utjuvenuis omit.
tere institutum, et ad mare tendere indeque transmarinuas oras petere coactus sit: bi vix
aunum moratus redijt ad Northumbros, ani licet Eduardum suspicerent, perbeuigue
tameu Adelvoldum accipientes, belli ducem constituunt. Adelvoldus, accepto inperio.
iteruu adversus fratreu movit: umque cuncta, qua crant in proxiuoDaui pervadunt
ipse conversus in Merciam, pariter dat praedae omnia. Atque inde Thamesim transmittens o
usque ad pagum, quem vocant Basynstochum, regionem circumnquaque populatur. Rex
init ructam in adver sum acic hosti obviam factus eum soluto agmine venientem maguo
impetu adoritur. Dimicatum summis utrimque viribus fuitque diu atrox atque auceps
conlictus, multis parte utraque cadentibus. Adelvoldus inter primos fortiter rem gereus
occubuit: Cuius tamen interitu uihil intermissum a anis, dum tandem regij milites
repugnando victi terga verterent. Sed et ipsi tandem, longo caertaminec fe ss, pacem cum
Eduardo vel, ut alij inducias feri permittunt. Nec aegre concessit Eduardus. Ericus
enim Danus, qui, ut diximus. Orientalibus Anglis praeerat, toti Anglorum nomini immi.
nens alios ce popularibus suis in belli societatem adducere paulatit studuit, quoj uuoctis ar.
uis uni versorum simul opes uno codemque tempore concuteret. Ceterum Lduardunqo
cum non lateret eius studium, insidias ille prae veniens, invasis regni eius fnibus, agros cir.
cumquaque depopulatus est. Ericus qui suos quidem in armis habebat dum in hostem
praecipitautius tertur, minus feliciter pugnavit. Nam victus fugatusque, ab Anglis exin.
de Orientalibus interfectus est. Haec ad annum circiter nongentesimut deciumtertium
referuntur Chronologis: Qua eadem tempestate ut habet Stadensis, catervatim
atque identidem a Danis Slavis et Bohemis conturbatae Saxonum ecclefae. Nec multo
post anuo uimirum nongentesio decimo septimo Normanuiae Dux Rollo sive ut iude
appellatum supra tmonuimus. Robertus, mortem obijt: vir profecto belli laudibus claris.
smus: quippe quo vir alius in hottili solo sbi ac posteris suis maiore virtute priucipa
tunm non modo paravit, sed ita preterea constituit, ut ceteris quibusque maximis regibus o
ac reguis par viribus fuerit. Inperio tum temporis Ro, poft Ludovicum Cooradus proefuit.
u R M O Anglicus R E x i.
No s Cormo, qui ob diutiuam in Anglia habitationem Anglicus dictus, ad regni cla.
vum vocatus est, anno noungeotesimo trigesimo primo ut quidam tradunt. Stadensis
ad aunumn oooccaxxi retulisse videtur, qui et fert vel potius Hereldi filium facit:
p.129
Adamo Bremensi cap. 46, et 47, est Hardevich. Quamvis hio alium preterea Gormonem
Haraldumq incerserit Saxo, quorum neque Bremense chronicon neque Francic i uspiam
auuales memiueruut. Hunc vero Cormouem trucem admodum ac religionis Christia.
ae acerrimum fuisse persecutorem adeo ut o sive vermis crudelissimus vulgo sit vo.
citatus fere omnes consentiunt. Templum quod in agro Slesvicensi a religioss tum
conditum habebatur, tanquam sacrilegum aliquod impietatis domicilium ab imis tunda.
mentis evertit, quo priscum ibi delubris cultum restitueret. Anglici scriptores Cormou.
dum fere vocant. Concessusque illi cum ibi ageret ab Alfredo rege totus propemodum
EHuntingthoniae tractus, qui et inde omontestet appellitari est caeptus, attesitante vete.
o re versiculo quem citat clarissimus Camdtuus: Cormr cutn none, nomen tet. De eo.
den recitat haec I. Picus antiquus item scriptor: ex Donorm Cutbum (que Cod
cvcont) cum trinto proceritus omn pene popuo tatitu, n ium b / reaseptu, mpo / sto
e ounestestuno, fic gitur nst doteuest ii prouinci rientodummgor o.
tcnumrorun ut ecss eitate regr foeret eredtorio, qur peruuert / trocnio. Ejus temporibus
Henricus Auceps, qui poit Lodovici cuius supra meminimus, atque inde Conradi
Auguitorum obitum rebus imperij adtmotus, postquamn magna virtute maguoque successu
Henetos. Sorabos Polonos. Silesios. Bohemos. Lusatios reliquasque gentes Sla.
vicas, constitutis novis limitum prae tecturis, submovisset, uec tamen saevire exiunde desi.
uerent, iterum adversus ipsos valido cum milite, quem bella superiora eruditrant et in
o aruis promptum tecerant ad Mersburgum congressus ingentem eorum stragem edi.
dit, ut reliquiae consistere uusquem auuderent. Eaque victoria potitus in Dauos movit.
Qumppe Dani ut ante injecimus cum in Saxoniam excursiones creberrime in.
stituetent oladeque a Comite Ringelhemio essent affecti ut sese ulciscerentur
uon iolum in Saxouian eo temport arma tranitulerant verum vicinam etiam Fri
am itperij provinciamu praedando atque urendo infestam habebant. Quibus in.
commodis ut obviam iretur ac simul ut sacra Christiana longius inter gentes feras
promoverentur, accurrit cum exercitu imperator profectusque in dorsum usque Cimbricae
Chersonesi, Danorum copiae cecidit, ac Slesvicum, Hedeby tum dictum, validum
ac orens oppidum vi captumu, praetecto tuendum dedit. Eumque marchionem seu li.
o itisComitem appellavit, constitutam simul ibidem Saxonum colonia. Quin etiam regem
ipsum Cormuonem pietati Christianae, ut diximus initmicum victricibus ij sdem armis it
conterruitut liberam religionis nostrae professonem deinceps intra reguum suum se ad-.
missurum pacemque aequanm cum imperio culturum per legatos ultro promitteret, nuo
Hamburgensium id tetuporis prae sul hac usus occasione in Daniam Suecianmque enavigaus
magno ibi fervore, nec sine fructu Christum depraedicavit constitutis passim no.
vellis ecclesijs. Et licet ormonem ad saniora intectere nequierit filius tamen eius Ha.
raldus doctrinam Christianam semet imbui libenter permisit. Prodit Sigebertus Aucupem.
defensis contra injurias trisijs, victos Danos ad tributa pendenda ac regeu corum cu.
pem ad baptistmum ao Christi profeionem coegisse. Quod tamen, silente hic etiam Sa.
o xone, nec veri simile esse, nec cum historia ejus temporis quam Stadensis alijque prodi.
derunt consentire videtur. Ncque ttiam rtgem ullum bipom antiquissimi bremensium
annales sicuti nec tributum nili ab Cngari Sorabis et Slavis tum Aucupi promissum
agnoscuut, quamvis interitm pro ipuom Cortmonem aut Haraldumde quo statim dicemus,
legeudum apud Sigebertum haud aegre admiserim. Necdum circa haec temporas
Dani, accersitis identidem domo auxilijs, littora Francorum infesta habere desierant. Et
duxerat quidem in illos Rodulphus. Resx Burgundionum. Comitesque Flandriae Arnulphus
et Adulphus, qui ad Falcobergam, commisso praelio, victoriam quidem ab eis, sed
haud incruentam retulere: Dum tandem, anno DCCCCXXVIII, ut notat accurate Mejerus,
ijdem, Sifrido Duce facta in oram maritimam Morinorum impressione Cisuas opidum
o ibi captum. Comite Aruulpho inconsulto duplici fossa cinguut, ac mox, pace sancita.
idem ab Aruulpho cum tota adiacente regionc possidendum impetrant. Verum haud
multo post, cum Estrudem Aruulphi filiam vi rapuisset Sifridus bellum de novo exor.
tum est. Aruulphusque, contracto raptim milite. Sifridum petit. Qui, cum resisteudo
non esset, uec haberet qui auxiliareuturad ultimam necessitatem contugit ac manu sibiet
fortiter illatairam ac minas inimici evast.Eftrudis vero impleto utero peperit exin.
de Adulphum, qui, avo concedente, primus est factus Comes Cisnensium. (omer Ce /.
e est in Mercantio, qui et tnesm oppidum uonsnuer vocat.) HicSifridus an idem sit.
p.130
quem supra Codefridi regis commilitonem ac socium diximus, quemque Frisij annales
in Frisia occubuitse existimant, an vero ab illo diversus habendus, dispiciendum alis.Au.
no hinc proximo, qui fuit Christi ooocorx.Saxouniam penitius ingressiVandali, eam multis
afflixere cladibus, donec Imperator, missis in eos cum exercitu principe Lunneburgensi
Bernardo et Coumite Vethiuensi ducibus suis, qui eorum ad centena et viginti millia cciderint
circa mare quod Balthicum vocaut. Conjugem sibi Cormo copulaverat Ha.
deltadi Anglorum regis filiam Thyram. Christianam pietatc alijsque virtutibu s multis in.
siguem: atque inde etiam Doneto cognominatam. Ex eam Canutum et Haraldum genuc.
rat. Quuorum Canutus adeo ei charus et curae fuit ut nunciato eius apud Hibernos ex.
cessu, ipsemct protinus exspirarit. Alter filiorum haraldus regni sceptrum una cumu pa- ge
tre tum ut videtur valetudine et aetate taesso, aduuinistrasse aliquandiu chronolo.
gis ueuoratur.
HAR AL u v RE x Lxi I.
t r e
KKK
E r uco r o Cormoue regnum adeptus est annum circiter nongentesimum trige.
simum primum fliusHaraldus coguomento Bicctan tenuitque annos circiter quun
quagiuta, excepto tempore quo impei naisc cum patre meminimus modo. Erat illi ma.
teruus avus Hadelradus sive ut Saxo habet. Hetelredus Polydoro Eduardus est. Angliae
Rex: Cuius filius Adelstanus ubi intelle xisset paterno testamento Haraldum regui h s
redem delignatum, armis sibi viudicare, quod patria denegarat voluntas praeoccupat.
Haraldus traducta tum in orientem classt dum circumpositum lacesst oceanun tius rei
nuncium serius accepit et prius Norvegiae Regis cum avunculo factam pactionem in.
telligit, quatm parare in adversum arma potuerit. Domi interim pius atque aequi anan.
tissimus illud inter cetera primum ac praecipuum duxitut Cormoni regium in morem
funerato mausolei praeterea saxum superim poneret quod hodieque characteribus Co.
thicis perscriptum in ipsolellingi caemueterio visitur, memoriae ac pietatis in parentem praeclarum
monumentum. Eadem fere tempestate uno Hamburgensium antistes, quo ut
diximus adminiculante. Haraldus licet a matre iam aute Christianis conciliatus fidei
doctrinam uberius didicerat, apud Suecos obijt. Iu Anglia tum adhuc Dani Northum, o
briam tenebant. Sed Adelstauus capta occasone ex obitu Regis itrici, vel gfrdi po
tius Northumbriam sibi subijcit, spretis eius filijs Analepho et Codefrido. Quorum
aster in Hiberniam in Scotiam alter fugam elapsus exterua caepit circum spicere auxilia.
Codetridus apud Scotos nonumihil virium comparasse visus Dunelmum, quam maxima vi
potuit, circumsedit, sed repulsus est. Analaphus, sive ut alij seribunt. Avalassus cum regi
generis esset a Danis, qui iu Northumbriam remahserant ex Hibernia ad accipiendum re.
guu, mortuojam Adelstano vocatur. Edmundus vero Adelstaui frater, prospiciens
quanta belli moles instaret Milcolumbum Cambria et Vestmatia donat, ea lege ut qui
proxime in regnum Scotorum successurus esset sacramentum Anglorum regi ceu su.
premo eorum locorum dominodiceret. Atque inde varijs calamitatibus obtritos Danosqo
facile superavit, licet ipse haud diu victoriae superstes fuerit.Cuius in locum cum tfraterEl.
dredus rex esset creatus et adversus euu quoque Daniqui Northumbriam tenebant, nec
uuquat bona fide cum Auglis pacem fecerant rebellassent multaque munita loca et iu
ijs Eboracuu cepissent, taudem Eldredus acceptis Scotorum auxilijs eos ali quatenus
compescuit. Quae dum ibi geruutur, apud Slesvicenses anno salutis humanae nongentesi.
mo quad ragesimo octavo Marchionetu quiut ante monstratum adversus Danorum in.
cursus tuendo ibi limiti ab Aucupe Henrico erat constitutus ex improviso cum legatis
Othonis Augusti, qui Aucupi successerat, circumventum Dani trucidant delet insuper
ibidem loci Saxonum coloniam. Otho iguominiae impatieus exercitum in eos confestim
duxit iugentique clade fusis Danis, totam Iutiam.Cimbricam olim chersonesum dictam, o
victor emeusus ad usque Cimbrorum promoutoriuu, quod ad borcam post remum est.
pervenit. Ibique in littore consistens ac sleptentrionem prospectans in are lanceam
conjecisse memoratur marique nomen dedisse quod esx nomine ipsius hodieque tte.
unt / ut tradit Adamus Bremensis, appellatur.Distinebatur id temporis Haraldus Sturbi.
orni Suetici regis Biornonis filij querelis. Is enim e Suetia in Daniam una cum sorore
Cyrithasee Cui profugus Raraldi adversus Ericum opem implorabat, quod se pater.
nam regni haereditate inique spoliaret. Nec deerat precibus locus, praesertim cum eidem
p.131
sororis sua matrimonium liberalius offerret. Verum intellecta Germanorum in oras suas
irtuptione taraldus, sepositis rebus Sueticis, haud procul Slesvico qua est angustissima
puuinsula valido cum exercitu ao omuibus regni viribus adtuit locilque idoneis praedio
occupatis aut exitu prohibere ermauos aut uitam ad puguam loco sibi commo.
do vel invitos laceisere oustituit. Verum commiiso acri praelio, superior tortuna tuit
iuperatoris. Saxo ab bisce non nibhil dissentiens ait, sinu Lymico Veundalam aquis clauduutt
progredi ulterius vetitcum itmperatorem: ac reditum cyus nou victori led fugae
fuise simillimum, dum Haraldus hostium tergis inuistens Epoue extremi aguiuis uducers
uua cum socius trucidat. Sed operae est ipsa apponere verba Saxonis: roir
o ipquit, betcmc irruptionis, qua a Csare Othone gerebaturnuucium accipiens alieuae
rei uopetitionem quam propriae defeniionem prolecutus extern pugne propolito
dometic curau antepoluit refexoque e Suecia atque Hallanuiae fhubus in iuiim
curiu ad opem oppresuis fereuduu precipiti ctleritat e cunte ndi:. Sed eo supervenic utce.
Caesar luuam, utpotc regio ductu vacuam uullo resistente permeusus cum Lymuici
sinus oby tctu tunc temporis aquis Vendualam claudentis ulterius exurrere vetartur
Ccou ccta io undas lancea, non solum iter ad Eidorau reflexit verum et simlimum fuae
reditum habuit. Siquidtu haltanm ius cuus usum habebat maritimos in tuctu
relunqut ndi monumtuti gratia) aculatus suum treto vocabulum indidit.Verui ut imi-:
pertu grav i ita exitu vauus appuruit. Raraldus quippe ardent issimo cursu abicedentts
ao boitiui relquia insccutu.Lpponem extremi agmninis ducem cum i) s quos reperit, tru.
cidavit. Std hoc utcuuque se habet, illud certe constat. H araldum, initituto cum imperatore
colloquio ac rebu quod et iple dcinde Saxo fatetur compositis consortium
cacholicae religionis auple xumu diviuam humnamqu pacem reguo suo conciliase.
Alij addunt cuu onui familia con ugem c s ouni ldam ac fliumucuonet bapti l mo ad
motos idque haud procul Slesv icouxta rivum, qui indc sucer dictus.Vulgo enim eilit.
the appellant, t filiuu quidem honoris trgo ex nomine imperatoris qui eum tx la.
vauro ltsctperit. S u t o r to t eile uunucupatum quam vis Saxo histoi iae huus
quasi ignarus, referat in exilio, de quo mox dicam, apud Scotos et baptizatum eum et
Christianum simul hausisse pietatem. De Haraldo quoque ipso non consentiunt scriptores,
30 ab Uunone baptizatus multo ante sit an eruditus quidem ab eo prius, verum animo
luctuans ad hoc usque tempus baptismum distulerit, utatur et primus, qui Slesv ici est
iultitutus episcopus, abtnone co miiius. Nam cum verbi divini praecouem initio ibi constituiistt,
mox et epi scopum milerit, quem acta ecclesiae Sle svictuii Marcum nominaut.
Othoue in ermaniam regreiso ani immensi operis vallo curante praecipue Haraldi
matre Thyra quae tunc adhuc superites fuerit supra Slesvicum et ot orpiam iuter
utrumque ritutis et occidtntis mare octo aut novem ciroiter milliariuu spacio.
uuia cuu fossa ex citato. Cerianos ab irruptionibus clundeitiuis Daniaeque li mitibus se.
clusu arcutrunt. Lrant in hoc aggere extruct turres, vtt speculae potius, per interval.
la ita disposita ut ex ijs eminus adventantem hosttm fac ile esset aui madv ertere atque
o aditu prolibere. Rodie antuutcam appellant. Similis mouuuenti annuale quoque
Francici mentiontm iuij ciuut lubo Caroli Maguni tempora a Rege Codetredo ibidem
constituti: Cuiu et supra suo loco meminimus, adceo ut vero haud sit absimile non
quidei a fuudamentis hoc tortasse tempore eductum sed opus olim caeptum nunc aut
reparatui aut Comtmunitum luculutius, lostea quoque regem V aldemarum aduvan.
te Dauorum antistite Absaloue quo esset terrestris molis solidior structura cocti lateris
murum supereci sst testimonio luut aunales domestici. Otthone diude e Cermaniam
iu Italium protecto cuu multis etset crimiuibus coram ipso accusatus Papa lohanues
xiii, consentientibus rae latis poutificatu est abdicatus iuque locum eius suffectus ab
Othone Leo octavus, po vici ssimadjuvante nobilitate Romana urbe excluso. Io.
o hannem populus recepit, ed eodem in adulterio mox depreheuso ac pugione ut habet
Ticiueosis, a marito adulterae perfosso. Benedictus quintus ab amicis lobhanuis, neglecto
Leout, pontitfex creatus est. Std Otho eam inuriam Leoni a se constituto haud qua.
quam impingi paisus, aduoto urbi exercitu, cives Romanos adegit ut restituto iu sedem
Papalem Leont Beuedictum sibi traderent. Quo facto, in Oermaniam reversus Otho
Bencdictum Papali diguitate privatunm, caucellario suo Adeldago, tuu Hamburgensium
Archic piscopo iu exilium Hamburguu transmisit, bi anuo Christi oooopuxiv ex
auimi, ut volunt, mrore defunctus i Ecclesia cathedrali ibidem sepultus acet.
p.132
Hinc e vivis sublato apud Norvagos Haraldo, filius ejus Haquinus: Aielstenus patriat
debita Danis pensione exuere cupiens speransque Germanicis cum Caesare bellis peni-
tius implicatum Haraldum Danum, palam detractare obsequium hac capta occasione,
haud destitit. Sed Haraldus Othoue pacato nec diu cunctatus Norvagos ad pristiteae
reverentiae cultuu compulit missam ad versus eos Iulinae piraticae manu Boo et Sivaldo
duibus, quibus contemptus sui ultionem mandavit. Soror praeterea eus Gunilda.Erici
Blodoxe Norvagi regis vidua, cui filio Haraldo in Daniam ad fratrem araldum pro.
fecta eousque adverius Adelstenum fraterunis adjuta auxilijs bellum lacessijt, donec tasdem,
iuterempto Adelsteno, reguum paternum hlius reciperet. Atque inde dum Cristi
religioneu per Dauiam ac orvagiam magno studio promovere curae Haraldus habet to
acceptis ab Adeldago, tan, burgensi prae sule, episcopis, qui, praeter Ripensem.Slesvicen.
sem et Arhusensem ecclesias (quas ab Othoue lmp, institutas ac totam ab eoden Itiam
in tres episcopatus leivicensem. Ripensem et Arhusiensem ivisam Bremen ns
ait) etiam insulanos proxiuus ac ocandum sibi commendatam haberent proceres pleri.
que et plebs pristinis adhuc superititionibus tasciuati ac novis scris minus aequi, non so.
lum suis domi, sed patria quoque relicta vicinis regionibus: ubicunque dabatur, molesti ao
more suorum maiorum intesti incubuere: Adeo ut ne Noruaunos quidem in Galliae
lttoribus ceterolque in proxmo popuiare intactos reliquerint. Fri sia etiam, quae ejus
modi iuiurijs obvici ltatem mux imc erat oportuna omne malorun genus tum denuo
experta. Nec omissa quoque ipsis Hispania. Nam Galleciae littoribus, quae Portugalliae t
vicina sunt cumjam olim assuevissent comparata inst ructaque circa anuum nongentes.
num sexagesimum octavum, numerosa clalle universam eam oram duce Cundredo ar.mis
infestam habuere. Vici, castella oppida ferro atque igne vastata, multi mortales,
cuim alia omnis generis praeda abacti. Cumque biennium circiter omnia sibi subiecta tenuissent,
destructa insuper, quae llavi olim Brigantij fuit, coloniam (Compostellam vulgo
vocant) interemptoque, qui se irrumpentibus obiecerat.Sinando episcopo, tandem pat.
tem eorum Couialvus Sanctius circa mare improvidam ac praeda gravem adortus proigavit.
Obijt post haec Otho lmperator anuum circiter nongentelimum septuage limum
tertium, atque inde commodum lurrogato in loco ejus filioOthone, eius nominis secuudo.
eirca annum Christi ontxxiv. Haraldus in Saxoniatmfacta excursione cam vastasse ab, pro
actis hinc inde ingentibus praedis memoratur. Pace deiude cum uovo lmperatore con.stituta
Cliscerc in eum indies populi invidia caepit, cum ob religionem Christi assum.
ptam, tum bella assidua aliaque ouera, quibus in excitando Thyrae monumento impensius
plebem fatigabat. Induci itaque se Sueno filius permisit, ut eiurata, quam suis sciebat esse
exosam.Christiana religione, arma adversus patrem capeseret. Sumptis armis e ectus
est regno pater, religio profigata ac denique victimarij templis aris libamenta restituta.
Reguo extorris pater apud Vaudalos lulini, quod anicis tum erat prsidijs retertum exi.
lio suo receptum invenit, lbique mixtis Danorum Slavorumqut copijs bellum ad versus
Suenonem filium reparat. Sed mlle semel iterumque victum patrem ac demum apud
Hellegenesi promontorium, dum tactis inducijs incautius in proximum littus evagatur, qo
Tolone quodam miroaculandi artificio prae ceteris praedito lagitta vnlneratum mo.
ri in exilio apud Iulineuies adegit anno cxxx, lta fere authores domestici: Francorum
alique annales aliter referuut. Volunt enim ejectum regno araldum primo omuium
in Normanuiam ad ducem Culielmum filium Rollonis veuisse benigneque ab eodem
susceptum ac donatumqui est ibi inter littoreas regiones. Comitatu Constantiensi i.
deque collectis copijs in patriam regressum ac filio tuisse reconciliatum, sed postiodum
ab eodem iterato repulsum Iulinum tandem concessisse atque ibi mortuum. Sed verba
OCemteticensis autiqui auctoris, qui cam historiam accurate et additis rerum occasoni.
bus prosecutus est plenius subiiciemus. Nam postquam lib., cap, s, historiae Nor.
mannicae de filio Culielmi Ducis Richardo, et prae stito cidem a Normannis et Britoui, vo
bus fidei sacramento verba fecissetaddidit statim: Quem Ricnax uuu confestim pater
(Culielmus) Brooas mittens.Bo ruoi, miltiae suae principi, nutriendum tradidit, ut ibi
Livoua eruditus Dnicoa suis exterisque homiuibus sciret apert are respousa, atque
inde continuo de ipso Haraldo e Dania in Normanniam: profugo et qua dum ibi heret
secuta sunt, loquenus. Iuterea, iuquit:, tanti principis (Culielmi) tortitudinem ac pietatem
fama divulgaute HaxoLous Danorum Rex a tlio suo Suenone regno pulsus cum tx
uavibus armato milite plenis, in Normanuiam venit ac supplex Culielmum Ducem adijt.
p.133
quem ille, ut poteus ac liberalis princeps, magno cum honore recipiens, eidem CONSTANTIENSEM
COMITATUM ad praesidium concessit, donec fabricatis navibus exercitum multiplicaret
et amissum cum validiore militum mauu repeteret reguum. Ea tempestate Arnulphus
Flandrensis Comes, homo versutus intra sui juris termiuos, cupiditate illectus, se cohibere
haud valens, plurimos in vicino positos fastu dominandi studuit conturbare, nde.
iuter ceteras suae nequitiae machinationes, cuidam comiti nomine Herlvino gravissimum
inferens detrimentum: castrum, quod Moas re iouun vocatur fraude abitulit. Quui a
HugoneMaguo, domiuo suo, detectus adNormannos confugit, uius calamitati princepanimo
benevolente condolens, idem castrum eecto per vim Flandro Herluino reddit..
Arnulphus vero de ablato municipio maestus, ac dolos agitaus, mandat per legatosCuliel
uo duci se cciticm cv eo veue c pucem ideebisemfirmre smu / Heriiio comit: infensa remittere.
Denique toto animo rogat, ut locum indicare satagat, quo ei occurrere ad mutuum colloquium
pit. His acceptis, cupieus quoque Dux suum Ducatum reddere pacatum eo quod ad
proonasticam vitam auhelaret nominato loco apud Puoniu acuni cum inuumera nauu.
lectissi morum militum super Sone fluento tauti nuegotij ergo profeiscitur, bi etArum.
uuett ex uua parte flumiuis.Vilhelmi vero ex alter e regione consedit exercitus. Erat.
quippe insula iu medio alvei, in qua libatis osculis uterque ducum convenit Arnulpho e
tenim proditoris Iudae morem imitato naenijs et ambagibus duitius telam araneae texene
te, novissime postjurata amicitiarum sacramenta: et pluri mua pacis atque honoris ofhciaSole
o occasum spectante, ab invicem dirimuntur. Sed ece, remeante per flumeu Vilhelmo, s
Eticus necnon BaLso. Rotyrus quoque atque Riueus, quatuor Satanae filij cla
uoribus illum revocantes reteruntdonuum prcpuum im omissse. Quem navim ad
ripam retorquentem, mox ut terram tetigit, extractis pugionmibus trucidant innocentem..
Corpus deinde cum luctu illatum Rothomago, ac statim funeri obviam procedens clerus
et populus utriusque sexus ad portam urbis, cum maestis singulibus intulerunt illud in ec..
clesam sanctae Mariae. Atque inde mittentes ad ajocassinam urbem, puerum Ricnarum
prou adsciscunt ad patris tumulatio uem, lbique iteratio reuovautes fidei sacramentum.tradiderunt
eum sub tutela Btxayo Dnvi ut lub eus tam providam quam fideli cura tutius
custodiretur iutra tmuros civitatis. Audientes deiude Fraucorum optimates tam nefao
riam FlandrensisArnulphi proditionem et lugubrem Culie lmi ducis necem plurimi eius
vicem dolueruut. Alij et inter caeteros Looovious Francorum Rex aestimaus sibi magni
honorisj anuam hac occasione patctactam, et immemor beneficiorum fideique a Duce si
bi impensae quasi consulturus Normannos super illius morte accelerato itinere Rotho
magum venit. Quem Rodulphus et Bt n ous atque Atcnus totius Normaunici Du
catus tutores: cuu regali honore uti decebatsuscipientes, eius se submisere famulatui, vi.
dens autem Rex coeli solique totius commoditatem tum et cupiditate irretitus fraudulentis
promissis inescare eos aggreditur. Siquidem Rionas ou: puerum ad se accersiri jussit, et
eum: cum egregiam forma decoratum cerneret cum cooetaneis in suo palatio decrevit edu.
candum. Iuterea ingratus rumor totam urbem concussit Richardum suae spei depositum a
o rege captivum teneri. Quocirca cives mixti militaribus globis per urbem gladijs strictis
discurrentes, curiam regiam irrumpunt, illum omni conatu trucidare festinantes. Quorum
tumultum ut comperit: vehementer terns: consilio Beruardi Dani puerm i u rriput.
euque / entiu coxect exituit, sc efferor eoum motur compre / t. Volens ergo Rex tumultuantes
Normanuorum animos penitus sedareconsilio iuorum usus Richardo puero patere
nam haereditatem, pacta sibi iude fidelitate, concessit. Quem in sua fide suscipiens, spospondit.
se eis, licet subdole, eum redditurum: palatinis disciplinis ac moribus decenter institutum.
His ita peractis Rex dedecus quod a Normanuis acceperatsub occulto pectoris ae gre
comprimens cum Richardo puero quasi patris eius mortem de Ayu uo Flandrensi..
hostiliter ulturus.Franciam repetit. Arnulphus itaque metuens ne Rex Ludovicus cum
o mauu aruata in se irrueret et a crimine proditoris factum suum expiare cupieus missis
legatis cum decem auri libris a Cutei uece se coram Rege fatetur esse immunem. Pere
emptores vero illiussi iubeat, procul a patria se exterminaturum pollicetur: Attatcp
reminisci debere contumeliae et opprobriorum qua tam longo tempore a Normannuis
ipse et pater eius perpess fuissent. Et une diuturna aegrimoniam laugueret optimuum
fore conslium ut Richardum puerum adustis poplitibus, gravi custodia arctaret eti
Ctre Noyinuenau gravissmis vectigalibus tam diu affligeret, quoadusque Dara
axcona, ex qua erupere, coacta repeteret. Rex igitur muneribus versutisque proditoris
p.134
decipulis caecatus ipsum supplicio diguum a scelere absolvit, et iram in puerum innocentem
retexit, ude cum apud Lauouun Cvr tmoraretur, puerum ab aucupio
redeuntem acerbissimis confutatum convicijs, meretricis filium vocavit, et ne elaberetur.
mutatis custodibus, quam diligentissime servari praecepit, suous auteu procurator
cjus audiens severissimam regis sententiam et intelligens futuros rei casus, auimo coniternatus
Normanuis legatum tmittit, indicans dominum suum Richardum regiojussu i.
carceratum teneri. Quibus compertis, contestim per totam Normanniam indicto tridua.
no ej uuio ecclesia pro eo suis apud Deum precibus iutercedit. Oimundus autem inito
cum Tvoue patre Vilhelmi de Beuisvo. / puerum hortabatur ut simulatam corporis aegritudine
lecto decumberet. Puerque monitis obsequens extremam valetudinem meutieba, o
tur. Quod videntes custodes negligentius officium suum tacere, ac rebus proprijs iutenti
huc illuc discurrere iustituunt. Eaque occasione Osmundus accepti forte tortuna taeni fa.
sciculo puerum inu eo collectum humeris suis imponitvelut pabulum equo laturus ac mox
caenante rege moenia urbis transgreditur fugieusque quantocius Codiciacum appellit. Ibique
commendato castellanis puero ipse ivatori bernardum Comitem adijt atque ei rem
totatm aperiens eum olto laetiorem fecit habitoque cum fucoe Mi noeo coniilio con.
tracti sque raptim copijs puerum ad urbem Silvanectensem gaudentes deducunt. Mox Lodovicus
sollicitato Bernardo Silvanectense deque reititutione Richardi difhdeus misit ad
A vuLenu Flandre nsem ut sibi testinus occurreret ad vicum, quod dicitur Restibulus.
bi dum uterque diverse disceptaret super rei huius casu, novissime subintulit Arnulphus: o
Novimus, inquit. Hugonem Magnum cum Normannis diu sentire et ideo cxpedit mu.
neribus illum inescart. Concedo ergo ei a equana usq ad mare Normanniae Ducatum
tibi reservato Rothomago. Quuibus persualus Rex cont inuo per legatum suun, convoca.
to ad colloquium Hugone ei lentcntiam suam de Comitatuum distributiore aperit. Qui
contestim mayus scilicet ducens honore ampliari quam fidem Riclardo inconvullam
Iervare, regi anuuit. Ac statimurata adversum Normannos ex peditione et ab utraque partc
congregato milite. Rex Caoia. Hugo Bioonssia coe ptrunt rapinis et inceudijs di.
vastare. Quuae cum Bernardus Danus didicisset bernardi Silvanectensis adhibito coniilio
extemplo legatos ad regem Lodovicum cum huiusmodi mandatis ditiit: Quare, iuquiunt.
potentissime Rex, tuam demoliris patriat: prae sertim cum sit tibi nullo obiistente pacificao
et quieta Desiste igitur a tuorum rapinis, et utere ac fruere Normannorum militum militiam
urbeque Rothomago, quae tuam est. Hac legatione opido exhi laratus Rex prohibitisque
a praedam militibus ad urbem tvstinato digressus eit. Quo cum venisset, essetque a clero ac civibus
gratanter exceptus, indeque ad regias dapes deductus, coepit epulari splendide Ber.
nardo Dano ministrante. Hincdurante adhuc prandio ac rege am vino ac laetitiam inca.
leicente, sic eum affari Bernardus coepit: Hodie: serenissime lex, laeti ssimus illuxit nobis
odies, quo coe pitus esse regies, hactenus militavimus Duciulterius serviemus invictiss.
mo regi. Teneat sibi Bernardus Silvanectensis Richardum suum ntpotem, nos utinam tempore
longo habeamus te dominum et regem! Revera exitiale tibi consilium dedit, qui totius
Normanuici exereitus robur amittere suasit. Qu vero inimicorum non terruisles illo, qo
rum adjutus virtute et armisus Sunt enimut nos, tuo obsequio dediti. QQare ergu ao millib.
bellatorum in nos armasti Hugonem iuimicum tuuus Nonne tibi semper ipie infensus erx.
titit, et contra te assidue rixaturus His et huusmodi Rex placatus verbis, cum feit inatione
Hugoni legatos mittit, qui eum, quamvis indignantem exire e Normanniam jubent. Rer
deinde aliquandiu Rothomagi moratus praefectoque Comitatui isti Rouuuno coguomento
Tora, ipie Laudunum regressus est. Metuens interea Bernardus Danus, ne in re.
ditu Lodovicus Rex et Hugo Magnus caput conferentes ad oppri meudos Norman.
nos consilia sua verterent, clam Harum i oo Danorum Regi (Haioxouoo est in Cemmeticensi)
tum adhuc apud Cuieisuycn agenti legatos mittit, mandans, ut sociatis sibi
Constautiensibus atque Bajocassinis militibus, expeditione terrestri, ipie cum hostica classe o
direptionibusNormanniam a parte maris concuteret: quatenus hujus rei grati Ludovico
Bege ad colloquium contra se veniente, satageret amici suiCuuisumi sanguinem de hostibus
vindicare. Cuius tmonitis rex Haralus celerrime favens, propulsis ad mare navibus subductisque
in altum velis, circio flante. Cosois salinae littora appulit, qua rapido meatu se pro.
celloso mari Dva infundit. Enimvero fama solito more volans Francorum aures illico percelluit,
paganos maritima loca occupasse cum navium multitudine gcavi. Bernardus etiam Danus
et Rodulphus TortaRegi Ludovico, misso ad eum legato, quid ageretur significarunt. Qui
p.135
validum congregans exercitum, quantocius venit Rothomagum.Hinc Haraldo Danorun
regi taudat, ut apud Vadum, qui etvir vocatur, sibi odecurrat, iusiuuaturus scire cue
pieuticur infestet terminos regui sui. Que res regi Haraldo vehementer complacuit, ute
pote qui decrevisset mortem Ducis toto annisu ulcisci. Ibi igitur cum regum uterque.
die praefinito adesset, et de Culielmi Ducis injusta nece diutius iuter se disceptarent, qui.
dam Danus Hexuvium Monasterioli castri Comiteu pro quo idem Dux occubuerat.
inter alios prospiciens, tlo amici succensus, confestim illum lancea perfodit, mortuum-t
que sub momento steruit. Cujus mortem Lnceesrus frater eius, ceterique Frauci, grae
viter ferentes, concitatis animis ad dimicandum super Danos repentiuo impetu pro, v
o ruunt. Quos illi viriliter excipientes, saeviente Marte, satrapas decem et octo cum innut
meris alis obtruncatos letho traduut. Alij occulere se festinautes per diversa latibula
bac illacque uutabuudi vitae suae consulere satagebant. Resx quoque ipst Lodovicus pere
uicis equi cursu a Regis Haraldi insecutione liberatus in manus cujusdam militis inci
dit. Cui cum multa promitteret ne ejus proditione hosti traderetur tandem miles vi:
ctus Regis lachrimis in quaudam Sequan insulam clanculum eum abduxit. Quod ut.
aguovit ex relatoribus Bernardus Danus, direxit extemplo, qui nilitem in vincula con.
iceret, llle necessitate coactus regem in insula teneri contessus est, ude mox Ber
uardi jussu Rothomagum deductus sub arctum custodia ibidem retentus fuit. Cerbergav
regiua maritum suum a Normaunis esse captum intelligens, petit ab Iiperatore H it
o o, patre suo, et (quod Dudo addit) fratre Oruot contra Normannos auxilia. At ille
uste hoc illi accidisse respoudit, quod fidem GCulielmo datam, filium eius capiendo, fregise.
set. Inde regina traditis proprio filio ac duobus episcopis. Beluacensi et Suessiouensi, ob..
sdum loco, regem Lodovicum in regnum recepit. Post hc Normanni mittentes ad.
Silvanectensem Beruarduu revocaveruut maguo cum exercitu Richardum senioretn
suum. Et moxascitam militari manu.Fraucorum Rex venit ad fluvium Eptae cum praesu.
libus agnoque Hugone Normaunis occurrentibus in altera parte flumiuis cum puero
Richardo. Discur rentibus autem ab utraque parte interuuncis, pax iuter eos stabilita foederibus
fitmis, uratisque sacramentis obsides redditi mortuo filio Regis apud Rothoma
gu, is autem rite expletis.Rex Ludovicus regreditur Lauduuum, et puer Ricbhardusv
o Rothotmagum. Haraldus vero Rex, haud multo post in reguum suum Dauama rchae pro
ciuctum movit: atque ibi cum filio suo Sueuone reconciliatus est. Iunde, imperium Romas
num moderante post enricum Aucupem Othone et mortuojam Francorum rege Lue
dovico, successerat patri Lotharius filius, qui adscitis sibi Richardi Ducis iuimicis ac hostibus.
Balduino Flandrensium Comite. Gautredo Andegaveosi et Thebaldo Carnoteus..
uova Normanuniae arma intulit: Captaque, praeter ceteras, urbe Ebroica, eam Thebaldo polsideudam
tradidit, dum interea Richardus ex adverso Carnotensem et Dunensem Cotui.
tatus igue ferroque divastat. At videns idem Richardus Dux (suut porro verba Cemmeticensis
/ tantarum fraudium molimina ComitesqdFrancorum unanimiter adversus se saevire.
Hnxnuoo Danorum regi legatos dirigit, et mandat ut ocius illi succurrat, et paganorumu
o tmultitudine Francorum rabiem solotenus comprimat.Cujus legatos Rex no modo gaudenter
recepit, verum etiam maximis muneribus ditatos Duci remisit, seque missurum celerrime
illi auxilia spopoudit. Quid plura iussu regio naves ad mare propelluntur. Ad.
tantae expeditionis negotium pagauicajuventus praeparatur, elypeis et loricis ac galeis oe.
mnique artmorum apparatu inumerabilis exercitus tunitur. Inde stetuto die elevautur it
vexillaveutis salubriter spirantibus librant vela, celerique navium cursu permenso mari ad v.
Sequanica devolvuntur ora. Quorum adventudux coguito, vehemueuter gavisus, illis obe
viam processit, atqueeo praeeunte, sulcantes remigio alveum Sequan, et al tossam usque Gi
voldi provectifxis ibi anchoris, de subversone consuluut Franciae. Et ecce, repentiuo.
tumultu e navibus proruunt, totatque in circuitu regionem exitialiter comburunt. Dehinco
viri cum mulieribus concatenati distrabuutur, vici ditipiuntur desolantur urbes, subver.
tuntur castella et terra in solitudinem redigitur. Fit luctus omuium in commune, nullo
caue per Comitatum Thedbaldi latrante.: bi vero illa deficiunt, regaliaterritoria conti
nuo inuvadunt, adeo ut necessitate tandem compulsi Resx Lotharius et Thedbaldus Comes
cuocta, quae Duci Richardo eripuissent, sarta tecta restituerint, tactenus fere Cemueti.
censis, ex quibus liquere satis potest temporis, quo primum e Dania it Galliae seu Normanuiae
littus appulerit araldus, aeram incidisse sub cxtremos fere Culiaelmi. Ducis anuosrqel
doCulitlm
excessit anno a nato Christo. Quod autem refertur daeinde, ubi de Richardo Gulielmi
p.136
filio agit. Gerbergam Galliarum reginam, capto Ludovico, auxilium patris Henrici Imperatoris
ac fratns Othonis ad verius Normaunos et Richardum implorasse id veius
de Othone tantum fratre accipiendum cum Henricus quinquennio fere aute Culiel.
um Normannum obierit, annuo ninmiruo, quomodo omnes traduut. Cxxxvui. Qunu
do vero in Daniam Haraldus redierit et cum eo filius Sueuo sit reconciliatus referen
dum videtur ad primos imperij Othonis annos. Nam, ut supra meminimus, anno CMXLVIII,
cum eo in intimam Cimbriae suae Chersonefo prae sens contdixit: Iumperator vero fato suo
functus auno cu xxi. Adeo ut haraldus ab cxilio Normanuico regressus domi egifse
permultos annos pacate videatur praesertim cum obitus eius ad annum demun CxLuxxx.
re feratur. Suenonem vero, quem auuo illo co xtviii cum Cimbriam intrasset Otho, baptismatis
aqua tinctum chronologi omnes tradunt non quidem recenter tum natum s
Cemmeticensem sequimur, sed aetate grandiorem fuisse vero est simile: utpote qui patremiam
ante regno pepulerit: Ideoque uec Oyrithae Sueticae, quae ut Saxo habet, tum
demum Haraldo in matrimonium a Storbioruo fratre fuit oblata cum Cimbriam Otho
irrupisset, sed Cunildae (cujus Eelmoldus et Adamus Bremensis nec non Abbas Stadensi
ad annum CMXLVIII meminere, quam et simul baptisatam tum aiunt) filium fuisse certius
putem. Helmoldus, uti nec Adamus Bremensis Saxoque noster et eum proxime secutus Stadensis
Abbas, hujus Normannici exilij, aut rerum ibi ab Haraldo gestarum ullam mentionem
inj iciunt. Helmoldus quin etiam Suenouem, cum ab Othone Caesare uu cum Ha.
raldo et Cunilda parentibuse lavacro bapti smatis susciperetur, pur vocat, quod quos
modo potest, siante imperium aut irruptionem in lutiam Orhonis, patrem patriam pepulerit
quemadmodum jam innuimus et ex Gemmeticensc ostensum est. Illud praeterea
in verbis Gemmeticensis notandum existimo, unum fuisse eundenque populum Galliae Normannos
et Danos eos, qui, occupatam quondam Britannia Anglicum nomen ex sua gente
const ituerint: Et ideo haud frustra decrevisle Culielmum filius Richardus apud Bothonem,
militiae suae principemeducatus linguam suae gentis. Danicam nimirum, recoleret.
Quod et Dudo de S. Quintino, qui eo ae vo claruit, ac res Normannicas adusque Richardum
buuc primum Rollonis nepotem, pertexuit luculentius aperit ubi refert quid ea de re.
veluti ultimis ceris, pater Oulielmus statuerit, haec adducens digna quae adscribantur: Qt.
iom utbomagensi civitu omeno potiur qu Dcnico utit eoo Boiocest / frequent Doc
lngu, qu omun, vo ut c Bcyocesu merio curdus cferotur i utsit / cufeo Botl
ut erudictur c ecetur cun mqg dgentiferent oue Dumc. Hic Dudoqui nuper Lu.
tetiae Parisiorum typis primum descriptus eit, is es quem etiam Saxo noster, initio historiae
suae unomiat, rerum Aquitanicarum scriptorem vocans. Cur autem ita vocet, cum res Nor.
muanuuorum literis tradiderit nondum satis expedio nisi Aquitanos et Aremoricos unos
eosdemque intellexerit utpote aquis et oceano adhabitantes, quod placuisse inNaturali hi.
storiae etiam ante ipsum Plinio comperior. Extincto igitur Iulini iuter paganos Haraldo.
corpus Roschildiam translatum in sacrario, quod ab ipioam ante conditum fuerat, solem.
uem sepulturae locum recepit.Epicedium tius, quod ibi hodieque exstat, licet id, prout tum
erat seculum, incultius minusque amcoenum aut elegaus sit, anoum interim, quo vita exces
sit, multo, quam aerae chronologorum certius auuotatum subindicat. Ita enim habent
postremi duo versiculi:
Pe tae Dei, d: sripfiuu egta
Ngeturxert / ceeve ces Puli.
Notat tadenfs, rebus ipsum adhuc integris nou Daniae modo sed Transalbianis quoque et
Frisijs civilia statuta et leges tulisse quas et ipsi, a tanto prae sertim rege prosectas, haud
illibenter amplexi ut sacras exiude atu immotas tenuerint. Praeter Sueuonem filium ha.
buit Haquinum insuper qui fratrem virtutum fulgore supergressus lougo post se inter.
vallo reliquit rebus praesertim cus ductu atque auspicijs apud Sembos praeclare gestis.
Quorum tandetu conubijs innexus patriaeque, ut loquitur Saxo, barbariem praeterens
ibi fato fuuctus et.
SUENOTHO REX LXII.
HARALDO succedens Sueno (Sueunotho vulgo alias quoque a barba furcata vernacule
tiuskeg nominatus) etiamsi, ut dictum, Christo per baptisma nomen dedisset, Iulini tamen
p.137
Vandalos inter paganos ac Martium populum a teneris educatus, ferum et Christo inimicum
animum retinuit. Iamque sine aemulo reguaus, quod promiscuae multitudini haud
uugratum fore praevidebat in omue nomen Christianum crudeliter iuvectus est, ude
et populares suos, qui vicina Francici imperij Angliaeque littora atque oras praedationibus
iutestabant, non solum nou inhibuit, verum vires etiam atque auimum addidit. Ipsos quin
etiam educatores suos Iulinenses, tum adbhuc, qualis et ipse erat, idolorum cultui deditos.
uon ob religionem, sed aliam facto causam praetexens, quod nimirum Haraldum patrem
hoftem regni judicatum contra foedus contraque patrios deos auxilijs juvissent, navali
praelio aggreditur. Sed ipsi haud segnes in adversum festinantes belluum animose excio
piunt. Nec obiter aut tralatitie pugnatum. Sed semel iteruuque at tertio in mari cum
iis conligens siugulis quoque vicibus inteliciter puguaundo captus, uou nisi arbitrio victo.
rum multo auro e vinculis liberari reguoque restitui potuit. Altera vice victus, datis obsi
dibus, cum ex fsci thesauris solvendo uon esset, indigenae, qui filios pro salute eus, proprio
spiritu chariores, praedes dederant, viritim ex suis opibus, aere collato, capti vos redimere
coacti sunt: Ac tertio in idem infortunium dilapius agris ac regni latifundijs pas
sm distractis patriam fere suis venalem effecerat ut cathenis solveretur. Reguo resti.
tutus cum superasse tot mala videbatur, maior ab aquilone tempestas incubuit. Nam
Ericus Sueciae Rex memor sive iraruum auxilijque, quod Sturbiorno adversus Suco
ues Haraldus iam pridem destiuaverat sive fractas Sueuonis res videns aria iu eum
uo corripuitac Dania omnui expellens toto septennio regnuu teuuit. Obierat jam ante an.
um circiter nongeutesimnt octuagesimum tertium Otho secuudus cum ei continua
serie est surrogatus e ui uomiunis tertius Otho vivente adhuc apud Bremenses archie.
piscopo Adeldago quo, ut supra est commemoratum, vpiscopos ecelesijs Danicis ac.
ceperat Rex Haraldus. Et nunc, eodem apud Othonem tertium adiiniculante cdem
ecclesae, in quibus praeter Ripensem. Slesvicensem et Arhusiensem, etiam Othonicusis
Ive, ut est in codicillis Caesareis.Othenesvigensis uominatur, singularibus priv ilegijs atq
iumuuitatibus ab Othone donatae anuno cu xxxvii ut labent ejusdem literae quas ob
autiquitatis ac rei memoriam, qua conceptae sunt aevi eus plrasi ac formul, proxiuc sub.
jiciendas putavi: In nomine S. et individuae Trinitatis Otho Dei clementia Rex, omnium
o fidelium nosttorum, tatu praesentium quam futurorum praedevotionc, pateat quomodo nos
ob petitionem et interventum dilecti nostri Adeldagi Dremensis clesi venerabilis
Archiepiscopi ac pro statu et incolumitate regni nostri, quidquid proprietatis in regno
Danorum ad Ecclesias in houorem Dei constructas videlicet. Slesvicensem. Ripeulct.
Arhusieusem.Othenesvigensem, vel adhuc pertinere videtur, vel in futurum acquiratur.
ab omui censu vel servitio nostri juris absolvimus, ut et Lpi scopis prae scriptarum cclesi
arum absque ulla comitis vel alicujus fisci nostri exactoris infestatione serviant ac suc-
cumbant, volumus et firmiterjubemus. Insuper concedimus praedictarum Lcclesiarun
episcopis ut potestatem habeant eme ndi agros, possc ssones et praedia in omuibus regni.
nostri partibus, ubicunque velint, aut possint servos vero et colonos in eorum proprletatio
bus habitantes, nulli nili Episcopis servituros, ab omni etiam nostri juris servit io ahsolvi
uus, et sub nullius banno et disciplina illos nisi sub illarum Ecclesiarum advocatis esse
volumus. Ad hc etiam omnes fideles nostri dignoscant, quod nos Folgeberti nuncij Ec.
clesiae. Episcopi rogatu, omnes etiau inquilinos sive qualicunque paratu euntibus in nostri
regui finibus Telonium prorsus perdonavimus. Et ut hoc nostrae auctoritatis praceptu
firmum atque inconvulsuum permaneat, hanc chartam conscribi, annulique nostri impressone
fguari iussimus, quam et muanu propria subtus firmavimus. Datae xv. Ral. April, atnno
Domiuic incaruationis ococou xxxvu. Indictione deciua anuo autem terti Othonis.
regoautis v. Actum V ildelhusen, in Dei nomine feliciter. Amen.
Quo eodem fere tempore, anuno nimirum Cristi cixxxvii mirabilis exorta praedoto
uuu mauus, qui vulgoE, scomanui vocabantur, quod scilicet de annona et commeatu ampliore
sibi non prospicecrent, quam peris aut pixide.Danis hodieque Ese dicta, circumferre
poterant.Hi intermissam aliquandiu, conteuupta tum quoque Othonis Ill pueritia, maguo
ausu maximisque in classem coparatis subsidijs: instaurare piraticam caeperunt.Et licet Chrit
sti jam nomen pofess Dani Norvegique ac Sueones essent, erant uihllominus plurimi ad.
huc singulis in reguis cum dubij tun veteri superstitioni penitius inhaerentes. Horum itaque
impetum perpessa primo Saxouia atque indo Eathelariae ac Frisiorum littora. Saxones ubi
lutellecissent.Albi penetrato.Stadam usqs ac cetera circutquaque vicina populatdouibus ac
p.138
flammis vastari, collecto quidet aliquanto milite obviam occurerunt, sed impares numero
omues paeue caesi aut capti aut in fugum compulsi terga turpiter dederunt. Inter ca
ptivos Sigafridus Marchio fuit, itemque Thiadricus Coues, alijque illustres viri. Marchio
cum forte fortuna ope atque industria cujusdam piscatoris, adiuvantibus nocturns tenebris.
esset elapsus, piratas id pessime habuit maximeque irritavit. Nam et hominues domi oobiles
aliosque honestae familiae quosdam etiam naribus praecisisin terram semianimes proiecerunt.
Quorum aliqui multo exinde tempore superstites veluti in opprobrium imperi
spectaculo cuuctis tuerunt. Sigatridus, quem lapsum diximus, vindicaudi se cupidus
patriaeque defendendi studio Bennonem Saxoniae totius Ducem commovit ut, sumptis
secum armis occurreret praedonesque ulcisceretur. Quod ille dum haud iguave agit o
denuo in certamen juxta Stadae opidum, j unctis copij, sed felicius quam ante progressi
piratas vicerunt. Tum et alius similiter eorum globus in proximuis eyusdem Saxouniae con.
fnijs ad internecionem deletus. Nec sic tamen harpagum conquievit licentia. Nam
et sociorum alijqui Visurgim flumen ingressi late se ad vicina quaeque effuderant, maxi.
mum omunibus terrorem incusserunt: Adeo ut ecclesi vasa ac thesauros in urbe Breta
vix satis tutos alio trausferre uecessum fuerit. Verut et hi virtute Harvardi equitis:
quet captum habebant suorum mox scelerum paeuas dederunt: llle namque ductot
eorum designatus, cum in loca eos difficillima ac paludibus invia ita irretitos abdux isset
ut effugio locus non esset ad unum omnes obtruncati a Saxouibus. Maximum eoru
numerum fuisse nec pauciores xx millibus Abbas Stadensis memoriae prodidit. Inude Sa.
xouici districtus pagi atque opida, dum novas quotidie irruptiones extimescunt, sibi con.
sulere atque obiectis holti munimentis ad defensionem omnis comparare coeperuut.
Tum quoque fossa valloque ac moenibus Brema circumcincta.
Sueno iuterea apud vicinos ac reges cognatos extorris agens, ab omnibus fere, prout
solet fortuna mutare fidem: fast iditus est. Inter primos Olaum Norvagiae regem adijt.
quod parentem ejus similiter regno exactum Haraldi patris sui ope restitutum memi.
uerat. Sed ille spretojacente ac supplice, parentis ipsius meritis gratiam referre neglexit:
Inde ad Anglos conversus suspectari apud Eduatrdum caepit, quas exilij simulatione regnum
a callido peteretur. Ideoque et profugum auribus obseratis aversatus est. Tandem
ad Scotos et ultimum paeue boream dilatus clementiam, quam in gente ac coelo ali o
quanto mitiore non reperit, apud eos invenit. Quin et ibi dum agit totj at aerumnis eruditus
caepit antecedentem vitam suaque facinora, panicidium prsertim ac sacrilegia.
circumspicere et ad saniorem paulatim mentem regredi. Factusque ut cxi ftimabatur.
ex acerrimo Christiani nominis hoste seriae paenitentiae Christianus, regnumu quod tum.
oportuue Ericus Suecus suo obitu vacuum reliquerat acceptis apud Scoros modicis copijs,
feliciter recuperat. Receptoque domi sceptro annum circiter nongentefimum
uonagesitmum tertium, ita se in negotio religionis gessit ne inter initia suis, quosa Chri.
sto aversos noverat esset ofsensui: donec tandem Poppouis Frisij concionibus ac ferri
praesertim igniti (quod ille sibi fidei faciende gratia nudis manibus praehendens aliquan.
diu illaesis manibus tenuit) miraculo ac rege insuper sanctum studium promoventemni, a
versa qua patet Dania in Christi cultum consenserit. Atque inde varijs in locis varrj
constituti prae sules. Popponi Athusium Slesvicus Harico Ripae Lcfdago cesscrum.
Cerbraudus Roschildiae clarus est habitus, quamvis al de Poppone non consentiant et
ante Suenonis ad regni gubernacula reditum obijsse jam voluut. Sed priori sententiae
quae vero videtur propior, etiam annales adstipulantur Frisici.
Haec continuo subsecutum est bellum, quod ab Olao Truggone. Norvegiae rege, c.
ptum minus feliciter eidem cessit. Erat tum adhuc coelebs Olaus. Iraque ur Sueciae re.
gem. Olaum etiam nomine, sibi per uuptias conciliaret, missis ad matrem eius Sigritham.
olim Erici regis illustrissimam connuget, legatis, effecit ut ipsa in suum conpmgum con.
lentiret. Sueno id agi animadvertens omnem movit lapidem ut regum duorum aui, o
mos sibi mox miuus futuros aequos dissociaret. Quapropter ex audlicis subornat quasi
cransfugas, qui ad Olaum Norvegiauum ptofecti ac more genuis benigniter ab eodem
udmiss, ubi data esset sermocinandi occasio, nter cetera Suenonem vituperant Thyram
Eliam eus laudibus vehunt. Quod cum multis atque identidem feretOlaus tandema
Sigritha regina ad filiam Suenonis cogitationes suas trausferens sibi ea per legatos in
Dauiam traumissos despousari curavit. Quo facto.Sigritham illius rei iguaram colloquii
yecie ad se invitat. Qu cuu avem consceusu pedet pensii ligno imponeret mox
p.139
per insidiosos ligno everso, ipsa praeceps iuter undas periclitata, vixque suorum manibus
aquis erepta, semiauimis i littus exportatur: Recepto spiritu, cum se duabus non ferendis
iuiurijs periculi ac probri delusam videret, dolorem, quem aninmo conceperat, vultu
ac voce non tacuit. Atque ita Sueno astuti ducis officio tfunctus, vires, quibus Olauno spo
lavit, sibi adiecit: confestim namque petitae in matrimoninm Sigrithae assensum obti.
nuit. Olao, quam despousaverat Thyram, uegavit. Olaus itaque, dum alteram stolide con.
temnit, ab altera turpiter repellitur, duobus illustrissmis comiugijs destitutus, uec igua.
rus mactinationis istius authorem fuisse Suenonen extremae audaci rem aggrcdi.
tur. Collectis siquidetm copijs ac validae classi impositis in Suenonem ducit. Sueno au.
o tem pri vigni sui Olai Sueonum regis auxilio tum quoque suffultus facile ad ventantem
excepit ac vicit. Victus ue in hostium potestatem vivus veuiret de puppi cum imupetu
iu fluctus prosilit seque arbitrario tato oculis victoris subduxit. Commissa ea pugua in
freto nunc vres nuncupato. Quam antiquitus navalium eiusmodi con flictuum ve
luti arenam viciuos reges habuisse Adamus Bremensis author est. Norvagieuse quod
est in manibus vernaculum Chronicon, in diversuum uonnihil hic abit. Vult enim Buri.
slao.Vandalorum pritcipi. Thyram.Suenonis uon filiam sed sororem, uuptui datam idque:
invitam quod senex is et pagauus esset: indeque captam occasione furtim cum Atero
nutricio suo ad Olaum Truggonem.Noruegiae regem, profectam eique conuubio copulran:
ac factis uuptis, authorem Olaomarito suo, fuisse ut dotem a Burislao sibi debi.
ao tam repeteret: ipsumque, dum saepius iterumque ab ea urgetur, paratam in Vandalos classe
prociuctum iuovisse: Eoque Sigritham intellecto Suenonetm adhortatam ut ifta occa.
sone iniuriae sibi ab Olao Norvego illatae poenas reposceret, atque ita comjuncta cum
Sueonibus ctasse ac copijs. Olaum, qui in littore Theutouico quadraginta cum navibus
aderat, a Sueunone itmpetitum ac superatut ac mox cum Olai Sueouum regis, a.
nibus successisse in partem Norvegiae Suenonem. Haec dicti aunales, qui et ideo conugium
inter Sigritham et Olaum uon successsse traduut, quod Olaus Christianis iam
sacris esset initiatus, illa autem paganismo dedita, quem nuec eurare cuperet. Sueno porro
iteriecto tempore ex Sigritha Ccutum fliumu procreav it regem postmodum ut suo
monitrabitur loco, ex rerum gestaruu maguitudine Mogi uomtu adeptun.
o Priusquam autem ad reguum Sueno rediret non ceisaverant interea populares eius
Angliam identidem invadere ac depraedari. Successeratam Eduardo patri Lthelredus.
qui otij et luxus magis quam militiae studiosus, suisque ob id ut minus gratus, ita et exteris
quoque, nuinus habebatur formidabilis, nde Daui, capta imbellis principis occasione.
tum sua majorumque virtute excitatiprimum insulae maritima loca paucis aut uullis uu.
uita praesidijs suam iu potestatem haud difficiliter redigunt: atque inde, secundis rebus
lati, iutimius peuetrant omniaque passm diripiunt. Dux Essex iae Brithoothus, collectis
copiis obviam ire ac repritmere adventantium impetum connisus suis cut omnibus
praeliando occubuit. Rex succedaneum se obiicere vel nolens vel metueus pacisci cum
eis decem millibus auri pondo satius habuit, idque ea lege, ut Angliae regno relicto, iu oras
patrias versoriam capescerent. Notant Chrooologi primum id tributum fuisse, quod
Danis depensum Angli solverint. Et regress tuuc quidem in Patriam Dani. Verum
longe ab expectatione creduli regis res cecidit. Vix enuio annus interiectus cum auro
atque eventu priori illecti denuo insulam adoriuntur nec ut prius tumultuario milite.
sed classe usta instructi negotium gerere instituunt. Rex cum nihil tale futurum spera.
ret, quippe quietis quam belli amantior, tum pacto et fide data confsus, ad repuguaudum
vix quidquam reperiebat praesidij. Necessitate tamen, duro teloadactus classem confe.
ftim virosque instruxit. His praeter Alstanum et Eschevinum antistites Asfricum prae.
cipue ducem proefecerat, virum animo et corpore ferocem sed fidei erga regen baud satis
integrae. Is itaque adventantibus Danis obviam factus seque ad praeliutm quasi paraus.
o ed aliud mente agitans ad Danos deficit. Qu res adeo iusulauos perculit ut nullum
pne operaepretium effecerint. Dani vero idonea temnpestate in terram delati ad praedas
agenudas se effudere. Qui es illis ingress Northumbriau dum sibi quisque studet, ab
ngrestibus aut caesi plerique aut proflgati suat. Alij qui Londinuu oppuguaturi petie
rant, resiftentibus animose civibus, spoute sua obsidionen solverunt. Nec segius tanaen
Anglumu urgebant ac divecabaut vastandoagros aperieudo lituites, ureudo domos ob
viosque fundeudo. Dum tandem Etheledus viibus ipar atque auiuo consternatus de
pee ac quicte redimenda legatos iserit, tuiuuis veneruut, ea conditione cum Danis
p.140
pacti, ut in annos singulos Anglia, veluti in formam redacta povinciae, certam stipendij
summam penderet. Ethelredus, qui existimabat, hoc pacto compositis rebus, pacem se
qualencunque tcunc nactum, non de bello et iminentbus curam aut cogitationes fu
cepit, sed oto pouus atque avaritiae iutentus sois iudies gravior incubuit t Adeo ut dum
alios facultatcibus exuit, alios oueribus pemit tmomullos calumns t delatoibus obi.
cit, sibi invidiam atque ererationem paeue omium conciliavt.
Horum nec iguari Dani hanc praesertim regis socordiam rem suam facientes haud im.
prudenter speculati sunt neminem celerius opprimi, quam qui nihil tietet, et frequentissimum
initium efse calamitatis securnitatem. Sueto igitur qul Norvegiae tagnam
tum partem, ut supra memoratu. Daniae adiunterat, et Sueciae rege, propiuquo suo ad
arbitrit suum utebatur, tum memor repulsae ab Eduardo Ethelredi parente sibi olim
exuli illatae de iuvadenda Anglium belloque in Ethelredum facieudo primo cum paucis.
mox ad hibitis pluribus consilia agitat, opprimi eum posse et dicit et persuadet, ltaque.
copijs et classe comparata, ad Angliae oram, quae ortum spectat naves appellit. Hc cum
iutellexisset per exploratores locorum accolas esse itmperatos relicto apud naves lev
praesidio in terram descendit, ac vicos vi expuguat, domos obviosque prosternit. Moxque
ad boream contendensNort humbros primum invadit, llli periculo ett aris territi tum
memores non tam hostes quam populares suos adesse utro dedit ionem facluut. Hinc
Mercios adortus nullo fere uegotio superat. Postea ad australem conversus plagam similiter
et ibi incolas sibi omnes subigit. Quibus tam claris elatus victorijs lpsam Londinensium
civitatem, gentis caput, et quo recepisse se Ethelredem acceperat, adoriri statuit.
Verum cives etiamsi casu tam inopinato trepidarent omnia tamen ad defensionent guai
viter conferunt, nec ignari periculorum, ferratas sudes, grav ia saxa non temere laciebant.
Obi sonus molientium, aut sualae appositaehostem in manus dederunt: propellere umbo
neproilo sequi. Ac tandem instantibus fortissime Danis effusi portis itmpetum in hostem
fecere. Sueno dum sustentare suos et jam quas adeptam victoriam retinere satagit ab
hoste propemodum circumventus inter intesta tela erumpit, ac dato receptui siguo tum
exercitu toto Bathomiat versus concedit. Hinc in Essex iam et Sudesex iat itpetu facto
utramque suis subiecit legibus. Cantium deinde et Sudhamthoniam aliaque in vicinuo
loca eodem adegit. Cetera, et si qui arma in adversum ostentare parabant aut ferro re.
pulit aut diripuit. Ethelredus, intellectam suorum strage mlsit qui censum et cotmea.
tum promitterent. Posita tunc erantjuxta Sudhatthoniam Danorum hibernacula.Atq
ibi dum agunt.Vestsaxia ceterique fere Anglorum tota Britannid, quod erat pactum cons
veutum detulere stipendium. Idque fuisse librarum circiter sedecim milllum cltonologi
referut. Agebat in comituotu Regis Suenonis Anslavus sive Olaus potius. Norvagiae
princeps, quem ad se vocatum Ethelredus, datis obsdibus, honorifice suscepit ec filij loce
habens multis honestavit muneribus. Anslaus vicissim, redditis gratijnon tin volente
Ethelredo rediturum se in oras tius pollicitus ac datis mor vento velis eet Anglia re.
gressus promissum tenuit. Sueuo quoque non diu moratus ad sua abijt. Classem interea
omuiaqe praesrdia idoneis locis relinquens id obtinuit utabsens licet cuncta tamen are
mis et multitudine infesta retineret. Horum dum aliqui ad Normannos Galliae hftilis
ter procinctum movissent Ethelredus Rex Cumbris valtatis. Monam insulat vi occu.
pat. Alij non hostiliter sed amice profectos ad Normannos volunt ut nimitum veterem
necefstudinem et cum pofteris Rollonis consanguineis et popularibus suis amicitiam
Iustaurarent. Inter hos fuisse Olaum qui postea Norvagiae rex inter divos relatus est.
lunt qui eximant: Et esse fortasse eundem qui supra comes Suenonis minus rect
Anslavus est nominatus haud abs re non uemo suspicetur. Haec ad annnm fere Christi
millesimum referuntur a cbronologis. Proximo qui sequutus est novi seculi anno ir
vita excessit Otho Imperator ab uxore Crescentij quem antea capitis supplicio affece.
rat, chirothecis veneno infectis Ronae enecatus anno imperij decimo septimo. Hic est o
Othoqui uxorem habuit Mariam de Arragonia foeminam impudicam ac sterilem, viro
rum appetenti ssmam: Que cum secun aliquandiu muliebri habitu cicunduxisset ue.
nem concubinum idque innotuisset Impeatorijuvenis praesentibus multis exutus vestibus.
proq famula famulus aguitus flammis est traditus. Sed et imperacrix erinude in Italia
circa Mutinam urbeu adulterij ac falum critiuis convicta viva etiam cremata memoratur.
Cum enim Comitem quendam eleganees forae et viru optitmun coepisset deperire.
cuuque multis blanditij: conata esserin sui amoreco pellicere necis aisentiti vellet.
p.141
falsis delationibus ab eam est apud Imperatorem accusatus et poena capitis damnatus.
xor Comitis conscia mariti sui inuocentiae, caput eius abscissum deosculatur, et secum
ablatum diligenter recondit.Deinde ad lmperatorem pro tribunali sedentem properaus.
naguo clamore et eiulatu petit causam suam recte coguosci et legum auctoritate defeudi.
Sciscitanti itaque Imperatori a quonam laesa esset: Tu, inquit. Imperator is ens, a
quo sum laesasimulque iu mediumu proicieus mariti sui caput, huuc maritum meum contrajus
et fas capite multastiet statim candens ferrum illaesis manibus apprehendeus mariti
sui iuunoceutiam cum ftupore omnium, qui aderaut, comprobavit. Ibi Iuperator detecta
rei veritate graviter commotus viduam multis muneribus et castellis quatuor do.
o navit, suam vero comiugem supplicio afficiendam permisit. Quod vel ideo prolixius addi.
di, ut constaret hisce temporibusiudicium igniti ferri passim usurpatum et apud Danos
adeo fuisse usitatum, quomodo et lequentia ostendent, ut hodiequegu veri sua liogu
gu ccncetferri vocent, vulgo enim et veruacule ietntenen dicuot.
Mox ab eorum, quos diximus, plerisqueubi e Calae Normannia in Augliam essent re.
versi obsidium continuo Exsoniensis oppidi tentatum est. Sed repulsi magnam circum.
quaquae stragem dedere, opponentibus licet arma Sumersetauis illorumque vicinis Dorsetensibus.
Vectam insulam classis suae perfugium et velut asylum, habebant. Expeditio.
nes quoque et prociuctus inde, ut plurimum moti. Dorsetania itaque et Suthamthonis
omuisque ille, qui Vectae obiicitur, maritimus insulae tractus partim in potestatem reda
ao ctus, partim igne ferroquec vastatus est. Ethelredus rex ut pace potiretur, cun armis non
possit, pecuni evicit. Solutaque tunc constat quatuor et vigiuti librarum millia. Hoc
lutro depc sito illejam omnium quasi securus, ducta etiam iu coniugem Richardi primui.
Normanniae ducis, filia Emma, liberius caepit agere. Quuin et netarium inijt consilium
clanculumque manda vit ut quidquid superesset in Auglia Danici noiuinis, illi sive viri
sive foe minae essent, aetatis quoque aut sexus nullo habito discrimineuua nocte tollerentur.
Tradunt anules hujus tragoediae prologum acturum ipsum Ethelredum Danorum du.
ces Oxoniam ad colloquium pollectos perfide interfecisse, reliquorum magnam multitudinuem
Fridesnidae ejusque monumenti patrocinio se concredentem una cum summa
ecclesiae turri, qua se tuebantur, concre masse. Lt author est Culielmus Cemmeticecusis.
o ut eus verbis utar. Danos uoauimi concordia per omne reguum agentes subito furore
peritmijussos, mulieres alvo tenus terrae esse defossos et concitatis ferocissimis canibus
mamillas ab earum pectoribus divulsas, puerosque lactentes ad postes aedium alli sos nul.
lis criminum existentibus causis. At ille perpetrato hoc faciuore ev ulgari uomenque
praeberi mox fecit quasi detecta coniuratione regnum prodere et ad populares suos
transferre, consilia agitassent. Verum Ethelredus, qui ista sauguinis offusione Danicum
iucendium se restincturum existimabat, id potius etfecitut in multo maiorem magisque
exitialem flammam exarserit. Sueno enim hac suoruu laniena (in qua et soror cius u.
nilda Palingo Comiti nupta quae et pacis saepenumero inter Anglos et Danos scquestra
fuerat, capitis supplicio affecta) irritatus, uumeroso cum exercitu Angliam iterato invao
sit. Primoque statim, postquam e Dania solvit, iugressu Exencastriam suae potestatis fe.
cit, aduiniculante limitis Comite Hugoue Noruanto quem Domnaniae praefecerat
regina Emma. Hic rebus Danorum studeus reclusis opidi portis. Suenonem admserat.
Admissus destruxit moe nia vallosque ac cetera muuimenta disiecit urbemque praesidijs
udatam militi spoliandam reliquit. Oram deinde universam Viltoniensis provinci:
plurimum diuque infestam habuit. Ac tandem Viltonienses una cum Suthamtoniensibus,
collecto exercitu, cui Alfricus dux praefectus est, in adversum progredi ausi, sed proditi
ab ipsoduce turpiter fugere coacti sunt. Hinc Vintoniam et Sarbyriam urbes in.
gressustotas diripuit atque incendit. Mox Nordvicum advectus, simih oppidauos clad
affecit. Erat tum illius districtus totiusque Angli Orientalis dur lfficbetillus, vir non
o miuus fortis quan providus ac multi consilij. Hic cum inopinato adesse Danos accepis
set, habito cum proceribus senatu, inducias potius faciendas, queuam belli tentandam alean
e re et bono ceusuit. Nec Sueno petentibus pacem difficilem se praebuit, sed eam volen.
tibus concessit. Verum rupto mox, quod pactum fueratftederee navibus cum expedi.
tis copijs progressus totam Theotfordiam devastat ac fammis iuvolvit. Eoque intelle.
cto ifftetillus ad classem invadendam nonnullos es suis demittit. Sed hi cum re infecta
aut parum feliciter tentataessent reversi, ipse collectis copijs in hostem movit da.
coque clasico adeo eb utraque purte immaniter ae diu dimicam, ut ex Daniea nobilio
p.142
tate plurimos, ex Auglis vero universos paene acies absumpserit. Nec illo fuisse acrio.
rem inter utramque genten conlictum anorum ipsorum confessione proditum.Auno
deinde millesimo ac quiuto maxima annonae charitas universam insulam afflixit. Tum
ocatus ad regui uegotia Sueno, domuu cum paucis naturat. Scd expeditis quam ce.
lfrime regni rebus, ad destinata mox revolat. Immisamque Sandvico classe miles, qui io
terram expositus, obvia queuuque habuit, caede atque iuceudio complevit. Ac modo invaso,
quod proximum occurrebat Cantio, modo divexata Suthfexia, uodique praedas
egit. Ethelredus tot circuuquaque oppressus malis, e Mercia et Vestiexia coactis, quas
potuit, copijs, serio conserert cum hoste mauus constituit. Verum illce tum sui copiam
facere, aut palam contligere recusans, id praeipue studio habuit, ut onustus opimis spolijs o
Ethelredi paulatim exercitum fatigaret tempusque traheret. Atque iude ad ventante
jam hyeme, direptisque in vicino provincijs, ad Vectam insulam in hiberna concessit.
Ethelredus, quod unum dabatur, consentientibus regni primoribus, tributum denuo offert
idque ea vici ssim lege, sia direptionibus temperaturos se promitterent. Illi ut
prius, prolixe omnia polliciti librarum tuuc acceperunt trigiuta lex millium pondo.
Et respirare aliquantulumam Auglia coeperat erautque pacatiora omuia, cumu eccc
sub annum millesuum septimum Danicus C omes Torchillus, quem aliquot instctum
praetorijs uavibus subiccutus continuo cst Hemmingus et igenulphus, suae quisque class
praefectus insulae appropinquant. Riin unumunctis viribus Sandvici portum intraut:
ibique factam in terram exscensione Cantuariorum opidum adeunt hostilia minantes, nisi ao
imperata facerent, llli cum obsistere non auderent confestim ut sibi ac suis parcerctur
librarum tria millia promittunt penduutque, lis aceeptis.Vectam versus progressi, ma.
ritimam nihi lominus Suthamthoniae Sutbstxiaeque oram depopulari omuiaque lammis
exurere insistunt. Rex Ethelredus videns exactionibus ac tributis ex hauriri cives ho.
stiuuque animos efferari potius, quam mitigari iraque atque indiguatione identidem
succensus universam Anglorum gentem i a ma rapit. Quibus et suajuuxisse tum auxi.
lia Scotos, frustra disuadente ac hostilia comminante, si id tacerent. Sutuoue, anuales ip
sorum indicio sunt. Hisque praesidiis cum passim provincias ac loca, qu erant mari vi
cina.Ethelredus communisset muagna vi maguisque auimis irrumpenti hosti manipulos
suos obiicit. Dani nihilominus, capta occasione ac teupore, prdas agere proque loco, o
rum situ irruptiones tentare haudquaquam desincbant. Cumque aliquando longius a lit.
tore ad interiora penetrassent ouustisque ingenti praeda reverti ad naves difficulter con.
cederetur, quod itinera, quae ad mare et classem ducebaut. Rex undique milite sepsisset
unum tunc illis saluti fuit: Dux enim Edricus St reona, qui Adgitham Regis filiam sibi
connubio sociarat socero regi persuadet, ne teneret abeuntes aut praelium ad versus desperabundos
committeret. Quo consilioaut ut Anglici interpretantur authores, perfdia
ducis, ereptiquod dicitur, ex orci tum faucibus Daui. Nam sane, quod Rex decreverat.
aut oppress tuissent uuiversi aut ingens periculum incurrissent, si linc Ethelredus iude
Edricus, motis utrimque copijs, medios clausissent. Verum Dani, digressis Aoglis, ovan.
tes ac multis ditati manubijs ad classem incolumes redierunt. Eoque successu aniuuis au, o
cti, statim exindc, flexo Cautij promontorio Thamuesin subeunt atque ibi locatis hiberuis.
totam Essexiam vicinasque ripae fuminis provincias aut armis aut depopulatiounibus iu.
festas faciunt. Londinensem quoque civitatem semel atque iterum aggressi re tameno
usecta desistere coacti sunt. Agebatur jam annus millesimus ac decitmus, cum iterum ad
interiora progressi Oxonium vi magua diripiunt, di reptumque flammis admotis inceuduut.
Et mos acceptis opimis spolijs, cum intellexissenut cogi adverius se Loudiui exercitum.
qui transitu prohiberet, continuo cum parte copiarum ripam Thamesis borealem emens
uxta locuu, qui tone dictus, flumen transierunt. Atque ibi in unum denuo collecti
multam cum praeda, pervastato simul Suthregiae territorio, reditum ad naves paraveruut.
Dum etiam in Cantio circa quadragesimam consutunt, refectis obiter navibus, a Pascha, a
tis mox festo Angliam Orientalem advecti ac prope Cibisvicum classe egressi ducem
Clfficetillum, qui ibi tuendo limiti consederat, expositis inopinato in terran copijs, iuva.
dunt, dubioque utrimque commisso praelio, terga tandem Anglos dare covgeruut, lllisque
fugatis uni versa, qua patet Orientalis Auglia, ad imperata concessit. Nec multo exinde
cempore ceterae quoque proviuciae aut dicto obedientes aut nutantes redditae. Prci.
pue autem Cantuariae opidum accedente defectione Almeari arclbidiaconi, miserum it
modum expuguatu, direptum / atque exustum est. Praeter aliaque i victos vis lostilis
p.143
perpetrat, archiepiscopus Alfegus cum redemptionis pretium, quod erat imperatum,
gravaretur persolvere a milite trucidatus occubuit. Ceterorum tam civium quam mo.
nasticorum cum frequens ac numerosus intra urbem esset populus ue occidione omues
interirent, novam nec priscis notam aut usurpatam decimationem instituunt. Apud Romanos
enim veteres, cum decimarentur legiones decimus quisque supplicio aslignaba.
tur, reliqui dimittebantur liberi. At hi: more et exemplo plane contrario, solum decimum
quemeetestante Vigorniensi, vitae reservabaut, reliquis, qui supereraut uovem, neci de.
ditis, nde ex uuiverqui decimati sunt civitate quatuor tantum et octuagiuta salvos
ac sospites dimissos Auglici annales referunt: Quibus denuo motus Lthelredus, missis ad
eos ex optimatibus aliquot ut ab ulteriori provinciarum depopulationc supersederent
etiam atque etiam orat addens nec defuturum tributum. Quod uti fuisset eousque libe.
o raliter persolutum ita et porro, quodcuuque promitteretur prompte persolutum iri.
Promissa tunc autem quadraginta octo librarum millia: Eaque auuo proximo qui fuit
millesimus duodecimus, a duce Edrico Streona ceterisque regni primoribus Londini cu.
rata persolutaque his legibus ac conditionibusut pacem ac securitatem regno incolisque
praestarent, ut arma ac defensionem pro ijsdem, si a piratis aut alias invadi hostiliter insulam
contingeret, prompte prarateque susciperent. Quas et illi conditiones ita acceperunt,
si vicissim commeatus et anuona a rege regnoque sibi praeberetur. Quae cuu negata quoque
haud essent, decessit e Thamesi classs relictis in usum et obsequium regis navibus
ao quad raginta quiuque. Domi ex iude et in ipso patrio solo religionis inter cetera curam
capessens Sueno dioecesin Episcopalem Roschildiae iustituit, tuctusque tum prae sulum
eo loci primus Heribrandus, velut supra nominatum memini. Cerbrandus.Lst et ibidem
Triuitatis circa idem fere tempus ab codem exaedificatum monasterium, seu aedem potius
aut templum appellare libeat.
Auuo qui luperiorem secutus est millesimus deci mus tertius cum jam co Anglorum
res deductas Sueuo animadverteretut ad ignavum redacti stipeucdium tributo, quod De.
negilm vulgo vocabaut pacem quotauuis cogerentur redimere: Et anno superiori immenso
aere pacatis, qui cum navibus suis duce Torchillo Comite Danico Thamesim
erant ingress, satis ostenderint non nisi ipsorum Danorum armis aut stare seaut opprimi
o posse: tum atroci illa gentis suae ac propriae sororis caede ac supplicio commotus, universa
bellorum mole in Angliam veriam infestam Sandvico classem iutulit. Nec ibi diu mo.
ratus, sed Augliam Orientalem mox circumvectus. Humbri fluminis ostium intravit. Iu.
de Trentam lubiens, ibi vires suas explicaturus consedit. Hine si Cemmeticensem se.
quimur, paucis cum navibus Rothomagum profectus est, ut pacem cum Richardo Duco
constitueret. Quem et Richardus regaliter acceptum benigue apud se aliquandiu deti.
nuit: ac foedus ea lege ac conditionibus utrimque firmatum ut id per succedentia Dano.
rum Regum (sunt verba Cemmeticensis) Normannorumque Ducum eorunmque here.
dum tempora firmum maneret et qu Dani hostibus abstulissent ea distrahenda Nor.
maunuis inque portus corum libere transferrent. Si qui vero eorundem valetudinarij aut
o alias vulueribus saucij manum medicam aut solatia poscerent, ijs tutum accessum et velut
lares proprios Normantia concederet: Hae conditiones, ut ratae inque perpetuum firma:
manerent, utriusque sacramento signatae. Quibus ex voto peractis, contestim ad suos redijt
Sueno. Ac pritmo omnium Canuto filio classis ac orae maritimae custodiam deman.
daus, tum ipse cum roborc militum in terram progressus proxima omnia ferro flammisque
vastavit. Iuter primos Northumbri Liudesij Sil burij deditionem feceruut, praeeuunte
praesertim Northumbrorum principe Cthredo. Hinc subsecuta universa pene, qua spe.
ctat Aquilonem Anglia, tributum et obsides detulit, adjecto praeterea fidei sacramento.A
boream ad Austrum deinde conversus pari modo grassatus est: oppressi cMves trucidati colo.
ni, vastati agri exustae domus, luci et promeria succisa, spolat ecclesiae nec parcitum im.
ro beli sexui: sed obvium quodcunque aut ugulatum aut reservatum libidini.Mox Oxonium
ubi deventum levi similiter conanime et opidum et opidanos sibi subecit. Hinc Vinto
niam transiens eanm quoque leges suas accipere civesque ac subditos obsequijjuratueu
tum praestare coegit. Totqueiam adoreis ac prosperis elatus. Londinum aggredi ac ca.
ftra moeuibus adtuovere properat. Nec cessabat agere omuia ut ea veluti regni metro
poli potitus ad alia se quam celerrime converteret. Primo accessu multi ex militibus.
dum nec pouti nec vado insistere curae habent flumine absorpti sunt. Regi Etheltedo.
qui itra civitateu cum Dauico Comite Torcbillo se continebat id guaviter curatum.
p.144
ut una cum opidanis moenia urbis adversus vim hostilem viriliter defenderentut indque
cum tantam quoque animositate feret, ut adipi scend civitatis ereptam sibi spem omunen
Sueno videret, subito motis caftris.Valingtordam ac Bathoniam concessit. Lbi dum ex
ercitum reficit spoute se obtulit Domnaumiae Comes Athalmarus qui obsides et fidem
promittens pacem cum eo pepigit. Hinc ad classem ac filium Canutum recedens ab omnibus
Angliae Rex salutatus est. Cives etiam ac civitas Londinensis, post longas deliberationum
moras missis obsdibus eius se tandem fidei ac potestati similiter permisit.
Ethelredus comperiens undiquaque se deseri etj am a Londinenbus quoque desertum.
misit confestim ad Richardum affinem suum Normanniae ducem Emmam coniugen
cum Alphredo et Eduardo liberis. Quibus ille benigue susceptis ouoia quoque cum ro
ipsis, tum Ethelredo parenti eorum traterni aoris officia pollicitus fuit. Cuius cum
Etheledus qui in lumine Thamesi juxta Crenvicum extremum et unicum refugium
Danicam Torchilli classem maguo ut ante diximus aere pactam ad manus et uutum
suum retinebat nuucium accepisset datis statim vento velis, ad insulam Vectam pro.
fectus ibique paulisper iubsisteus recta ad Galliae Normannos suumque affuem Richar.
dum delatus est. Sueno interca sub pellibus se continens id, inter cetera, curabat utvicini.
omni sque Angliae populus, qui j ussa atque imperium suum essent sequuti, ad persolven.
dum, quod erat imperatum stipendium parati adessent. Torchillus quoque class suae.
quae in Thamesi apud Crenvicum consistebat, quod pactum fuerat ut tempestive redde.
retur similiter studio habuit. Hic Torclillus, etiamsi a partibus Ethelredi regis, tx pacto at
ac promissout supra patuit, tum staret. Suenoni tameu, utpote populari ac regi suo fide.
lior, ei prae sertim (quod notat Malmesburienss) et auctor et adhortator esse non defiit
ut aliud tum agente Ethelredo.Angliae occupandae occasionem haud intermitteret.
Porro victoria ex Anglis hoc pacto potitus Sueno sibi quoque multandos Scotos judicavit.
Dum enim Auglicum bellum urget, auxilia Scotoruu. Ethelredo et Anoglis sub.
missa, non ignorabat, quatmvis multa fuisset ipsis commiuatus quod. Auglis relictis, do.
mum redire nollent. Itaque Olaus Scandianus et Enecussummus Daniaepraetectusab
co cum exercitu valido in Scotiam immissi. Hi per Morav iam vagi, caesis ohvijs, sacris
protauisque direptis, tandem in unum collectiarces et ala munitiora loca aggrediuntur.
Quae dum oppuguaut Scotorum Rex Milcolumbus e proximis regionibus milite col, o
lecto castra uon louge ab eis locat. Postridie Scotos, visa Danorum multitudine et appa.
ratu bellico ingens terror invasit. Rex eos confirmarc aggre ssus cum haud multum pro.
ficeret taudem clamor a paucis exortus et a reliquis exceptus, fecit ut statim velut lyu.
phati iniussu ducis in hostem prorucrent ac multi a banorum exercitu telis petiti con.
ficerentur. Primis cadentibus, reliqui citatiore quam veneranit gradu fugam intenderunt:
Rex accepto in capite vulnerevix a suis inu nemus proximum ablatusac ibi equo imposi.
tus discrimen evasit. Dani obtentam victoria. Narnim arcem, custodibus eveutu iufelicis
pugnae perterritos, per deditionem accepernt. Haec arx Danico exinde vocabulo
Burgus appellata. Reliquae arces, quae Elginae et Foressae erant, ob metum desertae.
Dani rebus tam teliciter tuentibus naves domum dimittunt quae liberos et familiau o
adveherent. Verum Milcolumbusut ijs resisteret ac regno submoveret, maiores undi.
que vires comparat. Quibus collectis, de novo commisla pugna cae soque in acie Eueco
Scoti audaciores redditi tugientibus instare coeperunt. Multisque occisis, alter imperatorum
Olaus cum militum praecipuis in Moraviam salvus redijt. Hanc suorum cladem
ad se in Angliam delatan magno animo tulit Sueno nec diu cunctatus ad veterem exer.
citum supplendum Camum ducem cum aliquot e veteranis ac novis subsidijs transmi.
sit. Sed et illi, prisquam popularium suorum copijs conungerentur, una cum duce pro.
Eigati penitusque deleti sunt. Hujus victoriae extare monumenta obeliscum et vicum
proximum adhuc memoriam uominis Cami retinentem rerum Scoticarum auctores
memorant. Nec eo quoque dispendio fractus Sueno contestimCanutum filium oum novo o
delectu substituit. Qui dum aequo saepenumuero aliquando etiam auncipiti cum Scotis
Marte confsigit, ac plurimi utrimq ferro inudies oppeterent, nec tam bellum quam caedes
esset, placuit utrisque ad pacis conditiones descendere. Quae ad hunc iodum conceptae:
ut Dani Moravia Buchaniaque relictis discederent: neuter populus. Suenone et Milco.
lumbo viventibus alterum bello lacesseret, aut etiam hostibus alterius ad versus alterum
auxilia ferret.
Sueuo auten dum in Anglos victoriam exercet, nihil a saevitia su immune praeftitisse
p.145
omniaque humana diviua promiscue habuisse scriptores praesertiu Anglici passim injiciuut.
Tradunt praeterea postquam multas aedes sacras donarijs dispoliasset postremo
coenobium Buriense in quo Edmuudi regis ac martyris corpus sepultum acebat, diri.
puisse: ac paulo post, itter suos de regno adepto exultantem, velut pugionis superue de.
missi ictu contossum in terram corruisseac voce elata proclamasse, manus sibi ac mortem
inferri nullis tamen ex is, qui aderant, percussorem uspiam cernentibus. Saxo ab his
haud parum divertens, nec de expeditionibus aeius Anglicanis exacte reterens Angliam
tameu ab eo devictam obiter dicit, et mos senilis animae laboribus fessum et ab omni hu.
manam perturbatione vacuum solisque operantem divinis ad vitam meliorem decessisse.
Qui tamen idem lib, r, ubi de dolo Rugiauorum Santvito loquitur, alia his omnia et ab
Anglicis chronologis, haud magnopere dissentientia videtur adducere, cum inquit: Eanc
stacuam totius Slaviae pensionibus cultamfinitimi quoque reges non abique sacrilegij rei
spectu donis prosequebantur. Quam inter ceteros etiam rex Danorum Sueno propiti
audi gratia, exquniti cultus poculo veneratus est, alieuigenae religionis studium domesti.:
cae praeferendo: cuius postuodum sacrilegij infelici nuece poenas dedit.Nec enim de
alio id capi an posset satis reperio. Sunt qui sepultum Eboraci alij ex Anglia in Daniam
reductum fuuus volunt, et mortem eius incidisse in annum xi cum alij in annum xiv
rejiciant. Refert praeterea Iulinensium chronicon non ex legitimo matrimouio, sed e
pellice susceptum, taraldi quidem filium: sed naturalem fuisse. Quatuvis Lmmae Regitae
o encomiastes omnia de eo magnifica memoret, eum scilicet, domitis Anglis, ex iguo quidem
supervexisse tempore, sed summa cum gloria: Et mox prae sentiscentem vitae finem
advocasse Caxuu filium, atque ei multa de regnorum gubernatione multaq de Chri.
stiauitatis studio coram commonuisseac tandem animam Deo, illi regale sceptrum com.
mendasse hoc addito veluti ultimo votout quandocunque in patriam reditum institueret, eodem
quoque paterna ossa deportari curaret: Quod scilicet haud ignoraret, se inAnglia ter.
ra alienigenam, et populum, quem subiugarat, ipsi aliquando minus futurum propitium.
Memorat hinc idem Encomiastes id quoque diligenter curatum: Et corpus mox ejus aromatibus
suffultum a quadamAnglicarum matronarum muagua cum cura in Daniam
navigio delatum: atque ibi in monasterio S. Trinitatis, ab ipso quondam Roschildiae ex.
o ftructo, praesentibus hio ac regni primoribus honorifice tumulatum.
LECTORI.
Operaepretium erit verba etiam alia Encomiastae, qui Emmam reginam defunctam celebravit, et cujus
jam modo meminimus, quatenus ea regem Suenonem tangunt, hic proxime subijere; et praecipue,
quia autor est eorum temporum, quique de reussst: qutur, sitio gitur Lcuahor, fquam de
e stituit uenonr tatim mentiem imycittpote putr Conuti reg, cu Eo nisrct: Eunqu
o o otoim recistemot vetuote, o morit msetudne tuv cortete enim cut c
pesertim / er compiecteutue cnt, tunen od inter eu; cpcrentem ficrd cccasoes
ecensent, ccta u uenoem in toren degioren recit, n oum, tsqutur:
egem Dunoim Svtiu veridc compen reutioe omiumsui tempor regui ferme tunots
smum etiti: ceo t (uo roro cntigit) / printtpi feiciturscvin Demn stculu, utoecior.
retonderet exitus, fic ei: ndis / n, upii e itere icit origiem, mugu.
s cecusecundum scuum peterit imer, ue n
trtct regies sontus ede igvtion
d eo corcest virtut etim puerutr intimo caetu igeretur et oiu: tntupn po:
es, promerente puerit cpses trbonte vid, u fftusuueniin ce uotide.
crecetot pu, e mugs gi / sque idu getr put: udotut e o pctri e u csancu.
osed pum velet exteere. / ureurencus qe cere m ps regtunmn no que dlenr exerc.
tu, reito putreherent / o, e defeutdi. Hu v rotit vgredti preo, u
vlerat fgctusue puter c vor fgit a xto pt ie oveutti, dium uete
et.
KKK
tantaeaf regmo uudendqluecitat.
ce orcceem recenenruTrchilo oe
e: o ent, dtue postremo bec verbo:
ex idenr p iercdie, oce precrcni t sm puteen cltutem: e vele / dice
classem adversum Anglos armare ditionique suae omnem hanc patriam ferro dolique subijcere. Quod ubi
p.146
omnibus visum esset laudabile, elegit primum qui regnum suum deberent custodire, ne dum alienum incaute
oppeteret, u usecur teeootutteret ntete m troqee netr pearet, cdedt e
uor or o iiex qu prgetm / uxit ntt:, nat vero vre preet ee
regu cominutu ut ei cpua tor proecosque ptux, qu peesgocter titere
u uc cony urmsque po ro eet.
Horm fl / us muor Cnvvs MCvs: mor.Ha niuovs ftt es vdu c. Ems
puoque Lotiou, um dee veretemer ademuucuetu peett.
KKK
A D
Iutrem, gificum c geeosum viru
D. C R R s Ia V i per Ris t vV
Toparcham in Cragetup, cquiem Autatum.
ere, is r l v, is, ervls ttt.
KKK
C a E L L A R i u A v.
Eius Mag inscriptum hoc Carmeno, cum Libri huiu
quiuti partem iosequentem eidem manu
descriptam transmitteremus.
CANUTUS ille est Danae regum decus,
Qui Magnus ob res maximas dictus fuit,
uu gesst olpretotent, doi for.
Du / eas doree tria m Britanm
Des Seeq Sive geesseres
oderatuno sc tenens / ceptro suo
Septentronu rea / ex pr / ugds.
Que c pepri iste, ua mitto tidi
ume, cbert expiicebt proec
t ade: ue / e ue ets tu
ce pxs VoLin v vox
Sol Deici oro t, vo / xo.
u rean d / npa coi
Er vox ibi ios Oe
oscbus e dios proovvet / ptri ib.
Quus Suregr, ytte / er, c reus
es xve vexpous fem a
H er qu ela / ue / secxi
(emvi bror ce vreddere.
ber e ilc us reu
ge stce, ex us Rmv csa
Sete.F i idue, o ees ce
Labore nostro, sed lubentia tua
Quod ecce natum est, et simul natum fore.
p.147
CANUTUS MAGNUS REX LXIV.
Ejusque frater Rex HARALDUS.
SUENO igitur tot tantisque victorijs ac triumphis gloriosus Daniae Angliaeque regna:
quibus folus praefuerat, filio Canuto moriens admiuistranda mandavit Canuto inquau.
cui ex rerum geltarum maguitudine Magni exinde uomen impositum. Erici regis de gen
o te Danorutu, qu exftat, historia, nou continuo Canutum Magnum, sed Han ntou, cius
fratrem, successisse parenti quam prox ime iojicit: Et eum cum ob luxum lasciviamque regno
esset exactus, eius loco fratrem ipsius Canutum hunc Magnum: virum: ut idem habet chro
uicon, bellicosum, regia dignitate ornatum: sed et eo exiude, cum raro domi ageret, et foris
continue bellis distineretur, neglectoiterum assumtum Haraldum: qui tamen post id haud
diu superstes sceptrum Canuto vicissim reliquerit. Quae sane nec dissouant a rtlatis illis, quae
adfert author horum temporum aequalis: cujusinter seriptores Normanuicos, absque auctoris
nomine.Encotum Em regine, conjugisut inde referemus. Canuti Mlagni.Latine conter
tum habetur.Dilerteq iu eo foral Danorum regis mentio ft, et idem trater cnutoirita
enim verba habentsed aetate minor, vocatur. Quod silentio uequaquam involvendum ceno
sui, praesertim, cum huius.Haraldi regis flijque Suenonis, ne per somnium quidem vel Saxo
aut Crantzius ceterique scriptores domestici meminerint, uno excepto, quod jam dixi. Regis
Erici chronicio . Cui haud quaquam deroganda fides accedent e praecipue Emmae reginae
encomiaste , aevi illius ut indicatum, synchrono. Olaus autem Norvagus, qui inter divos
post relatus, quem et supra nominavimus, occasionem defuncti Suenonis haud negligens
Norvagiae regnum, cujus quoque partem Sueno tenuerat, sibi in totum a subditis delatum
oportune accepit. Sed et Angli, intellecto Suenonis ejusdem obitu, nihil habuere antiquius,
quam ut Etelredus a Suenont, ut aute muemoratum puternis ditionibus in Normanuian.
olim Neustriam dictam, pulsus, regno quam primum redderetur. Itaque de proximo Gallia.
rum littore praemissus in Angliam Lduardussilius ejus natu maior, animos et vota sinugulorum
o prae sens explorat omniaque lecunda cognoscens ac magna usus celeritate ad patrem con.
tinuo regreditur, singula tuta nuncians. Ett lredus, tam lto accepto nuncio, in spem bonam
erectus statuit fortuuae aleamjacere. A cceptisque cum Richardo Normanniae ducc.
affne suo, auxiliaribus copis, tum fide suorum fretus praepropere in Angliam enav igavit.
Angli adventu illius maiorem iu modum laetati Regem eum contestim salutant. Et Canu.
tus quidemetiamsi iu Anglia tum ahuc classem validissimam obsidesque patri traditos re.
tiueret tempori tamen ccdens nec universum suorum robur inter initia rerum peric li
tandum ratus, dissimulandum tum potius quam omittendam regni recuper ationem: ad alia
scilicet praevertens, consultius udicavit. Itaque relict Anglia, ante omnia in Daniam ad
res eius regui componenudas digressus est. Referunt chronologi priusquam Anglia excederet,
40 ubi accepisset sc praeterito, regem ab Anglis pronunciatum Etelredum tumultuariam
ad uleiscendum se manum parasse sed ab Etelredo praeventum ac tota Liudesia,
inndigeuis severe prius multatis ac trucidatis fuisse profligatum: Indeque ad classem, quae in
portu Sandvicensi stabat, cum ira et minis de reditu suo, digressum ac obsides quoscuuque
regui habebatmiserum in modum ora mutilatos in terram remisisse atque ita datis vento
velis domum festinasse: Additque, de quo dixi.Emmae encomiastes eo consilio, praeter ce.
tera, in Daniam sc tum recepisse Canutumut fratris HaraldiDaniae regni habenas moderantis,
consilium ac sententiam exquireret ac simul Danici regni portionem sibi debitam
ab eodem acciperet. Inde idem ne intra patriae pomoeria poteutiam suam obsolescere sineret.
Slaviae ac Sembiae vicina regna Daniae adiecit. Eaque re praeclarissime gesta, maiora
ro paulatim animo agitans, destinavit et Norvagiauos aruis aggredi, utpote quiaudita mori
te Suenonis.Olaum, quem dixi, regem sibi elegerant. Sed minus tutum ducens multis simul
diftineri sepositis in tempus commodius Norvagis: ad Anglicum bellum intentus, quae
cunque ei rei essent necessaria, maguo ftudio cotmparabat.Quae dum agitantur, populares eius
e boreae littoribus profecti.Frisiam ex intervallo Hollandis conterminam: invadunt, pr
disque abactis Tielae Batavorum, nuuc Celtiae opidum ad Vahalim flumen in Episcopatu
Trayectino situm, peuitus exurunt. Idque cum impune ipsis esset, posteto anno rursum Fri.
iorum littora legunt, nec ian praedas tantum aguut: sed in obvios quosque desaeviunt caedemque
p.148
promiscuam edunt. Atque inde Trajectum inferius feftinato contendentes, cui tum Adelvoldus
episcopus praeerat, cum urbem tetu paee desertam veissent, cam occupaut in.
cenduntque atque ita spolis onusti ad uaves suas se recipiunt. Numerabatur ceo
tempore aunus Christ i millefut et decimus quattus, quo et varia apud Anglos animad.
versa prodigia, qu regui mutationem solent portendere. Inter cetera. Occanus praecipue
fuit, qui sine ulla evidenti causa eo altitudinis exsurrexit, ut pagos multosque mortales
absorpserit. Ethelredus interea otio potius quam ulli honestae rei deditus, nec de exercitu
conseribendo nec bello gerendo, quae opus essent, curae magnopere habuit, nut
vel maxime visus agere quod ipsi tandem in perniciem vertit. Nam Danos, quicunque
in insula lares suos iberosque ex Auglicauis conmjugibus susceptos habebant, ita oppresst, x
ut plurimi passim capti ali per varios cruciatus muisere necati interierint: interque eos Sigetredus
et Morgandus Danorum nobilissimi qui ab Edrico Streona, homine doloso.
apud regem falsi criminis insimulati. Cui sceleri et aliud accesst. Nam uxor Sigefridi.
quae inter captivos habebatur, muliet ut formia elegantissmaita singulari pudicitia, post.
quam ab Ed mundo filio regis, esset stuprat:, ab eodem post necem mariti in matrmo
nium assumpta est: Quae omnia ut Canuto: rumore fam nunciata suut, ita illius animum
haud leviter irritarunt. Et oportune codeto tempore Danicus Comes Turchillus, qui, ut
supra memoratum, relicta in Aunglia classis suae parte, qualecunque cum Ethelredo pactum
iuerat cum uavibus novem in Daniam advenit Nec iuiuslus exire in littus ausus, ut.
pote qui, rege inconsulto, io Angliam se remansi sse non ignorabat, praemisit, qui portus sub, s
eundi veniam postularent. Quo concesso cum gratiam ac benevolentiam regis summo
cum studio emeruisset, dato confestim iacramento obsequium ei atque officia sua deinceps
obtulit, ad hortatus simul ut sine mora Angli: uo repeteret, esse ibi ac praestolari eius ad.
ventum valido cum milite triginta navium su: rum classem notos utrique ac patere jam
regni aditus sinuumque anfractus tantum rt: m alacriter aggrederetur, et fortunam, tam
secunda ac felicia pollicentem, bonis cum avi bus tentaret, ltaque rebus, quantum licuit.
domi cum fratre taraldo dispositis, tum et inuto cum Sueonum rege Olavo uterino sibi
fratre nec non Olavo Norvagiae rege foedere confestim in Anogliam ad causam suo.
rum vindicandam cum classe quae suficere v isa millent habet Adamus Bremensis, navium
sub annum millesmum decimuu quin tun, occupato Scand vici portu, redijt. Au.
ctor, qui Etmmam reginam encomio, quod int: er historiae Normaunicae scripta habetur, co
aevo celebravitpraecipue ducentarum uaviuuo tmentionem iniciens: eas omni telorum ac
commeatum geuere, tum et viris ac cuilite longe instructissimas fuisse refert: tantumque
fulgoris arua et apparatum emimus intuentibus obiecisse ut igneae potius quam ligueae
viderentur: Puppesque leones inauratos terribili specie alias humanis vultibus t metallo
simulachra ostentasse et alias vicissim radiautibus coruibus tauros effgiatos diaconesque
exhibuisse obrio inardentes: oronesque velis habiles ac remis citas, tum et auctas alacra.
tite militum ac legionum, quas vehebant, in speciem ac terrorem. Hlc primo Cauutus.
relictis, qui navibus essent prae si, dio, populabundus Cantium invasit. Inde ad Saxones oc.
ciduos copias vertens ferro onunia flammisque involvit. Prae ceteris cminebat orchil, o
lus qui fidem suam Canuto probaturus, expedita cum mauu iu terram progressus prope
locun, qui Soox asr dictus, hostem invasit. Qui cum numero ac vi maiore, quam Tur.
chillus esset, tanta strage Danos affecit, utj a de fuga cogitarent, nisi Ducis alloquium
fugibundos stitisset. Ise enim declarans evadendi locum non dari urgente praesertim a
tergo hoste, et navibus quatm longissime a littore ftantibus viocendum esse aut occum.
beudum ostendebat, nde animosiores facti inque hostem de novo ducentes pulcherri.
mam victoriam maximaque ad suos spolia retulerunt. Quod primum adoreae decus Tor.
chillus promeritus haud leve momentum occupatae deinceps Britanuiae attulit.Et ejus
cxepsoerciti aligciuttyrino oreoru erioccs tricus, vir armis strenuus, qu.
accepta a rege lacessendi hostem copia cum aliquot suorum mauipulis excursionem in, o
ftituit, ac passim direptis atque incensis vicis, cum praedam opima ac multis captivis ad clas.
sem redijt. Decumbebat id temporis aeger Ethelredus: itaque Edmundum filium de ex.
ercitu cogendo inque hostem ducendo solicitat. Erat Edmundus cum animi tum corpo.
ris viribus feroxunde et ferreum latus (Ieruside est in Vuilhelmo Malmeiburiensi) vulgo
nominabatur. Eum Ethelredus non ex Emma, sed alia conjuge Ethelginam, ignobili gene.
re orta, susceperat. Ipse igitur exploratis hoftium itineribus, quam maximas potest copias
parat id praecipue animo volveus, ut prventis ex occulto Danis, inopiuantes ac dere.
p.149
pente opprimeret. Erat ei consiliorum omnium ac belli socius Edricus Streoma, vir callidi
magis quam recti animi, et qui Edmundum, quamvis sana volentem, perpetuo dehortatus
alioque abduceus, id nimirum spectabat, ut eo subverso, ipse aut domi aut apud ho.
ftem clarus potensque haberetur. Ac tandem cum multa, sed frustra tentasset, postremo
haud amplius dissmulaudum ratus Canuto palam sacrameutum dixit. Quo facttm.
ut iugens insulauorum multitudo idem exemplum secuta, ultro datis obsidibus, in foedus
ac pacta Danorum consenserit. Soli Mercij cum Anglis persistentes debant se ue.
quaquam defecturos, modo ducem haberent. Inter haec Et helredus morb paulisper le.
vatus, videbatur in hostem ipse ducturus, sed accepto adversae rei nuncio deflexit Lon.
dinum, bi cum gravius solito malum invalesceret.Edmuudus magno animo rem agens
optimum factu arbitratus est, si, omisso hoste urbes, qu metu defeceraut, aut vi aut arte
recuperaret, ude et loca nonnulla duce Ctredo Northumbriae Comite, aggressus.
subito cepit, alia, postquam expugansset, solo aequavit: In eos quoque, qui studio desci.
verant, anipadvertens id obtinuit ut ceteri supplicij metu deterriti in ofscio permanerent.
Cauutus intellecto consilium id hostis sibi summopere detrimento futurum, nis i
cempore occurreretur continuo copiarum partei in Northumbriam transfert, ut rebus
ibi tredi qui exercitum Edmundi ductabat, turbatis, ipse ad sua defendenda domum
festinaret. Nec fefellit ea spes Canutum, tredus eni, accepto iniuriae sibi illataa
uuucio praepropere in Northumbriam ad sua revolavit. Et licet fortissime aliquandiu
restiterit, ad ultituu tamen vi maiore superatuos cum tota Northumbri Canuto se dedidit.
Edmuudus eo praesidio destitutus, et paulo post quoque, a Turbrando Comite inter.
empto tredo.Londinum ad patrem se recepit. Quod ubi cognovit Canutus, impositis
Northumbriae quantum satis esset, prae sidijs, navem conscendit atque oram Cantianam
petens ad classem reversus est. Ethelredus inter haec, qui annus fuit millesimus decimus
sextus, morbo pariter ac moerore contabescens vita excessit, cum annum circiter aetatis
quadragesimum octavuu complevisset, quod et indicat eus iu aede Paulina epicedium ac
tumulus quae hodieque adhuc apud Vesttmonatterienses servari inviolata Londi ni couitat.
Est autem illud eiuimodi, seculi sui genium refereus:
I is r o u u L o i co t Er e u s o us ou o o Rs xA.
c v in nt o t c e t S a x o v i c o, r i u ius n o i s Eo o i, o T c: rr
a i rio Er r t s a ct Eo u a o i n o is c o s s
s o s. Fu ir tr a nr e Eo u ot rum t o is. Po sr oun
An uTE rum n v E r v o s xxxviiii u n o A r n t u TRIBULATIONE
Tio e D a o rum u o a iir xxiii o i e s s is A i u is n o
D o n ii xvintr r is s u ns xL viii: E r t i o s t eu tr u n
r rum o t rum uir etc.
Post obitum Ethelredi potissma regui pars unanimi consensu sceptrum Canuto detulit.
o solis Londinensibus, praeter perpaucos alios.Edmundo adhaerescentibus. At Emmae Euco.
miastes retert, defuucto ac sepulturae mandato Ethelredocives Londinenses, missis ad Ca
nutunm nuntus ci obsequium policitos, et Canutum quoque firmato cum ijs foedere urbem
ingressum: sed eum auimad vertetet exercitum Ethe lredi Edmundo adhae rere et opido jam
aute egressum de vi maiore consilia agitare: tum et dubitaret de fide civium, cesssse ad tem.
pus, et ascensis navibus insulam Scctei dictam petisse, atque ibi io hibernis constituta classe
rei eventum expectasse. Edmundum autem, regrediente Canuto, magua cun manu Lon
dinum, volentibus civibus iutrasse, ac mox siugulare ei certamen detulissesed Canutum
responsum dedisse, ut, qui hic hiemali die duellum expeteret, videret ne sub aestatem et
tempore commodiori id detractaret. Canutus itaque coactis exiude copijs Londinum
o petit et mox, subvecta eodem per Thamesiu flumen classe, urbem obsidione circutdat.
Loudinenses: quibus de commeatu et annona satis erat prospectum, tum et armis et viris
muniti obsidionem, licet arctissmam, aunimose tolerarunt, tentatis fere indies novis irruptionibus:
dum tandem, festinante Canuto cum Edmundo conufligere, obsessis uounihil qui.
etis ac pausae concessum.Edmundus autem, qui ad pagum Andoveram prope Sarisbetiam castra
locaret, ubi siguna Danorum efferri animadvertit, se quoque certamini acciugit. Inde ab hora
tertia, ad noctem fere usque extractum praelium, cun in neutram adhuc partem inclinata acies
cotsitteret. Quod auimadvcrtens Edricus prlio egressus est ac tumulo consceuso gladium
p.150
cruore manantem vibrans tali voce perclamavit: fugite Angli, fugite, Edmundus extinctus est.
Habent annales Anglici idiomate gentis in haec tere verba id ipsun prelatuu: et Erge
et Engs. Ed. Alij volunt caput gregarij militis cervice recisum, pro cepie E.
mundi ostentatou atque co veluti Panico terrore commotum exercitunr de ftga cog
tassenisi dolus extemplo omnibus iuoocuisset. Itaq Aeglus ea indigatioe megs mat
gisque conuugtus tanto post id impetu in hostem prorupit ut eu loco prinun ove.
rit, atque in fugam coniecerit. Canutus comtisso praelio ad urbem propius tuo
vens aciem e uovo instruxit: factaque tum pugua atrox recentibts anituis eorporibusq
quau aequo utrimque Marte diu commissam uox tandem diremit. Siiuiliter et aliot
deinceps diebus dimicatum douec ultra vigitti hominum millia utritque desiderata, r
Post haec Canutus circa Rocestriam dies aliquot moratus partitn ot taorem exercitum
faceret, partim ut hostium consilia per exploratores intelligeret. Quod et facib negotio
obtiuuit. Nam Edmuudus haud patiens morae iterum fortunae alearum tentare ausus ati
sua Dauorum castris quam proxime locavit: Priusquam vero committeretunueies ao?
quitur tilitem monetque ut memor tor antea commissorum praeliorum fortiter iu ad:
ve rsum iret, quo taudem aliquando tautis laboribus optatus finis imponeretur. Cattus
itidem, qui luos in dies horasque csse paratos jusserat alacris ex adverso in arenam descen.
dit. Pugnatumque est amplius horis quatuor, cum cedere Dani coeperiot. Quod ub vidit
Canutus, equitem in primam aciem ire iussit. Sed dum alij trepidi cedunt, alij segniter subeunt,
turbata est acies et fuga stcuta omoium. Multi nihilominus ex Auglis cae si, quamvis major 20
Danorum strages fuerit. Clarissimus Cambdenus Brentfordiae situm commemorans,
ait ad eus amniculumqui et urbi nomen dederit.Edmundum Danos, quos a Londiui ob
sdione gradum referre cogerat, ita adortum ut effuss habenis fugam non sine magoa
caede capesserent. Ac mo de ipio Londino idem agens refert Cauutum dutm ur.
be m obsidet, effosso canali Tamisim avertere molitumsed operam lusissedum impecum
hosti lem cives fortissituem propulsarent. Postridic eius diei Edmundus, orto sole, ad spolia
colligenda intentus suos ex pediebat ut hostium deiude tergis iusisteret cum ecce diff, s
patos antea, tum vero in unum collectos Thames tranimiiso in Anglos oricutales artua
vertisse certior redditur, llle nihilo seguius vestiga eorum legens lumen quoque transijt.
et assec utusdato confestim figno, ad puguam provocat. Tum praelium adeo atrox erxar, o
sit, ut cedereiamam Dani viderentur. Sed Canutus iutellecta suorum trepidatione il.
lico in cornu siuistrum unde praecipue periculum impeudebat impressone facta, it suis
subsidio, atque obvios quosque vi magua prosteruit. Quo perterriti Angli facto impetu
fugam capesere instituunt. Verum Edmundus sistere ac velut suffl minare fugientes.
quantum in se eratannisus id effecitut, ordiuibus disjectis, cum restitui acies haud posset
uudique a Danis interclusi ad unum fere omues occidione occiderint. Councidisse in eo
praelio lorem paeue uni versum nobilitatis Anglican ac robur militum notaut chrono.
logi. Iuter ceteros addit Malmesburiensis Edricum Streounam, perfidiae notae hominem
et supra quoque eodem elogio non semel nominatum, paulo ante pugnam commissam.
desertis ex composito Canuti partibusad Edmundum a quo defecerat, denuo transisse ac o
primum fuisse, qui se cum suis in fugam conjecerit. Alij et praesertim author encomij
Emmae reginae nihil de transito Thamesi aut clade Canuti injiciens, refert victoriae auspicium
Danis factum ex eo, quod tempore praelij corvus vexillo candido quasi intextus
a milite sit animad versus modo asslire modo se dimittere, primumque fuisse Torchillum
qui eodem conspecto, militem bono animo esse jusseit, ac simul in hostem duxisse circa
Escedunum, quod montem fraxinorum interpretatur: Ac tum defecisse ab Edmundo Edricum:
Verum Edmundum suos nihilominus cohortatum ut pro patria, pro libertate proque liberis
et coniugibus animose pugnareot nec moverentur meticulosorum quorundam di.
scessu, qui impedi mento magis quam adumento fortibus erant futuri: atque ita in medios
XXX hostes progreisum: sed Danos cedere uescios et ad necem potius quam ad tugam paratos ro
ab hora diei nonam in vesperam usque praelium cxtratisse et ne tunc quidem cessasse sed
Luua lumen praebente in hostem irruisse, dum tandem fatigati Angli et strage suorum nu.
merosa compulsi fuga sibi consuluerint relictam penes Canutuu victoria. Edmundus igi.
tur rem conclamatam videnus maguis itineribus ad Anglos occiduos conteundit seque
Clocestriam recepit.Et licet fracti ea clade jam Angli viderentur ac passim opida ipsum.
que Londinum Cannto obsequium ac fidem pollicerentur, tamen Edmundus iterum ex.
ercitun parare et Canuto, qui victum victor iunsequebatur se oppouere seque extremo
p.151
committere periculo nequaquam dubitabat. Iamque opereriebatur haud precul Sabrina
ripa ad puguam ieundan epeditus utriquo eercitus cuu repente suasu Edrici qui
post varias techas pacis demum sequeftrum se oferebat, institutum fuit inter reges col
loquiun Quo conveuntum exque foedere pactum (ita enim traditur) ut positis utriuque
aruis Mercia et quidquid Thamesi est Angliaeortum et boream versus. Canuto cede
retur: Edmunds insulae partem, qu Austrum et occidentem spectat, teneret. Ali pro
duut unum ex ducibus, is Anglusue an Danus fuetit, non memoratur impetrat a loquendi
facultate ita coram regibus verba fecisse: Satiso fortissimi imperatores armis utrunque
certatum, satis urtiusque gentis fusum sanguiis, satis etiam vestra ac uilitum vestrorum
o virtus perspecta. Si pro regno, belligeratis, div idite inter vos opulentissimum reguum
queuod olim septem tegibus satis fuit: Si vero gloria ad iucerta vos ducit et uuus presse
velit omnibus, iunite rationeu, qua sie magua clade, sine tauto utriusque populi cruore
decernui posst, uter alteri praestet. Et adduut placuisse posteriorem sententiam Edmundo [Edmungo ed.],
eamque nec Canuto improbatam. Itaque decretum ut reges inter se duello certarent.
Quorum qui vicisset, is seorsim et solus regnum obtineret. Erat in medio Sabrinae flumiue
perexigua iunsula (ita porro tradunt) Olvea dicta, in hanc uterque regum armatus de
sccudit, c dato extemplo per tubiciuem siguo, armis infestis concursum. Edmundus.
cuius corpus erat mole et maguitudine spectabile ingenti cum pondere maguoque fra
gore in ad versum ruebat. Cauutus vero tatura mediocri, quod deerat corpori viribus
o atque anino pensanus, et exire ac reddere ictus paratum se ostendebat. Cumque cominus
aliquandiu et aequo sic esset marte pugnatum: spesque victoriae appareret dubia. Tum
Canutus, ecquid juvabit, vir fortissime, immaturam pro regno oppetere morteo. Quin
potius dispositis cum odio armis, pacem inter nos colimus. Sane tu, prout lubet, utere
Canuto tuo, quem vides praesentem tuique faventem. Quibus verbis dilinitus Edmundus,
evestigio proiectis armis porrigit adversario dextram. Secutusque exemplum exercitus.
Inde pace firmataac multos in auuos sancito foedere, reguum, ut modo est memoratum
partiuntur Et ita quidem nonnulli traditum memoriae reliqutre. At Emmas
Reginae Encomiastesaeqalis eorum temporum, et quem ideo sequendum potius existi.
mem, dueli hujus non meuinit, tantum de Edrico retert eum inter Canutum et Edmun.
So dum pacis sequestrum fuisse. Sed uae sunt opidoque caducae res mortalium: Nam Ed.
mundus integra jam pace fruens, atque aunitmo securus haud multo post humanis exemptus
est. De cujus morte quam varient auctorum sententiae, libet vel paucis interserere. Sunt
qui tradunt Edrici fium, mpulsore parente, regem dum alvuu exonerat furtim ador.
tum ac ferro ventrem atque itguina intericidisse. Ali, quibus fabellae cordi sunt, perhi.
bent ipsum Edricun ita domi suae aptasse imagitem tenentem dextra mucroueu, ut.
quoties velletaccedentem ad eam feriret Et forte fortuna Ediundumdum imaginen
propius contemplatur, eo mucrone contossum Alij morbo obijsse volunt. Pluriut in.
terim stat sententia. Edricum sceleris auctorem fuisse, ideoque et statimpost extinctum
Eduundum, salutasse Canutum Angliae totius regem: ac postea, eum suo id ei obvenisse
beneficio profiteretur.Canutum facinus detestatun, atque Edricum proditionum artium
que talium veterem ac peritum merito affecisse supplicio. Saxo etiam noster et huus et
regni inter reges divisi meutionem sed obiter injicit. Abit vero a ceteris, quod septen.
uio post factam divisionem excessisse Edmundum memoret: quodque pro Edmundo Edu.
ardum perpetuo ac perperam appellet. Ita euim historiae suae libro decimo loquitur:
Edru ti mmu intveruem Dcni eercitus / iritum imadverte quuo mamm
n poterat ut cste vserit, t uud tps vveret, nutuem regui cosrtem / deret.
etftus o omoum dreem renqueret. Atque inde paucis iuterectis: epten postmo.
u ess s qedem tricliu, in uo cnutur eputt: m, gre / tetiungie regemsoutore
ceert, qri rexs itu c Edrd eis per iolu eprdrun otu nib: eius
o pdere repodt. Sed neque cet cnm neque vte dore conutproetus ceere cer sv
dbmo prinqu eiicnn i ii fte misteneiucto cnf / vscio prvsecuti.Eurdes
s tnteretu cer itcbentose reg pcitrer re, uo / mc offes ccenderant
e or vre pere cc mestot inidterer preporot ptrm eco, endo prvtim omoverten.
dn curuet deterrimmfici def nde ee penr.Quomm emsem mo.
ruto gscererceeri teen pomu utitenut vefevremeit.
Canutus, defuncto Edmuudo, senatu ac principes regui convocari fecit, a quibus mo
re aiorum ac feftis acclanationibus cex renunciatus et ab antistite Cantuariensi Alvredo
p.152
sub annuum humanae salutis mille simum decimum feptimum consecratus, reguum
sibi solus retinuit. Sunt qui tradunt in eoconventu quosdamex mnagnatibus, qui postre
tis inter Edmundum et Canutum pactis conventis interfuissent, a Canuto, quasvtransa
ctionis parum memori iuterrogatos quid de fratribus et filijs Edmundi s forte antte se
mori eum contingeret, decretum fuisset datumque responsum id fibi constare, nutquam
decrevisse Edmuudum ut aliquam, ipso sive vivo sive mortuo regui portionem fratres
acci perent: de filijs vero haud iguorare se eos Canuto sumopere commendatos dum
ad eam tandem aetatem perveniisent, qua et fbi ac suis consulere ac rebus praeesse possent.
Sed eos quacunque tandem gratia id falso testificatos uon iguarus Canutus, quosdan eorum
medio exinde, detecto consilio aut qua alia occafionetolli curavit, nus item fr ro
trum ipsius Edmundi iuter ceteros quoque suspectatus cum aliquandiu necem ev asisset
postea tamen sublatus est, si vera sunt qu referunt Chronologi Anglici. Interea ceteri
onne sque regni pritmores aburatis Edmundi liberis eiusque tratribus, se uni Canuto fidem
atque obsequium perpetuo prae stituros solemni sacramenuto promiserunt. Et ipse
vicissim omnia lua prolixe proceribus pollicitus, taletm se ipsis totiq genti futurum prin.
cipem, qualem esse Christianum deceat serio est adstipulatus. Iude lenatum sibi domesticum
delegit de cujus consilio cuncta regui negotia gererentur. Ei inter ipsa rerum
inuitia, quo omnes dissidiorum occasiones amoverentur e re visutm, ut quamn primum Ed.
mundus atque Eduardus.Edmuudi regis filij extra insulam ablegarentur. Qui post lon.
gos viarum errores tandem ad regem tungariae Salomonem, tenrici Ili. Imp, affinem ae
delati atque ibidem regio cultu habitiin exilio vitam tolerarunt. Edmundus procedente
tempore ibidem apud l annonias obijt. Eduardus, acceptam in matrinounium Agatha regis
filia ex eam Margaretam postea Scotorum reginam, nuec uon Christinam monialem
itemque Ldgarum Clithonem liberos suscepit.
Canutus deinde diviso in quatuor territoria toto regno, cum uoicuique suum dedisset
Comitem sibimet Vestsaxiam reservavit. Postremo moribus ac nobilitate exornandum
regnum deque omnibus beue mereri velle iu animum induceus. Edgari regis Constitutiones
aliasque salutares leges partim in usum revocavit, partt de uovo ut sancirentur.
mandari curavit. Atque ita dispositis domi rebus, cum filios tantum ex Albina Haraldum
et Sunonem naturales haberet constituit cum fiuitimis amicitiam esse nectendam tolo
lendosque ex thoro legitimo liberos, qui sibi aliquando haereditatisjure possent succedere.
Quaproter LEiomam, thelredi olim regis conugem, quae cum Eduardo et Alphredo f.
lijs apud tratem RichardumNormanuiae ducem, exulabat, in matrimouium duxit: Et
ipst Richardo vicissim lororem suam Esthritham, quam alias Margaretam appellant, con.
ugio elocavit. Iuter alia quoque de eadem hac laudabili euidem mente ac propofto
axo Grammaticus, postquam de lphone sororio ipsius. Margaretae nimiruu post Ri
chiuardum murito verba fecisset ita ait: Qunetomnsoremingirum / trupe Covino nutir
uuit genti gentem cnims otue csnitte coserere caienr. Ex qu funoum. Biomonem, ofonem
ortor mr e prodtum / uemu: bi notandum id modo, sororem hanc intelligendam non.
ut vulgo acipiunt, atque interpretantur etiam vernacule.Canuti Thyram (cum haec bu, o
lslao Vandalorumut dicetur, priucipi primum, atque inde facto divortio Norvagiae Re.
gi lao Tryggonis nupserit) sed de Thyra capieudum, quae soror fuit ipiius lplonis, ut
habet diserte Adamus Bremensis. Et nos de araldo, quem recte ex lioc connubio, prae.
ter ceteros, natum Saxo observat.Angliae postmuodum rege, dicturi referemus inferius.
Auno qui sccutus est mille simo decimo octavo, sleptuagiuta bis millium librarum tri.
butum Angliae imperatum ad prae standam solutionem classi ac regio mliti debitam. Cujus
tributi solo Londinenses mille quingenta ponto in solutum tradidere. Inde universa
Danorum classis, navibus quadraginta exceptis, in patriam remeavi. Et subsecutus est
anno proximo sub autumnum ipse Canutus, qui hyeme tautum ea apud Danos transacta
confettim in Angliam ante festum Paschatis reditum maturavit. Reversus omnium re, o
gni procerum cogi concilium apud Cirencestrenses impara vit: ubi inter cetera, dux Etel.
vardus cunetorum suffragijs regno exactus. In Daniam vero missus Regnerus qui ibi
postquam ab archiepiscopo Cantuariensi Eluotho solenni ritu fuisset apud Anglos inauguratus,
episcopatum Fionensem administrandum suscepit. Et anno uox vigesimo pri.
mo post millesimum Torchillus, quem Angliae Oreintali comitem Canutus constituerat.
itemque Ericus, qui Northumbriae ab eodem tuerat praefectus.Angliam relinquere jussi.
Quurum Torchillus, qui occastouem praebuisset tollendi beati Alpbegi, cuius supra me.
p.153
minimus, statim ut Daniae littus attigit, oppressus est a limitum ducibus. Atque ita cum
omnis Anglia uni Canuto pareret summo ubique studio allaboravit ut Anglos sibi eon.
ciliatos magis magisque devinctos retineret. Itaque sine discrimine Danos Anglosqus
habendos censuit, idem utrisque in conse ssibus, in castris, in concilijs omnibusque in lo
cis ac rebus ius ac praerogativam concedens. Qua etiam re. Ethelredi quam diximus.
viduamRichardi sororeme Normanuia accersitam io pristinum solium restituit ac sibi
connubio iungens tristium laetorumque esse sociam uoluit ut ita non mutatos dominos,
sed receptos, quos putarant amissos, omnes recognoscerent. Et ipsum denique Richar.
dum sibi hoc pacto devincieus, eum de nepotibus securiorem at minus solicitum reddi
dit, cum alios se consecuturum ex Canuto persuasum haberet. Eundem quoque in finem
pafsim per Angliam monafteria, bellis superioribus aut diruta aut foedata, reparavit.Quae.
dan etiam ex ipsis fundamentis de novo excitata, additis praefectis et reditibus ampliss.
uis, locupletavit. Basilicam praeterea in honorem et memoriam Edmundi martyris
popularibus eius ac milite grassante olim trucidati regia plane magnificentia exstrui cua
ravit: Quam et suo adhuc tempore perdurasse integram Malmesburiensis ait et cetera
omnia Anglicana coenobiacum elegantia tum amplitudine domorum, multis paralangis
superasse. Quin etiam curae habuit ut episcopi pietate et doctrina commendati ex An.
gla in Daniam transmitterentur. Nec contentus Reguerum de quo diximus. Fioniae
episcopum constituisse nisi et Bernardum Scaniae, et Cerbrandum vel, ut alij. Heribran.
dum Selandiae praeficeret. Quorum Cerbraudi jam antc quoque sub Suenone mentio.
uem injecisse nos memini At nunc episcopi titulo ab archiepiscopo Cantuariensi El.
uotho cum ceteris insignitus, ubi reditum ex Anglia in Daniam pararet, retentum ab archiepiscopo
amburgensi uvano notat Adamus Bremensis, utpote consecrationem ab
Auglis factam minus aequam iudicante, tuu ille pro tempore uvano obsecundans
omuiaque Hamburgensi cathedrae prolixe d rens cum archiepiscopo in gratiam redijt.
Qui exinde legatos luos muneribus inttructos ad regem Canutum discedenti addidit: iiq
Regi de rebus in Anglia feliciter getis postquam fuissent congratulati simul eundem
commouendum sibi in mandatis datum siguificarunt, quod despecta Hamburgensium ec.
clesia, cui illud summi pontificis privilegio debebatur Danorum episcopos inungi apud
Aoglos permitteret. Quae omuia benigue rex accipieus et obsecuturuu quoque archiepiscopo
iu posterum pollicitus eo deinceps peramico usus est. Adeo ut de ipso vere dici
possit, eum sanctitate et fortitudine iuftructissimuno unon minus religioueu, quam reguum
proterre curae habuisse.
Hoc circiter tempore, qui fuit post millesimum annus vigesimus secundus, obijt impe.
rator teuricus ls objuftitiam et pietatemsnctr appellatus quem et clm coguo
miuatum tradunt. Ab eo ad Conradum Salicum translatum imperium, cutm post bienuij
inuterregnum discordautium inter se principum sententiae in eum tandem omues con.
ieosissent. Initio statim imperij Bohemos et Slavos compescuit. Cum rege Canuto.
medium se interponente archiepiscopo uvauo, pacem et toedus pepigit. Ejusdem quo
que cura et studio Sydericus et Ltho.Slavorum satrapae alique vicini principes, in fide et
amicitia Canuti perstitere dum ipsum ad publica subinde gentis su comitia et amica
colloquia invitaunt.
Eodem propemodum temporis spacio Norvagiae Rex Olaus, cum domi forisque salu
tarem Christi doctrinam summo studio etiam usque Islandos propagasset armaque una
cuu Sueco Dauis movisset, seditions domestica pulsus regno, occasionem Canuto dedit
occupaudi sceptri. Advenerat tum Cbmmodum magna cum Anglorum manu e Britana
nia ille: Et licet haud deessent, quibus non displiceret Olaum ab exilio ad regui iolium
revocari, pluribus tamen placuit Canutum, ut populo magis gratum in locum abientis
substitui. Cum itaque redijsset e Russia (eo euim profugerat / in patriamn Olaus, et orta
o esset inter ipsum et regui proceres ob caedem quorundam praefectorum contentio eru.
pit tandem ea in apertum bellut.In quo a extremumdeleto Olavi exercituipse ut san.
ctus et martyr, acceptis aliquot a ducibus belli vulneribus, in loco praelij prope Steelsta.
dam expiravit, traterque eius Earaldus similia timeuns, primo ad Moschum atque inde in
Graeciam profectus, aliquandiu apud Orientis imperatorem ftipeudia meruit.Filius vero
Maguus ad Moschos delatus ibi similiter aliquandiu delituit. Tum Canutus, qui et Nor
vagiensium quosdamut Saxo unotat, devinctos fbi pecunia tenebat. Daniae et Angliae reguis
adiiciendi insuper Norvagiae titulum oceasonetn arripuit. Nam confestim post
p.154
caedem Olai classe navium quinquaginta Norvagos adijt et superatis aut semotis, qui
favere Olao videbantur, facili nuegotio reguum uuiversum sibi pacatum ac dicto audiens
reddidit. Iude priusquam in Angliam vela verteret, nepotem suum Haquinum, cognomuento
Iarlaeun, quem rebellionis unomine suspectum habebat, specie legationis semovere
studens Regem Norvagiae nominavit. Cui dum ille, aliquanto tempore praeest, captam
occasione, in Aogliam navigat ut inde pactam sibi speratam secum ad Norvagos dedu.
cat. Sed tardius et adultojam autumno cum classe regressus et ipse et spousa cum cete.
ris, qui aderanut, oborta tempestate naufragio perijt. Idque cum intellexisset Canutus Sue.
nonem ex Alvina filium, qui tum apud Iulinenses agebat, domum accersitum Norvagi
ebus imposuit. Retert Norvagiae chronicon vernaculum statim pri mo iu Norvagian
Canuti Miagni appulsu nepotem ejus Haquinum Norvagis praefectum: atque inde, digresso
Canuto, socijs Norvagorum armis in totum ab ipso pulsum Norvagia laum, secessisse ad
Iarlevum Russorum principem, qui Astritae comugis eius sororem lugeburgam duxerat:
et mox elapso temporeubi accepisset Raquinum nautragio absumptum e Russia ad re-.
petendam Norvagiau redijsse, sed arumis indigenarum retusum eum, ut memoravimus.
iu modum praeliando occubuisse. Saxo praeterea id adicit.Canutum, obtentam Norvagia.
ad Anglos reducem arma statim iu affuem suum Riclardum Normanni ducem ob
spretam sthritam conjugem, vertisse eumque patria exegisle Ac mox sororem Esthri.
tam ad Daniae elandos regressam regni rebus ab eodem Canuto fratre suo prfectam.
Sed de eo diceur uberius postea. Mox anuuun circiter millesimum vigesimum nonum o
successit nvauo Hamburgensium archiepiscopo Libentius. A quo deitude in locum
Herbrandi consecratus est Avaco Selandiae Alburgensium vero autistes uouiuatus
Meiuherus.
Canutus igitur superiori adversus Noragianos bello cum et Scaniam recepisset et
Suecorum vires perplurimum attrivissetn tantum Norvagiae, sed Suetiae quoque re.
gno froenum inecisse videri poterat. Itaque Slaviae et Sembi de quibus supra iudica
tumtum et Daniae Norvagi. Sueciaeque atque Augliae / sex praepollentium reguorum
late dominusad Scotiam quoque subigendam auimum applicuit. Saxonis hoc loco Gram.
matici verba quibus sex reguorum memioit, uon satis intellecta Crantuio, quem fugisse
videtnr Sembiam et Slaviam ab eo inter regna Septentrionis nuinerari. Sueno igitur
Norvegiae ut mouuimus, cuu regio itmperio a Cauuto praefectus, pateruae laudis aemulus
magna cuu classe e Norvegia in Fitam Scotorum trajecit. Ad rumorem adventus eius.
hiuc Macbetus inde Duncauus, velut e somno excitati, hosti obviam eunt. Primum praelium
prope Culrossiam pugnatum est, tanta pertinacia ut Danis ad scquendum fugientes
auimus deesset.Scotis ad fugam vix vires suppeterent. Itaque Sueno, modo iusisteretur
cotam Scotiam brevi suae ditionis fore non vanue auguratus. Bertham cum omuibus copijs
ud obsideudum Duncanum contendit classe circummissa ut per Taum amnem eodem
appelleret. Quod Duncanus videns, omnijam ope quasi destitutus ut arte se expediret
dimittit nuncios, alium ad Macbethum ut subsisteret alium ad Sueuoneu, qui de deditione
ageret. Scotus petebatut urbe deditasibi cum suis incolumibus abire liceret. Sucuo o
existimans eam petitionem ab ultima desperatione profectam, nihil, nisi omnibus sibi per.
issis, audiebat. Missi et alij qui in scribendis conditionibus tempus tralerent, fi ut
ampliorem beneficentiae speciem adicerent, regem adfirmant, dum leges pacis daren.
tur, earum rerum, qu ad commeatum spectant, abunde in castra missurum. Itaque missa
magua vis panis etvini nec uou cervisiae ex hordeo contectae ac succo herbae cujusdam.
quau Latini solanum somniferum vocant, imbutae, aec herba si largius sumatur, in
umeutiam agit. Ea igitur cum essent infecta paene omuia, qui commeatum in castra ve
hebant, ne fraus appareret, praeguftabant.Danosque ad bibendum invitabamt.Idem quoque
Sueno ipse benevolentiae testandaent mos est genti, faciebat. Ac mox potu copiosiore
iu somnum solutis Norvagis, castra ingressi Scoti caeduut universos. Sueno ipse somno vo
ndhuc gravis a paucis, qui miuus temulenti etant arreptus ad naves delatus est. Qu
dum funt adfertur aliam ad ingornum Danicam classem stare subsidio Sueuoni a Canuto
submissam: rectores in terram expositos ferre, agere, nullo resistente, incolentium
bona. Ad versus eos Scoticus dus.Bancho nomine, cum copijs missus primos adortus et
quosdam concldens reliquos ad naves compulit.Verum Scoti ifto stratagemate, sive do.
lo potius, non virtute superiores, ad incitas tum acti fuissent, praesertim si altera haec classis
priori iuncta remintegram reperisset. Regressus inde ad Norvagos Sueno Scotos demisit.
p.155
Hanc in Scotos expeditionem Malmesburiensis qui et e subactos eosdem videtur innuere,
refert ad annum non quem posuimus sed proxime sequentem, quo Roma nimirum
Canutus redierat, de qua eiusdem profectione nunc breviter dicendum:
Agebatur a nato servatore annus millesmus trigesimus, vel, ut alij trigesimtus primus.
cum relata ad filios HaraldumSuenonem et Canutum regnorum suorum cura ipse Ro.
mam iter ingressus et a lohauue eius uominis vigesimo primo pontifice maximo, perhu.
aniter exceptus multis ex auro argentoque fulgentibus donis alijsque pretiosis honorarijs
Apostolorum priucipem Petrum veneratus eit. Ab ipso autem sumumo pontifice, inter
cetera couiter impetratum obtiuuitut illustre quod habebatur apud Auglos liberalibus
ostudis dicatum Athenaeum ab omnibus post id temporis exactionum oneribus immune
atque exemptum praeftaretur.Se praeter haec dum itinere faciendo distinetur, tam euudo
quam redeundomire se adversus egenos munificum praebuit. Quin et locis diversis ubi
iu publicum conterre aliquid portuorij vict peregrini ex more teuebantur ipse deposto
scmel ingenti pretio collationes ci usmodi iu totum abrogari curavit. Assistens vero ac
coran contueus Apostolorum divi Petri et Pauli memorias (ita mouumenta vocaut)
saucte serioque pollicitus estac Deo veluti vovit se exiude talem vitae morumque initurum
rationem, quae vere poeuitentem approbaret. Quibus de rebus epistolam insuper
cemoria posterorum digni ssimam veuerabili ac spectato viro iviguio ecclesiae Stavecocensis
Abbatiquem sibi itineris comitem elegerat, alij sque legatuis iuis traditam, in An.
o gliam praemisit, dum ipse unde digressus fuerat in anim priu quau ad Anglos redit:
Hac epistol Etelnoto Metropolitauo et AltricoEooracens archiepiscopo ceterisque prae.
sulibus ac regni primatibus praemiss salute, prorectionis suae ad urbem Romam fuisse
causam indicat ut ibi pro remissione suorum delictorum proque iucolumitate reguorum
ac populorum suorum apud Deum Opt. Max, precibus intercederet: seque jamn din id
anico agitasse sed hactes ob varia rerum ac reguorum suorum negotia impeditum:
uuuc vero Deo grates agere, qui illud iter perficere ac sanctos suos Apostolos coram ado.
rare ac salutare concesserit Cumque a viris prudentibus doctus non iguoraret praecipue
Petro Apostolo datam a Domi no potestatem ligandi ac solvendi eique et claves aulae
coelestis concreditas ideoque vel tuaxime illius opem ac patrociniunm exorandum udicasse.
Non itaque latere eos velle in illa solenni Paschatis festivitate ingentem undequaque [undiquaque ed.]
hominum multitudi nem omnesque a Cargano monte ad proximum usque mare gentium
pritucipes cum ipso pontifice Masx. Iohanue et imperatore Courado praesentes adtuisse
seque ab omuibus summo studio exceptum ac salutatum multisque muneribus honoratumu:
et maxime ab ipso imperatore eum aureis tum argentcis vasis alij sque singulari artificio
elaboratis rebus ut pallis max imique pretij vestibus esse donatum Eaque occasione
cum imperatore et pontifee ceterisque principibus viris de oneribus ac querimonijs sub.
ditorum suorum, tam Anglorum quam Danorum, serones miscuisse ac petivisse ne ij.
Romam ituri, tot telonijs atque exactionibus alijsque remoris fatigeuntur i sqs et anuuisse
imperatorem et Regem quoque Rudolphum, qui praecipue istarum, per quas transtus pa
o tet clusarum curam gerit: Conquestum etiam apud summum pontificem sibique dis.
plicere diserte a se eunden commonitum, quod praesules suorunm reguorun tanto aere
tantisque impeudijs exhauriantur, s quando ad pallum accipiendum sedem Apostolicam
pro more accedant: atque id ue deinceps fat decreto sancitun: Sicque cuncta, que a se
essent postulata et quorum nomine pontificem maximunu atque ipsum Romanorum Imp.
et Regen praeterea Rudolphum, per quorun territoria commeari Romam solet, conpel
lavisset, ea benignc omnia indulta ac praesentibus insuper quatuor arcbiepiscopis nec uon
cpiscopis vigiuci, exceptis ducibus ac nobilibus, qui trequentissimi aderant, siugula sacra
meuto firmata. Se itaque omnipotenti Deo et ore t pectore ingentes gratias reddere.
quod quaecunque animo et mente concepifset ea omuia feliciter et ex votis esset conses
o cucus. Et velle idcircout contet suis omnibus.Deo supplicem vovisse se ab isto teporis
puncto vitam ac mores suos in melius relaturumreguisq ac subditis suis, habito nbique
aequi ac juris respectu, pie ac religiose praetuturum Et s quid enet vel negligenti vel
alias iuv euili imprudentia se hactenus commifsumid, uumie uvante, deiceps emeu.
daturum. Ideoque obtestari at erio mandare consiliarijs suis, quibus tegi uegotia con
missa sunt ne ullo pacto aut fui eetu aut consquam proepotentis fiore ab aequo defe.
tant, aut suis in territoris qidquan quod iuiquom fic, surepere aut prevalere pernit
tauts Ftacipere e ci vice co cuibus omnibus ac egi sui universi prfectis, quatenus
p.156
sui favorem ac propriam salutem charam; habeant, ne quenquam sive divitem sive paupe.
rem nobilem aut ignobilema ulla iniuria aficiant sed omues ex aequo legibus ac) ur ut
frui sinant a quibus nec ob sui favorem nec ob personae alicuius praeilluitris potent
ueque ob fscur denique suum adimplendum ut recedantullateuus cupere, cum necest.
tas nulla suadeat ut odis iniquis aut artibus malis opes sibi aut pecunias cumulet. Se idcirco,
quod eos ignorare nolit in Daniam et ad borealia sua regna unde iturus Romam
fuerat digressus, redire, quo pacem ac firmum cum ijs populis foedus feriat, qui ut se reguo
ac vita spoliarent modis omnibus allaborarunt sed.Deo consilia et conatus ipsorum dissi.
pantefrustra fuisse. Qui et porro suo nutu reguum sibi pacatum concedat honoresque
adaugeat, ac animum ex adverso suorum inimicorum viresque ac machinationis destruat, te
Denique constituisse se hac aestate, composita cum gentibus viciuis pace, ac tranquillato.
quod est iu oriente, regno universoita ut nullibi extimescendum sibi bellum sit, quam ci.
tissime in Angliam cum classe reverti Hauc autem idcirco praemittere epistolamut de
fe lici rerum suarum successu omnes exultent, guari nec labores se nec molestius ullas iubterfugisseueque
etiamnum subterfugere, quibus suorum commoda pronovere suisque
prodesse possit: Ideoque et obtestari ac mandare Episcopis suis omnibus ae regui praesidibus,
per cam, quam Deo et sibi fidem dederunt, ut, priusquam in Anguam adveniat, no
miua omnia et quae cunque more maiorum Deo exsolvenda nou ignorent expuncta ac soluta
sint: Cuj ustodi sunt, pro aratris elemosynae et auni malium auui cuusque decimums
itemque S. Petri denarius tam eb urbanis quat ex vicis exigi solitus ac denique decii
mae iedio Augusti mense ex frugibus reddendae: atque inde sub festum divi Martini
satorum primiti quas suae quisque parochiae persolvit. Anglis vulgo rttstpat nominatae.
Raec et his similia, si aute suum reditum uon fuerint redditase ut regiam auctoritate
secundum leges in delinquentes statuaturhaud praetermissurum, lIpsam epistolam, qul
est exarata phrasi ac formula, ne quis et eam desideret, proxie subiciendam curaevi:
A u u s ex totiur ngue Dunemrcie Norregnorum, pturt Sucnu, theto
Metrolitano, tturco Eoracens circ / epscoo ovunitusque episcoyt prmotdr toti
ngioru entttum ndtus qum peiersolutem, votco vob me nviter iu / e em, orot
pro redemptione peccaminum meorum, et pro salute regnorum, quique meo subjacent regimini populorum.
Hanc quidem profectionem Deo jam olim devoveram, sed pro negotijs regni, et causis impedientibus, huc
ue perscere no poterm. MNuc utem Deo meo omupotent: vue umuter grotu go, qu
conce / / t in vit me / cnftorpotolor sor etrum Pouum, omenctuariu, ud mtrc cdem
Aomom nt extro d / cere potu expetere, secundum desiderium meum pr / entiter eneron t cb.
rure, b iergo moxime loc put rui, qui spientibu dici, nftm errunpooium / gnem p
tefictem comno ccep / e gund utqe / olvend, clougerumque e / e regm ceset, ideo / eccuu enu
ptroc / i / iuvn vu domm igenter expetere vcle utise dux, it uutem o not, yuu moo
cogregotionoiiumin ip Pscii svlenitote iti cum dmino up sobome smperaotore sonrc
erotcilitcet omer princye entium moute Corguo usque tu proximum more u omner e c
honorifice suscepere, et donis pretiosis honorauere: maxime autem ab Imperatore donis varijs, et muneribus 40
pretiosis honoratus sum i vcsit cure crgentet, u i puilijir vetibu vode retiv.
Loctur / m gtur cum ipo mpertore, omno op prcipiur u ii eront e nece / ttatdu
totiu popu uiers regi met, tumngsoru qum Donorum vt er concederetr quor pu
ecror i vi Memm ex ne tot cluur per vam ortentr proter tescnitu nitun uti.
gentur, muuutue tuoti imperator c ultur rex q mxime isorum clausruor cnctur.
cunctique principes edictis firmaverunt, ut homines mei tam mercatores quam alij orandi causa viatores,
u / j: o nguri cusrurum / tecrio. / fr poce ut ege cun Aoeant recect.
oquturs iten coraom bmo Pp, mb vule dicere cctor uo me urceycpi e
turtm cnguriudntr metote pecxnoruon, qu ei expetedotur pro poo cccipieoevdorem
ceteicmm peterent ecretuue et ne i cep fot, tcto em, u c o
io Bop c iso iertoe, d rege oip, ceteue pricipur / er qe terras: r trcn.
tu e emm, ro mee get tititute putudm, itentie cnuerut cecsscrometo
etiupert testioo qutu orcteistepn git: esor ere mtitu.
Dutu diu qu id ecrnt. Quuprepter eo ototentigrots megc re, ui
om qu srcveru, rout ente ecreverm, vere perf, cismue csetiec, u
tcue otmsit ciur vdr xu Deo oupetetypes ce tum ee omdus
reformare, et regna mihi subdita populosque juste et pie regere, aequumque judicium per omnia observare,
p.157
et si quid per meae juventutisnintemperantiam aut negligentiam hactenus praeter id quod jussumerat, actum
est, totum Deo auxilianteiicte deicepr dioo exre, ircotetor precipis metr consiiont
qrdu regi cossio cred, e udo oout propter timorem / me /, ut sicuiuc potentr persue fverem
niqux / utition mo cosntint, ve pticntur ularei omui reuo meo. Precipo etiom od
vce comiti prepo / st unier regt me cut mcnm micitiom utsmslutem utere vo
vt, ut l / omi (ec dtti nec puuperi) m / muitom isert, oonbus tuom nolidur um
viius, vitiiuir pueuperibur, st frt ege potiu uo nec propterfvrem regiun, cut
icts potent perum, nec ropter mi cogregonum pecuiuiom nslo mo eietur quuo
ua nuhi neceitus t t iqi exaftione mii pecuni congregetur. Lga toque, yuud vbi: tu
ei voso, ecem qu ext regreder Doemeroom eo puce rum pottu omnixi Dunoru
csio c ergentiur puuir copoitrur, u nor regno vit priare. / s eic pvise eet.
vsdunt, m poterot. Deo cicet virtuem coru dt cute ui nr / begn eitote i regue
eee csevet omme inimcorm nvtrorum potentium rtitudie ccep / / pet
uniet, compst deique poce cum gentilur, ue i circuitu tro / sut / postoque pccuto oi
re nostro ic i orientet ut d s arte elllu t inimicitis ii quorum t mere oleo / nu, um
cits oc tote cpporutum nvgi procrar poteroigiium enire ono. Huuc otem eyito
icirco premss, ut de ne proeritute omr popuur reg mei ticetar vi ut tvr / / si / citir, nu.
o proemetipm, nec meu dore ustit nec uuc titineo, m / oere pro ouu pov / nei e.
cri utilitote. Muc igitur precipio vbtetor oe / epstopor regu vrepoi o perfe.
o quom Deo c nib deete uuteur ficut, r ut nutequm ego / eiiom vei ovuu eito, ue
Deo ecuudm segem cutiquom deeusnt / oiuto, ciucet elemo / y pro ractrir ecime cimum
pus omu procreatorum dnoruor ome sanctum Petru eemtve ev uriius / ive ex
vi, medicnte ugfo ecin / rgum, infeititvitutescti Murtii print iseminum c ecce.
s cu: porocbio qui / sy: et, quae, ngscem Circesccat: mitur, c vr / iliu / (d / n enero) vo
erut perol: o, regic excctio cun ger (ii uem cuu cattricte cs euit coptuaretit, usete.
Rex Rudolphus, cuus cpistola memiuit.Abbati Stadensi Rex urguudieae est. Hic anno
xxxii diadema suum Cuurado Imp, per tabulas testamenti morieus mandavit. Nam ut
tradit Helmoldus annis jam ante a subditis ditionc pulsus postquam confugisset ad Itp.
Henricum cognatum, per antistitem Argentoratensem Vernerum, victis praelio Burgundis.
solio suo restitutus est. Hoc etiam tempore ipsius Canuti regis et Bernardi Saxoniae Ducis
oper firma inter eas gentes quae Albim borealem accolebaut, pax constituta. Eaque
occasione usus episcopus Libentius saepenumero Bremam Hamburgum commceabat. Nam
et Caesar iunulos tum bello domuerat. Horum principes habebantur Cneus Auatrogus
et tho: Quorum postremus tho tertius dictus. Mistovi filius, se adversus Christianos
periniquum atque inimicum declarabat, ude et mox a transfug quodam Saxonum tru.
cidatus filium reliquit GCodeschalcum: Qui per idem tempus Luncburgi, quod Ducis erat
onasterium liberaliter habitus, ibi literarum cultu imbuecbutur. Verum intellectam pa.
rentis caedeadeo vindictae cupidine efferatus exarsit ut reiectis cum fide Christiana lite.
ris, earum vicc arma corripuerit et ad Vinnulos fidei Christianae liostes. Albi transmisso.
profugerit. QQubus conjunctus multa Saxonum millia ut patrem ulcisceretur ferro su.
stulit. Tandem ut grassatorum coryplaeus a Duce interceptus custodiae est traditus. Sed
postmodum icto cum eo utpote viro fortissiumo et quem rebus suis haud incommodum
futurum Dux judicabat, foedere, dimissus est. Inde ad Regem Cauutum digrediens cum
ipso in Angliam transmisit. Cbi aliquandiu iuter aulicos ac regis familiares militiae laboribus
alijsque honestis studijs vitam traduxit.Saxoni Crammatico parens eus nontho
sed Apribigneus appellatur, qui et illud a superioribusin quibus Adamum Bremensem c
Abbatem praecipue Stadensem sumus secuti, diversum habet, quod patrem Christiani cul.
tus fuisse amantissimum et Slaviam a religione deficientem revocare, sed frustra conatum dicat.
Canutus vero cum esset, ut diximus, in Italia: et Imp. Cuurado familiariter et multum uteretur,
accidit ut, praeter cetera modo memorata de nuptijs quoque inter Henricum 3. Imperatoris
filium, et Cunildam ex Emma genitam. Canuti filiam, contrahendis ageretur. Quae et pactae exinde
ac celebratae, ut volunt, in inferiori Cermania Neomag suut, ingenti magnificenti.
Cuius laetissimi connubij aeram referuut chronologorum plerique ad anuum nxxxvi, quan.
vis nec desunt qui anuo minus numerent. Et sunt quoque qui tradunt, iup, resguasse tum
smul regi Canutojus quod haberet in terris Holsatiae et Daniae conterminis. Ex ea haud
multo post Caesar, Saxone attestante, filium suscepit aeque fortuna ac nomine Magnum.
Postmodum, ut solet fere gaudia moeror consequi, calumnijs malevoli cujusdam coram Imperatore
p.158
accusata adulterij, cum se judicio candentis ferri, ut tum erat moris, marito purgasset, nec
tamen vel ei aut calumniatori satisfactum videretur, submisit in duellum suo nomine adolescentulum,
quem secum domo adduxerat. Hic, Deo innocenuiae viudice, vicit ac postravit
accusatorum, giganteae staturae ac roboris hominem, ipse paene puer ac pumilio. Et licet istis
indicijs ac teitimonijs Renricum placasset auimoque eius omem quodammodo cxemisset
scrupulum, tamen offensa tam pertinaci mariti suspicione, mist illi libellum divottijsecesstque
ad Balduinum Pium.Flaudriae Comitem, qui tum Brugis, ut plurimum agebat. Apud eum.
quandiu vixit, spleudide ac regali cultu est susteutata, utpote cui sanguine erat conjunctissima.
Post obituuqui iocidit in annoum xuui, in urbe Brugensium sepulturae locuum accepit
in Eeclesia S. Donatianiquam collegiatam vocanta latere ostij borealis. Multa cun vivens
tum tuoriens eidenm Canonico sodalitio testamento donasse legiturn quibus fuerunt Au.
gustalis corona, multique optitmorum auctorum libri maguo sumptu descripti, qui fereiam perie.
runt, uunico ipsius servato psalterio liugua Danica, quetuadmodum ex actis illius, quem diri.
ecclesiae mcmoriae prodidit vir clarissimus Anutonius Sechoonhovius ibidem olimCauoni.
cus. Mejerus insuper terum Flandricarum clarus scriptor de eadem ad annum ioocLxxxix.
hec interserit: Brugis cum templum divi Donatiani vetustate sua pene corrueret, verdi.
ta est preciosa auri et argenti suppellex pro templi reparatione, quam olim ecclesiae dederet
Cunuildis Augustauxor Eenric Imp, filij Couradi qu uupierat atno salutis mxxxvi:
filia regis Danemarchiae et Angliae ex ELmma sorore Richardi Ducis Normanoiae, qu
qui dem Cuuni ldis Brugis obijt sub annum domini mxumnut alibi fusus per Dei gratniau
explicabimus. Sepulta est ad Donatiauiuxta ostium septentrionale templi: ubi uuuc vi
situr imago beatae Mariae, eus superimposita monuumuento. Polydorus in rebus Aogbae, et
Cuspiauus iu Caesare Henrico.Culielmus item Malmeiburieniis in historia Angliaealyq
scriptores meutionem de ea faciunt: sed nemo ounium quo devenerit, vel ubi lepulta est.
novisse videtur. Venit enim ad consanguiueum suum Balduinum Piut Comitem Flau.
driae, postquam in uite a manto accusata adulterijiustum per duellum innoceutiam suam
defencdisset repudiumque injusto matito misisset. Hucusque Meiecrus.
Per idem id tempus, qui Norvagis, ut indicatum, a Canuto erat impostus Sueno, apud
populum paulatim evilescere ac tastidiri coeptus, partim ob nova quaedam abipso lata ftatuta
ac leges, partim quod ijqui Canutum, parentem eius, ad solium Norvagiae evexissent, minorem
meritis suis gratiam relatam existimarent, nde postremum arma in eum fupta.
Et licet subiude in hostem adversum duceus superior evaderet tandem tamen re vocato.
qui ad Moschos protugerat. Mlaguo Olai filio, a procerum plerisque, quibus res opesque Da
uorum insurgere minus placebat, neglectus priuo atque inde a ceteris fpretus, ad fratrem
Canutunqui Daniae praeerat, facto procinctu, festinavit. Atque ibi haud multo post mor.
tem obijt. De origine eius sicuti et fratris Haraldi, quorum uterque Cauti fius ex Alvig
Northamthumeuii ceniebatut, qua prodita exstant, vix exequi libuisset, nisi Vigoruicnsem
auctorem praeferrent. Ait igitur is. Algivan, cum masculam prolem Canuto nultm
pararet, etiamsi quam maxime vellet, foetum suppositium a sacrificulo quodam acceptum;
Canuto ut suum obtulisse, eumque Suenonem nominatum: Haraldum, vero alia similiter matre,
ac patre calceario genitum, eidem pro suo exhibuisse. Quae tamen nos in medium relinquere,
quam falsa promere aut vera silere malumus, praeiertim cum Norvagi verna.
culum chronicion ab istis longe diversa prodens Alvinam Norvagam faciat, filiam Al
fringi Comitis.Iari ipsorum idiomate dicti.
Dltimam Canuti cxpeditionem referuunt auctores it aunum xxxxvi: eamque susceptam
cradunt adversus Richardum Normannuiae Ducem eus nominis II. Cum enim, ut supra
ad annum m i est memoratum, uorem ille accepisset Estrithau Canuti sororem gerna.
nam. Margaretam alij vocant, eanque levi de causa postmodum repudiasset. Canutus quidem
cam recepit atque educandum in Danium remisit, nuptam exinde lphoni, cui et Sueuouem
regem peperit, suo deitceps loco memorundum. Ab Richardo vero poenas repe
titurus Cauutus, utpote marital supercilio severius uso, classe multarum navium in littus
ilud Galliarum trajecit. Sed Richardus, cogunito Canuti aduentu, oculis se afsinis sui sub.
duxit, susccpta in Siciliam aut terras sanctas, ubi et fatis coocesserit, louginqua peregri.
atione.Vix autem iu hostico militem Cauutus exposuerat, cut de rebts et obitu filij sui.
non, ut cst in Saxone.Haraldi, qui parenti supertes Angliam ultta bienuium tenuit, ut infra
dicetr: sed Sueuonis Norvagiae prsecti, factus est ertior. Eoque nunucio sicuti haud levi.
ter perculsunu par est credere, i eccedentt adversa mox valetudiue, tum gravis ac diuturnae
p.159
militiae laboribus pressus ac veluti consumptus in ipsa, quod dicitur, statione et
quomodo mori oportere imperatorem ipse Imp. Ve spasianus olim dicebat, e vitam migra
vit. Corpus ejus tribunorum ac centurionum humeris tumulo illatum Vintoniae ductumque
maguifice funus, postquam anuos viginti septem Daniae. Augliae vero quatuor et vigioti
ac deniq septem Norvagiae praefuisset. Praeter faces ac similes funerum apparatus, con
specta incomta signa, versi fasces ac plebs proceresque atrati trabeatique dolorem vultu ac
voce testantes. Saxo Cratmmaticus non quidem Viutoniae Anglornm, sed Rothomagi, ut
defunctum ita etiam funeratum memorataddito elogio, quod verbis ipsius subyeci: Huuc
Canutus exitum habuit, quod nemo nostrorum regum, tametsi plura alij victorij illustra
o verint, splendidor fuit. Adeo enim operum eius maguitudinem propitio famae fides auxe
rat, ut quos rerum gestarum gloria pares habuerit, amplitudine claritatis excellat.Cunque
aliorum splendorem iguorantiae obscuritas ac vetuitatis rubigo perederit hujus decus
longae famae usurpatione subnixum perpetuis memoriae tructibus revirescit. Siquidem
snctitate ac fortitudine instructissimus, non minus reguum quum religionem proferre
curae habuit. Quippo cum bellicis late titulis inclaruisseaet, placidiore studio usus ex fisco
suo compluribus in locis privatorum clericorum convictu instituto ccllularum frequentiam
novis conventiculis auxit, sacrorumqueveuerationem, quam maximam semper exhibuerat,
regiarum opum impendio stipendijs multiplicavit: sacrum quoque ordinem uberio
rem reliquit, ne ferociae piropior quau pietatis officijs videretur, aequam sibi utriusque lau
o demn adjicere cupieus. Cujus studij industria ad tantum claritatis lnmen acce sst, ut cum
fortissimorum regum bellica virtus antiquitate exoleverit, eius famam glori quae stu opu
lentissimam tenaci ssima posteritatis agnit io comprehenderit. Ceuuit ex Algiva sive, ut
alij scribuntAlbina Suenonem et Haraldum, de quibus iudica vimus. Hanc Olao Norva.
go adamatamsed ob form pulclritudinem eidem prae reptam: sibi sociaverat. Quae et
causa: praeter alia, inter ipsum et Olaum simultatum exstiterit. Postmodum Emmam Ri.
hardi Il: Normanniae ucis sororem Regis Ethelredi ut meminimus modo viduam.
legitimis sibi uptijs copulvit. Ex hac Contur cog nomento Durus, et Cunuide procreati.
Quod vel ideo repete re visum quia Emmam contundi cum Alvina et Durum Canutum
uon Emmae sed Alvinae tribui apud auctores, praeter Vigoruieuiem etiam domest icos.
quamquam perperam, traditum reperi.
Soror vero ejus Esthrita, velut alias appellatam dlximus. Margareta, primum quidem
Normanniae Duci Richardo l atque inde, ab eo remota, lphoni matrimonio conjuncta
fuit. Sed quod Saxonem praecipue et Adamum bremensem sequutijam diximus. Ri.
chardum, cum ob id poeuas ab eo repetiturusCauutus in Galliae littussub annum xxxvi
cum classe trajecisset Hierosolyma et in terras longinquas facta fuga, abijsse: atque
ibi fatis coneessisse: Id neque cum aetate neque cum rebus Ricbardi l convenit. Nam
Richardus ut fere omnes putant octenuio ante id tempus, id est anuo vixx vii aut ut
alij xxvii, c vita migraverat: et quidem non Hierosolymis aut in longinqua aliqua
peregriuatione, sed domi in ipsa patria sua, conditusj uxta parentis tumulum Fescam.
o pi, adeo ut auui aeram etiamsi ad anteriora revocemus quod facile possit haud tamen
alterum hoc, de longinqua et ad sacras oras peregrinatione. Ricliardo quadrabit. Cou.
veniet iterim Roberto eius filio, qui postea, detuncto fratre Richardo Ill imperium te.nens
obijt anno: ut traditur conseusu fere omnium millesimo trigesitmo quinito
in peregriuatlone Hierosolymitana. De eo autem, quia omissum alijs video ad Canu.
tum tamen et res istas proprie spectans huc attexere oporaepretium puto Cemtueticensi
prodituu R o s e yr u uimitrum hunc sub annum millesmum trigesiuuumu
quartum, missis ad CAnutum in Angliam legatis, eum commonuisse ut consobrinorum
suorum Eduardi et Alvredi filiorum regis Etelredi, diuturni exilij meminisse, et eos pateruis
haeredijs restituere postlimiuio vellet: ed Canutum legatos, re iufecta ac nihil
o laetut nunciautes remisisse: Eoque accensum ira Robertum cum suis habito consilio.
classem extemplo ac viros adversus Canutum armasse sed ventis adversis diu circa insu.
lam Cersci detentos: ac mox altum denuo tentauntes: sed oborta idettidem tempestate
domuum tedire coactos.Et Robertus exiode cuu eaudem classem ad infestandum Britan.
niae, n ora maritima Galliae Conitatum misisset, salutatum eum adveuisse Catuti Auglo
rum regis legtos, pacata omnia ac regni portionem liberis Etelredi Cainuto am debiuli
ac louga valetudipe fesso, offerentes: Sed Robertum, dilata tum re. Eierosolymami qupu
dudum constituerat, perrexisse atque inde regredientem Niceae supremum diem clausisse.
p.160
Ita fere Cemmeticensis. Quae au aliquam foeuerare lucem supenioribus de Rchardo es
Saxone relatis possint, alio dispiciendum erit loco, quamvis hoc obiter hic indicasse ne
alienum uon erit, videri uon tat Richardum Il quam III aut eorum familiam ac potteros
Normanniae Duces momine Richardi Saxoni nostro intellectos ut solet fere in rebus
praesertim externis alia saepenumero regum ac principum nomina pro alijs ponere. Sic et
Eduardum Angliae regem in rebus Canuti hujus Magni perpetuo nominat, cum tamen is
sub patre Canuti Sneuothoue jam diu ante fatis eoncesssset ac reguno post eum praecsset
primo Etelredus, atque inde aliquandiu una cum Canuto ipso Edmundus, quod et liquere
ex antecedentibus latis potuit: ut ita, quemadtmodum ibi Eduardus pro Etelredo aut Ed.
mundo, ita etiam hic secuudum Richardum pro tertio aut Roberto potius posuisse vero m
consentaneum habeam. Estque Robertus hic ile frater scilicet Richardi III Normanniae
Ducis, quem fuisse Tancredi Normaoniprimi Sicili priucipis parentet, tradece
plerosque superius meminimus: Adeo ut Richardus hic idem eusque frater Robertus, pro
avi fuerint Ro o i II Normanui Tancredi uepotis.Ducis ac regis Siciliae Apuliae.
que: qui et postmodum rex insuper Calabriae ac Neapolis declaratus, etiatm Poenos felicibus
armis compescuit, ac suo inscriptum ensi hunc de se legi propalam, ac orulgani ver
siculum haud veritus fuit:
A ut us E C t a s e x S i c v vs M i ui S v i E rA r x.
Foit porro sub extremis vite temporibus singulari erga Deum pietate Canutus oiues, as
que praesertim adulationes et ultra humanum tastigium honoresut maledicta et opprobria
aversatus est. Aliquando cum juxta littus obambularet essetque Rex omnium potentissimus salutatus:
ldque univers, qui aderant, comprobare viderentur / ille et vultu et manu iodecoram sa.
lutationem repressit, et tali praeterea argumento coarguit: Veste enim exteriore in tertum de.
posita ac super convoluta ad littus maris sedes, vel, ut alij, sede regio in littore posita, alluentem
oceani undam his coepit verbis increpare: Tu mare ditionis meae es, et terram in
qua sedeo es mea: impero tibi et denuncio, ne in terram meam ascendas, uec membea
aut vestem domini tui madore perfundas. At mare nihilominus aestu iusurgens tocum
madefecit. Tum ille ad suos conversus videtis, iuquit, quem regem putextismappelle.
tis, qui ne illas quidem aquarum guttulas cohibere atque imperio meo poisum remorari: o
Solus itaque universi conditor ac rector Deus hoc honore ac nomiuc compelletur. Qu
erga summum rerum moderatorem auimi demissione nescio an quisquam Christianorum
priucipum Canuto praeferri debeat Certe gentium itperatoribus. / et quitcuuquent apud
Graecos Alexander ille Magnus, divinitatem afectarunt, ut veram erga Deum pietate mafui
sse Angustus legitur, qui aulicorum ejuimodi blanditias corripuerit, seque m: o ap.
ior fuit ita ipsi Augusto, quod ad hanc civilitatem attinet, parem se gessit. Nam primus
pellari uea liberis quidem aut nepotibus iuis vel serio vel joco passus sit. Sediet alia
sunt, quae eius pietatem prolixe testari poterunt: Nec repetam nunc insignem illum iu
di vina cultum quem Emmae encomiastes in unam S. Audomari urbe eiusque monasterijs.
cum ea de viam transiret, se oculatum testem observasse pluribus memiuit, illud tautum ad- e
dam quod Anglici tradunt annales. Canutum in memoriam praelij prope Asidunum advetsus
Edmundum commissi, in quo is, cum prosperam initio pugna Danos profligasset, veria ex.
iude fortuna ab illis ut supra est memoratum fuit profligatus, templum non eo tantum
loci posuissesed et alibi et ubicuuque puguasset ob etfusum humauum cruorem poenitudi.
ue motum aediculas postea facras excitari curasse.Et est, quod addunt ijdem chronologi.
metorabileRufticos ebulum quod sanguineis baccis juxta locumjam dictum copiose
provenit, non alio nomine quam Does, id est Dunrm nuunem etiamnum appelli.
tare, ob atrocitem scilicet conflictus et sanguiuis utrimque effusi eo loci copiam.
Tali Canutus animi altitudine ac modestia vere Christiaua insignis, ut reguum itsuper
laudatissimis statutis oruaret, civiia etiam yura sibi curaeae cordi esse ostedens ex eollectis o
praedecessorum regum placitis congessit consuetedines Anglae hbristribus.Exstaue c een.
tuim eyusdem instituta uuico libro coumprtehetsa. Bdgari pterea leges: de quibus aurte
iniectum, in Oxouenf paeuto cirt atumChristi xvr uautoritate fua regia confirmavit
ac stabilivit. Quau etiam juris tac / diseipliae prsereim iltaris rigidur exa.
ctor fuerit docent ab ips i Dufatullei at conseetudiues ac eges, qurumu
sougum cataloguim Saxo ctxt, uhis autore usus: n ieo ouuis veterem
c seenioret a ttem: tendci tuit. Eaquotputti pincipis dilgenti fit, ut
p.161
optimis institutis omnia constarent. Nec tantum quid in agmine, pugna, stationibus
vigilijs ceterisque diuruis nocturnisque munijs militem deceret sed etiam tempore
pacis qualis esse miles domi deberet, accurate ut traditum haberetur elaboravit.
Statuique inter cetera, verba sunt ipsius Saxonis, ut in capessendo dicubitu ordine quo
quisque militaris officij advocationem sortitus fuerat uteretur, locoque antecederet, qui
prior obsequio foret. Eum vere, qui coena inita aliqua interpellante mora tardior supervenifset,
inter considentes excipi oportebat. Qui si tam arcto se consessuj unxisset ut ob
nimiam eorum frequentiam, qi supervenerat sessum recipi nequiret, qui ejus loco insederat
exurgeus proximum occupabat, eousque mvicem se assurgendi oficio venerantibus
00 donec laxato totius confessionis ordine legitimum reci piendo sipacium patuisset.
meniaque, qui postremus residebat abscederet. Si quis vero alieno discubitu uti per inso
lentiam perseverasset qui eo spoliatus fuerat proxime circumsedentibus inmjuriae quere.
lam detulit, hisdenmque testibus in concionem productis ad versus reum act ione contendit,
effecitque ut qui cedere jussus contumaciter superfedi sset contumeliose stipendijs
amoveretur: Ter tamenu regi tali culpa atfectis necessitatem poenae remittendi tas erat..
Quod si quarto se quis eodeo reatus genere maculassetdiscreto a milite loco mensae alieuus
fiebat, commlitonum nemini catino aut calice communicabat. Eodem poenu gec
uere in minutos quosque animadvertebatur excessus, ut si quis aliuu convicio insecutus
fuissetaut potione per contumeliam resperfsset. In eos, quorum egregia operam usus fue..
o rat, aspere punciare nolens, quae stionem ad se delatam ad curiae coguitionem relegavit.
Cumque exaudita militum responsione, totius concionis suffragia udicationi consentanea
noicerentur qui damnatus fuerat, iuterrogari solebat terrestri an maritimo secessu fu.
gam petere decre visset. Ita rex proscriptionc suos quam nece puniri maluit. Quod si.
reus mare delegisset eo commilitouum frequentia prosequendus dataque navi, remigis,
commcatuvasculo egerendis aquis idoneo tandiu in littore operiendus fueratdonec
remisi eis navigatio gereretur, vel si velisantennae cxtra conspectum abijssent. Qui si tempestate
in littus relatus tuisset continuo ut hostis habitus violatae societatis poenas pendebat.
At si terra profugere maluisset ad nemus usque pari militum cura comitaudus erat, cuue
ctis tandiu in eius abitu expectantibus quousque procul abesse cognoscerent. Ac tuno.
us demum tuaguo cum totius militiae fragore ter valide edendus clamor cuuctaque strepitu
miscenda tuerant ne fugiturus ullo ad eos errore reterri posset.
Farumque ae sitmilium, quae apud Saxonem prolixe videndae legum occasio praecipuec
exstitit, quod frequens ad eum jam undique miles conlueret, quorum multi bello strenui.
pacis commoda tinus aequa mente tolerabant. Cujusmodi praeter ceteros Llpho menuoratur:
Cilicet sororio suo, nequaquam parcitum voluit, s enim genialiter una cum
ipso ac regui proceribus ceteroque palatij comitatu cum esset epulatus ac taudem termu
lenti iucualesuens hostium laudes, cladem vero Dauorum celebrarethanc ut exprobrationem
suam Rex ducens, impetuque c xcande scens invadi hominem at contodi torau
inter ipia licet mensae sacra: imperavit. Quuo se rex saue Alexandro, cognomento similii
ter Magno, hic vero se Clyto gesssse parem videri potest. Nam Clytus cum iter epulas
et pocula, idque rege etiam suo Alexandro praesente haud fatis sobrius Euripidis Graeci
potae retulisset carmeo quo fguificabatur: male instituisse Graecos: quod trophaeis, re.
gu duntaxat uomina inscriberentur: Idque Ale xander, quasi laudes suas obterens: accipea
ret, concepta paret iu modum intra pectus ira.Clytum secum epulantem occidit:
Hic autem ille est Vlpho, cuius prosapia, sicuti et de matrimonio cum Canuti sorore,
alij sque factis, baud vulgaria et pene fabulosa sunt, qu referuntur. Ait enim Saxo cum
virguue Suetie qu forte fortuito in avijs flvarum comitatu suo aberrtaret itgentem
sum veuereo tmodo consuevisse et ex, eo congressu avum lphonis prognatu:
chalego exinde genitum cum esset iu familiaritatem
ipsumque patre Turgillo pan
o Canuti tuunc io Anglia commorantis assumptus, astutia siugulari usum uo a Canut
ad eus sororem Estrithan que tum post imium diortium cum Richardo I Nor.
proauniae Duce: factum, m Dania manebat, literas acciperet quibus a frrre proecipei
tur, ue, ipsa facere omitec quae tpbo per cam feri poftularec: Persuaseat
curemn Canuto se (acceptis ateo militm copns) belim adversus oregianum.O
laum et eyus foederatumAnmednia Suecun pro viribus promotuumAt cur a
Estritham pervenisset, et illaectis heisintecroguret, quid factun elet: tum lpho
nen eiu coougiui sumnps prccibus e mctonte xoicdfeftiin compotem evasisse.
p.162
praesertim cum ipsa crederet, eam petitionem ex arcano fratris consensu prodifse: Nuptisque
peractis lphonem, ue Canutum patratae perfidiae vindicem in Dania expectan.
dum haberet ad Suecos una cum Estritha profectun, et ea Amundo atque Olao consilia
suggessisse quibus Canutus et tota propemodum Dania exinde in discrimen venerint.
Adduut auctores eum ubi ad praelia Sueci venissent, uon ariuis tantum et ferro rem ad.
versus Danos egisse, sed ipsa quoque elementa suum ad nutum habuisse et aquas simul c
flatmas in hostem ariasse: sed tandem intercessone Estrithae coumjugis in gratiuam apud
Danos regeuque affinem receptunm: atque eius deinude operam reductum ad Canuti obse.quium
Scauiam: et istum postremout memoravimus, vite sortitum exitun. At vero au
ctores non externi tantum sed et regis Erici de gente Danorum historiola, et ante eunu
Adamus Bremenusis. Llphonis propemodum synchronus, ea adducuut, quae Saxouen et
cetera illa de ejus origine penitus redarguant, cum non Suetice prosapiae, sed Anglum faciant
ducemque Anglcum, velut alij.Comitem Angliae nominent. Et adduut Aoglocum
chronologi Canutum vel ob id sororem suam lphoni Anglorum praecipuo Luci de
sponsassent amicitiae inter utramuque gentem Danorum et Anguae firmiores coalescerent.
Sororem certe Llphonis Thyram Codvino Anglorum satrapae denuptam, et ex ea Haral.
dum Angliae exinde regem procreatun praeter superius memorata, repetetur inferius.
Sed verba ipsa Adami Bremensis operaepretium existimo hic proxime subicere, ut et illa.
quae suo in chronicio eadem de re habet saepenumeroj am uobis laudatus Rex Ericus.
Ait enim Adamus lib , a, cap. /. Chuut Adelradi regnun accepit, uxorem cjus lumam
nomitne, quae fuit soror Comitis Nordmannorum Richardi cui Rex Dauorum suat vi.
ci ssim dedit germanam Margaretam pro foedere. Quam deiude Chuut repudiatat a Co.
mite, lft uci Aogliae dedit. Ejusque lff sororem copulavit alteri Duci Cudvito, cal
lide ratus Anglos per connubia Danis fideliores. Haec Adamus. Erici vero regu chronicioo,
postquam verba fecisset de Canuto Maguo eiusque filo Canuto Duro, haec addit:
Huic successt Suen Estreth, filius scilicet sororis Canuti agui Cammelnud dicti. Suen
oautem Estreth patrem habuit lft Comitem Angliae reguav itque post Canutum Durum.
Ctrobique autem, tau apud Adamum Bremensem, quam apud Ericum regen, fuon
Vho dicitur: soror vero Canuti Magni Morgurete est Adamo, qu eadem Erico fet
nominatur, quomodo et alijs modo Margaretam, modo Esthritham appellari alias monui.m
Crantzius porro istud de origine Ulphonis fictum similiter ac commentitium censens,
occasionem unomiuis hinc natam verius putat quod avus aut proavns lphouis u appellitatus
fuerit, cujusmodi a feris petitae appellationes hodieque sunt non tantum apud
Danos et Suecos, sed alias quoque boreae ac Germaniae gentes usitatissimae, ut alius Leo,
alius Lp atque su uominetur. Quauquam et hoc quoque dici poteft, antiquitati non.
uihil in talibus indulgendum, quod ea ut origines suas luculentiores afficiat ad fabulas et
res eusmodi a veritate prorsus alienas et quas esse falsas uec feri posse quivis odoretur.
confugere uonnunquam soleat: Veluti cum est Titanuum cruore et capitis Medusaei san.
guincis guttis serpentum genus enatum Graeci: Romani vero Romulum et Remum, con
ditores suos.Marte genitos, et a lupa lactatos atque educatos aliaque eusmodi, mecoriao
prodiderint. Nec itaque verteudum vitio Danorum anualibus, s et illi, quo regis praettantissimi
Suenonis Estrithij (cuius, ut diximus, ac porro dicemuus, parens lpho tuit) au.
guftiores natales facerent, non tam manifesta sectari quam fabule ivolucris obscurata
tradere, vel potius a maioribus siumpliciter prodita, et ipsa vetustate in majus aucta, repetere
voluerint.Quamquam hilc Anglicorum non modo chronologorum, ed dami quoque
Bremensisut dixi, temporum eorum aequalis scriptoris, tum et Erici regis domestici testis.
cujus praeter alia, verba am posita, sequi potius auctoritatem et fidem haud defugiam: et
afseverare e eorum testimonijs, lphonem e vetust Cimbricae Chersonesi Anglorum
prosapiam oriundum. Danorum Regi Sueuoni Esthrithio netcalium origium louga majo.
rum serie impertisse.
Praeter autem Meg cognouen, quod ob rerun geftaru magtitudiem inditum f.
is Canuto supra meminimus, ctiam Deti coguouento et denique Gammelknud, id est,
senem Canutum, respectu scilicet filij cognominis, appellatum ex historia gentis Danicae, ab
Erico Rege concinnata, potest intelligit. Ita enim verba ejus habent, postquam de Canqn
de Cauti
parente, quem vulgo Suen gesteg coguminatuu ueferu, it inqum habc: Ra.
raldus fuit bomo effooeminatts: et tutus libidini deditus, hac de causa Dani eum deposuerunt
de regno, et Gameleknud fratrem ejus regem fecerunt, quod bellicosus homo esset,
p.163
sed toedio affecti super eo, et raro in regno fuit, et continue extra regum in bellis, quod
tameu pro gloria regni libenter tolerare debuissent.Caunutum deposueruut et Haraldum
effoe minatum et ibi valentem reguo praefeceruut, qui tamen cito post mortuus estet suc
cessit ei dictus Cammeleuud frater eius. Et aute Ericum Regem Adamus Bremenfis modo
memoratus eiusque vetus scholiates ait. Canutum abecto uomue gentilitatis in bapti
smo Loenti vocabulum accepisse: et ideo scriptum reperiri in codice Frateruitatis
Bremcnsiun: Laxs i o n Rs x D o x u E L Re o ia et R u
Fi i us Eo u ui Ds v o x S s C o s o n a v vr O s t o is vs Fn a
Tv B T st v x.
o Exftant verficuli baud inelegautes, qui res eus paucis perstringentes hoc solum invo
luti habent, quod quinque tantun reguorum eum regem taciant, cum ses tenuisse.Saxone
teste, conttet, et praeterquam Angus. Danis. Suecis. Norvagis etiam Slavis et Sembis
in mperitasse ut aute meminimus, quaumuvis alij, qui versus ipsos interpretati sunt, existi.
proariut post Daniam.Augbiao.Sueciam.Norvagtau loco quinto Normanuian, quae est
in Gallijs, intelligeundam. Sed eos rauouem fugisse inde liqueat, quod ouuquam ei Nor.
nauniae, quae in Gallijs fuit, sceptrum cesserit, nec etiam ut regnum sed Ducatus potius
ceuscatur senperque censitus fit Normanuiae tractus. Sunt auten, quos dixi versi.
cvli ifti:
Dese re, iea l efere
Creco, uo utot esierbc Duce..
Do mo is verer vvrte sccvo
Edt ieo terra preus ets.
Fc u Mogm pepererut uuyt xo
Quinque sub imperio regna fuere meo.
Iustitia praeclarus eram, regesque potentes
Subjectos docui legibus esse suis.
Haec de Canuto Magno, jam ad filium eius Canutum, cognomento D, ftilus vex.
tendus prius, quod supra promisitmus. Ene regin, couugis Cauuti Magui. Euo.
rv his proxime subiungamus Praesertuin quia authorem id habet ejus quo Emma
Canutusque vixerunt, seculi: iusgne antiquitatis monumeutumu ac maguo hiftoriae Danicae
ac rerum praeiertinm Canuti Magui bouo reservatum uuperque inter scriptores Normannicos
a viro clarissimo Andrea Duchesnio Turonensi e situ bibliothecarum summam
cum cura erutum evulgatumque Parisijs. Est quidem, quod et ante et alibi inieci author
eius anonymusat certus interea. et eius ut dixi, aevi. Nam veruulan ipse se et mona.
chum sancti Bertini vocat. Ac suam hanc hittoriolam ipum Ee reginae adhuc viventi
consecrat: ac regem Cvrot, secuudun eius maritumu ingentes oblationes in mona.
fterijs Audomari et saucti Bertini facientem se vidisse praeseotem contestatur, de quo et
supra nonnihil in rebus ipsis Canuti agui iniecisse me scio. Nunc ipsum Et o co i v
o sipse Encomu vocat / videamus.
E i M n No L o n v n E i N
C v uvri a o i c o t u c is
E O C T.
niptun ab autone corm tecnoporn
fyuchrono
O uo pe (Sueexe) Cvr o ri pee reiutsem. Se a de, ies
scere pet fices eioflx, gt ues ues aeupeter qur ixuti
u / etfer epedexes, aete e pee eret, ui regu eter cgnut erer.S
erto es ce ter aer cs reperte ex es ees rpe udet ue p
eror evextu e trexcet t ees sma a a o o vi ege sitee Deer
tad euo cse, eteiteque, vmet, eevateas: g, tvr, eip
gua e cevte: se tuxs eeu memser ves pu pue te seeu
piaxuru et ua pe
patriam introivit. Nam Tvrkil, quem primcipem militiae praediximus, terra, quod esset optima inspecta,
p.164
maluit mulvt versri itum fertili putro cum petrienrftur pece coetus, m ve epsir di.
redire prn. Et, t quuden cyutc o / ecit eicieno donnu: e uti c veupt
vritur fotue cuxitio repedaret u etelone / regm: ut otimter reg fios ud etoem
ecteretnt purum processet dmicuonter contro cnm / lter mrotor tergo ce
ret, cu / u re potet veritc ex eo quosecum mximum porten vttm rett quo ex no m
pu qum / eaguto oersecum cire permst.
ospt o ato: cursu e natser ones cum rorenter oe / ssitim veti eu, uv
od egem, patni cnte eler. Harum aior egr / to cmpievt volitonr fma puatiofrtrem eus
u / orem. Cuurot / ciicets emse ttora. Mrotur eomsue puriter exerrtus: tque
cluc nesci ror piucprsgtunt cusr, giturd tere egr iiter drguntur desectiprooruetique s
occurt t rnsmttutur eou, futemussquem mor frotrr enim voelt nsere deco, te
tonem / oor / ce, tpote egem ecet, frotem / traret im uter ise prio t cct.
mtuausbrucborum connexioe preir copordursoi ucem po u sete cgunt scuc. Cell
vtriu / e purtim pro moreprouortimqe pro potr morte se mufecere ccbe: ubur vx extin.
muto refocicntr cie, i dm qusue fortunm fuctrs nquureret, prupum quoque puotefot
ret Cvuro, i mor nutuferot, sc ta ao um frutrem lqutu: Adveui trater, partin
causa tui amoris partim vero ut declinarem inmprovisam temeritatem barbarici furoris:
non tameu metuens bellorum quae me repetam glori sed ut tuo consultu edoctus.
prae sidioque sutfultus, redeau certus victoriae. Eit autem primum quod mibi facies, si
non glori me invides, ut dividas mecum regnuum Danorum meam scilicet haeredita
tem, quat solus tenes: deinde regnuu Anglorum, si commun opera poterimus nosttae
hereditati adicere num horum quodcunque elegeris feliciter teneto. et ego aliud si
militer teneuo. Huus rei gratia tecum hiemabo ut tempus tuo sufhiciat consilio et ut
expedit reparentur naves et exercitus, ue deficiaut uecesaria, dum pugu ingruerit tem-.
pus. Tuvx xi noster, nos reliqueudout patremin terra resedit et magnuan partem na.
vium nostrarum retinuit: et ut reornobis adversarius erit sed tamen non praevalabit.
Harum aLovs saeudito quod noluit, i / fratrem erir excepit: Caudeo frater de tuo ad ven.
t, habeoque gratias tibi, quod me visitasti: sed est grave auditu quod loqueris de divisione
regni, hereditatem, quam mihi pater, te laudante, tradidit, guberno: tu vero hac maiorem
si amisisti dolto tequejuvare paratus reguum meum partiri non sustinebo. Hoc
Cvo cudienfrotrem: ree locutum tcite pertener: Hoc tempore de hoc stleamusqut.
Deus enim rectius fortasse hoc solus ordinabit.Iultus, l / ue versi / senmt colouente.
covrsue reodus conteriii nto temporemu / uonservt: ucuer veoronter exertum
vestururutoriter vero oom ert motrem / m, u ic moruutur. / eduxerut.
lrtt a udom mt rouorum ngiicr v: oimt fecit porori mpto cotore Svtii egir
sus in putri seyut: oo: cromctiur ccndito, puuis: veto, re t, proero curs yps ad po.
turnorum perteit. Msitter ero utris: ftrr mumc ont coronr c paoternum t oc mtrent
/ scpere tmuoy uo / oi prpuroerot ocure: i / rer ctet, oonsce corpu / u / cpiut.
tr: centiusy: ibu in Monuterio in oo / ntt T: ots c eoem rege coitrutospuico, yuo
t turuveret, econnt. Quo perfecto / omue cyyropitee stvo ucceert Cvoredntegret
exercit: redire. / nosyue iyur vdicore, t i circo ttor demusant / t cqppore / cut cors
non put n meo uri, v tvnit memnor quo ovtio ecerot qu tucin terridco
tsue centi doum Cvois ncoste vemau / erot: cm nove nudus erumue eercit
dominum suum requisivit, ut ei patefaceret, quia non contra ejus salutem se recedente remanserat. Qui
veent, o presuyst ittorc i / usussreeeiet cncl premi / sye nqc, cit / e portur /.
introre iicere. Quod ui conce / um et, scendt, misericord mque omm / i requiivt: ii musto.
dore concsitsct feiteitem ii cepi eitesevtum, ctum quo ve / e plr tegro
oorutur ut ngior reeot / ortuturce m ier ior posperare, uoru / er / oge te:
notificrentur ursue, rsertm iedot / e trgnto nce inngum patri cu exercitu / d / mo
vedieq veenessciperentce: eretque pere tetu putri. Iu ev tuedcet o
mot ftri, cv tto / epetit com, od: ve entor / uiu ecioecrec.
Mm it erot tns / vio vs, rated veiqur / efecet / cerer
uudte ted. Ernt teib ster ut ceerer oe omu pcpuom.
o. Tuxtur qyuoeco ert puitert xtes etet / iur ne g qum / ee
(g) rnt xge exu i u
ne i rimscit roy, c vren-.
it fr urmm il vea ee
u cypes, rut curu rofr edt
tu rgetnts eeu:
quoue argentum in varijs navium figuris. Tantus siquidem classis erat apparatus, ut si quam gentem
p.165
ejus vellet expugnare dominus, veset ee tm. / ter tcntim cdversrios terrerent, pritquuon ecrum elotererpuguom
llcm copeeret. Num qur controrior eoner oefugre terbir etclrur oner ueo
fote / ur, cdcoer tbrio reter, qur turor ruduntitur cvro tcotus necem intentanter i
yu iceret nuo met regemn tante cie / ormdcret Preterec n tunt expedtioe liu:
ueietu eru, nuuus exservbertus, m igni nuus / n etute ebil, er enim e.
runt tser omuer pien tot vcore vosenter, omer ctr pugetrldiser omer tont veocuur.
ecti ei esent uitentium pericitcter.
a itayue nulitierftuficsccnfr rctibus iraot pegur, solute littore cncloris et fibus, te.
qe verrit impet tur ut ite pptitur uoncperere vnds puture tux tnto mori ventio
u, egr cuten ncv resq erot oor intentio, quo mulao ss inerut optioi tontmt regsu
fscer cmorent totostuo. Expeftabli ituque cne. / fotu / ecu.Sudin qu et omum
girum portm ficrsmust eyu: eietti: cnclorsucud expcratorers et ittori.
cm uitim tere expruto cd oto recurrut notgi Regique edicunt adesse resistentium
uraeo mui. Patrienser ei regi ussue, seruertime releure renter, uusvi ciutum tcre.
ede / t egerent pdoonger, cogdotique i m conpircti dvtcunt iextri nohiiu moritur.
Tunc THURKIL tempus intuens instare, quo fidelitatem suam domino sua valebat patefacere: Ego, inquit,
hoc certamen domino meo accurabo cum meis euincere, nec regem meum ad bellandum,
utpote juvenem ferventissimum, huix misceri patiar pugnae. Nam si victor fuero,
regi ipsi triumphabo si autem cecidero sive tergum dedero non Auglis gloriae erit
o adeo, quia Rex supererit, qui et praelium restaurabit. et fortasse victor meas injurias vin.
dicabit, foc tum cum sne ment uieret ee omitur nnuente ege scendit cumsr e a.
u, cgenr eciem coutro, ngorn impetu qu tuc in oco Scoxsr a cto fert congregetur.
Quqgta eide ncvium, eo mpter Dcnonm exercitur scederct: cbuc hitc vumeru me.
detot sti por erut, t Duc eoruu mgerur vrtute quum utitue omes rumpenr moru.
sos, coca nsuutgradenr i primofote, mente / emper De ixiuum exoont, quequo ce metedut
vucros ccie, dngi veroimprimrfortiorer dt cee Donor ctruncrut iutuntum ut pen
vioruom cepti dbverscrir fgere cogerent: nn Ducis cuouio retenttmemoresque virtuti f.
gm eruescerent, umque memorut ile udee dugiu, i terrlicet ter ittore ongem reotur
ppuer: seooue no vincerent, qu priter occumere etee / t, ue cuimoorec eect.
o prelio iico monifetcn: t un pericusst eerutio: Enimtero de refgio fuge de / erat, tunti
oste ebcccoti st insi ut o tontu mortuorum icetcr corpora ccent terum etom vi.
vor r etonti, undem ergo potiti otot toorum uoe reetere poteraont tumucvunt
memo, cdversorr quoque drpienter tosi retertutur: cducentem regonuem / inucenam
uccguutir: foc primu decur bur t ors Crois cuxit mognon portem putie pro oc
potodo promeruit.
Ar tunc cddminm rereu, ei scsr indcot eenturfacitque eor Aoli, u ttuit cre.
tiorer a pugnoicnuyir etu paescce / u, uo exempio Eio uidam Dux: prince.:
prouce u Norduego dcitur, icitatu (nuom v Cu rois egir intererot ociutur, mdi
isddtur rm trenuu, oui lnorificenti dguur / occept cent: cumsur et egreu: pur.
o te terre ggresur olo driput, vicor iuvuendo detruxit, dccurrentes fbi ote dmut, mutor ex
e cqytitutut, tonemque victoriosr adcior cu proour redt. Quo reter ex porcenr putrie, pro.
ibt tra eon pircdari / tt civtute Loooi metrcoool terre obsdoe teen uo i
e cofgercnt ptinutes puri exercitur, maxim (ut et populo / mao) vusgur. Et c c
eqeeter petesque nequtont expiere (udque enim mar quodammo non pri vxlutur fe) trritr
puppi ecm ccngutarefecit: f vullatie tet. Deu itoque, u oer omes
vst gsore m perere muenr genter tntopericuo loore: eum principem, q interiu
ccitot prefddut, ecenr e corpre it quiet: i / empiteru: ut eo fifto liber Cutoi inresu p.
teret. us utrie pu coe pcce puxier reirere pid eset. Quud ffum est. M ciuers
rvice seputo principe initoue ssbi nfus, eegent intemucir ttere egi piccit mo.
50 dre: viecet t cdetran i eret cietcte peccem ssiperet, fec ettesut: iueetur
probabile facto, foedus firmatum est, ingressui ejus die sonstituto. At pars interioris exercitus sprevere statutum
civium, latenterque nocte illa, cujus sequenti die ingressus est rex, cum filio defuncti principis egressi
sunt civitatem, ut experirentur rursus collecta innumerabili manu, si forte a finibus suis valerent arcere
set cittotem, t experireutnc.
igus ege, c veven, sue pe fti i ct cctet n cit..
m, cctcxencitit, et, ifaegi t: s tevi Erdienseria
mcg
i auee / feer cedcdt., ue
geyrct: ne, si forte exercitus
adversariorum civitatem oppugnaret, ipse ab interioribus hostibus exterioribus traditus interiret. Quod
p.166
cavens, rursus ad tempus ut prudens cessit, et ascensis ratibus, ac civitate relicta, insulam SCEPEI dictam
cu, r petitue iemonr pucifice euent re expecoit.
EE oi uo itouesic enimuues, u exerctu colegerot dur e) recedte Cme: pe
puo o meocri. / e numerat temien civitotem pompotice meredtur mox eum veer: sequu.
tur outeverout fet t irum / ortem fer / uet diceter qu eu magr um Deoo
picipem egeret, rt uoe c / r prtir Conec primu Eoious, co / ii pole, se tomen co.
stcte versipe uem / t curepo / uerat E vvvo in omnibur egotc, fertur uutem ipe e:
llo tempore ovmio Cvvroi recedent: / gure pugnom brulie: / exspien dicitsc teen.
de: Lgo tempus luctae prae stolabor congrue dum non casum suspectus certus tuero
victori, u vero qui aves duellum in hieme cave ne deficias etiam aptiori tenpore, io
ic faevut ictu eitt Scepei, uo et dctum Insula oviumnut poterot, ematt.Edmm u.
tem Louoni, dii exerctu, uitimom / / emem duxit.
Reoeoevri eo vruvli tempore, tto Quuragesim iss iliticm cdtit ox pet P.
scoie er egem Duoor dibur ngiorum deturtore poravt: ouie cum imumeroo.
tituine, cor / iit o cqgituit inucere, t / ermo no otuit Donor, qu piyitu potat: petont ori.
oot ontce evcipere ueie obo. Eruot omque er vexidiim / ri porteiti quo cet credm ee
ese cre / e etori tume, ui terun et, tere inietunm ectoui: Euevo, um e / ttmpc / imo.
coidi / / / oyuc: ntextum / rico, udiur / gure in eo ertc esset iugo, tempore beii emper eo vice.
dctur coruic itectuc, i icton / orum qu / un ore excut ie / y uor, iv / tii /: tedtr.O s
ectis uieti / tmu, totoe coyore demisic, uo require / Tuvx i cucor ptimn prei: Pugue, io
mus, iiit, viriliter, locij nihil enim nobis erit puericuli. Hoc deuiqut testatur instabilis
corvus prsagientis vexilli. Quo cudtv, equ oudent iorer eeti, ferrot. / sue intuti / inuruti, vc.
currut ui: i Esc vo oco, uod nor Lctini Montem fraxmnoruto pou interreteri.
ique ouun cogregutioe ficta, urum ice, uen primum Comitem Eovor cdximu, c / t.
t / anin: l ugiamus, o socijvitamque lubtrahamus morti imminoiti, alioqui oecum.
bemus ilico. Danorum enim duritiam nosco. Et veto exiiio, ued dv: rao glur, onr ter.
m oliuur m puorte mi / tum ello ruuabot. Etut quidem ut, oc: n cu / egit tio.
e vo / ituti, ut / oite cioruit: ui oc eum cm or pron / ssse / esco quotto benefico, uliertio m.
torum cit. Tunc Eovovs / oc ituitur, undque ongu utu Angli tuuit aut hodie
bellabitis aut omnis una in deditionem ibitis, lugiate igitur pro libertate et patria, viri mo
cordati. Hi quippe, qui fugiunt utpote formidolosi, si uon abirent essent impedimento
exercitui, fec cor edor ingreditur oterci cumquque ceeDonor, vodie lte: cempioss
releu u vellondum proores, commsum t ergopreu peet re grou /, i Duni, cet pouciorer,
nesci ccere pegr cgerenmt interecionem umfue periculum. Aeltut / toae triter.
prsium or det ono cptum ducunt in ve / eron godo / ou / oute ouponeuter. / gsudo cec
set ior urgenter, cudunt vtriuue prti ormti pur tomen cur u erot nuro
emiueutiori, t u ote / erotir otir eent tempor vcit or titori terum incommooqu
eque / orrebnt tenerfoute cura ma / ore eue et iom oti untur cedere
ofem tcntum urvnt prc vere, t u clorecent / ps mos / rorct olem cderetur qusue
/ m comuitonent in / icum re / tentem: nulu / ue utriusye portir / i / erteret / s uemn fga
suoset, stereo, cpertuntsng / tgon, puusutimuegam meditoriumn ituentu unor in so
cou / rator, qutenur ut tcerent ut uue u unm omer u penrenut, tur eum s
tunc erorer in tom diuti / coictut ione fortiores, fortiorer nomue ror tout vcr /.
cioe, qu / msfiml ferri commoit cqsrum turltimogr eto ntursti re yumere.
egi teraeo tertenter / uc: luc / gituut ouyyue mor?nter unte cdversriu cuevt: u.
ute decur Curouis ictoie ecrcto Louuoofugiente pricipe. Qui iicet itar vc.entioniu
ceenr recederet: tomen udu on penitus e / / erontuttse cost / ocit dnu frtiori
mtitudne celect iterun experiretur / ui frte i siiscceere poit, t uni figiente.
o ogesut perequutt, qena cogt ocorum nott cbscuritatesimt / etenti, gi ver oci: ne.
si co mcnibu stiusnt Vof: eor reinquente proolosepue cdte c boesto re o
fugic.
Tuc vioersus eti viti trensfu ium e p ed pernt nosererut iter
motorum caevero. No cute in noe oo diriut, se interi / r reuit, ssye oduno.
ter utecurorer ese poentl e xi b perstitr
nt. Iucesente vero m mqe, orum
gxsm stor i preiio cecidisse, uoru cecdere t pro tcvere, b uadvesoriorum
ue er / doi, est cviieem / eue: ter ticio: Et cnvr redunte
Londoniamque repetente, saniora sibi quaerunt consilia. Similiter at Angli suo cum principe sibi consulunt,
p.167
et super hoc ter c negeti. Di cvxiiiu puru: t . teter urvu? evtlte clip fs v:
ret remuneresfti, sum iam.Eonio uic teaa elo vcaest pgu, ctmms.
ciu ret: tsscyts t, uic vir ei ce / sfuit, rsurgeur i naedio git / over tricx
t et s: Licet ouuibus pene vobis iim invisus, quia bello ceiui: taproen si veftris ficderet
auimis dictio parere ei conslij victoriosiores effici mco consultuposetis, quiu
si cotius terrae, his viris resisteretis artuis. Satis enit Duuorem victorias expertus, frustra
nos renti omuino scio et obhoc me subtraxi a praelio, ut vobis postmodum prodessem
consslio non, ut vos aestimnti, perculsus timore aliquo. Dum enim scirem necesse esse
me fugere, quid stius fuitaut vulneratum aut sauum recedere Est procul dubio certa
victoria interduma fortiori hoste elabi fua cui uequit ressti pet area. Omues eoim.
qui adsumus, proh dolor fugimus. Sed ue bic casus vobis eveoiat ulcerius, dextcas Da.
uis demus, utipsos foederatos habeates fuget periculumque bellorum sc saltem decli.
uemus. Attamen boc aliter nequit fieri nisi divisione rogu ostri. Et telius esse iudi
co ut medietatem regni Rteuoster cum paece habeat, quam totuma pariter initus amittat.
Placuit sermo opstimatibus, et licet invitusus, c cetntur, c temm cuut Eov ovs electsue tenunoi, pre.
mittit oues Cvrois i ctrs Dur det cccpiut b er. Qur ati pri Ln vem.
ieter nte: rerperetorer er se / icontur: eptotum troiu e ve accdere cceft
e, uom uesserunt orsst rgtare. Discedete vero er pro cena pce cor vereto
ter eor / stt co / ect regs. Ernt emcnixe qptanterpro / era putit um ste / onr uti.
o utioe igatious. Ic ms, gge pocft / tato: Miserunt nos, imut, ad te. Raex.
Princeps noster. et procerum noitrorum multitudout consentias eis de pace datis nobis
dextris et obsidibus, a nobis indidem recipias cum regni medietate. Domiarem in boreali
parte cum quiete: e regione autem sit noster Eovovs iu finibus meridianae plag.
Huius rei gratia ad te sumus legati: tu vero bene facieus, placito counscenti. Alioquin l.
cet siuus semel et iterum a vobis bello deturbati adtuc taten maiori violentia roborabimur
vobiscum bellaturi. Qttur aex n teme reonit, seipsis cmer coium s yu.
stt, fices / tmou pacice coest, udet emm us, que uit: siorum daefecissent: nec erot
u o mcrietim speret ge emon pr ptri essent: igiorum quoqe quonqum
perplrim nter / cereturuerur eum n aptatout i protrr potiempter q eio
ent secm vretararet iuenetotur, eccte iteruc: Vestris, inquit fex, o Iuvenes.
legationibus consentio et uti dixiitis meda mibi libere erit regio. Sed tamen vectigal
etiam suae partis vester Rex, quicuuque ille fuerit, exercitui dabit mco, foc enim illi de.
beo, ideoque aliter pactum non laudo.
Fosoeat tuefirmato ober ccntu cb utroque parte sc exerciturslutur bedorum: ortunitate,
ovptt etu potitur puace, eruntmen Deus memor u ntiqu ri, scet one regu
in seips dvis du pernere tn petest, o sngo pt temtere Eovov edcit e corporeugs.
v mrtur imperi: neforte / uterquesseruieret, neter regnretscure, veg dotim cd.
ret meota coutentone. Defittus ortem regeus ter rego tumutursepuscro de tus du
tuque petrien poptuso, cu Deus ome guudium trilut cessio, uiur ve grotic enim Deus
serit dire nux deie patuit, uo univers regi ilico Cvroest rege esaegit: c cnte
oni cxcnime retitit, tuncontesuo i omuo / sddit.
Enco isrotine ditix mmrcbin regni Cvvro vir / trenuuscept nediiter Ducer
tecor d / et ue tenur cdeincevr regm mgerum pocie tent. Erot uduc primevo tete
oreurd tmen indictit pruenti poen, ne cntigt t eos, quor nteo Eovoo fe co feter
vlitere uderetgeret: eo, quor / utor sierat, otque teore bei in utraqe pertafre.
et ergiversotioe pendenter odo heret: o et mustor Pricip ucden de eccidee pre to
usod cojueret, lnter qu Eoxicvs, qu d deo / fgerat, cuv premu pro ls ipt ge ptle.
ret, ccf ocpro eu victori fecit: ex btrt. Qui dominum, inuit, tuum decepisti fraude.
mihine poteris fidelis esse Rependam tibi condigua prooemia: sed ea ne deinccps tibi
o placeat fallacia. Et Ex ieo uces eocatu: Huic, uit, quod debemus persolvito, videlicet.
ue nos decipiat, occidito. Ie vero ni morutu tpenemn etuiit, eique ictu vuido ccput cpu
t: t uc exempia dsc: t iites egu e fueer, x iees.
Onivs iteue rite fst, i ei futctsyu mis ciage, qutipe ft vsit i.
rere: xt uuento ex geite ret t per osr, fecetet, gitue
regus c per rler dsuvitr, ngul ex ererite: s ci uto, xs tanmgu
reeritur. Iveta est ve / ec imeriu e tcitas is pamu i Normotre
gue, tire iiu tis: eepetsi pr eiseerite ermu ejus temporjm
p.168
mulierum praestantissima, utpote Regina pfism, ttete egm ns. Prper ee igc uftum ptetelut
e p prcpue qu erat ora ex viicigente iei pene Cue edtcauerat.
i Fvge eorm Pripe. Qui t imorer: mittt pi cvua, rtt
b uiti, xtt: it tm eel pecatorit.Seuegat iu une onsom / fer, ii
it atret eo uum oteriur co / git / flm p / e vsr eet, er: f
Der ex teouum diet. Dutur enim ci li cdem eiii eise, iasr p
ter pree., sieit pi gui cnim proftura proriare. Pceit ergo g vede viri.
/ rno virgi picuit txt eg. Etsc Des gratis, tio B mie.
t toic rt / i Cuos. Lercv Ceii etetur etia naet putris c
it eca truneit per euor. Ltetr, xuum.Cucllio toiv tunto eg gem e ex, m
aeorv vero vutu putr, taemse recep / in om, re ier iiie perta vvr vixe
ee u / / cxtegutia euvto, foc erot d vtroe vemete ms enim te
ettt ecertit, iit tut tts ett go maritei ceocgo deicer ret
ii. Qui ti: djus c eserciiur ese pset v, ucosu ingetee eer tei
lc: ri r / / tute put cu puret pritu v crr vvrtateue urmi ncet t.
tc c tere lte / nte c dei non / ne toetriento i nrent
V uxi, i iet / esuotioetisue oitettr ur ixteucr, ruriti t
cut coserori: scise creditu et quont repent i urtisue lteti e ter exvrmst, magritudo
gaudij. Gaudebat enim Rex nobilissimis insperato se usum thalamis: haec autem hinc praestantissima
virtute conjugis, hinc etiam spe gratulabunda accendebatur futurae prolis. Inaestimabiliter quoque 20
eae guuedot eercitu per / communi / t / ruu cugeos viribur tt re otmo prdct
ettu. Quumpet ei potui dmti teio, eteue compures soge dunter vit, or etim
igu, eteruter eg regue tosteritot: cmu compustostere tetigoio, e i n
tot t / / e ex regotesti dmicn euceret cn umprinor puri vtere.
lt ne, arti paetrocinci grati imperioso ustruneo / mitteret: ro / ecto o irun, uena
lir itno iraot grutio, ui utiti p roltutisue quo irurrtruti.
St o uu must inoror: Ccu mogum in coniugatione tantorum dixi fuisse: multo autem
uiu iccept / oscule pro opportuutute, m uto siid, ovutoir cnte
gritia, lium peperit nilim egna, uy uterque porent intiua, ot u ut ito dcam. / gu
: Queret ectione: lior vero iberoe / iiurer rexerunt ormmu lum ic retientet.
s utpote fteu ereem reg, stue cdiei / tupiir uti mur et cutolicscro citt
e cptiot outque e: vocabsn uv / moo otienr ndicim tre virtutr, ecutem
uiem H x uecvuro, nomen putrr reserr cu odtometo, uiur etymesogio eutuc per.
urutur: pro / ecto ur uuntusve erit dnoscitr. Hx ot udem, velox vet fortis, uo utrumou-.
vtoue mo / ir / i i eo cnos etuut, inppe i omer teorur viror om vrrtu prt
teitt, er gtur eu rtuter emeraore: eueo.QQqprouter ne ongius prosto exoritem
spro npetoo / torue sqr ornem.
Apuo eie puero, e nosemo gtutr, poter uduc inomi fictoie ege, ove / egnum / e
rteisjectum / cromento evincit eumque poi / modum u otinem souorcon re Du.
vm cum eectir miitir st. Cu cutem fex Curo / ou imprim Dunorm etieret reges
mo, uque regnorum, ciicet Doxorc, n. Dritoie. Scorie, ereg, venicoto om.
co, sperater extitit, cus vero fmiicr fuctr eit ir Eccsciticis, ct t Ep / opi videretur
Coepiscopus, proro extone ttius reioMcci uque nen scrir id cexvioi / pro covietie
uniim evotioi Defbutsso puidor visstextcutopduno cvees:
eeroppret iuus eorume sequucer vtitiom eututem extiit cort. Eccesus exrxxit
oit: sceroter cserum gitotids mpiit: pucem c ntetemeonmdu idit:
vt d t iid Muroicun dc: poset extre celicamm c fsst:
Necte pluit tota, redeunt spectacula mane.
Divisum imperiumn cum Iovt Caesar habet.
Deo ommbur dir pacitu / ut, ioque qeie gendm es ddcerett glgextie, v.
peroine cottetut, u e Eceso uc e tater oi: ente, e ni ve.
o petir egeriteur cnimom uutdie denediaeit stoio, dr pe, lost Coiie egir omes
nxv co ce tislo gcuere orat xris, ereim: prinus erersen enim pert ut
tis iet enta itinere isevtordurn eero exbibt: t / uur ec steve comuia cols.
let nerodiex dificett colrs en: fateit vis eti vris per mim.
p.169
Nam quid singulis in locis fecerit sileo. idg: c ficeit f, roen, vt credtilicrofet u qe, iio e e.
uani fecerit u dcom pro exepis, u etiom oc me e vis vcor.
Ionessus Mecftenis, sseptus cm mogao nocetia, dx: dite iceet irce
verenti terom eu lens tertim enr otcymarem ito dces uo, teto ntentc.
Sentom expett / go, t vi oc perventum ett eettieu regirsco velet cl.
re citori: e quotienr prim puememto ocrymos ixit ocua qutienr id peftu venercie
pryio petct vedera quo dut itio: quvtienr preccbotur vtfi no cdgureturspem
cento / ne / ei tineti s porrigeutr utio n mediocrnec u oiiquo ccee
tu x morspio, ed ingenr uto est puleci etente in grene, quum s exu bur uton ip
io it, rgitor in motipotoico, itori cute ce dco: cumn vdse me nemenin eum oes
ogur Mooteionv circuise, uque cstore, icet egun preteri, c no mera doretcis
suo geret: Deie ot pouperer, uerentur eticm ip protius / snguatim omes, fet
l rificentieo Deno Cuon geito vd go vester verua, steicrente Bertie.
cisferent vest Cexxd. Pro i to tuntum egem mpetrute vuere in cee / tius / dito.
cu: ut vestri omi Convc Mocsnt orcnter orotomitur uotidun.
Discavr giter ger Prmciper huus Demim imitaori ctionec, qu ut vuceret / conre / umo.
biuct intmfma: ut oset odipisci cestic, iritet rgitu et terretrc, on ermfero
cbditu proprie condtiour, quod moriturus erot mo vrecturu qu: possut concupisci insecub.
buor dvtic, usec mequut morienr cufere viuven Deo snti eiur oc purtitur et boo.
tce: ne rte vcriti tueret omdur ios vrveret, muque eset qu etr onime oiquid toi
uit e / ccederet, quu in eur regnotrguus oeret, de eyur purcitote innretur, erum ocne
feretsti ccvit si pvter onum exempi rgtot, totiusue totuot reuiquit: qod ips
cdcDeo grutius. / eront, time polenter in regi oeronne, cus in vrt cdecore.
Trus tau ex potuom om et revers, inproprio ciquentier derotur omnitu te.
ue dst trcnst c Demim, reandur iporte dextero c ips Doino cuctore omum. Turb.
dontur oque eus t omner q oudert, mcxieque eju sso desereront: quorm moxim pors
cperet ei coi bc diiceret dti dpostio. Lugetut inc Euia eiu egino cum po.
vetiucuet puperer cum potentits / ebont pisco; Cerici cem Mocbs o unctio.
s, e qcntu gentur in / mn tontu etetr cet poltio, ti feot fic quo perd
ret: iiii grutulentr e eiur onimo, qum / scnt, ti / pelierunt corpu exaomme i iritum de.
dct insime tcnm in temo requue, ro eu trenst si febunt terrenie pro eiu irit
terveniont cum terrenr etiom cier ceici.Vt eiusono crescot cotdie oremur Deu intent e. E
quia hoc promeruit sui bonitate, cotidie clamemus, ANIMA CNUTONIS REQUIESCAT
IN PACE, AMEN.
M o r u o cnutoe ege focequespustein Mousteio in fomesnti Petri cvtructo.
do egino E so remont in reo, dlens de dminis mte umra soicto pre
uiou cdentic. Numoue uur corm H rum oe c u osciscet quem puoter egem Dunorem
stittso morubutur in rego: do o in Normme tur unutem trdt cu pri
uo / so egeent Ro se a r o, fictmest, t quicdem nglorum pietutem eg / um ceu.
o d cbti muent regum / um eccorore, que oruore reqentet xierfor insignis Reginae
En, eugenter / i ege uencdm H at o u, qui esse / fiumfics stimnctine serit
cusoa eusemeg nutor cencubine. Primorun vero osertio eunem Hurum perbbes
ftu u / e / breptu puortenienti cnciie impostu cutem ccmere anguenti cencine, uo verc
ciur cred potet. Qui eetu. / etuesj: fturi, uvvct moxrcliepicoum EEoru vru o
virte spienti pyr ditu: imperotque rut s benedi in egem, stique trud cum coron regose
s ctod cs cepttrm, i cb eoem, qao cet clio n fu erut, in / ime reg oliu.
onegotrciepscqpu, suureurund csten, nemnem cot i ege tis Eue egivoemd)
uure ve denedcere. Ros meae fidei Cuo commist, his fidem debeo et his
fidelitaten servabo. Sceptrum et coronam iacro altari impono. et hoc tibi nec denego
o uec trado: sed Episcopis omuibus, ne quis eorum ea tollattibive tradat, teve benedicat.
Apoftolica auctoritate interdico. Tu vero um praesumis, quod Deo mensaeque eus commif.
iuvadito. Qu sr geretuo / verteret igradcr, sutetuut inas, itpecit. Een.
t ero mi ots: dsut queim irpulc ec vclut r ce nec vueritu.
Tne deerata cbscet. Eptisulem beedctiorem uo frevit, t nselu psm er.
eedie, tenu etiemcversfugeret Ciiitat egioe, enue d u Eeclefuem
Cbiftico mre Mism oudre sdntrorent: ips ctsa cu vecncdu cuxic ites
cir vii rebsse occevitu tctu ccline poset qu odvit.Qu, ngi vi: ter etue.
p.170
s uia cti geelegeraent dur erurt ccen isu dsent b fi ge
niteus ee. Deeas cute egino E m a tocite exite re xpecedt clquetiPersi.
cta uxiiu D e i code exoudut, t ie clm uuo nondu posm cuetut ege nos
liedotusd ut i nceret nemne permttebotur, e ie cs iq excogtoto cois.
notor mie u voet ntercere: utsc securu dencepr in pteccotr vrenr pset renore, enx.
tome nulumin doc oo efectm coperet, froudentorum oo cutu, oc quo norruens
cdineiret. MNuu so reperto fect Lpitoo in pers egne ur eiuse, qes i ex.
tio moatontur, compouere cuyu etiom exempr no pget nbseere.
E a tautum uomine Regina tilijs E u vvn rum o o et A ur n i o o maternua impertit
salutamiua. Dum domini nostri Regis obitum leparatim plaugimus filij cariss, o
mi dumque diatim magis magisque regno haereditatis vestrae privamini: miror quid
captetis consilij dum sciatis iutermisuionis vestrae dilatione, invasoris vestri imperij
feri cotidie soliditatem. Is enim incessanter vicos et urbes circuit et sibi amicos Prin.
cipes muneribus, miuis. et precibus facit. Sed unum e vobis super se mallent reguare.
quam istius, qui non eis imptirat teueri ditione, nde, rogo, unus vestrum ad me ve.
lociter et private veuiat: ut salubre a me consilium accipiat. et sciat quo pacto hoc uego
tium quod volo fieri debeat. Per prae sentem quoque internuotium quid super his facturi
estis remandate. Valete, cordis mei viscera.
H ficueus H a oi yrann compsto, regir oduescetu est drect per pele.
ce cursore, eisue ex puorte matr gore obato t / oorifsce c e t muuuu genetricuscepto, s
Legut lo q / ue / c., pro oor: mimrfstuti cred, inco / ulte remondont genitrici uuu es.
ru u eom esse venturum, conitituuntque ei dem tempu ocum, egre / ito egutom
itimunt De / ininc, it reo / a reditsunt cuveitu nobili / im, finc iii prltosce.
tur eu etum (e eo ficerent u anenerunt det nmentum, totuto gtur de.
A t t n i o u s mor ut scudnute frutre esegits comtones: orritienr ite fnd
vvet in fuer. SQuo pausulum c Msorchione B n u o u o morotus co eo rogotus i.
um prtemu mi / iti / ecum dceret propter inidus ostium, ed tontm Bononien / st pucar os
mit / ces ptupoitur more tronretcvit, t u utto vemt contiguu, ox c oversers
et guit. Qu occrrenter vuletut eu ggred, setutim ie gnoscenc / u / it naver ittere uo
repeiiti, ii cutem oscendn in / totione motren ptorodot cdre: stmunrs oem inidoro
peem ev / s / e.Veru u uom ert proximur ii come / O o o vi us et vusfatus t
eun ii / / uceit / e usue / t mo ier cuscromenti rmctioe. Et cnr eu Le.
doui induvxit eu n viss i L o E F o o i nuncupuoto tnitique mter eyus vceno d.
deos, ecevose / sngu dxit per otio puuc resittr cum / uvene uu e / urseritio deerent i.
tere. Et sorgt / r eit er ucter citori c poco: ipe oso recg / it oitio mue redtu.
tur t oio / o / erviret cum deit / onorcetic, e potquom mnducceront bderunt e.
ctor, uttote / faei deter ceerot ecce compicer a Lu r ifndm tyro ose
su opitio vvodut ormo tucentu vroru frtt tolsut t eor mnicr ferrer cem.
peou rctnt t ut crucientur in crtimsruot. Mone cutemoo uddcuntur insutes in
medo t o uiti d / mutusceeros, om oiu exormat tict: ue pot tergu mumur, q
t roci / m trit / t coruscitu: uutu eticm us est t enim porcerent u / i quesrr.
cimc oserret, unc tortorer intor ordotim edere ecerunt tsraque er iutoute iius
interfectorv Tbee gior exempio u st, quu ecimovit prim innocenter muto / mitiu, se
em expqgoni / / imu, cbritcnum novem pepercit occ cimo, t profni / t. / f / s.mique
Cbrt / u tonorum Csticnorum noven perimerunt ecimo dmiso, sse cet pgonur ni.
ticnor trucitret potuo tomen in compo eur nexiurno inretitor ecor ust t oross.
ites, t cet none Critcni, tu tomen pogn / nceolarumstru itius non m
venter ferocs cotenotor mctuont t ser, de uusodi tortorer ccnitur detenorer e oio icutscu,
u non ti viosenti sem froudv / r ii tot miutu one / to domov.
rut corera. Qusdam t cdtu et pterimebcnt usdom veserituti mocipubcnt, o
or ceco cuidne copti vendmt, mulor enim orctor vncd oiori irsou reservctuut.
e dvia rotio non efut iocentib in tunto dcrimne constentitus: uo muto ip vmu
us ex c ene erient ceitufe cnicuo dom vet mamcoru compedus
ccur.
Ex c o uo it ogonet sccnti trascurmu. / iperet ut e Pcgrio / si.
icet A r i o t mrryiu orronsriem ocuio cevemu: neforte / guati oua.
u e cctat, pertriere vexnit uiique precipu me egine orem tipicem.
p.171
Qire, ogo te v, e reres ompur qun fot, qu tii percendrevte r ru. Po.
t enim mt dci en to percereu ori. Et uppe m do cior metium vcee ve
uire vten diefi / fi, ceutar et git regurercems i itio edxttusue iis
H e t i d rdite piu irris et iqtmo: cdeind emptiurer entur, l
cd si / end ven cet. Qu udcer confituti creer iiii ee oi trique u
ctenptem pimmer. Qupostqum porant perficere o iisper docio pemur ui te.
nm tenerent io erser petus, su per crua ut scfts i iferret pexo.
Quio i dore etineor M ipnent trext codn d res ue uuen p e
dectis. Evudam ergo evur tte ccntot muerioenpue du rty / fnerenus
o peritgu. Nue et cv impr tentu, efes etiam nmiur ipimt e occisir. Qu neca
perfecta, relinquunt corpus exanime, quod fideles Christi, Monachi scilicet ejusdem insulae Heli
rapientes, sepelierunt honorifice. In loco autem sepulchri ejus multa fiunt oracula, ut quidam ajunt,
u etioms c viisepisme dcet. Et, erito center enim fut mortyrixuotur ideuqu
gu et ut per eum ocentiuon exerceotu irtus. Cucent gitur Emm egino de tcnto
ntercesce uo quem qudm terr dut iim unt budet n coer potroum.
A ega tuntisceerr novtate percuss uifoto epust mente cosderot tocitd, ms
git eiu dters buc illcue vrapitur se onpiiur tont ped creere cunctuotun: upe
us peremti i incnscbite cutu mrore veru multo umpiiur ex eusem consototr
cert reque, fic dpc t dinur angeduotr ccuo, ner videlicetfu seubidi
etitii tu ver requs vite duitetisue ceti. Seftost ic b uiibet cla.
ut quem eor duusce p dem oeromqe reit. Ctr edcem nece reftutot:
u si fuc proitione necote fum tema reuie fi nilate tubutd qo etr:
dm taii reosoe censeo vtenm: uoium perscutor Cbicn relgio / feue cdeset.
nen vit dmenre feret, ceteru eficrio execrce c ortobx tdeetur.
ciione terre impen tufm mtremo vit peretur: neque p emo t turte
omin onesfu exitur aderetur. Hec nuo unte ocuur enenr i cutenticum Do.
ic exortatior preceptom fter cenducitie censenr quo vilicet eec mst Quoniam
fi persecuti vos fuerint in una civitate fugite in alia: pros cas proer str beitcs
rei dgnitotr csrcde eetu, tende grutispemni reeftur cofio / et vtio
tr. Exteruo otioer peteresti tiie redt quouo rutienee teus percit. Tmen
us petit non externsi experto et re u t inr ccus ccsr te ecentime.
gitr pre re tque tempere qumpsuimu puteifr ptimcten cengregut r prsentitu
secreto cordis enucleot, quitus etiem to cin pduto nss commeotu cutu eo.
n cyporutur exiuio, stoque proper tibu trenrfretans cquum / futioi buu lgi
ccsteo Brugges dtuntis cqppuicont. Hec cutelu Freu coi initur, qud tu
frequenti negototorum, tu untio omu qu primu mertues cunt fossmm odetur,
fic equdem Muorcoe ise Penci B t o u i v o mg iitim Prncp
fuio, eusue congeA r n n qu interpetotr vusis frcncerum eg. Ro p.
s e i egin o vs r r i efiio orisce vti dgux erot, recipitur, qu.
dus eticm x predcto oppido dmu regusst cptas eiem egine trtt: eterum osmue.
niguem fertur. Que portin i cungretiorum ctieescipt perisuess n indigere uocem.
vo oifent.
I tcnto igitur tsto / ecritute, legutot s o ittit Ep u o o pstulotu ne vers
pigritorete vermre. Qub ie cboudenr euun constendt e e atren sque pervet. Se
e cic dta et mu quend, iiut mutr tur ecdcet misercri: Sed muo mx pt
ion cum ngc optter tn e feceni urond, qu ver tcobot foee
xidiu expetenm. H itogest E o ua x o us ercuem rereite nen egi
e uesti fret qgend etim nuuc cftutur. Pot ciur redtui, nciur H x o c u.
r o ifio suo egut, qu tunc tempon regimen Du vbrinent, per ur ier nvio
tutem operit t d venire quntociu motet pett: tur er t tunti celer
ce prim oiu menr u intoiercb btus dle i cosuendo tiscit, rdut eim c.
mo frotr inirics vtun re im etom vutrr eutiom puorere. Hine utrue rei revies
uv mxus potest novu msituque puorut urum noee vt quodom vonr
cutu colocot: ui inter dfo cpio pugnondisu eticm necesitus repugnand cccic.
ve prefio ovetoret: Ceten tnon opi cem nceus comutcntibur otrem pctur
u no ms dlo cnxietote ftigucut. Dum igitr propero crsi iet
od certeti ucss re redunt veretiumspora ve scend fltibu etteeus
p.172
mar facer uon certossmper otote otuum itna cetur c ifa:
repent fda tenestus ventom nubiumque tergo gsoerotur pontierficie mseroe
entus ctr turbut, stoue uo in tom otro negotioslet feri ncor e prorr t
ore qgutr fn. Que res tomets tum i ferit importua tomen on csqe De ut
cvnct d / / entr es / e creditur uto ut ptstodum re procot eventu ed omum: pcde
queti soi ceentitur, om pstero ote, eoem Ha x o s o u o E in tratu quece
te dtmitu quam otendtur so qu eu coforton censosanrfrt udet esse onimo.
Hortotur preterea ne incoepto de / steret qu pocoru derum intero inivstus reg
ims H a n L o ussclicet ocuderet c regu putnir vnitu oritumsti sto ered
ust / moscceore incolue vredret, giaur gituroicotor tobu inicic certift Deo s
potent: tont nsotior caugruti reddt: smuqueuura nuater tut, u
si memorato visso predxerat, eque morr ro pcto, ouque tempteitotesta proer
ctitusnus pudt veum: cquesecuuo us cur Brugenms / se cppiicuit trtu. Hic
ncorr rusue odu nuts qui ecrservorent exptet rectos vio cu deecti o o.
itium drgit mutr. Qul ego mror qu / que titi in eiu cventu ferit eorto, muo
tii nqum explicuvit pagio. Dolo uu mocus udebatur, d in vuit eu acem perempt
fruetr mter com mgiottone contempioretur: temgcuio mag guudetut nuyerstitem
sastu uesesi iot, de viscer dvi miericodescetut reicere, cum noum t
futraretursolmine. Nec omgo post filio cum mutre mrnte c meorat isou prons expectute
muc deto ferenter nuci cdemtont qu viecet H rum n o n nortu tn, o
ciont: u etim refentgcor e Principes noe cversorie mutimouitioitus
coetori. Ve tegmum / eretorio ure / s citum / o edetur / eetere se gntot, eoru
ue / asuti / uxton medum consere.
H rs forecuto / terque muti repetere totut oros cvt: regn, uyuur re oma vt pop.
rer mpuit ourer mox cuntto oore tu compen ceeres.Doett enim dtes eu recessone
cuu / emper cmbi fedcntur cosocutioe. Doleont poperer eiur rece / tone cur
dutir orgit io: tur et egetatt efensontur onere. Doebuont tdu c oroos, uor i ex.
toturscro te bptismat no modc dtcverot. Qutu igitur nc oubu efserm nesio.
u itidem mqum cdft reascentitus in bristo. Hic eue potet luande c totuo oimo
ceetrnca. Qu pro / ingus eiur teneficct porem serere pniur me tempus qum rem cred
erere, de sriem nostu cuti propero redire.
D u egn ique qus reditu qptoratu, ome tur pinct gemutuque confditur o.
er dextre ceo ottollecntr ifense, rednt gitur se dceere ilom qum toto ciii te
pore vt ciem vidtrem. Nuii etu roovr foito nuii paueru i uouiet oneroso: c.
er gtur otoeum mtre putare cunctussecum exteru vetere veise dccre regee?
ie toto psngetotur itoresc omni pirudutu popuo qtnute. Licet ei yuodmod cogou.
rent prstrod repetere dmtotr on tomnen eom mtroscc dmttere poteront oculir.
Tnem vincit omor ptne t oius vriti oscuts ei e co ve, cm / fossusyudtu
petit re nos cque mgno cbrymr utrimuefu uertote, gitur Pripesx.
gci parm preveiefentes egotione, nteum i trenfretcretur oluist fict opti, o
um fictu rati ut eg egiequesotificerent, s eotor eo cdnu nationisderent.
H ficrecnuto cum mctre certur fft c trunsoim dttorr tonde portum cttus, cvfts
incol yusem terre goriosse recipit: scue deni mueen, groti vegumsi ebitum red.
tur, fr ito perofh emts i puc tranultute coxpost fterno correptu co.
ve ncior ittit E o u a n o u rgu ut veienrsecm cbtineret regum. Qu fratr
oi ede tgcus porter cebitv uter omoue i regn percti comvo us
ite terceente utetr, ic fr tudetr regi, dc iiolbie tetfe mater f.
temue no: Hc il o prttit u uncnier i dmo cbtoreccit le s us
Cn s s Dr ous: isritate manenti immrce / ie oret imperu.
p.173
CANUTUS REX LXV,
cognomento DURUS.
MORTVO Canuto Magno, filius eius Harde-Canutus qui jam aliquandiu vivo patre
Daniae praefuerat, summo Ordinum omnium consensu in regnum succedit. Sceptro
potitus, seposita paulisper Angliae cura, ante omnia Norvagiam, cui, ut dictum, filius
Olai Magnus e Moschovia redux imminebat, Daniae adjungere omniaque nexu firmiore
di sponere constituit. Nec enim levius Norvagorum defectione, quau pate roi fati ruo
nore perculsus, uibil non agendum existimav it, quo in fide suos retineret. Sed id majoris
coliminis cun re ipi experiretur, init cunm Maguo pactum, ut uter corum superesset.
reguuu utrumque solus possideret. Adeo enin, quod Saxo addit.Dauiam Norvagianque
uuius esse regiuinis affectabat, ut alteram alteri subiici, quau utramque separatim regnum
gerere praeoptaret, patriaeque exteros imperitare, quam patriam sine exteris imperium
geere mallet.
Iuterea apud Anglos regui primores concilium de rege circeando coegeraut, in quo Ha.
radu quen pater ad bellum Normanuicuu proficisceus insulae praefecerat plurium
suffragijs, morante in Dani diutius Canuto, regem pronunciant. Alij tradunt: ita inter
ucrumque diviium reguum ut Thamesis luvius fratribus regni fnes hercisceretur: Bo.
o realis ab eo fluvio pars Haraldo australis Hardecanuto cederet: sed in Daniam prof
ciscente Canuto, totius Augliae regem proclamatum Raraldum. Emmae superius Eucomiastes
cui, ut temporum horum aequal, potissimum fides debetur solum aralduu
praeteritis Emmae liberis, electum quidem a plebe memorat, sed cui Eltnothus archiepis.
copusviventibus Emmae liberi, utpote sibi a agno Cauuto praecipue commeundatis re.
gui diadema conferre aut alum quempiam praeter ipsos, in regenm iuuogere haud quaquan
voluerit. Verum Haraldus inu regnum, uoo vtro mores patris succedens statim ut
regium titulum populi slolius suffragio adeptus est, imperium exercere violenutius iustitit.
Inter primos Eumam uovercam proscripiit et ci vium alios aut de spexit aut vi aut trau.
dibus oppressit. Alphredum Eiuae reginu filium quam dolole ad se evocatum circum.
venerit, ac tandem adjuvante Cod vino, miserri me emori adegerit, superius pro parte es
Emmae Elogio potuit iotelligi. Emma autemu regiua, regno exacta, in Flandris apud Co
uitem Balduinum receptum inveuit.
Sed ipse erinde taraldus, post annum quam reguare coeperat circiter tertium e vita
deuigraus, anno scilicet salutis humana millesimo quad ragesumo, ipia imperij brevitate
famae suae consuluit. Ejus ita solum Saxo meutionem ini icit, quasi is viveote adhuc et per.
egre in cxpeditione Normanuica agente Cauuto Magno, apud Anglos fato suo functus
Et: Cum Angliae ultra biennium pot Canuti Magui excessum praefuerit quod ex Em.
mae superius posito Encemiast diserte fuit mutelligere. et alij quoque tradunt. et ipum jam
modo memioimus. Canutus vero Durus paulo ante ciusdem obitum, instruct cum classe
o Brugas in Flandriaum ad Emmam matrem protectus ibi de rebus Haraldi ac morte taudem
ejusdem certior redditur. Atque inde ecx Angliam missi confestim ad eum legati, qui
ips ut haeredi legitimo, regnum delatum significaut, ltaque habito suorum delectu clas.
seque parat Auglam petit: ac tox Londinum ingressus animisque lubentibus exceptus
omuium votis Rex declaratur. Factus Rex iuitium regnandi a vindicta fecit. Miemor
euim iniuriae, sibi pariter ac Emmae matri illatae Haraldi cadaver, quod apud Ve stmona.
fterienses pauis ante diebus sepulturae tmandatum fuerat exhumari ac capite truncato in
Thamesinjubet proici. Inde Emmat, quae adhuc apud Flandros agebat, in regnum revocat:
Eyusque quamprimum in Angliam redijt, consilio perplurimum est usus: senti et
Codvinui Cantij Comitis. Hic Codvinus cum se, regoante Haraldo severius nonnulla
o in liberos praesertim Ethel redi (quorum Alphredum exccatun ac carceri mancipatun
mori adegerat) perpetrasse nou iguoraret, donis sibi demereri Canutum ciusque favorem
aucupari ituduit. Iuter alia, quibus regem iu Angliam adventantem muueratus est Vi.
gorniensi praesertim recensetur singulari ingenio magnisque itmpendijs fabrefacta trire.
iuis, cuius crat prora inaurata, vehens praeter armamenta ceterumque navalen apparatum
milites prae sidianios octuaginta: quorun quique lorica triplici iudutus aureas armillas bra
chijs ostentabat, uncias sedecim pendentes cassides, quas quisq habebat, sparslto quoque
erant auro argentoque variegatae, sicuti et capuli gladiorum, qui lumbis adhaerebant.
p.174
Pendebantque de humeris sinistris Danicae secures, auro similiter argeutoque redimite
uudique: Quique siniftra gestabantur clype, cfavos praeferebat atque umbones eundem
in modum pretiose exoruatos: indextris lanceae crant, quas Auglitegor dicebant.
Anno post haec millesimo quadragesimo primo, imperato in usum classiariorum ingenti
vectigali, eoque paulo ioclementius exactohaud parum fibi Canutus odii concil
vit. Veoitque eodem auno e Normannia Eduardus salutatum regem frottem ac namum
Emtamu: paucisque diebus moratus, uude vtucrat, mature rediit. Suut qui voluntij ussu
regis cuu Eduardo atque is, quos secum adduxerat, fuisse inhumanius aftum. et ipsu
Eduardum gre evasisse. Sed tradunt plures peramanter a Canuto acceptum fratrenquod
et vero propius habeodum praesertim cum Emmam on modo praesenteo, sed m
consiiorum suorum, ut diximus, participem Canutus haberet: ut taceam indoleon ipius
omuiuq confessione mitem et ad beuigutatis officia fuisse propenfssimam. Vite eus
fnis talis memoratur. Invitatus a viro principe Osgodo, qui filiam suamComit Danico
ooi Pruden dicto elocabat, ut nuptiarum interesset solenoibus, agensque bilaius incer
ipsa vina rosasque concidit atque exspiravit, haud siune veneni suspicionc, bienunio post.
quam regno potitus tuisset ut reterunt atque uno fere ore etiam superionbus a nobis relatis
consona testautur Aunales Auglici. Scriptores tamen domestici. et Saxo precipue
Cramtmaticus, cui fides nequaquam est abroganuda, temporun horun historiam lonuge aliter
digerunt. Tradit enim Saxo Haraldumviv ente adhuc Maguo Canuto, vita functumn:
eique io Augli praefecturam suffectum Suenonem Estritium: adeo ut araldum nun ao
quau reguasse sed Canutum contiuuo post obitum patris in reguum successisse velit:
Eundemque e Daniam in Angliam profectum, cuu operam atque industris Sueuonis praetfe.
cti omuia tuta otfeudisset imupertisse imperium Eduardo tratri ex Ethelredo et Emm
progenito: idque non tam quia fraternum in illo atfectum magnopere percoleret, sed ut.
regni parte concessa totum appetere prohiberet: Atque inde bieonio post defuncto
Cauuto.Sueuonem, relictis in Angliam praesdijs, redijsse in Daniam repetitumo avitum regnum,
quod jam Magnus Olai Filius, Norvagiae Rex, foederis cum Canuto percussi jure
sibi vindicarat. Quamvis Adamus Bremensis innuere videatur, statim a Canuti in Angliam
trajectione occupatam a Maguo Dauiaun eique exturbando cum classe submissum
Canuto Suenonem sed a Maguo luperatum in Atuglian remeasse: ac tun demum defunctum
comperisse Canutun: atque ita cum Eduardo nec uon Codvino affnitate sibi
uoctis init de insulae parte retinenda portione, in Daniam denuo ad Magnuunn oppu.
gpuandum e regressum. Ita fere illi. Addunt autem anuales axonici.Sucuonem dum
eutidem cum classe ac milite initructo in Angliam uavigat, sive sponte sive tempestate
Coactum in Albis ostia detlexisse ibique in terram expositos classarios forte fortuna. et
ore militum. Hadeleriat, qu ostio est proxima, depopulatos: ldque auimad vertentes.
qui tum forte ex satellitio episcopi Bremensis ibideu aderant, bomines militares, raptim
ollectum colonorum uanu.et pro tempore armata, in praedam tacutes duxisse commissaque
tumultuaria pugua, ac cae sis aliquot, ipsum Sueuonem captivum cepisse: Sicque
aetos et quasi triumphantes Bremam ubi tunc archiepiscopus Bexelinus, cognouento
Alebrandus erat, vinctum perduxisse Lpiscopum anutem, ubi coram se consistentem
spexi sset, commi seratum fortuuau regiam laxari vinculis et benigue haberi cumj ussisse:
mulque humanssimis ipsum verbis atatum honore et douis insgnibus affectum paulo
ost dimisisse: Eoque facto toti illi Sanxonum marit imae orae haud male consuluisse Be.
elinums Quod Sueno regnum postmodum adeptus beneficij illius oequaquam improemnor,
pacem non tantum cum ipso, sed et ceteris Certmauiae priucipibus prolixe colue.
it. His uon abs re erit adderequae bhabet in historiam su ut vocat, gentis Danorum Rex
Ericus. Nam ad hoec tempora ubi devcuit, ita deo rege Canuto Duro Haraldoque cus fre
re et Sue none loquitur. Harald vero quatuor tantun anunis regnavit in Anglia et mortuus
est. Cujus regnum Hardeknud rex suscepit. Suen vero quinque annis in Norvagia 50
regnans obijt. Cujus regnum accepit Magnus filius sancti Olai. Quod audiens Hardeknud,
cum Anglis et Danis Norvegiam intravit, ed per amicos reconciliati sunt, Magnus
et trdecunud tali pacto, quod qui diucius viveret superftes regnum defuncti acciperet.
te ardelaud reguavit super Daniam.Sueciam.Slaviam et Auglian. Qui praeter quo
idianatu familiam suam vi millia armatorun continue tenuit. Qi cura tlongis naviu
ad domandum regua aeftate discurrebant hieme veto in castris manebant quibus
quasi religiosis leges et statuta praescribebat honestatis: unde tempore suo super omnes
p.175
reges mundi terribilis et laudabilis exstitit. Transivit etiam cum imperatore in Italiam
ad domandum uariones exters. Obijt auten in Angli. Hnic successit Suen Estretb.
scilicet filius sororis Camelenud. Qubus ex verbis culus superioribus non tautum.
sed et sequentibus accedat, mouendum modo, posteriora illa de legibus et ftatutis militi
atis, deque laude, qu tenporum suorumeges omnes supergressus Canucus formidutilis
ubivis exstiterit., ac dennm quod cum Inperatore in Italiam craufierit ca uou Canuto
Duro, sed parenti eus Canuto, ago conecenie fgula, ex memoratis superius facile
intelligi: adeout huc perperam irrepsisse.et loco non suo posita esse dubium non sit.
Eodem boc ten pore denuo irruptio ac uomen auditum piratarum, quos supra ad au.
num cot, xxxvii a pixidibus. Dauice Ssce dictissmnnor diximus appe llatos. Hi maguo
ausu ac multis cum copijs Visurgis alveum ingress omnia circumquaq igue ac ferro
divexaruut. Sed tandem ad naes opimis ouusti spolijs cum reditum pararent circa Avonen
remora ipfs inecta. Iudigeuae enim ac uobiles eius loci alique vicini convo.
cato prepropere milite rmas imam eorum partem aut trucidarunt aut turpem in fugan
conpulerunt. Horum quoque Crantius mentio nen injecit, sed minus accurate dun
hos et priores illos temporibus uon distinctisunos eosdemque facit.
Porro Canutojuxta parentem suun Magnum Canutum in Ecclesia Viutoniensi re.
gium in morem funerato Rex Anglis electus est ac renuuciatus Eduardus opera ac stu.
dio maxime Codvini Comitis: Qui occafioni intentus. etjam aute per scelus sublato
eyus fratre Alfredo, hoc potissitmum agebat, ut aut sibi aut liberis suis ad regni solium viam
boc pacto muuiret. Nam Eduardus cum vir esset mitis ac miuime sagacis ingeni, ab.
horrens a bellis ac caedibus adeo ut etiau exul dicere soleret, malle se vitam perpetuo
privatam agere, quam caede et strage mortalium ad regnum evehi: ideoque sperabat
Codviuus tacilt se eum, qui rerum gerendarum esset nescius, aut compositurum suum a
uutum, aut data aliquando occasoue subversurum. Itaque postquam se apud Eduardum
de nece fratris purgasset: enie elaboravit ut Editha filia sua, sulcepta ex Thyra non Ca.
uuti, ut perperam tradunt scriptores Anglici sed sorore lphonis, qui Canuti Magni, ut
emoravimus, geormuanam duxerat, ei nuptui cederetur. Qiod et contigit. Eaq re fre.
tus contiuuo Eduardu ad versus Emmanm matrem concitavit allatis causis atque accusatiomibus
parti frivolis partim confictis Quod uimmrum.Canuto, patriae hosti nupsis.
set, quodque fios extorres parum aut uihil promovisset ac demque quod rumor ferret
cau etian proprijs filijs necem maohinatam. Atque ita foemina inuocenti fsima bonis
omubus.et maxime auro. / argento, monilibus aliaque supellectile pretiosa, impulsore praesertui
Codvino non modo exuta sed et mtraVmtoniae septa ut subssteret nec pedem
eo loco efferret severe commonita astrictaque. Fatalem habuit annum, qui fuit mille.
simus quadrage si mus tertius, tenrici Imperatoris conjux Cuuildis Auguita. Canuti Ma.
gui. / de quo dictum, filia, huius de quo agimus. Duri soror germaua, utpore Emmam geuita.
bijt vero Brugis apud consanguineum suum Balduinum Pium Fland riae Comitem ad
quemut ante relatum, post di vortium cum marito confugerat xii Cal. Septemb, quo
dic solenniter hoditque funt auniversariae eus exequiae. Sepulturam osteutat aedes divi
Donatiaui, uxta oitium templi boreale, ubi suam adhuc tempestate visam refert Meicrus:
rerum Flandricarum accuratus author, i maginem beatae Mariae, monumeuto ejus super.
impositam, addeus uec Malmeiburieusem nec Polydorum iu rebus Aoglieueque ctiam
Cuspinianum aliosque, qui ejus, utpote Caesaris Hemici conjugis, mentionem faciuut uspiam
memiuisse, quo post di vortium devenerit: aut ubi postremum defmcta sepulturam
acceperit: ut et ante allatis eiusdem Meieri verbs ioeciuus.
Eodem circiter tempore, qui fun anuus Chriti tillesuus quadrageftus quartus il.
lstris matrona alia.Cunilda etiam nomine, regis irthgorm ex sorore Canuti fia modo
id recte annotatum a chronologis. Comitum Haquini atque inde Haroldi relicta vidua.
cum filio utroque Hemmingo et Turchillo retegata ex Auglia in Flandriam concefsit.
Cumque abquandiu Brugis fusset commorata taudem in Daniam profecta est. Apud
Cimbros (hodie Iutenses dicimus) ecclesiae Ripenfs episcopus Othiulxarus, quem iuuio.
rem appellant, mortem obit. Hujus iu plerasque eusdem dioeceseos ecclefas singulare
studium ac munificentia plurium celebratur. Ei successt fhiusChristiauus uomine. Iu
locum vero Regneri Fionenfis episcopi de quo ante memoratum surrogatus ab Adel.
berto archiepiscopo tamburgenfEdbertus: quem voluut a praedonibus ad Christi fidem
conversum inhabitasse primitus insulam Farae, nunc Hiflegerlandam nuncupatam,
p.176
atque ibi coenobium condidisse. In vita S. Wilhadi eadem haec insula Foetislandia dicta,
ac sita memoratur inter Daniam ac Frisiam. Edbertus postquam esset ut dictun.
amburgi iuauguratus, una cum Vilhelo Sialandiae episcopo in Daniam redijt.
Qui deinde secutus est, anno millesimo quadragesmo quinto, instructissmam clssem
consittere Sandvici ac locis illis praesidere adversus Maguum Norvagiae Regem, hoftili.
ter iu Angluiam ad ventare parantem curavit Eduardus. Sed haec Magoi Auglicana expeditio
inhibita bello, quod ili confestim Daunorum rex Sueno facessijt.
MA v s R E x v.
cognomcnto B o vs.
D s r ov i increbuisset Canutum vitam functum statim Olai filius Norvagiae res
Maguus Dauiam ex pactione cum Canuto init ac procerum regni consensu firma.
tam, sibi uture debitam / accepit. Sed Sueno ex sorore ut indicavimus. Canuti Magui ge
nitus, solus se Magui conatibus obiecit, tretus non tam amicorum prae sidijs quam sua vir.
tute et natalibus, quibus id, quod poscebat, onui ratione deberi existimabat. Itaque de
Anglia securus, quam sibi fhdam atque integrau mansuram Eduardi ac Codviui promis.
sis tum et propris, quas ibi passim collocarat, militaribus copijs confisus, ad Daniam
Magno repetendanm omnes omuino cogitationes ac vires contulit. Sed Haraldus Cod, s
viui filius, cuius arbitrio se totum Eduardus permiserat Suenouis discessu laetatus aliud
consilium inijt. Nam Danicum praesidium, quod in Auglia Sueuo certis locis disposue.
rat maguificis convi vij apparatibus per obstquij simulationem exceptum ubi mero ac
somuo sopitum noctu intellexisset, immissis per iniidias percussoribus, trucidari univer.
sum curavit. Eaque nox ex iguo temporis uomento vetustam Dauorum dominationem
ac lougo multoque maiorum sudore ac sauguine partum imperium ita pessuudedit, ut vix
uuquam Danos exinde fortuna respexerit, taraldus vero sese deinceps poteutiam uundi.
quaque muniens ac rerum admini strationem gerens inane maiestatis uomen Eduardo
relinquebat. Nec ijs conteutus, tandem etiam eo cupiditati traena laxavit ut rege vix
vita functo, aut, ut Saxoni placet, per scelus necato ipsan quoque regis nuucupatonem s
atque insiguia in sese transtulerit. Sed haec postea fuere. Sueno interea belli fortuuam
cuu Maguo experiri volens, sed videns vires sibi ac copias perquam esse tenues, uequa.
quam e rej udicavit exigua cum manu ad versus multitudiuem confligere. Itaque misit
in Augliam ad Eduardum legatos ut classe et exercitu ad se transcuisso, suppetias ferret.
Sed Codviuus aut eius filius haraldus super eo rogati sententiai cuu naves tantum
quinquaginta parari posse, atque eas sufEcere dicerent: alijque ex consiliarijs etian pauci.
ores mnittendas deceruerent, variantibus suffragi, nihil auxilij submissum est. Igitur Ma.
gnuo plenis adversus Suenonem copijs ad ventante Sueuo primum maritima cum eo pugua
congressus, atque inde terrestri militia rem agens, sed victus utraque in Fioniam con.
cessit. Ibique cum omni se auxilio destitutum uec quidquam superesse in popularibus
spei animadverteret, in Sueciam abijt: speraus vel ibi amicorum ope vires reparaturum.
ut narrant fere scriptores Auglici, a quibus uec Saxo tmagnopere dissentit.At vetus Nor.
vagiae Chronicion ab illustri olim Vitveldio vernacule editun retert post obitum Ca.
uuti.Maguum continuo ad Daniae proceres legatos misisse, quibus indicabat se primam oc.
casione in Daniam adfuturumjuxta toedus quod inter se et Canutum erat percussum ut
uter alteri superesset, utrumque regnum. Norvagiam nimirum et Daniam, solus posside.
ret: Magnuuque deinde, postquam numeroso cum exercitu advenisset, omnium suffra
gis V iburgi in plenis comitijs Daniae regem renunciatum, atque ibi, aut in proximam Nor.
vagia. / aestate tota cormmoratum: Ac mox Suenounem prope Bahusiam, ubi tum regia clas.
sis stativa agebat. Maguum coram conveuisse: esseque inter utrumque eiusinodi pactum o
initum, ut Sueno, datam Maguo fide, veluti satrapa aut praeses, absente Magno. Daniam ad.
ministrandam acciperet: atque ita concesssse in Norvegiam penitiorem Maguum: Suenouem
vero dum in Norvegia est Maguus, proccrum ac subditorum sibi in Daui benevolentiam
conciliasse, ac tandem regis titulum usurpare coepisse, idque assensu multorum
sed non omuium: Ideoque cum classe et exercitu ad Iulini obsidioneu in Daniam properante
Magno, profugisse in Suetiam Suenonem, atque ibi delituisse, donec militem
Magnus dimisisset; Sed mox cum Vandali Slavique repente se in Iutiam effudissent,
p.177
denuo a Magno et proceribus milite collecto. et accedente Brunsvicensium duce Othone,
seu, ut alis placet.Ortulpho, qui sororem Magni filiam Olai, conjugem habebat, pro
fligatos a Maguo Vandalos ac tanta strage concidisse ut vis quispiam evaserit, ac tuu con.
festim e Suetia movisse cumu copijs suis Suenonem sed ter a Magno fusum ac fugatum
Sueciam repetivisse. Raec Chronicon jam iudicatum addeus circa idem fere tempus
reversum Byautio Haraldum (quem, caeso fratre Olao ad imperatorem Orientis con.
cessisse supra mouuimus Eumque in Sueciam ubi advenisset, copias cum Sueuone ad.
versus Magnum juuxisse: et Maguum re intellecta, exercitum vicissim parasse sed regui
procerum intercessione ita bellum compositumut faraldus alteram Norvegi parte contentus
agcnus, mobilia ac rem familiarem omuiaque stipendijs externis parta una cum Ma.
guo divideret eoque facto quiete ab utroque admiuistratam Norvegiam: Suenonem
vero, dun apud Norvagos Maguus agit omues Danici regui reditus, qui eo anuo erant
persolvendi, sibi vindicasse, sed Magnum ex tempore cum Haraldo in Daniam profectum
denuo propulsasse Suenonem ac reguum universum recuperasse nec multo post morbo
correptum, cum diem fatalem imminere sentiret Sueuoui Estritio Daniae regnum sua
sponte detulisse servatam ac relicta Haraldo patruo Norvegia. Ita Norvegici, quos dixi.
muus. Anunales. Adamus vero Bremensis seorsim hic abieus ait Suenonem aux ilio Sue.
corun regis Iacobi ac Tuphi ducis suffultum e Dauia propulisse M agnum: atque ipsum
deinde Magnumcum denuo bellum instauraturus mare transfretaret in navi exspirassc.
o At Saxo de morte Magui plane diversa adtert, eum nimirum dum profugum Suenonem
in Scania persequitur, uxta Alextatiam, ita Halemstadiam nominasse videtur, concidente
ex occursu leporis equo, in stipitem praeacutum collapsum animam efflasse: Corpus vero
ad Norvagos relatum Nidrosiae in area regiorum monumentorum magnifice t umula.
tum: adiciens hoc pacto Suenoni anguitissmis rebus implicito omuique mortalium
ope destituto praesidium superne affulsisse regnumque, quo illum fortunae iniquitas spo.
liaverat, eiusdem beneficium reddidi sse. In illo autem Magni ad versus Slavos conflictu
cladem homiuum maxitam factam ex Chronico eodem Norvagiae, quaumvis numerum
non exprimat, satis est colligere, cum eos in morem ovium concidisse referat. Alij qua
draginta millia caesa memoraut. Saxo, qui paucis attingit, refert Maguo ea nocte, quatn
o praelij dies est insecutus, in somuo itmaginenm cujusdam visam, qui eum hoste superiorem
tuturum iuque aquilae nece victoriae fidem auspiciumque habiturum memoraret atque
expergefactum visionis ordinem die posteram magnam cum omuium admiratione evulgasse.
ac mox, progresso exercituaquilamquae in quiete fuerat demonstrata cominus conside.
re animadversam, aculoque a Maguo petitam in terram concidisseac omen victoriae indubitatum
hoc pacto ipsi reliquisse. Tradit praeterea Adamus Bremenfis Magni sororis
maritum Ordulphum.Saxoni Ducis filium, supra Brunsvicensem Ducem diximus sta
tiu post factas ouptias, iu gratiam Magui affinis sui. Haraldum vitum inter Danos prin.
cipem Romam redeuntem circa Albim obtruncasse: Causamque facinoris haud aliam
habuisse, quau quod is e regia Danorum prosapiam sceptro propior, quam Magnus, videre.
o tur. Hic an patruus Cauuti Duri, au quis alius fuerit, a chronologis non est proditum. In.
terim Emmae regin Eucomiastes Canuti Magni fratrem Haraldum natu minorema
guoscit, qui Daniam, cum esset cum patre Suenone in Angli Canutus, imperio suo mode.
ratus sit. Meminit quoque eiusdem Dituarus, uec uou et Regis Erici chronicion, ut est
superius a nobis memoratum.
Obitus Magui refertur ferc ad annum millesimum quadragefmum oetaun, cum Daniae
paefuisset annos circiter octo. Dum autem utroque potitur regno, adeo ille ob pacis ac
ustitiae studia gratus omnibus atmatusque celebratur ut Boi coguomen apud populares
non tantum Norvegos sed Danos quoque meruerit. Res etiam pietatis quam ei curae
fuerint, iudicant ecclesiastici conventus.et praesertim ille Sle svici idictus, ad quem non
modo arcbiepiscopus Bremensis Bezelinus sed et dux Saxoniae Bernardus cum aliquot
territorij sui episcopis praesens accesst. Interque eos, praeter ceteros, nominuatur Iu.
an ienesr eptiqpu, vir natione Danus.et qui ad ilud fastigium ob morum ac dotri.
uae famam, anuitente imperatrice Cunilda.Canuti Magui filia, evectus fuerat. Slavorum
autem Vandalorumque in Cimbricam chersoneiumu qua Iutia Australis est, irruptio, de
qua diximus, stragesque eorundem facta prope Slesvicun in platitie Hedebuensi hodic
ie toppn eie dicta caesis in ingressu ab eodem Maguo multis ut dictum, eqr
millibus. Ubi et vulgi tuo natum diverbium , u list roppue nect nitht tootbp, id est,
p.178
Croppenhedam nondum praetergressus es, hodieque ibi usurpari solitum, si quando iactabundum,
et ante superatum periculum nimis audacem reprimere ac sufflaminare volunt. Et habent
quidem ita recentiores.quos secutus sum authoresqui ditionemSlesviceuiem topo
graphicam ediderunt at Chronicon Norvagiae vernaculum.cuius et supra memiuimus.
Eanc ftragem factam memorat circa amnem Schotburgeusem. qui Iutiam Australem a
Boreali difterminat idque in campol Lyiouae vulgo etpstots pee nuocupato.
q uemadmodum quoque in chorogrptica regni descriptione ad eum locum. seu amuen
lam ante nocasse memiui.
Nunc priusquam ad Suenonem Esthritium, de quo proxime dicendum, oratio se vertat,
subiiciemus ad uberiorem cum antecedentum, tum eorum, quae porro sequentur, lucem, 10
Dauiae regum continuam seriem, ab anno DXVIII quo Gotilaci regis Danorum mentionem
Gregorius Turonensis iniicit. adusque Sue oe Estbiti. sumpto initio ab fercs
Ceequ avo patreque regis Corxici. Qui unobis suguli sub fuem libri prini. c
quarti principium superius memorati.
STEMMA REGVM DANIAE
a Gotrico, qui adversus Carolum Magnum
belligeravit adusque SUENONEM
Esthritium.
p.179
KKK
p.180
SUENO ESTRHITIUS REX LXVI.
Statim ab excessu Magni Sueno, Ulphone et Estritha, ut ante memoratum, Canuti
Magni sorore genitus.omnium procerum suffragijs Daniae rex declaratus eft. Quam
ille se Magno Norvagi regi. qui solo Canuti de regni cessione. ut est osteusum. sacra.
euto uisus ad regnum pervenerat. ad versarium perpetuo praebuerit. ex modo me moratis
patuit. Et Saxo praeterea.repreheusos non semel ab ipso Danici regni proceres ad.
icit.ut nimis hac parte religiosos: qui obsequi illis.quibus imperitassent. et in uuiusju.
ramucnti imprudentia commuunem deponere sibertatem.seque ex fulgenti imperio io hu.
millimam repente conjicere servitutetn. quam temerarium et stoliditati proximum Cauuti
regis pactum rescindere proptarent: Laudaus interim antiquanm maiorum seve.
ritatem. et uimio tum plus teneram et enervem Christianae religionis valuisse pietatem.o
quam suo aevo eius jam adultae vim atque authoritatem. At Sueuo allus planem et a pro.
ceribus diversi animi.reguoque potius quam religioni studeus. praeter stultum sacramenti
viuculum.etiam illud Romani Caesaris mente volutare videbatur: Si volcnn et jus, regnandi
causa violandum est, alijs rebus pietatem colas. Regni solium tenenti adversarium se continuo
obyecic taraldus. Is enim Norvagi ut indicatun post obitum Muagui potitus.
oollecta sub aestatem navium sexagiuta classe arma in Daniam transtulit. Ac omnium
primam, annum circiter Christi millesimum quadragesimum nonum, chersonesum Cimbricam
ingressus expositoque in terram milite, quacunque iter ageret praedae ac flammis
involvit omnia. Slesvicum inter cetera. cum esset depraedatus. opidum quoque igne
absumpsit. Eoque inccnso ac direpto uua cum pagis viciuis ipiaque Arhusia quidquidqo
agi aut ferri poterat in naves congestum est. Idque Sueno intelligens. parata confestim
in adversum classe hostem quautum potest insequitur. Cumque se premi Haraldus videret.
quo tamen effugeret atque insequentes moraretur obvia quaeque abiici in undas imperat.
Eaque ubi servare ac fluctibus eripere suos Sueno animadverteret, inhibuit atque
hosti insistere jussit. Vidente ergo Haraldo, Dano nihilominus serio subsequi, coepit
uon tantum cupas asseres. scrinia aliaque supellectili omui vacuata. sed bomines etiam.
quos captos habebat.n fluctus proicere. Quos cum inter undas jactari cum ceteris opemque
flagitantes Sueno videret, consulere afflictis atque eripi eos aquis mandavit. Sicque
isto tum stratagemate evasit Haraldus. Ubi autem ad suos redijsset, capitales inter eum
et Einerum Tambeschelverum exortae contentiones adeo ut Einerun in jus vocatuu
occidi per sicarios.una cum filio eius Endrido.curaverit. ude tantae postuodum ijs iu
locis enatae lites ac dissidia ut excedere Nidrosia rex cogeretur dum taudem Aruisso.
uius Findus Nidrofam profectus.author omnibus esset.ut smultatibus positis. cuno rege
ac domino suo iu gratiam redirent. Cui licet plerique omnes aures praebuissent, Iarlus
tamen Hogenus, postquam petit in coniugem Magni filia.repulsam fuisset passus. i D.
uiam ad Suenonem concesst. Qui tamen haud multopost.mortuo Oruone Iarlo (quod
pefecti ac diguitatis apud Norvagos nomen est) voti factus compos in Norvegiam redijt
p.181
ac fidem suam Haraldo strenue probavit. Eadem aetate ipse Aruissonius Findus ver.
sam fortuna cxercere cum rege inimicitias caepit, accusans Haraldum, quasi eo auctore aut
conscio, caesus fuisset frater suus Aruissouius Calphus nominatus. Quapropter Findus e
Norvegia profugus in Daniam venit et a Suenone beuigne exceptus Hallandiae prae.
fecturam accepit ut cum nimirum Daniae tractum Norvagis conterm inum adver.
sus Haraldum tutarerur. Inde ad Suenonem misso feciale significat Haraldus, se sub
proximum ver circa Albim. Norvagiae amnem adfuturum atque ibi cum eo de rei
summa et uter utrumque reguum teneret velle decernere. Itaque paratis omni.
bus Austrum versus ac Albimam dictum supergressus ad allandiam fere usquejuxta
o fretun, quod Lavefortum appellant cum uavium ducentarum classe hostiliter ar.
matam Haraldus appellit Ibique consisteus Suenonem cum navibus trecentis obvium
reperit. Fit acris hic pugua. Iu quam Findus ab Haraldo captus sed mox dimissus et
apud Sueuonemu quoque suspectari caeptus in Sueciam profectus est, ubi extorris delituit.
Inde percussum iuter Haraldum et Suenouem pacis foedus iu hanc tere sententian ut
Haraldus orvegian. Sueuo Daniam retineret et damua, quae belli tempore
utrimque eent illata utrique prout ea accepissent, qua et comuuni sorte tole.
Circa idem fere tempus valido cum exercitu adversus Flandriae Comitem Baldui.
uum perrexit Imperator Henricus tertius. Belli causae memorantur quod Caesa.
o rem Lotharingiae osellanicae max ima parte Balduiuus eiecisset nec nou palatium
eius Neomagi cum agris finitimis proterve incendisset ac tandem regionem Scaldi
Dendraeque luminibus iuteriacentem eidem ereptam Flandriae adecisset. Caesari
erat associatus multis cum prae lulibus alisque diversaruu gentium principibus Leo
Romanus pontifex. Aderat et Sueno Danorum Res iugenti ac regio plaue comita.
tu: Voluut aliqui uon tantum ob bellum hoc Flandricum sed idcirco etiam eo e.
vocatum venisse ut imperatori ob certas circa Eidoram aliasque in viciuo sitas provincias
sac ramentum diceret. Exciverat quoque ad eandem expeditionem Augustus
Eduardum Angliae regem. Sed is adusque Sandvici portum admoto exercitu,
ibi consedit si forte mari conatus fuisset etfugere laudrus. Verum motus illi oo
uuues pontificis maximi aliorumque principun virorum auctoritate atque interces.
sione ita tandem compositi ut Balde vinus datis obsidibus cum Caesare foedus fe.
rierit.
Surrogatus am ante fuerat Beelino archiepiscopo Bremens viro optimo ac pieutissimo
homout postea patuit, iuexplebilis ambitionis supra quoquejam obiter nomi
natus. Albertus sve Adelbertus nomiue, qui generis nobilitate (erat enim Bavariae prin.
cipis germuanus, si Crantio credimus aut e Misuiae Marchionibus, ut quidam volunt) fa.
stuque nimio ac glori iuanis vento inflatus tum antecessorum prosapiamfortunam, in.
stituta pro vilibus habeus, seque ac sua tanquam multo potiora ostentans prioribus despectis
ad uova ac magua anhelabat: Hic cum plurimum apud Henricum Ill Impera.
o torem et Aguetam imperatricem valeret, tmira concipiebat animo de houore opibus ac
potestate ecclesiae suae ac deuique ex archiepiscopatu patriarehatus dignitatem per o
uuen oran Cermaniae maritimam triaque Septentrionis regua somniabat. Itaque primum
praedia, agros, vicos sparsim dioecesi suae innexos a Caesare impetrat: deinde plura ac
majora cupiditate complectitur, deque ijs identidem imperatorem fatigat. Postremo co
mitatum queudam sive Frisici sve Oldenburgici districtus ab eodem tentico dono ac.
ceptum ecclesiae suae adjiciendum procurat: ldque quo facilius obtiueret imperatoren.
quas ad visendum Lismonam conveniendumque Daniae regem Suenonem Bremam
evocarat: cum id revera tum avaritiae huus causa fecisset tum ut ducibus interioris
Saxoniae quibus erat infensior calumniam strueret. Misit interea ad reges Aquilonis
o legatos amicitiam ac foedus eorum flagitantes additis ad omnes Daniae Norvagiae ac
Sueciae episcopos literis quibus lerio eos cohortabatur monebatque, ut Christi nuego
tum agentes in viam praesertim veritatis pagauos deducere, quautum in ipsis esset iu
trepide allaborarent. Sueno codem tenmpore cum omuia ei ex votis uerent ac titulis
trium reguorum Daniae Angliae ac Norvegiae quibus universis praefuerat cvehere.
tur mandatorum summi ac coelestis dictatoris oblitus in coojugem duxit consangui.
ucam suam Ciutham e Suecis oriundam. Idque ubi rescivisset arcbiepiscopus, mis.
s ad eun legatis mouet ut a se dimittat ductan coguatan: minaturque censuram
p.182
ac fulmen pontificis nis dicto audientem se praebeat: Sueto etias ita inceusus vis
archiepiscopo cessurus videretur ac multa simul in adveisurum reponeret ferruque ae
flammas dioecesi eius illaturu minitans taudem tamen matus dedit ac Cutham dimi.
sit. Et ipse vicissm archiepiscopus Suenonis tum minuis perterritus, sedem pontificiam
Hamburgo Bremam transtulit. Ciutham vero ad Suecos exiude regressem assumptis
viduitatis insignibus, cum sumia morum castimouiam vitam transegisse refert Saxo ad.
duntque annales Suetici ipfus vocabulo virginum mouafterium hodieque ibidem ex.stare
ab ipsa fundatum eusque honoratum sepultura, quamvis aliter narret scholiastes
antiquus qui Btemensium annales brevibus ad oram notis illustravit. Vut euim is ab
unam ex concubinis Suenonis, cui Thorae nomen veneno potionatam interijsse. Quod to
tamen ipsa Adami Bremensis lib., cap, o, verba miuus suadent qui Ciutham a Suenone
demissam apud Suecos suis in praedijs soli operantem pietati egisse docet: Atque
ibi aliquando adjuvante qui postea Sueonum rex fuit Stenchillo reccpisse ecclesie
Bremensis legatos a Sueonibus pulsos ac multis in eosdem ut Dei operarios ac fe.
ciales collatis benevoleutiae officijs varia quoque ad ipsum archiepisco m transmi.
ssse honoraria. Scholiastes autem ille quem dixi hoc praeterea de Thoradjicit, cam
Suenoni filium peperisse Magni vocabulo: atque eutm cum parens Sueuo Romam uit:
teret ut ibi consecraretur in regem in itinere defunctum: nec exinde alios ex Thora
liberos suscepisse, ut vel inde constare possit prolem eam omnem, quam post sent mor
referetur numerosam Sueno reliquit non ex Thora sed alijs concubinis suiceptam, ao
Apud Anglos hoc anno, qui fuit millesimus quinquagesimus primus abrogari Eduardus
curavit iugens illud tributum quod a parente eus Ethelredo primitus concessum.
dependi annuatim Danis solebat vulgo Donegim Angli vocabant. Obijt deinde
auno prox imo Viuthoniae ubi et houorifice lepulta est regina Emma. Ethelredi t
Canuti Magni relicta vidua.
Eodem quoque tempore. Norvagiae Rex, de quo ante dictum. Haraldus cum jam ali.
quandiu regno praefuisset ad saeva atque aspera adigendo subditos exercere in eos impe-.
rium caepit. Dnde ob bella assidua aliasque molitiones ihumanas alij eum ut durum etc
immitem alijut fulmen ac fatale Septentrioni malum extimescebant. Tencbat non
tantum Norvagiam sed ad Orcadas usque transmissa potestate Islandiam quoque legibus
suis parentem habebat. Praecipue eius furor in eos desaeviebat qui Chrilti nomen
professi ecclesiae thesauros sibi tutandos exiitimabant. Hos enim vexare ac res sacras
rapere inque militem distribuere ofscij sui eisejudicabat adeo ut ne ab illis quidem
donarijs qu fratris ipsius S. Olai tumulo essent illata uucas abstinere manus
potuerit. Quibus commotus archiepiscopus Bremensis eum per legatos serio increpabat,
quod ea, quae sacris essent dicata, ad usus prophanos transferret, quodque
Norvagiae episcopos, posthabito se cui illud Apostolicae sedis auctoritate compete.
ret, iuitiari apud Anglos aut Gallias permitteret. Sed Haraldus, his acceptis, re.
spondit praeter Haraldum uon agnoscere se praesulem aut alium quempiam, qui ura
aut modum Norvagis praescribat. Se Hamburgensi archiepiscopo Hamburgeusa, o
et si qua ipsius forent ditionis, integra atque inviolata relinquere: sibi in suis jus
esse, atque ita spretos legatos dimisit. Iude perlatae ad eum Alexandri pontificis
Romani literae quibus severe mandabatur, ut et ipse et episcopi ejus vicario Apostolicae
sedis. Hamburgensi archiepiscopo debitam obsequij cxhiberent reveren.
tianm.
Hisque apud Norvagos peractis summopere allaborabat archiepiscopus ut regi Suo.
noni quem sibi ob divortium consobrinae minus aequum non ignorabat, reconcilia.
retur. Nec enim dubitabat impetrato tanti principis favore ac gratia, ad cetera, quae
animo agitabat, faciliorem deinceps foreaditum. Itaque profectus lesvicum omnibus
officijs demereri Suenonem curae habuit. Eumque muneribus atque epulis sumptuosise
quotidie excipieus. et quasi maguificentia cum rege decertans tandem in gratiam
cum eo redijt. Inde ut mos est genti extracto per octiduum convi vio, foedus et amicitia
inter utrumque sancita. Ibi tum quoque de rebus alijs, tam divinis quam bu.
manis deque pace Christianorum ac conversione pagauorum varie deliberatum.
Postremo rebus feliciter gestis, domum regressus pontitex Caesari author fuit ut e.
vocatus in Saxoniam Daniae rex perpetuum utcerque societatis foedus iniret. Quod et
factum esse Bremensium annales uon tantum prolixc loquuntur, sed et foedus illud tum
p.183
suae dioecesi, tum relquis borealibus populuis maximo fuisse emolumento testantur
insuper.
Ad idem hoc circiter tempus referendum Alexaudri quoque, de quo dictum, pontif.
cis maximi ad Suenonem datum epistoliumu, cuus mcmiuit in libris suis de Donat. Con.
stantini Steuchus Eugubinus, demonstratum eo quasi volens etiam Daniae reguum ec.
clesae Romanae esse peculium. Eae literae in hunc modum scriptae fuerunt: Alexan.
der episcopus dilecto suo Suenonui Danorum regi salutem et Apostolicam benedictio
nem: Prudeuotiam tuam monemus ut censum regni tui quem antecessores tui sanctae
Apostolicae ecclesiae persolvere soliti sunt uobis t successoribus nostris transtittere.
o ftudeas: ita tamen, ut non sicut oblatio super altare pouatur, sed tam nobis quam succes
soribus nostris, ut certius approbetur, praeseotialiter offeratur. Isdem diebus, auno scili.
cet Christi tvt. Islephus mecoratur qui primus apud Islandos episcopalis dignitatis
candidatus Romam perrexit, acceptoque pontificis mandato ad Bremensem archiepisco.
pum, ab eodem in ferijs Pentecostis Islaudiae praesul ordinatur. Salutavit in itinere Hen.
ricum Imperatoremeitusque fratrem Conradum Bavariae Ducem: In quorum gratiam.
donato urso Cronlaudico, se insinuavit. Estque in pacriam haud multo post, sub annum
scilicet, qui superiorem est insequutus, millesimum quinquage simum septimum, incolu.
mis reversus. Post haec anno deinde proximo Slaviae Dux Codeschalcus cujus et supra
iujecta mentio vir streuuus ac prudeus, acceptam iu matrimonium filiam Suenouis Siritha.
as in Slavos arma convertit Eosque cum proprijs viribus, tun copijs auxiliaribus, quas eim
Sueno tradiderat, subuixus ita perdomuit, ut, pacem flagitantes, facturos se imperata pro.
mitterent. Quibus tam prospere fluentibus, etiam Hamburgensi ecclesiae ac toti isti di.
ftrictui optata post varios nimbos serenitas obtigit. Missique passim ad Slavos pietatis
doctores, qui vineae domini modo excolendae modo plantandae indefessis suis laboribus
nuspiam deessent. Quam vis, ut habent anuales Slesvicensiunm post exinde sexennium
Slavi in Cimbricam chersonesum qu tum Nordalbingiae nomint erat celebrior irru.
entes Slesvici opiduu expuguarunt, funditusque suut depopulati reducto etiam in lo.
cum verae religionis paganismo. Sed illis mox pulsis restitutus paulatim est Dei cultus
templaque rettaurata.
oIucidit deinde in annum millesitum sexagefmum quintum obitus Edithae Anglo.
rum regiuae Eduardo regi / ut memorav imus in thori sociam artibus Codviui traditae.
Eam Mathaeus Vestmonasteriensis suo thoro nec removisse Eduardum, nec ab ipso tamen
coguitam refert: Idque an odio patris, an vero castitatis studio incertum addeus. Suut
qui asserunt regem sanctissimum de genere proditoris, haeredes, qui sibi succederent.
procreare noluisse. Condita est a parte boreali mausolei, quod sancto eidem Eduardo e
positum io Regum Capella Vestmonasterij. Iuscriptio ibi sepulchro eius haec addita:
Eo ir na t o i a A o tat Fi i C o o vvi t Co ir ts
Ca ri i x o rum Sn or i E o n o t Re ois E C o r e s.
so is: F ot ni i S a P t art E M o o s sr i a.
Agebatur hinc anuus humanae salutis millesimus sexagesimus sextus cum Eduardo
quoque Angliae rege Edithae marito, sine prole defuncto, Haraldus Godviui, ex Thyra
sorore lphonis Canuti Miagui sororij, filius, regiae domus Maior. et qui, ut aute est iudi.
catun, vivo adhuc Eduardo uoiversam in se regni adiinistrationem transtulerat, reguum
praepropere occupare conatur. Anglici scriptores et in his Polydorus Virgilius Ca.
uuti Magni sorore natum Haraldum hunc tradunt sed perperam, quamvis et Saxo noster
haud aliud voluisse videatur nisi in eopro, uin etim srorem, ngoru strepe.Coimo m.
pryruit, legendum potius: SQun etic / ororem pbn nglounstrqp Cooio nptit
omit, ut habet diserte eorum fere temporum qualis Adamus Bremensis libro secundo
capite trigesimo septio, bi ait Eiusu sroremn cpulavit contus Mogu
cten Dtci Codo.
Eum igitur Haraldum ut praeverterent hinc Tosto frater illinc Galliae Noranni, o.
mnem adhibueruut lapidem. Itaque ancipiti cura de novo ac legitimuo rege substi.
tuendo proceres populusque distrahebantur. Solus supererat e virili Saxonicorum regum
stirpe Edgarus cognomento Ethelingus, Edmundi Ferrei lateris e filio abnepos.
Sed ille cum aetate esset inferior, quam ut rebus gerendis par videretur, et ingenium
p.184
quoque peregrinis moribus miscuisset, utpote in Ungaria apud Pannones natus matre
Agatha filia regis Salomonis, qui terrarum situ, erat disiunctior, quam ut adolescentem
auxilio aut consilio juvare posset. Anglis minus eret gratus: Quibus nihi videbatur antiquius,
quam si regem sibi e suoquasi corpore acciperent. Quocirca Haraldum modo
uominatum, pacis ac be lli artibus lorentem respicere plerique caeperunt. Et licet ille
uuam tautum imagiue, a parte nimirum matris Thyrae esset nobilis, cum pater ob raptus et
proditionis varie haberetur infamis, benigno tamen alloquio, comitate, liberalitate bellicaque
virtute maximam sibi apud populum gratiam conciliaverat, adeo ut omnibus
plane heroicis virtutibus instructissimus et ad Anglicum instaurandum imperium quodammodo
natus videretut. Sperabatur praeterea Danos qui praecipue Britannis terronim
erant. Haraldo regc creato illis in postaerum futuros aequiores, quod eum e Thyra Suenonis
Dauiae regis amita (alij magno errore Cytbum nominant et sororem fuisse Sueuonis
tradunt) natum conitaret. Et si qua aliunde vis sive externa fve domestica oboriretur
civium benevolentiam et nobilium cognatione atque affuitate satis munitum jyudi.
cabant, prae sertim cum Morcari et Edviui tratrum qui iuterpotentissimos habebantur.
sororem haberet conjugem, excepto quod ei Edricus insuper, vir excelso animo c au.
ctoritate summa, propiuquitatis vinculo esset conjunctissimus. Commodum etiam Anglis
accidit, quod eodem tempore Sueno rebus domesticis ac bello praeterea adversus
Vandalos ac Slavos una cum genero suo, Slaviae principe, Godeschalco, de quo dictum
modo implicaretur et Cuilielmus in littore proximo Normanniae cum rege Francorum 20
Philippo funem contentionis duceret: Credebatur enim Eduardus cun exul
apud Normannum ageret conceptis verbis regnum Culielmo promisisse si absque
prole decederet: Et ad illud promissum prae sitaudum se deinde sacramenti religione
quasi sponsorem obligasse Haraldum cum e Normannia captivus fratrem quoque ob.
fidem reciperet additam etiam hac conditione se Normanuni filiam in uxorem ducturum,
nde Normanno regnum deberi et eidem deferri oportere plurimi exi stimabaut:
tum ut fidem liberando bellum, quod imminere prospiciebant, suis a ccrvicibus aver.
terent: tum ut Angliae Normanniam vicitaum adungendo respublica sub tanto prin.
cipe non modo in formam ampliorem exsurgeret, led multo quoque firmior ac stabilior
redderetur. Verum Haraldus omnes omnium deliberationes incldit, qui uihil sibi cun. et
ctaudum ratus, eo ipso die quo Eduardus sepulturae est traditus imperium praeter
plurimorum expectationem arripuit, et diadema sine inaugurationis solemnibus ipse
sibi imposuit. Quo facto ecclesiae antistites, quasi religionis violator, haud leviter irritavit.
Quo itaque offen sam eam obliteraret et sceptrum sibi firmaret ad rem sacram
promovendam ac mouasteria passim exornanda totum se contulit. Edgarum Ethelin.
gum, quem Oxouiae Comitem creaverat reliquosque nobiles omni benevolentia com.
plexus est: populuu magna tributorum parte sublevavit: vim magnam pecuniarum in
paupereres effudit denique alloquendi comitate audieudi lenitatedecernendi quabili.
tate charitatem una cum authoritate sibi circumponere undiquaque allaboravit. Qu
ut certis nuncijs Culielmo Normanno allata sunt.Eduardi obitum gravissime dolere prae
se tulit cum interim animo discruciaretur. Angliae reguum, quodjau spe quodam.
modo devoraverat c faucibus sibi praereptum. Protinus igitur ex suorum consilio le.
gatos ad Haraldum mittit qui promissorum et sponsionis admonerent simul reguum
repeterent. Ille re deliberata respondet: Quod ad Eduardi promissa pertinet Angli.
cum imperium promissis deferri non posse nec se ejus promissis teneri cum electione
nou ure haereditario regnum sibi obvenerit: Quod ad sponsionem cam ab homine
captivo vi, dolo et perpetui carceris metu in Reipublicae Anglicanae damnum et or.
dinum praeiudicium extortam et proinde irritam essc: quam nec praeftare sipoterat
debuisset; nec, si vellet, potuisset, cum rege nesciente et populo non adsentiente
facta fuisset. Illud vero admodum iniquum videbatur postulare, ut Normanno peregrinae 50
stirpis principi regno cederet: quod tanto omnium ordinum consensu suscepisset.
Hoc responsum parum aequis auribus accepit NormannusHaraldumque latebras
perurio quaerere exiftimavit: itaque rursus per legatos Haraldum jusurandi commo.
uefecit. Verum cu jam Culielmi filia araldo in pactis desponsa, quae quas firmamentum
spousionis erat fatis erepta fuisset, haud aliud quam prius responsum est
redditum. Ad bellum apertum jam omnia spectare caeperant. Haraldus classem in.
Rtuit milites conuscribit, praesidia per littora locis oportuuis dispouit et ad vim
p.185
Normannicam propulsandam quae usui viderentur, omnia parat. Primam belli facem
germanus eius frater Tosto in apertum extulit. Ille vir animo elato et effero magua
cum auctoritate aliquaudiu Northumbris praefuit verum cum severitate adversus iute.
riores, superbiam in pruucipem. et odio in tratres grassaretur, ab Eduardo confessore pro.
scriptus in Galliam ie cessit. Ric auctoribus Balduiuo Flandriae Comite et Culielmo, ut
cst verisimile.Normanno (Nam et Tosto et Culieluus, siuguli unam Balduini landren.
sis fliarum in matrimonio habebaut) tratrem, quem diu odio tfuerat prosecutus, uunc bello
aperto exercere iocipit: Eque laudriam sexaginta piraticarum navium classe solvit.Vectam
iusulamo populatur. Cantij oram maritimam intestat, sed regiae classis adventu territus, sub.
latis velis ad remotiores Angliae partes delatus in Lincolniensi agro terram praedabun.
dus conicendit, ubi ab Edviuo et Morcaro praelis ex ceptus et fugatus. Scotiam petijt.
ut ibi vires rediotegraret. Duplici iain belli expectatione hiuc t Scotia inde est Nor.
manuia omnium animi suspensi erant eoque magis quod in festo Paschatis cometes
tristi adiodum specie, stptem plus minus diebus effulsit qui anxias homiuum men.
tes ut turbulento fit tempore ad intauitas ouinationes convertit. Lius sideris Al.
bertus etiam Stadensis subaunuu c o, meutionem iuijcit. et belli uou modo istius, sed
et Slavicae defectionis de qua deinceps dicemus tuisse praenuncium iunuit. Ha.
raldus vero intentis oculis omnes regni partes iutuebatur, australe littus praesidijs
firmabat.A Scotia et Tostoue minus sibi timuit, cum Milcolumbus Rex Scotoruu
ao iutestiuis malis contlictaretur. Culielmus inuterim multa animo de Anglia agitat rem
cum ducibus subiude communicat, quos aluores et geitiente spc plenos videt: pecu.
niae autem in tantum bellum coutandae ratio ditheilior vide batur. Nam in publico
Ordinum Normanniae conventu cum d ae rario proponeretur, responsum est opes bello.
quod contra GGallos erat gestum ita uccisas, ut si novi ingruerent motus vix sua de.
leudere pares eilt sua potius tutnuda quam alitua invadeuda: bellum illud etsi iustum.
uinus tameu nueccssarium et imprimis puriculosuu videri, lraeterea Noruannos neutiquam
teneri peregre iu militiuu proticis i. Dux istis acceptis quod publico conveutu
nou poteratali ratione obtiuere intituit. Opulentissimum queuque seorsm ad
se accersit blande alloquitur ut aliquaotulum in hoc bellum conterrent, petit: Illi.
quasi am certamen esset iuvaudi principis, prolixe promittunt promissis itatinm iu tabulas
relatis, vis ptcuuiae omnium opinione maior cito coacta est. His rebus confectis.
opem et auxilium a vicinis principibus Aodium scilicet. Pictouum. Cenomanorum et
Bononiae Comit ibus petit atque iupetrat. Nec detuit socer eius Balduinus Lilanus lan.driae
Comes. Nam praeter illas Tostoniut modo inudicatuiu, concc ssas copias, ulielmo
praeterea ea lege suam est operam atque aux iliuu pactus ut ipse omnesque post: psum
Augliae Reges trecentas in annos siugulos argenti lelibras sivc iarcas llandriae prioci.
pibus dependerent, l hilippum etiuam alloruu regem adit. Verum cum ille e re C allo.
rum minime existimaret ut vicinus Normanuus cuiusjau tuu suspectam habebat po.
tentia. Angliae acceslionc audaugeretur, non tantum opem non tulit sed etiam ab inva.
o dend Auglia deterruit, uilielius nihilummus ab incepto demoveri baudquaquam poterat
communitus praesertim atque alacrior redditus Alexaudri Romani pont ificis au.ctoritate
qui cauia probata slacratum vex illum iu victoriae ac regni omen transmiserat.
ltaque classe ac copi), quauu inax imas potuit, coupuratis, ad portum S. Valerici iuxta
Somae flumiuis exitumventum lecundum cxpectaus aliquandiu subititit. Haraldus qui
iam dudum adventum eius sed frustra praestolatus fuerat, exercitum dimittere, classem sub.
ducere et littus relinquere constituit, tum rei frumentari iuopi coactus, tuu quod Flan.
driae Comes per literas significaverat. Culitlmum nihil eo auuo moturum: cui facile cre.
didit, quia anni temopore nav igationem prae clusam ex istimaret, initante iam aequinoctio.
Duu haec anino agitat, novi ex improvi so be lli uecessitate exercitum revocare adactus
o est. Haraldus enim cognomento aaroecaaue vulgo Duru sive, ut placet.Saxoni muus
(Cemmeticensis Haraldum Herfagam vocat) Norvagiae rex a Tostone io spem Anglici re.
gui evocatus Tinau flumen cuu myoparonibus plus minus quingentis vel, ut est in
chronico Norvagico, navibus ducentis subintrat quibus et suam quoque classem Tosto
adiunxit. Hic cum aliquaudiu agros essent depopulatisublatis anchotis. Eboracensis agri
littus legentes in Humbrum delati omnia circuuquaque vastare coeperunt. Ad quos reprimendos
Eduviuus et Morcarus Comites tumultuarian manum ducuntverum illi Norvagorum
impetum non ferentes pars effusam fuga uua cumComitibus sibi consulueruut, plures
p.186
in Ousam flumen ruentes fluctibus hausti sunt. Norvagi tum obsidionem ubi Eboraco inferre
paraut, quam et statim obsidibus utrimque datis, deditione recipiunt.Pauculis mterpositis
diebus Haraldus Anglicus omnibus circumquaque contractis copijs Eboracum contendit.et
iude in Norvagos toet, qui castris positis loco tutissimo consederant: a tergo enim
oceanoa siuistra tutubro aestuario, in quo eorum classs constitit dextra tvero et a fro.
te Derventione flumine quodam modo muniti: in eos tamen Haraldus animose invehi-
tur.: primum ad pontem acriter decertatur, in quo Norvagum quendam aliquandiu uni
versum Anglorum exercitum sustinuisse fertur donec sagitta transfixus caderet. De.
inde aequa virtute fortunaque in ipss castris aliquandit puguatum. Tandem tamen dissi.
pati Norvagi et praeter caeteros Haraldus ipse Norvagorum Rex et Tosto cum maxima
exercitus parte interfecti. Victor Haraldus praedam iugentem sed sibi soli obcinuit ut
auri et argenti magnam vim, classemque iniuper numerosam praeter viginti naviculas.
quas Pauso Orcadum Comiti et Olao Haraldi interfecti filio ad saucios ave hendos con.
cessit) urejuraudo prius dato ipsos nihil in Angliam iam inde molituras. Haec victori
Haraldo ani mum erexitjamque se terrori Normauunis fore existimavit cum suis esset
odio quod nilil ex praedam militi distribuisset. Fuisse enim praedam inge utem, tantum.
que auri pondus victori Angl inter spolia obvenisse authores referunt quantum duo.
decim uvenes cervicibus vix suttinere poterant. Interea vero Culielmus Nortannus
idoneam nactus tempestate m sub siem septembris naves solvit et leni vento provectus
salvis omnibus ad Peveuseam in Sutsexia accessit nudoque potitusjam littore, ut spem as
fugae suis praecideret uavibus iguem initcit munimentoque ibi posito, quod suis recc.
ptui esset ad vicum Hast ingum progressus et ibi quoque alterum excitavit propugua
culum prae sidiumque imposuit. Hic belli causas divulgari curat ut scilicet ulcisceretur
mortem Altredi cognati sui quem una cum plurimis Normannis Codvinus Haraldi pa.
ter sustulerat ut persequeretur iujurias Haraldi qui cum Robertum archiepiscopum
Cantuariensem in exilium cecerat tum regnum Angliae sibi delatum: conculcatem sacra.
menti religione occuparat suis autem ne hostiliter Anglis depopulationem inferrent
edicto vetuit. His ad Haraldum quatm celerrime perlatis, omnibus modis id egit ut
priiuo quoque tempore Normannum exciperet. Quocirca et nuncios quaquaversus di.
mittit ac suos obtestatur ut in fide maneant. Cootractisque undiquaque copijs magnao
celeritate Londinum properat ubi illum legatus a Culielmo adit: Qui cum reguum plu.
ribus repeteret parum abfuit quin Haraldus prae cipiti ira percitus legato mauum intu.
lerit. Ac protinus suos vicissim ad Culielmum legat qui insolentius comminarentur nisi
quamprimum in Normanniam se reciperet. Hos tamen facili responso magnaque humanitate
ille demisit. Delectum interim Londini Haraldus habet resque suas superiori
contra Norvagos praelio admodum attenuatas novo exercitu ex nobilibus et alijs quos
patriae amor ad commune periculum propuliandum evocarat, firmat. Inde in Sutsexiam.
matre Thyra nequicquam remorante, ducit et animo obfirmato vix septem mill, pass. a
Normanno castris in planicie positis consedit. Quo etiam confestim suum admovit ex.
ercitum Normannus. Primum explotatores utrimq submissiqui ab Anglis erant, omuia o
sive veri ignorantia, sive mentieudi libidiue. Normannorum multitudinem apparatum et
disciplinam supra fidem extulerunt, adeo ut multi Haraldo authores essent ne se pugnaudi
aleae committeret, admonentes dubium esse Martis eventum et victoriam a fortuna sae.
pius quam a virtute venireac deuique cunctationem esse praecipuam discipliuae militaris
partem. Erat et frater Haraldi bellicis operibus clarus, qui ab omni sacramento immunis
Haraldum monuit ut ipse quiesceus sibi exercitum concrederet se nec boni fratris nec
fortis ducis ofsicio defuturum. Que tamen Haraldus, utpote cum dedecore suo conjuu.
cta, minus aequis auribus accepit. Gulielmus autem ut ostenderet se a sanguine et cruentis
consilijs esse alieuum mittit internuncium, qui Haraldo conditionen proposuit vel
regno prorsus cederet, vel sub Normanuo clientelari se jure regnare agnosceret, vel sin, o
gulari certamine cum Culielmo decertaret, saltem ut Romani pontificis iudicio de An.
gliae imperio se sisteret. Sed Haraldus quasi sui impotens nullam conditionem amplexus
postero die qui II. Id. Octob, erat, pugnandi copiam se facturum respondit. Inde luce
prima quae sccuta est acies utrimque instruuut. Haraldus in primo agmine Cantianos
squibus veteri inftituto exercitus frous debetur) cum bipennibus constituit, altero agmiue
ipse cum fratremediterrancis Anglis et Loedinensibus constitit. Normannorum vero
acieo primam ducebant Rogerus Montegoercius et Fitsosberuus. Ea constabat ex
p.187
equitibus Andegavensbus. Pertceunsbus.Cenomanis. Britonibus, quorum plrmi Fer.
gento Britoni militabant, eian, quae Pictonibus et Cermanis conftabat. Oaltredus
Martellus et Cermani regebant. Extremu agmen dus ipse claudebat, cum robore Nor
mauuorum suaeque nobilitatis fore. Sagirtariorum vero cobhortes ubique erant itmdistae.
Normanni non incondito inublato clamore bellicum canentes agmuua uoverunt, pri
numque sagitcarum grandinem undique immittunt, quod genus puguoe ut Anglis novum.
ita nrnino terribile erat, adeo enim dense recidebant, ut iu medijs copijs babere hostem
viderentur.Deinde i primum Anglorum agmeo praecipiti impetu incursant: hi autem qui
locm quem ceperaut corporibes tegere potius quam cedere deftinarant, omues conuixi
o fortiter hostem magna cum clade averterunt, illi autem denuo irruunt, horrendoque strepito
utrimque acies impellitur, lam collato pede quas vir viro congrederetur acriter
aliquandiu pugnatum et. Augli autem conferti et quasi cohaerentes impetum sustinent.
adeo nt multis vulneribus accecptis jam regressuri fuissent nif Culielmus non ducis ma.
gis quam militis munere fungens sua authoritate inhibuisset: haeret itaque pugua et equi.
tes Normanuici quam concitatissmi immittuntur et superne vi sagittarum Angli quasi
obruuntur, aguen camen nuon perrumpitur. Haraldus enim intrepidi ducis munia obiens
suis ubique presto erat Nec minus parte ali Culielus qui cum uno et altero equo
luffossovera virtute viucere non potuit, ad artem se convertit suis imperat ut receptui
cauant et gradum servatis tamen ordinibus reterant. Anglijam terga dedisse rati et vi.
ctoriam prae manibus esseordines laxant suos, incompofitique hostibus instant, quasi certa
au et explorata victoria, cum illi reductis ex improviso agminibus, de integro sigua in
feruut et palantes Anglos adorti et circumfusi stragem maximam edunt: Plurimi iuter
fugae puguaeque consilium oppressi, plnres autem editiorem locum occupantes conglo.
bati et mutua adhortationc firmati praesentibus animis diu restiterunt, quasi locum lauda
bili morti elegissent donec Haraldus sagitta caput transverberatus una cum fratre ceci.
derit: Tum Edvinus Morcarusque et ceteri qui caedi superfucrant tempoi cedendum
rati fuga sibi consuluerunt, cum ab hora diei septima ad crepusculum usque continenter
esset pugnatum. Desderata sunt hoc praelio Normanoorum plus minus sex millia. Anglorum
vero longe plures. Tanta pocitus victoriam Culielmus decretam supplicatione imo
primis Deo optimo maximo honorem habuit. Postero die cum suos humo mandasset.
Anglisque idem permissset, ipse Hastingas regressus est, ut quid deinceps factu esset opus:
consilium iniret et militem praelio fessum simul reficeret. Haraldi mater Thyra adeo se
lamentis dedidit ut vix solatium aduitteret infmisque precibus filiorum cadaveribus
a victore impetratis ea Valthamiae tradi sepulturae curavit. Edvinus Algitham sororeu.
quae et regina et uxor Haraldi eratin regui remotiores partes dimisit.
Saxo addit filiam Haraldi cum duobus tratribus in Daniam ad Suenonem profectam:
atque ibi postea, adminiculante Sueuone, nec memore pateruarum ejus injuriarum, sed solo
consanguineae pietatis amore ductoRuthenorum regi Voldemaro, qui et ipse Iarislaus a
suis est appellatus, nuptui traditam: natamque ex eius deinde filia Maguni Voldemari de
quo deinceps memorabimus, illustrissiman prosapiam. Adeo ut hinc Britanuicus inde
Eous sanguis, ut est apud Saxonem, in salutarem tauti priucipis ortum confluens commuuem
itirpem duarum gentium oramentum effecerit.
Porro proceres regnique primuates populumne animum desponderet, admonent con.
siliaque de republica conferunt. Archiepiscopus Eboracensis, cives Londinenses et classiarij
(quos Anglorum idiomate deteccree appellat Vigor niensis) Edgarum in regem les
vandum bellumque cum Normaunuis redintegrandut censueruut. Edvinus et Morcarus
de imperio sibi occupando clandeftina consilia agitaruut. Episcopis vero et prsuls
KKK
alijsquequi Romani anat hematis fulmen extimesccbant consultius videbatur de
nem facere et, omissa dubij belli fortunam, fatis cedere quae jam iu manus Normanni u.
gliam quodammodo tradiderant. Culielmus interim Hastingas proesdio firmans infesto
aguuine Loudiuum petere constituit: Verum ut latius sui metum inferret et a tergo
omnia secura redderet partitis copijs per Cautij territoria Suthsexiam.Suthreiam et agros
Bercheriensem et Suthantonensem pervagatur, vicos et aedificia iucendit praedasque agit:
ac tcandem, trausisso ad Valiugfordiam Thamesi, terrore omuia coyplet. Qu duu
fiunt in incerto babuere proceres quidnam conful capescerent nec adduci poteraut, ut
poftis fultatibus, commum auimo Reipubhicae prospicerent. Cumq se multi esx urbe
subducerent, archiepiscopus tamen Eboracensis Alfredus, et Vigorniensis antistes Volstanus,
p.188
alijque praesules uua cum Edgaro Edthelingo.Edino, orcaro victori Norman.
no ad Berhamstadam occurrunt, obiidibusque datis in fidem et deditionem sese pernit.
tuut. Normaunus vero ubi Londinum adveuit, inugenti laetitiam et festis acclamationibus
exceptus Rex salutatur atque inde sub octavum Kal. Ianuarij regio ibidem diademate
solennuiter insiguitus. Eratque absoluta jau in Britauni Auglici regni periodus, qu
a primo gentis e Cimubri cbersoneso in insulam accessu anuis sexcentis ac septem def.
nita, universum in Normannos Rollouisque Dani posteritaten imperiumn eo temporis moento
tranftulit. Hanc rerum ac status converuionem in Couetem de quo supra dixi.
mus et vim siderum Mathematici Politici in nagistratuum socordiam ac praesulum su.
perstitiosam iguaviam.Theologi vero in Deum, qui occultis quidem, sed nunquam inju rs
stis judicijs a gente in gentem regua transtert, reiecerunt, quamvis et alij propiuquio.
ribus cauiis iutenti, prudentiam in tduardo rege desideraruut, quod Codvino et eius fa.
miliae uimium deditus reguumu ambitiosssmorum bominum libidini dilacerandum
permisisset.
Eode m hoc temporis tractu dum ista apud Anglos peraguntur Slavorum princeps
Codesichalcus cui filiam Suenonis nupiislt sluperius memoravimus Danorum et Saxo
uum auxilijs suffultus quatuor praecipuos Vinulorum populos Circipanos Chiiuos.
Tholoantes et Rheteros post varios conslictus multaque paganorum millia aut neci da-.
ta aut carceri mancipata dicto audicntes reddidit. Quam autem illustris eodem in bello
Suenonis opera fuerit demonstratur egi egia ejus oratione sive querinouia potius su xo
per Saxonibus, docentis ceorum praecipue avarita a census magis quat pietatis prono.
vendae studio tactum quod tam dificulter ad Christum converterentur Slavicae gentis
populi. Meminit orationis hujus Adamus Bremensis, eamqut ex ipso Sueuone libentis.
simis se auribus praesentem hausisse retert. Erat am Brema ob Adelbertum archiepiscopum
louge lateque fama celebris et a populis prae lertim Borealibus, velut altera Roma.
frequentabatur. Itaque missi ad eum ab extrenis nou tantum lslaudis Cronlandisque.
sed Orcadum quoqut insulis legati qui ad se Christiunae pietatis antistites transmitti ob.
nixe flagitabant. Nec deerat otcio arcbiepiscopus: statitmque io Sueones et Norvagos
acque iude ad ultimi maris iunsulanos amaudaui ad me ssem hristo tacieodam operarij.
Illust ravit tum primum Iilandos episcoporuu autesignanus Islavus cuius in Norvagio
praefatione etiam Crantzius mentionem injicit. Eratque jam late adeo in Septentrinem
Christiana religio propagata, ut de synodo apud Danos celebranda Albertus, missis quaqua
versus in Boream episcopis, conitituerit. Nec displicebat consilium Suenoni et ac.
ceiserant quoque literae Alexandri pontificis praeter eas, quae ad Culielmum Roschil.
diensem episcopum ab Alberto transimissae: Quarun omnium hodieque exempla servari
atque exstare in annalibus Bremensiuu qui auquirere volet reperiet. Apud Slavos autem,
dum voce et armis soceri Suenouis autus Codeschalcus it eo est totusn ut confr.
marentur neophyti et qui nondum erant conversi Christo lucriferent ecce a pagauis
interceptus occiditurvir omni aevo memorandus ac vere seculi sui Machabaeus, artyrij
coronam subij sse anunalcs referunt iu opido Leontio sive Leninut habet Ielmoldus, qo
vii, ld, lunij uua cum prae sbytero Eppone, quem uxta altare, cui deserviebar, veluti im.
molatum tradunt. Alluerus quoque muonacbus in opido Ra inburgout alter Stephauus.
lapidibus est obrutus. Et Iohannes Scotus episcopus, postquam peregrinationis amore e
Scotia ad Slavos devenisset ac millia aliquot Slavorum ad Christum perduxisset fustibus
caesus et opidatim, quasi in triumphum circumductus cervicem taudem gladio subicere
adactus est. Caput ipsum conto praefxum in titulum victori e idolo ipsorum Rathegasto
tuu. Haec Rathiae in opido metropolitano Slavorum gesta sub iv. Id. Novemb.
egapoli, quae Obotritorum est civitas, filia quoque Regis Suenonis Siritha gloriosum
asscuta martyriumdum omnuibus nudata ornatentis una cum alijs honcstissimis matro.
uis domo pulsa per vicos verberc ad uecem agitur, quamvis ali ut Helmoldus et Sta o
deosis, nudam cum alijs mulierculis dimissamu inonuant. Fuit haec ut ante memoratum.
Codeschalci Slavorum principis illustrissima conjux.Ex qua et filium ille susceperat Hen.
ricum, nam Buthus ex alia eidem natus est: Quorum uterque pientissimi parentis pi
filij cum a Slavis paganuis, utpote veritati Christianae adversis, a successione arcerentur io
locun eorum Crucho (alias Crito) substitutus est. Idque videns Henricus, qui Suecuonis e
filia uepos erat in Daniam abijt: Buthus post varia cum ipso Crucone et Slavis commissa
praelia taudem a satellitio Cruconis perfide confossus interiit, aunum circiter MLXVII.
p.189
Haraldo autem Rege Norvagorum, ut supra est memoratum, in Anglia caeso duo eus
filij superstites Olaus et Maguus regni successioni tfuere proximi. Hi pacem et foedus cun
Sueuone pacti simul sceptrum teuuerunt annis circiter duobus: mortuoque mox Maguo
solus Olaus regno potitus connubio sibi hliam Sueuonis Iugertham sociavit: atque ita
cessatum utrimque a bellis mutuis. Hic Olaus vulgo rre dictus quod mite et quietun
eius esset regimen, rre enim seu qerre Danis, quietum uotat. Sed ut pas et quies inter
Danos et Norvegos tum fuit, ita inter Anglos et Danos recruduit diu latens simultas.
prae sertim tenente jam impernium Culielmo. Qui licet e boreali hac plaga geuus trahe.
ret, utpote Rollonis squi pritmus inu Galliae littore a se et gente sua appellatam Noruan.
o uiam constituit) aduepos, tatmeu gre Suenonem habuit, quod Cod viui et Haraldi pri
mum tectnis deceptus post Eduardum absenti sbi Angli lueptrum videret praereptum,
et nunc vicissim, excluso aut interempto Haraldo, id sibi Normannum paravisse.
Nec latere hoc Normannum potuit, qui idcirco nihil prius habuit, quam Danici belli
tempestatem, quam impendere videbat avertere et sibi vel gratia vel pecuuia quietem
redimere. Qna in re praecipue est usus Adelberti archiepiscopi bremensis opera. Hic
cnium muueribus ulielmi periuasus summo allaboravit itudio ut inter Suenonet et
Normannum pax coiret. Et eam licet aliquatenus constcutus arcbiepiscopi solertia
Culielmus videretur, non tamen in plenum frui potuit. Nam Suaeno etiamsi ipse douefticis
atque alis rebus distentus, nihil in adversum moveret tamen filij eius Haraldus et
ao Canutus assumptis Comitibus Eiberno patruo et Torchillo, cum classe ducentarum et
quadragiuta navium, anno millesimo sexagesimo nouo ostium Humbri fluminis hostili
ter ingressi. Cumque in terram descendissent et fama eorum latent divagaretur, obvios
habuerunt magna cum armatorum manu Edgarum Ethelingum et Comitem Valtho.
tum, qui a Oulielmo Nothodum is levissimi de causis in omnes Anglici ac Danici geueris
noobiles desaevit, ex Auglia prodgati apud Scotos se extorres continebant. Hi occasone
Dauicae classis illud agendum putaverunt ut copijs suis cum Haraldo et Cauuto
couunctis Culielmun communibus viribus oppugnarent, ltaque percusso inter se
foedere. Eboracum versus iter iuitituunt cunctaque ferro et ignue populantur. Iuter ceteros
archiepiscopus urbis Alphredus tauto terrore adventantium de novo Danorum
o exhorruitn ut animi interuecino moerore atfectus continuo exspirarit. Interea qui urbi
reuicti erant prae sidio Normanni ubi per speculatores coguoverunt Danos vix bidui abesse,
consiuum capiuut incendendi suburbana praefdia ne usui hostibus forent seque
iutra urben continendi. Injetto itaque castellis igne subortus repente ventus vagantem
flammam adeo in altum lateque evexit ut igueae scintillae magua cuu copia
urbem versus ditfusae majus intra quam extra muros iucendium fece riut, quo paeue aedificia
uoiversa cum aede divi Petri iu totum abiumpta sunt. Quocirca quod erat intra ur.
bem praesidium civiumque plurimi exirecompulsi in hostem quem vitare studueraut.
incidunt. Hic a Dans Normanui, cum ad urbem qu am in favillas quasi conciderat.
regressus non esset adeo contertim cae si, ut ultra homiuum tria millia trucidata chronolo.
o gi referaut. Iuode mauubijs et spolijs completa classe ac verso quam celerrime in Nor.
tuumbros procinctu eos in fidem ultra se dedentes recipiunt. Iamque totatu paene.
qu est ad boream Anugliam Danus cencbat lequo ad oppuguandutm Londiuum para.
bat, nisi anni hiems, solito vehementior, expeditioucm tardasset. Nec alia causa Cuiliel.
mun iu adversum ire paranteo detinuit: dum coelo tandem pacatiore usus magnis iti
ueribus in Eboracensem agrum contendit, ac prope Trentam flumen, quod Humbrum
influit caftra metatur. Hic aliquantulum tmoratus mor copis explicatis manumn cum
Danis conseruit. Dimicatumque eit acriter et aliquaucdiu aequo arte dum tandem.
qui cquitatu erat superior Normannus alquot ex Scotis Danorum auxiliaribus in fugam
compulsis ceteros quoque loco movet. Quorum Edgarus cu omuibus suis qui cladi
vo superfuerunt in Scotiam redijt. Culielmus victoria potitus postquam in defectionis
auctores quos nancisci potuit animadvertisfet. Northumbriam atque onuem Eboracensem
agrum ita desolavit, ut aliquot exiude annis imcultus fteterit. Tradit Vigoruien.
fs Culielmum non tam in hostem. / quam in ipios Anglos.Nortbumbrosque desae visse: ao
miss ad Comitem Dauicum Otbernum nuncijs praeter ingentem pecuni summanu.
etia commeatum, qui ei totique cius exercitui fuceret, ea lege obtulisse ut hibernuis
transactis absque pugna ac direptionibus cum classe totoque exercitu in patriam rever.
teretur. Esbernunque pecunie ac opum axidum uon sine suorum dedecore conditionem a
p.190
Normanno oblatam accepisse. Addunt praeterea Scotici annales. Culielmum pot varia
deinde adversus Scotos et Edgarum praelia, tandeu lenita ferociam. et longo magis quam
necessario bello fatigatum ad pacis studia animum adiecisse pacemque his legibus factam.
ut limite reguorum contituto Cumbriam Scoti tenerent, quo jure eam majores ipsorum
tenuissent rediretque in gratiam Edgarus ac praedijs amplissimis in Anglia donatus ab
omni novandarum rerum iuspicione abesset ac denique Valthofus.Sibardi filius, recepti
bonis paternis in affnitatem regiam adscitus uxorem acciperet neptem regis ex filia.
Esberuus autem, finita hieme cum classe in Daniam ex pacto regressus est. Reversum
Rex haud quaquam benignec excipiens extorrem reguo cedere quamprimum jussit, quod
bellandi occasonibus posthabitis se reliquis invitis deliniri pecunia ac largitionibus f, m
visset. Hunc Osiberuum cum Anuales Aoglici Comitem appellent, non videatur atem.
porum aeram alienum si eum fuisse dicamus, cui sub nomine Culielmi Osberui Normanni
nupsisse exinde Richildam Balduin Flandriae Comitis viduam annuales Flandriae testan.
tur. Nam et caesum eum a oberto Frisio circa anuu uxxi Meierus iumjicit ist / id
no / rtu vocans.
Dum autem Sueno domi pacate agit, magnam tulit laudem et pietatis et sapientiae, ut.
pote qui non ipse tantum meliorum literarum cogoitione excelleret sed et eorum quo
que convictu summopere gauderet qui amore doctrinarum ac rerum veterum duceban.
tur. Iuter ceteros et exteros praesertim Adamum Bremensem ob autiquitatis studium
familiariter complexus est. Domi autem charissimum sibique conjunctissimum habuit
Roschildiensem pontificem Culielmum. Anglis oriundum et ipie ab eo vicissim, ut par
erat, quam studiosi ssime observabatur. Nec erat modo virtutum singularis aestimator is
ipsce Culielmus sed et vitiorum quoque acerrimus censor ac castigator. Itaque libenter
se ab eo coargui atque admoneri est passus Sueno, si quid forte censura dignum committeret [commitret ed.].
ret. De quo prolixe disserentem Orammaticum Saxonueu qui volet inspiciat. et sub
imagine Suenonis qui se homicidio polluerat Theodosium: sub Culielmo vero Ambrosium
caedibus pollutum Imperatorem a templi foribus arcentem, recognoscat. Secundum
COulielmum maximi praeterea faciebat Suenonem Norvagum: quo et intra domesticos
aulae parietes ut Euangelij ac verbi divini precone, ut plurimum, utebatur. Fuerat
hic a praefectura ad sacerdotium translatus. Estque ille, qui, teste Saxone rem divinam 30
facturus et librum, quem invidi lituris inspersum supposueraut, nactus, pro Deus regem
famulum suum protegat, legebat, mulum suum protegat, extrita nimirum prima in voce famulum
syllaba. Sed postea ut alit aemulatio ingeuia, ad studia literarum animum propius
applicans etiam ipsis irrisoribus suis evasit cultior et locuu, quem in ecclesa Roschil.
densi sibi a rege desiguatun, episcopalem acceperat, ad vitae usque fnem tenuit digne.
que tutatus est.
Vix autem frui hoc otio Sueno caeperat cum illud archiepiscopus Dremensis, ut erat ir.
requieto et in Saxones prae cipuc efferato anito interturbare per cuuiculos aggreditur.
Nam ubi Suenonem ad Imperatoris Henrici IV. colloquium anno millesimo septuagesimo
secundo Luneburgum usque (alias fomdurgum eit in editione prima Adami Bremensis) 40
quasi ad foedus icicudum evocasset conperit Rex non foedus sed arma parari.
Et licet eo se abripi Sueno periisissetut copijs collectis, terra marique Saxones infestaret,
mox tamen mutata sententia et a suis saniora monitus, arma ab illis, quorum territorijs
ut munimento semper usus fuerat, quam citissime abstinuit. Archiepiscopus autem
eodem tempore post varios vitae casus sato concessit. De quo ut paucula quaedam altius
repetam, additis extremis deposcere locus videtur. Defuncto igitur, de quo supra dictum.
Henrico III ne rerum summa sine certo imperio fluctuaret. Hauno archiepisco.
pus Coloniensis et ipse duumviri designati, qui et aulae et reipublicae, impubere adhuc
Henrico IV. praeesset. Hoc veluti secundo vento Albertus usus reliqua, quae cupitis
adhuc deesse videbantur pertexere aggreditur. Praeter Hadeleriam et Lismonam tres vo
in eodem tractu Comitatus Stadeusem Findgoam et Emisgoam itemque Corbeiam et
Larissam, coenobia duo opulentissima, gratia pretioque sibi comparat. Quod ne deesset.
omuem ecclesiae suae pecuniam, omnes reditus aurum et argeutum fabrefactum germmasque
et quidquid oruamentorum in sacris erat ac prior aetas magno studio religionis
congesserat, profudit: irritatosque et in se insurgentes Ordulphum et Hermanuum Sa.
xones proscribi decreto imperatoris procurat, nec uisi male multatos in gratiam reci
pit, ceteros ab audeudo deterret, osut solet secundante fortuna, exortis compluribus
p.191
aemulis et ipso praesertim Colocieuf archiepiscopo Hanuote it poeuam arrog
nte et
faftus solio suodejicitu. Dectus continuo rab Ordulpho ac tlio ejus acrius quam
prius afligitur atque omni afficitur contumcli: provincia ejus ferro et flamma pervaftatur
ue Bremam quidem immuni Ipse profugus latere aliquaudiu apud Coslarienses co.
actus, donec tandem haud exigua proviuciae suae parte in feudum Maguo concessa pacem
parum honestam redimeret. Ita triennij calamitate edoctus, cum ad pristinum potentiae
gradum postea redijsset, cautius jam fortuna uti.et obsequio principes demereri amicos.
que ex aemulis facere iustituit. Itaque uihil oisit quod ad ditandam suam dioecesin per.
tiuere ullo pacto videretur. Praeter cetera Emisgoae, quae Bremensi parochiae viciua erat
o regio, utus acquireret, uille argenti libras imperatori prouisit, dictitans, ut notat istius
temporis synchronus Adamus Bremensis haud moleste laturum se si pauper ipse esset.
odo dites servos haberet. Summam autem imperatori promissam cum praestare ne.
quiret (erat enim jam ante exhaustus) quidquid habebatur in the sauris ecclesiae suae ad.
huc reliquum, quidquid in douarijs pretiosum, cruces, itagines, tabulas auro argentoque
graves, in usum nummorum ausu temerario, conflavit adco ut sortem postremo tulerit.
quae esse iniquarum cupiditatum fere comes consue vit ut ex haustus facultatibus omui
bus, inter curas et sordes vitam traxerit. et quem felicem ac florentem ab antecessoribus
episcopatum acceperat, eum, multis frustra tentatis afflictissimum et cunctis exutum or.
namentis reliquerit. Sicque igravescente aetate mentis parum conpos ac veluti in de.
ao lirium esx nimio curarum aeftuprolapsus et ab omnibus derelictus, seunt habet Stadensis.
cpulantibus ac cutem curantibus suis, animam cfslavit ad annum Servatorisut dix imus.
Lxxii. Ei Liemarus iuccessit uatione Bavarusaduitente praesertim imperatore, de quo
dicere coeperanus.Henrico lV.
Cuus quoque Renrici tempora fuisse infelicissima, pontificum prae cipuc ambitione, do.
cent hujus aevi memoriae. Nam cum despectui primum esset imperij majestas ob ipsus
aetatem, tmulta passim aut pueri aut rectorum vitio perperam gerebantur. Deinde adulto
au eo, maximi Cermaniae principes jurejurando soluti a Oregorio Vll poutifice, quemu
et Hildebrandum vocant, in imperatorem suum uequissimo iucentore, concitabantur. O.
rigo mali partim hinc erat, quod in synodo Vormatiens: praesente Heurico, omnes Germaniae
30 episcopi exceptis Saxonicis, Gregorium abdicaverant, partim quod ambitione
Alberti episcopi Bremensis, jam ante exasperatam Saxoniam duo potenti ssimi principes.
aemuli gloriae itmperatoris, denuo commovebant Egbertus Marchio et Otho Saxonum
Bojorumque dux: e quibus hic ob maestatis confictum ab aemulis crimeu Bavaria ex.
spoliatus ab Imperatore quanm a patre eiusdem acccperat Ille in Saxoniae medio ubi
Brunsviga opidum est, ditionem latam tenens arctissim etiam aguatione ipium lmpera-.
torem attiugebat. Et hos Magnus, infe rioris Saxoniae dux, ac pat ruus ipsius Harmannus
sequebantur. Has occasiones nactus pontifex Romae indict syuodo pronunciat sua
esse potestatis Imperatores constituere. Simulque Henricum cxcommunicat et subditos
ipsi omnes absolvit obsequio et juramento eidem siolemniter praestito. Hoc veluti clas.
sico cuncta comtmota. Et imperator, ut nexu pontificio se solveret, abit Romam: ubi
dum jubet eum pontifex auuum integrum ad valvas et limina templorum ex piaudi sui
causa sese volutare excitati a pontificijs ae muli qui imperium contra euu capescerent:
Electusque Rudolplius Suevus cui papa coronam misit tali cum titulo: Petra dedit o.
mcm Petro, tib Papo oroom: Redux, aut potius fug elapsus ex Italia Iinperator, cum Sa.
xonibus et Rudolphomultis commissis praelijs, taudem ad Elistrum Mi sniae amnem cum
ijsdem congressus victor evasit Rudolpho: iuter praeliandum, perjura dextra amputata.
qui et Moeiburgi haud multo post mortuus est. Iude in Italiam profectus Romam capit et
in locum Cregorij Clementem IsI poutificem renunciat, a quo absolutus redit in Germanuiam,
sed frustra. Nequt enlm aute cessatum eft ab episcopis et Cregorij fautoribus.
quam et Conradum et Renricum filios in patrem armassent: Quuibus undique procellis
agitatus imperator sexagies bis coactus est in acic cum hoste dimicare, ac tandem exau.
ctoratus, dum omuia tentat omniaquec circumspicit ac metu demun egestatis Canonica
tum Spirae obtinet, moritur Leodi j anno cvi.
Qu dum in Cermania atque Italia geruntur apud suos Sueno aetate jam propemodum
confectus levi primum valetudine tentatus, atque inde gravius graviusque eadem
invalescente, sub aunum millesimum septuages mum quartum vitam cum morte commutavit
inopido Cbricae chersonesi quod Slutorpium domeftici scriptores vocaut:
p.192
Exequias suas Roschildiae celebrari atque in aream regiorun monumentorum deponi f.
uus mandavit, bi hodieque in aede cathedrali compreheunsum in tabul marmorceam eiu
elogium legitur, quo res ipsus getae, ut brevius ita quoqueue venustius quam longis mul
torum annalibus exprimuntur, ltaque et apponeudum boc loco pretiun operae exitt
avi:
egu uent eur. / go quo ura rege
Fuit, sceptr imperios fut.
Mon virtute vuner eno, uum mtne i.
Mam potert Mogu troque o..
Fencsor iilustr eg prclra ceti
Erid geit, prose euto paorenr.
ngr Mcrte preen gico / ceperoegit.
t trioscept tenenr uco Dono mum.
er mrunda imr, quem vx rio rego voiebont
Imperio ccpere, om petro porv cupit:
Et uic tore du neueot terreno potestus
erram ieger qurite regno ei.
Extat in eadem cathedrali ecclesia epitaphium quoque Culielmi episcopi in quo nou
tautum caedis, qua se polluerat Sueno.et expiationis, quam idem in ecclesiam receptus est.
cujus modo meminimus sed et funeris atque obitus mirabilis ipsius episcopi Cullelmi.
dum nimirum exequias regi extra Roschildiam iturus ipsemet funeri funus accedit, men.
tio injicitur. De utroque pluribus disserit Saxo, quae otnia paucis proponit quod
dixi. Epicedium mixtis ex jambis et choriambis rudi minerva, ut tum erat seculum, syl.
labis, iu modum ut sequitur:
Culielmu elim Episopur oscbilds.
Pretntis Dei reluceot doc.
Petote, regone, percee vit
Et so ou virtutum genere iistri.
do ut in incerto erut ise fo ti
Dgnior eret, on io ociu: tcmpeetes
Episcpat prstitits exepi.
Hic fetur innoceti otque tem uto
Niut / oicd / dolore terotu
Quo regefdun erat e, mog qum
tione, ege psu umvir ngum toi
Fotenten rego cotatuue spotum.
Mqgno repusu docuo, probint tempi
ebsuscr., ec petenfui
n gretiam cm Eccles cc eo ofen
Medset. Hr ct teore o it mxte
Pt, mort: e regu uc eferebatev
Fe, qu t rescitum est cypronqure e rescivit
i. / yuctro coso jst.
Dud eema pteretr otrtuoe
Crliemcc, posfqum c ventu est.
rctie feto t ii, que i ter
Deo putiicom cnceratsancm
Pe ditioemoo pvsset.
Mox mena colcpersu ommuom nftom ce
eddidt, atque inde erueso c iou.
Fencscramn ud cem puriter (nrcle)
Mgo ostepoe epototi s.
Cuemo onori / ce putoc de ore
Episcopalibus insignibus una cum illo
Terra conditis, novo Deus funus l. reconditis
p.193
Miracula hominum memoriae, consecravit.
Hoc p nomue ono cmso terre
sepucm redddt, trc / utu ergu
Huc f etc mga cu regione
Hos n soo commenaotu eputure.
Superstite adhuc Suenone duo in Scaniam episcopatus conftituti quorum alterius sedes
Lundae, alterius Dalbyae habebatur. Qui Lundeusem prae sulatum primus tenuit. Egiuus
dictus quem alij Egiuonem vocant. Eius erat Scaniae qua occasum spectat, dioecesis.
Dalbyensium antistes ortivi districtus curam gerebat; Cui nomen Henrico fuit. Sed
10 idem temulentiae et intempestivis convivijs nimium deditus cum alia videretur agere,
factus est ex duobus epilcopatibus nuus, qui hodieque Lundensis dicitur. In Cimbrica
smiliter chersonesoquae borealis nunc dicitur Iutlandia, episcopatus quoque biui ab eodem
instituti circa anuoum Christi txv. Prior Borchlumensis fuit condito in id monafterio
etiam Borglumense, quod praesulum adusque religionis reformatae initia perpetuo
sedes fuit. Et qui praefuit episcoporum omnium primus Maguus dictus, de quo alibi retulisse
memini. Alter episcopatus constitutus Viburgi: Cuius administratio demauda.
ta, qui primus omnium nominatur.Heriberto. Suenoni ex legitimis nuptijs nulli fuerunt
liberi, uaturales plures habuit: c quibus praeter Magnum, qui e Thorade qua supra di.
iuuus, natus fuerat, nominant chronologi Cormonem Haraldum.Suenonem. Odmun.dum.
Obbonem. Olaum. Nicolaum Biornem et Benedictum accedentibus praeterea
Canuto et Erico praecipuis patriae suae columinibus praeter illustrissimas duas filias Sigi.
ritham et Iugertham: Quarum prior Codeschalco Slavorum principi altera Olao Rir.
re Norvagorum regi, denupsitut suis est supra locis indicatum. Adnumerandus postre.
mo his omnibus, ex quorundam sententia etiam Emnund, qui infans obierit: Itemque
Hondgur non quidem Saxoni Crammatieosed Anglicis authoribus nominatus utpote
qui in Anglia, ductam uxore, ibi pedem fixerit relicto post se filio Roberto: Qui patritius
fuit Bristoliensis et Henrico Ii Anglorum regi ita charus, ut ejus beueficio unicam filiam
et ex asse haeredem domini de Barcllei in uxoreu acceperit: uude Roberti illius posteri
qui summo honore floruerunt Barones de Barclai etiamnum apud Anglos appellan:
tur. Idem una cum regem Henricojam indicato speciosum illud coenobium sive tem.
plum prope Fromi flueutum condidisse memoratur attestante, quae ibi vestibulum prae.
tendit: autiqua inscriptione quae et Robertum hunc Hardingi filium regio Danorum
sanguine natum subindicat. Ita enim habetCamdeno teste:
R t x E e v rum i c us II Er D o i us Ro s e r us F.
H a x o o t F ui R t o is D n tas R ui us M o.
A sr t t F u r o rum t s.
Reges hoc tempore, qui Suenooi Esthritio fuere synchroni, reperio inter Suecos so.
emita dictum cum ex fonte bapti smatis suscipereturanteamumum appellatum. / ut ne
morat accurate Adatus Bremensis quamvis parum id ani uad versum Sueonun aunal
bus. Eo reguante ad annum usque ui late se apud Sucones effudit Christiana pietas.
adeo ut Ciicnijm elogio eum afficiat idem Bremensis Qui et successisse mox ei E.
mundum notat, fratrem consanguineum, virum malum, et a fide Christiana alienum: atque
inde, eo extincto ad sceptrum vicissm promotum Stenchillum Christianae religioni faventem.
Apud Norvagos autem initio rerum eusdem Suenonis Huorcods Hocreroet
imperitavit, virut patuit es antecedentibus, auimo inquieto et saevo. Idem cum ageret
apud lmperatorem Orientis Brmantij cuius am modo memioimus, quae tum eus fortu.
na fuerit, cum antea referre occasio non daret. et alia omuia sint, quae tcmoret Chroni.
cion illud Norvagiae vernaculum, nobis uon semel superius citatum abiis quae Saxo hai
o bet, operaepretium ex istimo, rem hoc loco paucis attigisse. Saxonis enim narratio memorabilis
dicam an mirabilis est, certe fabulae quam veritat propior videtur: ipsaque sic
verba habent: Hoc loci splendida Haraldi memoria tempettivam sui exhibet mentio
nem. Qui cum fratre (S. Olao) cassus, salutem suam intra patriam tueri uon posset, fugam
Byzantio credidit. A cujus rege homicidij crimine damnatus, domestico draconi
lacerandus objectari praecipitur. Nihil enim ejus morsu ad necandos reos valentius duccbatur.
Cui in carcerem eunti iugenuae fidei servus ultro sese damnationis comiten obtulit.
Exuit veroan ut socinm agceret, ortemque excipere quan domino deesse maluit.
p.194
Utrumque is qui custodiae praeerat curiosius observatum, per os antri inermem excussumque
demisit. Itaque nudato ministro Haraldum verecundiae gratia lintco tan.
tum discinctum excepit. A quo clam armillam donatus, pisciculis pavi mentum instravit.
ut haberet draco in quo primae famis procursum ecffunderet, reorumque carcerabilibus te-.
nebris obfusi oculi vel parvulam perspiciendi copiam ipso squamarum nitore capesse.
tenut. Tunc Haraldus lecta cadaverum ossa anguitijs telae consertioris implicuit hisdemque
in unum globum coactis veluti clavam etfecit. Cumq allapsus draco in obiectam
perquam av ide praedam irrueret dorsum cius veloci saltu conscendens cultellum ton
sorium, quen secum forte tectum attulerat, umbilico qui solus ferro patebat, immersit.
Hunc cultellum Valdemarus rex res gestas cognoscendi ac refereudi cupidissimus, rubi- no
: gine exesum, vixque secandi sufficientem miuisterio familiaribus saepe monstrabat. Sed
ueq Haraldus ob iessionis eminentiam ingenti belluae ore corripi dentiumvc acumiue
uoceri aut caudae voluminibus elidi poterat. M iuister vero cormpacto geftanine usus.
converberatum belluae caput ad sanguiuem et necem usque crebris ictum ponderibus con.
tundebat. Quo coguito rex, ultiont in aniui rationem versa, fortitudini suppuicium remi
sit. Nec pnam remisisse contentus, addidit charitatem Navigio enim stipendioque do
natos abire permisit. Haec Saxo noster. At Chronicoo, de quo dixi Norvagiae Haraldum
inquit, relicta Norvagia, primo Moschos adij sse, atque ibi aliquandiu in aula et bellis apud
Iarislaum strenuam operam navasse: ac mox in Graeciam profectuum, cui tum oe regiua uuna
cum Michaele Calaphate praeerat ibi cum praeside militiae corgio, coguotmento Mani, as
ace. Reginae consauguiueo, contractam Coustantinopoli amicitia, navalibus praefectum co.
pis, uuiceque prae ceteris a milite suspectum amatumque adeo ut ipsi seorsim classis commissa
sit: caque deinde Siciliae Africaeque oras ad vectum plurimas suae potestatis arces opi.
daque fecisse, ac magoam ea occasione pecuuiae vim sibi parasse: indeque Hierosylma digres.
sum.Iordani fuentum visisse: ac multa donaria sacro Chritti tumulo iutulisse: atque ultimo
cum inde Byantium esset reuersus, intellexisse Magnum Sancti Olavi filium, uepotem
suum.Dania Norvagiaque potiri: ideoque obsequij fide, quam lmperatori fecerat, renunciat
de redeundo in patriam cogitasse: Idque ubi reginae inootuisset, eam iram succeusam detulisse
eum apud Coostantinum onomachu, qui tum itmperabat, quasi partas peregre iugentes
opes, aliaque Inperatori debita, sibi rapuisset: atque ideo mox carceri mancipatum: Sed et alios
alas custodiae causas adferre idem Chronicon ait, quod uimirum oae regiuae ueptis fuerit.
Maria oomine, quam sibi, invitam oe, conjubio ungere Haraldus voluerit: vcl, ut plures
referre additquod Maria ipsa taraldi connubium petierit, sed refugisse eas semper uuptias
Haraldum: et hanc esse irarum veram causam: Sicque carceri inclusus dum detinetur cum
famulis duobus Haldario et Roltfone, narrat porro idem Chronicoo, honestam ac opibus
praepotentem matronam, Haraldo fidam, curasse turrim, in qua servabatur, scalis conscendi
dimittique in eam funem, qua evaserit ac mox militibus suis redditum manu armata ingressum
Caesaris palatium.Caesarem cepisse, captumque exoculasse. Haec Chronicon, adji
ciens omnium, qui cum Haraldo Constantinopoli fuere regressi, sermonibus hoc acta.
tum licet a Saxone aliter memoretur, t vel inde constet diligenter ab authore eyus o
chronici inspectum Saxonem quanm vis Saxone vix anuis sexaginta fuerit poiterior ut.
pote qui anuum circiter Christi vootx chrouicon suum fiuiat.
Ex eodem hoc Chronico invenio per haec tempora conditum ab Haraldo A sloense
Norvagorum opidum.et idem libenter ac saepe ab eodem inhabitatum. Bello autem navali
quod Saxo bis ab eo superatum Suenonem referatex antecedentibus ubi Norvagi.
cum prcipuc chronicum) am memoratum sumus secuti, primo circa Cimbricam cher.souesum
uon tam victum Suenonen, quam mascule repulsum Haraldumet victoriam quidem,
sed fugae habuisse simillimam constat. Altero deinde eusdem adver sus Suenouem
bello, quod ad littus Hallandiae ac Scaniae classibus est geitum, memorabilis est virtus ac
fortitudo Aslaci, militum tribuni, cujus cum Abiolon pontifex praeco exinde fuerit ut o
Saxo refertlibet hic ipsiusmet verba Saxonis.Aslacum quasi coram compellantis, adscri.
bere: Hic nobis Aslace Scialmonis Candidi remex ob immensam bellicae virtutis glorium
literarum praeconijs inculcandus occurris. Danis siquidem ad versum Norvagicn.
ses maritimo certamine decernentibus, non contentus clarissimam pugnam intra proprium
edidisse navigiun, omnibus corporis, tui munimentis praeter leutum abectis.
confertissimam hostium ratem insiluisti quercuque quam iu gubernaculi prius colli.
gueuitum excideras viribus fretus hostium corpora converberasti, eiusque crebris
p.195
et vegetis ictibus quicquid obvium fuerat obtrivifti ingentique verberum fsragore
stupentes praeliantium animos a proprijs periculis ad tuae virtutis spectaculum deflexisti.
Quinetiam fortissimos utriusque agnminis bellatores, operis tui admiratione suscepti cer.
taminis immcmores reddidisti puguque ac periculorum oblitis avidius te intuendi.
quam se ipsos tuendi studium incussisti ita ut prompti ssimi quique neglecto diseriminis
sui negotio plus te viso stuporis, quam ex dubia salute formidinis caperent. Itaque fortius
fuste, quam ceteri ferro rem gesssti cunctaque intolerabili modo comminuens, hinc
Danicisinde Norvagicis oculis incredibilem, nisi spectareris, operam edidisti. Adeo autem
sociorum paucitatem hostium multitudiui coquastiut disparem v iribus pugnam in
uoctem usque per belli successus extraheret numeroque dissimiles copias fortuua persimiles
reddidisti. Postremo cum omnem navis remigem partim fuste partim fluctibus obruisses..
compluribus sed levibus plagis perstrictus ex tot hostibus adiirabilem solus victoriam
retulisti. Quae res veri fidem excederet, s nou Abiolon autor suis eam relatibus tradidisset.
Porro apud Anglos, ut est superius memoratum, caesus Haraldus successores habuit Ma.
gnum et Olaum filios. Quorum hic, ut dictum, fyrre cognomento Suenonis filiam connubio
sibi junxit, auuosque perplures in imperio exegit. Nunc adtaraldum, qui sceptrum regium
post parentem Sueuonem: utpote filiorum natu maximus, proxime suscepit, ltilum vertaP
H A RA vS R E v II.
KKK
KKK
A t ous inter fratres natu maximus parenti suo Suenoui sub annum t, xxxri.
vel, ut alijs placet, octavum successor declaratus. Sed aunorum utcuuque accipiatur
calculus certum aliquandiu integrum fuisse ac disceptasse inter se ac dubios hae sisse regni
proceres utrum.Cauutum an Haraldumad regni elavum essent aduoturi. Quui Canutum
aetate minorem praeferendum udicabant, eus ut animi corpori sque singulares dotes, ita
et merita spectabaut, quibus ipse saepenumero patriae salutem attulisset. Haraldus vero.
licet aetate anteiret illis tamen alij sque virtutibus qu regem ac prinucipem solent com.
mendare, louge relinquebatur. Itaque eumpraeficiendum reguo existimabant, qui patriae
decus, civibus pacem militibus gloriam posset parere: eumque Canutum esse permultis
ipus laboribus ac periculis pro republica domi militiae que exantlantis, sibi constare refe.
rebant: E ditverso qui Earaldo favebant, etiamsi Canutum corpore et auimo praestantio.
rem uon uegarent memores tamen quantis per illum discriminibus dum sub parente
militat, essent impliciti in Haraldum utpote sedatum et moribus compositum magis in.
clinabant. Quae cum non ignoraret Canutus suis vicissim ob oculos ponebat cum sum.
ma tamen verecundia, quantos ipse quie scente fratrejam pridem in purgaudo piraticis
infestationibus mari quantos etiam pro illustranda apud vicinas nationes patria sudores
et molestias iubijsset: nec ista audterre se, ut quicquam in fratre suo carperet: esse illis li.
berum de rebus udicium si majorem habeant tratris rationem se non deserturum pro
gloria suae gentis, quae suarum essent partium se ad utrumque paratum et aequo id quico
quuid foret, laturum animo. Haec et ejusmodi cum iuter suos dissereret Canutus, potior
tamen procerum pars, accedente populi suffragio.Haraldum regem proclamat. Cauutus
animadvertens populi inclinationem acceptis aliquot rostratis navibus, prinmo in Sca.
niam, atque inde in Sueciam se contulit postre mo bellumvivente adhuc patre, adversus
orientales caeptum persequi aggressus est. Ait Saxo, solos Scanienses usta auimui iucli
natione provectos.Cauuti probitatc culta.Haraldi desidiam respuisse.
Haraldus igitur suscepto regno totum se pacis artibus dedit. Inter cetera maximos
meruit vulgi applausus, lata lege, qua reis permittebatur ad sui defensionem non ferro
candenti, sedureiurando se tueri. Erat autem vel ideo lex ea populoacceptissimaquod
miuus periculi formidaret ex periurio, quam ex ferro. Quamvisut Saxo notat, multis oca
o casio ex eo data pe urando se polluere. Quocirca receptus est postmodum et servatus adi
huc eiusdem Saxonis aevo, ferri usus adusque Valdemari tertij tempora, quo regnaute in to.
tum est abrogatus, aduitente praecipue pontifice Eugenio et ejus vice sacramenti religio
firmius sancita. Erat tum quoque usitatissimum mauu et duello lites dirimere quod et ve.
teres fere olim Germanos factitasse universos authores tradunt.et praeter alios Velleius
Paterculus.Varum Quintilium exercitus Romani ducem nominat, qui cum esset ingenio
similiter miti et moribus quietus, putavit in media constitutus Cermauia aruis apud cos
decerui solita posse iure terminari, ude tandem in summam perductus socordiam
p.196
sex legionum occidione poenas ipsis pependit. Has quoque et cusmodi velitationes
congressusque singulares sustulerat jam, aut esse tollendos censuerit Haraldus, modo votis
ac legibus ejus prudenter latis seculum respondisset. At leges sine moribus nihil proficere
vanae potuerunt. Saxonem nostrum minus ei aequum fuisse, ejus potius quam meis
verbis declarandum. Haraldus vero inquit, solis sacrorum officijs deditus, latarum a se
legum severitate neglecta, impunitas omnium noxas enervi legum indulgentia praeter.
ibat, omniaque statutiuris munimeuta convulsit ignarus plus Deo siuceram regni ad.
ministrationem, quam iuauia superstitionis monumenta placere stverumuque justiti
cultum supervacuam precum adulatione gratiorem existere: praeterea diviuum plenius
propitiari numen ubi jura quam thura promuntur: plus scelerum quam pectorumn con-
tusionem probare libentius criminum quam genuum lexus aspicere nullamque victi.
mam vindicatae pauperum libertati praeferre. Quanquam enim regum majestas rite religioni
intendere debeat, aliquanto tamen speciosius iuterdum tribunalia, quam aras ex-
colere potest. His omissis rex sola lacrorum charitate conspicuus, iniqui ssimos actus pro.
fus animi tolerantia sustinebat, pauc iora experimentis prosecutus, quam promisss com-
plexus fuerat. Noxas non uodo, sed etiam licentiam prosequebatur, tauque inopem juris
triam reddidit, quam amtea promissis div item fecit. Sed ueque a regijs moribus habi.
ue degenerare deforme ducebat. Hactenus Saxo. Quibus si adyungamus, qua de
atre ejus Cauuto sparsim refert tam in laudes hujus, quat ejus vituperium etusus re.
perietur. Praeter cetera, ubi de rege Suenone, pare nte utriusuue dix erat, haec de Canuto
continue subjicit: Veniam nunc ad Canutum Suenonis filium, qui propriae fortunae be.
neficio sumumis nuaturae dotibus cumulatus, magno cun indolis experimento aetatem ani.
mo praecucurrit. Quippe, contractajuventute, my oparonum piratica monstra perdo.
muit. Sembicis atque Lst houicis illustrem trophaeis adolesceutiam egit, uouisque virium
gradibus paterni roboris fundamenta transcendit. Quae victoria futurum eius domiuium
omiuata est. Pro amplificanda tuendamque patri) uges ex cubias gessit rerumque qua.
rum ob infirmam ad huc aetatem vix spectator eise potuit, author haberi praesumsit.
Quin etiam juvtuile corpus continuo usu ad bella impigre conficienda armaque viriliter
sustinenda firmabat, famaque ejus bellicam vi in tantum claritatis exceisit, ut redivi vum
Magui Canuti spiritum fotruuamque simul cum nominis videretur communione sorti o
tus adeo ut nullus eum paterni regni successione potiturum ambigeret. Neque enim
virtute jam maturus houori intempestivus videbatur. Sed nec libe ralitatis species ejus
adole sec ntiae defuit cujus fratrem Haraldum natu majorem obtusi admodum cordis interj
uventae initia perpetuus inertiae sopor oppressum teuebat, lit statim esinde ubi de
ipso Haraldo verba facere instituit, de utroque haec liabet: Major Danorum pars memor
quanutis per Canutum adhuc privatae fortunae periculis obiecta tuerit, graviora si regnum
indueret verita, maligna virtutis interpres, quod glori eius accrescere debuerat, iniquis.
fm meritorum aesti matione damnabat, elevatis virtutum pramijs clarissima cus opera
repulsae turpitudine rependendo. Igitur ut hunc negotiorum mtu perosa, ita laraldum
ocij cupiditate complexa, audaciae hebetudinem praetulit, ignavumque sibi regem maluit o
imperare quam fortem. Atque ulti mo de obitu et extremis ejuscm Haraldi dicturus.
allatis verborum paucissimis, reu iu hunc modum absolvit Reguaudo bieonium euen.
sus Haraldus defungitur.
CA u r u s i v, rum tx L x vi ir.
S cr us dictus.
Ax xuoo igitur sine sobole rebus humanis exempto. Canutus ejus fratet uullo fere
uegotio rex est declaratus, maxime ab ijs, qui priusquam ad regnum pervenisset Ha. sa
raldus, ejam tum deferendum idipsum censuerant. Rebus imperij admoto prima illi cu.
rarum fuit, religionem Christianam, quae) am in Dani passm efflorescebat, etiam orien.
talibus communem facere. Quocirca bellumquod adolescens ad versus eos inchoavtrat.
juvenis lacessijt, jam regno potitus majore quam unquam antea apparatu aggressus est.
Itaque in illos movens Estonum, Curetum, Sembonumque regna armis undiquaque concussit,
ac taudem, imperato universis vectigali reditum in patriam maturavit. Ad luos reversus
ante omtuia de certis sibi nuptijs prospiciendum censuit, patris it co solutos amores et re
p.197
et animo detestatus. Quapropter Roberti Flandrorum et Hollandiae Comitis illustrissimam
filiam Adelam uxorem accepit, quae illipraeter duas filias. Carolunm progenuit eius
vocabuli primum inter Flandrenses Comitem. Inde haud mediocris illi quotidie labor
obortus, quod leges haud quaquan inane uomen, sed eas etiam opere et facto implendas
cuperet. Pietati praeterea promovend quantopere studuerit osteudit uon tautun ca.
thedralis apud Roschildenses aedes, tum primum e liguea, qualem Culielmus reliquerat:
facta lateritiased aucta quoque sacerdotum et pontificum stipendia honorque additus.
ut interessent etiam consilio regio episcopi, primusque illis inter proceres periude ac du
cibus locus tribueretur: ac reliquus clerus ut haberet non modo distinctos ordincs.
o verum separatum a civium forensi curiam dicasterium. Sueuo Norvagus cuius ante memiuimus,
archiepiscopo Culielmo tum commodum successerat cuus monuuentum ac
ciueres, ubi jacerentur Roschildiae novi templi fundamenta, alio transferendos etiam
ruina sacelli curavit. Quin et coenobium eodem loci Mariae saerum.et aliud Ringftadiae
nec unon aedem S. Michaelis Slagosae e solo et fundamentis excitatam constituit. Egiuus
smiliter Lundensis ecclesiae aedificationemjam ante coeptam animose prosecutus ac
fretus praecipue benignitate ac munificentia Canuti summam tandem operi manum itm.
posuit. Quio et Canutus, sedente, post Eginum. Richvaldo ut siugularem erga ecclesias
affectum monsttaret, constituto ibidem, qui ab Episcopo secundus esset, praeposito, adie.
cit et beneficia, quae non in aedis tantum illius sed in usum quoque scholae bonarumquem
o literarum cederent. Idem decimarum religioni rudem adhuc sacrorum populum assue.facere
conatus haud facile dicto audientem habuit. Ruina autem illa sacelli Roschilden.
sis, cujus memini ea non sine prodigio et ob id accidisse prolixe a Saxone refertur quod
ossa Vilhelmi episcopi, qui inter sanctos cxinde est habitus, commovere Sueno et alio
transferre haud dubitasset. Sed ea alaque illa de eodem porro conditorio post annos
iterum perplures in locum alium translatodcque poen quae authores ejus facti secuta
est, a Saxone eodem liberalius comtemoratanos studio quodam et alio festinautes omisimuslectores
talium avidos ad ipsum Saxonem remittentes. Canutus itaque postquamu
iutegrum fere quinquennium ordinandis domi rebus operam itpendisset, annum circiter
millesimum octuagesmun quiutum, assumtis in clientelam suam quos plures ha.
o buisse supra iudicatum, fratribus, excepto Olao, quem regendis Slesvicensibus imposue.
rat, muaius quiddam animo coepit volvere. Nec euim conteutus initis impcrij sui orieu.
talibus illustrasse victorijs etiam Angliam infelicitate amissam, haereditario jure repetendam
existimavit. Recolebat nimirum bellicam maiorum gloriam, cumqueopibus impe.
rij fues, louge ex insulae uuius titulis, quam ex omnibus Orientis spolijs exstitisse illustri.
ores latiusque propagatos.Itaque occultum mentis ac sensus sui consilium.Olao pritum
prodit: eoque hoc ipsum adhortante, idem deinde popularibus aperit. Quorum omnium
propensi assensus animum atque impetum iudies rei gerendae regi maiorem addiderunt.
Accedebat et soceri eius Roberti Flandriae Comitis ad eandem expeditionem mira alacritas
ac studiuu, praeterquam ipsorum etiam Anglorum, qui in Daniam taedio Norman.
o nicae dominationis profugi quotidianis quasi comitijs ad arma adversus Normannum
capesenda Canutum sollicitare non desinebant, dictitantes Angliam ipsius et Danorum
regnum esse, nec pati eos debere illud a novo homine injuste possideri: Esse tyranunum
et alieni territorij violentum inusessorem Culielmum: Iamque invisum omnibus de solio
quam facillime posse deturbari modo rerum agendarum occasiones uon intermitteren.
tur. Quuibus alij sque persuasus Canutus belli aleam constituit j acere. Itaque, itmperata
classe, eam Lymico mari invehi et ibi praestolari mandavit. Fuit enim ab eo sinu brevis.
simus olim in oceanum transitus quamvis hodie arenarum mole difscilior minusque ua.
vigijs sit pervius. Est autem hic ille ad Auglicum bellum apparatus, quem Polydorus
eundem facit cum ea expeditione, de qua superius in Rege Suenone est dictum: Cui
50 quidem interfuit etiam Canutus, ?ed pr?fuit pr??ertim Osbernus eius patruus. Dum
igitur exspectatur Olaus, rerum omnium ac consiliorum, ut diximus, particeps, illud
fere Canuto onvenisset, quod solet pro certis incerta appetentibus, ut aliena
vestigautes propria amittant ita et ille. Augliam petens. Daniam sibi a fratre prareptam
propemodum vidisset Nam Olaus etiamsi verbo quidem assensus fuisset.
laudassetque regis institututum sciebat interea quam essent plerique esx proceri.
bus populoquejam longa pacc tabescentibus iuiquo ad arma animo: unde fratrem
iu eorum vel invidian vel indiguationen deventurum sibi haud vauc pollicebatur.
p.198
Itaque decessit a fratre quasi rebus instruendis paratissimus, cum ille omnino aliud animo
volvens cuncta pararet subvertere. Iamque diem conventus et locum res praefinierat.
quo parata classs adhibente operam vento, celeri et uno veluti cursu Angliae littoribus
inferretur. Et aderant uudique ex varijs regni partibus terrestres navalesque collecta
copiae, solus, qui iis cum fratre praeesset, requircbatur Olaus. Isque identid enim monitus.
seque venturuu etiam pollicitus cum tamen haud quaquan praeito adesset ips ad eum
digressus rex, quietum et omunium rerum securum Slesvici reperit. Moxque causa venti.
lata, indiguatus hanc sive tergiversationem sive perfdiam fratris inuecti eum compedi
bus jubet. Et licet refugeret ac detrectaret imperium miles, regiun in Olao sauguiuem
reveritus comtmunis tamen frater Ericus periuros accusans onues sed ma.
xime Olaum fratrem vinctum eum regi stitit. Qui deinde in Flandriam socero suo
Roberto carcerali septo custodiendum transmisit. Iuterim conjurati qui apud classem
remanserant, dolum struunt sparso clanculum rumore, quasi diutina exspectatione ac
loug regis mora commeatus deficeret: Ideoque consultius judicasse se, s quisque do.
mos repetens denuo ad regis imperium vocatus adesset. Hujus expeditionis, aut potius
ad Angliam invadendam apparatus, qui meminerunt, quos vidi recenutiores, uavium mil.
le classem fuisse collectam reterunt et integrum circiter bienuium in ejus apparatu con.
sumptum, sed ventis in adversum perpetuo spirantibus, regem divino nutu, quem sibi ob.
luctantem quasi experiretur commotum dimisisse navales militemque Verum intelle.
cto exinde infortunium id sibi sagarum malitiam obiectum, novam classem navium circiter aa
bis millium instruxisse: et eam a Culiel mo Normauno tum rege Anglorum ita exceptam
ut facile receptui cecinerit. Ita illi. Sed cum multitudinis navium, nec temporns
in apparanda classe uti nec ventorum adversantium sed perfdiae tantum Olai trattris
mentionem Saxo et eum secutus Crantius faciant, etiam illud, quod de sagis additur, ut
et classe resumpta esse rroneum veri simile sit, ortum fortasse ex Polydori historia, qui
classem etiam hauc cum classe aliam confudit ut et modo memini. Rex solutum haud
multo post exercitum intelligens nec satis ad huc gnarus ex compacto magnates agere.
occasionem ex re natam sumpsit, mulctae ac suppuicij loco, quod optimo ure omnes meruerant
decimarum solutionem exigere. Igitur ex commodo advocata concioune docuit.
quanta gloria majores sui victricia signa circumtulissent, sola militum alacritate freti
quamque una illa re incredibilia memoratu peregissent, diuque res Danica disciplina
militari incolumis perititisset. Et nunc ea contemptam tantam sibi irrogatan contumc.
liam, quanta nulli antea regum. Et ea licet oratio haud parum permovisset militares
auimos, populus uililominus ad decimas Ecclesiae persolveudas seque perpetuae, ut udi
cabat, i nvolvendum servituti neutiquam adduci potuit. Quocirca mulcta militaris imperata.
Cuius collectioni qui fueruut proposti, omni diligenti id agebant, ut conj uratio
paucorum ad plures permanaret. Et facile serpit offensa: ubi aeris praesertim exactio animos
cxasperat. Primum itaque regis amici rem ut erat, in quae stores derivabant: Sed
hi cum uihil moderate agerent, versa est in regem indiguatio. Eauque adiuvantibus ex
occulto conjuratis crevit tumultus. Quod ubi perseniit Canutus sibi consulere studuit, o
profectione Slesvicum institutam. Atque ibi coniugem Reginam cum filio commoran.
tem allocutus, si res sinistre cederent, in patriam ut pergeret commonuit. Iunde Vandali
Cimbriae (uunc Iutiae dictae) aquilonaris populus regi secedenti quasi victores insultare
caeperunt palam dictitantes non uisi armis redimendam libertatem. Rex motis Iutis.
etiam vetera auxilia deficere aut vacillare animad vertens, quo tutior foret, in proximam
Balthici maris insulam Fioniam concessit. Sed semel concitus populus quiescere vix po.
tuit. Iuter caeteros memorabilis est Blaccouis perfdia. Qui cum regi salutaria videretur
suadere, contraria ad populum detulit pellacis ingenij tuco et populum smul et regem
ftustratus. Itaque rex Othoniae sedens dum precibus vacando pietatis offia exequi
tur, in aede D. Albaui cum fratre Benedictoa plebe consteruatam trucidatur. Ericus cum ro
opitulari non posset, per medios hostes dextram laevaque irruentes caedens, vix salvus eva.
sit. At Blacco ex hoste occulto manifestusjam ductor effectus, in ipso, per quem irrupe.
rat, aditu occisus, meritas utrimque et parricidij et perfidiae poenas dedit.
Regina his tristibus perculsa cum filio Carolo tum adhuc ipubere in patriam est pro.
fecta, fliarum utramque in Daniam relinquens. Quarum prior. Iugertha nomiue. Sueo.
rum nobilissmo Folchoni conuubio sociata, nde Folchuugorum exinde enatan pro.
sapiam Sueticis annalibus est traditum. Saxo Benedictum et Cauutum ex is progenitos
iudicat:
Ess i c us IvV. Iur e.
p.199
trsToti Ti; t rum v.
KKK
iudcat et alteram. Caeciliau dictam. Erico Cothorum prfectodenuptan.Canutum
cum Carolo procrcasse. Addit praeterea Ingerth postmodus ex uuptijs filiorum praeter
caeteros Birgerun. Sueciae ducem, obvenisse uepotem. Et. Ftndriae sirmiliter Chronica
Aruulphum Danum ominaat ex sorore Caroli natum: Cuii ure post Carolum
avunculum Flandria debebatur, nisi obstitisset Galliarum rex, ut inufra dicetur, un cum
Vilhelmo Normanno, qui in coniugem acceperat regin Galliarum sororen Iohan.
nam. In is qu aute auuos plusquam quadriugenutos et octuagiuta de rebus et nartyrio
Sanctissimi huius regis Eluothus Anglus poterorum memoriae reliquit proditor
cius non Blacco, sed Pibo nomiuatur: Quod fortasse cognomen fuerit. Nam inter ce.
o teros qui eadem tum praeter Benedictuu strage perieruut, etiam Blacconis uomen occurrit.
Memorantur enitm Blacco.Sueuo. Ebbo. Trudo Thago. Beruardus. Cotmerus.
Sunia. Eschildus. Paluus. Rhodulphus. Vilgriphus, alijque nonuulli. Corpus depositum
in ea ipsa, qua obtruucatum diximus S. Albani aede, quam ille aute octenuium, allatis ex
Auglia eiusdem Divi ossibus atque ibidem eonditis exsitrui curarat. Tradit praeterea
idem Elnothus eius postea funus translatum in templum aliud: idque de nomine ipsius
S. Canuti appellatum. Sunt etiam qui a loco sepulturae Canutum Otlonicnsem vocant.
Praefuit regno circiter septennium defunctus cum aunus ageretur mille simus octuagesimus
septimus ut habet Vigorniensis. Eluothus integrum poeoe triennium adiicit. et
cauno demum nonagesiumo excessisse videtur iunuere. Cuus oalculo etiam Saxonem
o subscribere, ex ijs, quae de Olao ejusdem fratre ac successore tradit, potest iutelligi. Vult
eninm duo circiter lustra, tot nimirum quot Canutus imperaverat anuos, reguasse, de quo
dicemus, Olaum.
Othoniae cum anno MDLXXXII die XXII Ianuarij Chorus, ut vocant, ecclesiae D. Canuti
instauraretur, reperta est tumba cuprca. / auro obducta gemmisque, atque alijs ornamen.
tis pretiosis affabre elaborata in qua rcconditum fuit Canuti regis ac martyris sceleton
cum eiusuodi epitaphio:
um co tutus so cum rege Cuonutu
Mortyri urotd rex, atque reconditur ore:
Et proicstitisft, cccis iue:
Vt cstum vt, sc mte screturin ip:
ucdtur prprio. / sct er ips, mftro.
Et putienr potu, telorum pertuit iftum
Lcncec nece oturt viti perfrot eiur.
Eur onte / crum / ngs / acer euit orcm:
pirtiuuescr mrienrscictur is ctrr.
Legitur et illud:
Anno incarnationis Dominicae uxxxvt in civitate Othenfia gloriosus resx protomaro
tyr Danorum Canutus pro elo Christianae religionis et justitiae operibus ut Christus, a.
proprio convivam Blacone traditus in Basili ca S. Albani Martyris, per cum paulo anto ex
Anglia in Daniam transvecti, post confe ssionem delictorum sacr amento munitus Domiuici
corporis ante aram manibus solo tenus expansis in modum crucis latere lanceatus
vi idus lunij vi feria. Mortem pro Christo passus requievit in ipso.
Meminit etiam Canuti Martyris in Martyrologio suo Molanus, retertque passionis eius
diem ad x Iulij, auni uxxx, tyvpographi aut seribarum incuria integrum, ad minimum, sex.
euuiuu minus, quam res est, ponens. Saxo de co ac caede ipsius quod habet epiphouema.
populi non modo sed et eius de ipso iudicium complectens, libet colophonis hlc loco verbis
ipsius subicere: Populus, peretmpto rege exultaus, quod scelus deflere debuerat, insultao
tione prosequi voluptatis loco ducebat.Qui cum pietatem parricidio praetexeret, idque tranuicidij
nomine coloraret, militem suum Deus merccde fraudari non passus, arcauanu
sanctissitmi viri innocentiam manifestis publicavit indicijs, eximioque vitae eus splendore
etiam clara mortis ornamenta concessit. Quorum plebs admiratione perculsa virtutis
iuvidian egit conspicuamque sgorum experientiam diu nequicquam infuscare teutavit.
Quanquam eunim damnatos a se mores coelefti judicio comprobatos videret, ad dis
smulandam tamen occultandamque miraculorum fidem justan caedis causam fingebat,
firmamque facti tuitionen retiens sentectiae suae perseverancissia propugnatrix.
p.200
existere non erubuit. Nec vita regem spoliasse contenta, etiam fati laudibus etuere co.
uabatur, culus lucen extincerat famam quoque sepelire connisa. Cumque obtrectan.
tium livor, crebescentibus siguis, virtuti cedere cogeretur nec fidem ulterius frustrar
quivisset, in facti tamen defensione persisteus sanctitati quidem assensit, sed eam non tam
ex praeteritae vitae meritis quam ultimi temporis poenitenti astruxit. Siquidem digue
regem perisse, sed pium lachrimis evasisse dicebat, ipsum avariti quamu religioni propi.
orem exiftimans. Verum sacra eius exiguo Othouiae opidulo orta toto peue terrarum
orbe fulserunt, cultusque ipsius primum a civibus exceptus paulatim in commuue pro
s repsit. Cuus tam vitae quam miraculorum virtutem privatim Othoniensbus veneran.
dam publica exiude religio consecravit. Sed et coelestem eius spiritum ad hoc usque o
tempus felix signorum fortuna prosequitur. Hinc est quod Canutus divini jam animi
immortalitate potitus, ut terrestribus patriam patrociuijs attollere studuitita coe lestibus
protegere non desistit. Ideoque sanctitas ejus gloriae celebritatis fructu opuleutiss.
ma, spleudidum in fastis locum obtinet. Quin etiam salutares actus suo quotidianis ad.
miuistrat iudicijs, malitiauque patriae, beneficijs peusat. Nam virtutum eius infguibus
omnis aetas Danica glorabitur. Talibus illustrationis radijs sanctorum fatis claritas ero.
gatur, cun coelesti beneficio mortalium livor opponitur.
OLAUS REX LXIX. 20
CANUTO eum in modum, ut supra est memoratum, e vivis sublato, omnem moverunt
lapidem ejus adversarij ut e custodia Flandrensi liberatur Olaus sibi ac patriae
restitueretur. Nam cum ipsi tanto studio, tantoque discrimine regnuu quaesivissent, ecdem
vicissim propitio ac favente usuros se ubi ad regnum mox esset vocatus, neutiquam
ambigebant. Neque fratri ejus Erco quod is Canuti partes ac patrociuium susccpisset.
eum honorem ullatenus deterenduu xistimarunt. Itaque pactam pecuuia fratrem Ni.
colaum, qui postmodum quoque ad imperiuu promotus fuit vadem pro eius redempti
oue in Flaudriam tum milere: receptoque Olao regium ei diadema confestim imponunt.
Quo facto haud exiguum sane traterui affectus specimen Nicolaus edidit dum
sibi fraternas indueus catenas reguunu germano cmere suis quasi vinculis haudquaquam
dubitavit. Quatuvis sint, qui praeter Nicolaum obsides insuper datos referant, ex Danica
nobilitate Suenonem Trunusonium et Estrithium: quorum ille archiepiscopi Lundensis
Ateri, qui Richvaldo successit, parens fuerit. Ericus, his acceptis, tmemor vi nculorum.
quae mandante Canuto injecerat Olao cum conjuge Botilda ceteraque familia in Sueciam
se recepit. Sed Olaus dum regnum duobus circiter lustris tenet, totidem nimirum.
quot Canutus imperaverat annis, tanta uon modo aunonae per reguum uni versum caritas
fuit sed ea etiam infelix aeris temperies ut nec imbrem aestus leuniret, nec aestus imbris
illuviem tolleret. Si quid sol aestivo coelo vis aegre produxisset, id autumnalis tempestas
oppresst. Adeo ut subsecuta contiunuo sit tam insueta frugum penuria, quae egenos ine.
dia passim necavit, locupletes vero ad egeftatem perduxerit. Ipse rex, ut militi, qui re.
gui ingressus aliaque opportuua loca praesidio tenebat, commeatum victumque suffice
retlatifundia sua distrahere uecessum habuit. Hanc tam evidentem coeli solique cala.
mitatemalijs fruge abundantibus, anis seorsim iufestam in noxam paricidarum et in.
nocentiam trucidati regis, indictam multi judicabant. Et Sueno Roschildienfum anti.
stes, lumma ut authoritate ita quoque eloquio praeditus, nec minori apud populum gratiam
et favore valeus, eam cladem iugratis et erga regem pientissimum perfidis imminere
haud semcl praemonuerat. Is autem eodem hoc tempore postquam sacris aedibus aut
iustauraudis aut e fundamento excitandis, maguam domi operam impendisset, majorem.
que adhuc impensurus videbatur, peregre ad loca sacra et praesertim Hierosolymam visendam
profectus, io ipsa Rhodo vivendi fnem habuit, ut cuius pietatem scilicet admi, o
rata fuerar Graecia, ejus quoque cineres Rhodos servaret. Cui exinde communibus suf.
fragijs in cpiscopatu successit Petrus coguomento Bodeldus. Nec episcopi tantum
Sueuouis animum eo tempore is fervor Hierosolyman peteodi iuvaserat sed et
alij Dauicae gentisut refert ad annum xovi Albertus Stadensis, studio recuperandae a
Turcis ac Saraceuis terrae sanctae in Palaeftinam profecti, ibi sub signis Lothariugiae Du.
cis Codefredi, quem Imp. Eenricus IV sacrae illi militiae praefecerat, stipendia fecerunt.
Occupata tun temporis difficili certamine Nicea, atque inde, biennio post, Asia longe
p.201
lateque victorijs peragrata, Godefredus tandem Hierosolymae Res declaratus est.
Domi vero Olaus continua rei familiaris penuria pressus, cum duo circiterut indicavimus,
lustra reguando complevisset nihil regio imuperio, quautum quidem reperio, pace
aut bello maguopere dignum exequutus nisi quod paulo postquam Deum Opt. Max.
summis fuisset votis deprecatus ut, si quid adversus populum suum irae concepisset id
suo, non eius capiti accideret, vita functus sit, annum circiter millesimum nonagesimum
sextumut ita ea supplicatione sibi quidem vivehdi finem at patriae hoc ipso, redeunte
paulatim anuonae ubertatcsalutem ac prosperitatem acceleraverit. Verunaculi quidem an.
nales, sive Rhytnmi potius, ex decennali populi inedia Olaum cognomento funger appel.
latum volunt. Saxo tamen uilul eius memiuit. Tantum ait famelicum et inediam labo.
rantem a fuitimis contemptum, aut praeteritum nec ullo quamdiu regnavit bello ma.
guopere lacessitum. Alij ab aetate non fame coguomen mutuantes. Olaum ge, id
eftiunioreu appellant. Vcrut cognomiuis prioris ratio plus habere videtur verisimili
tudinis, quod soleat plerumque infelicitas contemptibiles facere: Et Burgundiones quo.
que olim, ut notat Ammianus Marcellinus, reges suos exilio multabant, si aut belli fortuna
titubasset aut segetuu copiam negasset terra. Olao adhuc imperante obijt Richvaldus
Lundensum Episcopus: cuius in locum Atmerus, quem modo nominavi vir geuere ac
pietate perillustris, proxime successit. Surrogatus tuum quoque apud Roschildenses Suenoni
alius, Bodeldus, ut diximus, cognomine. Conjugem Olao fuisse Ingertham, Haraldi
20 Haarderodi Norvagiae regis filiam, meminit, quod est in manibus veruaculum Norvagiae
Chronicon. Reusnerus vero quod filias illi tribuat Slavinam, et Giselam Ortulpho
Electori Saxoniae nuptam, in eo, quod ad Giselam, toto coelo aberrare eum constat, cum
Gisela Olai non Dani sed Norvagi, qui sanctus est dictus, eodem Chronicio Norvagico
testante filia fuerit.
ERICUS RES LXX.
Bonus Eiegod dictus.
30 OLAO defuncto Ericum fratrem, qui ut supra memoratum, metu Olai in Sueciam secesserat
omuium acclamationes ac vota regetu pronunciant. Sub eius imperio.
cumo ipsemet multis esset heroicis virtutibus praeditus cuncta quasi redorescere coepe.
runt. Et ipsi easdem ob dotes, tum tmorum tractabilitatem.Boni cognomen est inditum.
Tautam autem, regnante eorerum omuium affluxisse ubertatem domesticorum scripto.
rum testimonio est traditum ut singuli cuiusque annonae modij siugulis denarijs venirent.
Erat praeterea ea corporis spectata proceritate ut vertices ceterorum humeris
suis facile excederet. Vocis quoque ea vi ac perspicuitate, e?aque in diceudo sonora facuudia
pollebatut non ab astantibus solum, sed procul etiam positis liquido exaudiretur.
Quibus accedebat singularis ad conciliandam sibi uniuscuiusque benevolentiam gratia
ac cotitas: Nec uuquanm e procerum aut popularium caetu solitus erat discedere nisi
salutatis singulis. et ut suos quoque nomine suo domi salutarent, beniguem commonitis.
Quae tamen omnia obtuscabat haud parum, quod uxorem insigui forma ac pudicitia Bo.
tildam uactus alio nili lominus amores traunsterret. Nam cum tres ei essent filij. Haral.
dus.Canutus et Ericus. et plures etiam filiae, uuus tantum Canutus legitimo thoro.Ericus
etiam adulteriocaeteri e concubinatu suscepti sunt. Eius temporibus cumjam uimium
excrevisset per Olai socordiam Vandalorum insolentia adeo ut impuue per mare pira
tica vulgo exerceretur, decretum in eos.et praesertim Iulinenses classem mittere. Qua
ubi parata fuit: recta Iulinumquod caput erat gentis, profecta, illud obsidione arctissima
ciuxit. Et licet omuia in adversum obsessi agerent eo tandem res deducta ut deditis.
o qui eo profugerant, uoxijs singulisqueiuxta delicti cuiusque modum punitis, ac denique
Iulinensibus tributo imposito siguum receptui sit datum. Novis tum cruciatibus aui.
mad versum praesertim iu patriae proscriptos, quorum nonnullis palo alligatis viscera ex.
secta alijs alio saevitiae geuere nex illata. Archiepiscopus Bremensis (Liemarus is fuit)
cui tum omnes Ecclesiae Aquilonares parebant, his alijsque occasionibus concitatus regen
aathemate ferire constituit. Quod animadvertens Ericus appellatione sent entiam
praecucurrit Romamque solemni comitatu digressus ipse coram Maximo pontifice ita
causam egit ut arcbiepiscopi accusatione liquidissimis rationibus confutata domum
p.202
actore superior redierit. Nec eo contentus iteratodeinde Romam profectus id apud
pontificem obtinuit, ut ecclesiae DanicaeSaxouico jugo liberatae propriu archiepiscopum
acciperent, cui fedes in ecclesiam Scandinaviae Lundensi attribueretur. Affirmabat enim.
quod res erat, commodius edoceri populum per suae gentis, homiues, qui linguammores.
ingenia cuusque nossent, quam per aliepigenas et longe dissitos, quibus ad declarandum
animi sensa aut opus esset interprete, aut epistolis interouucis, quae moram aut temporis
longioris usuram requirerent.
Eadem circiter tempeftate apud Norvagos rex Magnus. Olai filius, insulas Scotiae, quas
Orcadas vocaut, per vim ingressus, occiso Comite Hugone Norvagiae regno adjccit.
Imperitabat tum Scotis Donaldusqui cum ad tantau contumeliatm parum commovere re
tur fraudem subesse Scoti exist imantes eum suspectare cae perunt. Et accensa tandem
multo vehementius est publica omnium indignatio, postquam in vulgus prolatae sunt se.
cretae ejus cum Norvago pactiones. Inde sub annun millesimum cente simum comitijs
Congellae indictis eopraeter Magnum Norvagiae regem concessere Ericus Daniae et
Iugo Suecorum rex. Conventumque ut quisque reguuu suum, prout illud a maioribus
possessum accepisset ita deinceps retineret. et damna singulis illata singuli ex ae quo re.
penderent ac taudem ut rex Magnus Burso dictus, iu conugem acciperet filiam lugo.
uis Margaretam. Bartoed autem, sive nudipes ideo appellatus Maguus quod arma ut
Saxo notat iu tallandenses movens ac inopinata eorum irruptione perculsus ped ibus
nudus ad elassem profugeret. Norvagi Chrouicion, quod pedibus incedere nudis dele.
ctaretur, cognominis id adeptum memorat. Et addit idem Chronicon Magnum deinde
rebus cum Dauo et Sueco auie, ut memoratum compositis classe comparataad Orca.
des profectum, ij sque in potestatem redactis Hiberuiam petj sse ac juris sui fec isse insulae
metropolim Duffinuuomne sque, quae erant in proximo, ditiones: Ac mox llemne ibi
transactum, cum remeare ad Norvagos ac sibi de commeatu prospicere pararet, ex improviso
ab irruentibus in se ac suos Hibernis oppressum occubuisse, t ita ea, quae ante sunt
memorata de eius in Orcadas expeditione non ante sed post paciticationem istam accipieuda,
t ita non modo Norvaglae, quod dixi. Chronicou veruaculum sed et Mianuoi
vetus Memoriale, quod primus evulgavit V. Cl. Cul. Camdenus, a monachis, ut existimat
Monasterij Russinensis, quod in ea insula praecipuum fuit. Latiuc conscriptum, prae
ter cetera, retert, occasionem adjiciens cur e Norvagia sit profectus Miagnus insulasque
illas ac demum Hiberniam invulerit. Cuius chrouologi verba ipsa cum ob hoc tum alia
quae interseruntur, ponenda verbotenus putaviita enim habent:
Eodem anno mxovini Maguus Rex Norvegiae filius Olavi filij Haraldi Harfagre, vo
lens explorare iucorruptionem S. Olavi Regis et Martyris prae ccpit ut eius Mausoleum
aperiretur. Episcopo autem et clero resistente, ipse Rex audacter accessit. et vi regi at
periri serinium tfecit. Cumque et oculis vidisset et manibus attrectasset incorruptum
corpus, subito timor magnus irruit in eum. et cum magna festinat ione discessit. Sequen.
te nocte. Olavus Rex et Martyr ci per visum apparuit, diceus: lilige tu, inquam. / unum e
dubus vel vitam cum regno intra triginta dies amittere vel a Nonvegia discedere et
tcuu: mplius nunquam videre: Expergetactus rex a somno vocavit ad se principes et
irs natu et exposuit eis visionem: llli autem conterriti hoc consilium dederunt ei.
ut cum omni tsti nat ione de Norvvegia exiret. Ille sine mora coaduuari fecit classem
centum lexaginta naviumet ad Orcadas inusulas transfretat, quas sibi statim subugavit. etc
transitum faciens per universas iosulas easque sibi subyiciens, pervenit usque ad Man.
niam: Cumque applicuisset ad insulam S. Patricijvenit videre locum pugnae quam Man.
uenses paulo ante inter se commiserant. Videns autem iusulam pulclerrimam, placuit in
oculis eius, eamque sibi in habitationem elegit, munitiones in eam construxit, quae usque hodie
ex eius nomine nuncupantur. Calvedienses ita constrinxit ut cogeret eos materias
lignorum caedere. et ad littus portaread munitiones construendas. Ad Moniam insulam o
Valliae navigavit. et duos Hugones Comites invenit in ea, uuum occidit alterum fuga.
vit et insulam subugavit. Vallen ses vero multa munera ei praebuerunt et valediceus
eis ad Manniam remeavit. Murecardo Regi Hiberniae misit calciamenta sua, praecipiens
ci ut ea super humeros suos in die uatalis domini per medium domus suae portaret in
conspectu nunciorum suorum, ut inde intelligeret se subectum esse Miagno regi. Quod
audientes Ribernienses aegre ferebant et indiguati sunt nimis. Sed Rex saniori consilio
usus, non solum, inquit, calciamenta eus portare verunque mauducare tallem, quam
p.203
Magnus Res unam provinciam in Hiberuia destrueret. Itaque complevit praeceptum et
uuucios honoravit. Multa quoque munera per eos Magoo Regi transmni sit.et foedus con
posuit. Nuncij vero redeuntes ad dominum suum narraverunt ei de situ Riberni et
amoeuitate, de frugum fertilitate et aeris salubritate. Maguus vero haec audieuns nihil co
gitabat quam totam Hiberniam sibi subiugare. Itaque praecepit classem congregare. Ipse
vero cum sedecim navibus procedeus explorare voleus terram cum incaute a navibus
discesssset, subito ab Riberniensibus circumvallatus interijt cum omnibus fere qui secum
eraut. Sepultues est autem) uxta ecclesiam S. Patricij in Duno. Regnavit sex anuis. Quo
mortuo. / priucipes insularum accersiverunt Otavum filium Codredi Crovam, qui degebat
o in Curia Henrici Regis Angliae filij Culielmi.
Circa haec eadem tempora admirabilis fervor principum Christianorum auitos inva.
st Hierosolymae universaeque terrae sanctae a Turcis recuperandae. Conientitque iufui.
ta multitudo houinum omnis generis, qui nomina in hauc militiau volentes, ac multis
iuvitati stipendijsdederaut, lraeter pontificem ruanum, qui multam ei rei operam na.
vabat, enmiuebat ioter prinucipes prae cipue Codefredus Bulionaeus Lothariugiae dux, cui ab
imperatore supremi ac spleudidissimi exercitus imperium permlssum est.Hugone Philippi
Fraucorum regis fratre Roberto Flandriae.et altero eiusdem nominis Normanniae ducc.
aliisque magnae potentiae principibus, eadem castra sequentibus. Aderant et alij non tantum
ex Germania et Gallia, sed Dani quoque et Nortagi, viri militares incredibili multito
tudine quos pietas et gloria stimulabat. Nec terra tantum sed classibus quoque Gallia
Hispaniaque circumuavigata, per Herculis fretum, mare mediterraneum, contenptis ac
superatis omnibus difficultatibus in Palaestinam festinatum. Inter eos praecipue Sivardi,
Magni Norvagorum regis filius cum fratre Olao, domi ad regni clavum relicto fratre
altero Osteno, majore numero quam quisquam vicinorum regum, ac studio ferventiore
ficram hanc militiam secutus est. Navibus enim sexagiuta ex Norvagiam solveus atque o
mnium primo in Angliat appelleuns apud Regem Henricum in hibernis aliquandiu con
stitit. Inde vere adveutante. Gallia ad laevam relicta ad littora Galliciae cum classe perve.
uit atque ibi icto cum praeside loci foedere hiemem pacate trausegit: Miox Hispauias
peteus plurimasque gentilium triremes obviam habens, octo earum cepit, reliquas pro
o figavit. In terram descendens propuguaculum, quod Sintram vocaut, a Saraceuis occupatum
obsidione cinxit; ac mox suam in potestatem ubi idem redegisset, multas, qui
Christo dare nomen renuebant, ferro sustulit. Metropolim quoque Lusitaniae Olyssiponem,
totumque illum occiduum tractun quem hinc inde Saraceni aliaeque Christo aversae
gentes tenebant, aruis aggressusac multis commissis praelis, late circumquaque
stragem dedit. Iodeque Herculeum ingressus fretum Insulasque Baleares aliaque Tir.
rheni maris loca laud sine clade praetervectus maximis cum spolijs in Siciliam delatus
est. E Siciliam recta Hierosolymam, transmisso Ego mari, perrexit. Hic a rege Baldui.
uo, qui tum commoduu Codetredo fratri succeslerat multis pretiosissimis donarijs sauctorumqut,
quae vel maximi id temporis fiebant, reliquijs: accdente praesertimpatriar.o
chae liberalitate honoratus sese exinde Byantiun recepit. Imoperator eum adventare
intelligens patefactis portis ac purpura, per quam incederet stratam, maguo cum cum ho.
uore iutra urbem admisit. Admissum maguifice excepit ac regiun in morem muneratus
omuia humanitatis ofscia prolixe exhibuit. Cumque redire jam domum idque terram
constituisset ac Caesari idcirco universam classem cum milite omnibusque ornamentis
dono relioqueret, exceptis, qui se spoute in Caesaris famulitium tradidissent ei vicissim
equos et esseda aliaque ad iter terrestre necessaria, tum loca et lautia, quacunque iter ageretdari
imperator mandavit. Caeterum ut classe Sivardus ita Ericus rex terram eodem
profectus in Cypro iusul sub aunuum millesumum centesimum quintum vivis excessit.
De eam expeditione, cum de superiori Norvagorum sileat, ita Saxo loquitur, quasi solam de.
co lictorum expiatione motus Ericus iter illud iustiterit. Ait euim eum, postquam a citha.
redo quodam hominum affectus, prout vellet, iuflectere docto co esset perductus de.
mentae, ut quatuor ex satellitibus, qui eius compreheudeudi gratia accesserant, manu sua
contrivisset, tmox tentis compotem nonu tantun militiae usta persolvisse verum insu.
per ut lege severiori poenitentiam deponftraret nox redimendae causia religiosam
hanc peregrinationem esse amplexum: ac socios sibi itineris selegisse, qui essent procerissmi
ac corporis ea diguitate, quae ad suam proxime accederet Haraldumque qui
crat inter fos aetate maximus, regis partibus perfunctiorie donasse Scialamoni vero
p.204
Vido (Caudidum Saxo vocat) cuim uon modototius Sialandiae, sed etiam Rugiae vectigalis
a se fatae procurationem detulerat.Canutum educandum commendasse atque alijs miuorum
gentium tutoribus Ericum loco obscuriore natumreliquisse: Botildam quoque
haud impigram ad consectanda mariti studia peregrinationis se sociam licet thoro divi.
duo obtulisse: ac mox petitam avigio Rulsiam indeque magnam orientis parte traus.
curia. Byzantium venisse ibique imperatorem Alexium famam eius ac magnitudinem
suspicione insecutum, ac fraudem subesse ratum urbe eum excipere adhaesitaise ldeoque
extta moenia hospitij oficia liberaliter ex hibuisse sed postmodum intra urbem admis.
sum, spretis, quas largiter imperator offe rebat.Crae corum opibus sacros potissimnm de.
functorum cineres muneri accepisse Simulque myoparones aliquot: ijsque in Cyprum
trajecisse: atque ibi veluti fatali loco, cum coojuge extremum efflavisse spiritum, ac.
cedente sepulturae eorum hoc miraculo ut Cypria tellus qua antea humauorum cada
verum fuerat impatiens Erico et Botilda ibi fuueratis, nec aliorum exinde corpora re.
spuerit. Addit Saxo Ericum patriam ex cedentem non tamen patriae aut ecclesiae in uui.
versum curam ac sollicitud inem abiecisse sed ordiuatis, qui cum filio Haraldo reguo
praeessent, etiam Romam legatos misisse, eosque cum Romano pontifice de archiepiscopatu
intra Daniam constituendo, quod jam ante agi fuerat coeptum, ad plenum peregisse,
ac missum continuo e curia legatum, eumque in Daniam ubi uenisset, lustratis regni
celeberrimis urbibus, Lundensium civitati ob egregios Atzeri mores, tum quod ad eam
e finitimis regionibus terra marique transitus abunde pateretluuc potissimum supremae e
sedis honorem aut horitate pontificia detulisle.
Iutere a, cum ageretur jam annus millesimus cente smus sextus surrogatus est inu lo.
cum paternum per praesules ac principes ermaniae Imperator Henricus V. Crucho
autem Christianorum acerrimus adveriarius (quem occupasse Slavorum principatum.
reectis Buthone et Henrico Codesclalci pientissimi principis filijs supra memoravi.
mus) cum esset per idem tempus lenecta propemodum confectus, in eum tameu Henricus
cum classe et copijs Dania (quo ut dictum quoque supra confugerat) moveus.
occupatoque Aldenburgo, universam illam Slaviae maritimam oram ferro et lammis asa
sidui sque direptionibus infestam reddidit. Idque cum repeteretur identidem, perterriti
Slavi prae sertim insulani ac littorum accolae nec uon c ipse Crucho, concesss ad inco
lendum oportunis locis pacem cum eo hac mente fecit, ut quem vi et palam armatumque
uon posset, occulte et per insidias inermem ac nihil inimici cogitantem oblata aliquando
occasione opprimeret: Verum uxor Cruchonis Slavina ab Henrlco non aliena, eum saepenumero
ut sibi caveret, praemonuit, ac denique seni marito paulatim invisa, nubere
Henrico affectavit. Unde instinctu ejusdem Slavinae invitatur ad epulas Henrici Crucho,
ac multo mox potu temulentus ab uno e satellitibus securi percussus capite truncato
concidit. Sicque ultione de hoste sumptam, ducit Slavinam. Atque inde acccpto uni.
verso Chruconis principatu sacramentum coguato suo duci Mlagno dicit. Slavi qui
ortum et austrum versus agebant, intellecto Christianum sibi priucipem imperitare, tri.
buta et collationes ex igentem arma expediunt. Verum ille iuito uno atque altero cum o
illis certamine ad imperata facieuda universos adegit: curavitque, cxstirpatis primo la.
trunculis, ut ad agros colendos qui sque rediret. Nordalbingi quoque, qui se ob grassati.
onum insolentias intra muuuitiones continuerant veteres suas in sedes ac possessiones
missi undique cum privata tum publica, sacraque aedificia, per bella passim diruta instau.
rare coeperunt. Slavis vero nec ecclesia nec sacerdos tunc ullus erat, nisi ca in urbe
quae Lubeca vetus diccbatur eo quod ibiut plurimum, cum famili omuique conuitatu
Slaviae princeps henricus demorari erat solitus.
Eodem tempore dux Saxoniae Lerus, lmperator postea Lotbori dictus. Codefredo
Holsatiae Comite a sicarijs Slavorum peretmpto. Comitatum eundem illustri viro Adol.
pho Schouvvenburgico possidendum tradidit: paxque tum inter Adolphum et priuci.
pem Slavorum Henricumfacto utritque foedere, firmiter constituta. A discessu vero
e patriam Erici biennium propemodum intercessit, priusquam Dania certum de morte
eius nuncium acciperet. Haraldus igitur, quem, ut memoratum, pater peregre proficis.
cens regno in omnem eventum praefecerat cuu iuiqua rerum administratione popula.
rium sibi odia peperisset. Sueno, qui cum bbone et Nicolao ex regia adhuc Sucuonis
ftirpe supererat, sceptrum post Ericum fratrem ambit: evocataque Viburgum concione.
dum eoden feftinat fato prae ventus ante inaugurationis tempus diem obijt. Restabat
p.205
idcirco ut circa Nicolaum Ubbonemque delectus ageretur. Sed Ubbo licet ei, ut natu
aioricunctis suffragant ibus summa decerueretur, tauto tamen oneri humeros subi ice.
re recusansac fratrem, vegeto ingenio agentem, eoque munere dignissimum asseverans.
cun vires suas proprio quam alienojudic io metiri prudentius ratus omnem eum booo.
rem regiumq diadema Nicolao fratri deferri non iuvitus permisit: tanto scilicet diguios
ituperij faftigio, quo id magis recusaret.
C o L A us rum tx Lx x
KKK
Ic o taus itaque.Erici frater rex declaratus regendi auspicium sub annuum mil.
N lesimum centesimum septimum fecisse chronologis memoratur, reguoque praefuisse
auuos circiter octo et viginti, xorem habuit Margaretam Iugonis Suecorum regis filiam.
/ quae ut supra indicatum Magno Norvagiae regi autea nupserat. Ex hac praeter In.
gone, qui adolescens ex equo prae cipitatus obijt, filium insuper alterum suscepit Maguumu
nomine, sed ingenio et moribus, quod facta demonstrant, miuus respondentibus
aut uomini aut natalium dignitati. Nicolaus initio statim imperij ad pacis opera conver.
sus coenobium Benedictinum in memoriam D. Canuti Othoniae exitruxit, allaborante.
praeter caeteros, epi scopo Hubaldo: maxi maque exi nde et coe nobium et ipsum ordineu
ao liberalitate est prosecutus multisque proventibus locupletavit. Nec tacuit lianc eius
munificentiam Papa Paschalis, mittens ad eum Anagnia literas et codicillos quibus hoc
ipsum luculenter depraedicat approbatis praeterea ac bulla pontiticia roboratis ejusdem
monasteri immunitatibus. Eidem studio impenie dedita regiua largareta, non solum
divinarum aedium opes latifundijs auxit sed et totis viribus ad amplificandum sacrorum
splenudorem incubuit. Hubaldus autem, quem dixi gente Auglus, primus omuuium, post.
quam Dani suus archiepiscopatus ett concessus ab Atero Dauorum summo praesule
Lundae initiatus, ecclesiae apud Fionenses aliquandiu praefuit.
Anuo deinde millesimo decimo uouo ut uotat Mejerus Balduinus Flandriae Comes
ex vuluere quod Anglico bello fronti ejus erat impactum moriturus. Carolum amuiti.
o mum suum.Divi Canuti Danorum regis tilium ex asse haeredem iustituit. Qui post.
quam annos octo Flandris summam cumjustitiae ac clementiae laude praefuisset, in aede, ut
inde referemus. Donatiani Brugis mauu paricidiali ut anute apud Danos in aede Othoui.
ensi pater, confossus nullis ex conjuge, quam duxerat Reinoldi Comitis Claremontij
fli, post se liberis relictis exspiravit.Vitfeldius ait nuptam Carolo filiam Roberti ju.
nioris Comitis Flandriae Nos hic Miarchantium sumus secuti: qui Robertum ex Cle.
mentia uxore, praeter tres filios Balduinum.Culielmum et Philippum filias habui sse uon
refert et ipsam Clementiau, qu soror tuit Calixti II, pontificis Romani sterilitatem
(quam medici asyllipsiam vocant) sibi accersivisse ne prole numerosa gravaretur.
Erat Carolo ex sorote nepos Arnulphus Danus ut eum Mejerus. et alij uomiuaut.
o Sed ille ajusta avunculi successione aduvante Francorum rege Ludovico, vel ideo
tum repulsus quod Dani totumque Danicum nomen Francis id temporis praecipuo
haberetur odiosum ac formidabile. Arnulphus nihilominus cocparatis copijs Flan.
driam irrumpeusjus suum armis persequendumjudicavit. Verum Culielmus Normannus,
cui Gallus favebat: omnibus modis se ei opponens contugientem in oppidum
divi Audomari obseditac destitutum mox a civibus coegit iniquas conditiones accipe
re. et amissa haereditate, domum qua venerat classe reverti.
Praecessit haec paululum obitus Imperatoris Henrici V qui annum circiter millesimum
supra centesimum vigesimum quintum fato suo functus. Sepulturae locum accepit Spi.
r Nemetum conditusjuxta parenutis ac aei sui heuricorum et abavi Conradi uonuo
meuta. Cuius rerindicium prae ferunt hodieque eodem loci siugulorum tumulis, in uo
dum ac ordiuem ut sequiturappositae inscriptiones:
Fiuius mo Prerum tmco Avus mio Pxoavus acsr isruio.
Imperatoris excessum, anno exinde, qui fuit vigesimus sextus supra millesimum cenutesi.
mum, secuta est, de quam iunui Flandriae Comitis C x o (regis Suenonis Eftrithij ex
filio Canuto de quo superius est memoratum, nepotis / coguomento B oi ad aram
p.206
veluti sacram iu aede Donatiani Brugenslum immolati cdes Eusunte auo quingeni
tos.et quod excutrit.Cualterus.Morinensis seu Tarvanensls ecclesiss canonicus t arubdiaconus,
martyrium in literaes mislt. Qui commentariolus Toruao s ad divi Mii
asiquaudiu servatusjam nuperauno ro.Luteti Parisiorum typis Carmofj in ofeiu
NNivellianastudio et cura Iacobi Sirmondi S. I, bono publico est editus. En eaudem e
inde retexuit et excudendam ornatius procuravit V. Cl. Iauus Lermtius Bru
KKK
Quod egregium antiquitatis monumentum nos una cum gencris eiusdem schediasmatis
alijs, volente fortasse numine alibi ac loco exhibendum curabimus commodiore. Dum
autem Fioniae adhuc episcopatum Hubaldus tenet, interdictum fuit clero universo, quod
autea permissum habebatur, conjugia frequentare. De quo et iste tum verficulus incc, to
buit iuque ore ac memoria multorum etiam auuis insequentibus, habebatur:
M. et, dise dee De: clen tegit
Verer teone clae gravi.
Cladem nimirum gravem intelligens haud dubio populi cleri er ejusmodi re uegat
commotionem. Quippe et Moguntious antistes, cum paulo ante convocat Erphordiam
Synodo.Papae super codem literas, iuvitus licet, praelegisset, orassetque summi poutificis
edicto audientes esse, quaeque concilio placuissent, recipere vellent, repente tanta eo i con.
sessu sedit io exortaut parum abfuerit, quiu praesul ipse de cathedra proturbatus subitoque
tumultu contrucidatus fuisset clamantibus multis, satis esse Episcopum Papae fautorem
ferro perire quam dogma tam vesanum et haereticum cum tanta sacerdotij contumelia
promulgari. Neque exemptus periculo fuisset praesul, nisi in posterum saniora promisisset.
Eodem propemodum temporis tractu Sivardus, cuus supra mentionem fecimus. Norvagiae
rex relicto Biantio, ac peragrata Bulgaria ac Germama ubi et Romanum imperatorem
Lotharium Saxonem, qui tum commodum Heurico V fuccesseratsalutavit Hie.
rosolymis redux in Dauiam feliciter adveuit. Cumque regem Nicolaum honorifice adijs
set cssetque vicissm ab eodem magnifice exceptus, maguaque postremum cum pompa
ac laetitiae significatione praetoriae uavi impositus regioque comitatu stipatus in reguum
fuum salvis omnibus perductus est. Norvagtae hronicon vernaculumcuius jam saepius
meminimus. Sivardi hunc reditum ad iuitium imperij regis Nicolai resert aitque haud
ultra trennium domo abfuisse. Ordericus vitalis, quod apud alios non reperio refert Si
vardum in reditu ab Hierosolyuis Russiam pertransisse et ibi regis filiam Mialfredam
uxorem duxisse. Nostri anuales Malfredam S. Canuti ducis sororem faciunt at rectius
Chromcon Norvagiaejam dictum, sororem eam dicit non S. Canuti sed uxoris eius In.
geburg quae et regis Russoruu Iarislai filia fuit, mater Valdemari I: et ante eam. Mal.
fredam inquam, nuptam Sivardo innuit regis Irlandiae Myriortani hliam, idque volente
patre Magno cum ibi adversus Irlandos bellum simul lacesserent. Addit praeterea Or.
dericus Ostenum et Olaum legitimo tantum thoro susceptosSivardum vero ex Auglica
captiva, sed uobili natum. Adolescebatjam Maguus: et consobrinus eius Canutus Eri.
co prognatus, princcps eo temporej uventutis habitus ut ab omuni invidia ac suspicione
semotus ageret ad lmpe ratorem Lothanum concesst. Ibique in aula et domo Caesare
postquam aliquaudiu benigne ac honorifice esset enutritus, ij fque artibus, qu exornare
principes solent, eruditus in patriam reditum maturavit. Reversum Nicolaus clemen.
ti ssimc cxcepit, donavitque Slesvicens Ducatu. Regina quoque Margareta, ut suos regiae
prosapiae arctius innceteret, Ingiburgam, sororis suae filiam, conjugio eidem copulavit.
Memorabile est quod Helmoldus observat, eum cum jam praefecturae Slesvicensi esset
admotus, idque ageret ut regioneu circumquaque pacatam liberamque ab aeruscatoribus
redderet.et aliquot ex grassatoribus qui inter Sliam et Eidoram latrocinia exercuissent
supplicio adiudicasset uousque ex ijs, ut sibi consuleret, se consanguiuneum eus ac regia vo
stirpe oriundum diceret, respondisse tupe fore confanguineum iuum ceterorum more
vulgari ac humili supplicio affici debere ejus claritati aliquid illustrius, ac simuljussisse.
ut in uauticam pinum sublimatus laqueo inueccteretur.
Henricus interea Codeschalci Vaudalorum priucipis e Siritha Nicolai regis sorore, f.
liuscujus iu rebus Suenos suo fuperius loco itecta non semel mentio cum se mater.
uorum bonorum haereditate fraudari a Nicolao existimaret, tam acrem eorum repetito.
ren egit, ut onuia armis infesta facieus ipfum Nicolaum intra Slesvici fines compulsum
p.207
statione et excubijs uti coegerit. Sed Nicolaus indignum ratus ab impari hoste haberi
se contumeliosius excitam confestim classe et equitum cohortibus per Elivum Slesvi.
ccnsium praesidem terr dimissis, in proximos Vaudalorum fines juxta Lubecam cum
peditum praecipuo robore appellit. Hic dum Elivum cum equitatu operitur, majore festinatione
quam consilio in terram pedites dimisit. Quippe Elivus donis, ut volunt.
corruptus et idem cum Henrico agens Nicolaum suo et equitum adventu frustratur.
Cude Vandalus regis peditatum qui in terram descenderat, obequitando de fatigare ao
frange re paulatim, quam manum cum uni versis conserere tutius ducens nunc alas, uuuc
cornua circumvolitando etjaculis hic inde incessendo, per intervalla dilacerabat. Sed
o pedites conscenso tanudem, qui erat in proxitmo. / montis vertice. et jam loco muniti etiamsi
despicere ab alto hosteu potuissent:, ne tamen loco magis, quam suis viribus confidere vi.
derentur in planum postremo digressi, pugnae aleam redintegrare incipiunt. Verum et
tuuc idem, qui fuerat pridemutpotc ab omni equitatu destitutis exitus fuit. Tracta tamen
in longum dimicatio. Et aderant Haraldus et dux ipse Slesviceosium Cauutus. Nicolai
nepotes, qui dum acriter pro patriam ac patruo rem gerunt aeceptis aliquot vulueri.
bus suorum clypeis ex acie in tutum dilati sunt. Canutus praesertim prompti ssimatm
tum militis sui fidem expertus. Ne enim vulneribus detat igatus iu hostium potestatem
herus deveniret, miles se victum simulans, ac speciem praebeus quasi Vandalo mauus vin.
ciendas offerret sraeno equi adductobarbarum umento deturbavit, eoque receptus Ca.
ao nutus felicissme discrimen evasit. Iude Nicolaus rebus omnibus ad classem reductis.
digressusque ad sua praefectum Slesvicensium, quod patriae incolumitatem pecuniae posthabuisset,
damnatum perfidiae omnibusque exutum bonis extremam affecit ignominiam.
Henricus vero successu blandiente ferocior redditus Holsatis FrisonibusDitmarsique
iu auxilium convocatis crebras iu agrum.Slesvicensi praefecturae prox imum, excursones
iuftituit. Et actis identidem latrociuijs variaque fortuna utrimque commissis praeliati.
ouibus. Caunutus tandem vastatis ex adverso ad intima usque Slavis sua praecipue prudentiam
ac fortitudine universas Henrici vires concussit ac debilitavit. Atque ita cuu patriam
non hoste tantum, sed hostem quoque robore vacuefecisset omni ipsum postremo fen.
ricum ex infestissmo adversario amicifsimum sibi reddidit Et euudem quoque in gratiam
30 Nicolai regis sua praesertim moderatione, atque aequanimitate reduxit. Siquidem
Henricus latifundiatotatmque ad se pertinentem in Daunia maternam rem, cuius obtentu
arma inNicolaum assumpserat, pretij pactione interposita.Canuto in possessionem trans.
scripsit. Eandem Canutus vicissm conditionem, uti acceperat, in regem transtulit, atqs
iude receptanm ab eo pecuniae sumtmuam tenrico adnumerari curavit. Quin et hoc acces
sit ut idem Henricus diffidens fliorun suorum udoli Canutum post se Vandalorum
priucipatum tenere hae redemque esse voluerit, potius scilicet ducens maturum aetate ac
prudentia virum pro arbitrij sui libertate successorem const ituere, quam sub naturali, sed
invalido liberorum patrocinio ditiones suas periclitari. Et licet petitioni isti justissime
se adversari aspectu immerentium liberorum Cauutus demonstraret tamen instante
o ideutidem tenrico et apud Caesarem Lotharium cui sciebat Canutum haud esse in.
gratum rem diligentius agente haud ditculter votis ipsius assensuum Cauutusque
Obotritorumr rex declaratus est. Albertus Stadensis huus quoque, ad annum millesimum
centesimum trigesmum tertium sed aliter paulo mentionem inj icit. Vult enim.
defuncto Henrico successisse in principatum filios ejus uentoplochum et Canutum.
sed temporum tranquillitatem bellis intestinis conturbasse atque inde, caeso Lutilin.
burgijuniore filio Oanuto solum tenuisse imperium uentoplochumeumque similiter
haud multo post dolo cuiusdam Daonis, viri praedivitis apud tolsatos occubuisse reli.
cto filio, qui itidem post patrem ferro aut fraude perierit. Atque ita, deficiente progeuie
Henrici, translatum principatum ad ducem Cauutum: Ipsumque profectum postea ad
o Imperatorem Lotharium, oblatoque impenso pretio. Vandalici regis nomen ac coronan
impetrasse. Nec dissimilia fere sunt quae memorat Chronici sui Slavici libro primo
Helmoldus, quem et secutum Stadeusem est, veresimile. Nisi quod illud praeterea ha.
beat.Canutum, quem Lavardum cognomento appellatum ait, emisse ab itmperatore Lo
thario multa pecuni Obotritorum reguuu: atque ita aguitum receptumque eum ut
eius, ut vulgo vocabant, homo i mperijque cliens haberetur. Crantius adiicit verisimile
esse Canutumqui ab imperatoreObotritorum vel ut alias vocamus. Vandalorum regis
titulo ac diguitate est decoratus, eundem ad posteros inviolatum transmisisse: atque
p.208
inde hodieque familiare esse Danorum regibus omnibus ut se Danorum Vandalorumque
reges inscribaut.
Orta deiude iuter Ericuu quoque et faraldum. Canuti fratres, baud levis de bouis pe
ternis dissensio actaque res utrimque ingenti animorum armorumque contentione.
Haraldus omnibus invisus omnium possessouibus immiebat: et prae sertim Erico fro
tri cui erat erga populares modestius ingeuiun negabat ullam paterui hredij conmuoionem
deberi quod ex adulterio esset conceptus. At Canutus latius evagari lites ac
liccnutiam videns evocatos Slesvicum acniter obiurgat: ac comniuatur nii a conteotionibus
atquo armis supersedeant se viribus suis modum ipsis positurum. Deocruitque
quo quisque contentus agens alium in suo conquiescere peruitteret.
Post ista Magnus Nicolai filinus Cothis imperitaus et ipfs prae sertim anuitentibus.
Sueonum etiam reguo post caedem Ragvaldi potitus, ad nuptius caepit respicere. De.
sponsaque sibi per internuncios Bogislai Polonorum ducis filia regem mox Vartislaum
cum Danis Polonisque inimicitias gerentem, classe paterna lacessit. Adortusque Nico.
laus urbem Ornam (Crantio Cosna est) aere redimere obsidionem coegit. Hinc Iuli.
num petens Bogislaum iustructum copijs obvium habuit. Eiusque auctus manipulis op.
pidum ipsium quam celerrime expuguavit. Animadverteus autem Vartislaus res suas
nisi i nduciae ferent ad incitas ferri, bello componendo locum ac tempus postulavit.
Quo permisso, ac a rege humaniter invitatus, cum adesset in navi praetoria captuivi in mo
rem a satellitibus detentus regredi prohibitus est. Quod Canuto quantopere displicue.
rit, in publicis concionibus neutiquam tacuit. Demonstrabat siquidem publici fide con.
turbata nihil sanctum atque tutum superesse. Eam omnium gentium consensu inviolatam
semper atque iutegre servatam: ltaque dimittendum Varti slaum, uisi privatum cri.
men ad patriae univers dedecus redundare cuperent. Haec tam iusita Cauuti querimouia
suffragijs reliquorum probata, effecit ut Vartislaus libertati redderetur, quam vis alie.
nae invidiae hau leve irritamentum praebuerit. Dimissa classe nuptiarum sacra Ripis.
quod opidum est Cimbricae chersonesi haud ignobile regio ritu celebrata. Hic invi.
diae aerugo inter ipsam epulant ium festivitatem se prodidit.Nam et Magnus et alius item
Canuti patruelis Renricus Scatellerus coguonine, prospere luentibus Canuti rebus ini.
quiores, scommata in eum oblique distringunt. Cum enim Canutus vcste Sax onic cete, o
ris nitidior videretur Henricus inter alia cultus novitatem per altercationem irridens
negavit latus eius purpura quam panno fore muuitius. Illejocumoco retundeus, sed ne
ovillis quidem pelliculis respondit, ldem pirates exinde iu Sueciam usque persecutus.et
ampla domum spolia refereus cum laudem speraret laborem et incrcpatioune m prome.ruit
culpatus a rege quod amicam proviuciam infestasset. Quam vis Maguus postca
patruelem ae mulando similia aggressus, cum malleos, inter cetera, oviales, quos pagana
tum superstitioad ciendos coeli tragores magnam religione colebat, ex insula quapiam
Sueonibus vicina in patriam retulisset nihil iniqui expertus fuit. Margareta interea
re gina simultates inter regios uveues indies exoriri majores videns cas ut in herba.
quod dicitur, opprimeret omnem navavit operam, prae sertim cum ipsa valetudincjam et c
aetate feisa prae propere sibi fatum imminere persentiret. Quocirca io primis Canutum
fduciam generoiae eyus indolis, advocatum orat atque obsecrat ut ille saniora consilia se.
quens concordiam ac pacis studium inter propiuquos perpetuo foveat talemque se do.
mi praestet, qualis militiae semper ac foris egisset. Adiiciebat haud clam se esse existe.
re qui dissidia in regiam domo concitare vi omui atque ope molirentur quos opportunis
suis monitis hactenus repressisset. Canutus Deum et inuocentiam suam testem vocans
se, quod perpetuo studuerat in id quoque deinceps incubiturum sancte pollicetur: iu.
fore testatur. Margareta oratione eus ac studio collaudato tum ut hoc ageret
uriam potius ferre, quam infligere beneficijs quam odijs certare paratum se semper
identidem conmonito securius se fatalem suam diem tali fretam fiduci excepturam
adfirmavit. Quod domesticis ac certis autoribus haud traditum reperian, miuus
hlc affirmaverim quamvis silentio interim nequaquam involvendum censuerim;
prodente praesertim Alberto Stadensi, Canutum nimirum post superatos ac captos
Pubislaum et Niclotum Obotritorum primates, Slesvici in eodem cum patruo Nicolao
conventu se per omuia et loco et dignitate aequalem patruo tulisse ldque
indignissime a Magno acceptuu qui deiuceps instigante ad hoc eum matre Mar-
gareta de occideudo Canuto consa agitarit: et patrem deinde Nicolaum,
p.209
cum idem rescivisset convocasse regni optimates et juvenum dissdentiutu ani.
mnos conciliasse sed foedera licet utriqueurata apud Canutum firma apud Ma.
guum fucata fuisse. Verum hoc utcunque fuerit id constat statim ab excessu Marga.
retae Canutum apud regem maieftatis ac regui affectati accersitum. Iuter accusa.
tores praecipue habebatur tenricus alijque perpauci, quos ipsie consilij sui participes fe.
cerat. Rex, re intellecta, coneionem quamprimum indicit, ac Canuto ut eodem veniat.
per suos iuperat. Qui cum prior adesset, supervcuienti patruo, ut erat mos Theutonum.
pallio vacuus obviam accurrit atque equo descendentem contiuendae sellae ac stapedis
ministerio honoravit. Hinc dicere orsus Nicolaus demonstrat: Sucuonis filios anno.
o rum respectum in regui acceptatione habuisse, st ut natu minimum voluntate ac mode-
ratione fratris bbonis, qui major eratad regui culmen, non ut raptorem: sed usurpato-
rem fraterui beneficij pervenisse: Cauutum, ucglectis majorum exetplis, regui jus.
cum re necdum posset, appellatione praecerpere. Quamvis acturum consultius, si regui
titulos non in adulatione suorum, sed procerum conicutientibus sententijs reponat. His
et eiustmodi a Nicolao in medium peroratis, respondit Canutus Calumniatoribus haud
temere aures commodandas sibi eorum opera pro beuefactis malefacta rependi: Herum
se uon regem a suis salutari. Apud Vandalos quidem iuiolito houore atfectum sed
uihil hoc ipso patrui reguo aut titulis diminutum Se delatores suos aeque patruo ac sibi
hostesjudicare. Sibi quidem vitam, patruo etiam fdam clientelam invidere: et concesso,
regium oomen douatum quid uonne et Maguus ij sdem insignibus apud Gothos
oruatus: sibi itaque si par apud Vandalos fortuna affulserit, iocundum id non
iugratum patruo accidere debere qui duorum regum filij et uepotis obsequijs auctus
regno suo maus fortunae incrementum, maiuique decus acquisivisset. Nilil unquam
antiquius, habuisse se quam terra marique excubare pro regni incolumitate.
Fructus qui inde redierint, non ignorare patruum, et loqui Daniam praeter veteres terminos
tot novis latifundijs ac territorijs adauctam: loqui etiau cos qui prius iufesti.
nunc sua opera ad tributum acti regni fascibus subiiciuntur: a se militiae sementem
actam, patruum absque uegotio fructum eus ac messem fecisse: nou itaque talibus
operibus meritum se adversus quem geuuiuum stringeret. Alia sibi pro immeuso labore
praemia pro gravi militia iltipendia ex spectata. Se tamen uon tam patruo, quam
malevolorum vecordiae hoec omuia imputare. Patruo precari se ut diu feliciterque im.
perium paternum gerat se quocuuque in statu fuerit nuuquan ipsius celsitudiui aut
fide aut obsequio defuturum. Delinitus uounilil oratione Cauuti Rex detestari adu, v:
latorum susurros, seque in posterum haud fac ile accommodaturum talibus aurem secumn
statuere.
Sed tenricus malorum incentor licet spe sua frustratum se videret haud tamen ut
erat auimo indonito acquitscerc potuit. Regem itaque capta occasione adortus docet
de Magni filij ipsius, capitali re agi. Eum reguo ac successione exclusum iri, si po.
puli sutf ragijs summa deferatur. Nota blandimenta et favorem apud omoes Canuti.
Recte facturum ipsum si suspectam hane eius fortunam ferro praecidat ut filio consu.
latur. Hae voces deuuo regem novis iuvolvere sollicitudinibus et graviori quam ante
de re tota certi aliquid constitueodi cogitationem praebue ruut. Quae parentis sollici.
tudo cum Maguum non fugeret, quasi sui coosuleudi et aemuli tolleudi a patre licen.
tiam uactus henricum et caeteros ad se conjuratos vocat eosque in verba sua sub fide
silentij adigit. Haquinus. Cauuti sororius, iutellecto de nece et capite Canuti agi, se.
se e medio proripuit hoc solum deliuqueus quod licet fautorem istius conslij se fo.
re uegaret, haud tameu proditurum professus sit. Quo igitur sceuam suarum fraudum
Maguus explicaret, fingit decretum sbi voti causa sacram peregrinationem instituere.
Petere idcirco ut Roschildiam quo et plures ex nobilitate convocarat accedere sub
e festum Domiuicae Nativitatis Canutus haud dediguetur velle se de tutela suorum li
berorum, deque alijs ad coniugem ac familiam pertinentibus rebus cum eo familiarius
agere: xor Canuti sive per conscios eorum consiliorum quae Maguus auimo volve.
ret, rei uon iguara sive, quod etiam traditur, somuo mouita marito per literas, quid
timeret seque sollicitum haberet aperit. Sed ille ut a pavore muliebri profaectum in.
dicium respuens salubriter monentem ueglexit. Itaque profectus dies aliquot festis
epulis cum magnatibus Roschildiae peregit: Iude soluto conventu Magnus et ipse, quod
crat resdui temporis seorsim traduxtre. Mox autem secedens Magnus in locum sceleri
p.210
destinatum, et evocatis eodem conjuratis, cuncta ad insidias coepit disponere. Paratisque
omnibus, mittit qui Canutum acceriat. Qui missus, genere Saxo erat, arte cntorem pro
Etebatur. Ille cum summopere Canutum eorumquae agerentur consciuu feri pr
optaret. et edere jusurando prohiberetur occinit inter cquitandu pervulguecam tu
temporis cantilenan, quam similis Crimaldae in frat res perfdia prodebatur. Sed cum nec
ca Canutum permoveretpropius adequitaus latentem sub veste loricam prodidit. Verit
uec ita deterritus ad locum caruificinae detinatum, vulgo Hurestui Saxoni rasum
dictum, pervehitur. Maguus composito in hilaritatem ore excepit vementem. Sed te.
ctum ferro pectus animad vertens Canutus quid habitus velit interrogat Refert ille
proximum se colonum petere et eus demoliri aedes constituisse. Quod cum dehortare, o
tur Canutus et verba utrimque comtutarentur, invadit loquentem oburgautis in morem
Maguus. et capitis media diffssum exanimat. Continuo et ceteri accurrentes hu
mi ftratum crebris ictibus conficiunt. Compert tam chani capitis caede, fij Sciralmonis
Vidi Candidi est in Saxone (quem moderatorem adolesceutiae ejus fuisse supra iundica.
vimus / regem confestim adeunt orantque ut in are Roschildensi tumulari cum pacia.
tur. Sed ob populi frequeutiam uon impetrato, quod petebatur miserandum amici cor.
pus teuui apparatu Ringstadium intulerunt. Populus cum nuncium de nece eius acce.
pisset, protiuus conviviorum hilaritatem quae tunc pro morc agitabatur in fetum ac
moerorem mutavit. Omnium luctus unius gemitus videbatur. Fuuus uon tan iagiuibus
et pompa quam publica cunctorum voce per laudes et memoriam virtutunm eus ce:
lebre fuit. Magnus, paricidio perpet rato. Roschildiam redire non destitit, quasi remoto
am mulo de iuccessione securus. Quinu et gaudio suo v is moderans tripudijs et cantu
exlultabat. Facta coedes postridie feit: vitutis trium regum, cum, elapso deinde octiduo.
Ingiburga uxor extincto maritohaeredem peperit Valde marum nomine. Hinc amici et
fratres Cauuti Haraldus atque Ericus, passm in procerum ac popularium ceonventibus faci.
noris atrocitatem querimonijs differre: vestem etiam vulueribus scissam ad iram usque atque
iudignationem exaugeudum vulgi ocuus obectare. Nec multo post indictis Ringstadij co.
mitis aguus paricidij ac caedis reus peragitur. Nicolaus pater populi ae procerum ftudia
metuens Ringstadij quidem, sed intra privatros parietes se continuit. Mifit tamen suo no.
mine antistitem Lundensem Atzerum, qui Erico obviam factus, eumque equo descendens
veneratus, rogat atque intercedit pro Maguo: pro patre, ejusque inuocentia, statutam legibus
defensionem pollicetur. Tantumque ipsius apud Ericum tum preces potuere ut re.
gi non modo salus sed locus etianm in concione permitteretur. Rex itaque conciouc sinc
filio petita haud aliter placare patrum ac populi animos potuit, quam ut Magni abdicata
praesentia, eum domo et patriam excessurum, uec umquam, nisi regno ac proccribus volentibus,
rediturum urejurando firmaret. Atque: ita comoposito popularium motu.Rex Cim.
briamIutiam nunc dicimus Maguus Cothiam exilij speciem praebiturus repetijt. Sed ut
sunt mortalium irrequietae ac caecae per ambitionem mentes ita Nicolaum, conquies.
cente vix populi motu, poen itere quam primum praestiti sacratuenti coepit. Accedebaut
et odia et voces eoruu, qui Miagno occidendi Canuti sua etiam consilia suggesserant. Hi o
conditiones et latam in comitijs sententiam execrantesteterrime sibi regem consuluisse
dicebant, quod uuicum filium, cumque in spem regni educatumlevibus agrestium judi.
cis permifsset: Ipsumque hoc sbi potius reservare oportuisse: et paterno iudicio, non
populi, aut procerum suffragijs revertendi jus atque arbitrium deferni debui sse. Quibus
irritatus Nicolaus, haud multo interluente tempore, misss codicillis Maguum revocat.
Tum omuia quae ante discessum ipus quafi lenita videbautur, reditu exa sperata recrudue.
runt. Et facta confestim frequeus ad Haraldum et Ericum concursatio. Otuiumque
vox erat aeque patrem ac filium reum babendum upote qui contra fas contraque datam
fidem paricidam ac proscriptum intra reguum revocasset. Itaqueabdicato Nicolao ad
Ericum potius quam Haraldum respicicoes ci et uomen et regias vires suffragijs detu
leruut. Et ille quidem non tam recusdum oblatum houoreu quam impenio, ante
partam adversus Nicolaum victoriam abftineudum ratus ducis officium exsecuturus
omuium primo Iutiam infestis gnis petit. Sed hic eum Too Ripensum autistes ex.
plicat am acie confftentem aggressus ac verbis compoftis permulceus praeusausque
ideutidemserio sancteque pollicetur iureiuraudo staturum Nicolaum aliaque exsecuturum
non displicitura et ipsi et caeteris modo ille arma atque impetum puguae deponat. Qui.
bus dum auren Ericus accommodat Rex imstructo agnne superveniens imparatos et
p.211
absque ordine consistentes levi negotio dissipavit. Dux hoc pacto blandimentis episcopi
ludificatum se cernens justioremjam bei titulum oblatum sibi existimavit. Et ucet rerun
angutijs exclusus, apud Isoram regio nominc insiguiri nequiret, confestim tamen ad
Selandos interiores reversus, eorum Scanensiumque suffragijs recusatum aut potius dila.
tum jan aute houorem asstmit, seque deinceps multo quam aute alacrius ad fratris ulti.
onem totunm compouit. Imprimis ad Imperatorem Lotharium literas et legatos mittit:
quibus amici et clientis necem ne inultam sinat hortatur, poe nasque a Mfao paricidio
debitas expetat: ac denique ut belli a se adversus peruros suscepti eventun non suo
tantum applausu et favore, sed ductu quoque et societate adiuvare sibique esse praesidio
velit precibus ac praemijs propositis clementer orat. Imperator eusque coniux Rixa.
to intelsectam luctuola Canuti caede casum tam miserabilemut par erat: graviter tulerunt.
Et Caesar quidem collecto confestim valido exercitu. Slesvicuu contendit, uxtaque val.
lum, quen cerm appellant, coastra locavit. Quamvis Saxo non tam uleisoenudae ca.
dis, quam regui potiendi oupiditate ad volasse ceclerius imperatorem existimat. Ericus
uihilominus vires suas Caesari juncturus oum olasse se obviam dedit. Sed Maguus utri.
uique adventum aoourata valli munitione praecurrens firmissimum portis praeidium ap.
plicuit: et accedeus simul ipse Nicolaus immeni Cimbrorum multitudine valli citeri.
ora Circumfudit adeo ut Imperator aoie oum ijs congredi aut classe Erici suas in ur.
ben copias trajicere minus ex usu minusque tutumjudicarit. Itaque tempori obsequenus.
to cum Nicolao et Magno, quo honeftior disoessio esset ita est pactus, ut.Erico ab obsidione
supersedente. / Magnus Romani imperij miles haberetur: ut nartat praeter Crantium Sa.
xo. Albertus Stadensis hoc adicit Nicolaum cum filio supplioiter imperatorem coram
veneratum ac multo auro depenso pollicitum de Canuti sioarijs secundum fas et leges
puas exigiturum. Aoceptis utrimque oonditionibus Caesar oontinuo trans Eidoram
exercitum ooepit reducere. Quod Erico postquam innotui sset Caesarem navigio petitum
assequitur: ac levitatem haud obscure incusans demonstrat haud alia erga ipsum fide
futurum Magnum, quau erga Canutum fuisset. Nec vana assertio exstitit. Nan Eidoram
vix remeuso imperatoreAdolphus Holsatiae Comes qui agmen extremum ducta.
bat, a Maguo per insidias detectus ita ab eo exceptus impetitusque fuit, ut armis abiectis.
o ipie sibi nando consulere uecesse habuerit. A quibus nonnihil dissdensaut alia tradens
Alberrus Stadensis refert, receptum a Slesviceufbus Ericum terraque ac mari impugna.
tum a regibus Nicolao et Magno: Missumque tum ad Comitem Adolphum, eumque
iugenuti pretio adductum, ut: trajecto Eidora, auxilio adesset, sicque mox cum parte copi.
arum subsidio accurrisse Sed Magnum obviam ei datum, ipsum fugasse ac gravi clado
affecisse Nordalbinugos indeque parta victoria ad obsidionem regressum sed eventu
frustraneo, quod Ericus interea, soluta hyeme. Slesvico elapsus in Scaniam abijsset. Ad.
dit praeterea eundem Ericum, quod toties superatus, totiesque sibi fugam consuleus evass.
set Dasentoett sive Daretoet Danice id est eoripedem seu purem guleoten vulgo
tum nuomiuatutm.
o Ericus porro ab iuperatorc ent it modum destitutus dum orientem versus iter in.
greditur, aliaque sibi ac certiora circumspicit auxilia, supervenere a rege Norvagensium
missi legati, qui regi suo Maguo sponsam petebant filiam majorem ducis Canti. Quos
Ericus amice cxcipieus ac votis ipsorum secunda grataque pollicitus sibi vicissim ejusdem
regis noveream Norvagensium quondam reginam. Malfredam, annuente privigno,
despondit: Hinc Ericus, transactis per quietem hibernis, Christierni apud Cimbros
splendidissimo loco nati promissis illectus bellum sub aestate redintegrat. Sed ad manus
ubi ventum Christiernus infeliciter ceum Nicalao congreffus ingenti suorum strage ac.
cepta capitur. Ericus licet prospere ad fines usque Iutiae: profdigatis obv ijs, pervenisset.
iguarus tamen eorun quae circa Christieruum essent gesta Lymicum mare classe com.
plevit, bi cum exposito incautius milite Christieruum captum et regen adventare in.
telligeret, ocyus receptui signo dato recesft. Es agmine tameu complures: dun uaves
repetuut ab itmminente exercitu trucidati.
Hinc Erici frater taraldus dubia fide ageus, diu occultis adversariorum promissioni.
bus iuvitatus, ab Erico ad Nicolaum detecit, plus scilicet ob indigunationem delati ad fra.
trem imperij fraternis sicarijs quam fratri defereus. Habebat idem in suburbio Roschil.
dicnsium praesidio firmatum castellum, quod Ericus balistis alij sque tormenutis, qu tun
ibi in usu esse coeperaut, concussum suam in potestatem redegit. Dceiude adauctus jam
p.212
amicitiam Haraldi Nicolaus, instructa cum classe e Iutia in Selandiam traicit.et apud poun
tem, cui er nomen, gravissimo cue Erico praelio confligens superior evadit. Superatus
et ubivis jam exclusus Ericus ad Maguum Norvagiae regem uecesstudinis fducia
uua cum conjuge, flioque parvulo, quem naturalem habebat Suenouis vocabulo refu.
gium capit, bi dum haeret. Magui primum humanissimam hospitalitatem, muox dolum
et fallacias experitur. Nam licet Ericus non tautumut indicatum novercam eius con.
jugem babet, sed eidem ob neptem quoque Canuti ducis filia, qu) am Maguo denu.
pserat, patruus esset, tamen subdolis Nicolai regis promissis inescatus exitium ti festinas.
set, nisi a regina nepte suam admonitus insidias ev itavisset. Nam elusis aut commessatione
iutempestiva sopitis, quos ei Miagnus circumposuerat, satellitibus, unico navigio, quod ei io
Lalanden ses subministraverant, teliciter elapsus ad easdem Lalandias sibi tum fdissimas
pervenit. Captoque ibi, quem minorum insularum Nicolaus praefectum constituerat,
Ubbone, eoque confestim in crucem acto, claum reditus sui indicium omnibus praebuit.
Intellectoque Nicolaum Lundae apud Scanenses Natalis Dominici die ferias celebraturum,
adventum ejus praevertit, omnemque rogi) apparatus impensam suum in usum traus:
ferens totum se hrmandis quantum potuit, viribus comparavit, ldque rumore famae
ubi rex in Selandia accepisset, adventauteam aestate transmissas mari copias ad Fotam
siuum Vothebin vulgo / appellit. Terramque ingressus cum aciemuxtalittus pedestrem
conitituisset, bricus valido cquitatu superveniens conversos in fugam aut fudit, aut nan.
do naves repetere sibique consulere, aut mergi deuique coegit, lpst Magnus cum ali, ao
quot fortissimorum manipulis auimole resisteus et cadere quom turpiter cedere geunerosius
duceus fatum fugae praetulit, ltaque haud exigua adver suariorum strage puguando
edita, cum Petro Roschildiensium antistite, qui Nicolai partes fuerat secutus, super strue
cae sorun occumbeus. Petrum ut necis ita tumuli consortem habuit. Nicolaus admoto
sbi per villicum equo, ad naves evasit. Poti ssima fugientium pars, qui primi evaserant.
tardius adu atantes sine socictatis alpectu aversati magis iu suos quanm in hostem saevire
videbantur, cum pendulis navigia bruchijs amplexos hine bostis urgeret, inde civis repelleret.
Credidere plerique hanc victoriam humanis vix viribus, sed uumine diviuo, paricidium
vindicaute, prae cipue concessam. Neque bellum fuit, quod sacri ordinis prae sules
plures abstulit. Quippe Petrum, quem indica vimus. Roschiludiensium. / et Henricum Sue.
cicarum partium omnesque excepto uno lutiae poutifices hoc prelio oppressos Saxo
memorat. Albertus Stadensis ipso Penutecoites dic contictum factum tradit et frustra
ab Episcopis monitum Magnum ut praelio supersederetur. Quiu et pugna commiss
aguus.Norvagiae rex, comugem suam Chritiuam, ob revelatum consilium, datis repudij
codicillis Erico remrsit. Sed ille ob egregiam bauc reguo navatam operatm insiguis
charusque eit habitus. Datumque tum ei abolito priore Hurefoe quod uotam timidi.
tatis aspergere videbatur, novum coguomeout Ericus Euo, hoc estillulri clar / que
appellaretur. Nicolaus postremo reservatus ad fortunae quasi ludibrium cum Iutiam
fuga pertingisset et sejam. Maguo trucidato, orbum cerneret, noo tam ut sibi successor.
quam Erico ut hostis superesset, taraldum post se regni laeredem proclamat. Hinc Sles, o
vicenses, quos. Mlagni aspectu iufensos sibi uon iguorabat, de pace componend sollici.
tat. Et liot haud latis anunos omnium haberet exploratos tamen ex primari) s pauco.
rum auctoritate fretus, dum urbem iugreditur, clerumu quidem solemni bus sibi faventem
officijs invenist ceteri ut hostem exceperuut. Cumque inter plateas ad versis huinc inde
sguis concurtare cives videret, suadereutque amici ut in aedem Divi Petri, quo tutior
eiset, concederet, in regiam conscendit. Qu cum irrumpere infestis anims lesviceu.
ses tentarent, satellites ad regem defendeuodum cuncti convolarunt. Scd indits circs.
centibus odijs, taudem et satellitium et regem sustulerunt, auno circiter a Christo iuter
homiues nato millesimo supra centesimum trigesimum quiutum. Exstat chrouologi.
cum de rebus et origine regum Daniae collectaneum, autore ut volunt, Erico Pomerano 50
Daniae rege, qui caedem hanc regiam Slesvicensium praecipue sutoribus adscribit.
KKK
p.213
ERICUS REX LXXII.
EMUND dictus.
ERICUS, profligato e Scania Nicolao, et jam in Selandiam transgressus cum in Iutiam
classem destinasset commodum circa Syram Insulam oppressum a Slesvicensibus
Nicolaum intelligit. Flueutibusque ad eum modum rebus. Ericus et Bero inter Ha.
raldi filios primi natu, cum: patre deserto.Erici partes elegissent, sed incautius a patre per
iuteruuucium consultieum, ut ad Norvagos se reciperet, clanculum monerent, nec Eri.
cum, nisi rogati, certiorem eorum facerent, suspectos sibi custodiae mandari curavit: Atque
o inde coguita eorum esx patris ad Norvagos abitu inuocentiam, licet ad iguoscendum se pa
rasset siniftris tamen aulicorum delationibus alio traductus aquis suffocari permisit.
Electum Ericum, inque regio collocatum solio, antequam humanis esset exemptus Nicolaus,
supra commoustratum. Victoriae illius quam post varias clades gloriosissimam
postremo apud Scanenses obtinuisse memoravimus indicium ac gratam memoriam
praefert epiftola eius, quae sub aunum statim mille simum centesmum trigesmum quiutum
Atero adhuc Luudensium praesuli super rebus illius ecclesiae scripta. Ris enim inu
iteris, praeter alia Dei Opt. Max, crga se beneficiatum et difficultates atque aerumnas.
quibus victrice eiusdem dextra ereptus fuerit prolixe commemorat: seque vicissim
gloriam omnem et laudem divinae ipsius benignitati tribuere qui populum suum tam
clementer liberarit, seque in solium ac possessiones maiorum suorum restituerit. Ha.
betur et Malfredae reginae, nec non et filij Sueuouis qui postmodum ad regni etiam diadema
perveuit honorifica in illis codicillis mentio, araldus autem ae mulus atque in.
videns fraternae fortunae e Norvagia, quo se ut diximus, liberorum suasu receperat, ad
Cimbros io Iutiam reversus Ibique convocata concione multorum suffragijs rex est
declaratus. Eoque compertoEricus navigijs glacietenus (hiems enim erat) e littore in
altum usque protractis Iutiam inopinato intravit Haraldumque prope Schyptorpiuo
noctu uua cum filijs qui supererant, interceptum capitali supplicio afecit, uus filio.
rum Olaus sub foeminae habitu apparitores prvertens aut fallens, petita Norvagi.
o solus evasit.
Per eadem fere tempora ex Hibernia ad Norvagos accesserat, qui Haraldi omen fe.
rens Magno Norvagiae rege. Riberniam quoudam populaute, proguatum se assereret.
Cumque ut moris tum erat terri candentis examine dictis suis fidem astruere iuberetur.
nudatis super iguitas laminas plautis, quomodo olim Feroniae numine afflat i illaesus in.
ce sst. Idque cognoscentibus regui proceribus, udicio eorum lata sententiaut Sivardus
qui solus imperitabat, dimidio regni cederet. Sed mox Sivardo detuncto cum Magnus
eius filius hominem ignot is ut existimabat ortum parentibus vix aegre admitteret. et
postmodum quoque ubi excludere pararet ad arua tandem deventum est. Primum in
agro Fridlevino eertamen exarsit, bi eum fusus fugatusque Norvagia propelleretur
o Haraldus, in Daniam ad regem Ericumj ut virium aliquid contraheret, magnis itineribus
profectus contendit, ricus oo repudiatunm Magno, quod ante memoratun, neptis sua
matritonium supplicem haud aspernatus auxilijs eum prosequi statuit. Verum Sla vis
domesticam eodem tempore pacem interpellantibus omisso aut dilato atuuco ad propria
curam ac cogitationes convertit. Collectaque ceutum ac mille uavium classe quo
celerius bellum conficeret, primus maritimae expeditioni etiam equos adjecit siugulis
uavigis quateruos itmponeudo. His ad Rugiae insulat appulsus Archonensium civita-.
tem cum satis valido munitam praesidio deprehendisset cam ut a contiuenti et fiuitimorum
auxilijs separatam teneret, tractunu, qui Archonensium fues a Rugi propetrodum
diremptos cum cootinenti committit ligouibus effossum in vallum opacae altitudiuis
redegit: Eique tutando allandenses imponit. Quos Rugiani, quaesito per vada tran.
situ, cum noctu inopinatos adorirentur cae si quidem complures, sed ipsi tandem accedentibus
e reliquo exercitu, novis manipulis, repulsi fortiter, fugatique. Quapropter
Archonenses, cum nec vires ad cooserendum bellu, nec spes ab externis auxilijs super.esset
arctissma obsidione victi deditionem certis conditionibus facere adacti suut.
Conditiones praecipue erant ut sacra Christiana et antiftiten qui verbum eos diviuum
doceret reciperent: tributa quotanuis penderent simulachrum interea quod louga civium
religione sub uonine S. Viti cultum habebant, retinerent. Eoque, ur Saxo addit,
p.214
asservato veterem sacrorum morem haud penitus abrogarunt. Quin et paulo post, re.
gresso domum Erico una cum antistite pulsa religio et pristinus smulachri cultus refti.
tutus. Idololatriae isti occasionem praebuisse Anscharium aliosque e coenobio Corbe.
ensi viros alioquin pios. Crautius Helmoldum secutus refert. Nam cum verbum illi
vitae his gentibus depraedicarent ubique patronum sui loci Vitum praecipue extulere.
atque ita ex nimia optimi alias martyris ac Christi confessoris commeudatioune, teruporis
progressu idolum enatum.
Ericus post haec, dispositis domi rebus. Haraldum adornata classe, quod ante Vandali.
cum bellum distulerat ad Norvagos remisit. Qui ibi collectis insuper copijs Maguum
prope Bergas insecutus circumvenit ac cepit. Captum vita quidem frui permift led in ro
posterum, ne aut reguum unquam appeteret, aut sobolem sui ultricem excitaret, oculis et
virilibus privat. Norvagicum Chrouicon oculis orbatum alteroque pede truocatum
indicat. Ille igitur coecatus mutilatusque a sceptro ad cucullum devolutus Nidrosiae in
monasterium se abdidit. Iude in araldum vici ssim Nemesis Sivardum Slembeum ve.
luti tempestatem ex inopinato exortam concitavit. Sivardus enim cum similiter Ma.
guo rege (Barsoed appellatum supra diximus) se prognatum venditaret, militem passim
conscribit.et Magui, quem excoecatum et monachum factum diximusamicos sibi quam
arctiss tue conciliat. Hic, nocte intempe sta, per infdias Haraldo iu amplexibus amicae
obtruncato bellum adversus eus filios, lngonem. Sivardum et Ostenum coepit lacesse.
re. Et quo felicius sub alterius persona reguo potiretur. Magnum e monasterio educit: io
Comparatisque in Dania et alibi navalibus auxilijs.Haraldi filios, qui regijs erant insigni.
bus oruatiterra marique persequitur. Sed illi haud seguiter obviam facti primo confdi.
ctu Magnum teli ictu perfossum superant. Sivardum vero cum in hostium poteftatem
vivus veuisset contusum atque in tfrusta dissectum interimunt. Fuitque hic belli hujus
eveutus exitusque Sivardi Haraldique: quem posteriorem Chronologi Norvagiaui coguotuento
Cylle appellant. Saxo non tam animi eius quam corporis virtutes mire de.
praedicat, adductis aliquot inustatae agilitatis experimentis, que passitm edidit, ut vel
inde coguomeu illi Cye patrio idiomate, quod olcren atque gsem denotat, donatum arbitrer.
Nec minora sunt, quae refert idem de Sivardo eiusque praesertim naudi prom.
ptitudine, sub librum historiae suae decimum quartum.
Iuterea Ericus pacem armis quae sitamjuititiae et clementiae oruamentis illustriorem
redditurus id praecipue operam dedit, ut ordinum ac diguitatum respectu seposto.
omnibus ex aequojus diceretur. Irrogatas miuoribus iniurias superiorum poeuis pen.
sabat nullam vel familiaritati vel necessitudini immunitatem aut praerogati vam conce.
dens. Quo studio atque aequanimitate ut magnatum erga se odia ita plebis obsequia
excitavit, effecitque ut illis formidolosus his charus haberetur. Tantis vero res a se ge.
stas laudibus efferri solitum memorunt ut veri subinde fidem excederet. Et inde ei ua.
tum Emun cognomen lunt qui censceant. Nos quae supra de vocabuli eiusdem occa.
sione retulimus ut vero propiora ita hanc aliorum opinionem nou omittendam putavimus.
Postea inter eum et Episcopum Roschildensem Eschillum quaedam veluti iui. us
tmicitiae semina exorta quae mox haud levibus seditionum procellis agitata. Nam anti
stes Selandensium favore et armis fraetus, regem tot eam iniula excedere coegit, ludeque
popularibus passim sub titulo libertatis io societatem attractis obsides a suspectis exigere
innstituit. Quos inter cum forte filij Scialmonis candidi censerentur hos ad concionem
citat. et ut obsides tradant, bonis mulctandos minatur. Sed illi miuacijs haud territi in
proposito perstitere: donec tandem rex cum classe e Iutiam reversus Eschillum in arctum
redigit. Qui deinde patris et patrui Atscheri Lundensis archiepiscopi intercessionibus
usus vix aegre pacare regem potuit. Tandem tamen res eo deducta ut auri viceuis ta.
lentis mulctae loco persolutis liber et suae potestatis ageret. At postmodum sub annum
millesimum ceutesimum trigesimum octavum, defuncto Atschero, exulcerati adhuc er, co
ga Eschillum animi indicia haud obscure rex prodidit. Cum enim de novi antistitis
suffectione apud Lundenses ageretur. et populi suffragia in Eschillum, qui Atscherum
sauguine contingebat, propeudere viderentur, rex ei Riconem Slesvicensem, quod ejus
iu reguo potiendo secunda admodum opera usus fuisset praeferendumjudicavit. Nec
tamen vota haec palam tum in litem aut controversiam progressa Scanis prae sertim me.
tu adhuc mussantibus. At mox Plogus quidam claris apud Iutas natalibus nec ita diu
in militiam regis adscriptus, capiti eius insidias comparare aggressus, regemque dum jus
p.215
inter populares Haddingae dicit inermem nec tectumlorica animaduectens latus ei
lancea transverberat.Et ne timidius dicere quam faccce videretur, confestim a se regem
prostratum exclamat, ac ceteros, ut operis collatis militem etiam invadant, cohortatur.
Haec ad annum trigesimo octavo posteriorem nonnulli, alij biennio contigisse serius notaut.
Quo eodem circiter tempore Imperator quoque Lotbarius, postquam Italiam bellis
explicuisset. Tridenti defungitur bumaturquo prope Bruusicumn it tmonasterio L
ceres Iude. Coufluentiam advocatis imperij priocipibus, in locum eus electus est Coss
radus Sueviae Dux, multum sed frustra, in ad versum annitente Herico Bavarorunm priu.
cipe. Erici vero exequiae ac funeris solemoia Ripis celebrta ubi hodieque in ecclesi
o catbedrali sepultura eus regium in morem exoruata spectatur.
E n i C s rum tx L xx tri.
La dtus.
ERICO Emundo successit ex sorore nepos ac cognominis Ericus, cui a patientia, ut
volunt, cognomen obvenit: Lm euim populariter dictus: quod gu seu ovicuom la-
tine redditum significet. Cuiusmodi et olim dicterio apud Romauos Iulius Silanus pecus
ces C. Caesari est appellatus, quod esset et siguis et domiuationibus fastiditus, ut refert.
o praeter alios, aunalium decimo tertio Tacitus. Pater Erici Haquinus fuit. Erici, qui Boms
coguominatus, ex filio Haraldo consanguineus. Celebrant praecipue chronologi eius
cum animi praecipiten confidentiamtum pietatem: adeo ut pietatis potius, quam auda.
ciae aspectu, cognomen illi ocu inditum existimari queat. Quam vis egregium utrius
que specimen edidit, statim post cae sum a Plogo Ericum. Aulici enim, rege iuteremupto.
cum passm metu dilaberentur, solus ille intrepide subsisteus ac regis cadaver suo corpore
tegeus pugnam in irruentes haud detrectavit: diguus scilicet vel hoc ipso ut e Saxone
argutum illud interseratn qui ei succederet pro quo, ctiat mortuo vitam conteuusit.
At mox de electione cum agi est coeptum alij Suenonem Erici alij Cauutum Maguni
alij Valdemarum Ducis Canuti filium in medium producebant. Verum ex is, cum vix
o quispiam reguo ob aetatem maturus videretur, variatum seutentijs. Christieruus uuus
ex proceribus utramque in partem pro Valdemaro disserens eum praecipue regno di
guissimum udicabat, memoraundo in longum patris ipfus ingentia beneficia, ut uimirum
ura et leges stabilierit, ut foris hostem represserit, ut furtis et rapiuis patriam vacuefece.
rit, utque Daniae poene exhaustae atque exsangui Slaviam subiecerit ut etiat unicuique
per vim amissa ad integrum restituerit, ac deuique ut cunctis ejusmodi operibus sanguini
suo reguum deferri optimojure meruerit: Verum iude se ad aunos Valdemari adhuc
impuberis converteus, fatebatur Daniae reguo sub auspicijs puerilibus militiae onera ad.
miuistrari miuus tum expedire, virum circumspiciendum, qui adusque provectioren pui
pilli aetatem tutoris veluti nomine regni uegotia procuraret: cique muneri Ericum
o superioris Erici esx sorore coguatum apt issimum videri utpote, qui iutrepido pectore
praeitaus geuus etiam maternum ex regibus duceret. Atque ita Erico et populi favor
et pueri Valdemari maiestas regium cum uomen tum vires circumposuit. Domeftici
autores prcipue eum ut innuimus, ab audacia conmendantes uec prudeutianec elo.
quio, aut alijs naturae similibus dotibus magnopere ornatum demonstrant. Quu et ftoli
dum adeoac salutis su prodigum fuisse addunt, ut saepe, unisi ab alijs inhibitus, seorfm ac
solus in hostem prorueret. Eschillus Roschildiensium apud Selandos episcopus, de quo
supra memoratum accepto Erici Emundi apud Cimbros Iutiae discessuextemplo se ad
occupaudum arctiepiscopatum in Scauniam confert: Ericus vero, cum antecessoris sui
senteutiam ei ad versam fuisse non ignoraret efsetque in Eicouem, quen pcior Ericus
o nonminaverat, propensior, ei potius diguitatem eanm tribuendam existimabat. Sed reni.
tentibus Scanis et ultima potius expecire cupientibus, quam si in novam fariliam deve.
uiret pontificatus, cessit proposito. et Eschillum Scaniae. Ricouem vero Selandiae prsu.
lem, mediantibus cleri suffragijs, creari permisit. Eschillo rebus ecclesi prposito. ua
tionalen Syuodum Lundae celebratam ecclesiafticae rerum menori iunuunut: Eiqus
praeter Dauiae.Nor vagiae ac Sueciae episcopis, aliosque pietate et doctrin claros vito.
etiam pontificis Max, legatum interfuisse Tbeodiguum nomine ab iisdem meoratur.
Interea Olaus Haraldi filius e Norvagia reversus, anno circiter MCXL, patrimonium suum,
p.216
quasi inter bella civilia a patruo injuste occupatum, ut sibi debitam haereditatem, reposcit.
Cui vicifsim legem Ericus opposuit, quam in patriam perduelles bonorum poena
mulctantur: demonitraus simul patrem eus peregrino milite adversus patriam csum.
eius manifesto reum fuisse. Quapropter perinde ac justum iam belli titulum accepistt
Olaus omiss patrimonij repetitione reguo coepit intendere. Ac primo regen Aruae
apud Scaudiauos agentem per insidias adoriri ftudenus sed repulsam passus in Sueciam
abijt. Iude intellecto excessisse e Scania Ericum, regressus regium sibi nomen: illecto
popularium aliquot favore, assumsit: Quod indigne Eschillus ferens, accepta a Scanensibus
levi manu, cupidius ei quam felicius occurrit. Siquidem victus et datis obsidibus
?alutem pactus, ?ed po?tmodum elap?us in Selandiam ad Ericum pervenit. Qui collaudans 10
eum ac multis beneficijs ob constantiam prosecutus, seque, non episcopumsupera.
tum credeus classe in Scaniam traiiciendum decernit. Sed ipse fabulosa quorundam
opinione imbutus, cum littus Lcnor dictum (Lunoi est in Andreae Vellei versone)
ad quod pervehenda clasfs erat, ut ominolum et regibus fatale duceret, per Eschillum
absens res gerere quam praesentia sua tatum incurrere potius habens, fortunam priori si
milem id eit, episcopo adversam expertus eit. Olaus victoria exsultans quasi ipsum iai
superasset Ericum, excluso Eichillo, opes eius aeque ac regias invadit, atque alij eiusdem
cum Eschillo nominis pedum poutiicale in manus tradit. Rex accepto hoc nuuco
contractis undique tumultuarijs alquot. et quae sors obtulerat navigiis: noctue Selan.
dia exercitum in Scaniam traiicit interceptosquo er Olavianis aliquot aquis obruen, o
dos alios ipsunque novum pontificem laqueo straugulaudum curavit. Arma et quic.
quid hostium haberi potuit militibus in praedam permisit. Ac d emum apud Glunsdor.
pium vicum assecutus Olaum praelio superat. Sed ille in Cothiam confugieus iterum se
pugne paravit: ac denuo fugatus iterumque resumtis viribus Scauiaque relicta, belli
fortunam in Selaudiam tranitulit. Sed et ibi victus in Hallandiam excurrit. Ex qua rur.
sus Selandiam petens antistitem Riconen in vico Ramlosae forte fortuna commorautem
oppressit. Obsessusque a tmilite episcopus, cum petita imupetrataque cum Olao colloquij
potestatecaput foribus exsereret, trucidatur, ut Saxo memorat. Crautius caput e fenc.
stra protendenti Riconi protinus ab Olao, qui aderat dissectum ait Quo cognito Ro.
uanus pontifex excommuuicatiounis fulmine in eum usus: omuibus per buropan ponti
ficibus ut houinem sacrum et execratun inque solas amaudanduu terras proseribit.
Ericus vero comperto in fallandiam regressum, festinato est iusecutus. Sed Olaus traus.
misso apud Aristadium flumine, sibi consulturus transfugae insidijs propemodum op-
pressus fuisset nisi equo repente delapsus imminens jaculum corporis lexu evitasset. Ad
extremum tamuen cum parte majore copiarum prope Thyutam amnem (utoste vulgo)
bello deletus est. Quod prlium priusquam committeretur animum paulo ante ad sacra
nuptiarum appulerat Ericus. Ductaque ei in conjugem Hartvici Bremensium episcopi
oror germana Luidgardis nomiue. Refertur id ad aunum millesimum centesmum
quadragesimum quartum ab Alberto Stadensi. De ipia vero Luidgarde diveria ab au.
toribus memoriae prodita reperio.Saxo natu quidem nobilem, sed parenttla potius quam
pudicitia conspicuam iunuit et Ericum eus instinctu prodigum magis quam liberalem
exstitisse, cum vetera passim latifundia regum in militem, cuius opera adversus Olaum
feliciter usus fuisset uiis profuse erogaret. Stadensis prius nuptam ait Frederico Palatino
qui ex ea filium susceperit Albertum Palatinum: Sed postmodum a Frederico
ob sauguinis propitquitatem, volente sic poutifice, separatam nupsisse Erico, quem dixi.
uus Eoque mox defuncto reversam ad Saxoues datatque in connubium Harmanno
Vinceburgico: cui filias teruas genuerit: Earumque unam Henrico Comiti Suartsenburgico
(quam exinde defuncto ipso, duxit Dlricus Vitinensis / alteram Maguno Burisio
apud Danos Ducis titulo celebri elocatam: sed eo proditionis postea a Valdemaro rege
insimulato luminibusque orbato, ipsam in Saxoniam regressam clade miserabili a famulo 50
(casu an studio diserte non additur) naso truncatam.
Ericus porro praeter domestica bella, ctiam externis implicitus sed quae dispari a do.
mesticis virtute ac fortun confecit. Res siquidem adversus Slavos gestae minori hosti.
bus detrimento, quam ipsi dedecori fuere. Adeo scilicct apud eum, qui pridem Achilles
fuerat, iguava tum omuia solutaque deprehensa. Quam mollitic sicuti foris conte mtui.
ita domi ab inv asionibus aliorum haud tutus exstitit.
Iuteriecto deinde terpore apud Selandos ageus levi tentatus valetudiue, ad Fionios,
p.217
unde erat oriuudus, concessit, ut ibi nimirum corpori curando commodius apud suos vacaret.
Sed frustra tentatis uvando malo remedijs anitmae consulturus regiam vestem
onachali peruutat, ec palam convocatam militum cohorte reguo renunciat. Assidebat
iner alios gro Elivus Visiugius, qui se reliquosque jau regis clientes sacramento solutos
commonefaciens de novo creando rege meutionem injicit. Qua voce ita percussum Ericum
Saxo addit, ut protinus animam eflarit, inique scilicet accipieos vivo adhuc sbi ac
videnti succeorem requiri. Obitus eus in annum fere millesimum centesimun et qua.
dragefmum sepcimum cbronologis reicitut. Elivum Visingium, quenaxouem se.
cuoti, diximus, alias Eilerum Vestorpij Comitem appellari es vetustis quibusam codicil.
to lis Ecclefae Fionensi a pontifice Romano concessis suggerente Vitfeldio iucelligo.
Agunt eae literae de episcoporum electione, deque bonis nobilissimorum virorum Georgij
praesertim Munckij et Eileri jam dicti Comitis indultu ad ecclesiam pertinentibus.
Ericum praeterea, de quo loquimur, regem ejus nominis non quintum, ut plerique aut
sextum ut Crantzius, sed tertium indigitant, haud scilicet alteriius quam ab Erico fortassis
Bono repetito calculi initio, cum in ordi ne quintus potius sit, siut oportet, ab Erico
primo.Haraldi Rag filio, inftituatur uume ratio.
Helmoldus non L, uc modo commemoratum sed pec cognomentum ci fuisse ait.
refertque tutoris non regis nomine Daniae praefuisse. Cuus verba, quia abire a relatis
fuperius nonuihil videantur, adscribenda censui. Ait enim libro Chronici Slavorum i.
cap.: Occiso Erico, cui coguomen erat Em, remanserunt tria gcuimina regum, sci..
licet Suein ejusdem Erici fliusValde marus Canuti filius.Canutus agni filius. Qui cun.
adhuc infantuli e, consilo Dauorum positus est eis tutor quidam Ea ious cognomeuto
Seao, qui reguum C regi sobole tutaretur. Fuitq vir ille pacificus, cum trauquillitate
creditum sibi gubernans reguum, uis quod Slavorum furijs minus obstitit. Nam latrocinia
Slvorum eo tempore solito plus iovaluerunt. Sentienus autem Ericus propinquare diemvs
mortis suae, convocavit tres adolescentes regios, adhibitoque magnatum consilio, Suein
destinavit ad regnum, Valdemarum et Canutum paterua haereditate jussit esse contene
t, ordinatisque taliter rebus detunctus est. Ractenus verba Helmoldi. Nunc Sueno
nen videanus.
SUENO REX LXXIV.
GRATENHEDE dictus.
ERICO iam [Lam ed.] vita functo, non omnibus una de successore sententia fuit. Quippe apud
Cimbros Canutus apud Selaudos Sueno ile Magui, hic Erici Emundi ex Chunna
concubina, ut habet Helmoldus, naturalis filius, impeuso uterque ad regui diadema obtinendum
studio ambituque ferebatur. Et licet favere Selandesses Suenoni videbantur,
nihil tamen sine conseusu publico ac regoi totius majestate sibi faciendumudicabaut.
Unus omnium, haesitantibus ceteris, Steno regio Suenonem nomine primus salutavit ac
partem concionis maiorem eodem traduxit. Inde in Scaniam protectus assumpto fbi
lacobo Colone siugularis facundiae viro Scanenses quoque easdem in partes propel.
lit. Iacobus enim, accepta dicendi copia, demonstrat, nihil voluisse Selandos sine Sca-
nensium consensu i regia Suenonis electione peragere, ipsorum potius sequi seuteun.
tia, quam praecurrere statuisse. Iuterim comtendatum sibi habere Selandos Sueuo.
nem regiamque ei porestatem deferre, dummodo accedant Scanensium suffragia: simulque
meminisse monet, ut olim fuso fugatoque aguo, rem Danicam suis praesertim viribus
suffulserint.et patri Sueuonis ad extrema redacto, nibhilque nisi mteritum praestolanti iu.
perium tibuerint, ita uuuc eriam filium respicere et eaden, qua patrem bumauitate ac
fauenti prosequ unon uollent. Quibus prolie memoratis haud difficulter Scanensium
aninos buc quodammodo sua spoute propeodentes Suenoni in totum propitios reddidit.
Nec secius apud Iutiae Cimbros, iudigue ferences Suenonem solis Selandensum ac Scas
uorum suffragijs infignia regis assumfisse rem suam Canutus agens diguitatem ac scepcrum
regium fbi ab ij sdem deferri permittit. Eorumque mox tretus auuiliaribus copis
sne mora procinctum in Selandos movet. Atque ibi Efichillum Lundensium praesu.
lem occultis ad defectionem promiffis solicitans id effecit, nt episcopus, tutatis qui
denr sed minus ex sententi cedentibus rebus apud Sueoouem proditionis accersitus
in custodian qua erat excel io parte aedis Laurentianae compingeretur.
p.218
Sed metuens Sueno pontificiae excommuuicationis censuran tuna ut ex inimico amicum
sibi atque obstrictum redderet.Esichillum uon praedijs modo, sed et Borcbolmie i
sula (Burguudia est sed perperam in editionibus Saxouis / liberaliter donat, ec multo pot.
absente eodem prope Slangedorpium.Selandi oppidun, anus cum aeaaulo confeens
cruentissimo eum praelio soperatum tota Selaudiam pepulit. Iudeque i Scaniau ipse. Cauutus
in Iutiam refugus abijt.
Per eadem tempora Romanus pontifex auitmadvertens Christiaus saemo a barbars
pessim proculcari, priucipes per universam Europam, datis codicillis, edhortatus nt sun
ptis unanimster armis quisque suae proviuciae vicinum hostem inadat. Dani igitur, ue
et ips bono publico dessent eodeu quoque ftudia sus atque animos convertunt. Da m
tisque utrimque inter Suenonem et Cauutum obsdibus, iuducias pro tempore pacisc.
tur revocatumque a visceribus suis ferrum in Slavos trausferunt: Cunque classe su
ermaniae continenti appropiuquarent, occurrentes in littore terrestribus copiis Saxo.
nes militiae eorum se socios offerentes, habuere. Classis Dauorun, quae alocis diver.
sis diversa accesserat alia Cauutum, alia Suenouem sequebatur: Canuto praecipue Cim.
bri qui lutiae eraut borealiores adhaerebant Sucuonem conitabantur Slesvicenses.
Qui e Scania et Selandia extremi appulerant, quisque prout locus ferebat, portum ho.
stilem occupat classemque priorem sua circumincludit. Ac prina quidem in ompidum
Dobinum, piratica celebre, instituta oppuguat io. Sed receus inter reges dissenfio
iusitumque auimis odium causam praebuit, quominus ad fiuem optatum perducta obfi.
dio fuerit. Accesuit quoque Rugiauorum in classem praesertim Scanorum ex iuopinato
factus impetus. Nam io terram cum pleraque multitudo ad oppandum Dobinum
esset exposita Rugiani, cognita eorum, qui naves servabaut, paucitate, adorti, quos
ordo proximos offerebat Scapuienles, terme universos fuderunt. Nec iucunda Iu.
tensibus sociorum haec clades visa ut potre vis socios reputautibus, quorum ducem se
difsiderc non ignorabant, ltaque Sueuo, relicto celerius Dobino Slesvicum devectus
prior Canuto Selandiam occupat atque urbem Roscbhildensiun qu moenibus cons.
que caruerat vallo ac fossa circumciugit. Eique imposito praefecto Lbbonc. Scinl.
monis Candidi filio, ipse in Scaniam festine trajiciens rebus quoque ibi quantum da-
batur consuluit. Canutus comperto Roschildiam io partes Suenonis concesssse. et
opera Ebbonis prae sidijs quoque comumuuitam, mittit tanen qui ad deditionem cohor.
tatur: Sed capto atque oculis excaecato feciale aliud in arena consilium capit. Obser.
vataque temporis oportunitate Selandiam, quam parte maris antractibus iuterluitur iuopinatam
classe invadit ac Roschildeusbus uihil tum hostile metuentibus, oppressis.
aedes eriam ac praedia Ebbonis direpta incendio consuuit.
Sed de Romano pontifice deque eus pro Chriftianam pietate ad versus barbaros solli.
citudine quod retuli, id Saxonem nostrum Oramtuaticum sequutus retuli. Didicique
postmodum Auctarium Cemblaceuse, quod Miraeus Sigeberto adjectum cdidit eus
non modo oxpeditionis sed et cladis quoque Scanienusbus illatae alian commemorare
occasionem. Cujus verba adscribenda cenusui, quae habentur ad anuum millesimun ceue
tesimum quadragefimum octavum eyuimodi: ani Ve stphali ac Saxouum duces coo.
senseruut in hoc, ut alijs eunttbus Hierosolymam contra Saraceuos, ipf viciuam sibi Sla.
vorun gentem aut omuino delerentaut cogerent Christianam feri. Et cumiam ad ar.
a ex utraque parte ventum fuisset. Teutonici acceptam pecuniavendiderunt Daunos, ca.
pertoque praelio: se subtrahentes multa millia Danorum occidit Slavorun gladius.
Postinde ex Cimbrica nobilitare viri duo coonspicui ac bellicam laude clari deserto
Canutoassumptisq liburuicis ad Suenonem tranieunt. Quorum accesfone gavisus Sue.
no, postquam ducibus belli Eschillo ccterisqueuua cuu copiis, quas sufficere udicavit.
t Selandiam adversus Canutum traecisset, prope Thorstam vicum acies concurrere:
Fuitquediu dubia pugna, dum tandem Sueno, qui terga dare caeperat a suis in gra- a
dum revocatus ex poene victo victor evasit. Inde Valdemarus, divi Canuti filius, ae
aruis per aetatem maturus cum Suenono: potius quanu cum Canuto ob perpetrarum
A patre eius paricidium mititiae suae tirociuiaiuugeus, pbuirimum Suenoni tavoris aque
autoritatis conoiliavit. A quo et praefectura paterua ducatu nimitum Slefvicens, co.
honestatus competitorem, quen Canutus fubvexerat, importune atque ideutidem ci.
des inhianten, spe ormni fotuovit, armisquo compescuit. Sueno boc pacto flucntibus
ad vota rebus, tum et viribus atque amicis auctus Canutum sibi persequendum statuit.
p.219
Ac primo io Fiouiam iude in Cimbriae Chersonesum transvectus, auctore transfuga, in
Holsatos, sed minus feliciter arma capessit. Amissis euim ibi suorum haud paucis vitan.
dum tunc Canutum quam fessis dispersisque copijs integrum appetendum consultius ju.
dicavit. Quippe Ethelerus natione Dithmarsus, qui se Suenon j uuxerat, cum ad flumen
usque Eidoram Suenonem cum exercitu ad insequendum Adolphum Comitem instigas
set, incolaeque poutem abrupissent ex Danis, qui flumen lintribus transierant, caesi fere
aut capti omnes: quauquarn in propulsando periculo ani mus illis haud deesset utpote
qui nec fugere possent et im oculis regis, qui io ripa adversa erat, pugoam edere necesse
haberent. Itaque in Scaniam regressus Sueuo compositisque de novo ad bellum mani
s pulis confsesti ad Selaudos ac Fionenses redijt, bi dum haeret de obitu Ebbonis
ccrtior redditus, quam sibi viri illius casus totique exercitui lachrimabilis accidisset.
ndicto armorun justitio comtmonstravit. Adeo enim familiariter eo usus fuerat ut ni.
hil domi militiaeve, publice aut privatim, sine ejus arbitrio administrandum existimarit.
Sed mox discusso tuueris moerore e Fionia in proximum lutiam movens Viburgenses
telonij regij immunitatem pactos sibi inter primos conciliavit. Quo et Canutus, sociorum
suffultus viribus cum advenisset, praelium peratrox commissum est. Cauuto, qui
superioribus puguis cquitatu parum ex senutentia usus fuisset autores plerique e proceribus
fuere, ut robore exercitus in peditem conecto ei pracipuc insislteret. Sed hoc illi
consilium quam infeliciter cesserit Sueno ostendit, qui in suum id commodum vertens.
us mouitore praesertim Valdemaro, tum adhuc anuis tenero sed animis et iudustria prom.
pto, pedites peditibus opposuit latera autem tergaque equitibus clausit, ltaque cu.
ueos Canutiqui potissimum ex pedite constabant, partito equitatu circumvolaus eorum
quano celerrime ordines acietuque perfregit. Quo viso Canutus transversis militem
principijs instruit revocatamque a pedite pugnam ad equites transtulit. Sueno qui et
aruis diffideret et equorumo prae iertim pericula formidaret fatigandum hostem et
Marte potius iucerto ludificandum, quam muauu conserta percellendum censenus lacessitudine
eum atque ae stu propemodum contecit. Interque eos gravissime impetiti, qui.
cuuque comuuni evagantes acie periculo semet obyectabant. Sicque varie lacessiti
crebroque impetu et obliquis concursibus lacerati manum tandem herbamque dedere.
Et nisi proximum opidum etugio patuitset una omues internecione occidissent, ita
uec ad tfugau receptus alius, uec ad puguam vires supererant, ppidoque recepti pars
fugam capessere, alij latebras quaerere, nounulli per medias plateas erumpere: Canutus
ipse per vicorum augiportus ac devia delatus celeri cquo diserimini eripitur. Qui substitere,
ingresso mox oppidum Suenoue certum in locum captivi abducti. Hle regi occurreus
Htlias Ripensium antistes, natione landrus circumspectis omuibus Suenonem
hort ulaui cons: lio utendum monet qui truticibus noxijs extractis locum utilibus reliquit.
At Sueuo mitiora secutus, duobus tautum ob latrocinia gludio caesis, multos in
gratiau recepit quosdam etiam se redimi permisit, exceptis qui dato sacranmento ac
tacta spounionc in fidem eiusque militiam adseripti. Canutus igitur am tertium victus
ac profligatus Alburgo in Sueciam concessit: atque ibi apud vitricum Suercouem
aliquaudiu amice habitus, postquam ie non tam uercoui quam filio ejus lohanui, qui
fortunan ipsi atque iterato ideutidemque iufdictas clades subinde cantilenuis exprobabat
ouerosum auimadverteret accepto commcatu iu Poloniamu maternae nece ssitudinis
beueficiorumque fducia profugit. Sed quis in adversis bene tactorum aut coguationis
servat memoriam us aut quis ullam calamitosis deberi putat gratiam us aut quando
fortuuna non mutat fidem ltaque et hinc, avuuculo quideu pritmo non adeo ingratus.
post despectus, ad ducem Saxoniae Henricum pervenit. Apud quem similiter exspecta.
tione sua ac spe miuora reperieu Hamuburgeusem antistitem Hartvicum adijt, quen
Dais, urisdictioni ipsius exemptis, miuus tauentem noou iguorabat. Abeo humanissi..
o tme exceptus. et belli quoque subsidia mutuatus. Iutiam iucrat, atque urbem Viburgen
sem obsidione quao potest arctissime prent. Sed Sueuo reductis confestim iub fgua
copis in adersum progressus coftris eum exuit.
Helmoldus Chromici sui libro primo idem boc bellum Suenonis advorfus Cauutun
taugeus, cum referat, quae alibi legisse oon emiui, operaeprttium putavi uerba eiu ipt
sstma adscribere qu it habenut cap, b: Sentiens Ericus coguomeuto Spao appror
piuuquare diem; mortis suae, comvcavit tesadolescentes regies, adhibioque magnuatrn.
conslio. Sueiu destinavit drgum, leldemarum t.Caunutmn haeceditate paterna
p.220
jussit esse contentos, ordinatisque taliter rebus defunctus est. Nec mora, Canutus,
agui filius, ruptam Curatoris sui dispostione conatus est arripere regun, roviue
contra Suenounem praelia magua. Porro Vuldemarus partes Suein adutabat. et con
mota est universa Dania Visaque suut prodigiosa in caelo versus aquilouem signa, spe
cies quasi igearum facularum et humani cruoris similitudo rutilantis. Nec fefellenet
portenta. Quis euim i guoret ftrages factas factas iuquam in eo prdious Certabt c.
go uterque regum asciscere sibi Comitem nostrum (Adolphum Holsatum) miseruntque
uuocios cum douariijs plura oferentes et ampliora pronittentes.
Couiti ad Canutum, habitoque colloquio, fect ci hominium. Quod factum est ao-.
latus Sueino, assumptaque manu armata transivit inVagirensem terram et seccendi l x
deuburg.et demolitus est omnem terram maritimam et digedieus inde soccendit fut.
urbium Sigeberg et quae cuuque in circuitu eus erant vora absumpsit flamus.
Huius autem mali fuit author Ethelerus quidam de Thietmarsia natus, qui divitijs
Dauorum sublevatus, omuem fortem de Holsatia sibi sociaverat. Factusque doctor regi,
volebat Comitem proviuciam pellere terranque eus addere reguo Danorut.
Quod factum cum innotuisset Comiti trausijt ad Ducem (Henricum Leonem) ut pro.
tegeretur ab eo. Nec enim in tolsatia tuto consustere peterat co quod increvissest
homines Etheleriqui insidiabantur vitae cius. Quicuuque volebat feri homo Etheleri
veuiebat ut acciperet in munere byrrum, clypeum vel equum: Atque donis eiustuodi
corrupta repleta est terra seditiolis. Praecepit ergo Dux omni populo Holsatorum et
Stormariorum ut sicubi reperti fuissent homines Etheleri aut renunciarent honinio,
aut prom inciam secedercut. Et factum est ita: uravitque omuis populus stare d
mandatum Ducis et obedire Comiti suo. Sociatusque est sibi vir Holiatenss in die ia:
seditiosis omnibus aut reductis in gratiau aut provincia pulsis. Misit ergo Comes
uuncios ad Canutum suggerenus ut quantocius cum exercitu veuiret oppressurus
Sueinu. Cui etiam ipse occurrit cun quatuor millibus expeditorum prope Slesvich.
Fixeruntque castra longis ab invicem spacijs. Morabatur autem Suein in Civitati Ses.
vich, cum uon minima bellatorum manu. Videns ergo Ethelerus princeps exercitus
Suein, quia duplicata sunt mala multusque exercitus venit ad obsidendum eos abijt
ad Canutum in dolo dataque pecuuia principibus seduxit adolescentiam Canuti.
ut rediret in terram suat iuscio Comite Adolpho. et demitteret unumquenmque i
locum suum. Prae fxis quoque iuducijs, spopondit se sine bello pacem Danis reddi.
turum. His ad libitum peractis redijt Ethelerus Slesvicum maoe pugnaturus cum
Comite et perculsurus eum repente. Eo vespere quidam familiarium Comitis erat
Slesvici qui sentiens ea quae clam parabantur traniijt cum festinatione lacum et veniens
in castra dixit ad Comitem: Deceptus es Comes, deceptus atque pessundatus
os: Canutus enim et exercitus eius iu quorum auxilium tu veniiti reversi sunt in
terram suam. et tu solus hicjaces. Ecce venturus est Ethelerus diluculo pugnare tecum:
Comes ergo supra quam credi potest admirans imposturam, dixit ad suos Quan.doquidem
in medio myricae consistimus et equi nostri afficiuntur inedia, bouum eft
uos hiuc trausire locumque quae rere castrisoportunum. Sensit ergo exercitus, aui.
mum Comitis sinistra legatione concussum. Moveruntque castra de loco qui dicitur
Cuningisno verteruutque iter verius Egdoram. Tauta autem festiuantia praeterlapsi,
ut veniente Comite ad Egdoram de quatuor millibus expeditorum vix quadringenti
oum co reperti fuerint. Quos Comes adhortans ait. Licet fratres et amicos nostros
hujus ignaros rei fugaverit cassus timor, mihi tamen utile videtur nos hic consistere
propter custodiam terrae nostrae quousque, directis nuncijs certius cognoscamus
quid actitent hostes nostri. Statimque misit nuncios qui veritatem praeferrent. Quibus
apud Slesvicum coprehenfs et in viucula conjectis dixit Ethelerus ad regem
doinum suum: jam uunc festinaudum est. et eundum cum exercitu quia facile est
uttradatur Comes iste desolatus in manus nostras. Quo percusso trausibimus in ter.
rau ejus. et abutemur eum prout libuerit. Et abierunt cum manu forti Comes ergo irriatus
quia nuncijjuta placitus non venissent, alios misit nuncios, qui visis hoibus
cum celeritate ouuciaverunt Comiti. Ille licet intus orderetur suorut pauc itatecle.
git taen virtutis intuitu, confligere, dixitq ad socios: Ettetapus est socij, quo conperiendum
est, ubi sit vir audax: e vittutis contiuens, qui ruiuas pronus excipere velit. Saepius
quidem mihi a nostratibus objectum est cum insultatione, quasi cor muliebre et fugax
p.221
habuerim, qui bellorum jacturas plus lingua quam manu propulerim. Et hoc quidem
uou imprudens egi: quoties bella sine sauguine caveri poterant. Nuuc quiden
quia maius periculum indiget operam manuumvidere jam fas est, si faemincus mihi ut dicitis,
insit animus. Quu potius videbitis daute Deo mibi cor iuesse virile. Aniaequior i
uuten ero si vestra concors meccum fuerit voluutas si in defensionenm patriae mecum:
coniuratam manu fteteritis. Hoc enim loco prae sidium pugnae flagitat. et verecundia fugae
et certissmum patriae excidium. Haec cum perorasset comes, gratulati sunt socij, gran
dique iuramento se obligarunt, ut starent frtiter pro salute suimet et patriae. Praecepit
ergo Comes effringi poutem. et posuit custodias in locis quibus permeabilis erat fluvius.
oenit autem nuucius, qui siguificaret hos traduci prope villam quae dicitur Scullebij.
Factam ergo oratione ad Deum. Comes festinavit puguare cum his, qui traducti fuerant.
prniusquam universus transiret exercitus. Statimque ubi congressi sunt Coues equodeiectus
est et fuerunt ei praesidio duo milites, qui sublevatum equo restituerunt. Et.
fuit pugua vebemeus et victoria utrimque ambigua quousque uuus partium Comitis
proclanarit ut poplites equorum quos hostes insidebant fortiter caederentur, fa.:
ctumque est, ut cadentibus equis seisores quoque loricati collaberentur, gladijs no
stratum protriti sint Et cecidit Ethelerus, ceteri nobiles aut occisi sunt aut capti.
Quod videns rex ex altera ripa fluminis et qui cum eo erant, petijt fugam et reversus
est Slesvicum. Et pott pauca addit: Iude reconciliatus est Comes Suenoni. Dano.
to cun regi. Ille euim crebris prosperatus victorijs Canutum eiecit de terra. et ad Saxo
es propulsum exulare coegit peues nominati ssimum Hartvvigum archiepiscopum t
qui clarissimo genere natus magua pollebat haereditate. Atque iude interiectis uon.
nullis iterum Helmoldus: Daui laborantes intestino bello certabant Comitem prae
veuire muueribus. Canutus euim qui protugus exulabat apud archiepi scopum con, vi
ato de Saxonia conductitio cxercitu, reversus est in Daniam. Et additi sunt ci paeueo
omnes qui habitabaut Iutlaudiam. Eoque audito Sueno contraxit uaritimas copias, t
trausmissoque mari, venit ad civitatem Viburgensem. et commiseruut reges prelium et
fusae luut copiae Saxonum.et ad interuecionem deletae. Canutus fuga elapsus venit in Sa
xouiam. Hucusque Helmoldus.
Inde fluente jam anuo millesimo supra cente simum quinquagesitmo tertio in Frisiam.
quauu Saxo Frisiam minorem appellat Dauici iuris districtum, excurrit ut ibi positre.
mum lapsis rebus praesidi uonnilil acquireret. Bello hlc promta gens et quae in se
quod erat profugi regis fortunam fulcire conata ad Mildam flumeu castello instar
opidi excitato dum incautius elici a Dauis ad transeundum flumen se siuit a Sueno.
ue qui cum maximis regui viribus aderat oppressa cladem ingentem accepit.
Quin et mulctae nomine post stragem acceptam ut duo librarum millia cum obsidibus
penderent simul imperatum. Chrouicioumquod circumfertur Erici Pomerani Da.
uorum regis nomine uon Frisones sed a Frisounibus superatum ac caesum, cum multa
Scaneusum aliorumque uobilitate Suenouem ad eundem hunc anuum refert. Sed
o contrarium eventus docuit Nam Cauutus) am quiutum profligatus ac undique exclu.
sus ad Caesarem Fredericum vulgo Barbarossam appellabaut. Conradi Imperato.
ris ex fratre nepotem qui anuo anutecedente suffragijs principum totius Cermauiae.
ad imperij diadema Francofurti fuerat electus se recepit: eumque veluti extretmum
praesidium ac sacrau auchoram amplexus sibi de eo utpote communi Ceraniae pacatore
omnia summa pollicebatur. Nec deerant ingentia promissa quibus allicere
Imperatorem ac dicto audientem reddere poterat dum se, praeter alia in eus be
neicio patriae procurationem cuuctaque ad ipium relaturum identidem promittit:
Itaque Augustus proferendi imperij studiosus confestim ad Suenoneu, quo olimiu.
veue ipse eiusdem aetatis iu aula Imuperatoris Conradi dum una stipendia faciunt, fa.
o miliariter atque amice usus fuisset, nuncium mittit, oratum ut se invisat esse de qui
bus cun eo conferre cupiat sed et veteris praesertim amicitiae nomine tum ipsius
post intervalla videndi ac salutandi desiderio, hoc ipsum serio petere: adiciens semet
propius accurrere voluisse nisi praepedivissent imperij negotia. Sueno tam honorifica
ac beuigua compellatione invitatus, assumpto sibi praeter caeteros Valdemaro ad
Imperatorem Meriburgum Misuorun quo tum fere totius Cermaniae nobilitas con
fluxerat magna cum apparatus maestace profectus est. Cumque ad urbem pervenis.
set Caesare primo peramanter habitus, mox Canuti altercationibus involutus haud per
p.222
omnia facta promissis respondentia deprehendit. Caesar enim pacis coditiones, quibus
paere utrunque sub poeua laesae maiestatis cupiebat, eiusmodi, proposuit, ut Sueno imperatorem
recognosceret, Canutus vero, seposita regni spe Suenonis militem agens beueficij
loco Selaundiam acciperet. Sueno in re tam ancipnti paoendun aut periclitenmm
auimadvertens, simulatam assensione, pateruo tantun bonaqueuibus in Seland ias seorfinf.
ebaturse excipere referebat, ue scilicet a pactis in omuen eventun per occ suo nv naes
fliendi deesset opportuuitas. Canutus autem conditionibus assensu suo ad plenenm
probatis, solum Valdemaruo pro Suenone sponsorem efflagitabat. Sed ille lubrca et
uxam eam omuem compositionem perspicienus, quanvis aegre, tamnea clege anit: e
liberum sibi foret, si Suoeno pactis uon staret.Canuti partibus accedere. Sst qui tedunt
Danos circa idem hoc teupus, occupat Lubeca exercitus toto eolittore habmsse f.
missmos Fredericum vero cum anituo agitaret expeditionem Italicana, maluise, ece
ptam Lubeca, cum Danis transigere et gentem fortissimam, quae diutruis ac difficilibus
bellis imperatores exercuerat, societate et amicitiam Germaniae conjuugete quam exasperare
continuis ac domesticis praelijs. Sed hoc tempore posterius accidisse, et ad res
Valdemari referendum, postea monstrabitur. Sueno vero vix in regnum regressus, e vestigio
ad Imperatorem literas muittit, quibus pactiones cum eo initas ut fle minus bona
trauiactas et in quas nemo ante se regum concesserit, eatenus se resciudere signicat.
Canutus tum quoque delusum s videns, vadem adit. Qui cum regem desecere vet spo.
sionem corrumpere aeque foedumjudicaret mutare pactiouen quam irritau redee
maluit. Rex euim cum Selaudiam commeatui suo necessarian nec a regnuo abalienen.
dam diceret, interponente se Valdemaro, ita res composita ut aliud eius loco Canuto a
fgnaretur, ltaque tripartitam ei praetecturam rex constituit, peculiari nimirum io Iutia.
Selandia et Scani collato beueficio: quod scilicet interciia hoc pacto dominatio minus
habitura videretur potentiae, uius quoque rei praedemValemarum Canutus postula.
vit accepitque. Suenonem vero, iterata priori sponsione, polliceri coegit, se haud aegre
aut Valdemari aut utriusque laturum detectionem, si retringi fortasse ipiius culpa pactum
contingeret. Quo veluti pignore fretus Canutus haud invitc conditionem amplexus est.
Sueno autenm quasijam bellorum omui metu solutusse esinde superbiae ac luxui tradi.
dit. Nam et mores uon tantuu patrios ut minus urbanos sed et cultum domesticumo
Saxonico mutavit. Lpulaudi quoque receptan consuetudinem transmarinis mensarum
delicijs condiens novas commessationum offucias invexit. Rouores praeterea sepositis
a latere suo proceribus, alijsque illustribus viris, in histriones fmilisque farinae persouas
viliores contulit. Accessit et avaritiam qua ut plebem exhausit, ita militem locupletavit.
Sed dum hujus obsequitur desiderijs illius, qui vel maxime ei uecessarius erat, favorem
paulatim amisit. Forenses similiter controversias et quicquid ure aut luacramenti reli.gione
decidi oportebatad duella et pristinum gentis morem revocatum armis ac cor.
porum robore discerni terminarique peruisit, lopularium deuique si quando conven.
tus haberentur aversatus plebeiorumn colloquia se uon nisi loco editiori collocatum adiri
ab ij sdem ac salutari voluit. Quibus alijsque fastuosi animi indicijs multorum a se men, v
tes atque inclinationes abalieuavit. Incidit cadem tempeitate belli adverius Suecum
gerendi uecessitas nisi regia nuptiarum solennia eorunque apparatus id differendum
monuissent. Quippe Saxoniae principis Conradi Pij filiam Adelheidam sibi jam ante
desponsam: domum ducturus, in eo praecipue eratut debitas celebritati isti finis imponeretur.
Per hauc Suenonem in ritus peregrinos adductum tunc vulgi passim sermonibus
differebatur. Sed eam opiuionem falsam fuisse, praeter Saxonem, etiam Crantaius osten.
dit, quodjam aute uon modo Theutonum ritus sibi familiures habuisset sed Cermaniam
quoque et aulam itmperatoris Couradi et Frederici frequenter adeundo, quicquid exotrici
moris erat avide semper amplecti consue visset. Per eadem tempora Nicolaus breclt.
sparre, uatione Auglus.S. R. E. Cardinalis, episcopus Albanensis, qui poitea fuit Hadria. o
uus poutifex maxinus, missus a Papa Eugenio in Norvegiam, qu tum adhuc Lundeuum
Danorum arcbiepiscopo parebat. Nidros (Thrundhemum alias diximus / primum me.
tropolitanum fohannem constituit. Eiusque ditioni atque imperio subiectos dictoqu
audientes esse voluit Asloeniem. Bergeusem. Staangriensem.Hamerensem.Orcadesets
cum Islandenum et Cronlandensi episcopos. Et idem quoque apud Sucones peracturus
videbatur: Sed dum ipsi de loco et persona cum Cothis digladiantur propositum eus
dilatum est. Itaque in Deniam digressus palius archiepiscopalis emiuteutiae Suecis destinatum,
p.223
apud Eschillum Lundensium praesulem deposuit, ut is nimirum in eum per occasionena
conferret cui id Cothorunm Snoxquee concors suffragius attribueudum
pronuuciasset Eoque pacto Eschullum, quen urebat subftracta Norvegia pacatioren
reddens edem et boc etc eaeterna fua acta npostolicis literis propediom corroboraturuu
pormittebat. Quod et obftiuuise exinde sub anuee milefmum ceutefmun quinqua
gesimum quartunab Anastaso constat.Eugeuij successores quem ipse postea Nicolaus
Anglus, assunptout dixiHadriani I vocabulo, contiuue secutus est.
lIamque ad bellum Sueticum Suneno ferebatur. Cui Iohannes Suercheri Suecorum regs
filius, a patre indulgeutius quat honefius educatus occafonemo praebuerat. Is eni.
o collatis copus Hallandian iuopinato adortus conjugem abientis praeefecti sororetque
viduamatronas specie pulcberrimasac summa morum honestate praeditas, ad libidinis
consortiurn raptas in Sueciam usque invitas devexit. Ac tandem postquam publicun
patriae totiusque populi odium ob facinus adeo temerarium meruisset, utramque remisit.
Sueno tam impio facto permotus existimavit in omne Sueonum [!?] nomen hoc ipsum vindicandum.
Sed Cardinalis, qui tum adhuc aderat Nicolaus, intellecta Suenonis mente,
summuopere ipsum ab eo bello revocare conatus est adductis pluribus impedimentis ac
proesertim locorum difficultatibus, quae ante essent superanda quam mauus cum hoste
conferendae: Et cum omnia fecisset silem eum araueae fore dicebat quae semet evi.
sceraudo, praeter moscas et vilia animalcula, nihil assequatur. Verum Sueuo dignitatem
o potius quam consilium Cardinalis reveritus abeuntem ad regui usque fines hionorifice
prosecutus est. Inde conceptum animo bellum cum serio eum urgere Suercherus ani.madverteret
missis legatis, petit s alia quapiam iniri ad concordiam via possit se ad
ounes omuino pacis conditiones promptum ac paratum fore. Sed apud Suenouem, qui
uimuu obfirmaverat rationibus locus non fuit. Suercherus igitur immiuere bellum
videnus filium suum Iohannem copijs prae fecit. Qui cum officio suo votisque paternis satis.
facturus coran populo de belli iustantis ouneribus lolvendoque tributo ageret summam
ouuium indignationueutpote mali publici fomes atque occasio, exceptus ac mox a ple.
be consteruata interemptus est. Fuitque is hic exitus ac fatum filij Suercheri Iohannis:
Cui et alius insuper fuit Carolus nomine ex raptam natus. Rex enim Nicolaus de quo an.
te memoravimus cmortu Margareta Llvildam Norvagican in matrimonium receperat:
Hancque Suercho legationibus primo amatorijs sollicitatammox furtim viro sub.
ductam in sui amorem pellexit: ciusque thalamo pro connubio usus Carolum ex ea, qui
et postmodum apud Suecos regnavit filium procreavit. Hanc injuriam etiamsi ulcisci
Nicolaus cuperetdomestica tamen bella aliaque quibus disttictum supra ostendimus.
tum et mors, praepropere subsecuta litem eam ac controversiam abrupit. Suercherus
vero, audit filij su Iohannis caede non praelio se offerre non arma aut expeditionem pa.
rare sed iguotos locorum recessus quaerere summatmque rei popularibus permittere.
Idque coguoscens Sueno victoriam hoc pacto paratam fbi fore nullus videbatur ambi.
gere. Sed mox praedabundus Findlaudiam atque inde Verendiam ingressus cum aui.
madverteret agricolas undique ad bellum non modo paratossed caesis praeterea arborum
truncis omues ubique trausitus obseptos celerius opiuione receptui siguum dedit reli.
cto post seexercitu qui ob frigoris vim ac nivium molem cum nec fungi ofscio suo nec
obire satis pro debito excubias militares posset, haud leve detrimentum incurrit.
Ea Suenonis irruptio Canuto ad res uovandas animuum addidit, uum tantum obstaculo
erat.Valdemari Ducis eum Suenoue concordia. Qu itaque Canuto studebant, hoc
aute omnia tollendum rati connubij affnitatem inter Valdemarum et uterinan Canuti
sororem Sophiam iueuudam suadent. Sed Valdemarus cum tmiuus huc aninuo propeu
dere videretur, quod virgo licet exiiae pulchritudinis. Rutheuo tamen patre uata, nul.
las in Dania haereditarias possesfones obtineret Caunutus totius pa: rimomj sui parten
o tertiam dotis loco promisit. Atque ita, accept sponfone Valdemarus virginem ubi ad
uubiles venisset anuosducturum se pollicetur. Qu conuubij societateficuti neglectum
iuter ucrumque sanguinis vinculum ac diu fuestis odijs laceratum, nova tum amicitia coaluit
ita suspecta haec omnia ac suspensa apud Suenonem fuere. Idque cum nec Valdemarum
nec Canutum lateret, impetrata ab eo commeandi licentia, in Sueciam quasi ibi
res suas ac negotia curaturi proficiscuntur re autem ver Canuto Suerconis fuliae: postui
laudae negotium fuit. Cuius utriusque praeseutiam tanta affectione est ampleus Suerco.
ut nihil eorum votis denegandum exiftimanit. Iude in Daniam reversi hoc Suenoni invisiores
p.224
fuere quo se majore cum hoste necessitudine devinxissent. Post Canuto in
Iutiam profecto.Valdemaro vero Ringftadij subsistente Rex ad eum curriculo venit ac
verbis atrocibus exceptum perfidiae ac proditionis accusat. Neganti confictas se lite.
ras exhibet qu utriusque cum uercone foederationis indiciun continerent Valde.
marus falsam criminationem arguens ac magua verborum acrimonia in regen vicissin
innvectus dolere iuter alia se reterebat talia sibi pro vulueribus pro militi labori
bus praemia reponi. Fuissentque, commoto vehementius rege manus illi injectae ni
miles, qui Valdemarumo reverebatur, operam detrectasset. Vuldemarus igitur apud Ci.
bros et Canutum hanc regis insectationeu non suue querimoni prosecutus maiore
sibi populi favorem regi odium creavit. Nec multo post una cum Canuto et ti n
lite praesidiario in Selandiam regressus id agendum ceusuit ut uovis conditionibus
fidem ac vetus cum Suenone toedus redintegraret, ltaque indicto apud vicum maritit
mum.Sondby appellatum, conveutu, unius dii colloquio cuncca transactam. Paccqs qualicunque
compoita rex concubia nocte Roschildiam redijt.
Interea Slavi Vandalique uumerosa cum classe in Selandiam, qua ortum spectat, devecti
ferro flammisque adusque Roschildensium agros depopulautes cuncta pervaseraunt.
Sed hie Rudolpho Duce, ita illis modo Marte aperto, modo arte obviam itum ut pauci
ex ijs in littus elapsi naudo ad naves reverterint. Nonnulli fug cupidius, iuit coeco
procursu inter undas exanimati perierunt. Similiter et alij ejusdem gentis ac tractus,
laxatis piraticae habenis, ad flumen usque Eidorae procinctum moventes, non tantum 20
continentis eam ora sed ad iusulas etiam prox itas Fiouiam Falstriam. Lalandiann.
aliasque delati sub ugum omnia ac tributa redegerunt. Nusquam armis aut urbibus con.
fsum ipsi adfractus atque aequorum angustiae, licet palis ac sudibus praelougis obseptae.
vix tutam uavigijs stationem reliuquebanut. Sueno animadvertens patriae statum inancipiti
collocatum, niii piratis mare ae territoria purgarenutur, quod suis viribus uon poterat,
ope et opera alterius exequendum judicabat. Quocirca fenrici Saxoniae Ducis, qui.
Leo dictus ea tempestate inter priucipes vicinos potentissimus habebatur, auxilium ad.
versus Slavos implorat. Eique grandem ex publica collatione pecuniam mercedis nomi.
ue pollicitus summam rei permittit. Sed eus ut fieri solet venalis magis quam utilis
amicitia cum publico parum profuisset animi civium magis magisque adversus Suenonem 30
incensi, turpe existitaruut uon armis ied opibus patriam deteodere et pacem pecunia
mercari.
Sueno igitur desperatis quasi rebus ac missis piratis, ad ea, quae domi immiuere vide:
bantur animum ac curat propius reflexit. Cumque e duobus adversarijs max ime suis
rebus incomtmodun ani madverteret Valdemarum, de eo occupando aute omnia agitare
consilia caepit. Et placuit, quia in Dania ab omnibus coli eum uon ignoraret, ut peregre
abductum alicui ex Oermaniae principibus in carcere custodiendum demandari curaret.
Itaque Valdemarum de itinere suo certiorem facit sibi ad socerum proficisci constitutum
iudicans, ut cum eo de dote conjugis, alijsque uegotijs accuratius agat, petere se ut viae
conmes accedat. Valdemarus etiamsi tecte omoia a Sueuone ferent ab amicis tamen a
quid ageretur edoctus de comitatu quidem et officio suo satis prolixe pollicetur sed
praefatus vel conquestus potius non se clam esse quid animo voheret, dolum nimirum et
traudem sibi strui cun alia om nia ac meliora se mcritum putaret. Ac simul memoratis.
quae proeo fideliter ac strenue cum domi tum militiae gessisset, palam perfidiam obiccit.
At Sueno ex ad verso sancte iurans nihil fraudulentum cogitari. Stadam usque una cum
eo pereenit. Ibique magnifice atque amice ab archiepiscopo Bremensium Hartvico ex.
cepti continuo ad Ducem Henricum se conferunt. Indeque mists a rege ad socerum Conradumqui
de adventu suo siguificarenut, unus eorum seorsim Conradum compellans de.
monstrat habere regem ex afuitate recenter iuita suspectos propinquos: Eorumque al.
terun in comitatu ipfus adesse quem rerum novaudarum metu in viuculis ab ipso as o
servari percupiat. Conradus post aliquot cum uuucij gerulo interiectos sermoues, ubi
quaesiviiset quo pacto regem comitaretur, atque is dixisset cx pacto ac fide data comi.
tem ascitum respoudit se jam senem perfdiae crimuen quod etiamjuveuis perpetuo
fuisset execratus, haud quaquam admissurum interim libentissime genero adtuturum.
s absque fraude et occultis, palam atque armatus, quos metuat, sive itmpetere, sive ulcisci
iustituat. Qubus acceptis Sueno rubore perfusus ac viae ulteriotis taedio in reguum
p.225
Iude Canmto t ademaro Viburgi agentibus rex incautos opprefsuru sperats, caci.
ce e Selandi iu Fioniam traiecit. Sed dolo detecto cum varie apud eos excusatione
ueretur, uec occpatunsed allocutum eos venisse dictitans illi de rege nihil iu pote.
tum aut sam aut bouae spei sibi pollicentes, uterque, obtentis Cimbrorut suffragijs, regium
nomen assumpunt. Tum resx apud Othenas (nam eo forte loci diverterat / convo.
ctis in regian militie praefectis de bello gereodo consultaturus tuuc universos nuuc
fiugulos interrogat. Alijs atiter respondentibus unus ex praecipuis curia solus excedit.
Rogatusque cur egrederetur, iouriam ilhatam et villas creptas praetendit, cum amor c
obsequium erga Valdemarum in cauia praecipue essent. Sed et alijs similiter a rege.
que recta saepenumero sed fruftra monuissent desciscentibus aut fide non satis certa
agentibus, rex de abitu cogitationem instituit. Quanvis miles ad extrema paratus bel.
lum potiusquam fugam hortaretur.
At Sueno remotiora sectaus eque Falstri in proxi mam Cermaniam trajicieus, atque
ibi apud socerum trieouio propemodum transacto post eius obitum. Saxonum ducem
Henricun preosatum accedit. Eique datis vadibus, omuia summa pollicetur, si per cum
imperio ac bouis avitis restitueretur. Pactus cum Suenone dux, cui se etiam Harticus.
Bremensium pontifex adiuuxerat, ubi ad aggerem, quem Danevvirclcam appellant, uua
cum tilite et copis pervenissent, pecuni, qui portae prerat, corrupto obsidione cen.
sum a Slesvicensibus extorquent. Et Sueno praeterea iustitorum Ruthenorumu, qui ibi id
o temporis ftationem habebant, classem praedatus direptas omue genus merces stipendij
loco militibus erogavit. Cimbri vero australiores paucitate suorum diffifad partem peuinsulae
borealem, quae multitudine praestabat, quasi fugam meditantes bellum reparant.
Eaque tempestate Suerco Suecorum rex cum insidijs famuli qui a cubiculis ei erat.
dormiens esset interemptus socrus solandae gratiam ad Sueciae superiora Canutus abierat.
Vuldemarus vero excitus his motibus Absalouem collacteum suum ac familiarem, qui
Canuti reditum maturaret iu Sueciam quan celerritme dimittit. Ipse autem ad lutiae:
iuteriora profectus sua praesentia et fortibus fiduciam addidit et ignavos ac nutantes ad
bellum pro patria suscipiendum erectos auimavit. Nec multo pott reversus in patriam
Cauutus omuia et strenue et prudenter a Valdemaro peracta cognovit. Quo eodem
o propemodum tempore tanta Fionensibus a Slavis maritimis illata clades uti si alteram
ei similem accepisseot non afslictae modo eorum res, sed pessundatae eciam ac perdit
fuissent.
At Sueno non contentus semel Saxonibus supplicasse iterato ad Henricum decurrit,
rogat, ut opera Slavorum, qui mare accolebant, eusque ditioni suberant, in patriam tentata
maritima expeditione reduceretur. Sicque classe eorum trauslatus laetis civibus ad
urbem Fionensium Othenas perveuit. Atque ibi per Slavos pax immuuitasque promissa
omuibus quicunque benignius regem exciperent. Quo accepto Valdemarus Canutusque
contractis ex temporequascuuque terra marique poterant, regni copijs, cxpeditiosi
se accingunt. Fuissentque Fionenses, qui pauci et exhausti tum erant ea multitudine i
totum quasi obtriti nisi Valdemarus miseratione reliquiarum affictis i usulae rebus
parceudumjudicasset. Itaque autore eo res iu colloouiuu delatae: condictum.
que ut Sueuo cum adscriptam sibi clientela eousque in Lalandiam que proxima Fionis
est iosula subsisteret donec iuter ipsum et Duces de pace plenius conv enisset.
Poftera deinde die cum Othenas lavandi gratiam Valdemarus intrasset. Sueuone huic
rei intento salutatus in aedem S. Albani abducitur. Ibique nemine uisi Absloue
proesento ita eum iutra sacellum sedens affari coepit: Invidit hacteuus fortuna Valde.
marequo minus illaesa et inoffenso pede nostra necessitudo processerit quanquanm anis
mum tibi semper deditum ac devotum habuerim: primusque pareus meus fuerit qui
bello pro tua salute ad versus patris tui iuterfectorem susceptoi te inter mauus paricidia.
o les confistentem sua pietate ab exitio vindicarit. Eum proxime secutus Ericus uuior
ne, quod pater feliciter caeperat, suus iguaviam intercideret et regni et tui simul curam st:
scepit: Tertius ego tu pueritia propuguator accessi. Nec meam hlc parciorem quam
priorum fuisse pro te servando operademotstrtut adversus eum cuusiam fidem ex.
oscularis, arma suscepta Qui ne nunc quidetm te secuudum pateretur uisi me tertium
extimuesceret. Bgo dum vivo, tibi vitam adversus eius insidias prorogo: Extiactus
meonj ita et tuum diem finio. Itaque ad te et tuam praecipue opet confugio, teque pa.
cis arbitrun amplexatsetx tus seutentia cotetus xero qureuuque ne sorte donuverisi
p.226
Eaec aliaque dicentem interpellat Valdemarus, ost endeus concodam inter e et Canu.
tum incafsum vellicari cum ille caedis pateruae affuis uon fuenit: se vero quod ab cus
sacramento recesserit, ipsus perfdiae uon sibi vitio vertendum: quem fraudibus tocies
peticrit. et uuper quoque ioter viuncula apud socerum moriturum amandare voluerit. Se
uibilominus uon ob merita ac promi ssionum fiden, quae nulla csset, sed mi seratione for.
tun, rerum ipsius, quod feri poterit rationem habiturum. Tum vicissim Sueno ver.
bis in simulationem compositis, respondit, se que dicerct, quaeque deinccps promissumus
esset, etiam re praestiturum: praesertim cum ea valetudine sit, ut vitae exiguum superesse
fbi sutiat nec filios, quibus aut curet, aut reguum parec ullos babet: Se adversam
quamcuuque fortunarum malle perpeti quam perfdiae crinine iguoniuiosam sui mero t
nam apud pofteros relinque re.
Digresso Valdemaro, ipse, ut erat conventum. Lalandiam petjt: ubi paucitate fatelli.
tum uon contentus plures ftipatores adscivit. Inde appetente qui ftatutus erat collo.
quij die. Canutus et Valdemarus cum regui proceribus totaque Danorum nobilitate ean
dem in Insulam trans vecti. Confestimque Valdemarus ad Suenonen, quod eum familis.
rius trequentare esset solitus, cum paucis concessit. Suboruarat autem ex suis Sucno si
uua accederet Canutus, qui utrumque, excitatis litigijs, ferro tolleret. Sed illofine socio
veniente, consilium mutatum est. Quo ittellecto led dissimulato Valdemarus die postero
ab eo vicissim ad colloquium expetitus, non aliter, quam ut soli et remotis satelliti.
bus convenirentadtuturum st aonuit. Militibus itaque abesse ussis, proxim luce con.
cilium indictum est. Simulque permissum Valdemaro, consentiente etiam Canuton ut
penes ipsum compositionis arbitrium staret, llle igitur utroque fic volente, buuc in
modum statuit ut singulis regium nomeo relnqueretur, ac reguno trifariam diviso.
ipse Iutiam. Cauutus Selandiam cuu proxitis insulis Scauiam Sueno possderet. Erici
regis, quod habetur. Chronicon Sueooni uon Scaniam, sed Selandiam Valdemaro vero
Scaniam cessi sse asseverat. Sed nos Saxouemo seouti eum Erico ut antiquioren, quippc
temporibus lisce coaevum, ita quoque tstm certiorem putauus. Diserte enim ille Sue
uoni quidem Selaudiam destinatam tradit sed ne mediun inter ae mulos locum teucret.
Scaniam ab eo acceptamValdemaro autem Iutiam.Selandiam vero et cteras, quae iu.
termediae sunt, insulas Canuto attributas. Cui etiam uarrationi adftuipulatur Hclmoldi
quod est in manibus. Slavorum Chronicon.
SUENO ERICI LXXIV.
CANUTUS MAGNI LXXV.
VALDEMARUS CANUTI LXXVI.
EA igitur approbata a singulis partitione, pacti fides non tantum sacramento, sed antistitum
etiam prae sentia ica firmata, ut qui cunque fidem fraugeret, execrationis sen.
tentia feriretur. Quibus eumn in modum compositis. Canutus in proviuciam suan co.
mite Valdemaro abitum maturans Sueuonem, qui erat subsecutus, ut sibi Roschildiae
hospes adesset jubet inv itari. Sueno venturum se promittens, ac mox iter ingressus pius
Ringstadij Valdemarum salutat, atque inde ad Thorbernun, qui prope Rosclildiam prae.
dium habebat deflectens, fliolam, quae ibi educabatur invisit. Feruntque Thorberui
tum conmugem, nter cetera, dix isse, mirari seassensisse eum in ei usmodi conditiones, ut
qui reguum totum tenuisset, uunc tertia eius parte contentus agat: Suenonemque hoc
dicti altius in pectus demisso, exinde de tolleudo utroque agitare secum caepisse. Sed ibi
dum haeretmittuntur a Canuto, qui coe natum eum accerserent. Quorum hortatu ad urbem
properans Canutumque, quamprimum ad venisset, amice salutaus, cum accumbeudi
tempus venisset.Sueno ob aetarem in locum honoratiorem receptus et. Atque inde (quod to
tertia convivij die factum Helmoldus refert) remotis post epulas pris teuus, cun ian
convi vij hilaritas volantibus hiuc inde poculis augeretur et inter caeteras amoeuita.
tes citharaedus Suenonis fugam exiliumque liberiori carmine accineret, offensis ceteris,
Sueno ut pergeret hortabatur fibi dictitaus pot aerumuas exantlatas volupe esse malorum
memiuisse. Verum advesperaunte mosx die illatisque ex more lumiuibus, cuam redin.
tegraretur convivantium festivitas. Sueno uon diu moratus de mensa surrexit, quaf vocatus
satellite qui proxie astabat. Ide cooiucts. et qui partiun Suenouianarum
p.227
eraut conferentibus inter se capita, unus corum. Thitlevus nomiue. Cauutum prio
atque iude Valdemarum aggressus, illum quampriumum bum prostratum trucidat. Vul.
denarus quantocius sede exilens dum muilitem in se ruentem avertit acccpto circa
femur vulnece, quanuvis graviter sauciatus, tamen evasit. Stabat tum in medio puguantium
Absalon amplexusque semiani mem Canutum, cum esse uou Valdemarun quod
cxistimabat, sed Cauutum auimadvertit mixtum moerori gaudium cius fuit. Et ipse
poftremo ex orci, quod dicitur, faucibus feliciter elapsus arreptoque apud villicum veredo,
incolumis ad suos pervenit. Quo cum etiam Valde marus forte fortuito esset dela.
tus, cumor ad aures eorum accidit Suenonem collectis postera luce civibus. Canutum
o et Valdemarum ut violatores hospitalitatis, ut foedifragos atque houicidas proclamasse
sed addidisse numinis interim erga se beuiguitatem iude aguosci quod faciuus utriusq
caede uuius fuisset evitatum seque idcirco omuium auxilia adversus superstitem implo.
rare. Sed haec licet serio asseveraret, cun res iu aperto esset, miuus adhibitum ad sertionuibus
eius fidei. Iude exitus atque introitus insulae observari circumquaque et navigia.
que servire transvectionibus erant destinata, perforari omuia curat ne qua uspiam Val
enaro effugieudi vel rima pateret. Sed ille operau commodante Heiberno nactus
navigiuu comodum licet reluctante primitus tempestate uox tamen aura beni.
gnius aspirante secundo mari in Iutiam pervectus est. Eadem nocte non sine numi-
ue Slavorun iugeus manus cum classe mille ae quingeutarum navium ad oras Scandio
navi appulsa vi ventorum uaufragium adijt. Eorum quotquot in littus ejecti quanvis
tenpeftatem evaseraut, ferrum tamen effugere haudquaquatu potuerunt. Nam interempti
fere omnues piraticae temeritatis poenas dedere. Valdemarus suan in provinciam
delatus deque perfdia et dolis Suenounis apud Viburgenses in publicis conitijs praefatus
omnium animos ad arma sumenda lachrimosa rerum suarum narratione permovit. Accedebat
et vuluus, quod recenter a paricid is inictum non minus miserationis quam
fidei verbis ipsius adiciebat. Sueno autem de traectione ejus certior factus extemplo
reparatis, quas perfoderat, navibus classem in Iutiam destinat. Narrat Saxo egregium
et planec virilis iuduitriae facinus a sorore et matre Absalonis eo tempore per.
petratum: Eas uimirum ne confestim et imparatum Valdemarum Sueno oppriteret.
o uavigia, quibus trajicere statuerat, varie mutilanda curasse atque ita dum ea reficiun.
tur, essetque in Fioniam mox Sueno transvectus Valdemarum interea primos Iutiae in.
gressus eiusmodi prae sidijs communisse, ut Sueno in Selandiam relato pede de copijs au.
gendis et auxilijs Scanensium convocandis cogitare necessum habuerit.
Interea Valdemarus auuuu circiter millesimum centesimum et quiuquagesimun
seatum, sive incerta belli reputans sive ut militem Caunuti hoc pacto txpeditiorem ha.
beret repetito Viburgo, cum virgine sibi despousa Canuti ut diximus, uterina sorore
Sophiam nuptias celebrat. Peractisque connubij solenuibus copias confestim Randerhu.
sium demisitut inde in Selaudiatu, quae Suenuoui receptui erat, arma conius trans.
ferret. Multi tuuc temporis Suenonis militiam ob scelus paricidij detestati ad Valde.
marum trausire. At Sueuo interre bellum, quan cxcipere speciosius ducens, tum animi
sui maguitudinem iutra uuius aut duarum insularum fnes concludere nequiens Selan.
dius Fioniaque comparatis uavigijs, ii sque intra Dursae Iutiae fluminis alveum recipi
usss, ipse cum equitum prompti ssimis sub dubia oppidanorum fe Viburgum approperat.
Quo percepto, praemisit txtemplo cuoo copis navalibus Valdemarus, qui classem
Selandeolium si forte nutantem aut minis aut monitis a continente averteret. Factunque
ut sola praefectorum moti autoritate ad suos iustituta versori redierinut. Fionenses
autem regem potius quan privati cuiusdam uutus ac suasiones secuti, dum arua respi.
ciunt, deserti a ceteris, celerrime in fugam conversi sunt. Hoc quam aegre Suenoni acci.
derit, iutelligi magis quam exprimi potest. Iode Heibernuus cum ad exploraudas confe.
o ftim Sueuouis copias excurrisset volucri fisus equo ad castra contestim redijt: deque ho-
stium consilijs refereus demonstrabat in eo esse Suenonem / ut se quacutque oblata opor.
tunitate propius aduoueat aciemque ad dimicandum instruat. Sed Valdemarus qdum..
suos in unum coldigit, duceudum ponuihil tempus ratus, haud ante, quam essent completae
in uuiversum militum copiae ad pugnau prodeuudum censuit. Itaque explicatis.
mox ordinibus, cum se multitudie vinuci Sueno videret auctor suis fuitut hostem uop.
manu quidem conserta sed carptit et per intetvalla invaderent, potiusque fatigarcut.
quam viucerent. Quod eins baud imprudens consilium Ago ioterrumpenus, aut pugqaudum
p.228
regi aut a suis desereudum commouebat: adicieus meminufe oportere quotics
ille exigua manu insgues victorias obtinuisset: nec numerum sed animos virtutenque
suorum interi debere: veteranum esse et exercitum militem, non vulgunm et rudem ar.
morum promiscuam multitudinem, qu paret victoriam: illos turbse viribus praestare.
Qua oratione devocato in aliam sententiam Suenone ad praelium deventum et. Valde.
marus ita cohortes ordinarat ut inta dextrum ac sinistrun coruu, quo robur militum
continebatur ipse cum reliquo exercitu medius incederet. Suenonis vero acies non
tam lata quam instructa primo impetu dextros aggressa inde in medios versa prciput
fbi equitatum adversum habuit. Quippe Valdemarus equos agiles. Sueno veutribus di.
stentis ac sata depastos adduxerat, ltaque a parte Valdemari cum utroque a latere info, o
starentur Suenonanifacile manus dare ac cedere coacti fueruut. Fugientes auten dum
sstere primipilus conatur.et ipse in obvios animose ruit, post multam ac streunue naatam
rem letho oppetijt. Sicque fuga jau uodique exorta, ctiam Sueuo consulere fbi feti.
uaus, acto versus palustriajumento, cum onus coenum non ferret altius in lutum desldit.
ude confestim eluctari studens, tandemque relicto equo, dum abire pedes atuititur.
sed armis gravatus identidem haeretac illis etiam exutus lentius procedit, a milite oete.
risque, qui lequebantur, apprebeusus est. Hi caballo impostum cum se scribam Sueno.
nis atfirmaret, sistendum Valdemaro iudi carunt: sed agrestium unus casu advolans fve
quod nosceret, sive qua aliam de causa incertum caput ci ense deverberat. Corpus cus
uullis exequiaru impensis uaguopere honoratum humili in aede juxta ipsum, in quo pu
guatum eit, campum, vulgo Crutenbe appellatum, uude et ipum exinde Sueuoni coguomen
inditum, per populares funeratum eit auno a Chrifto in terris nato jurta Staden.
sem, millesimo centesimo et quinquagesimo septimo. Calendarum Octob, decimo.
Ex Adelheida, quam ei nuptam diximus. Conradi Pij Marchionis Misuiae filia liberos uul.
los sustulit: Cum ea tamen vidua postmodum iuclyto illi ac potentissimo Alberto rso
cui Pulchri coguomentum fuit. Ascani Comiti, iu connubium tradita cum filiorum
quioque ac fliarum duarum prole auxcrit, ude et hodie quae est Auhaltinorum princi.
pum illustrissima prosapia atque stemma, promauat.
t autem et hic constare queat, quid de eodem Suenoue. et cjus praesertim extremis.
com priora sparsim superius attigerimus, telmoldus tradat, verba ipsamet eiu apponcun. p
da putav i Quae ita habent:
Ducem Heuricum Leonem curiam redeuntem adicrunt priucipes Saxoniae interpel.
lautes ut feret Suein auilio et reduceret eum in reguum suum. Promisitq Duci Sucin
pecuniam immensam. Collecta ergo maxima militia Dus noster hiemali tempore re.
duxit Suein in Dauiam. et ftatim apert sunt ei civitates Sle svich et Ripa. Non tamen
ultra prosperari poterant io negotio. Nam Suein gloriatus saepissme apud Ducem, quia
venienteo se cum exercitu Dani ultro essent ex cepturi. Quod juxta sententiau eius
minime ct. Nullus enim in tota Danorum terra fuit, qui reciperet cum, aut occurrc.
ret illi. Sentieus ergo ille, refragari sibi fortunam. et omnes refugere a se, dixit ad Ducem:
Cassus est labor noitermelius eit, ut redeamus. Quid eniu prodest si vasta verimus ter- o
ram.et spoliaverimus iuuocentes Volentibus uobis cum hostibus confdigere locus uon
: est, eo quod profugiant a nobis. et transeaut ad interiora maris, acceptis crgo obsidibus
duarum civitatum, exierunt Dania.
Tuuc Suein alia via et consilio utens statuit transre ad Slavos.et uteus diversorio Co.
mitis Lubile trausijt ad Niclotum principeu Obotritorum. Praecepitque Dux Slavis
iu Aldenburch.et in terr Obotritorum, ut aduvarent Suein. Acccptisque navibus pau.
cis venit pacificus in Lalande et invenit cos gratulantes de introitu ipiius co quod ab
iuitio fuerint ci fideles. Inde transjt io Fioniam.et addidit cam sibi. Dehinc procedens
in reliquas insulas minores donuis atque promissis addidit sbi quamn plurimos, caveus
insidias.et contutaus se in locis firmissmis.
His recognitis Cauutus atque Valdemarus veneruut cum exercitu uc expuguarent
Suein. et cicerent eum de terra. At ille consederat in Lalande paratusque ad resisten.
dum, fmul etiam adjutus firmitate locorum, mediante domino Helia, pouti fice de Ripa.
et priucipibus utriusque partis discordiae ad pacem inclinatae sunt. et divisum est reguum
i in tres partes.Et data est Valdemaro lutlandia. Canuto Seland.Sueio Scouae, quae viris et
armis praestantior esse probatur. Caeteras insulas minores partiti suut cuilibet pro sua
oportunitate. Et ne pactiones irritarentur, urameutormm adhibita sunt sacramenta.
p.229
Post haec Canutus et Voldemarus fecerunt convivium maximum in Selande in civitate,
quae dicitur Roschilde. et invitaverunt cognatum suum Suein ut exhiberent ei ho
norem et recreationem.et consolarentur eun luper omnibus malis qu irrogaveruut eio
in die hostis et belli. At ille pro ingenita sibi crudelitate ubi convivio assedit et vidit
reges convivas impa vidos et omui suspicione vacuos caepit ritari aptum nsidijs lo.
cum. Tertia ergo die convivij, cumjan tenebre uoctis adessent anuuente Sueit allati
sunt gladij et inusilientes regibus incautis Canutum repente contodiunt. At ubi
percuissor libravit ictum in caput Valdemariille fortius ex siliens, lumen excussit. et salvaute
Deo in tenebris elapsus est uno tantum vulnere saucius, lugiens ergo iu Iut.
o lande, universam commovit Daniam. Tunc Suciu outraxit exercitum de Selande
et insulis maris et trausfretavit in lutlande ut expugnaret Valdemarum. At ille pro.
ducto exercitu occurrit ei in mauu valida et commissum est praelium non longe a Vi
berge et occisus est Suein in die illa et omnes viri eus pariter et obtinuit Valdemarus
regnum Daunorum et factus est moderator pacis et filius pacis. Et cessaverunt intestiua
praelia quibus multis annis laboraverat Dania, t composuit amicitias cum Co-.
mitce olsatiae Adolpho et honoravit tum steundum quod reges tecerunt qui ante.
cun fuerunt.:
Haec Helmoldus, temporum eorum aequalis scriptor, et Saxone nostro Grammatico lustris
aliquot anuorum anuterior. Adolphus autem quem Holsatiae Comitem dicit tus nuominis
ao Adolphus secuudus fuit, filius Adolphi Couitis Schouenburgij, viri bellica gloria inelyti.
quique ab Imperatore Lotlario Saxoune, post Bellingorum stirpem extinctau, primus suae
fami liae Holsatorum Comes creatus eit. Fuitque hi filius eius Adolphus, princops he.
roica virtute ac fortitudine parente haud minor. Quique Vagriam Obtritis oppressis.
Holsatiae: conungens novas in eam colonius ex rilijs, tollaudisVestphalis. Trajecten.
sibus, ut memorat sparsim Helmoldus, collectas deduxit: Segebergam et tinum restau.
ravit: rbem Lubecam ad Vacanissae et Travae contuentem condere caepit quam ex.
iude combustam Henrico Leoni petenti cessit. Eius postmodum qui obitus ac clades mi.
serabilis fuerit, dum in hostem confidentius ruit, referetur iu sequentibus.
C A N v o R t, o v.
vtv
A v u us igitur. Magni filius. Nicolai nepos, regum in ordine, ut ostensum txxv.
cum annis circiter decem rebus, ut tuuc erant dubijs ac turbatis una cum Sueuoue
et Valdemaro praetuisset Rosclildiae inter ipsa meni sacra, quod supra relatum, dolo Sue.
uonis occubuit. Et ipso demuin Suenone in modum ut indicatum e vi vis sublatosuper.
eratiam solus Valdemarus, unicum iuclytae gentis lumen, de quo deinceps retereudum.
Rorui temporibus illuitri faua et inter Danos praecipua uobilitat prter ceteros
cclebrati teoouvspiuoriorsVoTvrtonus succiu: colou, qui al Scanos pro ouenone
legatus missus labentem eyus stutum inter primos, ut memoratum, sunlulcijt. Etenim
magna negotia magnis adiutoribus egent: Interestque reipublica, quod usu uecessarium
eit ctiam diguitate eminere et utilitatem autoritate muniri. Cuusmodi tum quoque
praeter superiores nominatissimi fuere, se Valdemaro pleriquequam uenoui addictiores.
Scicm ccdius sserr Snurent. Petrur unoui lo. Ioo: ltemque Esc / iur etsolb.
de quibus quoque dicendum in sequentibus, viri omues equestri dignitatis, exque illustri
Vidorum. (ccudir Saxo uominat) oriuudi prosapia uec minus facundi.et pietate, quam
natalibus et prima apud reges amicitiam clari.
Est praeterea in aunalibus Silesiorum illustris memoria Petr Duini Dum comitis Scri.
nensis, qui circa haec tempora Vratislaviae collegium ex ordine lraemonit ratensium primus
inst ituit, addito eidem suisque itmpendijs extructo monasterio quod D. Vincentio
o sacrum fuit. Pater ei Culielmus, uxor fuit Maria. Quod ex tumulo quoque, sub quo con.
ditur, hodieque potest intelligi. Talis euim ei superuddita ibidem iuscriptio Vtrsiculis.
qui seculum istud resipiuunt:
H i c s tr s s P rn us M ia c o vi u o x rum r us
M o t s r L t v o rE r nr C u i i E m o e n o E vr.
Idem domi et apud suos, licet honorabili esset loco, maguaque dignatione relicta tamen.
iucertum, qua de cauiapatria, uua cum patre, viro praedi vite, ad regem lolonorum so.
p.230
lislaum eus nominis tertium, cui tum etiam Silesij parebant, concessit. Apud quem ma.
gua autoritate agens summisque honoribus perfunctus, postremo ob dictum, quod in con.
uget regis Vladislai, qui Borislao successt. Christinam, feurici V. Imperatoris filiam.
paulo liberiusjecerat exitum habuit admodum infelicem ac tragicum. Nam et oculo
uou tantum utcroque caecatus, sed etiam lingua ei exsecta fuit. Eumque in modum mul.
tatus deforuatusque integro adhuc quinoqueunio superfuit mortuus scilicet auuo mille.
simo centesimo et quadragesito nouo, cum illud sub initium imperij Suenoniani annum
circiter i contigisset. Praecesserat autem anteiactum a Petro jocum simultas quaedam
inter eum et Reginam. Excogitaverat enim regiua, ut homines opidani et rufticani
statis et solenuibus ferijs honoraria quaedam muneraut pullos galliuaceos, auseres, ova, o
mel, avenam, aliaque talia in cellam principis inferrent. Quod cum semel atque iterum
ac tertium in gratiam principis uon inviti fecissent illa, ut perpetuum deinceps id esset.
latam per marituu lege, sanciri curavit. Petrus vero monendo et obiurgando principem
ab instituto avocabat. V ladislaus autemut omnibus de rebus cum uxore commuuicabat.
ita de Petri consilio ac studio quoque ipsi narravit. Excanduit subito in hominem ira.
cunda mulier, quam et magis iuceudit ocus mox iste, de quo dixi. Res autem sic acta:
Venatum forte Vladi slaus princeps et Petrus in remotas silvas ierant: ibi totum diem
investigandis et persequendis feris defatigati sub vesperam ad focum constructa ex cespite
mensa cum se pane et ferina carne et aquam fontana utcunque refecissent et humi
stratis peuulis cubituri essent Vladislaus domesticarum lautitiarum et mollium strato, o
rum recordatus, ioco Petrum compellans mollius, iuquit, uunc Petre tua uxor cum Ab.
bate Scrinensi cubat, quam nos. Petrus contra utjocum oco retunderet.: Fortasse inquit
et tua cum Dobesso. Lrat autem Dobessusjuvenis ex equestri ordine non inelegaus, quo
fammliarius Christina utebatur: ita ut mussitaretur vulgo, eum cum illa clam solere. Te.
tigit id dictum principis animum.et sermonibus quidem tuncjocisque finem fecit: vultu
vero ne postea quidem satis dissmulavit, sive dolorem, sive solicitudinem suam. Chri.
stiua ubi tristiorem, praeterque morem cogitabundum maritum animadvertit, sciscitatur
causam, dissimulat aliquandiu Vladislaus: ad extremum victus blanditijs et importuni.
tate uxoris detegit ei vulnus animi sui. Re cogunita graviores in Petrum iras concepit.
occasionemque ulciscendi quaesivit. Eamque cum fortuna percommodam attulisse vi.
deretur in eo, quod Petrus aperte cupiditati principis adversaretur, ibi vero instare vio.
lenta mulier apud maritum noctesque dicsque, ut de medio Petrus tolleretur, eo euim vi.
vo nuuquam animi conpotem futuram Vladi slaum. Erat cuim ingenti spiritu Petrus
summaque poteutiam praeditus quippe qui praeter privatas opes. et facultates ampliss.
imas Calissiensem, Crusviciensemque tractum omnem, Boleslai Crivovisti nomine ad-
miuistrasset. Subornat tandem Dobessum Christina, partim probri iufamiam irritatum.
partim pollicitatione bouorum Petri illectumut eum quovis modo vtl caperet vel inter.ficeret.
Non est tamen ausus Dobessus hominem aperta vi aggrcdi: sed obiervabat tempus,
quo per fraudem eum incautum opprimeret. Forte Petrus nuptias filiae, quam Laxae
Serboorum sive Vinidarum duci in matrimonium collocabat, Vratislaviae insigni pompa ac 40
celebritate apparabat: eo se quoque Dobessus maguo comitatu confert securumque et
uihil eusmodi suspicantem Petrum solum forte conspicatus, dum ministri circa appa.
randas nuptias. et hospites comiter excipiendos sataguunt, arreptum celeriter, parat is et
dispositis ad hoc equis, absportat.et ad principem adducit. Diu quid de eo taceret Vladi.
slaus animi dubius fuit, reverebatur homiuis di guitatem grat iamque popularem: reminiscebatur
quo is honore apud Patren suum fuisset. Contra suggerebat Christina, si inco.
lumis Petrus dimittatur acerbiorem cum capitalemque hostem tore principi, inuria illa
semel exacerbatum: bi cunctari virum videt, minatur se ab eo disessuram, ubi itmpune
probro pudioit iae prostitutae afficeretur. Vicit tandem perfeoitque, ut indicta oauia, liu.
gua ci praeoideretur atque oculi effoderentur. Iguorav it scilicet vel potius magno suo
malo oomperit Petrus, quum esset periculosum, leonem vellicare.
Nunc ad ordinem seriemque iustitutae narrationis stilus reteratur: modo prius regum
stemma, quod desjt superius pag, io, circa Suenonem Esthritium hilc ab eodem re.
sumpto initio, perque filios nepotesque eius, Duces ac Reges jam memoratos descendendo
adusque Valdemarum I, cujus exinde res auspicabimur, paucis ob oculos proponamus.
KKK
p.231
STEMMA REGVM DANIAE
a SUENONE Esthritio adusque VOLDERMARUM, ejus
nominis primum Daniae regem.
Sueno Esthritius Daniae et Angliae Rex, filius Ulphonis Ducis Anglici et Margaretae Esthritiae Canuti Magni sororis, de quibus dictum supra.
Ei ex conjuge Iuditha Suetica liberi non nati. Filij et Filiae naturales fuere:
p.232
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER VI.
VALDEMARUS I. REX LXXVI.
Cognomento MAGNUS.
SUBLATO igitur perfidia Suenonis Canuto, extinctoque,
ut indicatum, post commissum praeluum, ipso Suenoue, ad unum
inu uuniversumValdemarum regnum recidit. Quod ab eo sicuti
prudenter ac summa cum moderatione susceptuu ita quoque
diu feliciterq administratum est. Prima ei, superato Suenoue.
cura fuit ut in captivos ac caedis Cauutianae reos poena statuc.
retur. Quorum lffo Canutianorum manibus perijt. Thitle.
vus, qui vulnerato Valdemaro, principem vitorum Canutum
sua dextram interfecerat raptus ad equuleum ac turpi supplicio
affectus meritas paricidij poenas dedit. Mlaguus postcrioris Eri, v
ci ex pellice filius, partium Suenoniarum magis acris, quamjustus detensor, cum similiter
inter captivos duccretur, seque ultima passurum timeret, supra vota victorem propitium
expertus est. Nam eum Valdemarus coguationis respectu nou modo vita donatum sed
honorum etiam insignijs exornatum suae clientelae adscivit. Burisium quoque, ut sangui.
ne, ita animo obsequioque sibi conjunctum, quod optima ipsius adversus Suenonem opera
fuisset usus. et opibus et honoribus prosecutus est. Cuus fratrem Cauutum pari munif.
centiam ad prae fecturae fastigiumjam ante evectum cohonestaverat. Miles vero, qui Ca.
uuto ftipendia fecerat, non contentus hostium clade etiam conscij si qui erant, quique
Suenoni consilium interficiendi Canuti dederant, ut proscriberentur univ ersi Valdema.
rum instantius hortabatur. At ille metuens, ue si tot suae gentis uobiles viros xilio mul, o
ctaret dubios simul ac fide nutantes hoc pacto ad versus se proscriptorum armis instrue.
ret, maluit coonnivendo sibi obstringerentur quam ut aemulis, eorum abitu, auxilium ac
vires accrescerent. Itaque permisit, ut veniam pluribus datanonuulli relegarentur, qui ta.
eo revocari in omuen eveutumbonorum intercessionibus poterant si quaudo et ita
existimaretur conducere reipublicae. Sciebat uimirum facilem humani auimi ab odio ad
gratiam esse reflexum, uec quicquam in bis tam ferum reperini atque asperum, quod tem.
pus et casus uou posset emollire.
p.233
His ita compositis, proxima illi curarum fuit regui sui auspicia illuribus factis exornare:
ac simul patriam, tot anuis piratica laceratam ut aliqua iujuriarum ultione reficeret,
in Slavos et Vandalos a quibus praecipue calamitas obvenerat classem atque arma
convertit. Verun ca expeditio opinione eius celerius soluta successum uon bhabuit.
quod omnis apud Slavos non modo detecta sed et praeparata haberentur, ldeoque et
proccres, qui castris et concionibus praeeraut minus ex uiujudicabant ad versum providos
et praemunitos fortunam periclitari, opusque esse dilatione ac mora, quoad melior
aliquaodo gereudae rei facultas daretur.
Eadem tempeftate e vivis sublato Roschildensum antistite Ascero, cum inter se de
o uovo pontifice eligeudo dissiderent plebis et cleri suffragia, co usque utriusque accrevit
simultasut factam populi conmuratione mutuis inter se caedibus civitas exuudaret et par.
tim cesis advenis, partim urbe eectis etiatm regium procuratorem invaderent ei usque
aedibus solo aequatis, bona omnia diriperent aliaque vesaniae argumucuta perpetrarent.
Rex connotus tant opidauorum inioleoti tum etiam ob majestatis suae conteutum
toti infensus civitati collecta proviucialium manu, ad excidium eus properare vide.
batur, nisi cives, missis confestim deprecatoribus, iucolumitatei urbis pecuniae pactio.
ue redemissent. Et ipse paulo post urbem ingressus, cleri super elect ione pontificis prae.
rogtivam tutatus est. Nec enim se adversus ecclesiae leges ac lougo usu receptam con.
suetudinem quidquam innovaturum proftebatur sed operam daturum potius, ut libera
o electorum suffragia suumque prae sulibusjus integrum atque inviolatum constaret.
Quan eus siugularem aequauimitatem cum multis gratiurum actionibus prolecutus
esset clerus, tres spectatae opiuionis viros quibus Absalon ob ingentia erga patriam meritaut
quartus accessit, scripto consiguavit, ut ex ijs assumeretur praestantissmus, ltaque
petijt Valdemarus ut quisque quem ex illis eligendum vellet eius nomen descriptum
charte iuvolutum exhiberet ut ita cujusvis voluntas aute manu quam lingua proderetur.
Evenitque ut omuium vota in unum Absalonem conspirarent, llle igitur hoc pa.
cto annum circiter millesimum centefmuum et quinquagesimum octavum ad prae sulatus
diguitatem feliciter evectus nec tantum antistitis sc etiam ducis exsequendo muoia
se veluti scopulum piratarum conatibus obiecit. Descriptoque circa omnes recessus por.
o tuum praesidio navium, ipse relictis laribus ac sede poutificia, maritimas assidue stationes
perageus suis excubijs omuium quieti consulere studio habuit. Nec miuus tum quoque
illius eloquentiam forum et publici conventus salutarem sensere, dum ad rixas et vim
prolapsas conciones domesticas sua mau suetudine ad modum sedatiorem reducere cu.
raret. Atque ita more majorum.et quomodo illi olim rei Roman lorentissmi impera.
tores, non secius militen quanm pontificem ageus pridie quam solemne paluarum in.
ftaret, primum cum Slavis contictum inijt. Nunciata enim, circa Borlundam vicum, eo.
rum e navibus in terram exscensione, cumo paucis nec justis copijs in adversum progressus
complures ex equitibus, pedites fere omnes oppressit. Nec in tanto di scrimine nisi u.
uum ex suis desiderasse memoriae proditur, pulcherrima scilicet victoria et pontificatum
et militiam auspicatus. Eodem anno vim suam in Arhusienses ac Cimbriae maritima
praedones effuderant, nec intacti abierant Falstrienses, qui munitione ad mare excitata,
se quibus poterant viribus tuebantur. Impositus erat eidem munimento regius pincerna,
qui Falstriensum liberiorem voce, quasijactum in regem scomma, cavillatus, eos apud
regem hoc nomine detulerat. Qui et arma idcirco in ipsos vertisset nisi valetudine ex
iuopinato obort praepeditus subiiitere coactus fuisset. Sed et postea reddita sanitate.
deque errore ac scommate, quod uon in ipsum sed calumuiantem suerat districtum, cer.
tior redditus, rex non sine uumine adversam valetudiueu obcctam intellexit: Cavisusque
est, quod eam occasione ab immerentibus manus atque arma teuuisset nec in ipsa regni sui.
quod ex hostium faucibus erat erepturus, viscera saevij sset. Et Absalon quoque regij in Fal.
vo strienses decreti consors mutat in melius sententia, regem cohortatus eit, ut a ci vium
periculis ad hostes lacessendos, eosque sacris Christianis, quae toties suscepta identidem
abiecerant, propius imbuendos auimum ac vires transferret.
Itaquerer assumptis, praeter AbsalonemPetro.Sunone et Esberuo, qui potissimum con.
filijs ejus interesse consueverant, de summa belli deliberat.Statutumque ut classe inopiua.
ta, eaque expedit potius quam magna nimiumque operosa, in hostem idque sine feciale duce
retur. Quod nitmirum facilioris esset negotij, oppugnare iuopitatos quam providos.et mul.
titudo saepeuumero magis obesse, qua prodesse soleat.Quocirca Scaueusum et Selandeu.
p.234
sium myoparonibus in unum collectis Lalandos postremum et Fastrienses coire jussit,
ut ita Slevos Vanddlosque, qui noo uisi freto ab illis diftinguuutur, qum maxime poet.
iparatos opprimeret.Prima navium colleio junta Lcem apud Scandiuevos iprotitu.
ta, sed eum locum quoniam ominosum et periude ac fatalem ccti Duanorun reges c.
vere consueverant, proximo in portu universus belii apparatus a rege lustratus est su.
naque navium ducentarum ac sexaginta comperta. Ac mox egrea eodem e siuu cla
uevigationenu toto mari tranquillam habuit, t aute taciti iuexfpectatquee eppelle.
rent, uon velis, sed remis agebantur, prae missusque cum paucis aiquot Absalon, qui Rugiae
primos ingressus ac veluti vada tentaret. Cumque jam prope in conspectu hostile
littus adesset, animadvertit, indicium facientibus nautis, regiam navim, passo velo, cursum
reflectere: ignarusque quid esset praesertim cum et cetera cdasss idem facere: tandem
et ipse proram vertit ac regem Monensium in portu receptem secutus, atque ibi
presentem affatus animi sui sensum non tacuit. Indignabatur fqiden optimaa rui gerende
occasionem e manibus praereptam, cum et aeris favor et militum arrideret alacritas
Et licet rex noctem intempeitam quereretur eam quicti diem laboribus dictitns
destinatum. Absalon uihilominus plurium in temporis collocatum oportunitate repo.
neus, haud quicquam superesse adjiciebat, quam ut domos ioglorij repetant, si uuvigatio
nem vel maris intemperies vel ad versitas interpellet ventorum. Rex Absalonean recta
qudemsed liberius comtmonenten nounuhil aversatus iram tamc, quam vultus praeterre
videbatur, ad lenitatem reducecns tum et stodium Absalouis beoi guiore orutionc
prosecutus, cimbam navem repetijt. Postera deinde nocte exorta tepestas ita mnare concitavit
totoque quatriduo iratum tenuit, ut disiecta hinc inde classis nec anchoris stare
uec portu retiueri potuerit. Tumque lenitus baud parun regis erga Absalonen aonus.
ac simul ad vocata concione, docct ea, quae corrigi non possent velle corrigere esse ho.
inis non satis providi ideoque ad tempestiva rebus consilia vertendu anioum ac
sibi quidem propositum honeste potius oppetere quam deformi reditu expeditioni
susceptae notam inurere. Quibus et Petrus cun ooonuulla lenioribus verbis pro sencen.
tia praeserti Absalonis, interjecisset, simulque demonstrassec oportere quam primum
ura permitteret classc reparata ad iucepta progredi Rex collaudata singulorum sen.
tentia, mandat Absaloni occasioni speculandae operam impendere. Itaque nocte proxima
cum posuisse venti viderentur signum navigationi quamprimum datum est. Cunctisque
prae sentibus ac suas in naves digressis siugulis, maguo exinde labore colluctati
paecipue remiges priusquam et portum excedere et vada teliciter superare potucrit.
Moxque in altum dilatis major oborta tempestatum vis, omoiaque ditcilia fure. Ab.
salon ne fortius dixisse quam fecisse videretur cootra nititur: nec seguius instare suos
rex jubet dum tandem navi quam vectabatur, rimis debisccnte in aliam se transfert. Et
em proxime comitatus Eschillus ctiam suau procellis quassatam sentiens facto regi
indicio, versoriam capit. Quem dum alij, aut studio aut errore iequuntur, es classe uui
veriam vix naves quae remansre sexaginta numeratae. Iude cum ad littus pervenissent
uss duces de summa rei consilium inire. Multorumque prolatis sententijs, haec praeci.
pue placuitut in oram quae Rugiae est proxima Burcum Saxo vocat, impetus fieret.
Quod et tauta celeritate peractum ut incolae cum equitum strepitum exaudirent. Bu.
gislaum aut Caimarum adesse crederent. Sed tela volitantia satis docueruut, uon iuos
quod putabant, principes sed hostem advenisse. Nam et vici extetplo direpti abacti
greges cunctaque ferro et fammis divastata. Interim qui relictus erat class et taris cu.
stodiae praefectus a Rugianis seorsim impetitus fortissime se classemque tucatus eit. Et
mos reversis ex praedam cohortibus validius ijsdet occursum. Verum crescentibus per
figula momenta Rugianorum viribus visun tandem vela pandee, prae sertim cum c
classis potissima pars praestonon esset.et ex ijs quoque, qui ad littus accesserant, uonnulli
ab insulanis pulsi fuga sibi confuluissent. Quocirca re in tempus aliud et occasonem o
conodorem dilatam ferentibus nsi ventis in patriau rediceruut. Iude confestim sub
proximum autumnum rex, coactis per Scaniam et Selandiam copijs, quibus et sua Simbri,
sed rariores addiderant, alteram in Slavis classem educit. In qua ex ijs haud pauci
etiam fuere, qui fugae prioris memores, ut eam rege ac socijs testibus abolerent, omnem
movere lapidem. Ac primum omnino Arconae subiectum territorium invadunt auctique
opumis spolijs dum in eo iam efsent ut naves repeterent, in hostem iuciduut. Ac.
cefserar Dorun tu partibus princeps Sbvonu Perifhavus, qui rebctis idolis ac
p.235
proprijs penatibus, militiae Danorum adscitus, eos ut pristinae [priffinae ed.] virtutis meminisse vellent
cobortatus et hostem adesse.et copiauu puguaudi dari siguificabat. Dani, quorum ani.
mos vindicte copido in Slavos timulabat, magno impetu progress pulcherrmam victoriam
retulere. In ipso praelij ingressu, quod eit memorabile.et a Saxone refertur, duo ex
tegis equitibus dum hostem vehementius insequuntur, iuxta regem collapsi et ipse
cum iis res, isque ut vidit Absalouem subsidio accurrentem. Macte, inquit, hoc esto ho.
ftilis ruinae praesagium. Et ita sane fuit. Nam ea victoria tantum promotum est, ut Van.
dali exinde non acie aut marte aperto, sed levibus tantum praelijs et excursionibus subita.
ueis certare cum Danis ausi fuerint.
o Hinc interiecto tempore regis aliquandiu ac regij Senatus cura omnis in constituen.
dis domi ditionum regui territoriis ordinandisque praefecturis versata est. Ac mor
aspirautibus vernis epbyris, auno Chrifti millesimo ceotesimo et sexagesmo pri mo.
totus bello incubiturus Valdemarus, regui propemodum universi vires concivit: Tan.
tum uimirum ex Cimbris. Scandinavis. Selandis. Fiouijs. Falstrijs alij sque districtus sui
partibus copiarumn uaviumque apparatum fecerat, facile ut appareret uihil eum vulgare
meditari. Et stabat jam in anchoris classis prosperum navigationi ventum praestolatura.
cum eccc Rugiani clade priori comtmoti ac ceteri, qui in proxitmo agebant. Vandali per.
cussi terrore, legatum de pace miserunt Domuborum nomine virum prudentiam et elo
quio celebrem, is cum Absalonem plurimum apud regem posse nou iguoraret, eum in.
o ter prios adijt: dictaque salutatione, ad regem exinde, io loco ubi classs erat, aduissus.
cuo omnia io procinctu esseatque undique collectas vires videret, nullas propemodum
pacis conditiones aspernari videbatur. Mox autem dum ibi diutile subsistit, nec ventus
Danorum votis aspirat, et quosdam etiam de re frumentaria et inopia commeatus quiritari
dissidiaque et contentiones exoriri iuter populares animadvertit, pacem, quam antea
supplex petiverat noo uisi sub aequis conditionibus accepturum se inunuebat. Cumque
de modo tractationis agi esset caeptum.et Absalon obfides deposcerat. Domborus con.
cedi quidem eos haud reuuebat, modo et sibi vicissim ac suis concederentur. Quod cun
idiguius acciperet Abialon. et alieoum esse a moribus ac consuetudine Dauorum dicc.
ret.Domborus discriminandas temporum vices respondit.et olim quidem Danos gentc
o sua potitos caque validiores exstitisse nuuc versam tortunam. et se viribus successuque
praestare. Abialon, iudiguationis suspicione dissimulata, paucis eum responsis excipieus
ad regen, qu acceperat, perfert. Rex adversam tempetatem nihil remittere ceruens.
tum Slavos licet feliciter attentasset tameu in totum ut debellarentur, maioris uegotii
fore advertens ducem Saxoniae enricum cui Leoi coguomeu erat iugentis atque
elati spiritus virum in armorun militiaeque societatem sollicitat. Ille nihil cunctatus
haud illibenuter oblata arripuit: quippe qui infestos jam diu Vaudalos expertus prima
adverium eos militiae rudimenta adiodum adhuc adolescens poluerat. Itaque et sui
vindicandi et simul proferendi districtuum suorum terminos oportunitatem sibi quan
commodissimam datam gavisus arua quamprimuum militemque expedijt. Interea Valdemaro
a rege Norvagorum triremis in formam Draconis effgiata muncri missa: quam
et rex grati ssmum douum habuit: Et Abialoniut imposito navarcho ad reliquam clas.
sem dirigeretur, data cura, mox anchoris levatis ad littora Vandalorum omuibus cum copijs
devectus est. Primus circa Polam exscensus fuit, alteroque illius tractus latere potiti
Dani, alterum Theutones ingressi ferro omnia atque igne depopulabantur. Adeoque
subinde vicini concurrebant ut alter exercitus coguosci ab altero potuerit. Cunque
cxcursiones ac praelia frequentissime ferent.et prito Saxonumo quosdam adorti Slavi iuteremissent,
illi vicissim capto tempore, iu Slavos versi, praeter caeterus. Nictum du.
ce patrem Perislavi trucidaruut. Cuius caput corpore ascissum ac pilo impostum
miles per castra circumtulit idque cum filio eus Perislavo, qui, ut aute emoratum
ad regem Valdemarum transierat, coenitanti tum commodum anuuuciaretur, ille tnouni.
bil trittatus primo, ac tox resumpto animo solitaque convivio celebrans veri De i inimicum
ac conutemtorem meritam morte perijsse referebat. Interea Valdemarus et Absa.
lon cum ducen enricum propius accessssent ut de belli communibus uegocijs inter
se conferrent, post multos utrinque babitos sermoues, deductus taudem io cattra rex.
apud Henricun magnifico epularum apparatu exceptu est. Digressoque deiude regs
cum iterum iterpellandi ducis oecessitas urgeret, missusest cum Absalone Perisavus.
quen cdt tm in matimoniun sorore, arctissime sibi nexu Valdemarus adftriuert.
p.236
Hi conscensis equis, postquam mandata regis pertulissent et dus ut subssterent ac ms.
num satellitum maiorem acciperent, oraret, illi, missis remoris, cum praeserti sinc porti
classis consi steus ventis impellentibus pateret abitum acceleraruunt, nec siuc ingenti di.
scrimine cum omnes circumquaque viae obsiderentur, medios per hostes in castra reversi
sunt. Iude ad Cudccrom amnem, nunc crm dicitus, cum classe discessum.Sed ejus va.
dosus aditus cum navium grandiorum esset impervius, minoribus intratae fauces: Et Absalon
praecipue trremes alveo lumiuis, ceterasque naviumut quaeque habiles per vada
adigit. Quod veritus bostis augustias amnis qua ftagni interius speciem praebet, multis
navigiis obsepserat ingressu, qua poterat, prohibiturus. At Dani locorum minus guari.
dum identidem in vadis haerent, itupigre exsiliunt. et, quod remis negabatur, mauibus o
exsecuti in ipsis undis hostem accurrentem proigaut. Aute alias binae Perislavi naves
staguum subiere. Quas in secutae continuo ceterae, ac mox fugato hoste, quacuuque vo.
luere iter iugress fugientium barbarorum navigia suam in potettatem redegerunt. Hiuc
miunore liburnicam in lacum provectus rex.Sunonem praefectum cum binis navigiis ad in.
teriora paludis praedabundum dimittit. Qui simul expedita cum manu in terram profo
ctus vicinam lacui urbem otocium, perculsis opidauis facili uegotio invadit ac diripit.
Praeter alia, qu aut incensa aut funditus vastata, etiam statua, quam divinis honoribus
afficere pagani consueverant, flammis exusta. Quibus feliciter peractis confestim eundem
in locum enricus Dux cum exercitu acceiiit de summa belli cum rege collocuturus.
Accidit eodem tempore ut trater Perislavi Perislavus item uomine. (Pribiilaus alias
scribitur) circa ripam obequitans consiltentem ab alterum parte fratrem conspiceret, eumque
verbis lacessens impietatis accusaret quod cum parent is interfectoribus amicitiam
ac militiam soc iasset: Quem alter vicissim torve cxcipiens, praeter caetera et inter jurgia
referebat, sacrilegum se parentem non aguoscere. Qu dum gerebantur, subito ad aures
Valdemari rumore perlatum Rugianos cum classe adesse idque agere, ut ipsum amni in.
clusum a classe prohiberent, ltaque res, finito colloquio ad littus properato desceudit.
comperitque Rugos intra occultos maris sinus abditos occasionem opeririqua. Danis ad
iuteriora populanda penitius digressisclassem iccure invaderent, omoemque reditus spem.
uavibus interceptis, regi praeciderent. Verum Rex, consilij hujus haud ignarus. et artem
arte deludere studensuni ex ftrategis, cui Miagno vocabulum erat, in mandatis dat, ut po.
pulatione simulata, agris viciuis iguem inj iceret, quo hostem hoc pacto ad classem si tor.
te impetendam exciret. Nec regem fefellit opinio Nam Magno flammas vicorum te.
ctis subdente. Rugiauni extemplo vacuas am naves arbitrati avide ad volant Et caesi fuis.
sent universi oif quorundam, qui regis mentem haud satis perceperant, nimium praecipiti
occursu, insidias subesse Slavi intellexissent, atque ita quam celerrime, re intecta, regres.
sum maturassent. Hinc biduo vicini tractus depraedat ione transinisso tugicntes Rugia.
nos classe secuti prope igiuom anchoras fgunt, bi dum agunt. et miles, praeter arma
et praelia nihil spiraret, hostis de pace ineunda sollicitus, diversa consilia agitabat. Dom.
borus enim qui statim sub iuitium expeditionis ad suos reversus igne circa littus ex cita.
tose legationem adferre monstrabat. Cum ante nec flammae iudicio, nec vociferatione
exaudiretur. Danis, ut videbaturad pacem parum propensis propria rate de littore pro.
gressus Absalonis praetoriam intravit: Euuque ut pacis sequestrum ageret identidem
oraus etiam obsides tradituros se aliaque prouixe pollicitus tuit. Verum Absalon clades
au pridem a popularibus ipsius Danorum insulis illatas reputans et eorum quoque, quae
autea de gente sua ferocius obecisset haud immemor, quasi quid peteretur ignarus, pa.
rum ad palatum aut grata Domboro verba faciebat. Itaque Domborus orationem suam
minus aequis responsionibus excipi per interpretem cognosceus, ita Absalonem denuo
affatus est Quod tepontificum optime, prae ceteris salutatum acceditmus, ratione haud
vacat. Siquidem et gens nostra iam olim simili in causa advocatione avi tui suffulta.
aeque ac regio responso saepenumero contenta discessit. Quia vero filiorum ejus nemo
superest, te quidem ut nepotem aguoscimus, sed diguitate, qua polles. et autoritate qua
potes, avum uobis revixisse putamus. Nos olim, cum unum in Daniam sentiretis vestris
imperijs paruimus: postquam vero discordes intra vos et in viscera vestra saevire caepi.
ftis, dissidijs vestris res nostrae creveruut quamvis et hoc vobis inferendo bella praestiti.
musut vos, milsis interuis simultatibus, ad pacem et concordiam, qua sol indigebatis.vi
quasi ostenia, iu gradum reposuisse videri queamus. Adeo ut reipsa amioi specie tantum
adversarij fuecimus. Nec idcirco video, our paois et gratae quetis fores, quas vobis reseraverimus,
p.237
nobis esse clausas velitis. Cumque finijsset. et Absalon vastatas adhuc Danorum
prov incias quiritaret, ecquid, inquit, iterum Domborus, ab illo clementiae tuae sinu.
quem nullus unquam supplicum difficilem sensit nos solos repelles Etenim repulsi eo
dem tamen re volvemur, pueros scilicet hoc ipso imitati, qui, quo severius a matre verbe.
ribus oburgantur hoc in eusdem allabi gremium avidius consueveruut. Si ergo et de
uobis parum adhuc supplicij sumptum creditis ecce suram prae bemus: vasteotur licet
gri, exurautur vici, evertantur urbes trucidentur populi precibus vobi scum unon armis
agemus pro bello veniam quaesituri. His similibusque sermonum blanditijs emollitus
taudem Abialon, apud regem suam intercessione etfecit, ut, acceptis obsidibus, rex incolu.
o mi cum exercitu victor in patriam classem referret.
Helmoldus, temporum horum aequalis scriptor.Chrouici sui Slavorum lib, r, c. /, s.
hujus inSlavos expeditionis mentionem faciens, ostendit belli in eos hoc tempore a rege
Valdemaro moti ipsos sua perfidia occasionem praebuisse: Cum enim Caesar Barbarossa in
Mediolanenses procinctum esset moturus. et ei quoque ilitiae interesse Saxoniae Ducem
Henricum Leonen percuperet, factum narrat ut ea occasione paccm in fuibus suis Dux.
se praesertim absente, procurandamjudicaret: atque ideojuocto faedere atque amicitia
cum rege Valdemaro Slavos eum in modum sibi adstrinx ise. et in his praecipue pritcipen
eorum Niclotum, ut pacem frtmam servarent tam cum Danis quam Saxonibus: Et
ut pactio ea rata habereturjusssse insuper omues piraticas Slavorum naves s sunt verba
o Heloldi) perduci Lubihe.et nuncio suo prae sentari. Sed illos praeter soltae temeritatis
ausum et vicinitatem Italicae expeditionis, paucas admodum naves et easdem vetustiss.
mas obtulisse, caeteris, quae bello aptae erant, oallide retentis, lodeque, profecto in Italiam:
Duce, cum ad ingenium redij ssent Slavi, paceu cum Dauis pactam violasse, sicque arua
iu eos Valdemarum ut modo memoratun, expedij sse. Et addit Helmoldus Lubecen.
sum antistitem Ceroldum se per id tempus pacis sequestrum inter Slavos et regem ob.
tulissefactasque inducias adusque adventum Ducis: At Duce mox domum regresso, indictum
colloquium provinciale (sic porro Helmoldus) omnibus Marcomaunuis, tam Teu.
tonicis quam Slavis in loco qui dicitur Beremore Danorum vero regem Valdemarum
venisse usque ad Erteneurgum, ibique seorsim conquestum apud Ducem deque malis
o omuibus quae sibi regnoque suo intulerant maudati publici prae varicatores Slavi palam
retulisse: atque inde junctis viribus et regem et Ducem in Slavos movisse.Quod adversus
Slavos bellum dum memorat exinde Helmoldus ita refert, ut silentio pleraque tranimit.
tat, quae. Saxouem Orammaticumauthorem domesticumsequuti, todo memoravimus
ac solum de Henrico Duce, cuus et nos Saxoque meminit verba faciat. Ita enim habet
locojam dicto capitis: Post haec intravit Dux Henri cus terram blavorum in manu va
lida et vastavit tam igue et gladio. Et videus Nicotus virtutem Ducis, succeudit omuia
castra sua, videlicetloute / Dtilinuutu / fuetin et obm / prae cavens obsidionis pe
riculum, num solum caitrum iibi retiuit urit / situm uxta flumen Barnou / prope
terram itine. Iude exibant per siogulos dies et explorabant exercitum Ducis. et per-.
o cutiebaut de insidijs incautos, ua crgo dierum dum exercitus moraretur prope Msi..
nturg, egressi sunt ad uocendum filij Nicloti Pribi laus et Vertilaus et percusserunt.
quosdam de castris, qui exitrant ad frumenutaudum. Quos insecuti fortiores de ex ercitun
comprehenderunt multos eorum, fecitque Dux eos suipendio afsci. Filij autem Niclo.
tiamissis equis et viris melioribus, venerunt ad patrem. Quibus ille dixit: Ego quidem
aestimabam me viros enutrisse sed isti mulieribus fugaciores suut. Egrediar ergo ipse. et.
experiar si forte tmaiora promovere possum. Et exit cum electorum numero et collo.
cavit insidias inu latibulis prope exercitum. Tuuc exierunt pueri de castris ad conquireu
dum pabulum et venerunt prope insdias. Porro milites venerant intermixti servis ntumero
quasi sesagiuta omues induti loricis sub veste intrinsecus. Quod non advertens
o MNcotur, equo velocissimo perlatus est inter eos, conatus queundam perfigere. Sed lancea.
pertiugens ad loricam casso ictu resilijt. Volens ergoad suos reverticircumventus subi.
to atque trucidatus est, nemine suorum ipsi praesidium ferente. Caput ejus recognitum,
in cattra perlatum est, non sine admiratione multorum, quod tantus vir, tradente Deode.
omuibus suis solus ceciderit. Tuuc filij eius audita morte patris, succenderunt rie et.
occultaverunt se in nemoribus, familias vero suas traostulerunt ad uaves. Dux demolitus..
omuem terram, caepit aedificare ueni et communire castrum. Et impcluit illic nobi-.
lem quendam Cuncelinum, virum bellicosun cum militia. Post haec redieruut filij
Nicloti
F s o s atc vs B ousm os sa n e.
p.238
R u a vi Crum O
KKK
Nicloti in gratiam Ducis et dedit eis Dux Vurle.et omnem terram etc. Quo loci scut
nihil elmoldus de navalibus Danorum copijs, eorumque geftis rebus refert, ita nec Pribilai
meminit, qui a patre Nicloto ante eus caedem decedeus se Valdemaro uuxerat. et ei ar.
ctiori tmox nexu adsociatus euus sororem conugem accepit. Solum Pribilaum et Var.
tilaum Nicloti fiios nonmiuat, uon addito, duos eidem Nicloto filios fuisse Pribilai no.
mine. Qu nos ceteraque ex Saxone distincte omnia memorata, vel eo libeotius attuli.
mus quod is indice harum rerum usus fuerit illustri viro Absalone Vido expeditionis
cum huus tum ceterarum in Slavos, quae sequutae, post regem archego.
Eodem propemodum temporis tractu Rom exorta controversia super electione
summi pontificis. Duo erant, quorum uterque hauc sedem ambiebat Ale xander et Octa.
viauus. Illum qui et Rolaudus appellatus Galli hunc sequebatur Cermania. Cuius
schismatis cum iu Dani quoque rumor percrebuisset, archiepiscopus Lundenss Eschil.
lus, qui insiguem pecunui ac ceimeliorum thesaurum in Gallijs apud fidos amicos collo.
catum habebat, ne fortasse ferventibus Bellouae rebus, deposto fraudaretur illud per mi.
nistros reportandum udicabat. Et missis, qui negotium exequerentur cuu uuus forte
fortuito incautius commissa custodiret et Stadae inter coenandum, uon suppetente calice
ligueo, esx scriuijs suis aureum depromi curaret, occasionem ijs, quorum hospitio excipie
batur, praebuit ut mox digressum atque iter facientem apud Holsatos subsecuti sarcinis
omuuique pecuniam dispoliarint. Quod ubi Eschillus intellexisset, tum commodum ab ex.
peditione quoque Vaudalica domum re versus adijt regem obsecrans ut eius autoritate
ad restitutionem eoruu, qu abstulissent praedones cogerentur. Vidensque ad vota sua
uinus propensum aut facilem Valdemarun, portionem pecuuiae dummodo per eum
redderetur fsco illius interendam promittit. Sed rex quod et raptor incertus et ablata
recuperatu essent difhcilia aegre hic operam suam pontifici pollicetur. Et postmodum
exceptae ut volunt Slesvici inter epulandum jocantis voccs, quibus Eschillum ob res
omissas quasi iucessere videretur. Eaque sinistr suiurronum opera ad antistitem delata.
eo dementiae ipsum adduxere ut et regis amicitiam desereudam censuerit. et ipsum pecuuiae
sibi sublatae conscium non modo suspicaretur sed etiam palam asseveraret. Qui
bus et illud accessit, quod Occo eodem hoc tempore episcopatu Slesvicens ob schisma.
quod sequebatur, abdicatus.et ab Octaviano, accedente regis favore, diguitati restitutus
Eschillum permoverit, ut Occonem non tantum proscriberet sed et regem haud leviter
perstringeret. Et licet per Absalouem ad saniora vocaretur, ille nihilominus in animo sibi
esse significabat regem ut Sclismaticis faventem.et ecclesiae insultantem, adhortantibus
ad id quoque magnis amicis, palam pro hoste habere et iujuriam iidatam armis vindicare.
Absalonem etiam precibus sollicitat, ut se belli adversus Valdemarum suscipiendi so
cium declararet aut saltem ipsi regi, quid de eo sentiret suo nomine significare haud gravaretur.
Sed Absalon antistitis sublimitate cum obsequio et fide, qua regi obsitriugcba.
tur, comparata, hanc eius temeritatem toto pectore et ore detestabatur, lllud iuterea
petenti annuit, se quidem a regem mandata perlaturum, sed responsi, quod a rege vicissim
redderetur, nuncium se futurum negabat, quod inter illustres viros, inimicitiarum sator 40
haberi haud quaquam cuperet. Eschillus non satis fisus promisso et legationi Absalonis,
Gerhardum Esromeum ei subiungit, ut omuia quae ad regem referri vellet, eo modo.
quo mandasset, aununciarentur. Quorum mandatorum tanta crat asperitasut simultates
non tantum excitare sed omnem iu universum amicitiam radicitus x stirpare potuissent.
Quatuvis Absalon, quoad potuit, benigniore verborum interpretatione tmollire siugula
ac temporare conaretur. Rex auditam legatione praeter morem excandescens.Eschillum
superiorum regum cruorem combibere solitum, uunc etiam suum sitre respoudit, alijsq
iu eandem seuteutiam cum stomacho prolatis referri ea cuncta ad Eschillum curavit.
Quibus ille acceptis, cristam paulatim coepit deponerc, caeperuutque et miuae, quibus antea
turserat detumere proque furore pavor surrepere: dum tandem evitaudi periculi o
cauia longituquas Verundiae (Vermclandiam plerumque appellant) / partes secutus salutem
suam uon bello, sed secessu quaerendam ex re et usu sibi fore judicaret. Rex contumaciam
episcopi aegerrime serens, contractis aliquot extemplo copijs, urbet, quam in Lethrae pa.
lude munitissi mam excitarat, obsidione circumcingit. Et licet opido ips non tantum ob
loci naturam, sed de commeatu etiam affatim esset prospectum, obsess tamen vim majo.
rem veriti deditionem propediem facturos se pollicentur, nisi interea ad compolitionem
Eschillus adproperaret. Eique rei ut fides accederet.Eschilli nepoten, qui apud Esrumeos
p.239
educabatur, obsidem exhibuerunt. Rex, accepto adolescente parumper ab obsidione
supersedit. Indeque missis, qui de pactione certiorem facerent pontificem, isque respon.
sum dedisset, aore se urbis, quam nepotum cura ac sollicitudine teneri ideoque propugnacula,
quae custodienda accepissent, omni vi atque ope defenderent, rex repetita obsidione,
ingens munimentum, quo obsessos quam arctissime premeret, ex adverso urbis
constitui curavit id nimirum animo agitans ut cum inipsum adversarium non posset.
saltem ad: ersus nomiuis eius propugnatores irae suae aculeos exerceret. Accedebat et
hiemis occasio.et gelu concretae paludes, quae ad opidum faciliorem accessum promittebant.
Inter haec iuvenis iguotus (suboruatus, ut volunt, ab ipso Valdemaro) literas quasi
o ab Eschillo datas ad Cerhardum Esromeum perfert: quas ut ille obsessis reddi curaret.
sbi in mandatis datum siguificat. Quod et idem, nihil sinistri suspicatus quauprituuu
ficri procurat. Summa literarum erat, placere sibi dedi potius urbem, quam periclitari
uepoten: prius mandatum iracundiae magis, quam deliberati aut sedati ani mi consilium
fuisse. Perlectis literis, de obside liberaudo consilia certatim iniere. Res interea, erecto
patibulo simulabat se nepotis suspendio vindicaturum obiessorum perfdiam nis
quantocius se suaque dederent. Cerhardus accepto eo rumore, cum aliis aliquot sacri
ordiuis symmistis regeu eulabundus accedit: precaturque permitti sibi municipium
iugredi atque iuterim dum redit ditferri supplicium. Rex a cuius moribus aliena erat
omnis sae vitia, precibus Cerhardi obsecutus, subiuferebat, nihilominus, quo terrorem au.
ao geret, periturum uepotet ni urbe potiretur. Itaque Cerhardus iugreiius castellum de.
que mandato, quod literis continebatur, edoctus, pareudum confestim adhortatur nisi su.
spendio enecari adolescentem praeoptarent. Opidaui his acceptis extemplo sua ac rerum
suarum incolumitate pacta vacuum regi municipium tradiderunt. Quod cum Eschillo
esset nunciatum, uilil uuquam aegrius tulissemaxiuoque ipsum moerore affecisse memo.
riae est proditum. Qui tamen postmodum, praemisso pacis feciale iu Daniau reversus
tatu praecipitanter ad amicitiam regis recurrit quam ab eadem temcre decessisset. Si.
quidem (quod Saxo et Crantuius uon sine sugillatione eius commemorant) beueficia ec.clesiastica
qu reges priores in aedes sacras liberali manu contulerant, regiae potestati
praeter fas et aequum usurpanda iuque usus prophanos vertenda permisit. Inde ne schis.
o ati, quod tunc iuter pontifices Romauos agitabatur, itprudens involveretur, profectio.
uem hierosolymam instituit. Priusquam vero iter esset ingressus advenit e Cermania
antipap Octaviani legatione fungens Christiaous, qui postea prae sul Maguntinus crea.
tus eit. Hic apud Danos id praecipue agendum sibi putavit ut eos ad societatem Octa.
vianuae factionis impelleret. Caeterum varijs suasorijs usus etiamsi regem ab Octaviaui
negotio uon omuino abhorrentem deprehendisset.Eschillum tamen sibi ad versum reperit.
Qui deiuceps institutam ad oras Hierosolym peregrinationem accelerans deque
via Romam inviseus summum pontificem super is, quae a se essent gesta, reddidit certiorem.
De cetero et quid facto opus udicaret oonsilium eius et maudata ex quisivit: Iun.
terea Slesvicensis episcopus Esbernus, quum intellexisset a suis interfectum loci praesi.
o deuatque ob id sibi metuens, relicto episcopatu spontaneum elegisset exilium Occo
sive ut Saxo eum nomiuat, Otho, cuius et supra meminimus. Octaviauni frctus autoritate.
pristinam in sedem (uam et antea eum falso antistitis titulo occuparat) restitutus est.
Hinc ob piratarum crebras excursiones, suscepta in Vandalos.Valogasti incolas, trans.
marina expeditio adiuvantibus, qui tunc erant Danis foederati Rugiauis: Verum auxi.
lio Bugislavi Pomerauiae priucipis, qui pacis quam belli erat studiosior ita composita res
est, ut ipsi in posterum regi obsequentes essent. et piratas, quod iu se foret, alveis suorum
fumiuum arcerent: eauque pactionem obsidibus ratam facerent.
Per idem tempus cum omnen moverent lapidem sehisimatici ut suas iu partes Dano.
rum suffragia incliuarent. Rex negotij penit ius coguoscendi studio, dum dubius haeret.
o uuum ex scribis suis RadulphumBritanuis oriundum, lingua quam prudentiam, ut eum Sa.
xo celebrat, promptioremad Caesarem destinat. A quo per summam venerationis simu.
lationem exceptus, uec minus ab ipso Octavianoqui Caesarem sequebatar, honorifice ha.
bitus certatmenu quodammodo utriusque auimadvertit uter eum houore praeveniret.
Praesertim pontifex, cui suffragia hinc inde emeundicata autoritatis umbram circumpo.
suerant.Caesarem, quem se maieitate anteire persuasum habebat, etiam adulaudi comitate
officiorunque iuanijs superare annitebatur. Caesar, audita legatione se oum animi maxi
mo dolore aspicere religionis discidium asseverabat: opus idcirco esse terrarum reges
p.240
convocare: plurimum vero momenti allaturam serenissimi Danorum regis sententiam,
quod eius et animi virtus. et generis sublimitas apud otmues omnino magna ac famigerabilis
habeatur. Velit modotam religiosi itineris laborem suscipere, sc imperij nomine iu
praemium molestiarum unam ex Italiae provincijs cum Vandaliae totius praefecturam, ipsi
impetraturum. Talibus Radulphum aggressus imperator, haud minora literis, quas per
eum ipsi regi transmittebat, intexuit. Reverso itaque Radulpho ac summam Caesaris Octa.
viauique erga regem benevolentiam ac cultum prolixissitme commemorante, inceusus
est desiderio compellandi Caesaris exterosque videndi Valdemarus. Priusquam tameu
reguo excederetadve nit in Daniam legatus ab Octaviano eum in finem misus ut, indicto
concilio suffragia episcoporum venaretur. Sed absente Londensium arcliepiscopo o
Eschillo minore trequentia celebratus conventus successum opinione eius inferiorem
habuit. Inde demisso cum honoris significatione pontificis nuncio consilium suum de
suscipiendo itinere, deque cognosceuda pontificis causa Absaloui rex aperit, eumque viae
comitem deposcit. Sed Absalon modo publica modo privata praetexens. et praeter schis.
maticorum factiounem etiam Caesaris suspectandam fidem non obscure iuuuens nihil
non in adversum adducebatut ab eo proposito regem dimoveret. Cum autem surdas ad
omnia regias aures experiretur tum ille ad deserendatm, inquit, nominis tui amicitiam.
serenissime rex, et nuuc quoque, salutis dum negotium agitur, ut ab errore immunis ha-
bearis profici scenti comes adhaerebo. Rex collaudata episcopi voluntate praeter eum
etiam alios genere atque honestate juxta nobiles Libernum.Sunonem.Esgerum aliosque o
itineris socios adscivit. Buricius ne quid, ipsis absentibus innovaret ex aguatis prae cipue
assumtus, bi ad tlumeu Eidor perveuissent impetrato ab Adolpho per Holsatiam
trausitu, omnia illis comes benigna exhiberi curavit. Loca etiam et lautia, ubi opus esset.
liberaliter concessa. Esbernus interea secum reputans, quam esset periculosae aleae priu.
cipem in alterius ditione a suis longe remotum versari. Absalouem aliosque Danic no.
bilitatis proceres clam ceteris obsecrat ut regem ab instituto deterreant. Sed Absalon.
Esbernum frustra laborare moneus negabat proposto eum cessurun et admouitorem
non tantum operam perditurum sed odium etiam pro gratiam relaturum, llle tamen sua.
dendi utilitatem placeudi gratiae antefterendam ex iitimaus regem cum fratre Absalone
seorsim accedit eumique affatus clementissime, inquit, princeps cum armati armatis, te
duce concurreremus sine metu capita nostra periculis obiciebamus: Nunc ituermes et
alienae fidei conecrediti circumspicere habemus quo pedem moveamus: In alieno agimus,
ductor qui salvos prae stare posset nuspiam adest: Et vero quo teudimus ad Cae.
sarem scilicet, qui regnum tuum gentemque liberam toedae atque iguobili servituti non
armis sed promissis subiiciat. Quid autem vanius quam oullo impendente periculo, ul.
tro ad deditionem festinare Rex animo uonuihil contmotus, ac paucis responderc sue.
tus Teait, si vanus metus urget, me tibi socium non habebis, qui virtute potius quam fa.
mulatu nisus etiam sine te iter iustitutum sequar. Ingressos Bremamurbis autistes omni.
bus uumauitatis officijs exceptos perbenigne labuit. Ac mnox compluribus Saxoniae
principibus regio se comitatui associautibus, in tantum excrevit multitudo ut justi exer. o
citus spciem exhibuerit. Cumque passim tam numeroso hominum afluxu perterrefacti
incol, varie dilugerent, praemisit rex, qui ut subsisterent, animoque essent praesenti
commoneret sese hostile nihil agitare, pacis uegotia sequi et commeatum prece aut precio
expetere. Mediomatricum deinde fines ubi attigisset, matres, concursu facto, parvu.
los suos in eyus adveutum offereudos curabant, ratae uimuirum regio contactu, perinde ac
coe lesti afflatu prosperiora eos vitae tempora sortituros. Nee miuus superstitiosi agrico.
lae semiuuu graua, quo felicius adolescerent, ejusdem dextr solo inspergenda exambie.
bant. Rege urbem ingresso. Heuricus Saxoniae dux veteris amicitiae recordatione max i.
mum ei honorem habuit: partem etiam suorum castrorum eidem cesut haud ignarus
hospitalitatis laudem apud Danos esse praecipuam.
Posteram deinde die Absalon cum Radulpho ad Caesarem salutandum missus intellexit
miuus placuisse Imperatori quod serius rex accessiset cum tameu ut idem asserebat.
imperij beneficio regnum gereret, eique oosequio devinctus teueretur. Veruum Abialon
decuisse, respondit. Caesaream fidem ut haec potius aute itineris ingressum regi proponen.
da curassetad quod tantis eum promissis impulisset. Caesar rerum quasi ignarus, per quem
regi promssa fecisset exquirit. Absalon, demonftrato Radulpho, hic eit qui regem promissionibus
illexit. Qui cum Caesarem confutare nollet, rei seriem paulo altius repetitam,
p.241
edisserit. Deinde cum se circumventum rex videret cervicem ferro potius quam par
tum servituti subiecturum affirmabat. Dum aestuat viamque effugij identidem requi.
rit, hoc eiim conslium Absalon dedit, ut traus pouteo, quo Galliarum limes a Cermauico
seceruitur venationis specie saepius obequitaret ac demum cum vicisset consuetudine
suspicionem, cum potiore familiae parte fuitimam Galliam peteret quo ita a rege Fran.
corum oruatius in patriam dimitteretur. Verum id consilij Caesar celeritate praevenit.
Siquidem uuni versos Cermauiae principes sacrameuto adegit ut) unctis viribus Vaunda.
liam regis itmperio subiicerent, adiicieus si eorum opera minus proficeret, seipsum, quam
primum ab Italia redijsset, coronidem bello impositurum: Eaque pollicitatione ad ob.
sequium suum regem pertraxit. Caeterum ei non curiam communi principum more pe.
tere, non in Romani imperij praesidium copias ductare, solaque specie non re Caesari parere
concessum: Filio quoque poft eum proxime regnaturo permissum pateruas conditiones ac
cipere vel rejicerene ad omnem scilicet Danorum gentem haereditarium manaret obsequium.
Accessisse ad eadem comitia regem Francorum Ludovicum aut potius a Caesare eo
vocatuu, prae venisse Caesarem ac eum hoc ipso vafre elusisse refert Helmoldus. Cujus
verba quia etiam Valdemari regis Dauiae et urbis Bremanae praesulum ut et Comitis
Holsatiae Adolphi praeter alia mentionem faciunt. et proprie huc spectent, subiicienda
existima vi. Ait enim chronici Slavorum libro r, cap, ot: Praeterea misit Caesar nuuciosad
regem Daniae et ad regen Lugariae et ad regem Bohemiae ut venirent ad constiao
tutum diem: insuper omnibus archiepiscopis et episcopis et summis potestatibus regni
sui.et religiosis quibuscunque solemniter adesse mandavit. Crandis ergo erat expectatio.
uuiversorum ad tam celebrem curia, quo uterque Papa.et tanti terrarum reges conveu
turi ferebantur. Tunc abierunt simul Valdemarus cum episcopis Daniae Hartvicus ar
chiepiscopus. GCeroldus episcopus.et comes Adolphus, cum multis Saxouiae nobilibus, ad
praefixum colloquij locum. Dux vero (Henricus Leo) positus in Bavaria alia via vene
nat. Ludovicus Franciae rex, cuius praecipue ex spectabatur adventus, ubi intellexit C
sarem appropiare cum exercitu et armis multis dubitavit occurrere illi. Sed propter fidem
sac ramentorum, venuit ad locum placiti constituto die, hoc est, in decollatione Iohan
nis Baptistaeet exhibuit se in pontis medio ab hora tertia usque ad horam nonam. Porro.
o Caesar necdum venerat. Quod rex Franciae accipieus pro omine, lavit mauus suas in flumiue
ob testimouium, quasi qui fidem policitam reddiderit et digrediens inde abijt
ipso vespere Divionem. Veniens ergo noctu Caesar, intellexit regem Franciae discessisse.
et misit honorabiles personas denuo accersere eum. Sed ille uulla ratione vacare potuit
gratulaus se fidem solvisse: et suspectam Caesaris manum evasisse. Ferebatur enim a mul..
ts, quod Caesar eum circumvenire voluerit.et propter hoc contra pactionum tenoret ar.
matus ad venerit. Sed ars arte delusa Francigenae enim ingenio altiores quod armis et
viribus impossi bile videbatur consilio evicerunt. Tunc Caesar vehementer irritatus
secessit a curia intentans Francigenis bellum. Alexander Papa confortatus ab eo tem
pore magis invaluit. Henricus dux decliuavit in Bavariam. Et compositis illic rebus.
o treversus est in Saxoniam.
Post haec Octavianus, convocata concione, demonstrat quam legititis ac justis suffra.
gis in adipiscendo sumtmo pontificatu usus fuerit, quam vero eundem injustis rationibus
Alexander occuparit, se per ostium illum aliunde ingressum. Quibus contiuuo Caesar
adiecit eius ergo convocatos undique reges ac priucipes (exceptis qui suo atbitratu
desiguandum Romanum pontificem contendunt) ut de ea controversia altetutram in
partem ftatueretur, seque eorum seutentiae una cum Octaviano libenter pariturum. Autistes
quoque Coloniensis Rainaldus, quae Caesar caeperat uberius explicaturus, ita est
prosecutusut ostenderet, quemadmodum imperatori uon conveniret Hispaniae. Franci
aut Augliae regibus in eorum provincijs episcopos ordinandos praescribereita nec deceo
re eos in urbe Romana, quae titulum et imperium aguoscit Caesaris, suo pro libitu antifti.
tem designare. Quae aliaque postquam ille in eaudem sententiam prolixius disseruisset.
exsurrexitVictor Octavianus, ut Alexandrum anathemate feriret. Tum Valdemarus, indi.
cium faciente Absalone ne schismati quod itprobabat, suum aut calculum aut nutum
adecisse videretur, concione excessit. Die sequente Octaviauus Livonem Othonien.
fum electun quamvis aliter Absalonemjudicare uon iguoraret episcopuu conse.
crat. Verba Saxonis ita habent: Octavianus die postero.Livonem Othonieunsium.
electum vehementer ab Absalone probibitum falla pontificis unctione prosequitur.
p.242
Mox ad oppidum Byzantij cum toto satellitio omnibusque impedimentis concessum. Hic
cum laborare commeatus rei frumentariae inopiam inciperet uec pabula iumentis debita
subministrarentur, exortae ut solet in turba promiscua simultates, ac demum vicorum
quoque direptiones villarumque incendia, quod cum ferret aegerrime Valdemarus uec
aguopere, quatvis iugentia polliceretur succurreret Imperator abitum tandem naturare
instituit. Factoque per antistitis Maguntini dioecesin transitu Thuriugiam inngressus,
inde Holsatiam intravit. Cuius comes Adolphus, interventu Absalonis, primum
regi amicus, mox data solemniter fidemiles factus, obsequij initium hospitalitatis officijs
prolix e comprobavit. Iude in regnum profecto, cum anuus ageretur millesimus ccutesi.
mus et sexagesimus tertius. Canuti ex Sophiam feliciter suscepti natalis nunciatus est. Cujus 10
baptismatis solemnia per Absalonem celebrata, Guthormus Suenonum dux, qui neptem
Valdemari eorundem regi Carolo desponsam ad Suecos deducturus tum commodum accesserat
sua etiam praesentia cohonestavit.
Per idem forte tempus Norvagensium legati regem petiverant, orantes, ut Norvagiae
ftatum tot intestinis bellis concuisum ac regulorum dominationibus varic distractumn.
amque exanguem propemodum ao ruinosum sua prudentia atquec ope fulcire diguaretur,
ficrcl euim de quo ante memoravimus, superitites liberi, sngo, ivors et fe.
postquam varijs inter se de regni possessone praelijs confdixissent trium fortuma ad uuum
Ingouem, per vim et facinus e medio sublatis fratribus de venit. Quem cum ferre
regem complures ex uobilitate viri insignes haud sustinerent, reguuu quod scelere quae
sivisset minus quietum aut securum habuit. Quippe, fuoquuino. Sivardi thlio, regio nomiue
cohonestatobellum lngo indicunt. Tentataque aliquoties pugn alea, sed praelijs con.
tiuuis inferiores in Sueciam tandem cum pupillo diffugiuut. Moxque appetente hieme
patriam repetere adorsi.et tanquam fortunam tempore mutaturi coelo biberuo superque
aquis gelu duratis cum regrio Dogesoio, in quo spes et opes Ingonis innitebantur, figuis
intestis manum conserunt: eumque in eam glaciei parteu, quam esse infirmissmanm uon
ignorabant, perductum cum omnibus copijs tundunt ac superant, sngo licet cladem eam.
ac mortem praesertim Oregorij calamitosam sibi ominaretur instaurato tamen bello ac
gelu adhuc durante nihilo telicius Oregorio praelij fortunam tentavit. Siquidem gelato
similiter mari, veluti arenam ad pugnaudum electo, quanvis militum numero praetaret
cum toto tamen exercitu ad iuternecionem deletus est. Hoc bello quo uullum muaus
aut cruentius habuisse Norvagiam Saxo profitetur univ ersa propemodum eo in reguo.
quae supererat, regiae domus prosapia interijt. Superato Iogone. Hoqum, cognomcnto
Hordetredus, universam sibi regionem subiecit. Sed ne aut ei aemulus, aut sngoi ultor deesset,
confestim Erlingu qui e clade, jam memorata, superstes evaserat, filium suum Mcguu
Haquino opponit: euuuque quod genus materuum a priscis Norvagiae regibus du.
ceret, atque idem cum Valdemaro commune habereterat enuim iurd regis, quemn se.
sseforsum Norvagi cognominant, nepos, regem denuociant. Profectusque cum eodem
ad Regem Valdemarum, firmissimo se ei non tantum foedere conjuugit, sed reguni etiam
portionem, si ex votis omnia succederent, pollicetur. Hinc utroque cum classc ad Nor.
vagos reverso, faquinur a suis. et prae sertim ivucrd militia duce sed cui belli impensas
negarat desertus ac mox acie cum Eringo congressus occiditur, iucrdu ad Succos di.
lapsus, dum interjectis diebus in patriam revertitur ab Eringi militibus interemptus pe.
rijt. Caeteri qui ex Haquini militiam superfueraut, partim novarum rerum cupiditate, partim
hostium fortun accensi.Morc cujusdam alumnum, optimae speiut Saxo habet, pue.
rum regem creant. Norvagicum chrouicon icrm Siuorsiumfoqu fratrem fuis.
se satis innuit, ei a Murco suppetias latas adiiciens. Sed ijdem praelio ab Erlingiauis pro.
triti et victoriam et rege destituti ad regem Suecorum sorm profugere.Chronicon, quod
dixi.Norvagicumo utrumque et Siur et orcum illum quidem capitehunc crucis sup.
plicio affectum memoriae proditum reliquit. Erlingu fluentibus io huuc modum rebus, ar.
ctiori se cum episcopo teno necessitudine conjuugit, eiusque amicitiam sartam tectam na.
ctus id exinde egitut Mogr regno praeficeretur. Quod cu et obtinuisset, coronationem
etiam maximis solemnibus celebrari curavit, praesentibus non tantum, praeter ceteros, regui
Episcopis omnibus, sed legato etiam pontificis maximi, qui tum aderat.Stephauo. Fuitque
iuter pritos Norvagiae reges Msogur qui ijs ritibus, qui adhiberi in creandis regibus ab
exteris solent, cohoneftatus habetur.Verum quos diximus, ad regem Suecorum Carolum coo.
cessisse, ij, ue omuni spe excidisse putarentur, ipsum Carolum, utpote cui cum regibus Norvagiae
p.243
aliqua etiam necessitudo intercederet, belli ducem deposcunt. Sed cum eum post multa
promissa, munis alacrem, et magis de regno proprio servando, quam invadendo alieno
sollicitum viderent, ad Valdermarum legatos, ejus implorantes auxilium, mittunt. Valdemarus
ne sola legatorum adhortatione in belli aleam se suosque coniiceret prius popularium
animos tacitis legationibus explorandos e re udicavit. Quuorum cunm mentes relatis
legatorum consentientes reperisset, absque mora auxilium et copias expedijt. Quo
intellecto.Erliogus quam potuit longi ssimo secessu ad fnes Norvagi extremos recessit.
tutius ratus ultimas illas oras fuga amplecti quam primas et in fronte positas dubio marte
tutandas suscipere. Itaque Valdemarus magnam regionis partem prospere permensus.
o ae multa hinc inde gentis alacritate receptus, ubi ad urbem orpam venisset nomen regium
a Vicensibus sibi decretum suscepit. Totumque haud dubio Norvagicum reguum
iuo conjuuxisset, si eam insequendo hosti, quam celebrandis popularium concionibus operam
impendisset. Iude ad opidum Iostergium uavigatione instituta ex episcopis
totoque sacro ordine cuius ea tempestate magna apud Norvagianos auctoritos erat, nemiuem
obvium habuit. Quod, ut Saxo interpretatur, potius patriae quam Erliugo tribuisse
eos verisiuile habendum, crmur iuterim, quem ut regis Magni germanum salutabant,
petito Valdemaro, salva, quam Magno dedisset, fide, obsequium et officia sua obtulit.
Sed oborta postremum commeatus inopia rex sine cujusquam injuria aut depopulatione
in Daniam redit. Sequutique ex Norvagiensibus haud pauci qui partim regi) s, partimu
o principum virorum impensis voluntarium exilium ne domi pnas ineurrerent, pertulerunt.
Ita propemodum Saxo. Norvugicum, quodjam saepe nominatum eit, chronicon
refert Valdemaruu postquam aocepislet Maguum regio diade mate a Noruagiauis in.
signitum, misisse ad ipios legatum et literas, quibus eos commouebat actuum et pactio.
uum, quas ipii promissa regni portione sibi obsignatas tradidissenut: Erliugumque acceptis
literis populo eas promulgari curasse atque inde vulgi murmur atque indignatio.
neu exortam, omuiumque vocem ac sententiam fuisse ut Etlingus sacramento quod
sibi et regno praestitisset, staret, se Danorum imperio nolle submitti: Eoque responso legatos
domum regressos de re tota Valdemarum certiorem reddidsse: Dunque indi.
guatum perstrinxisse Erlingi perfdiam addito in Norvagiauos scommate, quasi ij reli.
o cto, ut plurimum, foetore recedere consueverint, ac statim sub veris initium collectis copijs
Norvagiam aggressum ac primum in eos circa Vicenses impetum fecisse: Verum
ibi cum uudique pr: sidia reperisset. Tonibergum movisse: eoque convocatis ad comi.
tia indigenis postquam nulli accederent, missis Norvagis domum repetijsse igoe ac fer.
ro queuuque transcundo praecurreret divastatis. Hactenus chrouicon Norvagi.
cup. Quae ut a Saxone haud plane disseutiuut ita nec consentanea per omnia re.
ferunt.
Nunc ex eodem chronico belli hujus catastrophen, cum faciat ad eorum, quae de Erlingo
exinde narrabuntur [nerrabuntur ed.] clariorem intellectionem , superioribus attexere operae pretium
fuerit. Erlingus igitur, ubi accepisset intrasse Norvagiae fines Valdemarum, magna cum
40 manu in oram Vicensium australiorem castra metatus est: atque ibi de Valdemari discessu
certior redditus navali expeditione in adversam Cimbriam traecit, classemque regiam
in amue Diurs commorantem ex iuopinato aggressus facile aut fudit aut dissipa.
vit. Eoque pacto spolijs onustus Norvagiam repetijt. Cuiuque aliquandiu tenuisset hoc
bellum. Chriftina Erlingi conjux filia regis Sivardi petito commeatu in Daniam ad re.
gem Valdemarum profectionem instituit. Valdemarus, qui ei coniobrinus erat honorifice
adventantem excepit, ac multis saepenumero deque varijs rebus ultro citroque habitis
iuviceu sermonibus, eius semper affatum sibi quam gratissimum accidere demonstra.
vit. Moxque appetente vere, misit Christina, qui arito significaret ut in Daniam simul
veuiret, operamque daret, ut cum Valdemaro, quibuscunque posset conditionibus, in gra
tiam rediret. Erliugus accepto hoc nuncio, haud diu moratus totum se itineri accit.
xit sumptaque ex navibus praesidiarijs, quas habebat viris atque armis iustructissimas.
prae cipua recta ad Cimbros cursum direxit. Quo cum pervenisset, regem Valdema.
rum Randel husij agentem absque cunctatione accessit eoque salutato ait, huc ecce bona
fide et absque feciale aut tuti commeatus literis advenientem vides et si necesse sit eo.
rum loco ipsemet ero. Respondit Rex, tutum hoc tibi.Erlingeac liberum esto. Nec moris
est nostri mala fide excipere, si qui sua sponte nos compellatum accedunt. Inde Erlingus
propius ad regem digreisus mauum eius osculatus est, seque ad suos recepit. Erlingus autem
p.244
dum aliquandiu cum rege agit deque pacc ineunda sermones iustituit tandem ita cm
eo conveuit: ut ipse in Dania obies subsisteret. Esbernus vero Suareus Absalounis frater.
eus vicissim loco Norvagis permitteretur. Nec multo post inter eum et regemu pacis
conditiones factae, quibus ipium ut jarlum sive Comitem Vicensibus rex praeficit con.
ceditque ut territorium istud una cum oueribus ac tributis omnibus, quandiu vivatcum
imperio nomine regis retineat. Erlingus pactis huiusmodi conditionibus tum regis ami
citia ac uutu ex voto potitus apud Norvagos magnus potensque evasit. Studioque ex.
iude habuit ut stirpitus tollerentur quicuuque apud eos ex regia Norvagoruu progenie
ullibi superessent, quo ita reguum filio Maguo eiusque succesloribus in iolidum cc.
deret. Qua etiam occasione Sivardum araldsonium Msogmi regis, cui Borfe cognomen ie
fuit fratrem uterinum prope Bergas comprehensum capite mulctari curavit, tei quoque
regis esx filia nepotem us nomine, regunoexegit: qui deinde Alburgi apud Cim.
bros fato suo fuuctus ibidem in aede Mariae sepulturam accepit.
Anno qui secutus est millesimo centesimo ac sexagesimo quarto Valdemarus, in.
tellecta Vandalorum defectione belli foedus cum Henrico Saxoniae duce percusst.
Et quo firmior inter eos amicitia coalesceret, filiam eius ex conuge postmodum repudiata
susceptam tum adhuc in cunis vagientem filio suo Canuto primum aetatis annum
iugresso sponsam adscivit. Dum autem terrestri apparatu copias Henricus intruit.
rex ipse classi, ac maritimu expcditioni intentus, ubi ad insulam gonor pervenisset.
auxilia ab incolis contralenda per Absalonem confici mandavir. Ne autem Henrico
tardius occurreret eumque promisso fraudare videretur, ad Penm flumen quam citiss
me se suosque stitit. Abialon vero licet Rugianorum adhuc pactio paucorum obsidum
fide niteretur, eorum tamen concionem ingressus atque inter ipsos honorati ssimo seden.
di loco susceptus legationis suae jussa exposuit. Qu cum illi benigne accepissent et
gentis Rex sor / uur classs supplementum sine mora efset pollicitus Absalon extemplo
subsequi regem maturavit, enricus interea coacto exercitu cum principem Holiatorumdospum
aliosque illustres viros ut expeditum atque obvium sibi transitum pa.
rarent cum parte copiarum praemisisset eos ex inopinato aggressi Slavi caedunt ac fu.
gant, lnter primuos ipsecpus collapsus neglectae militaris prudeutiae poenas suo sauguiue
persolvit.
Non omittenda hoc loco Helmoldi quem aliquoties jan utpote temporum ho.
ruu authoreum coae vum ac syncbronunm ad testimonium citavitus de re eadem com.
memoratio. Is occasionem huius conflictus ac caedisopb comit propius subindi.
cans, postquam retulisset Henricum Leone, praeter Adolphum Holsatum etiamdert
Vrsun Marchionem orieutalis Slaviae sibi adversus Slavos ausiliarem adscivisse uua
cum rege Danorum lemoro, qui navali exercitu rem gereret ita deiuceps infit: iiversus
vero lavorum exercitus consederat in urbe Demn fueruntque principes eorum
Aemorur et Bug / lovu duces Pomerauorum et cum his Pri / cuur author rebellionis
miseruntque uuncios ad Comiten volentes per eum admitti ad conditiones pa.
Cis. et promiseruut tria millia marcarum. Rursum alios mittentes, promiserunt duo
millia. Et displicuit verbum hoc Comiti Adolpho. et dixit ad suos: Quid vobis vide.
tur o viri sapientes Qui heri promiserunt tria millia Marcarum nunc otferuot duo
millia. Verbum istud uon est quaereus pacen sed adducens bellum. Miserunt ergo
Stavi noctu speculatores in castra ad explorandum statum exercitus. Aldenburgenses
vero Slavi fuerant cum Adolpho Comite sed insidiose: nau quae cunque gerebantur
in exercitu remandaverunt hostibus per manus exploratorum. Dixeruut ergo Adol.
pho Comiti Marchradus senior olsatorum. et ceteni qui intellexerunt verbum ab.
scouditum: Auditu certissimo comperimus, quod hostes nostri praeparent se ad bollum.
Porro nostrates seguius aguut, nec in vigilis uec in custodijs debitam exhibent di.
ligentiam. Adhibe ergo cautionem populo eo quod Dus bene praesumat de te. Etra
dissimulavit Comes, ceterique uobiles et dixerunt: Pax et securitas emortua es enim
virtus Slavorum. Defecit ergo in exercitu custodia. Moram autem faciente Duct de.
fecerunt in exercitu alimenta missique ad Ducis exercitun qui comtueatum adfer.
rent. Eis primo diluculo iter ingressis ecce in ascensu clivi apparueruut cuuei Slavo.
rum cum populo iunumerabili tam equituo, quam peditum. Quibus visis, retori.
re pedeu pueri et clamore valido dormientem suicita vere exercitum. Alioqui o.
uuues mortem somuo copulassent. Tunc viri illustres atque uilitares Adolphus atque
p.245
Reinoldus cum paucissimis Holsatensium atque Thetmarsienusium, qui forte somno exciti
maturius acceurreraut cxceperunt hostes in descensu clivi. et contrita est prima acies
Slavorum ab eis.et percusserunt eos usque ad interiora ftagui. Quos e vest igio subsecuta
secunda Slavorum acies operuit iuftar montium.et percusi sunt Comesipu. et Reinoldus
Comes et fortissimi quique occiderunt. Et obtinuerunt Slavi castra lostium et
diripuerunt praedas castrorum.Porro Cuncelinus et Christianus.et cum cis amplius quan
trecenti milites conglobati in uuum, continebant se in latere pugna, iguorantes quid a-.
gerent. Accidit ergo ut cuneus quidam Slavorum veuiret ad taberuaculum quoddan.
ubi multi erant armigeri et equi plures. Quibus expugnandis cum valentius instarent, armigeri
10 clamaverunt ad dominos suos, quorum globus fuit e vicino, Quid statis o fortissmi
milites et quare non succurritis servis vestris rem utique turpiliimam agitis. Qu
concitati clamore servorum suorum inslierunt in hostes et quasi caeco furore puguautes,
liberauerunt suos. Deinde castris fortius immers difficile dictum est quauntos ictus
dederiut: vel quantas strages hominum fecerint donec victrices illas Slavorum acies.
disjicerent.et reciperent castra, qua perdiderant. Atque inde post pauca: Et venit Dux
(Henricus Leo) festinanter ut fierit suis praesidio, et vidit ruinam, quae facta est in populo
suo, et quia mortuus est Comes Adolphus, et fortissimi quique et resolutus est in lachrimas
multas. Sed doloren eius mitigavit copiosior victoria. et caedes Slavorum maximua.
qui ad duo millia et quiugeutos connumerati sunt. Praecepit ergo Dux corpus Adolphi
o Comitis concidi fruitatim.et assum condiri opere pigmentarij, quo posset circumferri et
patrijs inferri monumentis. Et impletum est vaticiniuu, quod cecinit pridie quamu pateretur,
saepissime reiterans versum, igue nt examinasti et uon est inveuta in e iniquitas.
Haec Helmoldus.
Eaque clade ut par erat, permotus Henricus exigendae vindictae ftudio ad obsidionem
Demine urbis, quauta potuit celeritate conteudit, ed eam postquam ab incolis desertam
ac lamtmis foedatam comperisset moenia etiam solo aequavit. Ac simili trepidatione
Cocovienses affectos videus, eorum oppido ignem injecit, olgcitin hos secuti traie.
cto cum uxoribus ac liberis flumine suum similiter municipium rebus ac supellectile va.
cuum reliquerunt. Rex nullo negotio urbem ingressus eam militibus ac itipendijs it.
struxit ac Vethemanno piratica celebri custodiendam commisit, vrnr quoqne plus
ex aliorum clade timoris quam es suis viribus fduciae capientes ut sibi vicinarum ci
vitatum quarum formidinem sequebantur exemplo consulerent urbem ue ab hos
stibus habitari posset ipsi desertam incendunt. Tunc rex, poutem, qui medium a.
muem secabat, abrupto sublatisque caeteris navigationis obstaculis ad Stoltem vicum pro.
cessit, ubi et ducem henricum poftmodum sibi obvium habuit, gctum autem, quod
levibus copis communitum Vethemanuo commiserat ne eoden exemplo desertum.
quo captum post suum discessum hostibus redderetur Absalonem Burisium Sue.
nouetque tunc Arhusij episcopatu fungentem, eius municipes efscere constituit.
filium praeterea cbristeporun quo plus a ceteris in auxilio suo fduciae reponeretur, eisdem
associaturus. E xistimabat euim si praesertim in potestate ac fide suorum id opidi
permaneret, perpetuumVaudaliae imperium Danos reteuturos. Sed Absaloni cum
soli Sialandenses prae fdij societatem pollicerentur, reliquis ob imminentis periculi maguitudinem
tergiversantibus, rex aliud in arena conflium cepit. Siquidem Absaloni
seorsim in maudatis dedit ut palos amui infixos caeteraque uavigantium impedimenta
per remiges tolli curaret, quasi toti classi transitum paraturus. Quod cum effectui feliciter
dedisset, licet Clavi utraque ripa obequitantes hinc inde Danos infestarent, viam
tamen ac liberum ingressum non sibi tantum sed et Eenrico patefecit. Nam et eum
cdem occasione cum toco exercituiunctis in arctu navigijs tauquao, ponte tra.
ecit. Quo intellecto Vaudali excidium reliquarum urbium extimescentes pacis ob.
sides quos ante negaeraut Valdemaro promiserunt cos se nequaquam daturos
Henrico dictitantes. At Rex sine Eenrico utpote militiae socio pacisci fraudulen.
tum judicans per Thorberuuu, quae ab hostibus offerrentur siguificat. Illo conditionibus,
quas ipse fecisset libeoter usurum se asseverante rex cum hostibus eum in modun
pactus est, ut Valogasti dominio trifariam diviso, pars una Tetiflao, altera Cazimaro, tertia
Nicloti filio Prislao vindicaretur, pirataeque Daniam invadere sueti, Peni fluminis ostio secluderentnr:
tenrico quoque muuitionum, quas apud Vandalos obtinuisset possesso
sartatecta permaneret.
p.246
Post vero regis discessum cum exterorum societatem Camariani minus ferrent, et
Rugianos quoque auc clam aut palam divexarent, ac denique piratic frena laxarent: non
uuo modo ictum foedus ab ipsis violatum fuit. Et postuodum quoque Rugiani, fex
Lexe fiduciam subministrante cum palanm adversum Danos inimicitias profterencur.
Rex amici perfdiam aeque ac bostium levitatem perosus effusa in Arconousium provin.
ciam veruali expeditione militum nanu tocam regionen iuceudio aut ferro depopula.
tus est. Inde ad portum, quem iucolae Pon appellant profectus ue cum universis con.
gredi necessum haberetAbsalonem nocturuna navigatione Erom pcedere ubet, seque
continuo subsecuturum pollicetur. Verum vigilibus sormno gravatis unec ad tempus di
scessionis satis attentis cum absque regio comitatu Absalon esset digressus non solumo
Emrum:, sed agros etiam vicosque ei confines, partim igui partim ferro vastavit. Ac mul.
tis hinc iude babitis cum Slavis velitationibus, ubi rex tandem vigilum monitis experrectus
ad iter progrederetur iutelligeretque victoriam penes suos stare summopere sibi
gratulatus est, quod exigua adeo mauus, uou miuus quam si ipse adfuisset, rem proprijs auspicijs
feliciter peregisset. Iude cum alios atque alios iusulae tractus armis ignique tentasset,
domum in aestiva concessit. Postea circa autumni initium classe regressus primo
vastaudis agris incubuit, iudc ad opidumircne ubi pervenisset opidani virium fducius
portan (squam urbs uuicam habebat) egressi confdigeudi occasonem captare videbau.
tur. Sed rex longius a moeuibus abducere eos conarus. Danos consulto recrocedere ad.
mounet. Quod cum illi animad vertssent, cunctauntius rem gerere et tmagis regredi quan es
progredi coeperuut. Itaque resx cautiores eos, quam exspectarat, comperieus subito est
iusecutus, atque opinione celerius repetere omues urbem coegit. Portam tanen aut ur.
bis moenia, ne hostiumjaculis confoderentur accedere suos propius ac subire iuhibuit.
Quamvis ex Sialandianis equitibus memorabile factum Nicolai habetur, qui iniecto per
portanm telo queodam ex hostibus dum in aditu iucursantibus re sistit cxauitem pro
ftravit, ipseque reflexo protinuus equo salvus evasit. Cuus faciuus soternu inter geo.
tis ejusdem equites haud postremo quoque loco nominandus pari quidem audacia sed
dispari fortuna aemulatus, cum unum esx Rugianis lancea vuloerasset reductisque habeuis
redire pararet, ita lapidis uuius ictu percussus fuit, ut seram corporis incolumitatem eaegrc
recuperarit, ursur quoque nobilitatis suae splendorem factis illustriorem redditurus, o
cum similiter portae propuguatores adoriretur ita saxis est obrutus ut poene exanimis
equo decidisset, nisi sociorum interventus ne ab hostibus opprimeretur, auxilio ad.
fuisset.
Iude ad provinciam sde (suexs Crntlo, hodie forte onont) tota cum classe
concessum, bi inter caeteros, praecipue Absalonis virtus enituit: cui licet erpedita
semper equitum ac peditum manus praesto adesset res uihilominuus robur exercitus penes
se retiuebat.et non nisi gravi ac composito militiae genere idque pedetentim, proce.
dere in more postum habebat. Itaque puguandi copia nusquam oblata, magnam regionis
partem permensus varie praedas egit. Ac demum, vicis uudique concrematis et ad o-.
u usque promontorium incendis ac direptionibus prolatisRugiani cum se contraheudi
a Saxonibus auxilij spe delusos viderent prope trel insulam (ubi uunc tes
ut putat Crantius) daris pecuuia et obsidibus, pacen cum rege pepigerunt. Reperio a.
pud Pomeranorum chronographos silentibus licet domefticis anualibus oc circiter
tempore Valdemarum quoque Sobislao Pomcraniae principi bellum mari intulisse et ar.
cem seu propugnaculum Dunsicx ad vistulae ostium excitassequod rege mox disceden.
te Sobislaus vicissim occupavit, atque iude annis sequentibus opidum ad hanc paulatim
cexcrevisse maguitudinem.
Post haec considerantibus regui proceribus Daniae statum temporaque difficilia tum
graves, qui undique imminerent, beli cafus ac pericula placuit eis ut filio Vualdemari c.
uo regij honores jusque succcssionis deceruereturut haberent nimirum regui primates o
ad cuius nomen titulumque, fi quid in omnem evenutum regi humanitus accideret, pus.
sent confugere. Quorumn rex probata sententia, nec non circumspecta eorundem pru.
dentia aeque ac bene volo in se ac sanguinem suum affectu delectatus, ut procerum suffra.
giis filio suo pric pute nomen deferretur libenter asseust. Cumque et calculum suum
uuiversus exercitus laeta acclamatione addidisset, solus Burisius, sive tacita regni affectatione,
sive rei novitate permotus, nullam pene [poene ed.] vocem suffragis attulit. Qui cum hoc nomine
apud regem se suspectum haberi sentiret, ita silentium excusavit, ut amoris id potius
p.247
quam odij indicium fuisse diceret: quod Daniae reguum, testantibus rerum praeteritarum
memorijs, in plures divisum saepeuumero inter patrem et filium de rerum dominio bella
concitasse non iguorarit, tum et tacuisse quia res inopitnato sibi accidisset utpote quanu
uec a rege ipso, uec ab amicis commuuicatam accepisset. Quibus allatis effecit ut rex
dissmulatione saltem hoc quicquid esset per id temporis traunsmiserit. Verum cum idetu,
peracta expeditione, inter caeteros Dauiae optiuates apud Roschilenses Canuti
miles solemni more feri juberetur et, alijs libenter eum honorem suscipientibus, ipse recusaret
iterum in suspicionem priore haud minorem incidit. Sed et tum excusaute se.
quod vivo eo, cui primam miditiae fidem dedisset, alij eandem dare et vetus obsequium
o novo mutare minus decorum existimaret, regetu quidem aliquatenuus paca vitiat omnem
pectori ejus scrupulum haudquaquam exemit. Et licet postmodum praecipuam Iutiae
partem auxilio Absalonis a rege cum imperio acciperet, Canutoque obsequentem se exhiberet,
solidam nihilominus regis amicitiam recuperare haud potuit.
Vere appetente qui auuus fuit millesimus centesimus et sexagesimus sextus, seorsitu
adversus Slavos expeditionem suslcipiunt hinc Scanienses inde t ionij atque Selandiani.
Ductores erant Absalon et Maguus, ita tamen ut medius iuter utrumque militandi locum
acceperit Chri stophorus, qui, tauquam natujunior et regij sauguinis illis veluti stipato.
ribus cingeretur. Adortique mox Tribusauam provinciam, tantas undique ferro ac lam.
mis regioni clades intulere ut diu post deserti vici et agri cultura vacui permauserint.
o Absalon repetiturus e littore classem dum agmen extremum ducit nuuciatur ei hoftium
superventus. Itaque licet revocari ob vim frigoris primi haud possent, ipie solis
quadragiuta stipatus equitibus prius hostem quam vadun, per quod erat rediturus, tentavit
ijsque feliciter fugatis lento itinere ad amuem concessit. Inde conjuncta classe.
faventeque coe lolaeti iu patriam redierunt. Tum rex Christophoro Petrum et Selgrethium
paedagogos addidit, qui eus adolescentiam houestis exercitijs ac pleuis ad huma.
nitate praeceptis erudirent.
Ac mox redeunte aestate expeditionem instaurat. Volgastaui enim foedus, quod supra
comumemoravimus haud simplice vice conculcatum violaverant, cum et Rugianos, muium
suorum socios, non tautum urbe eiecissent, sed et piratas Peui fluminis ostia iutrare
o atque ibi receptum ac stationem habere permisissent, ltaque rex Lentitior dum petit, ab
Heurico.Saxonum duce literae adferuntur, quibus admouetur ut sibi a Burisio cavcat.
quod nimirum cum Norvagis oppritendi eius consilia inijsset, essentqueatnjam in prociuctu
ad iuvadeudam Iutiam illi ipsi Norvagiaui. Nec multo post intercepta Norvo.
geusum epistola idem prodidit. Accessit et ultimo Vendilensis episcopi Toconis affir.
matio, qui Burisij militem novo sacramento obstrictum affirmaret, utpote qui se quocuu.
que duceret, secuturum promiserat. Tot indicijs totus rex, licet rem dissimulauter haberet,
expeditionem taudem intermittere potius duxit profectusque citata navigatione
iu proxitmam Iutiam, eodem Burisium cum caeteris regui primatibus convocat: et quid
de eus iusidijs accepisset, prae sentibus omnibus aperit. Burisio proditionis criuen, quod
o inpiugi videbatur, diserte peruegaute.Res eum commorari secum praecepit, pollieitus si
vaua forent, qu erant nuuciata incolumem discessurum. Sed ille cum uihil absurdius
diceret quau ut se et capitis sui discrimen incertis eventuum experimentis committce:
ret, muagis quam dudum suspectum se arbitris reddidit. Eoque ad urbem Latrensem cum
rege commearejussus, ibidem leni sed firmae custodi traditus est.
Iuterea Erligus. et rm Burisij frater: cum exercitu navali e Norvagia egress, classem
Cimbrorum in amne Diursa repertam, gubernatoribus vacuam, facile superant ipsiusque
Burisij intercepto navigio ad vicum Selandensiuo, qui etian tum Merctr pvortu, uunc
regui praecipuum emporium ficu et vulgo ctelacven appellatur, feftinato se confe-
ruut. Sed eis expedita militonum cum manu occurrens Absalon in terran ex scensionem
facere protibuit. Habitisque nihilominus diversis sed levibus aliquot incer minora circa
littus uaigia con flictibus, taudem Erlingus cum se fruftra esse omuiaque detecta auimad
verteret, datis vento velis, domitionem instituit. Postquam itaque regi de iusdijs res ipsa
fidem fecisset, Durisium perinde ac majestatis reum inter vincula asservari mandavit.
Erici Regis chronicion [!?], quod addit oculos ei effossos, et Albertus Abas, qui aquis sub.
mersum a Valdemaro ait, apud Saxouem legere non menini. Erliugus iuterim dum Se.
laudensium oras legit, hiuc inde impetitus cladem incurrit. Nec minori Hallandemfum
virtute exceptus apud Niem aunem un tte eusque remigibus spoliatus abscessit.
p.248
Superius quae ex cbronico Norvagico de Erliugo eodem eusque in Iutiam atque aiei
Diursam navali traiectione injecimus ad idem hoc tempus eandemque hauc expeditio.
uem, quanvis paucioribus perftricta, pertiuere, qui propius inspiciet, etiam te taccte.
intelliget. Eodem fere tempore anuum circiter millesimum centesimum et sexagef.
muum septimum vel, ut alij octavum ad arcendos a Selaudiae fuibus piratas Absalon in.
sulam maritimam novi cattelli fundamento complexus (tegeug tun appellatun.
et postea etiame uunc urbis Haffniensum arcem dicimus / exiguo quidem id
temporis munimeuto ingens patriae praesidium attulit.
Porro quo minus ad vindicaudam a Norvagieunsibus illatam injuriam Dani confestim
progrederentur, effecit Henricus Leo Saxonum satrapa. Is enim superhabita, quam cum 10
Valdemaro pepigerat, societate ac fide, Bugislavi Danos metuentis obsequium pactus, totum
se ei defendendo comparaverat. Quin etiam cum regciuxta cremp flumen in
colloquium descendeus queri ausus eit quod militem et clientem suum Bugilavum co.
ram se non accusatum bello lacesseret. Rex e diverso cum negaret se ullius respectu ces.
saturum ab invadendo eo, qui se damnis ac iuojuria afficeret maaente controversifoedus
cum colloquio solutum est. Iude Scaniam iugresso falso uunciatur Sax onum in Iutiat
itruptio, ltaque quem confecerat, belli apparatum oportune remisit. Eadem tempesta.
te Esberuus Vidus alias Suareus appellatus Absalonis frater, arcem et opidum cele
nunc clenurgum vocanus, e fundamentis excitans eo propuguaculo portun, quen loci
uatura constituit ab hostili piratica liberum atque immunem praestitt. Erat autem hoc ao
tempore Danici regui is status, ut rex undiquaque maximis circumcinctus ditficultatibus
nihil magnopere aggredi memorabile in animum induceret. Hiuc etiam Norvagos, in.
de Vaudalos infestos sentieus etiam Saxonum mac hinatiounes sibi pettimescendas habebat.
Adeo ut uulli hostium tuto atque audacter occurrere auderet uetueus ne dum uuun
iuvaditab altero invaderetur.
Ea regoi necesstate permotus Codeschalcus, primarius iuter Danos vit, qui, quod et
linguam Slavorum calleretac saepe suarum rerum gratia ad eos commearet.Vandalorum
erat principibus perfamiliaris. Is iuquam. Absalonem accedeus rationem a se excogita.
tam ait, qua possint a Saxonum amicitia disjungi Vandali: Se quippe uou ut legatuu.
sed privata de causa et qui amicos ex intervallo quasi salutatum accederet, ad Vandalos o
iturum, ibique consilia lua ita explicaturum, ut minime dubitet quio abiecta Saxouum
foederatione, ad Danos eorumque amicitiam reditura sit postliminio Vandalia: Sibi uotum
esse gentis ingeniuu, quod plerutmque itmpetu et temeritate magis quam prudentiam
aut ratione ducatur. Absalon non iguarus reperiri subinde de plebe viros, qui publicis
personis ingenij felicitare ac promptitudinc anteeaut, collaudat Codeschalci industriam
ac tmonet interin ne quid regui aut regis nouine pollicearur, quod opis suae aut pocestatis
non foret: fide integra uou fucis aut fictionibus stetisse semper vem Danicam: armis
se non mendacijs bella gerere. Ille igitur primum Pomeranos aggressus, mirari se iuter
caetera ait, quod eorum obsequio pareaut, qui ipsos patria exuere cupiant: Saxones quippe
quantum ex ipsorum finibus occuparint, protinus cultu atque habitationibus complecti,
nec praeda aut gloria contentos, proferendi etiam imperij cupiditate stimulari. Ideoque
ictum eos vita.Pnscceua patria ac posse ssouibus exuisse, uregum loums ac
uerinm io totius andaliae ruinam vallo fossaque cinxisse. Danos vero di verso tudio
bella tractare uec bostium fues scd pacem ac mutua commercia sectari. Summopere
itaque eos elaborare debere ut, excussis Saxonum praesidijs Danoruou genti ex foedere
coojuugautur. Ita demum fore eos quam fortunatissimos et patriam sempiternae liber.
tatis beneficio oruaturos. Eis similibusque concitati monitis Pomeraui uuiversa con.
festim Saxonum praefidia, quae suis habebant locis ac propugnaculis imposita eiciunt. et
ue duce destituui viderentur Danorun regis titulum obtendunt. Codeschalcus duarum
gentiun, quae Daniae graves imminebant, dissociatis hoc pacto viribus, in patriam rever- o
sus est. Sed taa tanni ficiuoris reditum eius praecurrente res inex spectatam adeo re
rum conversionem miratus poftquam esx Abialooe per quem res esset acta coguov isstt.
iupensius auctorem sibi commendatum habuit.
fecu autemauimadveriVandalorum desectione ouuia agere institit ut regem
vicissim pacaret, seque in eius amicitiam ex iutervallo reponeret. Itaque fenricum Ra.
aburgensem nec non Conradum Lubecensem antistites legatos ad eum tmittit fliau
suam minorem filio eius Canuto in matrimonium offerens. Nam maior, quae prius ei
p.249
desponsa fuerat, fatis concesserat. Addunt eidem confirmandae rei gratia brevi prope
Bremarm aut flumen Eidorae ducem ipsum adfuturum rogantes ut ibi quoque adesse rex
velet. Quo cum esset ventum. Dux promisso suo satistecit et rex recepto in gratiat
duce novam uterque paribus votis adversus Vandalos militiam condicit. Et Henricoquidem
Deminum petente rex Valagastinos aggressus omisa urbis oppugnatione fiuiti.
ma loca aruis percurrit. O sluensis quoque opidipost reoenutem cladem male restaurata
moenia incendio dejecit. Nec minus et a ducc direpti liinc inde atque incenusivici fer.
roque protdigatum quodcunque in occursum se terret. Vaudali cum se et viribus impares
etc trustra ad versus duorum fortissimorum ducum exercitus luctaturos viderent utrumque
o et regem et ducem aere obsidibusque placav ere. Rebus Vandalicis hunc in modum
comupositis.Rex bello Norvagico, quod earum interpellatione fuerat dilatum totis viribus
coepit incumbere. Et maguas undique copias quam celerrime contraxerat, sed
quae ipsi ornamento magis, quam detrimento fuere. Siquidem appulsa ad Vicensium littus
classe maguitudo exercitus visendusque apparatus ita omnium in se convertit oculos ut
effusi passim in gaudia et spectandi non nocendi aviditate loca editiora complentes ma.
gua euo gratulatione exceperint. Prae ceteris Tonibergen ses ut affectum et cultum
suum quam poterant prolixissime declararent solemni eum pompa, quam vulgo processi.
onet vocaut, egredientem in terram veuerati sunt officia religione cumulantes. Erlingi
iuterea miles, qui castella et vicos prae sidio tenebat, ubi adesse regem iute lligeret spar.
ao fim fuga dilabebatur. Et ipse quoque Erlingus, non viribus suis quantum locorum diff.
cultatibus fsus undique anguitias et sinus maris, qui hostium navigationi erant oportuni
quo transitum prohiberent, machinis ac stipitibus quam diligentissine obsepiebat.
adeo ut rex morae taediotum absumpto per longum otium annonae commeatu iuaniter
se tempus trivisse quereretur. Varia quoque audiebantur procerumjudiciadum alij, ex.
positis in terram equitibus deturbandos mac hinarum magistros et vi viam parandam
smadebant alijs e diverso in tantas aogustias ingenti cum classe temere proruendum dis.
suadentibus. Quidam in apertum mare exeundum censebant, ut freto laxiore praeteritis
hostibus. et occupat armis regione. Erlingus, relictis ea occasone latibulis ad puguam
prolceretur. Variantibus hoc pacto sentenutijs Nicolaus cognomento Oxt (Bor est in
o Saxoue, qui et gente quam animo nobiliorem facit) mirari se aicbat quid viros pruden.
tia insigues, inque solo amoeuissi mo natos atque educatos tautopere iuvaret inculta saxa
atque asperas rupes perrepere: Quid hae, inquit, dementia iuianius, ut ultimae aerumua
summarum voluptatum loco habeantur Nam si contingat Norvagia regem potiri
quid fiet, nisi ut plus laboris ex utroque reguo, quam voluptatis es altero sit percepturusr
et jam cum urgeat praeterea commeatus, quid longius navigationem protrahimus Que
ut erant a Nicolao timide magis quam prudenter prolata, ita rege et alijs tacentibus, probari
videbautur. Sed Absalon summopere sibi eam orationem displicere et esse factionis
incitatmentum haud varit comtonebatpraesertim cum uox uon militum modo vulgus.
sed principes quoque reditum et missionetm a rege extorquerent. Atque ita paucorum
impatientia maxima victoriae spes Danis praerepta rem Norvagicam Erlingo et Maguo
tum adhuc integram reliquit. Quae ut a Saxone fere memorata repetere hoc loco obiter
voluimus, ut cum ijs, quae ex chrouico Norvagicode belli hujus initio atque exitu supra
posita sunt, et mox occasione verborum Saxonis denuo erunt attingenda, accuratius possint
contendi.
Dum vero ea apud Norvagos geruuntur Rugianorum ob regis longiorem absentiam
defectio nunciatur. Rex itaque Caximaro et Bugislao Pomeranis in belli societatem ad.
scitis cum varias Rugiae partes esset adortus praecipue circa rco castra locavit urbemque
obsidione aggressus est. Erat ea in excelso promoutorij cuiusdam vertice collo.
cata, gentis ac totius paene Vaudaliae tum caput quamvis hodie nuospiam ejus supersunt
o veftigia. Ab ortu, meridie et aquilone, non manufactis, sed naturalibus prae sidijs, ita com.
muniebatur, ut praecipitia haberet moenium instar, quorum ad cacumen sagittae tormen.
to excufsae vix pertingere poterant. Ab ijsdem quoque plagis mari circumfluo sepieba
tur, praeterquam vallo qui erat ab occasu quitoquaginta circiter cubitorum altitudine.
Boreale latus fonte irriguo scaturiebat, quo Erics.Emund dictus, quondam opidaunis ere.
pto, uon minus siti quam armis obsessos fatigavit. Media urbe planicies patebat in qu
delubrum liguneum opere elegantissimum visebatur, non modo nunificentia cultus sed
ttiam sinulachri in eo collocati rumore ac uumne veue randum. Hoc suulachruu
p.250
S. Viti vocabulo censebatur olim ab Ansgario insulanis commendati. qui postmodum
religionem superstitione commutantes pro martyre et vero Christi confessore idolum
venerati sunt. Nam ut illud Heltnoldus et prae sertim Saxo describunt omuem humani
corporis habitum sua mole excedebat, quatuor gerens capita, totidemque cervices, e qui
bus duo pectus totidem tergum ad similitudinem scilicet Iani bifrontis, respiccre vide.
bantur. Helmoldus chronici sui Slavorum lib, r, cap., ait sanctum Vitum, quem nos
muartyrem ac servum Christi conftemur Rugiani pro Deo venerantur creaturam aute.
ponentes creatori. Non est aliqua sub coelo barbaries quae Christicolas ac sacerdotes
mnaguis ex horreat. Solo nomine S. Viti gloriantur: cui etiam templum ac simulachrum
amplissimo cultu dedicaverunt, ei seorsim divinitatem tribuentes. De omuibus quoque re
provincijs Slavorum illic responsa petuntur et sacrificiorum erhibentur anouae solutio.
nes. Sed nec mercatores qui ad illas sedes appulerint patet ulla facultas vendendi vel
emendi nisi prius de mercibus suis Deo ipsorum preciosa quaeque libaverint et tuuc
demum mercimonia foro publicantur. Hanc igitur oppugnationem, qua alacritate ac
perseverantia rex peregerit quo iugenio ac labore diu concussum suae potestatis feccrit
quo ardore templum genti sanctissimum subverterit idolumque, frendentibus barbaris
Confractum cremaverit, populutm, impositis sacerdotibus erudiri ac sacris Christiauis im.
bui curaverit a Saxone seorsim memoratum hic operosius exequi actum esset agere. Pa.
cis tameo conditiones, ut etiam haec quae obiter attingimus propius intelligantur, cius.
modi fuerunt: ut nimirum S. Viti simulachro cum omni sacra pecunia tradito, captivos
absque redemptione liberos dimitterenut. Chri stianamque religionem ritu, qui apud Da.
nos erat usitatus, susciperent. Quin etiam ut agros et latifundia, quae cultui idolorum de.
stinaveraut, in usum eorum, qui verbi diviui praeconio erant invigilaturi converterent:
seque quoties res posceret. Danicarum expedit ionum comites siiterent nec uuquan vocati
regis militiam detrectarent. Praeterea ex singulis boum) ugis auuuatim quadrageuis
argenteis tributi nomine persolutis, totidem obsides in legum latarumo certitudioeu prt.
starent. Qu dum inter Archonenses et Regem conditiones feriuutur frendere miles.
quijam propiuquaent rebatur, victoriae praemijs fraudatus uihil praeter ictus et vuluera
retulisset. Sed illis Absalonis moderatione pacatis orentinerum civitati obsidio admota.
Verum et ij partim Archionensium espuguatione territi partim popularis sui Crue ad, pro
hortatibus moti, colloquium Absalonis deposcunt. Quo permissoaccessit cuu frtre a.
ritaro totaque Rugianorum praec ipua nobilitate rex Tetislaus. Luuque interposita f.
de postquam humaui ssme excepiiset Absalon, essentque Arclouensium exemplo dedi-
tionem pacti, detinuit universos ad regis usque ad veutum. Qui ubi advenisset, per omnia
pacti conditionibus suum assensum adecit. Absalon deinde solo ex Rugianorum optimatibus
assumto larimaro una cum Sueuone Arhusiensi episcopo urbem ccrenticm lu-
strandi gratia petijt: visamque aguovit uudique voraginibus atqr aquis circumc inctam.
unico eoque paluitri ac dithcili vado aditum a prox imiora praebente, ldque vadum ubi
essent emeuii praetentus urbi collis occurit, qui ad portam ducebat. Hic Careutini ut
deditionem suam conucinniorem efficerent millium aliquot armatorum numero portis qe
efusiIari manum ejusque comitatum suffxis humo cuspidibus, hoooraruut. Adeo scili-
cet ucundus Absalonis ingressus avido nuovitatis populo exstitit cun prsertim uon ut
rei privatae legatus sed tauquam publicae pacis sequester accederet, rbem iugressus
animadvertit trium praepollentium fanorum aedificijs insiguem fanaque illa tria totidem
idolis giviti.Froreviti et Pemuti conspicua. Quoruu pritum praeter alia, septem
gladios cum vaginis uni cingulo appensos praeferens, et perinde ac Martis viribus pollens,
bellis praeesse credebatur. Poremuthi idolum quatuor erat faciebus monstrosum,
quintam pectori insertam gestans, cuius frontem laeva, mentum dextra tangebat. Haec
ubi similiter securibus satellitum essent conscissa atque igui exuita populo Christiana
pietas verbique divini praecoues commendati. Fiuito bello acceptisque obsidibus. Po o
meranorum duces, qui Tetislavum regnuo exuendum seque rei Rugian iu praemium na.
vatae militiae praeficiendos existimabaut, petita abeundi licentia, atmicitiam bostilitate
mutarunt. Quae res et ipsis postmodum et Daniae reguo discordiae ac belli haud tralati.
cij occasionem praebuit. Sub vesperam classis Danorum e portu solvens ad proximam
continenti insulam se applicuit, ubi septem aequalis maguitudiois arcae, pecunia idolis jam
indicatis consecrata refertae Rugiauis ad regen fuere delatae. Ris peractis remitteudae
expeditionis decretum publice promulgatum.
p.251
Helmoldus superiores Valdemari in Vandalos expeditiones enarrans, addit, inter cetera,
praeter Rugianos superatos idolunque ipsorum ab eodem eversum untett sive
entevit, id est, nu te appellatum tum etiam Iaremarum Rugianorum principem
Christo per baptistma una cum suis nomen dedisse. Ita enim verba eius labent lib.
s, cap, ra: In tempore illo congregavit Valdemarus. Rex Danorum, exercitum graue
dem et naves multas, ut iret in terram Rugianorum, ad subiugaudam eam sibi. Et adiuveruut
eum erur et uge / uu priucipes Pomerauorum. et Pribi slavus priuceps Ob
otritorum. Prosperatum est ergo opus iu mauibus regis Danorum et obtinuit terram.
Rugianoruu in manu potenti et dederunt ei pro sui redemptione quicquid Rex inpo
o suisset. Et fecit produci simulachrum illud antiquissimum mctevit /, quod colebatur ab
omni uatione Slavorum et iussit mitti funem in collum eius. et trali per medium exerci-.
tum iu oculis Slavorun et frustratim concisum in iguem mitti. Et destruxit fanuu.
cum omui religione sua et aerarium locuples diripuit. Et prae cepit ut decederent ab
erroribus suis i quibus nati fueraut etc assumerent cultum veri Dei. Et dedit
sumptus in aedificia ecclesiarum et erectae sunt duodecim Ecclesiae in terra Rugiano.
rum et constituti sunt sacerdotes, qui gererent populi curam, in his qu Dei suut. Et
affueruut illic pontifices sen aescile et Bero Msqg / oli. Hi adjuverunt manus
regis cum omni diligentia, ut fundaretur cultus domus Dei noitri iu natione prava et perversam.
Erat autem tunc tempuris Princeps Rugianorum vir nobilis sremarus, qui audita
ao vera Dei cultura et fide catholica alacriter ad baptilma convolavit praecipieus etiau.
omnibus suis secum sacro baptismate renovari. Ipse vero factus Christianus, tam in fide
firmus, tam in praedicatione erat stabilis, ut secuudum Paulumjam a Christo vocatum vie
deres, qui fungeus vice Apostoli gentem rudem et belluina rabie saevientem, partim
praedicatione assidua, partit niuis, ab inuata sibi feritate ad uovae conversatiounis religio
nem coovertebat. De omni enim natione Slavorum qua dividitur in proviucias et
principatus, sola Rugianorum gens durior ceteris in teuebris infidelitatis usque ad nostra
tempora perduravit omuibus inaccessibilis propter maris circumjacentia. Teuuis
autem fama commetmorat.Ludovicum.Caroli filiumolim terram Rugianorum obtulis.
se B. Vito in Corbegia eo quod ipse fuudator extiterit coenobij illius. Inde cnim praet
o dicatores, gentem Rugiauorum sive Ranorum, ad fidem convertisse feruutur, illicque
oratorium fundasse in honorem Viti martyris cuius veneratione proviucia insignita est.
Postmodum veroubi Rugiani, mutatis rebus, a luce veritatis aberrarunt, factus est error
peior priore uam Saeru Vir, quem noseruum Dei confitemur, pro Deo colerc.
caeperunt, fugentes ei simulachrum maximum. et servierunt creaturae potius quan cre
atori. Adeo autem haec superstitio apud eos invaluit, ut uonteuit Deus terrae Rugianuo
rum inter omuia numina Slavorum primum obtinuerit, clarus iu victorijs, efficax in responsis.
Et post paucula addit cap.: Auno ergo incarnati verbi, c. Lxvii, fuudatuu est
opus uovae plantat ionis iu terra Rugianorum. et aedificatae suut ecclesiae et praesentia sacerdotum
illustratae. Servieruutque regi Danorum sub tributo.et accepit filios nobiliun
o obsides.et abduxit eos secum in terram suam. Haec autem facta sunt tempore, quo Saxones
civilia bella gerebaut. Postquam autem domiuus pacetm reddidit confestim Dux.
(enricus Leo) misit legatos ad regemn Danorunm, requirens obsides et medietaten tributorumu,
quae solvebant Rugiaui, eo quod laudatum etj uramento firmatum esset ut quas.
cuuque gentes Res Danorum expuguare voluisset. Dux ferret auxilium. et cum partici.
patione laboris, fieret etiam particeps emolumenti. Cumque renueret Rex. et uuucij
redijssent inacti Dux ira permotus vocavit principes Slavorum et maudavitut ultio..
uem facerent de Danis. Vocati sunt.et dixerunt assumus. et obaudierunt ei cum laetitia.
Qui misit illos et amoti sunt vectes et ostia, quibus jam pridem conclusum erat mare.et
erumpebat vadeus et inundans.et intentaus exitium multis Danorum insulis et regiouio
bus maritimis: Et instauratae sunt praedonum naves. et occuparunt in terra Danorum ci
vitates opulentas. et saturati sunt Slavi post diutinam inediam divitijs Dauorunm, incrassa.
ti, iuquam, sunt, impinguati sunt, dilatati sunt. Audivi a referentibus, quod Melenburgi
die fori de captiv itate Dauorum septingeutae numeratae suut animae, omnes venales, s sut..
fecissent emptores. Et post pauca eodem illo capite xi: Diu ergo siluit rex Dauo.
rum, dissitmulans gentis suae ruinas. Tandem excitus congregavit exercitum.et percussit
partem modicam Circipanae religionis. Filius quoque regis es concubiua nuatus Cutsro
rueus nomine, cum mille, ut aiuut, loricis, venit idenutg, uae Dauice dicitur Brandenhuse,
p.252
et percusserunt maritima illius. Ecclesiam vero cui deserviebat Br sacerdos non lae.
serunr, nec attigerunt bona sacerdotis. Recedentibus Danis. Slavi e vestigio prosecuti.
et damna sua ultione decupla conpensarunt. Dania enim ex maxitma parte in insolas dis.
partita est, quas ambit mare circumfluumnec facile caveri possuut insidiae piratarum, eo
quod ibi sint promoutoria latebris Slavorum aptissima unde clam egredientes, percu.
tiunt de insidijs incautos. Slavi enim clandestinis incursionibus maxime valent.
Inde cum adjecisset nounulla ad laudem prcipue Ducis Leonis, despectum vero Dano.
rum spectantia, addidit postreo quod etiam superius Saxounem praecipue sequuti me.
mora vimus recouciliatos inter se ac collocutos inviceu regen et Ducem Henricuu.
Sed id ita refert, uonut retulimus, quasi initiun eius reconciiationis ab Henrico sed i
rege profectum fuerit. Ita enim porro habet cap, iv, lib, u. Rex ergo Danorum per.
specta calamitate gentis suae, vidit taudem quia bona est pax. et misit legatos ad fortissimum
Ducem, rogaus praeberi sibi locum familiaris colloquij ad Egdoram. Et venit Dus
ad expetitum placiti locum in nativitate sancti Iohanuis Baptittae. Et occurrit ei res
Dauorum. et exhibuit se pronum ad omnem voluntatem Ducils. Et recognovit ei medi.
ctatem tributorum et obsidum, quae dederaut Rugiani et de aeratio fani aequam portio.
nem. et ad singula, qu Dux judicavit exigenda, devote paruit Rex. Et renovatae sunt in.
ter eos amicitiae et inhibiti sunt Slavine de cetero impuguarent Dauiam. Et facti sunt
vultus Slavorum pertristes propter confoederationem principum. Et misit Dux nun.
cios suos cum nuncijs Regis in terram Rugiauorum.et servierunt ei sub tributo Rugiani, s
Et rogavit rex Danorum Ducem ut filiam suam, viduam Fretlerici uobilissimi priocipis
de Radenburg daret filio suo, quijam designatus erat rex, in uxorem. Interventu itaque
magnorum principum, consensit Dux et misit filiam suam in regoum Danorum. et facta
est laetitia magna omnibus populis borealium nationum, ucunditas et pax suul orta ett.
Et mutatum est gelidum illud frigus aquilonis in lenes Austri flatus. et cessavit maris ve.
xatio et detumuerunt procellae tempeitatum. Omnis autem Slavotut regio, incipiens
ab Egdora (qui est limes regni Danorum) extenditur inter mare Balthicutu et Albi.
am, per loogiilimos tractus usque ad uerin olim insidijs horrida et paene deserta. etc.
Regc igitur totoque exercitu domum feliciter digresso misssque ad Romanum poun.
tificem legatis facta de novo totius classis recensio: statutumque ut quarta quaeque na-o
vis adversus maritimos praedones, quoad anni tempus permitteret, excubaudi officio fun.
geretur. Eique muneri delecti potissimum juveues conugioruu expertes ne fortasse
militiae studium coniugum desiderio torpesceret. Additique ijsdem duces briopeus
etslon. Elapso deinde tempore, anno circiter supra millesimum centesmo sexagesimo
nonoRegis legati, quos Romam transmiserat, iu patriam redicrunt, literas inter cetera.
referentes a ponutifice, quibus patris sui innocentissimos manes sacris houoribus vene rari
permittebatur. Quocirca rex omni Danica nobilitate sub edicto Ringstadium evocatam
circa soletmne Divi Iohannis, quod in aestivum solstitium incidit.et parenti coelestes ho.
nores et filio regios celebrare conftituitexistimans sclicet, nulla se alia ex re plus hauftu.
rum voluptatis, quam si in filio maiestatis suae insignia, in parentis vero sanctissimo spiritu
publicam verti religionem vivus conspiceret. Exhibitum tunc quoque eiusdem pontificis
brevent vocant, it quo ille Rugiae insulam, quod ad Ecclesiafticamjurisdictionem.
dioecesi Roschildensicui tum in Dania praeerat Episcopus Absalou, in totum subiicien.
dam decernit. Harum literarum exemplum in arehijs resaervatum eiusmodi habetur:
Alexander Episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Absalouni Roschildensi E.
piscopo salutem et Apostolicam benedictionem. Cum Christianae fidei religio, divina
cooperaute gratia, propagatur et perfdae gentis contunditur ac refraenatur malitia tan.
tum inde gaudium et laetitiam concipimus in anito nostro majorem quauto amplius ex
hoc divini numinis cultus augetur et universalis ecclesia de die in diem etiam suscipit in.
cretueutum. Ex literis siquidem charissimi in Christo filij nostri Vualdemari, illuftris
Danorum regis. et plurium aliorum manifeste comperitus quod quaedam insula Ryo
uomine dicta, uxta regnum eius posita tantae idololatriae et superstitioni a primitivis Ca.
tholicae fidei fuisset temporibus dedita ut circumjacentem regionem sibi efsceret cen.
sualem. et eidem reguo et universis Chriftianis circumpositis damua plurima et crebra
pericula incessanter iuferret. Quod idem rex coelesti flamine suspiratus. et armis Christi
munitus, scuto fidei armatus consideraus, divino munere profectus cuu brachio forti et
cxtcuto, duritiem hominumitius iusulae expugnavit. et exprobationem atque immanitatem
p.253
illorum ad fidem et legem Christi tam potenter et valide magnanitmiterque revoca.
vit, ut suae quoque subiecerit dominationi. Sane quia potentes ac populus terrae augustan
insulam habet, ideoq uec possunt proprium episcopum et pastorem habere. Rex eorun
precibus et supplicatione devictus, necesstate inspectauos satis suppliciter et effectuose
rogavit, ut tibi curam et administrationem istius insulae committeremus, quantum ad spi.:
ritualia. Nos igitur petitionibus eiusdem regis, in quibus cuin Deo et juititia possumus
animo beniguiori favere volentes. et te sicut venerabilem tratrem et firmam columnam
Ecclesiae, gratia et honore praevenire optantes interventu quoque veuerabilium fratrum
nostrorum.EschilliLundeuosis archiepiscopi.Apostolicae sedis legati et epilcoporum et prin
cipumo regui, etia instantia vene rabilis fratris nostri pialensis arcliepi scopi.et dilectorum
ro filiorum nostrorum.Brianensis Abbatis, lohannis magistri nuucij eiuldem regis et magistri:
Calteri clerici, tibi nihilominus iuclinati et successoribus tuis, magisterium et praelatio..
nem ejusdem iniulae in spiritualibus indulgemus in perpetuum. / absque praei udicio aliarum
eccleuiarum (si quam in ipia habent) authoritate Apostolica conficmamus. Eis ergo, quo
niam sunt rudes in fide et adhuc legis nostrae ignari, verbum salutis annuncies et viam ve-
ritatis demonstres nec non salubribus conditionibus et doctrina Christiana inforues.
Datum Beneventi it. Non. Novemb. Anno CLxvi ii.
Rex eorundem comitiorum tempore naves militesque qui eraut adversus piratas
emissi revocari a propiuqua statione longiusque in altum excederejussit quo et citius
praedones oppri tmerent et aute Divi Iohannis ferias ut erat decretuimu ad lares suos re.
gress, publicis solemnibus interesse mature possent. Di scedentibus quoque in mandatis
dedit, serioque praemonuit, ut prudeuter uavalem hianc militiam ex sequerentur. Praeser.
tim cuu soleant saepenutero pirataesuperveniente classe prae sidiari, de industria fugam
fingere, seque in terram coniicere, quo ita acrius insequentes ad littus allidantur, praedaeque
ac ludibrio ex inuopinato recurrentibus fant. Eorum itaque non minus fugam quam im.
petum metui debere comtonebat, foreque quum maxime e rent conmpolito navigatio.
uis genere protecti inque aciem uou palautes sed junctis patienter ordinibus procederent.
His monitis excitati se in udm, quae Sueouum regis erat, appulerunt. Et licet
Sueoues tum Danique initicitias gererent insulanis nihilominus parcendum volue.
o runt, ne destinata in pagauos clades Christianis infligeretur, plus scilicet in religionis
concordia quam regni utriusque dissidijs momenti collocantes. Hic ab indigenis edocti
Curor et stoer exercere in propiuquo piraticamdum, immemores regi monitus calidius
quam cautius fugientes insequuntur, littusque nounuulli cum remigibus insiliunt, diuque
cum ij sdem, strenue praeliati ueglecti tandem regalis consilij poenas ex itio suo pepende.
runt. Absalonis quoque equites auxilio missi: dum eximere periculo socios student, ipsi
manifestum vita diserimen subiere. Alij quoque ipso periculo magis irritati quam territi.
haud dissimilem pugua eventum habuerunt. Christophorus regius adolescens, contempla.
tus hauc militum stragem navigium luum, quautum potuit, terris avertit. Idque cum flu.
ctuante prora huc illuc ageretur, tanta lapidum vi ab hoste est impetitum ut remiges non
regerendis ictibus, sed sibi tantum muniendis vacarent. Quod postquam Eibernus animadvertit
ne frustra sibi suaeque fidei Valdemari filius commendatus videretur, strenuo annisu
continentem petendo medijs se aculantium saxis immersit, haerentemquejuvenem ab im.
minente discrimine navigij sui interjectu in tutum constituit. Quamvis ipse extremo tum
periculo circumventus ac saxis poene contusus interisset, nisi eum Christophori remiges
hostium manibus semianimem ereptum suaque navi quantocius exceptum incolumem conservassent.
Barbari interim, cum se tantae classis obectu irretitos viderent fortitudinem es
desperatione mutuautes sibi partim ex proprijs hostiumque quibus erant potiti nav igijs.
partim silvestribus e truncis arborumque molibus ad instar urbis munitionem aedificant.
Qua strenue defensuri postquam essent ingressi cantu choreisquelaetitiam simulabant.At
vo Daui nuocte per silentium transacta, exortoque diluculo, paucis ad prohibenda ipsorum efsugia
relictis, remoto a castris spatio littus conscendunt: Ac mox, acie ordinata, cum barbar passim
ac palantes propugnaculo suo se effunderent tantus ab eis clamor est editus, ut in ex.
trema acie collocatis non tantum metus ed fuga propemodum fuisset iniccta. Verum a
prae cedentibus secus ac rebantur excepti nou uinore impetu castra quam reliquerant.
denuo repetunt. Complures ex ijs in regressu caesi pauci Danorum dum defensam a barbaris
munitionem irrumpuut ipso in aditu procubuere. Quorum fortitudinem insecuti
ceteri, occupatis animoie castris, atrocius bhoc ipso in hoftem grassati sunt. Tanta enim in
p.254
ipsos strages edita, ut ex omni eorum multitudine ne cladis quidem nuncius soperftes re
mauserit. Mox praeda viritim divisa, refectisque navigijs nobilium sociorum cadavera, quod
tum moris habebatur. et olim quoque usitatum fuisse decio quiuto rerum humanarum
tradit Vartosalicntes, ignobilibus ibidem tumulatis, in patriam referenda curarunt.
Interiecto hiuc tempore domum reversi magua cun optimatum frequentia Valdema.
rum Ringftadij regia magnificentia feriautem spectaruut. Ibi deinde Lundensis archie.
piscopus E schillus, cui id officij erat demandatum. et patris eius ossa arae commendat.et
filium Canutum, septem annos natum, regem consecrat, regia in sella purpura exornatum.
Haec solemuia reiciunt chronologi iu aunum cuxxi cum anno eum praecedente na.
tus eidem Valdemaro filius essetcldemorur etiam nomine. His debita religione celebra.
tis Helgo Asloensis et Stephanus psalensis Episcopi ab Erlingo Norvago missi, cuu
ad eadem sacra convocati loco editiori consedissent, beuiguissmo affatu a rege petebant
ut pacem Norvagiensibus concederet. Quam et eo potissimum die nequaquam sibi dene.
gaudau muouit rabaut, quo et filium regio diademate et parentem apotheosi honoratum vi.
disset. Tantumque tum ex cellenti eorum tacundiae Valdemarus tribuisse est visus, ut Erlingo
in Daniam veniendi, seque alloquendi libertatem atque aditum permiserit. Itaque Esbernus,
Helgone petente, in Norvagiam missus, duobus vicissim ex Norvagiensibus obsidum loco
apud regem retentis. Esbernusubi ad Norvagos venisset, multa illi in concione Erlingus.
et ille vicissim Erliugo audacter respondit, lnde, relicto intra suos penates Eiberno.Erlin.
gus Valdemarum petiturus Sialandiam quatuor nav igijs Stephano psaleus comitatus a
accedit. Primo colloquij die cum obiurgauter a rege exceptus de concordia desperaret.
Absalonem per Stephanum oratut tuto sibi discedere liceat.A quo ut iustaret, nibilque
metueret commonitus colloquium repeti vit, pacemque houestis ac aequis conditionibus
impetravit. Estque urejurando pollicitus, obst rictis in eaudem sacramenti formam ceteris
quoque Norvagiensium magnatibus, se filium regis Valdemarum admodum parvulum ormnibus
educationis offeijs prosecuturuus euudemque prius Norvagiae ducem, deiude regni
hae redem, si filius suus Magnus absque liberisjuito matrimouio susceptis decedat, futurum.
Quin etiam miles regis solemniter pronuociatus naves Norvagiensium sexagita, quocies.
cuuque res posceret, in eus comitatuu ex pedieudas promisit.Cuius pactionis summan.
domi postmodum iu publicis regni comitijs, fide Danorum palam collaudata, promulgari pro
curavit. Decedentem Tobo Langius proprio navigio, quo Eibernus reduceretur, est pro.
secutus. Sicque et Esberuus muuifice a Norvagis ditmissus in patriam postliminio redijt.
Haec quantum dissonent a Chiouico Norvagico ex superioribus, quae de Erlingo, uoo quaf
flo pertexuimus, qui propius attenderit, haud ditficulter reperiet. Nam ibi ut caetera
mittato, non helgo aut Scephanus Episcopi uon solemnia itta regia, sed ipsa Erlingi connux
pacis hujus ac pactionis fuisse occasio et veluti pararia memoratur. Esiberuus ubi ad
de territorium perveuisset (vulgo tsuerrit / ex incolis regeu, facto procinctu, in Po.
merauiam trajeciise cognoseit. Ex ijldem quoque quadragiuta ad Syrae iusulam naves appulisse
intelligit, sed piratarum an vero negotiatorum classis esset iguorare se asserenti.
bus. Quuibus ille oportune acceptis, ut noctu iguaros praeteriret totus incubuit.Et evasisset.
nisi Luua desubito elucescente proditus fuisset, ltaque ubi hostem adesse et obiect classe
adna vigare comperit, nautas extemplo arma expedire.et suo quemque loco consistere lori.
catum hortatur. Ceceros in proram secum productos ex utroque uavigij latere spiculis hostem
incessere salutemque suam protegere admonet.Accepto praeterea silice, conscendi navis
malum inque eius cacumine ignem extrudi praecepit. Quo facto barbari classem subsequi
arbitrati pugnat remittere coeperunt.Atque ita Eiberuus, non minus ingenio suo, quam
viribus sociorum adiutusprofligatis feliciter piratis, in tutum roceptus est. Iuterea Valde.
marus classe Rugiauorum auctus perque ostia amuis uene (Tacito uevus est) Pomerauniam
iugressus Iulini coofuia, opido iutacto, depopulari inititit. Moxque flumeo quod Iulino Ca.
miuoque) uugitur, classe conscendens ditficilem ob sepes a piscatoribus fundo defxas introi o
tum habuit.Sed illis a Sialandensibus gnaviter semotis, sicuti et ponte, qui moenibus Iuliui
contiguus amnem utritque claudebat, disjectoliberum navigijs eundi redeuudique iter ape.
ruit. Eaque cum opidani minoribus scaphis occurrndo incesserent. Absalon et Suno lembos
suos sagittarijs instructos eis obiiciunt.Aucepsque naviculis velitatio erat, vario tormeutorum
proludio decertantibus, dum hic emisso ballista spiculo, ille arcu aliove ictus genere
prostratus occumbit.Postremo tamen terga vertentes opidani classem, quo vellet, progredi
permisere. Inde ad insulam Cristoam perventum.Sed hic incendio et direptionibus abstinendum
p.255
rex admouuit quo uimirum commeatus et aunonae equitatui suppeteret. Atque
inde ad urbem Caminum, permeato amne, procinctus est motus. Ric quae cunque se obvia
dedere, ferro flammisque vastata, rbis interim oppugnatione omissa, ad insula Cristoae re.
ditus institutus: ut ibi de reducenda classe.et qua potissimum lacus parte egressuri mare quam
commodissme repeterent, consilia inirent. Nam cum Pomeranorum istud tretum tribus i
mare Balticum ostijs exeat, essentque eorum duo Ponense nimirum et Suinenie a classe ni.
ium semota: tertium vero quod erat Caminensium aduodum depreheuderetur vadofum,
uon levis hic duces bhae sitatio tenuit. Rex eodem die cum de Iuliuensuum proviuci
deuuo invadenda cogitaret. Absalon concubia nocte vada locaque ascensui oportuna scrutatus
palos harundiuesq nodis signavit ut ijs veluti notis uteretur ad ex ponendun die
ro postero in continentem equites. Eaque excur ione celeriter properata peractaq cum) an
ad classem haud sine opimis spolijs redij sset Valdemarusiterum de ratibus iu apertum mare
educendis anceps singulorum consilium fuit. Alij siquidem augustias faucium ligonibus
aperiendas exisimabant, ut ita fossorum opera strictiores fluvij partes exampliarentur.
Sed id cum alij futurum demonstrarent, ut alluvione et arena maris obstrueretur, iosuper
habitum est. Alij naves subiectis trabibus comtuuni opera iu pelagus protrahendas consuluere
equitatu utrimque ripas tenente. Et hac arte sex Rugianorum miuores lembi feli.
citer traducti. In reliquis verocum essent non tantum ooeribus impeditised mole quoq
graudiores, frustra hoc ipsum tentatum est. Raec dum fiunt. Caimarus Danorum circa fu.
o uinis egressum ac maris profunda hae sitationes suam in rem vortens, eamque oblatam sibi
occasionem existimans ut intra id freti conclusos opprimeret, nav es quinquaginta fluvi
faucibus obiecit. Submisit etiam in odium Dauorum subsidia sua Dux Saxooum Henricu
Leo. Quiu et Bugislaus, ua vigijs aliquot in supplementum adornatis, ipse cum equeftribus
copijs tratri auxiliaris accessit. Quiae res adeo lurenses commov ittautumque illis metun
iucussit, ut Absaloni uon tantum iuclementer dicerent, sed publice quoque et pro concione
incesserent, quasi eus opera in eas augustuas, uude se expedire non poisent, redacti fuissent.
Quuam iusectationem licet Abialon aequo animo videretur excipere. Scorus tamen.Van.
gnouis filius haud quaquau ferendam censuit. Habitaque iu ad versum oratione, calunuias
eorum repressit, ac simul ostendit inique eos de Absaloue pijssmo ac fortissmo virojudie
o care utpote cuus ductu eas terraruu partes a rmis lustrassent quas ne aspicere quidem
maioribus ipsorum conutigisset. Postremo ut audaciam a virtute mutuati rem fortiter ge
rerent adhortaturquod scilicet eum in locum devenisseutinu qun aut mori eos, aut viucc.
re esset uecesse Interea Caimarus potiundae classis fducia plenus, circa ripam tentoria
defixerat, ibique genialiter agenus et sibi ac militi aureis argeuteisque poculis propioari merum
curavit. AtValdemarus convocatis intra uavigium suum archegis ac priucipibus classis.
quid facto opus esset, exquirit. Illis tacentibus, cum causam silentij peteret, intelle xit ferem
omuues Absaloni otfensiores. Sed rex ad concordiam cohortatus admonuit privatas lites
ubi de publicis ageretur, tacesserc oportere, ltaq ad Absalonem conversus, quid suadeat.
rogat, llle consiliut in expedito esse respondit. et quae aliis impedimenta atque obstacula
o viderentur, dispulsu esse facilia: uec quicqua obstare, quo minus ea parte egressus pateat.
qua i utroitus fuerat. Debre praeterea regem expostis in contiuentem equitibus protec
geudae classis gratia ad ipsas fauces pergere et uar igia quaeda loricatis remigibus iustructa
ceteris praeire, atque ita hostilem classem, si le offerret, impetere. Ridentibus cunctis et an
ipse reliquorum dux esse vellet percunctantibus, volo inquit, ne fortius suasisse qua fecisse
videar. Delectatus consilio et animositate rex, uaves contestim expediri praecepit, at proa
tinus ripa, stipatis equitibuspetens ad amnuis caput properavit. Caximarus veroubi emi
uus adventantes vidissetrelicto ocius taberuaculo ad classem se trepido cursu proripuit.
Septem erant nav igia remigibus loricatis adoruata.E quibus duo Absalonis fuere totidem
Eibernuus ac Suno ductabant. Reliquis tribus Thorberuus. Olaus et Petrus Thorftanus
o praeerant. Haec reliqua classis seriatim est subsecuta. Caximati navigia, quae ad ostia flu.
minis erant collocata nostris hoc ordine adventare coospectis, confestim, ceu ventis cor-
repta, terga dedere. Horum fugam Dani magtis ac laetis vocibus insecuti.et Absalonem.
quen accusaveraut extollentes, contumelias laudibus ac gratis acclamationibos rede meruot.
Atque ita levi negotio ta iugeus, quod imminuere videbatur, periculum dispulsum est.
Bina Vandalorum uav igia reuigum metu deserta apud Cristoa a nostris excepta sunt. Tertum,
quod vadis seu palis adhae serat, lociorum accursu servatum est. Iude Valdemarus equis
citatis luliuum petijt. Quo cum perveuisset.Bugislaum offeudit circa pontis, quem jam antea
p.256
confregerant Dani, refectionem occupari. Sed ille conspectis Danis omissoque quod erat
in manibusfugam arripuit.At rex refecto conteftim pounte, tanquam hoftiun opera co.
summaturus, ino ripan auftralem equites traecit quo nimirum tutior hoc pacto classi in.
ter amnis consepta progressus pateret.Nec seguiter subsecutus Absaloo. Qu sinl ut Iu.
liue, uum balistis obsusteret, uuum ex suis uavigijs sagittarijs instructum consceudit, atq
illud medio inter urbem et classem amne direxit. Sed opidani terrore perculsi inta noenia
sua latere quam obiicere se periculo potius habuere. Post hoec in unaves reductus equitatus,
et remiges laboribus fessi intra portum recollecti. Ubi dum agunt, progreditur ex oppido [opido ed.]
quidam potu solutus, sed insigni alias clientela stipatus obequitansque insolentius Godeschalcum
interpretem obvium habuit. Eumque mouet referre Danis vellet obfides paci
poftero dic adfuturos, modo reliquijs parcerent, praedaque abstinerent. Inde discedere codem
volente. et equo per actautia vehemenutius concitato, ipse desubito in terra corruit.
Quem ubi satellites attollere conarentur, impetiti Danorum sagittis herum bofti capico
dum reliquerunt. Iuterea rumor, sed falio jactatus, ad fertur.Vandalos impediendi exitus
studio Sueni fuminis oftia crebris obsedisse navigis. Sed eam famam idem barbarus falsitatis
arguens demonstrabat compertum sibi esse Vandalorum vires ita Danorum potentia ac
obore concussasutjam in totum quodammodo succumberent. Eaque asseveratio Danos
ad capessendam cum hostium contemptu uavigationem alac riores etfecit: Tantus auten
andalos timor iuvaserat, ut ne extremos quideu, quod feri solet, incessere tutum ducerent.
Petr quippe coguomeuto Iotteu cum uavem suam palis illisam rupisset nec sub.
equi uisi serius et solus, refecta jam navi, posset, nenmine taneo lacessente lbera ac tutan
d lares usque navigationem expertus est, bi, quod erat anni residuum, otio tributum est.
Caimarus interea et Bugislaus metu Danicarum virium teurico Saxoniae duci se suaq
lubmittunt. Imperiumuque quo ipsi hucusque usi fuerant proprio suiqueuris, alterius faciuot
potestatis. Ex hostibus nuamque, quos prae cipue duos habebant. Danu m et Saxounem, dun
lterum metuunt alteriusugum sumserunt, ac se hoc ipso sub specie auxilij exortes red.
dideruut antique atque aureae libertatis. Itaque Valdemarus haud tmagui pendens hanc du.
cum sive societatem sive foedusutroque contempto.Stetinum, vetustum Pomeranorun o.
pidum, iustructa classe aggressus est. Absaloo, qui primus omnium vela ventis dederat, urbem,
ordine mutatopostremus accessit. Idque fraude ductoris, qui in Stetineuses, ut vide
batur, erat propensior. Est autem opidum ipsum non tantum loco admodum anmoeeno situm.
sed ob valli eminentiam tum arcem aliaque propuguacula, ac Viadri quoque ueutum, quod
moenia praetergrediens Balthico se mari infuudit, perquam munitum, ac poene in expugua
bile: adeo ut Saxo Stetinensium muuitiones occasonem diverbio dedisse suo aevo meuo.
ret, quod eos, qui se inaniterjactarent. Steti prsdio doud dfend, vulgodiceretur. Hujus
tameu ex pugnationem animo complexiDani, ubi vallum partim e terra, partim ligno constare,
ideoque flammis incendi, quam facilime posse animadverterent, vineas sibi veluti
suta quaedam, ad jacula evitanda e cratibus virgarum fecereiisque fretiugouibus aggerem
petere coeperunt, ut ita reliquae materiae, quae interius fere erat uiguea, iguen iuiccrent.
Quae cum ferent, omissis postremo muralibus machinis, admovet coronanm rex, ope
puguationeu serio auspicaturus. Inter oppuguandum vero urbis praefectus Varti slaus.
qui et Bugislaum et Caimarum sanguine contiugebat cum videret de stitui se adversus
tantam multitudinem qui propugnatorum vices identidem subire defessosque sublevare
possent, de deditione coepit cogitare. Erat autem idem Vartiflaus, licet Vandalus natione,
Christiana tamen religione imbutus, utpote qui viros sanctos, et qui plebem pietatis doctriua
docerent, e Dania evocarat, multis atque egregis in eosdem, ob exantlatos fideliter
labores, collatis stipendijs. Ille itaque hostium impetum veritus, faciendae deditionis gratiam
pacem petijt. Acceptaque fide protinus in castra regia digressus est. Rex interea cum urbem
lustrasset, et oppugnationem quoque admodum difficilem deprehenderet, reversus in castra
Vratislaum admisit. Cujus precibus motus deditionem, quam offerebat, accepit, ac simul 50
pecuniam cum obsidibus pactus ftatuit, ut ipse urbem a se in beneficium, tanquam
regium munus. et aVandalorum consortio seclusam, reciperet. Igitur re vocatis ab oppu
guatione militibus, ueque capi urbem, ueque dicipi passus sigua sua propugnaculis affgi prae.
cepit. Hanc caftri Stetinensis obsidionem Erici regis cbronicion postquam trieunio ante
Christophorum ducem, nacuralemValdemari fliumfatis concessisse et maximum in Dania
terrae motum fuisse memorasset, retulit ad auuum c, xxvri. Quamvis Christophorus etiam
post Stetineusem deditionem fuisse adhuc supertes ex Saxone et sequentibus possit coligi.
p.257
Post domitos ac suam in poteftatem redactos Stetinense navigationem Lyulinum
iustituit. Quod cum sui similiterjuris fecisset verso prociuctu ad insulam Rugiauorum
consedit. Hic cum piscationis tempus supervenisset iu commuune consultum ut tertia
totius classis partc circa iosulam relictaadversus hostem, qui piscaturae uegotioalisque publicae
rei comtodis posset ofscere, excubiae agerenutur. Eique muneri cum Prislai tilium
Cauutum praeesse rex mandasset ille imperium detrectaus respoudit se uihil praeter angustas
Lalandiae fines in Dania possidere, nec tanti eos putare, ut proijs tutandis se ipsum
certo periculo vellet obicere. Caeterum id negotijjuitius ad episcopos, quorum arbitrio
rex omuia peruitteret esse devolvendum: se inter miuorum gentium ac secundae admis.
e sionis familiares haberi, nec ideo ad se refereudum hoc ipsum existimare. Quo insubito
uvenis respouso offensus Valdemarus, exigua illum beneficia, cum graudioribus nondum
par esset, accepisse respondit. et in posterum magis privaudum quam cohonestandum etiam
talibus: addeus haud quaquam ut probrum obicieudam sibi ponti feum familiaritatetu
cum inter eos reperiri perfacile sit qui oblatam provinciam haud gravatim inu se siut suscepturi,
finc accersito Absalone, ei Canuti responsionem.et simul quid esset super classe
decretum, expouit. Qu, percepta regis sententia, libeuter quod e re et publico bouo foret
exsequuturus Thorbernum, Esbernumque Selandos itemque Sunonem Arhusiensem et alios
ex Iutensibus, qui se sponte obtulerunt secumut commiutones, retinuit. Laqs opera Ab.
salon uon tautum Rugiauis tutam piscationem, sed toti Daniae securitatem praestititdum
o Pomeranorum classis termiuis suis excedere formidaret. Postea douum repetiturus praesidiarias
Iutensium naves apud Thynnae iusulam demisit. Quarum pars, dum Australia Fi.
ouiae latera incautius praetervehitur, apud urbem a Canuto Prislai filio conditam, piratis
obvijs, terrestri sibi fuga consulere ac naves metu deserere necessum habuit. Quod cum
Absaloui esset uunciatum, occasionem ei praebuitut contracta de novo adversus praedones
classe maguo in id studio incubuerit quo possit e latibulis suis insidiosos protralert et
muare in totunm piratis purgare. Factumque post longum eorum insecutionem ut oborta des
subito tempestate Absalon mature se in portum reciperet.Slavi vero cum remigio adversus
fluctuum impetus eluctari uequirent, nec velo uti daretur, uui versi poene aut tergerentur,
aut naufragium incurrerent. Bina eorum uavigia remigantium sedulitate a flucti.
o bus defensa in Iarimarum Rugiae principem incidere, qui alterum eorum Absaloui trans.
misit, ejus quasi i ndustriae ac virtuti debitum praemium.
Postera aestate apud Eidorae fumen, inter enricum Saxoniae ducem et regem Valde.
marum communium negotiorum nomine conveutus celebratus. Eodemque auno Chri.
stophorus assuitis tantummodo praetecturae suae copis, prospere adversus Brammenesios
puguavit. Moxque rege maudante altera in eosdem expeditio iustituta. Quam Absa.
lon et hristophorus ducum nomine prosecuti omnium primi Mansuetam ad veuere, bi
dum regem praestolantur, isque tarde ad locum destinatuu accedit, advehitur insiguni cum
classe Eschillus, quanm ei Scaniensts adornarunt. Advenerat tum commodum ille Hiero.
solyma barba prolixa venerandaque canitie longinquam peregrinationem testatus. Eum
cum nihil suarum rerum celandum Absalon existimaret, per Eiteruum consili quod ceperat,
rationeu aperit, llle studio Absalonis impense laudatoorat socium se gerendorum ha.
beat.etc licetjam senem ad uvenum hastas descendere permittat, nec seguiter promptiss.
mis Scauensium delectis.Absalouueu secutus communi nav igatione ad insulam Lalaudiae
appellit.Illic ex Rugianorum uavibus septem sibi nostri obvias habuere. Itaque tota navium
classis ubi ventis vela dedisseterrore uavigantium aliquot earum inbramtueuesios inciduut:
qui duabus a cetera manu abductis, cum eas ulterius amovere non possent, a Selaudensibus
invasae ac serro pertusae fuuduu petivere, uicam haec proviucia urbecula habebatqua:
a Danis supellectile et rebus vacua reperta, iodicio fuit, quod incolae defensionem sui ei ore.
dere pertimuerint. Ipsi in proxima aedem, qua erat extra vallum sita, certatim se contulecaut,
hoc salutis suae veluti asysum habituri, lnterea turuaeus quida et Marquardus, quem
Adolphus tolsatiae praefectus filio moriens tutorem reliquerat. Dauorum copijs superbe
contemptis, ingentem Slavorum Saxouumque manuu contraxerant. Forte tum Dani inter.misso
obequitandi studio, ut se reficerent, humi aliquautisper decumbunt, suulque Eschil.
lus, qui seuio insuper fessus et non nisi adiutus equum asceudere erat solitus, conspecto tum
iuopiuato hoste, quov is juveue ocyus equum conscendit: Adeo ut verissimum sit etiam aetati
virtutem imperare. Eo tere tempore exigua Danorum manus prcdae agendae ergo a ceteris di.
gressa, cum hosti militum numero superiori occurreret et fuga evadere detocne putaret, uec
p.258
pugna tamen aggredi adversarium auderet, inter metum pudoremque defixa socios praesolaatur.
Eratque inter utrosque medio loco palustris rivus, qui uno tantum vado erat permeabilis.
Hunc Absalon, cunctante primipilo, tranigrefsus ceteris qua esset eundum [eundem ed.] praemonstravit.
Cuius rei cum esset ignarus hoftis, nostri continuo non exspectatis focis, quos
sbi jam propiuquos sciebant avide in praelium procurrunt. Nec detrectaot Vandali.
Sed tuox accurrere etiam plures conspicati terga turpiter verterunt. et ab iis quorum vires
petulanter lacesciverant nullo negotio fusi fugatique cessere. Ingenti deinde praeda
uudiquaque coacta, tam du in littore conftitere, quoad Rugianorun navigia, quae Brammenesij
laceraverant, reficerentur.
Cum autem primus hic Saxonum conatus a Danis hoc pacto retusus in ventum abijsset, 10
universi ejusdem Ducatus satrapae haerente apud Bavaros Henrnco, gerendi cum Dauis
belli cupiditate insignem viribus exercitum conscribunt. Posse enim eos quam minimu
negotio in ordinem quam primum redigi certo sibi periuasum habebant. Sed his
ipso in procinctu aliud ab ijs, qui supe riori in praelio cladem evaserant, referebatur. Danos
scilicet non rustica aut ignobili armatura, sed operosum ac militaren in morem instructos
bella gerere: Erga Christianos etiam singulari esse clementia, quod fugientes
uon tam ferro quam verberibus mulctatos et equis armisque non vit?a spoliatos dimitterent:
auctorem vero victoriarum praecipue Selandensium antistitem Absalonem existere.
et apud omnes celebrari. Quod cum tmirum videretur Saxoniae regulis unus eorun
Cuncelinus, qui pritm apud Henricum Leonem diguationis habebatur de re praesenti a
a ceteris consultusAbsaloni occurrendum mari udi cabat, quod cum unius insulae popu
lo dimicare opero sum non esset. Qui secundo rogatus, anu cum ipso rege congredi tuto
possentne id quidem ipsi Henrico sine periculo futurum respondit: interim non abs re
existimare, ubi ad mariti mam ex peditionem se totos Dani parassentut ea occasone Sles.
vicensium partes hostiliter peterentur. Sed eoauditonegabat Bernardus Ramaburgensis
in eam provinciam se arma translaturum, quam, rege volenute beneficijjure possidebat.
Quin et hoc addebat, nou carere eum ingressum, etiams res peregre agat, suo praesidio:
Ese enim Dunevirce custodiam Danorum sexagiuta millibus mandatam. Quae cum ac.
cepisset Heuricus qui Saxoniam, absente Henrico Leone vicarij uomine administra.
battemere adversus eos parari bellum testatus est, qui propulsand magis quan irro
gandae injuriae in hostem ac praedones arma in expedito habereunt. Hisque ultro citro.
que disputatis Cuncelinus, cum seutentiam suam lociorum arbitrio minus probatau aui.
mad verteret pacitcandum cum Dauis ratus.Sunouem Ebbonis poposcit: Eoque compositionis
partes plenius ex hibente adusque Henrici e Bavaria reditum belli induciae
constitutae sunt. Dauevirclae autem custodiam, de qua Raaburgensis inj ecerat, hocaut
paulo ante hoc tempore Valdemarum atque Abialonem illo e coctili lapide muro, cuius
cx Saxoue in Haraldo Suenothonis parente supra memininus, comtmunisse verisie
habeam. Erici regis chronicon refert aunum non hunc sed auterioret ioa, cum iuquit.
de Valdemaro loquens vum Donerc muro cnxit cum nte dgir tont urete.
Rex omi ssis igitur Bramuesijs, ad Rugiae insulam devectus iu eos Vandaliae populos areo
ma convertit qui citra Peni flumen colebant. Hos dum petit magnam miles ditsculta.
tem incurrit, ob paludem, cuus ea erat lubricitas ut vestigii vix ullius patieus equos vi.
rosque in lucteas passim subduceret voragines. Nec aliud progessuris iter patebat. Re
ipse duorum militum humeris inuixus onibus praeter proximam corpori vestem rejectis
vix aegre limi mollitiem superat. Victor post remo tantarum molestiarum exercitus
non secus ac si hostem fudisset alacer exinde pergebat Mox autem opacam emeusus sil.
vam auimad vertit vicum navigero lacu circuudatum nec tan arte, quam aquis et natura
munitum. Vallum interim ea parte habebatqua pous iuter ipsum et continentem ex.
perrectus spectabatur. Sed huius superficies, ad ventante Danorum exercitu, urbis prisceps
Otimarus exscindi confestim imperavit, relictis tantum, quae supra aquas imtiuc, co
baut, stipitibus. Quas Dani ceu novi cujusdam pontis iacendi fundamenta rbitrati un.
diquaque ex proximis pagis sepes convehunt easque pedetentim fstucarum, quas dixiuus.
reliquijs superimponunt ut viam hoc pacto ad transeundum sbi tmunirent. Cum itaoue
oppugnare locum rex statuifset Absalon cum parte maiore equitatus praedatum uissus
id simul studio habuit ut aedificandi pontis inftrumeuto necessaria adveherencur: veritique,
quod agebetur, opidani, contractis undiq sudibus, ligneam turrit juxta vallum con.
ituunt: Iudeque funditoribus ac acubs inessere nostros coeperut. Da eentra
p.259
sagittis decernere adorsi quia propius uon dabatur, etiuus rem gerunt. Tandem Otimarus
novi pontis progrefsu territus, ftaguum rate transgressus regen petijt et prout
Dcnorunm operas aut segues aut vegetas auimadvertit ita nunc parcius uuuc impensius
pacis uegotium agebat. Daui vero iam poutem propemodum insulae commiserant, cuo
bostis partin arte partim viribus fretus hastatas e turri falces in cos dimittit. Quibus
uounuli violeuncioi tractu de ponte turbati ac fumine hausti, perierunt. Sed Dani ut
malo occurrerent, ligneos uncos commenti, quibus falces opidanorum ad se trahendo artem
arte elusere. Verum rex metuens tandem aut urbis diuturnam oppugnationem,
aut etiam ne opidani pontis contextum flammis abrumperent, ad coguosceudas Otimari
10 petitiones animum deflexit. Sed haec omnia discussit adventus Absalonis qui praedis
opimis castra ingressus, regem mouuit, ne quid tale, se ignaro, in auimum induceret iu.
terprete suas quoque in partes traducto eum hortabatur, ut contraria quam qu propouerentur
ad regem referret. Iude armatus in pontem descendit militemque acrius iu.
stare cohortatus, ac praedam ipsorum futuram pollicitusid effecit ut impetu in opidanos
facto opidum in regis potestatem deduceretur. Ipse dum assultus instruitur licet modias
in uudas cum alijs aliquot prolaberetur, naudo tamen, ut erat armatusemergens non
sbi tanutumsed et aliis quoque, ut simul evaderent, opem aux iliumque commodauit. Capto
vico in viros et quicunque arma tulerant ferro saevitum, foeminis ceteraeque imbellium
multitudini venia permissa.
20 Sequente aestate Henrico Saxoniae duce e Bavaria domum reverso apud Eidorae flumuen
colloquium iu quod Ouncelinus alijque proceres belli pacisque negotia am aute
rejecerautcum Danis iustitutum. In eo ob secuudioren ut videbatur, fortuuam, tau.
tum typhi tantumque fastus Henricus praetulit seque tam insolenter ac tumide egit, ut
poutem. / quemadmuodum aunte conusueverat visendi regis gratia traoigredi in totum recu.
saret, ne sibi diguitate praestare quem peteret tateretur. At rex insolentiam hauc ducis
aeo patienter ac moderate tulit ut in eius occursum circa pontis medium aequatis
utrimque spacijs, tanquanm par, non maior, descenderit, honoratiorem se ratus, quo maio.
ren adversus hominetm inflatum ac fastuosui demissionem exhibuisset. Iuitae deiude.
aut prorogatae potius qu fuerantjam ante cum Gunceliuo ceterisque magnatibus pa
o ctae induciae.
Itaque pace ac rebus cum Eenrico compositis, ad sua quisque regressus est. Absalon.
cum secus Stetinense promontorium navigationem haberet levibus saxis et ad jacieu
dum habilibus in littore collectis navigium onerat usurus eis ad castelli quod iin
port qui negotiutorum Saxoui appellatur nunc foc et vulgo openbaoen diciuuus.
paulo ante construxerat tuitionem. Cumoque die postero ad locum destinatu perveuisset,
essetque commodum balueo refectus adfertur ei circa prox imum, quod est versus
boreamfretumresdom hodie vocamus, piratas agere navesque paulatim in conspe.
ctum properare. Ille haud diu uoratus assumto cum altero navigio stabuli sui Comite
Nicolao contestim in eos ducit. Cutque anceps aliquandiu navigationis certamen
fuisset utpote quod ex remigiorum praesertim velocitate pendebat Absaloni postremo
victoria cesst. Captisque et veluti iudagine clausis praedouibus, eorum nonnulli ferrum exspectare
vcriti in uudas desilierunt. et mortem quam accipere ab hoste metuebant, in sese
festinarunt. Caeteri qui superfucre, gladio perempti et capita corporibus avulsa, pro.
pter urbis Absalonicae moenia stipitibus affxa sunt. Ea res ut in praesens utilis erat cxem
pli ita in posterum ingenti praedones pavore confecit. Nam et Esbernus et Vetheman.
uus, eidem huic rei tum simul intentireliquias eorum si quae uspiam superessent, penitus
profigaruut. Eodem propemodum temporis tractu Eschillus Lundensum archiepisco.
pus quietis et solicitudinis cupidine de abdicanda sua digunitate vitaeque, quod esset reli.
quum, in coenobio apud Galliae Clarevallenses transigendo, cum rege coepit agere. Et li.
cet iuvitus eus postulatis anunueret Valdemarus extorsit tamen. et voti sui compos factusin
Gallias excurrit. et mos, ut postea referetur, in totum codeu commigra it. Eodem
anno Volgastenses non tauntum urbis suae prolatrare ponaeria sed nota etiam defensionis
praesidia adicere coeperunt. Siquidem palis frequentibus circa moenia defixis, ho.
ftem aditu prohibuerunt alibi etiam ubi fluentum videbatur profundiusadvolutis in
gentibus saxis, reddiderant id ipsum navigijs inaccessum [inacessum ed.]. Quibus obstaculis a Wolgastensibus
quasi seclusus Valdemarus, classem Sueni ostijs intulit, ac vacuum defensoribus Iulinum
adortus, quicquid erat interius aedificiorum incendio absumsit. Nec Iulinum modo
p.260
sed ejus quoque et Camini confiuia populatus, ipsos curnesr quibus se ie so.
ciaverant, intactos reliquit, quod existimaret, ut facto celerius, ita quoque hosti peruicio
sius futurum, si, omissis diuturunis ac dubijs oppuguationibus, patentia circumquaque la.
tifundia, rurisque opes, ac bona vel diriperentur, vel flammis injectis ad versariorum msi.
bus efficerentur iuidonea. Einc exercitus relictis Camineosibusad Ornae districtum
conversus, agrorun, qui erant in proximo, vastationi inucubuit. Illic quod adacet proxi.
mum fluentum, cum ostia quondam navigatiounibus habuisset pervia tunc auten arenis
offusaerat quoruudam sententia, ut ad pristinum statum., facta ligonibus fossa, redigere.
tur. Sed rex uon tantum morosum id opus futurum videns, sed quod plus insuper dis.
pendij quam utilitatis esset allaturum posthabeudum ceusuit. Igitur Oruo repetito.
tormentisque secundum vallum erectis, obsidionem se facturos opidani simularunt. Sed us
ijdem cum magis in speciem, quam rem omuia feri animadverterent, obsidiumque idcico
occi penderent, ex peditioni fnis impositus est.
Proximo deiude vere, novus belli apparatus iustitutus, cujus fama cum fuitimos louge
lateque partim suspensos partiu perterritos haberet et Slavi nec proprijs viribus nec
peregriuis auxilijs ad versus auorum arma sufficere se iutelligerent, missus est eorum uomine
Pri slavus, qui pacis apud Danos sequestrum ageret. Hic forte fortuna cum regiau
classem, quajam ad profectionem parata in anchoris stabat suo adventu praevenisset, id
accessus iui onortunitate impetravitut numerata, quae pactis fuit comprehensa, pecuni.
expeditionem non tantum inhiberet, sed eciam pacem in bieunium cum rege panugeret, a
Optavisset quidem Valdemarus ut eadem tunc occasone Vandaliae urbes religionis no
strae sacramentum accepissent prasertim cum e gentis principibus plerique Christum
profterentur sed ita adhuc superstitionibus erat fasciuatus populus ut eius vix ulla tum
temporis spes allucesceret. Et illi quoque ipsi principes licet nomine Christiano censerentur
titulo tamen nec vita corum uec mores respondebant. Auimad versum eodem
tempore amicitiam illam regis quam per colloquium Eidorense Heuricus obtiuuerat.
cum ade sse Vandalorum rebus adversus Danos non posset callidius ab co quam sincerius
fuisse susceptam. Regis nihilominus, ut erat apud omnes illustris iutegritas, ita quoqus
eande m constanti decoravitomnibusque testatam reliquit.
Isdem fere temporibus ouerur quidam fabro patre geuitus, abdicato cui apud Faren, a
ses insulanos prae fuerat sacerdotio ad Norvagus pervenit. Occasionem ei profectioni
O stenus dederat. Hunc enim ubi praelio ab Erlingo fusum accepisset, atque eius per de.
serta vagantibus reliquijs forte fortuna obvius fieret ducem se dispersis obtulit, ac res
Osteni lapias ad versus victores sustentare annisus est. Ne autem geueris titulo destitui
videretur: laraldum Aiborniensem sibi avum tuisseSivardum vero patrem confugit: Et
ut omnia rcsponderent se vocabuli proavi Maguum, filium vero Sivardum appellavit.
Quod tam impudens mendaciunm turbulento militum errore credulaque vulgi suttragatione
arreptum protectumque ad totius taudem Norvagiae cruentissiman stragen ex.
tremamque peruiciem dimanavit, ut narrat lere, quem liic sequimur.Saxo Crammaticus.
Norvagi autem vernaculum chronicou longe aliter haec commemorat. Ait euiuquod qo
nec a vero abhorrere videtur Sivardo. Haraldi Cyldi hlioa matre Cuuilda procreatum
hunc Suerum: Cunildam vero post obitum Sivardi nuptam viro, cui Luas taber nonen
erat, atque inde cum Erliugus Scaccius cjusque filius Mnous in id iucumberenut, ut regia
per totam Norvagiam prosapia stirpitus tolleretur confugisse vam cum Lua marito
ad fratrem suum Roarem sive Rhodiumut alias appllant, qui tum apud Faroenses cpis.
copatu fungebatur. Eumque literis eouique imbui Suerum curasse, dum ad suscipiendum
sacerdotij munus haberetur idoneus. et id quoque cum jam ageretur obortas matri la.
chritmas earumque causam quaerente ac mirante Suero, praesertito cum potius ltari ob
honorem, qui sibi deferebatur, quam tristari debuisse existimaret, respoudisse Cuuildam.
levis est ista mi fili prae illa quae tibi conutra fas omne ac aequum denegatur diguitas: o
Tu enim Sivardi Norvagiae regis es fliuslicet id hucuique apud te reticuerim: Tum coe.
pisse Suerum hinc Magni regis.Frlingo nati, poteotiam ac vires, iude stirpem suam, vetu.
stis Norvagorum regibus editam, secum perpendere: ac matri, post quau de utroque accuratius
cogitasset ejusmodi respouium dedisse go si veteri Norvagorum languine
nutus sum, neutiquam hodie sacerdotis iusguiua regis praetulerim, utpote quae mihi apud
Norvagos ure debentur. Ita fere id Chroniconaddens deinde e etian occasione profectum
ad Norvagos Suerun: eoque cum advenisset. Ostenuu, qui erat eus patruelis.
p.261
regium sibi nomen atque insignia sumpsisse: Suerum vero cum aliud non posset, amicis
saelicet et afuibus opem denegantibus.Erlingi militibus adscriptum ac qulta, quae essent
in rem suam ab ijsdem comperisse: pofteaqueubi occubuisset iu praelio Ostenus, ab agmine
et copiis eusdem dispersis, quod ex Saxone diximus, io ducem militiae electum, ac de.
mum adactum ab iisdem ut regium vocabulum usurparet t Huunc militem multa dura
asperaque perpessum refert idem chrouicou dum iutegruu fere trienuium per lucos et
deserta vagabundus, inter cetera, arborum cortices pedibus induit, unde et ercaeen ver.
uaculo idiomate vulgo appellabantur. Eoc ergo milite bellum aliquandiu Suerus vario
eventu adversus Erliugum eusque filiu Maguum. Norv agi regem, sustiouit, douec
po fuso tanden prope Nidrofam Erliugo. Maguus iu Daniam ad regem Valdemarum, sibi
sanguine comunctun profugit ab eoque classe et copijs identidem adutus sceptrum
Norvagiae recuperat: Sed, ut feri solet, oovercaute fortuna, cum Suero et Berckebenijs
navali poftremun eoque acti congressus praelio ubi favere victoriam Suero vidit, de
puppi in profundum desilit, seque fluctibus obruit. Iude Norvagia sub Suero ejusque po
ftenis adusque regiuam Margaretam Valdemari III flian, permausit. Cuus demuo cu
Haquino Norvagi rege, conuubio ad Daniae reges perveuit, auuum circiter Chrifti
acocxxxvu perpetuoque deioceps cum ea cohaesit sed suis legibus suoqueiure usa.
Durat illa conjunctio etiamnuuc, conti nuata per auuos plus tminus ooxL.
Eaec autem Sueri regis historia, quia memorabilis est.et cuiusmodi domesticis aucto.
ao ribus fuit memorataam sit relatum, quid de cdem aunales etiam exteri prodiderint, id.
que verbis praesertim Culielmi Neubrigeosis, qui Suero synchronus tuit, paucisque rem to.
tam perftrinxit, attexere operae pretun puto. Ita igitur Neubrigensis lib., cap., de
rebus Anglicis sui tenporis:
Isdem cemporibus, famosissimus ille presbyter Suerus, qui coguominatur Brthebain.
in ea parte Germaniae, quae Norvegia dicitur, tyraunuidem arripuit et tempore uou mo
dico sub tyrauni nonine debacchatus tandem rege terrae illius extincto, tauquam legiti
e reguum obtinuit: aliis forte eiusdem terrae regibus uon di ssmilem exitumjudicio.
Dei habiturus. Quippe (ut dicitur) a centum retro annis. et eo amplius, cum regum ibidem
uumcrosa successio fuerit, nullus eorum senio aut morbo vitam fiuivit sed omues
30 ferro interiere, suis iuterfectoribus, taoquam legitiis successoribus regni fastigium relinquentes:
ut scilicet omnes, qui tauto tempore ibidem imperasse noscuntur illud quod
scriptum est, respicere videatur, occidtt insper c pesti. Huic infami malo per longan
consuetudinem tauquam legis am obtinenti vigorem optimates terrae illius paulo aute
tyranuidem prae nomiuati presbyteri, pro studio mederi volentes: regem novitium so
lemniter unctione myftica consecrari et coronari decreveruntscilicetut nemo de cetero
auderet manum mittere in Christum Domini. Quippe eatenus uullus uuquam in geu.
te illa ritu fucerat ecclesiastico consecratus iu principem.Sed quicuuque tyranuice regtnu
occiderat: co ipso personam et potestatem regiam induens, suo quoque occisori eanden
post modicum fortunam inveteratae consuetudinis lege relicturus. Quod uimirum Chri
stiana quadam simplicitate a multis putatum est ideo factitari, quia uullus regum priorunu
regiae meruerat unctiounis solemnibus initiari. Itaque interfecto Hacoue qui regi Ing
a se perempto successerat cum puero cuidan uomine Mlaguo eiuidem lugae uepoti re
gui successio competere videretur, prudentes et nobiles regni decreto communi eun
dem puerum solenuiter in Christum Domini consecrari et diademate insiguiri fecerunt.
Quo facto sancitum sibi principen. et priscae consuetudiuis dedecus abolitum credide..
ruut. Verum cum idem Maguus jam pubes factus in multa strenuitate siuul ac felicitate
per aliquot anuos regnuasset cunctis am aeftimantibus contra cyrannicos turbines satis.
consultum: invidia diaboli ad perturbandam Chriftianae plebis quietem menoratun
presbyterum, tanquam vas proprium incitavit. Qui cum in sacro ordine, quem in eccle
fu acceperat, diuscule miniftrasset, propensiore sui fiducia homo audacissmus atque acu
tsimus reguum coepit ambire. Mox lustrata omui regione conceptae molitionis noo se
guiter uegotium easequens saepe praedouum sollicitatam audaciam atque improborun
manum sibi validam artificiofssime aggregavit atque invijs solitudiuibus pro munitio
uibus utens crebris irruptionibus regenm irritavit. Cumque rex eum cun instructo ex.
ercitu prosequeretur, ille arte fugam sumulans in quibusdam notis locorum angustijs sub.
itit: ibique regias copias misere circumveucas, atque ijsdem anguftijs impeditas, ita at
tiit, ut tex ipse inter mortuorum ftrages delitescens abeuntibus hoftibus aegre evaserit.
p.262
Quo succefu elatus atque indies viribus auctior: classem quoque est nactus, cujus oportu.
uitate in pluribus regni debacchabatur prov incijs. Rex vero, teparatis viribus et classe
parata adversus hostem perrexit. Quo ille cognito, fugam quoque tunc callide smulans.
in iufnitum refugit oceauum. Quod cum regi ituotuisset, veram esse praedonis fugarn
credit, seque cum classc in portum aliquem recepit, bi cum exercitus pro laetita hoftis
expulsi exitiali securitate vacaret, sequenti nocte execrandus presbyter cum suis portum
ingressus, ebriosque et somuolentos aggressus, minimo uegotio cum patre regis alijsque
optimatibus fere universum delevit exercitum. Rex autem alijs morientibus elapsus in
quodam (ut dicitur) proximo virginum monasterio per dies aliquot latuit fruftraque qu.
stus ab hostibus (Deo volente) evast. Hac hostium infelicitate et clade tyranuus elatus.
quauto cruentior, tanto insoleutior circumquaque tanquam triumphanus, ferebatur, immitem
se dominum pressis misere provincialibus exhibens. Res autem post latebram luci
et amicis redditus caepit paulatim vires reficere, auxilia undecunque contraheread verius
hostiles se dolos cautius praeparare: et tandenm cum parato exercitu perrexit i hostem.
Quo mox ille coguito cum videret juuenem propter priores clades prudentius atque
iustructius agere: numcro quoque uavium et pondere virium prae ftare ad maleficia se
convertit, tabebat enim secum quandam filiam diaboli, potentem in malefijs arque illi
autiquae merito comparandam de qua nobis ait poeta:
Hecse curmnitus prottitsere mentes
Qua vet, tque oiir dru imittere curu.
/ tere uom lu sdera vertere etro.
Noctunosue cet moner: Msugire videl
u peddus terrom descenere motius oror:
Denique haec, ut dicitur mira pestilentissimae artis confidentia ab amico quaesivit tyrau
uo, quomodo suos, quijam prae oculis erant, hostes cuperet interire. Illo submissionem
eorum eligente repente operatione diaboli qui ui mirum per Aogelicae uaturae poten.
tiam in elementis mundauis plurimum potest, cum a superiore sinitur potestate, tranquil.
lum mare os suum aperiens in conspectu hostium majorem regiae classis partem abior.
buit. Quo viso nefandus presbyter ecce, ait, socij, quam efficaciter elemeuta pugnaut
pro uobis, cavete ne forte evadant quorum certum exitium pelagus vestrae virtuti reli.
quit, ne totum fecisse videatur. Itaque regij exercitus pars reliqua, subito interitu sociorum
attonitatacile est oppre ssa.et rex ipie interijt. Quo sublato, in ditionem tyraunnicam
regnum tremefactum concessit. Qui sacro ordine abjurato et accepta in conjugem filia
regis Cothorum ab archiepiscopo terrae illius coronari voluit. Verum ille cuu esset vir
us magnus. et neque precibus, neque minarum terroribus flecteretur, ut caput execrabile sa.
Cra unctione perfunderet, ab eodem patria pulsus est. Post annos aliquot surrexit de stir.
pe regum priorum acerrimusjuveuis, nomiune Iohanues conf uentibus ad eum et robo.
rantibus eum plurimis. Qu cum laeta habuisset iuitia, ut jam esset tyraunno terribilis, ju
venili tandem calore inconsultius ad bellum prosilieus, iufeliciter atque praemature oc, m
cubuit, lost hunc emersit alius de semine regio bonae spei puer, copiosis adiutus suffra.
gijs. Verum et hic in ipsa sacra dominica Palmarum ante auuos aliquot gravi prae lio a tyranno
oppressus. et cum suis adiutoribus funditus abrasus est. Sic virga illa furoris domi.
ni, profligato vel eliminato fere omui semine regio, atque omui hoste indigeua maguu
et tremendus tandem per manum cuusdam episcopi ad hoc inteutata morte coacti re.
gium cum mystica unctione diadema sortitus est, sub iucerto diu prosperantis tyrannidis
exitu ex crebris successibus quas securus. Titulus autem sigilli ejus talis fuisse dicitur:
Suexus nex naous Ftus ur vLEo, iris ur ous.
Clementiam quippe in subditos ostendebat. et ecclesjs sive monasterijs reverentian ex
hibebat. Eactenus Neubrigensis.
Verum externis immorari diutius domeftica non permittunt quippe per idem fere
tempus Erici, cui Aguo sive Lau cognomen fuit filius Maguus, praesenti fortuna, quam
eum post caesum ac proligatum bello Crathico Suenonem lautissima Valdemarus atfe.
ccrat, uon contentus, cunm Canuto et Carolo, quibus cum Valdemaro paterua, cum Eschil.
lo parte matris, arctissima inutercedebat necessitudo alijsque in societatem iceleris assumptis
opprimendi per insidias Valdemari conslium iuijt. Cumque aliquaudiu in occulto
p.263
res fuisset, tandem regi aliisque eiusmodi occasione caepit innotescere. Advenerant
iu Holsatiam uegotiorum causa nounulli ex Magui clientibus: Qui cum forte fortuoa advesperascente
die, solitarij cuiusdam hospitio exciperentur.et inter sese sermonibus libe.
rius habitis, praecipue mirari se dicerent, quo pacto etiamnum luce mortalium rex fruere.
turiuter tot praesertim insidiarun machinationes quas eius capiti Magnus cum Caroli
filijs clandestine fuissent moliti.Enumeratisque eventibus aliquot ac temporun normen.
tis, quibus id vel inter venanudum, vel alias, cum solus et stmotis satellitibus rex agit, exsequi,
sed irrito semper conatu, studuissent. Addebant posremo certo inde intelligi [intellligi ed.] regem
haudquaquam mortalium manibus posse perire, cujus salutem tam mirabiliter protexisset
o divina et coelestis providentia. Eaque cum perciperet omuia, qui ab ipsis ligneo tantum
pariete seiunctus cubabat eremita Abbati vicissim, qui eo de itinere per occasionem postea
deflexerat, siogula retulit, orans atque obsecraus ut eadem illa ad regem. / ad quem praecipue
spectabant, quamprimum perferret. Quibus acceptis rex, cum ex rerum, quae adfe
rebantur, circumftantijs ac temporum argumcntis haud deesse nuarratis fidem intelligeret.
sbi non minus de proditis insidijs, qua quod eas quoque truitrata fuisset Dei benignitas.
gratulatus est. Inde Roscildiam profectus Absalonem, amotis arbitris, adesse mandavit: Eoque secum considente, senem similiter, qui indicium fecerat, vocans, iterato, quae sibi
retulerat exponere jubet. Ille cum propinquitatem, qua Absalonem filij Canuti contingebant,
subtimesceus haesitare videretur, rex causam coniectaus, hoc, inquit, te metu Absalonis
20 ingenuitas liberat, apud quemo mei respectum necessitudinis attect ibus praeponderare
non dubitem. Quo dicto ad eloquenda, quaeubebatur fidentior redditus, ordinc
cuncta retexuit. Tuuc rex eo secederejusso, privatim apud Absalouem queri caepit, quod
uec cognationis jus, nec beneficiorum erga suos muni ficentia tantum unuquam potuerint
ut a malis artibus sibi temperare in auimuu iuducerent. Etjam videre se si conni veat
ad scelus indicatuu. et periculosam esse dilationem. et ultionecu quoque si prpropera
fuerit, fore probrosam se quidem malle insidiarum aleam experiri quam in autores tacinus
retorquere nisi quod mors sua non tautum in liberorum suorum et aticorum stragem,
sed in civium etiam discordiam, ac patriae denuiq vastitatem esset redundatura. Qubus
alijsque in eam sententiam prolatis Rex, quid facto potissimum opus existiaret.
o Abialonem interrogat, llle se uihil a regis seutentia diversum statuere praetfatus, uec miuus
in repentiua viundicta quau iu procrastinatione dispendij videns, illud interea e re
futurum existitmabat, ut rex corporis sui custodiam militibus, diligentius quam aute, man.
daret suamque salutem uon magis diuruis eorum officijs, quam uocturuis excubijs vallari
curaret. Sic enim fore ut ex coniuratis nonnulli se proditos suspicantes aliquod tortasse
propositi sui indicium sint edituri. Cratum erat Valdemaro consilium Absalonis. Cum.
qute mox regem Roschildia decedentem comes sequereturadit eum Carolus rogatque, ut
regem suo nomine conveuiat ac praefecturae beneficium impetret: ldque cum ageret
Absalon respondet rex, quae ritque uum pro beneficio inusidias et uecem sit relaturus se
uihilominus quamprimum in Iutiam redierit, eius fore memorem. Quod ille per Absao
lonem (qui de proditione detecta reticebat) sibi expositum multa gratiarum actione pro.
secutus est, fraudem interim atque insidias menute occultans. Advenerat eodem tempore
materous ejus avus Eschillus e Gallijs. Quod tum eitum fratri eius Canuto Ripas proficisceudi
occasionem praebuit. Iuterea Benedictus eorundem patrenon matre, sed pelli.
ce procreatus iu regiam clientelam adscitus, prandente apud Fioueuses Valdemaro sive
celandae fraudis impotentia adductus, sive parricidij, quod cogitaveratfurijs agitatus, neglectis
epulis, cultrum escarium nuuc huc uunc illuc intorqueus, vari atque ancipiti ver.
latone fstriogebat. Iunterdum eundem sinu condens ac rursus productum digitis inse.
reus ad regem ideutidem quasi minitabundus oculos referebat. Quod ut uotaret per
sponsam filij Certhrudem admonitus resx Nicolaum: qui regiae mensae praeerat adhortatur,
geitus hominis propius observareac sibi, amotis post epulas mensis, propius assiftere.
quo posset hoc pacto equiti predicto, si quid forte moliretur, promptius occurrere.Ac si.
mul consiliumAbsalonis a se nimis diu dilatum quereus, convocari in coenaculum milites
ubet. Iuter quos cum adstaret Benedictus compertum sibi esse referebat, caput suum
multorum, quos nosset, quorumque sibi operam fideliorem speraverat, machinationibus
peti, uec velle eorum proferre nonina, quod potius poenitentia lectendos male feriatos.
quau insectatione obruendos censtat. Monere iuterea ut majore diligentia corporis
sui curamn ftipandique officium, hactenus negligentius habitum, obeant. Tum invicem
p.264
frendere miles et ut noxios prodat, instare. At ille sat dictum innuens, guavos in poste.
rum ac rei tantum intentos esse hortatur. Bencdictus autem proditam regi coniuratio
uem haud falso ratus inque Iutiam contiuuo profectus. Maguo, quae iutellexerat, aperit.
Ille re accepta, sine mora conscenso navigio Lubecam petijt, atque inde ad ducem Een.
ricum magnis itineribus pervenit. Canutus quoque et Carolus per Benedictum de codem
docti clanculum Ripensium urbe relicta, praefectum Sueciae Birgerum, affuitate sibi
unctum, peti vere. Adeo scilicet malugnae conscientiae vis subito illos pavore concussit.
Eschillus, comperto nepotum abitu, quanvis moestus et animo haud leviter turbatus.
regem tamecn Viburgi adijt ac salutavit. Et quo se ab insidiarum suspicione alienum uec
culpae cognatorum affinem demonstraret, silentio causam praeterijt. Et rex vicissim hilari 10
eum fronte suscipiens. et mox ad Scanos decedentem, quantis potuit honoribus prosecutus,
dimisit. At Magnus non satis indicat Henrico exilij sui causa, tantum de reconciliando
se ut apud regem suo nominc intercederet orabat. Ille itaque transmissa ad
Valdemarum epistola conceptae erga Mlaguum offeusae remissionem efflagitat. Verum
rex continuo stabuli sui praefectum Heuricum nomine in Saxoniam ablegat, qui Magnum
coram accusaturus permulta iu medium adduxit qua eius erga Valdeuarum perfdiam
declarabant. Laque cum apud Ducei, prae sente Magno, ex pouerenturille rubore in au.
dac iam verio, obiecta peruegare: et quo fidem innoceutiae adstrueret, duello mauum of.
fert. Respondet legatus non ob hoc se missum, ut ferro causam agat sed ut eum solum.
modo moneret, si inuoceutiae fdat eam patriae legi decernendam permittat: Cumque ao
intellexisset Dux eum purgationis muorem penes serrum, quod candeus manu portaretur.
consistere, rogutur Maguus, an tantum animi tantumque fduciae habeat ut ab isto experimento
defensionem speraret, reterebat id anceps sibi et incertum videri quodque sae.
penumero insontem damnare et noxios absolvere soleat. Itaque le postquam iu omnia
vertisset, tandem fide Absalonis modo indemnem ire a redire promittat, ad regem sua
sponte profecturum pollicetur. Quod cum regi per nuncium indicaretur, perferri ad Du.
cem literas curat, quibus Magno va, quam ipse scripsisset lege venieudi decedendique
potestas concedebatur. Atque ipse deinde ubi iu Daniam ioque hospitium Absalouis
quam clerri me esset digreisus majorem solicitudinis partem animo cae pit excutere.et
ad praedia et possessones suas liberius commeare. Sed mox in Iutiam ad causam dicecuo
dam vocato concidit illa securitatis fducia. Quippe comperit etiam binas suas literas.
quae proditionis recentia iudicia continebant interceptas apud regem servari: Itaque
confugere ac perluadere Abialoni caepit adulterinas esse cas epistolas et ab alijs, qui
annulum suum signatorium seriba: negligentia amissum intercepissent, sui odio confictas.
Sed rex vauam eist eau excusationeu haud iguarus, postquam in publicis regni comitiis
suam in euu benignitatem ac munificentiam.et cius vicissim in se perfdiam atque ingratitudinem
exposuisset, supra dictas literas in medium deponit, calque curiosius ab omnibus
intruspici praecepit. Cumque veras nec adulterinas esse cuncti profterentur, recitari
utrasque publice yubet. Alteris adhortabatur Scanienses in regem arua capere quod
am multis ejus potentia gravis atque ouerosa haberetur se vindicem libertatis adfuturum
modo et ipsi rem fortiter gerant: Alterae ad Canutum et Carolum missae mouebant ut
res in Scauia novarent, se apud Cimbros Iutiae hodie populos idem curaturum, quo ita
rex, duabus regni praecipuis provincijs dissociatis paulatim viribus ac solio dejiceretur.
Lectis literis, cum ad eas responsurum aliquid Magnum ex spectarent, indice potius metus
silentio utebatur. Quod ne confessionis loco haberetur.Absalon ad novam obicctionem
deliberandi spacium concedeudum diceus, excedere eum concione et quos vellet adhi.
bere in consilium amicos permittit. Quo facto Magnus resumit nounihil auimum.et Ab.
salonem cum Tucone Veudilensium autistite, qui parenti olim ejus cliens fuerat, inu col.
loquium sevocat. Ctrique horum suam iunocentiam exponere et literas aliena fraude
uon suo iustiuctu contextas cupiens demonstrare confutatur ab utroque. Tum Magno
trepidante et ad confessionis postremam anchoram fettinante, autor erat Absalon, ut co.
gitat ione ulteriori secuu habita peteret ad diem unum alterumque uegotium differri
quo de venia, priusquam ederet confessionem esset certior: cum haec iine illa periculo
haud vacaret. Secutus consilium Absalonis Magnus: et jam de gratia apud regem obtinenda
fidentior totum conjurationis non tantum ordinem, sed et conscios omnes, locaque
rerum ac tempora vera narratione est prosecutus: regem non sorte humana sed divina
ope reservatum affirmans: seque nihil mirari magis quam fraudem tot familiarium suorum
p.265
arte consutam toties tamque mirabiliter elusam in fumum evanuisse. Quibus dictis, genuibus
regis supplex advolvitur. Sed rex pristinae amicitiae recordatione consurgerejus
sum iugratitudinis praecipue coarguisse satis habeus taodem etiam veniam se confessio.
ni tribuere unon vero familiaritatisiura restituere dixit. Euudem quoque secreta ac mu
tua ad Cauutum Carolumque mandata habere prohibuit, une in eundem scilicet lapidem
bis impiugeret. Ille, si quid in posterum tale committeret, se favore atque intercessone
omuium inudiguum fore respondit. Tum etiam Christieruus Suenonis filius iuter facti
consortes delatus uon tautum spiritum verun etiam bonorum omnium incolumitatem
assecutus est exilio duntaxat multatus, oe ad idem delictum recurrendi suppeteret
occasio..
Fiuitis post haec comitijs Absalon et Ascerus a maximo pontifice Eschillo ad regem
missi, ut venia, quae Magni exemplo promitti videbatur nepotibus eusdem conciliare.
tur. Sed regis animum inexorabilem hac parte experti domu, re infecta, recesserunt.
Ascerus auten, cum a rege rogaretur an coniurationis fautorem egisset, respondissetque
se quidem eus conscium sed a consensu immunem semper fuisse inter ceteros quoque
proscriptionis poe nam subijt. Eschillus petitionis suae repulsam passus, eam hiemem va.
ris auitui aegritudinibus aftectus aerumnosam trausegit.
Vatox vaxus autem, exacta mos bruma.Dauiae Sueciaeque primoribus in unum con.
vocatis regales filiae suae uuptias celebravit. Quibus peractis scuu regem accedit, ac
deuuo quodjam ante egerat de poutificatu depoueudo cum eo agit. Rex postquam
blaude eum esset adhortatus proposito de sistere negassetque sine pontificis sunmi au.
thoritate id exequi fas esse, re spondit se habere pontiticis maximi literas, per quas uon so.
lum abdicandi honoris sed ctiam transferendi io quem vellet, potestatem accepisset.
Tum rex votis eus ac summi pontificis decreto obiistere diutius uoleus abeundi copiam
concessit.Eschillus autem paucis exinde diebus concioncm ingressus docet, quauto erga
Ecclesiam eiusque cives amore egerit, quamque vicissim illi merita sua benevolo sem.
der studio amplexi fueriut nunc vero aetate fessum alij libenter lampada tradere super
ouumia vero euixe petere ut discessum suum pijs precibus prosequi ac votis pro se excu.
bare nou desinaut, se parem ipsis vice celaturumo pollicitus. Soluta concioune Absalonem
e Selandia venientem, missis, quibus exciperetur, equis, ad se diverti perpulit. A quo
quid ita plebem totamque Ecclesiam suo discessu moerore afsceret, rogatus, tum senium
luum, tum nepotum proscriptionem, sibi diguitatis patriaeque taedium adferre respondit.
Huc accedere voti religioneo, qu se jamdudum sanctissimo ac reverendo patri Berncrd
Ccrutolen / pontificatu ultro cessurun, pri vatamque vitam ac honoribus defunctam acturum
spospoudit. Adeo ut haud dubio Ebu: d Be: nor quoque, praeter cetera, coneio.nibus
motus proposito suo persev erantius inftiterit. Nam illis temporibus videnus pieutissimus
ille doctor episcoporuu immoderatis reditibus extingui paulatim honesta stu.
dia, pietatem in superstitionem degenerare ac velut in agro inculto vitiorum onnium
suppullulare semina acerbissimis invectivis seculi mores ac sacerdotum luxum perstrinxit.
His inquam similibusque motum id temporis Escm se totum severiori: vitae.
spretis mundi honoribus addix isse verisimile habendum. Postea cum in aedem Lau.
rentij antistites omnes Lundae convenissent Escllusue polatis sacrarij oruamentis.
ostendisset quantum pristino sacrorum cultui nova ac religiosa liberalitate adjecisset, multaque
de suo erga clerum affectu deque regui totius pace ac tranquillitate stabilienuda diusset,
rex orationem eus excipiens eumtametsi crebras cum regibus simultetes cxer.
cuisset, ponutificis taueu partibus laudabiliter functum affirmavit. et nunc id unum ab eo
ut iugeuue ftateretur, petere anu proprio instinctu, an vero sui aliquo aspectu hoc munus
detrectaret. Tunc Eschillus, directis in aram mauibusurare ac praesentia sacra teftari.
se uon odio regis aut ullius ab eo acceptae iniuriae compulsu, sed perituri honoris fastidio.
perpetuique studio huc esse perductum. Quam responsionem rex pergratam habuit, utpote
id proecipuc ageus ut vera Eschilli assertione omnes in universum calumniandi occasiones
tollerentur. Deinde eligendi novi antiftitis poteftatem, quam sibi a Romana sede delatum
Eschillus significarat, ad eos, quibus eligendi antiquitusjus fuisset, transferre se dixit,
ne ecclesiam, pro cuius diguitate semper excubarat, consueto libertatis beneficio fraudare
videretur. Itaque Clerus cum in re tam ardua ut suum regi consilium archiepiscopus
exponeret, obsecraret, rex similiter sub nomine plebis, cuius se partes agere referebat.
oc ipsum ab eo fagitare haud detitit, ut uimirum voce ederet, quen omuium tam eminenti
p.266
functione dignum judicaret. Atque ita tandem Eschillussleem Roscbildensem
cpiscopum sibi propinquitate omuibus vero virtute ac pietate notissmum arvhiepiscopum
Lundensem nuncupavit. Quod et ceteri, quibus suffragij jus erat, paribus in eundem
votis conipirantes prosecuti adeo concordes in eus elcctione voces emisere ut
uihil iu his diversui aut dubium reperiretur. V erum ex surgeus Absalou majus boc onus,
quat ut suis humeris imponi debeat retereus, aliaqut de ecclesia, cui praeerat, interlocutus
eam haudquaquam sibi desereudam asserebat. Et mox pi plebis violenti ad sedem
ponti ficalem perductus collocari iu ea se passus uou cst, nt ulla cx parte cogentibus
praebuisse assensum putaretur. QUapropter ab Eschillo primum, deinde a Valdemaro oblati
divinitus honoris ornamenta amplecti rogatus, silentio postulato, ad provocationis effugia 10
se convertit, exspectaturus scilicet summi pontificis sententiam. Hinc Eschillus
seorsim vocatum genibus fexis orat ne Dei, ne regis ac populi votis tantopere repugnet.
At ille propositi tnax snem amplexus humo levat iucertum reliuqueus major in to.
gaute au renutnte foret instantia. Dtinde auplis ccclesiam donar is ornanus regem etiam
aurto poculo et Absaloncu simili inuntratus neminem ex amicis iudonatum omisit.
Mox e Scaoia dectdentem et a se de vi tatfoiam venientem humani ssime excepit
Absalon. Atque inde eiusdem navigio comitatuque ubi esset Sleivicum deductus.
scyphum argtnttum ab eodem Absaloue sibi muucri oblatum accipere recusavit te.
ftatus se tali deinceps supellectile haud usurum. Egressus e navi regem Slesvicenum iu
ponte obvium habuit, ique dum inter lebiles amicorum voces plorabundus valedicit
ita corpore et viribus detecit, ut a plerisque pro exanimt habitus attolli debuerit. Mox.
que rhedae impositus (uam equitationem corporis imbtcillitas uon admittebat) cum la.
chrymis omus dimisit. Cuius entis discessum circumstantium turba ipium haud
ulterius visura, perinde ac tunus lachrynis vicissim ac moestis tletibus est
prosecuta.
Post hae c regis legati cum Lundensibus Romam ad pontificem mittuntur, petituri ut
electionem Absalonis suo asseusu ratau faciat. Ri primum in Gallias circvoitm profecti
ibi ab Eschillo cuus magna tunc temporis apud Curiam Romanam erat auctori.
tas literas petit ioni iuae consentaneas accipiuut. Nec miuus Absalon et Rosehildenses.
missis nuucijs, pontihcem tatigabanut, ut lectiouto, quam contirmatan Lundeuses cupi
ebautirritam reddert.
Interea rex dum paschae solemnitatem una cum proceribus Roshildiae celebrat ce.
leriter et magnis itineribus Thorbernus quiudam Magni tabellarius e Suecia in Scaniam
transgreditur, quo inde penetrata Stlandiain Fiouiam ac mox Cimbros, lutiae peninsu.
lanae incolas, perveui et. Quoud cumi rtginiudicio Thordonis Lundensium praefecti in.
notuisset conteit im supr li Maguum compellat. Ille sumta cum dissimulatione ob.
ecta dilutns, amhrmabat li quid cuimodi toret compertum ulteriorem iibi venian con.
cedi haud unquam postulaturum. Rex uihilominus parum ei credulus, uui e clientibus
suis qui prope traj ectum balt hici freti agebat iuignis notaeque hdei viro, in mandatis
dat, ut hominem tali cultu, talibusque corporis uotis, quas ordint indicabat, depreheusum
per satc llites ad se deduci curaret. Is ex signis indicatis cognitus. et ad regem continuo
deductus, post multas responsionum anbages torturae taudem metu stcreta aperit se ni.
muirum liguum compactile cujusmodi more Danico iuter amicos sigilli vim obtinetpeues
se servare. Maguo reddendum: ciusque dimidium stu partem alteram Canuto et
Carolo veluti syngraphum retineri. Nuncio post editam confessionem in custodiam
Absaloni tradito, per Nicolaum, stabuli sui prae fectum, etiam Maguuu capicuduu rer
curat. Qui post quau apprehensus criminisque esset convictus ad urbem Latereosem
Thorberno transuittitur ut ibi custodiae iuclusus carcere potius, quau morte poeuas
lueret.
Vaudali hac tempettate annun circiter millesimum centesimum stptuage fmum no- p
uum, licet terra mariqueam saepius atque identidem a Dauis victi tuislent tovi tameu
belli occasionem praebere Valdemaro ausi. Spoliatis siquidem eius legatis, navigium insuper
magnis cum muneribus a socero ipsi transmissum depraedati, suum in usum verterant.
Et licet aliquoties per nuncios monuisset Pomeraniae principes, e quorum portubus
constabat egressos predonesut rapta restituerentur non nisi vcrba pro rebus responsaq
superba reportavit. Qu imiuria incensus rex Henricut.Saxoniae duccemin societatem
ultionis sollicitat: Evocatisque in commiliium Rugiauis, quo hostiliutu locorum essent
p.267
pergnari, Suenum flumen invectus Iulinum, ab iucolis desertum, incendio vastat. Dux
Henricus, qui Deminum obsidione circumcinxerat, cum expugnationem dubiam difficilemque
animad verteret, alveum amuuis, qui castra ab opido dividebat aluo et ab urbe multo
remotiorem fuere coegit. Sed eo facto cum parum promovisset et jam acta propemo.
dum aestate obsidionem solvisset tribuit casus, quod arma non potueruut. Nam obortum
intra moeunia incendium urbem desubito totam absumpiit. Dani a parte altera telicius
rem agentes Corcoae opidun, quod obseisum ad extrema redegeraot, in ecto postremum
igue, conflagrare permiserunt, rbeque lammis relicta ducem alloquio petiturus Valdemarus
paludum, quae passim obiiciebantur, multitudine paulisper subititit. Sed mox
o tentato obiter Camiuo agros circumquaquue populaudo permeusus eit. Atque inde ad
Henricum missa legatione praesentique expeditioni fine indicto intermedia quaeque loca
partim ferro partim igue adorti perque summam hostilium vicorum vastationem Va.
logaftum usque progressi, id undique levibus aliquot praelijs postquam ursssent, essentq
multis atque opitis aucti manubijs, receptui tandem signum dedere.
Sublatum erat hoc tenporeaduvantt Romanorum lmperatore Fredericoquod fue.
rat iam diu inter urbis prae sules accrrimt agitatum schisima sedemque pontitciam, ex.
cluso aut detuncto Octaviano solus Alexauder, eus nominis tertius gubernabat. Apud
queu regis Lundensiumque nec non Absalouis legatorum causa cum pari utriuque partium
studio aliquandiu disceptata fuisset felicem optatuque omuibus exitum habuit.
o Nam tametsi diversa contrariaque essent, qua uterque postularetca tamen moderatione
tranusacta res fuit, ut sibi pars utraque consultum existimaret. Siquidem misso in eum f
nem Coleno pontificis max imi legato, perfecit pontifex ut Absalooretento Roschildeu.
fum episcopatu.Lundensium simul prae sulatu fungeretur, nisi excommunicationis fulmiue
feriri potius haberet. Atque ita geminum Ecclesiae regitmeu in unius curam ditiounemque
concessit, dum alterum, quod annisjam multis laudabiliter gesserat, de novo ei comueudatur,
alterum sub anathematis comminatione recipere coactus fuit: cuusmodi con.
ditiones rapere vix oblatas solent alij. Dignos scilicet vel ob hoc ipium humeros, quibus
tam praeclarum onus imponeretur. Post haec Colodur Lundensi in templo eundem Absalonem
pallio muneratus, postero die foerum ab eodem Ripensium autistitem conse.
o crari aspexit. Atque inde legatione iutegerrime pertunctus cxactis biberuis. Romam
reversus est.
His iutra regni fines rite conpostis, urebat adhuc regem accepti nuper a Vandalis. et
uecdum restitutidamni recordatio. Itaque renovata expeditione in hostem ducit. Ade.
rautque ex universo propetmodum regno auxiliares undiquaque copiae, exceptis qui Cim.
bricam Chersonesum borealiores incolebant. Australioribus praeerat Slesvicensium an.
tistes Fredericus. Sed is avi siuistra profectus, dum pleoiore velo, quam ferret navigiuu.
iucedit adobruta fluctibus uavi cum socijs pene universis perijt. Absalon tam illuftris
et amici capitis casum iugenti dolore ac luctu prosccutus, corpus eius diu quaesitum ac demum
uxta littus Selandiae inveutuu in aede Sorensi hononifice tumulari curavit, bi
tali epicedio pareutatum eidem reperio:
Vondu ut cot vin orocuuo veri
smpiu, e pres mox sreenicus cst:
Pot tonto irfelix / ubmergitur iie profun.
Percleru reg fluminiusue pir.
Res collecta classe eam Absaloui Canutoque filio commisit praefatus se domi even
tum belli exspectaturuu et ipsos, si bene rem gerant, etiam illis quautiscunque viribus
laudems sin male, miuus iguormiuiae relaturos, lgitur, quod erat mandatumceleriter ex.
secuti aucti etiam tumultuarijs Rugiauorum uauipulis. Dstrosuam accedunt: boibus
o tam inexspectato adventu, ut multos Vandalorum intra aedes suas inopiuatos opprimerent
ac totam fere proinciau iguaram vastassent uisi aliqui incautius igue tectis iniecto.
rem prodidissent. Cerimarus Rugiauorum prinuceps, conspectis forte duobus illic Van.
dalis navigio effugere parantibus, quorum cum alterum tcelijactu stravisset alter vindi
ctae cupidus, ubi esse Rugianorum ducem cognoscit abiecto verecunde telo dilapsus
est. Tanta uimirum penes eamu genten erga viros in fastigio positos erat veueratio. I
de Valogastun aggressi pouteque superato moeuia oppugnare caeperuot. Sed viribus
impares nec bello satis parati Vandalorum principes Bogislaus, eusque frater Cazimarus.
p.268
indiesque infer patrioe vaftitatem cerueuntes, cum in anis uibil eseprefdij ed peci
consilia descenderunt. Qu itu bunc modum conftituta, uc regis legti, quos captes tenc
bant, cum duobus millibus talentum quae summa rapinuam regiis bonis illatan quet.
liberi dimitterentur et praeterea Absaloni centum uummorum libras, quod penes es
expeditionis arbit rium fuisset, totidemque Canuto persolverent. Premissus deiede, qui
regi uuucium perterret Eibernus Absalonis frater. Quem ubi accedentem re solu
conspicaretur, fusos suos fugatosque existimans animo moerorem concepit. Sed mos i
tellecto rei eventu, vidensque cetceros cum triumpho et pomp reverti gaudio perfui
ducibus grates gratiasque habuit et milite quoque legionibusque plurimum colledet
utilius pace bellum confessus est. 30
Eodem mox ad oras Cimbricae Chersonesi, nunc Iutiam dicimus, digrefso. Cuenutest
Carolus quos ut exules et proditionis ad versus Valdemarum reos ad Suecos cooes
iamn ante meminimus, contractis, quas raptim poteraut, copijs.Hellaudensium fies ivs.
dunt. Dumque incolarum beuevolentiam speraut pro favort arma experiuutur. Qupropter
occupato, quod erat in proximo, quodque Gothiam ab Hallandia secernit, nemore,
aciem ex adverso iustruunt. Sed infelicibus auspiciis preliati, graves tentate per scoe.
lus patriae poenas dedere. Nam Cauutus multis exceptis vulneribus captusque a agre
stium multitudiue, eunden, quem Maguus carcerem accepit, supplicij socium, que f.
ciuoris participem habuerat, sortitus. Carolus lethaliter vulueratus, petuto vic seoessu o.
tem inter molles ar borum frondes auimam deposuit, hoc fratre felicior, quod, quen illo
iudies damnatum spiritum cunm gemitu erat ducturus, hic uno halitu efflaverit.
Auno, qui secutus est, milllesiuo centesimo octuagesimo, postquam henricus Leo Sa.
xonum dux Caesarem Fredericum optitme de se meritun suumque propiuquumn iu eedio
belli ardore desertum ad Mediolanum Italis prodidisset. Caesarisque ob id ustana ofensamab
eodem nimirum proscriptus, incurrisset ad Valdemarum, praeter cetcetros contugit,
pertransito Eidor pontc quen autea excedere medium haud uuquau consueverat.
Scilicet quae superbis infesta esse plerumque solet Nemefis hauc quoque Eenricou
sensit suoque exemplo ostendit haud aliud certius magunae ruioae previum siguun ee.
quam si ex magna fortuna maguos quoque spiritus mortales gerere incipiaut. Henricus
antequatm pre?criberetur, u??us in imperij conventu cau?am dicerce, per iuternuncios placare
Caesarem, sed frustra studuit. Hiuc iterum iterumque evocatus, cum identidem tergiversaretur,
seque sistere etiam, quartum citatus uegligeret, uuanimi principum ac pro.cerum
imperij asseusu damnatus proscriptusque est, publicatis, qu possdebat, baeredijs
longe amplissimis bonisque omuibus: Ac demum in locum eius lurrogatus est Alberti
Orsi filius Anhaltinensium princeps Bernardus. Saxoniaeque elector aguitus, cui et nupt
fuit Voldemari regis soror germana Iuditha, ut ante et alias oste usum Stermmate, quod po
siutum superius pag, ar. Aruoldi Lubeccusis, qui haec prolixius cunctaque accuratius per.
sequitur in supplemento Derelictorum ab Helmoldoadscribenda hic verba paucula censui.
Sunt autem ista: Circa dies illos reversus est imperator de Italia, cui occurrit Du apud
Spiram.et illatas sibi injurias a domiuo Coloniensi conquestus est in praesentia ipsius.
Quod imperator tum quidem dissimulaus, eis curiam indixit apud Vormatiam.Ducem ta.
uen (Henricum) ad audientiam illue citavit, responsurum querimonijs priucipum. Quod
intelligens Dux, eo venire dissi mulavit. Imperator autem aliam ei curiau indixit iu
aoebur, ubi Theodoricus.Marchio de anotsder, duellum contra eum erxpetijt.
itmponens ei quasdam traditiones contra imperium factas.Verius tameu propter ind iguationem
id factum fuisse creditur: quia Slavi exciti a Duce omnem terram illius, qua
Lusatia dicitur, irrecuperabiliter vaftaverant. Duxx autem hoc animadverteus venirc noluit.
In lesleen tamen constitutus per internuncios colloquium domini Impera.
toris expetijt. Imperator itaque exivit ad eum ad locum placit, quem u verbis compoftis
lenire studuit. Imperator autem quinque millia marcarum ab eo expetijt hoc ei
daus consilinm ut huuc honorem imperatoriae maiestati deferret et ipso mediautc, gratian
principum, quos offenderat inveniret. Illi autem durum visum tantan persolvere
pecuniau.et non acquiescens verbis imperatoris, discessit. Exiudc imperror tcriamn ce
ouriam Coslariae praeficit nec minus illam supersedendo negleit, lmpenetor itaqueprocedens
in concionemsententiam adversus eum proposuit, quaerens quid iuper hocusti.
tia deceruat, quod tertio legitine vocatus iudicium eclinverit. et per cntetunn an
auditntiam suann venire noluerit.
p.269
Cui ex sententia principum responsum est, quod, ustitia dictante, omui sit honore desti
tuendus, ita ut proscriptione publica dijudicatus et Ducatu et omnibus beneficijs careat.
et alter in locum eius consurgat. Confirmata itaque sententia imperator id adiudicavit.
feri. Quartam tamen curiam adhuc rogatu priucipum ei indixit, ad quat cum on vc.
nisset tecit ut superius ex sententia principum iusitructus erat et Berord Comitem de.
uhlt, pro eo Ducem constituit.et episcopisut sua reciperent, quae in beneficio habue..
raut, mandat et bona eius publicari praecepit, ude accepta occasione quidam de suis ab.
alienati sunt ab eo.Dux autem injuste de se iudicatum esse affirmabat, diceus se de Sue via
oriuudum. et nullum proscriptione damnari posse, non convictum in terra nativitatis suae.
o Proseriptus itaque decreto imperij cum undique a viciuis principibus oppugnare.
tur.et imperator quoque compositis Italiae rebus, bello eum persequi constitueret undi.
que auicos et auxilia exambiebat. Sed Valdemarus nullo fidei debito ad ei ferendam
opem comupelli testatus se tamet amicitiae quam olinm cum eojuuxerit, si monitis suis
auret praeberet, haud defuturum promittit. Quod cum Henricus intelligeret, a Valde.
uaro ob id dici, quod ulta eccleuiae atque episcopis erepta bona in suum atque usus prophanos
vertisset, quae reddenda esse clero rex udicaret: Respoudit teuricus, se, si ijs cederet
ad iucitas et paupertatem rediturum: se vero ras attonsae que cervicis homines
(ita fere verba ejus a Saxone referuntur) haud tanti facere, ut suis possessonibus carere.
ac plus eorum desderi js, quauu dignitati atque ae stimationi suae tribuere velit: Cum itao
que uihil a Valdemaro sibi exspectaudum aunimad verteret, petijt silentio id premi ne in
vulgus negatae opis fama dimanaret, ltaque digressus a rege apud milites, quasi promi s
sum ab eo auxilium foret, ne ad Caesarem deficerent, rumore divulgavit, usque suum stre.
uue ursit, ac multis exantlatis ex peditionibus relatisque adoreis perplures ditiones Saxoniae
inferioris atque Holsatiae suam in potestatem redegit victorque passim existens captos
etiam ex Cermaniae principibus haud infmos in viuculis detinuit. Verum mox ab
iuuperatore quoque impetitus provincijs fere omnibus. et, quae juris sui fecerat, opidis exutus
est captaque postremum Lubeca (cui et suam operam addiderat rex Voldemarus.
cum classe Travenae ostio applicitus) Stadium se Dux recepit, quod opere et praesidio muuire
quidem caepit, sed videus in arcto se positumstuduit reconciliationi Caesaris ac sio
tul captivos, quos habuit. et in his Ludovicum Landtgravium. et Harmannum, fratrem
cius. Palatinum, v inculis laxavit. Inde imperatori Barbarossae supplex factus, adetutis ceteris
pat rimonium atque herdia ab imperatore recepit. Relegatusque triennium spon.
taneo exilio in Angliam abijt ad socerum regem, alij affuem alij genetum vocitant.
Tum vero, quod cuique commodum erat, ex tot eius prov incijs, in id vicini principes in.
volarunt: Saxoniae maiorem partem bernardus Anhaldinusrsi filius: Stadam cum agro
toto archiepiscopus Bremensis Bernardi frater: Vagriam multaque Holsatiae contcrtminua
Adolphus HolsatusVestphaliae magna m partem Coloniensis archiepiscopus Otto Vit.
tesbachius Bavariam occuparunt quaeque occuparunt iuperatoris decreto tenere permiss
suntut eorum nimirum in bellis Italicis compeusaretur nuavata opera. De Ditmersio
o Anhaltinus et frater eius episcopus Bremensis cum Adolphotolsato dimicabant.Etenim
Holsatus archiepiscopo cum Christierno Oldeuburgico in Ditmersia militaus cum sol.
vendo stipendio episcopus uon esset. Ditmersiat, quam armis subegerat, sibi vindicabat.
Sed Ditmes haud multo post ad episcopum Slesvicensem et reges Daniae defexere:
Manseruutque in fide ad aunum usque ooxxvir, quotempore ad Bremensem redire.
Sed haec et his antecedentia operae pretium exiftimo ipsis verbis Arnoldi Lubecensis.
qui prae cipue commemorat, propius expritere. Ita euim habent: Imperator vero inde
(Lubeca / regredieus, transivit Albiam. et castra metatus estuxta uneuntn ad plagauu
occideutalem. Dux autemut supra est dictum, dedita Lubeca apud Stadium positus erat.et
illuc se propter loci firmitatem receperat. Nam etum ab hostibus locus ille caperetur, ipse
o tanen per aquas se evadere posse sperabat, maxinmo enim vallo civitatem ipsam circunmde
derat. et muuitiones fortissmas cum machinis ibidem construxerat etc. Dus autem videus.
se in arcto postum, rogavit Domiuum imperatotemut ipsius conductu veniret Lunebur.
gum, spectans se apud ipsum aliquo pacto mi sericordiam impetraturum. Qui cum inter
ertenebur et ardetmit conduceretur, occurrit ei multitudo militum de castris.
imperatorij, pacifice eum lalutantes. Quibus resalutatis: Non consueveram, ait, io his
partibus alterius conductum accipereled tagis dare. Et ita venienus Luneburguu, onoibus
modis per interuuucios animun imperatoris leunire studuit. Captivos etiam suos
p.270
Ludovicum Landtgrav ium et Hermannumfratrem eus. Palatinum, de captivitate laxa.
vit, sperans se his beneficijs gratiam aliquam mereri: sed nihil iude consequutus est. Iu.
perator tamen inde proficiscens, curiam apud Quidelingburgum ei praefxit ut ibi inter
priucipes, quid de eo fieret, iustitia mediante decernetur, ude gavisi sunt omnes amici
Ducis, sperantes aliquid boni de eo ordinaudum, bi cum nibil de causa ipsius tractatum
fuissetpropter seditionemo, qu inter ipsum et aemulum eus. Ducem Beruardum, coorta
est aliam ei curiam apud Erpisfordiam induxit. Tunc temporis Sifridus archiepiscopus
Bremensis, in plenaria restitutione recepit Stadium cum omuibus alijs, quae autea Dus
quasi de Bremensi eccle sia inbeneficiatus possidere videbatur. Sexcentas tamen marcas
argenti Philippo. Coloniensi archiepi scopo, persolvit, quem rogaverat, ut cum exercitu io
veniens.Stadium expuguaret. Quo cuu juxta petit ionem ipsius venisset, ille per dispen.
sationet imperatoris ut dictum est castrum obtinuerat, uec minus ille pecuniam sibi
promissum exigebat. Comes etiam Bernardus et comes Adolphus castra et provincias
suas per imperatoren adepti sunt, ux autem veniens ad curiam sibi prhxam seque to
tum submitteus gratiae imperatoris venit ad pedes eus. Qui de terra levans oiculatus
est eum non sine lachrimis quod tanta inter eos controversia diu duraverit et quod ipse
sibi tautae dejectionis causa fuerit. Qu tamen an verae fuerintambigitur: nam videtur
eum vere uon fuisse miseratum: quia ad statum prist ini honoris eum restituere uon est
conatus. Quod tamen propter) us uraudum facere non potuit. Denique cum omnes
priucipes ad dej ectionem ipsius adipirarent, uravit eis imperator per thronum regui sui v
uunquam se eum in gradum pristinum restauraturumuisi id feret in beneplacito omuium.
Hoc tamen contra ipsum despensatum est ut patrimonium suum ubicunque terrarum
fuisset sine omni contradictione liberrime possideret. Dux vero per trienuium terram
abi uravit ut infra tempus id terranm suam nonu intraret nisi per imperatorem revocatus.
Profectusque est ad geuerum suum, regem Angliae, cum uxore et liberis et apud eum commoratus
est omni tempore illo. Quem rex Angliae houestissme suscipiens, ipsum quas
pritncipem super omnem terram const ituit. et omues qui secum exulabant donis muultis
ampliavit. Hactenus Abbas ille Lubecensis. At Leo ab ex ilio rev ersus Brunsvicensem
et Luneburgensem agros indultu ac beniguitate imperatoris recepit a reliquis abstinere
jussus Vetum mox, profecto in Palae stinam Frederico quietis impatiens Bardevicum o
cepit et evertit. Lubeca etiam recepta, uni versam poene Holsatiam occupav it iterunque
amisit. Post remum post varias fortunae vicissitudines aetate fessus obijt Brunsvig auuo
Cxov, quae suo mox loco referentur accuratius singula.
Digre ssis ab Eidora Danis, prodigium oovitate mirabile incidit. Siquidem infnitus
murium grex, e pagis vicinis de nocte concurrens aquis Seleensibus, Hellostrandt vulgo,
sua spoute submersus interijt: quorum corpusculis ventojactatis littus mane constratum
apparuit. Quod, sicuti et illud, quod adem nuocte Absalonis vestimnta mures de.
ruoseriut fuisse istius, qu postea est subsecuta, cum Scaniensibus seditiosae velitationis ve.
luti omen tmulti augurati sunt. Quotmodo et olim apud Romanos creditum mures qui
Lavinei clypeorum loramenta arroserant. Marsicum bellum praeuotasse. Absalou itaque a
quamprimum ad Selandos redijsset nunciatur ei turbatis Scani rebus plebem a primoribus
dissidere. Agonem inter ceteros, regiuum quae storem splendidaeque prae fecturae virum.
ita ab ij sdem exceptum ut nisi refugio fuisset Divi Laurentij aedes, mauibus eorum discerptus
perijsset: nec videri ab alio quam ab uno Absaloue eam facem, turbulentissimo
plebis furore accensam posse ext ingui: itaque oportere quam citissime in Scaniam con.
tendere si rebus regni laborantibus digne consultum cupiat. Qua de re Suno et Esber.
uus, quorum alter perfamiliaris alter frater erat consulti profectionem vehementer dis-
suadebant: quod illo nimirum motu uihil a Scanieosibus quaeri existimarent aliud, quam
ut eim periculum crearetur. At instantibus Scaniensium legatis iturum se utcuoque fors
tuli sset respoudit. Ac mox ubi Lundam advenisset essetque concioneu iugressus repe-
rit fere omnes ad seditionem excitandam comparatos. Iuter regios praetectos Thor.
do alijque, ubi dicere caepissent, sibilis excepti explosique fuerunt. Solum Absalonem au-
dire eique auscultare videbantur. Sed et ille cum multitudiuem imperitis clamoribus
obstrepere nec aurem commodare salutaribus monitis videret ita dividendam separan-
damque judicavit, ut, distributis trifariam provinciarum comitijs, locis ac temporibus di-
versis convenirent, quo possit hoc pacto de omnium querelis ac controversijs accuratius
coguosci. Sed nec ita sedat promiscua multitudine Absalon concionibus alquot tu.
p.271
multuose habitis Selandiam repetijt. Quo cum pervenisset, literae ad eum regis deferuntur,
quibus ad insulam Samseam, ut se conferret, mouebatur, regem eodem loci vena
tionibus operantem reperturus. Cumque advenisset, extenplo conventus cuu ceteris
regni proceribus celebratus, postque varia proviociarum discussa negotia postremum
quoque de Scaniensibus tractari caeptuim. Quorum mens ac votum hoc esse videbatur.
idque se regem rogare atque obtestari signitcabaut, utabdicatis hominibus ac praefectis
extra Scaniam uatis, procurationem ad indigenas transferret, illud scilicet, quod occasio.
uem seditioni dedisset fiuem eidem impositurum afhrmantes. Sed Absalon contrarium
demonstrando respondit dolose eos agere et invidere regiae potentiae, qui illud ius illudque
10 privilegium tot seculorum interventu firmatum usurpasset. Quo dicto, in Absalonem
exacerbati, superbius aequo responsum dedere. Tunc ijsdem a rege, quidnam sedandis
Scaniae motibus maxime consultum udicarent, interrogatis, cus epistolam, quae blan.
dis aspera misceret, id effecturum repooebant. Rex consilio eorum obsecutus mittit ple.
uas minarum literas. Quae postquam lectae fuerunt, ita populumjam ante concitatum in.
cenderunt ut abrogatis vectigalibus uec nou pontifeum decimis, sacerdotibus etiam
comjugia frequentanda deceruerent dictitanutes orum sacra, remotis prae sulum miuisteriis,
sibi sufscere. Cumque ita minis nihil actum Valdemarus videret armis instandum
judicavit. Exactoque messis tempore in Scaniam trajecit, expositis circa Helsenburgi
littus in terram copijs. Absalon, qui agmen extremum ducebat, ubi a piscatoribus est animadversus,
20 levibus saxis navigium eius impetebant, eum scilicet Scaniae finibus exturbaturi,
quiut Scauiat a piraticis iutestationibus immuntm habitarent toties effecerat.
Nec rex tantan iugrat multitudinis contumeliam ferre ulterius valeus arma equosque
poscebat. Sed regem aestuantenm. etjam in medios quasi rueuteu retinuit Sueno Arhu.
sensium pontitex orans obsecransque ue quid in plebem promiscuam durius statueret.
Hince Valdemaro et Absaloni cum Scaniae uobilitate dividuum colloquium fuit. Sca.
nienses quibuscum rex agebat id praecipue urgebant Absalonem ceterosque ad veuas
qui Scaniae erant praepositiin Selandiam remittendos: hoc uunum ad compescendam po
puli dementiam, quae non in regem sed in eos eorumque fastum atque avaritiau cxarse.
rit, esse remedium. Cui seutentiae cum etiam Iutenses adstipularentur rex Absalonem
o seorsim vocatum rogat atque adhortatur ut in Selandiam redire haudquaquam sibi turpe
ducat: esse subiude speciosis consilijs utilia praeferenda, uec dubitare se quin sibi tam ob.
nixe hoc flagitanti sit auscultaturus. Ad haec Absalon se libenter ad omuia que regi
maeitati ex aequo et bono viderentur, paratum praefatus ac simul locuu plebeio furori
relicturus in Selandiam concessit. At mox, absumto commeatu, e Scania quoque regressurus
rex lectos e Scauensium optimatibus viros secum Helsingoram jubet traiicere, ut
ibi si fieri posset, cum Absalone componerent. Qui ubi coram eum de criminibus obiectis
perorantem, seque purgantem audirent, ita rationibus eius ac testimonijs moti memorantur,
ut eum divino potius quam humano ore loquiudicarent. Nihil interea statuentes,
sed omnia ad civium suorum sine quorum assensu haud quicquam possent arbitrium
40 relaturos testati domos quisque dilceduut. Verum nec eorum fida adhortatione
Scanensium plebs ad depouendam rabiem adduci potuit. Nam neque decimae solutae.
ueque quicquam quod ad praestanda sacrorum iura attinebat, exhibitum, ltaque Absalon
misso sub proximum, qui initabat, ecclesiarum conventum edicto omuium ubique tem.
plorum fores obserari tmandavit si decitarum solutionem abnuere perseverarent. At
plebs ex adverso respondit sacerdotes noo ab episcopis sed a se vitae subsidia accipere:
ideoque suisjussis obtemperare debere nisi facerent aut patria excederent, aut bonis aut
vita multarentur. Ad quae clerus, noo nis antistitis sui imperium aguoscere s eique soli
obtemperaturum respondit. Qua sacerdotum muagnanimitate evictum vulgus uon tantum
precibus minas muta vit, sed id quoque obtentumut utriusque ordinis conseusu mittere.
o rentur qui inducias flagitarent. Quae nec aegre ab Absalont impetratae utpote qui plus
semper clementiae quam severitati indulgeudum putavit. Multae quoque ab eodem sa
cerdotibus ob fidem constantianque persolutae gratiae. Nec interea tamena rapinis atqs
iniuri tum regijs tum ecclesiasticis personis interenda populus cessavit. Rex itaque appeteote
vere, in Scauian cum solis Selandorum suisque copijs digressus ac paucis alquot
cum Absalone apud Lundenies diebus feriatus, mox in rus viciunuu concessit. Qua famus
borealior Scauiae populus cum Hallandis excitus, more gentis misso per pagos stipite, sub
specie petendae libertatis, belli titulumn fuugit, eoque edicti genere, exercitum conftruit.
p.272
Erantque tanta dementia excaecati omues ut non refugerent manunm cum Absaloue sumul
et rege conserere. Primum eis circa Dysiae pontem rex occurrit. Eic dum utrique anti
cipare transitum festinant, anceps diu praelium fuit. Scanis haud ignave rem agenutibus.
Sed eorum mox aciem ubi equites Absalonis per ignoti vadi compendium irrupissent, re.
pentinam victoriam regi dedre. Multi illic popularium caesi complures amnis vortici.
bus abreptos, dum ferrum vitaut, aqua absorpsit. Hoc praelio feliciter confecto.Luudam
regressus rexut ibi orientalibus ejusdem Scauiae populis quos ad veutare armatos intel.
lexeratsimiliter obviam iret, untungam appellant pontemapud quem rurestris corona
consedit. Hunc iugenti lapidum acervo vecors turba obsepserat ut regios hoc pacto
aditu prohiberet. Sed rex reperto alibi vado, ubi amnem transisset, seque deceruere fer
ro paratum ostenderetterrita non tam arnis quam recenti sociorum clade plebs de pacc
legatos misit. Praecipue regem Absalonis preces movere intercedentis pro plebe vesa.
ua, monentisque nue quid asperius in turbam inconditam decerueret, ltaque, acccpts
obsidibus.Londam reditus maturatus. Inventusque ad reliqua facilis populus solam de
cimarum solutionem pertinacius abnuebat. Et quam vis rex di ffeultatem animadverteret
gnarus quid olim Canuto Othoniensi eandem ob causam accidisset tamen Absalo.
nem perinovere haud potcuit ut aliquid ex sueto sacrorum jure decerperetur. Quocirca
facto silentio ac collaudata Absalonis constantia putabat tempori atque occasioni invigi
laudum, ut quod armis non posset, consilio aliquaudo ac noderatione obtiueretur. Paruit
in commune consulenti Absalon praefatus dilationem sibi placere dum interea ecclesiae 20
quod debebatur, sartumtectum permaneret. Atque ita rebus pro tempore pacatis discessum
est.
Supra indicavimus Leonem Saxoniae duceu postquam esset a Caesare Frederico pro.
scriptus multatum potissimis suarum regionum ac diguitatis partibus et tandem ipsun
quoque Caesarem, superato cum exercitu Albis flumine Lubecam eidem praeripuissc.
Hic igitur dum agit imperator, quo omnibus uudiquaque anicis atque aux ilijs Heuricun
spolia retmittit ad Valdemarum ltgatos binas ejus filias totidem filijs suis, quorum alte.
rum successioni impe ij alterum Sueviae ducatui destiuarat in matrimonium postulatun.
Amici regis regnique proceres etiamsi haec ton tam ut sanguini suo bonae fidei uuptias
quae reretquam Henrici odio a C sare factitari satis ani madverterent et regen etiau o
palam eius commonerent, prae valuit tamen reginae sententia, quae liberos suos cum prole
Caesarea conungi gloriosum exiiti mabat. Perperam haec memorat in supplemento Derc.
lictorum Hclmoldi Arnoldus Abbas Lubecensis cum unius tantum filiae Valdemari ac
fli Caesaris Sueviae Ducis, tmentionem faciat velitque a rege Valdemaro eas nuptias primo
quae sitas cum a Cae lare praecipue sumtuoque studio expetitas ambitasque fuisse alij et
Saxo prae sertim, quem sumus sequuti, satis ostendant. Interea Caesar, quo ugillavi quoque
et Caximari fratrum vires atqut amicitiam sibi magis magisuque conciliaret lubornata le.
gatione, claritatis eis ac potenti incremetuta prouittit, ut uimiruum provincias, quas hactenus
obscure et lint honorum insiguibus gesserant. Ducum deinceps nomine reciperent.
Iucunda ipsis, toties ab Henrico laesis, promissio extitit. Sed ignorabaut illi sub specie o
beneficij servitutem inuteudi. Post haec Valdemarus classe luxu qua aruis ornatiore
Lubecam protectus, occurrentibus sibi Oeruanorum equitibus eximiasque eus ad ven.
tui grates habentibus, nav igationem medio Travae amne, quoad possit, profetre rogatur.
quo bre vius inter ipsum et Caesarem iter restaret. Posteroque die an Caesarem medio itinere
obvium habere vellet per legatos rogatus castra eyus petiturum se dixit Romani
imperij rectorem in re modica fatigare supervacuum existimaudo. Inde accedentem
Caesar amplexu atque osculo decentissime veueratus mox dextra honorabilitcr apprehenia,
deposito amiculo per media castra deduxit. Tauta erat, qu ad videudum regem
concurrerat multitudout Caeiaris tentorio ob turbam collapsoimperatorem regemque
ac ceteros maguates sub dio consdere coegerit Illic exaudire erat Theutonum voceam
formam regis staturamque mirantium, quos tanta visendi eius cupiditas ceperat ut alter
alterius conscensis humeris eum productis cervicibus inspectareot hunc regem huuc
imperio diguum.Caesarem regulum homuncionemque referentes. Adeo euu excellens
corporis habitus Theutonis faciebat veuerabilem. Hiuc post diutinam omuium admira.
tionem, paucis secum exsurgere jussis in proximum tabernaculum eodem comitatis genere,
quo venienutem fuerat prosecutus, deducendum curavit. Et demum sub vesperam.
prosequente eum totius Cermaniae iuventute, discedere permitteus, postera luce apud
p.273
silvam portu vicinam, oportunioris colloquij grati reditum ejus se praestolaturum innuebat.
Interea filios regian naven petere, iuque ea lustrando lusitandoque morari prae.
cepit, charissimorum piguorun familiari conv ersatione, quanti regis adventum faceretdemoustrare
cupiens. De quorum uuptiis condicto in loco mentionem exorsus maior
trigiuta millia talentum mioori oco in matrimuouij conditionem deposcit. Quae res su.
specta Danorunm primoribus fuit, virgiues nondum ad nubendi aetatem provectas fraudu.
lenter ab eo poftulari exiftimantibus. Sed Valdemarus maiore summa recusata, minorem
Belae, eius uominis tertij. Hungariae regis, arcta sibi propinquitate cooiuocti, fducia polli.
cetur. His pactis conventis ac prejurando firmatis. Rex classem. Caesar caftra repetijt.
Sequentis deinde diei diluculo, na vigium regis cxiguo uulituu numero conmitante, cuu.
ctis inexspectatus Caesar accessit, vocatoque rege, habere se dixit quod ad eum seorsim
referre cupiat: se nimirum non iguorare quidem quid olim de subigeuda Vandali ips
pollicitus fueritnunc orare uc patiatur, quo tac ilius Henricum deprimat, cam sui mune.
ris facere duobus fratribus. Bugislavo et Caimaro. Satraparum titulos tribuendo. Eandem
uibhilominus se, profligato Henrico, ei subj icere curaturum. Rege consilium haud
prorsus abuuente, iugressoque die sequenti concionem Bugislavum et Caimarum datis
solemniter aquilis.Vandalae duces Caesar appellat. Illic quoque Syfridus spleudido apud
Thuriugos loco ortus Valdemari filiarum natu maximam.Caesare adstipulante, despondit
regaque navi devectus solemues Slesvici nuptias habuit. Raec ad aunum millesimum
oo centesimum et octuage sium prinunu anuales reterunt. Quos inter Erici regis, qu est
in manibus, historica de origine Gentis Danicae narratio refert. Caesarem eas in univer-
sum, quae ab Albi boream versus sunt regiones datis codicillis in perpetuum Valdemaro
trauscripsisse eamque collationem pontificem Romanum suo praeterea syugrapho ob.
fgunasse: verum literas omues post obitum Valdemari a Theutona quapiam. Satanici
spiritus foemiuacui, ve nomen fuit, in odium Danorum disectas laceratasque.
Interea Vandali caftello, quod propter Sueni ostia moliti fuerant, hiberna maris exun.
datione pessundato, bioa alia ijsdem in locis, materia per hiemem contracta veris priucipio
condiderunt, inex puguabiles se fore rati, s Peuus amuis Valogasto opidoet Suenus
duobus tisce muuimentis clauderetur. Quod cum rex, qui tum ad portum Viridem, vul.
o go tonsent dictum, consistebat, es Rugiauis cognovisset. Canuto filio et Absalooi in
eos ducendi curatm inpouit. Sed Absalon Scanorum et Silandensium ducatum pollici.
tus.Ciubro, quod se et Canuti aetatem contemptui haberent, ductaturum uegabat. Periotus
hoc dicto Valdemarus iturun igitur se, licet valetudiuarium respondit: ac simu
morbo ex sollicitudine contracto, in lectum decidit. Mane orantibus eum ducibus sibi ut
parceret, seque eus imperium etiam absentis probe executuros, pollicentibus vix atque
egre consenst, ut ad opidum Vorthenburgi filio atque Absaloni concredita belli curam.
secederet. Dum autem classis ob diutinam ac vebemnentem tempestatem iutra portum
conumoraturseditiosae Cimbrorun voces, nodo comueatus iuopiau causanutiunmodo
expeditionis et militiae remissionem poscentiun, toto cxsonabant littore. Quas cum Ho.
terus Ripeufum antiftes quem praeter religionis diguitatem etiam eloquij sungularis
commendabat gravitas, delinire non pofset pofstremo quendam pertinacius obftrepon.
tem prehendi ac vinciri mandavit. Quae res ut populi clamorem ita seditionem etiam
magis vagisque acceudit Adeo ut e re ducibus visum expeditionem solvere totique
exercitui misfouem imperare, ne fortasse ex spontanea ei usdem digrefsone odiut in re.
geu ei usque filium recideret, quod evenisse Divo Canuto, dum solutae classis poeuas a pa.
tri vehementius exigit, supra commuemoratum est. His consilijs addoctus Canutus convocatam
classem, fact revertendi poteftate, domum dimittit. Atque inde cum Absalo.
ne.Esberno et Sunone Vorthenbogm aduav igatbi paternae valetudinis eventum ex.
spectaturus. Valdemaro auten qui per apertam conclavis sui fenestram velorum redituu
contemplabatur aduiratione rei et aniuno pariter et corpore adauctum haud leviter
aegritudinis incommodum, troque taneu pro tempore dissmulato filium ad se cus
ducibus ac praeiule Absaloue venieotem, adeo hilari vultu admisit, ut pritin iam reftitu.
tus sanitati putaretur. Absalone nihilominus seorsim postea ad vocatoproeter cetera, incertum
mortalium aevun inicebt.et horam illam extream seaeponumero non cogitau.
tbus obreperesibi itaque constitutum delictorum suorum solemni confessione animuus
iu tempore exsolvere quod serum et iutile udicaret, quicquid ad ultimunm illud noproeutun
prorogetr. Dcinde qud locis sacratis, quid etiam alis es suo pecritouio,
p.274
exceptis quae ad fscum regium pertinebant, tribuendum vellet, teftamento fgunavit.Ce.
terisque de eius salute bene sperantibus solus Suuo sive somnij monitu, sive quo alio
mentis praesagio fatalem bhanc regi valetudinem augurabatur. Iohanues autem Scanen.
sum Abbasqui se medicum profitebatur, morbo, ut postea apparuit, parum prudeuter in.
specto, postquam alexipharmacum aliquod propinasset, sudoremque prolectum animad.
verteret, regi extemplo sospitatem polliceri ausus excedere cuuctos cubiculo et regen
quietem capere imperavit. Sed Abbatis promissum regis obitus haud multo post iusecu.
tus, quam falsus fuerit vates nec artis suae satis certus documento exstitit. Corpus deide
regis Vorthinborgo Ringstadium devectumut ibi juxta pateruos cineres sepulturae man.
daretur. In ipio tunere, praeter procerum ac patriae effusas lachrymas accessit matrum ro
miserabilis planctus sparsis comis pheretro occurrentium, iterumque se priftinae servitu.
tis ouus subituras diceotium extinctum eun, qui civium capitibus captivitatem detraxe.
rit qui patriam piratarum etu vacuefecerit, maritimasque sedes perinde ac domesticas
a praedouum incursu tutas prae stiterit: Nec auditi absimiles agrestium eyulatus, eversam
regis morte patriam miserisque sibi commune funus aut s quid funere foret acerbius.
immiuere plaugentium. Et Absaloo quoque seorsim quam inugentem ex eus discessu moe.roren
animo conceperit. et corpore etiam quantopere perculsus fuerit ex Saxone, qui
prolixe denarrat, potest intelligi.
Praeter vero profligata ab eo fortiter bella patriaeque dilatata pomeriaaliaque, de quibus
jam satis tmemoratum, domi militiaeque sapienter inuftituta: nequaquam involvendum
silentio, saluberrimas quoque condidisse ipsum eger, quarum alias endicasalias canicur
appellamus: traeque harum etiam hodie adhuc in usu sunt et canicas praesertim an.
nos ante quadringentos, ab archiepiscopo Lundensi Andrea Sunonis filio qui Absaloui
successit et cujus meminuit in praefatione historiae suae Saxo Latino idiomate redditas
Haffuiae typis desceribi superioribus anuis curavit nobilissimus vir Aruoldus vV itfeldius.
regui cancellarius: cui et plura ejusmodi antiquitatum ceimelia debet Dania. Celebrat
quoque Saxo ipse praeter legum curam, antiquitatis ac veterum rerum ab ipso ftudiose
cultam memoriam: idque occasione refert Haraldi Duatecoe Norvagiae regis, de quo
superius in rebus Suenouis pag, io, narratumeius scilicet dolonem rubigiut obtusum a
rege Voldemaro monstrari solitum, quo ille Bymantij olim a Coustantiuno Monomacbo o
ad bestias damnatus, immanem trucidaudo fera se et carceri et periculo exemerit.
Decessit autem Valdemarus anno aChristo nato supra millesimum centesimo et octuagesimo
secundo, duobus relictis filijs Canuto et Valdemaro, praeter complures filias, quarum
uuam Sufrido Thuringiae Comiti denuptau, duas Caesaris Barbarossae duobus filijs despon.
sasj am todo iundica vimus Ceteraque eoden pertiuentia suo deiuceps loco referentur
oportunius. Obijt eodem quoque anno apud Claravallenses in Gallijs archiepiscopus
Lundensis Eschillus, de quo et quamobrem in Gallias migraverit, superius nonnihil memoratum.
Aute ex cessum, e proprijs patrimouij sui opibus quinque apud Danos mona.
steria instituit. Hare svaldum. Esseromum.Beeschouviam. Tummedorpium atque E, so.
mum: singulaque uni S. Beruardo esse sacra dicataque voluit. Hunc virum quanti ille o
fecerit cum ex hoc, tum ex iis quae supra retulimus et quam vicissim ipsemet Eschillus
Beruardo gratus amatusque fuerit, ex eiusdem D. Bernardi epistolis, quarum una alteraque
ad Eschillum extat, esse cuivis perspicuum potest. Prodieruunt jam nuper Lutetiae Parisiorum
epistolae Petri Abbatis Cellenusis divo quoque Bernardo coaetauei. In ijs ad Eschillum
hunc nostrum perplures habentur: et una etiam alteraque ad Absalouem Eschilli successorem.
Ad Eschillum quae scribit, spirantia sunt omnia pleuaque pietatis. Epistolarum
ad eum omnium ultima libn octavi prima est. Hec scripta cum jam, relicta Dania
iuter monasticos Claravalli ageret in e praeter aliahaec fere occurrunt: Circumferi.
uur, periclitamur, naufragia experimur. et exire dissimulamus quis non optat portum.
ue incurrat naufragium us quis uon praecldit haerentis in salo naviculae funem ne sentuiat
tempestatem Caudeo quia tenes jam portum sedens ad portam sauctae civitatis. Quae
ceteraque ibi videnda.
Qui vero tum gentis mores, opes, quae ftudia ac militia fuerit, verbis Arnoldi Lubecen.
sis, qui Eelmoldum continuavit. et eodem bhoc circiter tempore claruit operae pretium
erit adiicere. Ait is lib., cap.. Dani usum Theutonicorum ititantes, quem ex loug
cohabitacione corum didicerunt et veftitura et armatur in ceteris nationibus coaptant:
etc cum olim formam uautarum in veftitu habuissent propter uav iun consuetudiuen.
p.275
quia maritima inhabitant, nunc non solum Scarlatico variogrisio, sed etian purpura et
bysso induuutur. Omnibus enim divitijs abundaut, propter piscationem, qua quotannis
iu Scani exercetur: ad quam omniunm circunmquaqut nuationum negotiatores prope
rantes aurum et argentun et cetera qu que pretiosa illuc deteruut. et comparatis hale.
cibus eorum, quae illi gratis ex diviua habent largitatt, quasi pro vili quodam commercio
sua optima, nonuunquam etiam seipsos uautragando relioquunt. Rtplcta eit ttiam terra
eorunm cquis optimis propter pascua terrae uberrima, udt propter tquorum copiau in.
uiditari palaeftra se exercitautes, tquestri pugna et uavali gloriautur. Scientia quoque libe.
rali non parum profecerunt: quia nobiliores terrae, filios suos non solum ad clerum proo
ovendumverum etiam secularibus rebus institueudos Hrsor mittuut ubi literarura
etc idiomate liugu terrae illius iubuti nou solum in artibus, scd eiiam in Teoog
multum invalueruut. Siquidem propter uaturalem liuguae celeritatem nou solum in argumentis
Dialecticis subtiles inveniuntur, sed etiam in negotijs ecclesiasticis tractandis
boni decretistae sive legistae comprobantur. Praeterea religionis vigor, apud eos multum
florere dignoscitur eo quod Eschillus Lundensis archiepiscopus, vir summae pietatis, quique
etiam relicto episcopatu, quietan cupienus ducere vitam ad Claravalleus monaite.
rium se contulitubi sancte etc yuste vivendo vitam in pace fuiv it, loca multa ex omni ordiue
spiritualium tam virorum, quam mulierumin partibus illis construxerit. Qu quasi
cedrus Libani multiplicata, uoo solum Daniam, sed ut vinueaum Domini ebaoth, extensis
o paluitibus usque ad mare i tuo ultra mare etiau Slaviam repleveruut. Douiuus quoque:
Absalon, qui loco regiminis ei successit, eloult itiae accensus, ut armutura Dti prociu.ctus,
in promovtuda religione nequaquam ltguior tuit. Dcinde de Ccoto ac parente
eius Valdemaro loquens, tali epiphouncmate orationem claudit: Quid dt rege dixerimuus:
qui adhuc io iuvenilibus anuis in omni actu suo ita graudae vum se exhibuit ac si de illius.
grav itate pariter illud sapientiae dictum sit: Seectus veerci et, non iutun neque numero
onnorum computoto. Siquidem ut assolet talis aetas, uon ludis inu spectaculis se ingerebat..
uon discursibus aut vagationibus studebat, nec lubricitati deditus conge cu ct vueot
cutior ip. Inter missarum quoque solemnia, non ut quibusdam moris est susurrationibusaut
placitationibus intendebat, scd codices Psalmorum aut aliurum orationum habens prae
o oculis, orationi devotus incumbebat. Et quia sapientiae adhae sit qu dicit: Per me regec
regunt: Ideo Deus reguum illius firmat, ut, cumu tempore avorum eius iu reguo Dauico
triarchae vel etiam tetrarchae fuerint, ipse solus monarchiam regeret quam tamen pater i
eius multo labore et prudentia obtiuuerat. Eaec in antecessum ille. Nunc ad res eus
propius enarrandas procinctum moveamus.
CANUTUS REX LXXX.
CELEBRATIS quam honorificentissime apud Selandos Ringstadij paternis exsequijs,
Canutus ex Senatus decreto Iutiam petijt, non tam ut regium nomen, qui ei
40 jam antea ut supra est memoratum patre vivente solemmiter fuerat delatum acciperet
quau ut omnes ubique regni proceres paternumque militem sibi devinctiorem redderet:
Iugressusque concionem Viburgensem cunctorum erga st animos benevolentes prom.
ptosque repperit. Apud ermesir quoque sive / menser potius (vulgo uetin) licet
essent qui mussitare viderentur, pari ceterorum favore exceptus est. Atque inde in nomen
eius renovato sacramenuto ab omuibus maguo procerun conseusu regni haeres
reuunuciatur.
Interea Scanensium populuslaxatis pristinae libertatis habenis: metuorque cladis, quam
apud Disiam pontcm incurrerat, regisque obitum suan quasi iu rem verteus se ulcisci
conuftituit. Et licet Absalon omnia pro concionc ageret, ut plebem contmotam sedaret
uihil tamen efficere apud eos potuit qui duces suae factionis sequebantur. Horun tan
praeceps ac petulaus erat audaciaut Scanos paeue uuiversos ad alium concionandi locuu
idque ut interpretabantur tuendae libertatis ergo, armatos adesse sub edicto uberent.
Quae res Absalouni Selaudiam repetendi causam praebuit. Quui factionis erant authores, ue
vulgum sibi dicto audientem retinuerent praedae dulcedine effecere dum effusi in nuobi.
lium penates, prius eosdem rapinae deiude ignui subiicerent. Cum autem animad verte
rent frustra a s sine duee res uovari, urldm quendan, coguomeuto crengeumregij ex
Canuto (queo apud Roschildenses caesum diximus) sanguinis sed liugu atque anitui
p.276
prorsus obtusi e Suecia adsciscunt, hominem adeo imparem regno, ut in eo nihil praeter
generis nobilitatem vel natura vel fortuna reddidisset commendabile. Hic tamen ubi
Canuti Sueonum regis ac Byrgeri, Ostrogothorum ducis, auxilijs suffultus in Scaniam irrupisset,
concurrit continuo ad uovi principis opinionem vulgus animosque et copias so.
ciavit, quatvis et erant ex nobilitate haud pauci, qui imperium ejus detrectantes, trans.
misso freto.Selandiam peterent. Sed horum agri praediaque ab eo direpta, exusta desola.
taque fuerunt. Alij armis aruua oppouentes seque invicem ad fortitudineu ac patriam
communem defendendam animose cohortati, propter Luminae amnem (vulgo Lumme
Aa in Scania) castra posuerunt. Hi tauto puguaudi ardore progressut per summum non
solum periculorumsed etiam popularium contemptum effuss equorum habenis, in ho, ia
stem contetderent. Cumque auram sibi ad versam experirentur, maus a vento quam ab
hoste detrimentum sensere. Ille enim vi ac vehementia sua clypeos procurrentibus excussit:
hic ne irruentibus pectus obverteret, fugam consulto capessjt. Ita agrestium acies.
uumero hominum quam aniuis praestautior incruenan victoriam Scanensium magnatibus
reliquit. Eaque hoc pacto partim fusa partim fugata, Haraldus cum Achone Tubbonis
filio, quetu atfectati regni authorem habuerat, iu Sueciam redijt. Lundeuses qui
suspensis ad belli eventum animis, ueutram in partem auxilia commodaverant, conspecto
hoc rerum succcssu, periude ac ips victores fuissenut, victos persequi iustituunt. Sed
nec ea consteruatio turbidum vulgus iuhibere potuit, quo ninus de uovo adversus nobi.
itatem conjurationes iniret. Sed has popularium molitiones praeproperus Absalonis est o
Selandia ad ventus cum aruis, tum consilijs a cervicibus Scaneuiium avertit. Progre ssus.
que in concionet uon tantum turbulentis agrestium iugenijs obstitit, sed etiam leges eoruu,
qu fuerant per seditiones antiquataeio usum revocari curavit. Hareldm deuique.
quen regem dixerant, eflecit ut publice, licet absentem.et eiurarent ac detestarentur, quo
uiuirum constare uuiversis posset non modo armis sluperatum, sed omnium praeterea suf.
fragijs exsibilatum eum damnatumque.
Interea Canutus excitati in Scania belli nuncio e Iuti in Fioniam movcus ibique de
victoria suorum certior redditus, in Scaniam ovans transiit. Ac eius primo provitciam
Frostam (Frosteherret vulgo) militi in praedam concessit totamque vastasset, nisi precibus
Absalouis revocatus ad mitiora auimum vertisset. Eo itaque se medium iuterpouente, o
id effectum est, ut quicuuque io regem Haraldica factione deliqueraut aere solummodo
multatiin gratiam reciperentur. Proximo, qui secutus est. Christi servatoris nostri auno
mllesimo centesimo octuagefmo tertio.Haraldus de quo dicere coeperamus, fato suo
functus est, sicuti et Canutus Prebislai Vandalorum Ducis filius, qui patris nomine obses
apud Cauutum morabatur Estque Othoniae apud Fionensesjuxta trateruos cineres se.
pulturae mandatus.
Hoc eodem circiter tempore Caesar Barbarossa Canutum regem per literas et legatos
auice monet et curiam adire paternamque amicitiam instaurare haud intermittat aliaque
secunda ac speciosa, quaeque parenti olim eus superVandalis fuisset pollicitus, iu auimum
revocans. Sed Canutus, consilio suorum usus, postquam modesti ssie rescripsisset, excu. o
sationemque a regnandi novitate quae sivisset Caesar iterata scriptione minisque adhibi.
tis, adhortatur eum jussis obsequi. Sed uec istis commoto Canuto.Caesar praeter ceteros
(quos inter Brandeoburgici fratres cum Episcopo Bremens fuisse memorantur) Thurin.gi
Marchionem Suffridum, qui sororem Canuti Ingertham de quo ante memoratuu.
iu matrimonio habebat, in Daniam suo nomine ablegat. Qu, ubi advenisset, anuum cir.
citer votxxxiv, expouit regiaffuni suo, quauta eius ob sororis connubium charitate teue
retur, quantis etiam viribus Caesar esset. et quid ab eo in posterum expectandum quoque
lpse haberet: Absalonem vero. Sunonem et Esberuum, quos ut tutores filio pater moritu.
rus constitueratseorsim admouitos orare coepit, ue amicorum uomine hoites agendo si.
bi creditum comtuendatumque pupillum annis et consilio adhuc tenerum, bellis invol. o
vaut: eumque sub titulo tuendae libertatis reguo exuant, sed potius salutaribus illum con.
sliis formare curae suae esse cogitent: Nec turpe putent, aut reguo damnosum si Rex
Danorum Cauutus Imperatoris Romani Curiae accenseatur. Respondent Absalon de se
bauquaquam dubitandum, si quid utile aut reguo profuturum nosset, quin illud suggerere
tam cupidissime foret paratus: nunc autem ita expetendam regi Caesaris amicitiani
udicate ut quae su interea essent maieftatis meminisset: Valdemarum quidem olim.
parencen cius laudatae memoriae. Caeiaris partes amicitiauque secutum std oihil ejus
p.277
fide aut promissionibus reperisse fallacius, proinde non ignorare Suffridum debere Caesari
Canutoque aequum reguandi us esse nec minore libertate hunc Danici regui, quam
illum Imperij Romani gubernacula continere. His auditis, iodiguante Suffrido verbaque
fastus ac minarum plena fundente. Ao tu, inquit deiuceps Absalonex te ipio tuoque ter.
ritorio de Dauia conjecturam facienudam postulas Et eam aeque ac Thuriugiam Caesari
patere existimas Quapropter ito tuoque Imperatori renuncia. Canutui nullo obsequij
ure devinciri Frederico. Qua cordata pro Danica libertate Absalonis responsione dimissus
est cum ccteris Suffridus. Reperioque apud auctoreset praesertim Abbatem Lubeceusem
Arnoldum, eosdem legatos Canuti sororem, desponsatam Caesaris filio in GCer.
io mauiam tum secum septeunem abdux isse, ut ibi sub oculis et cura parentum futuro ma.
rito cresceret atque educaretur: Cauutum autem cum peruouere non possent ut Cae.
sarem aguosceret, tali clausula legationem suam signasse, ut manente inter Daniae reguum
ac maestatem Caesaream certa ac solida pace, ipsi de cetero, prout affines deceret, statue.
rent. Caesar uihilominus spe Danici obsequij (hominium Abbas Arnoldus appellat) haud
peuitus abiecta cum ipsemet bello peterc Regem honeste haud posset, odio prosequi
nou destitit. Siquidem capto tempore Bugi slauu, quem, mortuo fratre Caitmaro an.
uun circiter millesumum cente simum octuagesimum quintum. V aundali Ducem appella.
verant, promissis ac muneribus iuescatum ad arma Dauis inferendum sollicitat. Cum au.
tem Bugislaus aperte eos ac palam aggredi formidaret quo tamen Caesari morem gereo
ret, primo quaesitis litium causs Iarimani avunculi sui, qui Dauis parens Rugiae erat prae.
fectus hoftem coepit agere. Eaque de re Canutus per larimarum certior factus legatos
confeftim misit, qui de causa coguoscerent. Bugislaus ut hoc telum exiret negat aut
regem aut Dauiam a se peti sed iniuriam a larimaro illatam repelli testabatur: it.
terea non displicere ut per utriusque legatos res ad regis cognitionem referatur. Itaque
Rex nihil iusidiarum aut perfdiae suspicatus, causae dicendae diem ac locum intra suum re.
guum decernit. Insula eit, quae medio fere situ inter Selandiam ac lutiam posita omseq
nominatur: in hanc frequens nobilitatis ac proceruum senatus non huus tantum negotii
explicandi gratia sed legum etiam civilium emendandarum nomine, convocatus, ambo
rum legatos excepit. Auditisque ac ventilatis siugulorum altercationibus, quamvis deci.
o di tum lis illa omnis tollique potuisset, dilata tamen sententia est, quod ipsum Bugi slaum.
qui una cum Iarimaro abieuns erat, quamprimum id negi placitum toret in rem praeseu.
tem venturum, legati adstipularentur. Quorum promissis secure quidem, sed minus caute
obsecutus Canutus, dimisso ocius concilio, iu proximam lutiam concesst. Intelligeusque
viros regni sui Martios. et qui sub Valdemaro multiplici militiae geuere ac varijs expeditionibus
terra marique exerciti fuissent, desidis otij tranquillitatem causari, eos acuendae
virtutis ergo in Esthones, qui pagani ac piratae cum essent, Danos saepenumero infestabaut
classe contracta, dimittit. Inter quae Bugislaus, hortante Caesare, noo solum patrijs
ac domesticis viribus inustructus sed etiam a fnitimis late praesidia mutuatus adversus
Rugiae insulanos, qui Danis suberant, navium quinquagiuta classem contraxerat. Missoque
o deinde ad imperatorem legato, significat tantum sibi ad ersus Danos collectum exerci.
tumut dubitari haud possit, quin viribus et resisteudi conatu diffsus Canutus, quam citis.
sme se Romano imperio sit traditurus. Delectatus promisso Caesar laudatoque Bugislai
erga Romauum imperium studio legatum donis oruatum prosequitur. At Iarimarus
tam subiti inopinatique belli fama perculsus confestim Absaloni, qui tuo in Selandia agebat,
imminentis periculi magnitudinem denunciat. Qui protinus, publicatis per Selandiam
Scaniamque mandatis, omnem aetatem armis habilem in classem confluere jussit,
nobilitati urbiumuq iucolis promiscuo corripiendarum navium usu permisso. EodemEdi.
cti genere et ceteras, quae Selandiae contigu sunt, insulas in artma convocavit.Canuto
ips, qui tum adhuc in Iutia rebus illius districtus curabat, loci distantia, quo minus statim
accurreret, impedimentum injecit. Properata uihilomiuus sub festum Pentecostes classis.
Quae et eadem quoque die, ne quid segnius aut cunctatius gerereturad fytm insulam ap
pellere imperata. Ric Iarimarus cum suis Absaloui obviam factus sguificat Bugislaum
circa Costam insulam Rugiae praetextam in anchoris paratum stare: tantaq epularum ac
convivandi indulgentia cum ipsum tum exercitum agere, ut comisatum potius quam bel.
latum advenisse videantur. Absalon vir belli armorumqueam vetus peritusque accepto hoc
nuucio, muouet suos viriliter remu gerere. et praesertim ne tumultuarie, sed ordine signorun
servato, hostem aggrediantur. Nec alia militum responsio fuit, quam pugna se optare, deque
p.278
eventu haud quaquam dubitare quin felix ille ac prosper sibi suisq esset futurus. Itaque
Absalon ex inopiuato ad littus appellens animadvertit Bugislaum ex adverso Stre
iusulae juxta Rugiauos a centum et quinquaginta myoparonibus circuiri, reliquam vero
classem veluti in aciem dispositam consistere. Igitur socijs iugenti cohortatione firmatis
pritmus in hostem ut imperio ita et ductu et navigatione invectus Bugislaum cx.
templo ceterosque sua prae sentia suoque impetu adeo conterruit ut summa cum trepidatione
sublatis anchoris continuo classem concitare coeperint. Multi quorum fu.
gam aut navium maguitudo aut anchorarum subductio impediebat, profundum peten.
do fluctibus quam ferro finire vitam maluerunt. Alij in terram exscensione facta sal.
tus et paludes perreptavere quo hostium manus evaderent. Iarimarus autem ipsum Bu, ro
gislaum fugientem propius iusecutus, eum ut pedem figeret adhortatur, ade sse se quem
otrorrimque iorimcrum (Curmorum habet Aruoldus Lubecensis continuator Hel.
moldi: ubi nonnulli Cermaonn sed perperam legerunt et interpretati sunt) vocitare
erat solitus, quemque vinculis innexum abducturum sejactaverat sisteretjan gradum
manuusque consereret. Sed ille celerrime profugieus sibi consulendum potius censuit.
Verba continuatoris haec sunt: Cermarus post tergum clamavit dicens: quid est o prin.
ceps Bugislae nouue uigrum et horridnm illum Oermarum ligare te j actabas expe.
cta ut servum abducas quetm consortem habere uolebas. At ille fugieus salvatus est.
Sicque humiliatis viribus Slavorum tributoque imperato traditum est castrum Volga.
stum in manu Regis Danorum cum obsidibus duodecim. Decem et octo Bugislai navi, s
gia multitudine concursuque in se fugientium militum gravata partim confracta partim
mersa receptis exitio fuere. Ac demum ex quingentarum navium numero, quinque et
trigiuta elapsis decem et octo disruptis ceterae in potestatem ditionemque Danorum
ceisere. Rugiauorum quatuor duntaxat, lociorum au hostium telis perierint incertum
habetur. Dani ut a parte sua dispendium nullum ita maximum et cruentissimum Slavi
fecerunt. Post haec Absalon qui ad milites praedam ad se gloriam redundare speciosum
ducebatrei tam feliciter gestae famam per socbonem, claro apud Fionios loco natum, una
cum tentorio Bugislai, quod eipraeter cetera, portionis nomine cesserat, perferendum ad
regem curavit. Quem Canutus Viburgiubi tum comitia habebantur gratanter exci.
pieus ac ordiue, cunctis praesentibus, initia, progressus ac finetm praelij commemorantem o
audieuseodem mox hortatore est usus ut omuium auimis novae classis educeudae ardor
curaque ingereretur.
At Caesar tantae cladis nuncio recepto, postquam Absalonis praecipue ductu rem ge.
stam accepit, onuen uon solum obtinendae Daniae spem, verum etiam attentandae fdu.
ciam seposuit gre sibi esse haud obscure siguificauns quia suarum partium quod fuerat.
id alij exsequendum credidisset. Eandem victoriam suam Absalou apud Byantinos, ubi
tumscu ngelu imperium moderabatur, incredibili famae velocitate vulgatatm, post.
modum ab equitibus suis tum temporis ibi stipendia facientibus accepit. Hinc ad
Vologasti obsidionem vers quamvis Peni amnis oftium grandibus saxis Slavi opple.
vissent tamenu omuia egerunt Dauni: oppidanosque infinitis cladibus affectos eousque, o
accedente postre mum regio exercitu, fatigaruunt, ut non Valogastum modo sed Iulinum
iusuper. et Osua Caminumque.et quae cuunque in proximo eraut, agrestium praedia ac vici
Dauis in praedam cesserint.
Inde Rex autumuo domi transactoduodecim millibus e Rugia contractis iusnom
prov inciam ditioni suae parentem peragrat. Ac mox devexas circpunensum paludes.
pateruae militiae exemplo permensus ad urbem Lubelincam pervenit. Quam dum prae.
terit. Diminum peteus, in vicum hominibus refertum incidit, qui convivijs et poculis ita
secure indulgebant, ac si bellum nuspiam nec ullus ad portas Hannibal esset: adeo ut
iudicio fuerint maximo ibi omnes luxu atque intemperantia egisse pacis tempore.
qui ne hoste quidem liminibus imminente ab ebrietatis atque epulaudi illecebris ab- o
stinere potuerint. Mox in praedam se effundeus miles postquam vastas direptionibus
atque iocendijs solitudines fecisset ad regem redijt. Qui propter Lubinum peruocta.
tione habita, exuftis circumquaque vicis naves consceudit, ac proxiimum Peno amni
portum intravit, bi adversa aliquaudiu tempestate deteutus. Bugi slaum pacem a se
per legatos petentem reppulit quamquam deficiente paulatim commeatu remuittere ex.
peditionem cogeretur.
Extractis deiude domi hibernis per Cuinam amuem instructa cum classe regressus
p.279
Grotzvinam eique ?ubjectos agros deva?tat. Cuius provinci? pr?da paru ?atiatos Pomeranicarum
opum fama ad se irritat, quae ut eximiae ita intactae praedicabantur. Et
licet viae asperitas aliaque incomtoda ab ea profectione deterrerent imbellis tamen
populus ac regio urbium artorumque inops magis magisque ad audendum animos
inflammabant. Sed dum iter faciunt pabulo parum suppetente, nec equi tantum,
sed pedites quoque longi itineris labore fessi detcere incipiebant. Quapropter e re visum
versoriam capere, atque inde classe Iulinum regredi, lllic Res adoriendi per insidias
Camiui occasionem uactus, etiam cepisset, nisi Scanienses ac Selandi, imprudentius suscitato
incendio, incolas adexaeubias maiore cura ageudas excitassent, tic bugislaus, qui
eodem forte opido morabatur Danorum paucitatem irrumpendam ratus Esberno,
qui rei militaris callentissimus habebatur, de industria, quo longius ab urbe hostem evocaret,
cedeudum monente, diu terga praebentibus iustitit. Ad postremum videns Esbernus
Bugislaum intellectis insidijs, suos rev ocare, signa ad hostem reflexit effecitque
ut ipse Bugillaus caballo delapsus pavidus intra vallu se reciperet. Hinc Daui, atque
iuter ceteros Alexandert. Absalonis e sorore filius, proxime iusecutus illatoque
portis siguo nemiuem a quo repelleretur inveuit. Nec diu cum reliquo milite moratus
Rex propter muros equo descendit ut omnibus lustraus urbeu obsidione cir.
cumvallaret. Quod dum fit, progressi in regis occursum sacerdotes alij que monastici
ordinis, qui ut urbi ac sacris religione aedibus parceret submisse precabatur. Adie.
ao ctumque ab ij sdem Bugislaum regis convenieudi et de pace agendi locum ac tempus
postulare. Responsum a Canuto homines sibi, non Deum incessendi propositum esse.
Itaque precibus eorum iram remittens urbis tecta inviolata reliquit. Bugislaus deinde
Abialouem et Iarimarum adit eo sque honorifice salutatos rogat ut se suam vicem faciendae
cum rege pacis tmedios iuterponere haud graventur. Sed Absalon fucose potius
quam sincere Bugislaum agere credens restare adhuc agros villasque circumiacentes
respondit militi in praedam concedendas ne temere tantum iter susceptum et sibi
blandis solummodo promissis satistactum obyiceretur. Dux uihil a se extra municipi
pomae ria possideri professus sacris interim domicilijs et eorum gratia vicinuis tectis ut
abstineretur oravit. Quod ei cum esset indultum reliquum diei vicorum villarumque
depraedationibus atque incendijs abiumptum est. Bugislaus praesentia mala et qua
porro imminere pericula videbantur stcum reputans accepto revertendi tempore.
Absalone et larimaro dextras praebentibus ad regeu perducitur. Nec alias pacs conditiones
assequi potuit quam ut ingentis summae pecuniam multae nomine pactus,
Vandalorum procurationem non ut sili hae reditariam sed e manu regisure beneficii
susciperet ac iu modum ut hactenus Rugiani Regi ac reguo vectigalis obstrictusque
teneretur. Hanuc pactionem, quo cert ior esset obsidibus se firmaturum, postquat esset
pollicitus seceslit eorundem in regreisu, quos accedeudi duces habuerat comi.
tatu honestatus. Ne autem omciorum omniuo cxpers dimitteretur ab Absalone cum
amuicis convitio ex ceptus, dum s liberalius invitat, adco sensum viresque exuit ut
vix mente constaret. Quapropter e navi io tentorium delato quad ragiuta armatos
aute taber oaculi fores assistere eique custodiendo operam dare Abialon imperavit.
Quo beueficio obligatus ugislaus Danorum humanitatem ac fidem apud Slavos ex.
tolleudo debitam bsaloni gratiam retulit plus nimirum ex percepta Absalouis be.
nehcentia voluptat is quam amaritudinis ex patriae actura seutire se teitatus: Postero
die Slavicae uobilitatis proceribus adductis, cum conuge et liberis ad pedes regis
suppliciter flex is genibus procumbens veniam diutinae rebellionis precatus est: Obs.
dibusque ex parte datis ex parte promisss aviti pateruique Ducatus praefecturam beneficij
loco suscipere haud recusavit. Rex postremo miseratione tanti priucipis, tumu
et materua erga filios eius necesstudine permotus, satis iam sibi poenarum dedisse exo
istimavit, ac simul humij acentem erexit. Atque ita Slavicarum rerum dominiuo, quod
assiduis Valdemari laboribus in plenum fuit negatum, hisce paucis aliquot Canuti expedi.
tionibus contributum est. Bugislaus quoque vel eo nomine commenudandus, quod inviolabili
erga Danos fide ad ultimum usque vitae spiritum persins, cum jam in lectulo moriturus
laberetur ure uraudo amicos obstrinxisse memoratur ut regem inter pupillos
dividendi territorij sui authorem haberent et quod is statuisset perinde ac teftameuto
cautum custodirent, nihil de Danorum ingenuitate baesitare se testatus quorum egregia
toties experuenta suscepisset.
p.280
Post hec Absalon cun animad vertisset ob varios sacerdotum et varijs Europ par.
tibus in has oras affluxus di versimode ac varie di vina ut vocabaut oficia celebrari
iudicta per universam Daniam, habitaque sub amum mille simum centesimum octuagesi
mum septimunu, geoerali synodoid inter ceterafacto daeecreto, obtinuitut uuae eaedem.
que in omnibus per totum reguum parochijs ceremoniae iidemque cantus haberentur.
Cude et certas formulas seu ut tum appellabant. Bre viatia de scribi curavit, ut clerici et
quicuoque ecclesijs eraut praepositisacra sua ac psalmodias, secundum eoruudem prae scri.
ptum, conformarent. Atquee ita dissonos ceremoniarum rtus et quideuid dhuc hulcu
aut inconditum superesset ab ecclesijs exulare omniaque ad uuitortem atque aequabi.
lem rationem paulatim reduxit, tuic synedrio, praetet dnem aliosque infgnes eru, ro
ditione viros interfuisse reperio Viburgensium antlstittm Nicocim una cum eccle fiae e.
usdem preposito uenoe: Arhusienses, excepto Sueuoue epilcopoEsbet praeterca et
oum tran smiserant, legis div inae praecoues fidelissmos: Ripis fonens accesserat eique
associati op et oms: Borglonienses srudne concesserant cum goe et seur
Canonicis Ot honia tpiscopum soumem cui aderant viri duo uon minus pietate quam
doctriuum tum celebres Petrur et Ceeredur: Sle svico advencrat emuru oon sine eruditorum
aliorumque ecclesiae praepositorum insigni comitatu: Roschildia nec non Lundenses,
quibus utrisque tum Absalonilli quidem ut episcopus, hisce vero ut summus pontifex
praeerat, rubmum etdertum prei byteros ablegarant itemque archidiaconum
Suenonem et Andream diaconum, una cum verbi divini pastore Martino: Nec defuere officio 20
cro suo Dalbyensesqui sobumem et Benectum presibyteros submi serant, viros omues ut co
seculo regni totius celeberrimos, ita quoque sanctilsimos doctissi mosque. Vpsalensis ar.
chiepiscopusohonue ab Efthijs gent ilibus trucidatus tum traditur maudatusque sepul.
turae psaliae.
Obierat iuter haec Pomeraniae Dux Bugi / ur, relictis duobus filis Casimaro et Bugislao
eius nominis secundo: Ri pace inviccm stabilit?a e Theutouia Saxones aliosque
Cermanicae gentis ad se evocaruut, quibus maximis concessis immunitatibus, perimise.
runt agros cxcolere et novas urbes condere. Quit et lata lege.Vandalos sive ut alij no.
minant. Slavos ab omnuibus publicis munijs ac diguitatibus cximendos voluerunt. Eaque
occasiont Slavi verso pedetentim solo traoslatisque colonijs ad extimos usque Po o
meranorum comtigrarunt, luter opida quae anoo statitm sequenti de uovo et e funda.
mentis apud Pomeranos excitari a Theutonmbus caepta, memorautur Culovis reed
nc / mum ermundc Peoui Brusouiuo itemque inu extremis Poieranis rhoio
cotmigium, slinum aliaque, trique autem Bugislai filiorum tutor datus Iarimarus Rugiae
prinuceps qui ut aute memoratum, clieotelari sacrameuto Danis regique Canuro erat
devinctus.
Inter Caesarem et regem eodem hoc anno lis orta quae multorum malorum occasionem
praebuit. Caesar siquidem missis ad Canutum oratoribus eum ad solemnia nuptiarum,
quas filio suo Henrico Suevorum Duci eiusque sponsae Canuti sorori de qua ante
memoratumparabat, honorifice invitat, exigens simul alteram dotis partemaValdemaro
quidem promissam, sed tum nondum persolutam. Canutus aliud agi suspicatus, uec igna.
rus, quomodo olim et quibus blanditij patentem suum inescasset. et ouper quoque in se Po.
meraniae satrapam bugislaum concitasset. et nunc ctiam in exilium eecisset socerum suum
Heuricum Lconem, rt spondit, nec integrum esse sibi nec regui uegotia permittere ut re.
gno excedat. Iuterim quod ad nuptias celebrandas attineret, ipsi libenter annuere sed
de m ittenda, quae restaret, dotis summa nihil ante consummata nuptiarum solemnia posse
statuere, nec existimare ad id praestandum se teneri: Caesari nihilominus liberum etiamuum
relinqui nuptiarum contractum aut exsequi aut rescindere. Hoc responso offen.
sus Caesar intactam et eodetu, quo ad se septenuis accesserat cultu et comitatu exorna
tau spousam fratri domut remisit repudij occasonem non quidem er eo arripiens o
quasi aut fponso aut sibi despectui virgo fuisset sed quod Rex Canutus frater eus ger.
mauus Romanoe curi accenseri imperiumque agnoscere detrectaret et Vandalos
etiam suo subiectos domib ac dicto audientes retiueret. Ludovicus quoque Thu.
riugiae princeps, filius sororis ej usdem Frederici Imperatoris, qui repudiata priore, quam
duxerat, conjuge ob sanguiuis, ut ferebat, propinquitaten paulo ante in uxorem acceperat
Canuti regis matrem Sophiam: Hanc, ut Caesari gratificaretur, referunt annales,
facto divortio, a se similiter dimisisse. quamvis et sint, qui Canuti velint non matrem, sed
p.281
sororem fuisse: quaent supra, sequuti Saxonem, meminiuus, non Ludovico, sed Suffrido
Mlarchioni nupserat. et, ut habent epistolae S. V ilhelmi utraque exinde, superior nimi.
ruu, quae Caesaris filio erat nuptura. et haec Suftridi iu Coeuubio Virgiuum, quod D.
Mariae apud Roschildenses erat dicatum, vitam inonasticau transegerit. At nos, quod
ad alteram sententiam.Aruoldi Abbat is Lubecensis, qui he lmoldum contiuuavit, uen.
tem et pane verba expre ssimus quem et Crantium, libro vi Dani luae ltcutum reperio.
Addit praeterea idem Abbas, reversam e Cermania Sophiam de iniuria sibi a Ludovico
varie illat qner imonias apud filium instituisse: Eaque occasione magis magi sque
in Caesarem et The utones exst imulatum regem Canutumu: Atque ita belli utrimque ca.
o ta semina: Et statim Canutum Vagrorum. Holsatorum atque Polubrorum, ceterasque
iu vicino ditiones igue ac ferro vastarijussisse.
Eodem temporis tractu, viut habent chronographi. Cal. Augusti frater Canut i Dux
Vulde marus militiae insignibus Roschildiae exoruatus Ducatum blesvicenstem nomi ne
regis, suo imperio moderaudum suscepit. Tum etiam hilianus, prae positus olim ecele si
Viburgensis, natus apud Cimbros Randeri husij detunctus anuo ii.. Cal. Octob, a
Clemente llI Pontisce Romano, uova apotheosi inter divos relatus est. Tuuestus autem
ac fatalis annus fuit Ebboni Sunouis, qui Absalouem sanguine contingens frater erat
Torberni et Audreae Sunouis, postea ut reteretur inferius ad summas diguitates inque
locum Absalonis evecti. Anno Christi qui secutus est, post millesimum centesimum
20 octuagesimo nono publice per universam Germaniam indicta religionis ergo sacra militia,
ad recuperandum scilicet, quam biennio ante Saladinus occupaverat, Palaestinam. Hujus
rei gratia celebrata Magunciaci conit ia, quibus iuterfuere, praeter imperatorem, priucipes
fere omues aut corum nomine, quaquua patebat Christianus orbis, legati. Horum
tessera (Cruciatau vulgi vocabant /) in aruis vestibusque depicta lui uimodi characterem
habuit Quod: Quam ue Caesar ipse, cllamydi ioscriptam, osteutare erubuit: quod eo veluti
symboloIesum Chiristum, douinum crucifxum, toti terrarum orbi praeesse debere signi
hcatumu cupetent. Dimiss etiam passim viti docti ac facuudia clari quos inter Culiel.
mus.Tyri antistes, celebratur, qui commemorato laudabili ac saepe repetito majorum ex.
emplo, tum et Pontificum indulgentia praedicat, muultis ad eadem sequenda sigua, rece.
o pt, quam dixicrucis tessera, ani mos addiderunt. Caesar praeterea, cuu ani madverteret
non detuturos, qui turbas fortasse ac res novas se absente molirentur omuia quae ad pa.
cem retinendam viderentur necessaria, quantum in se erat, ante suum disceisum provide.
re ac constituere curae habuit: lraesertim vero, quia certamina inuter Cermaniae principes
commoverat Htnrici Leonis proseriptio. et Dani quoque regem, utpote Leonis generuumlaud
leviter cadem exasperarat, hc ut sopirentur. Leonem ab exilio revocavit: atque
cidem, intercessione soceri ipsius Anglorum regis quanquam pristinas dignitates
uon concederet, partem iuterea ditionum ereptarum ut suut qu hodie Ducum Btuns.
vicensium et uneburgensiuu ceosentur, clementer reddidit: prius tamen sponsione ab
eo ac cepta, qua sle pactm stquuturum pollicebatur. Quiu et eidem si sacram lauc milio
tiam profteri et Palae stinuam petere idque non suis sed publicis impensis, animus esset.
sibi id quoque placere Caesar significavit. Verum henricus poit lonogas fortunae iactationes
am ali se mente esse et domi pacis ac quietis studia colere constitutum sibi
respondit.
Romanus vero pontifex Clemens ejus nomiuis Il missa seorsim ad Canutum in Da.
niam legatione, de aux ilio mari submittendo ij sdem in Asia laborantibus rebus regen cohortatus
est. Et reteruut hrouograpli Danos tumuna cum bri lonibus et tlauudris, navium
quinquaginta triuum classem in subsidium cootestim expedi visse. Qu exinude
classis, poltquam oram solvisset vi tempestatum in portum Olissiponeniem delata
tam insignem Sanctio Portugalensium Regi operam navavit ut civitas Silvensis ajuo
go Saracenorum liberata ipsius tum accesserit imperio, lta auteu cum classis praefectis
convenerat Sanctius ut ipsis praeda, sibi opidum cederet. Caesar quoque cum Canuto.
qui Miaguuciaci comitijs non interfuerat ita per legatos et literas transegit ut ipso.
iuterea dum in Asia bellum administrat, pacato uteretrur. Eis domi constitutis lmpe
rator copias, quas ipse contraxerat veterano prae sertim milite prae itautissimas magna
celeritate emensus Bulgariam ac Thraciam Bytautium duxit ut inde traiiceret in Asiam
Huic etiam expeditioni Richardus Angliae et Philippus Galliaruuu reges, quauquam
tardius iuas tamen symbolas, contracta uumerosa classe adicere seque praesentes sistere
p.282
haudquaquam dubitarunt. Adolphus Holsatiae Comes Caesarem ipsum cu milite
suo secutus, priusquam Cermaui egrederetur, apud Imperatorem. Eamburgeusum nomine
obtinuit ne quod propuguaculum itra duorum milliarium spacium urbi eorum
propinquum locaretur; ne etiam vectigalibus aut alijs teloniorum oneribus apud Holsatos
aut Stormarios gravarentur, et denique ut immunes ab auxilijs externo bello suppeditandis
haberentur quo in omnem eventum ad Holsatiae Stortmariaeque defensionem
promptiores accurrerent.
Fridericus autem suis cum copis in mediam progresus Afam pritmo Turcas ad Ico.
nium Lycaoniae tribus iungentibus praelijs fudit ac fugavit: ique successus tam subitam
pepererunt rerum in Asi inclinuationem tantumque incusseruut Saladiuo te rroreu ut o
rebus desperatis muuitarum urbium dejiceret propuguaculaac demoliretur arces, deque
Asia reliuquenda consilium caperet. Fridericus enim victricibus siguis ad ulteriora per.
vadens mox Ciliciam ei eripuit.Saracenorum circumquaque deletis copis. Alibi ad lit.
tus Rex Aogliae. et qui classibus e Dani ac oris vicinis accesserant multas eidem urbes
ademerunt. Et potuisset tuuc peuitus extingui aut certe ex Syria et gypto propelli
Saraceni et Turcae, si diutius rebus superfuisset Fredericus. Sed tfata urgebant Asiam. et
tantum imperatorem Europ iuvidebant. De cuus excessu non omnium una seutentia
est. Alij referuut, postquam, recuperata Cilicia. Saladinum es Armenia minore rejecis.
setae stu ac labore defatigatum sui refocillandi gratia in flumeu, quod ulepu aut orum
incolae vocabant, descendisse, atque ibi abreptum undarum vorticibus perij sse: Alij Ciliciae ao
hoc flumen Cydum veteribus dictum voluut.et esse id ipsum, in quo Alexaunder Maguus.
dum aestivo tempore lavando delitiaturtremore et convulsoni bus correptus traditurac
simili modo Oenobarbum affectum interijsse. Heroldus, qui hiftoriam belli sacri a Tyrio
ceptam pertexuit, non lavandi caussa flumen ingressum dicit, sed dum hostem insequi.
tur, aut cedenti instat luviumjam dictum transmittere conatum et offendente cquo.
etatejam gravem ephippio excussum ac stapedi inhaerente m duu equus ad citimam ripam
revertitur, aquis ita suffusum, ut inter manus suorum sublatus respirare quidem paulum
caeperit, sed mox oculis in coelum sublatis exspirarit. Cui narrationi accedere videtur,
quod habet Stadenfs Abbas, qui simpliciter praefocatum refert et mox recepto
nonnihil spiritu proclamasse ac summum laudasse numco, quod aqua eum cepisset, quaeo
regenerarat, ac muartyrem faceret, quae fecerat Chriftianum: atque inde auituam confe.
stim coelo reddidisse.
Hic exitus fuit maximi Imperatorum Friderici Oenobarbi vulgo Barbarossae nomina.
ticum anuum aetatis ageret septuagesimum, imperasset vero octo et trigiuta. Cuius aui.
mi ac consiliorum magnuitudofides confstautiamoderato, pietas adeo eximiae fuerunt, ut
uulla earum aliarumque virtutum quae in summum Imperatorem atque optimum prit.
cipeto possunt cadere, ei defuisse videantur. Tantus itaque vir, tantis rebus gestis, in ipso
victoriae cursu indignissima abreptus morte esse exemplo queat quod nos de humanis
miserijs deque fragilitatc mortalium perpetuo commonefaciat. Felicitati interim ejusdem
hoc adscribi meretur, quod et domi profligatis hostibus diuturnae pacis atque opti o
mi status author fuerit. et uon extinctus sit nisi Saladino jam fracto et Alia propemodum
periculo liberata. Curam quoque ei ac cultum fuisse doctrinae bonarumque artium, testantur
latae ab eo leges et inter eruditos Gunterus poeta Ligur, qui ipsi Mediolanum obsidenti
adfuit, ut olim Scipioni seniori Eunius, juuiori ad Carthaginem Polybius. Extat.
que iusigue elogium quod illi Nicetas Coniates tribuit scriptor Graecus. et eodem hoc
aevo clarus Cadaver Tyri conditum, faciente magnifice funus Frederico filio: qui mole
belli in se translata post obitum patris Antiochiam praesidio firmavit, aliaque praeclare exsecutus,
postqua exercitum ad Ptolemaidem oppuguanda, qua et potiti sunt, adduxisset, peste
extinctus est. Quibus ducibus orbatus exercitus, tum et regibus Galliarum et Angliae do
uum digresss, magua ex parte vel inedia vel alijs iucommodis diffluxit exinde ac perijt.
Supra in rebus Valdemari ubi de Henrico Leone eiusque proscriptione retulimus.
iudicatum fuit Adolphum Holsatun archiepiscopo Bremensi militantem Dit.
marsos armis eidem subegisse sed postmodum cum ftipendio solvendo episcopus uon
esset.Ditmarfam, quam vicerat, sibi Adolphum vindicasse. Hi Ditmarsi capta hoc tem.
pore, ex absenti Adolphi, occafone, qui, ut diximus, cum imperatore in Palaestinam con.
cesseratad Slesvicensem Danici regui dioecesim, cui tumn praeerat Valdemarus episcopus.
sua spoute defecerunt manseruutque in fide Danorum ad annuu raao. Commiserat vero
p.283
indem Adolphus, dum in Asia adversus Saladinum res gerit non tantum Hamburgensi.
bus, de quibus memiuimus modo.Comitatus sui curatm ac defenfionemsed prae cipue coguomini
et affui suo Adolpho.Daslensium Comiti uuiversam ditionum suarum guber.
uationem in manus quasi tradiderat: Verum Henricus non neglecta rei gerendae opor.
tunitate, licet Imperatori iu Palae ftinam discedenti aliud pollicitus fuisset haud tamen
conquiescere potuit. Acceptis etenim ab episcopo Bremensi tartvico auxiliaribus co.
piis, aliorumque amicorum subsidijs, inter alia Hamburgum ac Bardevicum omnium primo
expuguavit. Inde Holsatiae Vagrorumque fines penitius ingressus.Lubecam quoque
suae potestatis fecit. Nec diu moratus sed occasione rerum tam prospere fluentium
o usus uuiversam folsatiam Stormariaque sibi postlimiuio parentem reddidit exacto.
quem ut gubernatorem earum proviuciarum Adolphus constituerat. Daslensium Comi.
te. Hanc vero operam Bremensutm aepiscopum haud invitum Leoni commodasse vel
ideo conftat quod speraret eius vicissm auxilio recuperaturum se de qua jam modo
memoravimusDitmarsorum ditionem. Dux autem Renricus cun totamj am Holsa.
tiam Stormariamque teneret, sola supererat Segeberga. Sed eam obsidione ab Henrico
circumcinctam Rolsati liberaruunt, in quibus viri per id tempus nobilissimi Eggonis Stu
rij e usque consauguineorum operam ac itudia haud tralaticie celebrant annales Holsatiae.
Et ipse deinde Adolphus. Daslensium Comes congressus prope Lubecam cum Leonis
prae cipuis copiis, quibus praefecti eraut Cerhardus Rassenburgius itemque Helmoldus
ao et Iordanus Suerinensium Comites, omnium victor evasit fusis ac fugatis uon modo eorum
cohortibus sed et captis, praeter ceteros, lordano telmoldoque Comitibus. Quos
exinde non uisi gravissimo aere redemptos, quod dites ac pecuniosi essent, liberos dimisit.
Hinc Daslenss maguis itineribus ad Renricum V Romauorum regem, filium Frederici.
qui anuo eodem ad dignitatem imperatoriam fuerat provectus contendit: Eique rem
omuem aperiens demoustrabat Henricum Leonen contra datam Imperatori fiden, motis
armis, praeter alia Holsatiam Stormariamque occupasse quas olim Fredericus lmp.
laudatae memoriae pareus eus. Henrico Leoni proscripto ademptas Adolpho Schouven.
burgico possidendas concesserat petere idcirco ut adversus vim et grassationes Henric
Adolphum tueatur ejusque absentis patrocinium suscipiat. Imperator confeftim causam
o totam ipsumque Daslensem Comitem Bernardo axonum Duci per literas commeudat:
ac serio petit ut ipse ceterique contermini principes Adolpho Daslensium Comiti adese.
etc eum re consilioque iuvare velint, quo tandem in boua ac possessiones afsnis sui qu
ure tutorio adminuistrabat, reponeretur. Et ipse demum Adolphus Holsatus postquam
ad eum in Palae stinam allatus esset nuncius de tenrici molitionibus Holsatiam nimirum
Stormariatmque ab eo occupatas extemplo amicorum hortatu ac suasu relicta Palae stiua,
in Cermaniam redijt. Salutatoque Imperatore, ei iojurias ac turbas, quas se absente.
posthabitis pactis omnibus, Dux Henricus dedisset, pluribus exponit. Caesar Adolphum
benigne affatus operam se daturum prolixe pollicetur ut ipse tandem in integrum restitutus
ditiotes ac comitatus per vim ereptos recipiat. Auno: qui secutus est, obijt Pre.
bislaus Vaudalorum satrapa. Huius filius Burevinus, qui alias quoque Henricus est appella.
tcus, ciusque fratruelis Nicolotus.Varcelao natus, uterque Vandaliae partem post obitum
parentum accepit. Ille orientalibus, hic occiduis et ei districtui, qui nunc Megapolis appellatur,
imperitabat. Hi dum bellis intestinis conflictantur, et alius Ducem Saxoniae
Bernadum ac Rugiae dynastam Iarimarum, alius veri, Burevinus scilicet, Bugislaum
Pomeraniae principem adiutorem sibi adsciscit: factum ut Bureviuus, dum Rugiam de.
praedationibus vexat a Iarimaro capereturj captusque ad Regem Canutum cui tun, ut
aute tedioratum, parebat Rugia, transmitteretur. Niclotus etian qui captojam Burevino
rem se factam habere exiftimabatavide magis quam caute Pomerauos aggressus in.
cidit sumiliter in manus Bugislai.Ducis Pomerauiae. Apud quem in vinculis tam diu hae.o
st, dum res ad compositionem deducta, per regem Dauorum Canutum, qui causae totius
arbiter electus fuit, ita dirimeretur, ut Nicloto Rostochium cum terra Rissinorum. Burevino
vero Iloum et Megapolis cederent: terque autem eas ditiones a rege Dauorum
Vaudalorumque Canuto se accipere eiusque beneficio ijsdem uti ac frui profteretur, eodem
scilicet modo et more, quo Pomeraniam Bugislaus.et Rugiam Iarimarus a Rege ac
cepissent. Quibus ftatutis, dati ad rei malorem udem obsdes vigiut quatuor, quos in.
ter et Burevini filius fuisse memoratur.
Eodem hoc tempore Petrus Sunouis episcopus Roschildenss declaratus ett, poftquam
p.284
consauguineus eius Absalon eo se munere abdicasset. Tum etiam a Coelestino Pontifice
O rdo Theutonum sacrique milites solemniter inaugurati constituto primo cor: un mna
gistro fenrico Vclpoto. Ex horum sodalitio orti postmodum qui comparata taguam
suorun manu Livoniam armis domueruut ac gentem legibus dilciplina maunsuefactam
ad Christi religionem primi traducere aunisi fueruut. Post haec Henricus Leo, cum ad
huc omuia.et urbes praesertim munitissimas Hamburgu. Stadam. Luneburgum aliasque
sibi retineret, tum et Burevinum, geueruo suuuam recens a rege Canuto ditissuu.
conterminum atque aux iliarem acctpisset nulla iam amplius Adolpho sua redipisceudi
occasio aut spes superesse videbatur nisi ope et copiis vicinorum principum adiuare
tur. Quapropter bernardum Saxoniae Ducem eiuique fratrem Othonem. Marclionis o
Brandenburgici titulo celebrem accedens, corum primum armis volente imperatore.
Ertheburgum int roductus est: atque inde junctis aliorum auxilijs tolsatiau quoque re.
cepit, annum circiter Chri sti millesmum ceutesimum nonagesimum secundum. Mox
idem adscito sili juniore Comite Beruardo Raeburgico. Lubecam duplici admoto ex.
ercitu caepit obsidione premere. Erat urbi vice Leonis praefectus Luitgerus Bergensis.
vit militaris ac strenuus. Qui, licet opidum utricquejam terra ciuctum videret locci
i tamen fecit dum itus reditusque per ravae amnem pateret, ltaque ut eam quoque
viam ipsis praecluderet Adolphus, magno labore maximisque impendijs os lumiois, qua
se in Baltiuicum mare effuudit trabibus funudo impactis obstruxit, ultimaque obsessos penuria
atfecit. Interea autem dum id agitur ipse in Daniau profectus Cauutum regem
salutavit, max imasque eidem grat ias reddidit, quod se abiente, nihil adversus suos a parte
Danorum iutesti fiisset attentatum, pro tempore interim silentio praeterieus Dit hmar sorum
ad Slesvicenses Da: ici territorij dicesiu defectionem, cujus meiinituus supra.
Henricus autem videus firmari indies auicis ac novis copijs Adolphum Lubecenses vero
ad extrema paulatim redigi contraxit extemplo per Conradum de Rothe exercitum.
cui et Beruardus.Comes Rateburgius senior, paterjuunioris, qui a partibus Adolphi sta.
bat, se coni uuxerat. Hic ubi torte filio cum novo exercitu factus est obviam, signis infe.
stissimis iuter utrumque concursum est. Sed pater victoria potitus ingressusque cum equitibus
quadringent is urbem ovans, animum opidauis addidit ut facta contiunuo excursione
castra quoque filij Bernardi diriperent atmplaque in urbem spolia reportarent. Eoque o
successu excitati die postero magua cum mauu, ducibus Conrado et Bernardo urbe ite.
rum excedunt arbitrautes se lolsatos quoque iu totum propulsuros. Sed illi recentibus
uon ita pridem a rege Danorum suumi ssis manipulis succeuturiati, opidanos urbem re.
petere coegeruut. At que nde Bernardus lunior, reparatis quam celerrime copijs, castra
quoque sua, eodem quo prius, loco, metatus acerrime urgere obsessos de novo caepit.
Obsessique ani madvertentes deficere paulatim commeatum, nec qui ad manus erat uui.
versae sutfecturum multitudini maximeque equitatui qui intra urbem numerosus habe.
batur, facile secum reputantes, eruptionem a parte urbis boreali de nocte tentandam sta.
tuunt. Sed ea urbis parte dum fuviolo (c / miaxe Arnoldo Lubecensi dicitur) trans.
mittendo incumbunt, supervenit cxtemplo filius Bernardus, qui fusis ac fugatis fere uui.
versisvi vos quam plurimos cepit quos inter et ips Bernardus, parens eius censebatur.
quo dimisso, ceteros fere omnes Segebergam ad Comitem Adolphum, qui ibi valetudina.
rius agebatvinuctos transiisit. Adolphus, accepto tam laeto nuncio, ex morbo quodam.
modo recreatus de tada in suam quoque potestatem redigenda cogitationem instituit:
ulus praesertim occasione Stadensium quorundam quos secum ipsius miles captivos ad.
duxerat. H i enim, cum spem et modum Adolpho ostendissent urbis potiundaemilitibus.
qui eos ceperaut lutrum persolvi eorum nomine curavit, quo sibi addictiores haberet:
Nec defuit consilio successus. Nam misso extemplo ad urbem milite, excitatoque, ut so.
let inter cives. Pauico motu, opidum ac totum denique comitatum deditione accepit.
Lubecenses veroaccepta Stadensium defectione.et jam extrema inedia fatigati, tanden
et ipsi coacti fuere se quoque Adolpho dedereservatis iuterim, quibus antiquitus scmper
gavisi fuerant, immunitatibus. Recepta Lubeca, Adolphus laete agere, et ad ulteriora cogitationes
mittere. Henricus vero dej ecto jam animo, spem quasi omnem caepit depo.
nere recuperandae in posterum dignitatis tum et aetate provectiore agens, ac serio de.
mum quietem respicieus Brunsvigam abijt, ac ibi, quod erat vitae reliquum, pacate transegit.
Episcopus quoque Bremensis Harticus Il, quiut memoravimus. Henrico re coo.
sdioque pro virili adfuerat, bonis ac possessionibus ab Holiato deturbatus iuque Anugliam
p.285
digressus, eam exilij sedem habuit. Nec parcitum ips nobilitatd Holsaticae multique ex
proceribus, qui Leonem fuerant sequuti, in Daniam ad Regem Cauutum alij ad Valdemarum
Slesvicensium Ducem, Canuuti regis fratrem, Adolphi iram declinantes secessere.
Quos inter Marquardus et Emmo a Wolden alijque praecipue nobilitatis memorantur.
Dux vero Saxouiae Beruardus, aoimad vertens Adolphum ex territorijs Leoois, quae Caesaris
indultu acceperat, sutere animos ac superbire, sibi ea potius, ut Duci Saxouiae, competere
existimavit. Quapropter universum Ratecoviae districtum, qui olim ejusdem
Leonis fuerat, nec non et Oldesloam suae potestatis fecit, idem et de Lubeca in animum
iuducens. Sed Imperator Henricus e re fore intelligens ut Lubeca quae esset in extre.
o uo imperij limite collocata, qu que annuatim certum Caesari censum penderet, imperij
civitas permaneret Beruardo in gratiatm bene strenueque pro imperio navatae operae
Hardesacrum aliasque possessones ac praefecturas Saxoni conterminas, ejus vice attribuit.
Adolphus vero nec non Bernardus Raceburgiusuna cum Comite Suerinensi Cun.
elino, suspectum ex eo habentes Ducem Saxoniae Beruardum quasi fortunae suae iuvi.
dentemfoedus simul feriuunt mutuaque invicem auxilia pollicentur. Nec mo: a, obsidio.
ue premunt Lauvenburgum (quae et olim quoque Henrici Leouis fuerat) arcem longe
muniti ssimam. Dux autem Ber nardus ui lil in adverlum maguopere agens tautum de
eorum molitionibus queritmoniam ad Caesarem detulit. Obsessi cum rerum tandem
omuium inopia laborarentnuncium mittunt ad Ducem Sle svicensem Valdemarum re.
o gis Canuti fratrem: dictitantes frustra se ab Henrico aut alijs liberationem expectare, ide.
oque Canuto potius regi utpote genero henrici / quam Adolpho, arcem tradituros, modo
tempori ad obsidionem sol vendam cum copis accurreret. Valdemarus, re intellecta, uec
approbato, quod offerrent contestim Rudolphum Holsatum (is inter eos habtbatur.
quos iram Adolphi fugientes in Daniam scceslui sse memoravimus) traditis cohortium su.
arum manipulis aliquot.Lauvenburgum praemittit, ut in illud receptus regium vexillum
de muro ostentaret, se interea, paratis quam celerrime copijs subsecuturum. Sed ille an.tequam
accederet obiessi necessitate adacti Adolpho se dederant. Qua etiam de causa
regis erga Adolplhum lateos simulcas magis magi sque iuvalescere seque exinde caepit pro.
dere. Tradito iu potestatem Adolphi Lauv euburgo. Imperator inter Ducem Saxoniae
30 Bernardum a parte una, et Adolphum Holsatum, quique eidem erant associati Raceburgium
et Sueriuensem Comites, a parte altera eiusodi compositionem instituit ut in
poeuam obsidij Lauvenburgici septingentas lmperatori marcas Adolphus persolveret.
acc iperetque ex ad verso Rutecoviae tractum una cum Oldensloa, quae sibi Beruatdus vi.
dicare videbatur. Comes vero Raceburgius et Suerinensis siuguli trecentis argenti
marcis donati abirent ea tameo legent arcem Lauvenburgicat, quae varijs erat locis per
obsidionem disjecta lacerataque, suis impensis reparandam curarent, atque inde Saxonum
dioecesi eam permitterent. Quas tamen conditiones Adolphus, uisi prius, quos fecisset.
sumptibus restitutis, haud facile concessurus videbatur.
Hac qualicunque inter principes inita per Caesarem pactione translata est in boream
belli alea. Quippe cum antea, ut indicatum.Fridericus lmperator regi Canuto minus aequus
fuisset, candem quoque filio mentem haesisse haudquaquam dubitabant illi, qui aut
palam aut occulte regem oderant. Itaquae instigatus / Valdemarus. Slesvicensium episco
pus, ut cum Canuto de patrimonio ac ui partione contenderet, utpote qui rege non
tantum Cauuto (quem ut suoeit loco memoratum Sueno Rex inter sacra mensae apud
Roschildenses trucidari fecerat) esset procreatus sed qui et Maguum et Nicolaum re.
ges, illum avum huuc proavum habuisset. Haec igitur, dum ultro citroque reciprocatur
contentionis serra videretque episcopus vanam esse omnem sine viribus machinatio-
nem sibi amicos et foederatos Caesaris, Adolphum Holsatiae Comitem, itemque Saxoniae
Ducem Bernardum et Marchionem Brandeburgicuto Othonem, tum et Comiteu Ra.
o ceburgi adjungit, factaque sponsione illi se terra adorituros regem regouuque pollicen.
tur dum ipse navalibus copijs rem gerit. Quod ut promptissime feret contestim ad
Norvagos profectus episcopus.Suerum regem vel ut alij tradunt, eius filium aquinum
aliosque amicos ac necessarios, ita blanditijs ac promi ssis aggreditur prensatque, vt ab il.
lis accepta uavium trigiuta quiuque classe viris atque armis militariter instructa, in al.
tum perrexerit, sibique regiun nomen adsciverit. Priusquam vero manus consererentur.
eraut qui episcopo suggerebaut, e re ejus fore si causam sua regi ac regni proceribus modeste
proponi curaret, uon dubitaturos se, quino ei aut regni aliquan portouem aut eus
p.286
saltem praecipuam prae fecturam ex aequo ac bono permittant praesertim cum simul esse
episcopum et regeu haud quaquan conveniat. Quibus consultoribus aurem conmo.
dante Valdemaro, rei tractandae dies dicta est. Sed ipie episcopus, quod exigere tum rci
ratio videbatur, extemplo comprcheusus custodiae mandatur, lu qua dum haeret. et acri.
ter tertiam regui parten quomodo parens eius tenuerat sibi deberi contenditanuos
totos quatuordecim detentus est ac tandem dimissus cum rerum potiretur Valdenmarus.
Canuti frater, intercedente eius nomine apud maritum regina Dagmara, nec non Lun-
deosium archiepiscopo Andrea, ut suo exinde reteretur loco, quamvis alij uon occasoue
alicuus compositionis retentum eum sed invasam ac superatam a Cauuto Norvago.
rum clasem ac tum simul captunm episcopum memorent. Ruic episcopo ex fratre ue ro
pos erat Nicolaus Arhusiensis nomine. Post cuus obitum cum feri iiracula vulgo crederetur.
Iuuocentius ii sub auuum exu cepiscopis chersonesi Cimbri in maudatis dedit,
ut quid eius essent indagaret. Quorum postea documentis ac relatioobus acce-.
ptis Al xauder eius uomiuis tertius aunuu circittr Lxin cauonem lanctorum solemniter
eum retulit. Estque exinde ut divus celebratus ab onmnibus, vocatusque S. Nicolaus
Arhusiensis. Marchio randenburgicus tho e usque trater Saxoniae Dux Bernardus
una cum Adolpho Holsatiae comite, quid episcopo tactuu esset ignari iuterim, ut
erat inter eos conveutum, terrestri itinert Daniai signis intestis petuut: Locatisque
juxta Eidoram castris, cum ad veutum Canuti du, scd trustra expectassent, morae taudem
taediodomuit ionem parare coeperunt. Adolphus vero transmitso lumiue, regi circum o
quaque ditiones ferro ac flammis adusque Sltivicum invadert ac divastare aggressus, sed
de episcopo deque redituprincipum mox certior redditus max imisque desubito Canuti
copijs itpetitus extremum hoc habuitut pacem sibi pretio pararet, nuumeratisque mille
quadringentis denariorum marcis, ea qualiscunque concessa est: Dithmersiam interim, ut a
Ducatu Slesvicensi separaretur, quod agere cum [agere cum: agereum ed.] simul instituit, nequaquam obtinere potuit.
Auno, qui proxime lecutus, humanae lalutis supra mille simum centesitum oonagesimo
tertio, caepit cum Rege Cauuto per legatos agere ex Galliarum llilippus ejus nouui.
uis secundus, tum, mortua lsabella caelibem vitau agens, de asciscenda in thorum suum
sorore eius laudatissima virgine lngeburga. Qui et voti lui conpos factus est. Scripto.
res Gallici non Ingeburgam, sed Celbergam tert nominant: Et notat Culiclumus Neubrio
gensis qui historiam de rebus Anglicis eo tempore superstes contex uit, has uuptias prae
cipue co fne a Philippo petitas ut inveterata iam olim inter anos et Anglos, quos ob
Richardum, sibi inimicum, odio habere coeperat simultas quesi ab interis ex luscitaretur.
Nam Philippus conjungendo sibiut exi stimabat, capitales nnglorum hostes anos, uon
ambigebat quin, moto in Regem Richardum bello auxiliares coldem adversus ipium
esset habiturus. Ac demum pactis sponsalibus iuque dotem addictis quater illibus argenti
puri marcis, cum classe regium in morem magnihee exoruatum in Cllias lngeburga
transmi ssa est. Rex advenientem Atrebati vel ut alis trad tum Ambiaui laetauter cxcepit
utpote morum ac formae venustate sibi perplacentem coronavitque reginam.
auno circiter ut Tilius putat, oxov vel ut aliis placet, quarto. Ncubrigenli persolu, o
tamdotis nomintemulto quam nos secuti vernaculos authores, maj orem summau pouit.
marcarum nuitirum decem millium Sed operae erit ipsius eubri gensis verba quod
et alia ad rem spectantia contiueant, his adice Rex, inquit, trancorum misss ad Re.
geu Danorum viris houoratis germauae ejus Fudati ssimae virgiuis nuptias solemniter
expetivit. Rex autem Danorum magnifice legatos suscipiens petitionem quoque de
optimatum suorum consilio libeuter amplexus est. Et quid, iuquit, dominus vester vult
sibi dari dotis nomine illi vero, prout in mandatis acceperant, antiquum inquiuut us
Regis Danorum in regno Anglorum et ad hoc assequendum, classem exercitumque Daniae
aouuuu. Tum ille, rem inquit difficilem postulat: veruntamen de liberabo, an con
cedi debeat. Cumque super hoc regni sui inclytos seorsum consuleret responderunut.
satis nobis negotij est contra paganam et nostris vicinam finibus gentem Vandalorum.
Illi sue ergo ditissishostiliter aggrediemur Auglorum gentem Christianam, atque iuno.
xiam, duplici nosmetipsos periculo immergentes Nam si Anglos aggredimur: terocis.
sitis, quij uxta nos sunt.Barbaris fiues nostros ex ponimus. Porro Anglorum geus magua
et valida, opibusque famosa, propriae vel saluti vel libertati contra omuem vim externam
tuendae sufficere creditur. Proinde aliud petat Rex Francorum, si voluerit, dotis nomine:
cuu tu Rex uon debeas, cum propriae gentis periculo germanae tuae honorabiles nuptias
p.287
providere. Placuit regi sobrium consilium, jusstque legatos aliud dicere, si quid habe
rent. Illi vero expiraute petitione prima: decem marcarum argenti millia petierunt. Ad
haec Rex magnauiuus, rem, iuquit. Rex Francorum a Rege Danorum nunc petit perte.
nueu ratione uegotij et personarun: petitionem ejus grate suscipiemus. et votum tma
ture implebimus. Tum pactis initis et sacramento a Legatis praestito pro completione
pactorum: oruatam (ut decuit) cum summa postulata tradit virgiuem: De luis honoratos:
quosdam qui prosequerentur eam usque in Frauciam, direxit. Rex autem Francorum
occutrit ei Ambianis (Rigordus Atrebati) / ibique solemuiter nuptiali sibi foedere copu
latam etiam thoro accivit. Hacteuus Neubrigensis.
o Proximus superiori annus abstulit apud Norvagos Regem uerm, cuius superius i re.
bus Valdemari prolixe meminimus. Exstatque Romani pontificis Inuoocentij tertij De
cretalium Epistolarnm liber, in quo Suerum hunc tyrannidis ac violentiae accusat, quod.
que per tfas et nefas Norvagiae sceptrum arripuisset. Execratur quoque et anathemate
ferit Bergensem episcopum, quod is, obstante licet archiepiscopo, cum Suero facere eique
favere videretur. Idem Inuoceuotius ad Islandos de eodem scribeus apostatam Dei et
Di vorum appellat. Quid praeterea Aoglorum historia super eo eiusque prosapia referat
ex Neubrigensi iam aute allatum est. Res eius totumque vitae spaciuu.et quam mirabi.
iter ad imperium perv enerit integro libro prosecutus est Carolus Ionae Abbas ut memi.
uit in chronoligicis suis vir uobilissimus Aruoldus V itfeldius regui olim Cancellarius.
ao iuit. Eum libruum vernacule aut latine conscriptum, si aliquando prodire in publicum
contiugat, plurimum lucis Norvagiae rebus illaturum nullum sit dubium. Suero
successit filius Haquiuus: Eaque in stirpe cootinuata regum Norvagorum successio duravit
ad bina circiter secula defecitque in filio taudem Margaretae Danorum regiua.
Olao, de quo et antea nouuihil injecisse existimo: posteaque, ubi ad illum locum fuerit
perventumdicetur accuratius.
Philippus porro de quo memoravimus Galliarum Rex eodem hoc tempore, quamn
duxerat Canuti regis sororem Ingeburgau, sive maleficarum artificio, quod innucre
in eius vita videtur Rigordus, sive, ut vulgo scriptores produnt ob saunguinis affnita.
tem a se dimisit. Neubrigensis quas adducit divortij causas foetidum scilicet oris spiri.
o tum, aliasque similes frivolae sunt, nec diguae, quod et ipsemet iudicat, quae memorentur.
quan vis constet hodieque ctiam inter gentes nounullas. et praesertim apud Graecos By.manti
et alibi obtinuere consuetudinemut halitus foeditas ad dirimendum matrimonium
sufficiat. Dimissam ergo in Stamparae arcem (sc Tilius habet) coniectam asservari cu.
ravit, intereaque filiam Moraviae Ducis Mariam dimissae superinduxit. Qua tamen priuiquan
potiretur ambierat Comitis Palatini unicam filiam. Sed ea ut tradit Neubri.
geosis, non ignara quid accidisset Danorum regis illustrissmae sororiet verita exemplum.
cas nuptias aversata est: Mater vero cum instaret urgeretque regias nuptias, hoc iusupet
respondisse fertur, se, quautum meminisset desponsatam adhuc inftantem Henrici Leonis
Saxoniae Duc is filio et ei fidem servandam existimare. Quod et factum, nupuntque eidem
o postiodum, licet invito etiam lmperatore, qui, odio Leouis, de rege Galliarum Philippo
agere cum Palatino caeperat, sed a filio Leounis cum esset praeventus, ille omnisque cona.
tus eus frustra fuit. Quo autem demoustraret Philippus arctissimae inter se et Ingeburgam
propituquitatis nexum, passim ex Galliae dioecesibus episcopos aliosque regui proceres ac
duces ad cognoscendum propius negotium evocari curavit. Ri cognita, ut existi mabaut.
cauia prouuuciarunt, uon tantum a parte Regis ngariae Belae qui Philippi sororem duxerat
verum etiam prioris coniugis Isabellae e Flandris oriundae respectu nuptias istas
constare non posse. Nec alia episcoporum et procerum illorum erat sententia quamvis
alij aliter.et inique divortium factum judicarent. Praesertim Danorum Rex Canutus, in.
tellecta reper oratores suos Andream Sunonis Cancellarium et Abbatem Culielmum.
o tuatione Galluu agere apud pontificem Caelestinum hanc causam caepit, demonstravitque
ne miuimam quidem vel affuitatem vel consanguiuitatem intercedere qu ullo pacto
dirimere nuptias posset. Ideoque et petere a summo pontifice cui id oficij ratione ut.
pote suprenmo orbis Christiani capiti, incumberet vellet sub poena anathematis itmperare
regi, ut Maria relicta Reginam Ingeburgam reciperet. Hi legati Roma reversi circa Di.
vionemdum Burgundiam transeunt detenti ac literis Papalibus, quas plures acceperaut.
spoliati, opera tandem Abbatum Ciftersiensis et Clara vallenss dimissi atque inde ad re.
gen profecti ipsum Philippum coram compellarunt. Pontifes etian, statim post eorum
p.288
ab urbe discessum, notarium suum, titulo Praxidis Prioremalijs cum liters ejusdem argu
menti ad archiepiscopum Seuonensem et Abbatem Atrebatensem, tanquaniudices et
arbitros a se constitutos, eisdem submisit. His, praeter cetera significabat inque mauda.
tis dabat ut regem amice monerent et ad saniora, quautum in se esset fecterent: Sin vero
uec istis moveretur ut assumpto legato suo una cum archiepiscopis Rhemensi et Seno.
nensi alij sque honoratis viris regi indicarent mentem hanc esse ac placitum pontificisut
reginam Ingeburgam, quae nulla eum vel affnitate vel nexu sanguiuis tangeret suum itu
thorum reciperet: Quod si nec ita promovere quidquam possent imperabat ut legatus
suo nomine regi sacris interdiceret. Quod etiam decretum in vulgus exinde est editum.
Episcopi autem et patres qui et tunc legato pontificis assenserant, et postea ipsum interdictum 10
evulgarunt, sedibus primum suis ab rege exacti: deiude mitescente paulatim iracundia
novus ab urbe legatus Octavianus Cardinalis submissus. Qui ubi advenisset,
Suessione rex et proceres Episcopique frequentes adfuere: Atque ibi complures disertissime
compositeque pro rege caulam dixere: auditique cum silentio et fere assensu omnium.
Nec aderat, qui in ad versum quidquam reponeret. Tandem ex promiscua multitudiueignotus
quis, aut unde veniret, velutique coelo missus, petita cum a rege tum Ro
mano legato ceterisque dicendi venia desertam ab omnibus lngeburgae causam tam or.
uate dilucideque defendit deque rege adeo reverenter verba fecit ut in sui admirationem
cunctos converteret. Factoque peroraudi fine se surripuit nec uspiam exinde compa
ruit. Ait Emylius fuisse qui uumini id attribuerint, ipie Danorum instinctu consilioque
procuratum hariolatur. Soluto convenutu cxpectabant patres ut ultro Rex Ingeburgat
uxorem agnosceret. Sed labebatur longior dies et temporis spacium idcirco conccde.
batur si forte a pertinacia interea lua spoute desisteret. Verum cum frustra moram trahi
auiuad verterent patres, iterum convocata concione, prae se ferebant quidnam ipsis necesse
foret decernere. Itaque Resx, relicto consessu, in equum iusiluit et ad se receptam
Ingeburgam in regiam reduxit. Maria, qua superindixerat haud multo post humanis
excessit. Sobolem vero quam ex ea Philippus susceperat, justam esse et legitimam eius
prolem: multis mirantibus, sanxit pontifex. Paulus Aemylius non Ingeburgam, sed Gelbergam
appellat. Qui et sanguinis nexum causam divortij fuisse injicit ubi inquit: Rex
mortua Eliza uxore caelebs, Dani regis sororem Gelbergam uxorem duxit. Et statim deinde: 30
Hinc receptam Gelbergam in regiam reduxit, paulo post decessit Maria. Philippum
ex ea susceptum iustam Augusti sobolem esse pontifex maximus decrevit, uon sine
multorum tunc admiratione, bonam matris nobilissimae fidem auxilio liberis uou
esse, indi guut credo visum: et nonnullis episcopis authoribus auspicibusque Mora vianae
uuptij unctae fuerant. Dana Regiae Franciae utiqueuncta cognatione erat. Primi
Philippi regis Franci filia nupserat Dano regi: unde Celbergam aliquot aetatum serie pro.
geunitum fides sit. Haec milius non tantum Iugeburgam ut diximus Celbergam suo
more appellans, sed bii quoque, quam dicit, ea est, quam alij omnes seduom nominant:
Quaque defuncta rex Galliarum lhilippus Augustus viduus tactus (ipse cliem dicit) de
alijs uuptijs coeperat circumspicere.
t autem conitet nullam inter utrumque. Regem inquam et Regiuam Iungeburgam.
sanguinis tuisse necessitudinem, paucis lngeburgae prosapiam ponere ob oculos constitui:
praesertim cum Gallici scriptores, et nuper admodum Iohannes Picardus, qui Gulielmum
Neubrigensem Lutetiae Parisiorum elegantibus typis descriptum edidit, consanguinitatem
fuise a parte Caroli Flandrensium Comitis videatur innuere. Res itaque ut intelligatur,
ita se habet: Sueuo, cujus supra suo loco memiuimus. Esthritius dictus. Regum Dauiae
Lxvi, plures filios habuit: inter ceteros Cauutum et Ericum Quorum Canutus, qui
Othoniae ut martyr et inter ivos relatus interijt duxerat Adelam Roberti Flandrensum
Comitis filiam. Ex hac Carolum suscepit qui Brugis Flandrorum in aede Donatia
ni paricidialiter est trucidatus nulla post se relicta sobole. Iugeburga autem neque ab
hoc Canuto, ueque a filio ejus Carolo, neque a matre eiusdem Adela origiuem trahit, sed
a Caroli fratre Erico, quem dixi. Hic ex Botilde Suctica hlium Canutum genuit.Ducem
Slesvicensem et regem Obotritorum, ex quo et Ingeburga Ruthenica natus est Rex
Voldemarus, qui parens fuit hujus, de qua quaeritur, lugeburgae, mater vero Sophia. Rute.
norum regis filia. De ngariae autem rege Bela, quod iuji citur, ita quoque habet: Inge
burga, quam dix imus, prior, quaeque av ia huius logeburgae Francorum reginae fuerit, soro
tem habuit, tmatrem scilicet Belae buius. Lugarorum regis, qui Philippi regis germauam
p.289
Haec genealogia est illustrissimae Galliarum reginae Ingeburgae. conjugis Philippi Au.
gusti filiae Voldemari IDanorum regis. Cuus Plilippi pater Lodov icus suo divortuo ex.
posuerat olim Franciam gladijs Aoglorum mi litum: et nuuc filius Plilippus haud absimili
iufortunio stilis scriptorum: hoc tamen patre felicior. quod dimissam aut defuncta Maria,
et recepta.ut memoravimus. lngeburga.eam sibi exiude perpetuam ac propriam habuerit.
EE.tmilius quod ait (ut verba ejus superius posita moustraut) primi Philippi Gallorum re.
gis filiam nupsisse Daniae regi: atque inde Iugeburgam (OCelbergam ipse lemper appellat)
o aliquot aetatum serie progenitam.nec in memorijs Danicarum reruu reperio.uec ii reperiam
videatur ad hanc lngeburg prosapiam momenti quidquam conterre prae sertim
cum ab obitu primi Philippi ad hunc secundum fere seculum effluxerit utpote qui ex.
cessit sub anuum Christi i orum.
Ceterum eodem hoc tempore Cauutus quoscunque per universam Daniam sibi reguoque
obstrictos noscebat.ad expeditionem secum facienudam convocari curavit.) j ussitque classem
et arma in promptu ac parato habere. Compertumque tum ad belli praesertim navalis subsidia
conferre solitum Slesvicensem Ducatum naves to: dioecesin Ripeusem sive Iutiam
occiduam rao: Borealemu. quae et Vandalica sive Burglaviensis dioecelis dicta o Fiouniam
ioo: Selandiam i ao Scaniam i co. Quae tu regni Danici copia iuo ariuis militiamque
o maritimam unam iu summam conjecta navium sexcentas ac septuaginta confecit praeter
sociorum aliaque gentis auxilia.quae seorsim subministrata. Paratis ad bellum necessa.
rijs. in Slavos Vandalosque qui. abjectis Christianis sacris. a fide quoque Daunis praestita
defecerant.vires impetusque conversus. Impritis autem Vologasto Stetinoque ad obsequium
pristinum reductis utrumque novis praesidijs communijt Computatisque o.
muibus.quos ipse et pareus ejus Valdemarus in Vandalos fecissent procinctibus. erat hic
octavus supra vigesimum. Obijt eodem hoc circiter tempore clunur. Christianorum
apud Orientales terror. omniumque ejus seculi virorum virtute et rerum gestarum gloria
facile princeps. Is cum magnum de regno suo certamen reliquisset. filios ejus. quos
novem habebat.praeter uuum Norcadioum. interfici omues patruus cqplcnur fecerat.
o ut. illis sublatis imperio tandem ipsemet potiretur. De Saladiuo autem quod referunt
historiae perquam memorabile est eum nimirumjam moriturum voluisse ut aquilifer:
qui imperij signum omnibus in praelijs praeferre consueverat funus antecederet ac lineum
sindonem, quo cadaver involveretur, lanceae impositum, in modum trophaei extolleret.
altum inclamans oldns se rietisue totur cdomito ilsu unumecum ufert. Excessit
tum quoque Henricus Leo Saxoniae Dux.qui ut memoravimus a Caesare proscriptus
multos annos apud socerum suum, Angliae regen, una cum uxore Machtilda parvisque
liberis Othone.Henrico et V ilhelmo extorris egit. Eius cumo res fortuuaque flore.
F b
rent.
IisrO rum nx LI; t vt
KKK
in tatrimonium acceperat. ude patet Ingeburgae prosapiam nec ad Flandrensium
Comites respectu prioris coojugis Isabellaequam lhilippus duxerat: neque ad ugaro.
rum progeniem esse ullatenus referendam. Quod et haec quam subyicimus genealogica
tabella propius ex hibebit:
p.290
rent, potentissimus omuium Europae, secundum Caesarem ao Reges, princeps est habitus.
utpote qui a sinu poene Hadriatico adusque Codanum mare Oceanumque Oermauicuo.
Boijs.Suevis Rhetis.Viudelicis. Noricis. Chaucis totique Saxouiae imperitaret: Iu gratiam
receptus sicuti nec territoria sua qu varie erant a Caesare discerpta inque alios
principes collata, ita nec pristinam dignitatem recuperare unquam potuit. Solam ei
Brunsvigam singulari indultu Caesar possidendam concesserat: Ex qua cum bellum identidem
lace iseret repressus aliquoties ab Imperatore et satrapis vicinis sub extre.mum
senio ac laboribus tessus apud eosdemlrunsuicenses consedit fatoq suo functus est:
ubi et hodieque mouumentum ipsius, pro copis eius aevi affabre exoruatum, ostenditur.
Anno deinde supra millesitum centesimum uouage si mo sexto ipse Caunutus Rex va, ro
lida cum classe in L ivoniam profectus pritmam omnium sui juris Esthoniam fecit.Erat ea
expeditionum eius in illas oras altera. Et serio tum quod agere cperat, ad fiuenm opta.
tum deducturus id praecipue spectavit, ut Christiana pietas omnium anituis insereretur.
quapropter etiam provinciarum passim dioecesibus non tantum verbi divini praecones
piosque viros praetecit sed et sacris aedibus regionem circumquaque exornavit, t au.
tenm propagatae inter has gentes Christiauae religionis iuitia paulo altius repetantur fa.
ctum est anno r ion ut monachus Segebergensis, cui Meinhardo nomen fuit, cuum nuegotiatoribus
aliquot Bremanis Livoniam circa Dunelmoudam intraverit. Qui et ibi iudultu
Regis Valdemari l, qui tum Livoniam tenebat, sacello prope ripam uon (quo fere loci
uuuc go est posita / exdificato coeperatjam tum aliquam ibi divini verbi sementen, o
imo et messem facere. Interque ceteros virum magni nomiuis.Cobbeum dictum.Chri
stiana fide imbuerat, quod et ipsi postmodum, totique ejus rei maxito emolumento
cessit. Sed Bremens negotiationi magis quam fidei propagandae intenti, haudquaquanm iis
viribus aut studio quo Canutus et frater eius Valdemarusrem pietatis promovebant.
ude facile constare potest, autequam Theutouum ordo vel coepissetjus et dominium
Livouiae penes Danos stetisse. Ex iude pontifex Inuocentius IlI societatem hanc e Pa.
laestina profectam gladijjure (duos enim rubei coloris gladiolos, cum stella circa pectus.
pallio albo inscriptos gestabant) / donavit, concessitque terrarum quodcuuque paganis eripuissent,
id sibi ad excoleudam religionem Christianam retinerent. Primum Ordinis hu.
us magistrum Vinuonem nominaut. Posteaprout res eorum paulatim invalescerent, foe o
dus cum ijs fecit suo posterorumque nomine Canutus eiusque frater Voldemarus, ea lege.
ut collatis utrimque operis sua adversus paganos tutarentur. Verum mox, capto sub an.
num ra. Voldemaro Theutones Revaliam Narvam. Vesseburgum aliaque Danis
erepta sibi vinudicare coeperunt. Quod tamen postmodum in libertatemn et regnum re.
positus Valde marus, illis concedere haudquaquam voluit suumquejus manu et armis
asseruit, ut intra referetur.
Expeditione Livonensi peracta, sub annum qui est secutus oxevi Regina Ceertra.
Cauuti Regis conjux filia tenrici Leonis.Vehae apud Cimbros fatis concessit: sepultaq
est ibidem in aede cathedrali ac nostro tempore repertum memoratur eyusdem mauso.
laeum, quod erat tumbae impositum e silice vulgari ac rubeo levique brachio superue ex.o
cisum: lpsaante obitum suum extra urbis pomaeria exaedificari sacellum fecerat, quod in
ipsius memoriam divae Ceerthrudae Capellam, prout fuerat siugulari pietate ac sauctimo.
nia praedita, tum vulgo vocitatum hodieq adhuco nominant.Cardinalis quoque eutiu in
Daniam a estino pontifice in gratiatm episcopi Voldemari et ad eum e carcere, in quem
de iectumjam ante retulimus liberandum ablegatus, in Scania diem obijt, ubi et funeratus
iu aede Laurent iana Lundensi justis exequijs. Henricus praeterea Imperator, eius nominis
sextus, cum mortuo, de quo supra injecimus. Saladino, magnas de recuperauda Asia spes
concepisset, hortatu pontificis, tum et exemplo patris, in Palaestinam [Paloestinam ed.] expeditionem instituit,
delectis ad ea rem socijs, quos cum instructo exercitu praemisit. Erat inter hos Conradus
episcopus Maguntinus.Henricus Leo. Henrici defuncti filius, itemque Adolphus Holsatiae 50
Comes: qui jam secundo eo profectus magns cum laude ac gloria rem gessit. Praeter
cetera Berytus diruta ac deserta a Turcis, ab ipsis reaedificata, et adempta Saracenis Ioppe
civitas, firmatis itusuper ac praesidio munitis, quaecunque ad Christianos eo in tractu spectabant,
propugnaculis, fuisseutque majora exsequutiuisi praematura Imperatoris mors inchoatum
opus interrupisset. Qua coperta dilapsi redierunt in Europa, fenicur enim dum in
Sicilia classem cogit.et armat secuturos socios. Messanae ex febre ardenti vel ut alij voluut.
cx potu veneni, quod ei propter adulteria conjux propinasset, exftinctus est Panormique in
p.291
templo maxito conditus, cum imperasset annos vn.Ei frater Plpu proxime succefsit.
Apud Rugianos hoc tempore primum virginum coeuobium, curante Iarimaro princi.
pe, qui, ut diximus, clientelari fducia regendos a rege Canuto Rugos acceperat, exstru.
ctum est. Anno qui lecutus est, voxevnir. Otho Brandeburgicus facta iu Vaudalos irrupti.
oue, castella aliquot, qu suae esse dioe ceseos judcabat, vi ceperat. Cauutus cum loca ila
non ad Marchionem, sed ad se Vandaliaeque districtum pertinere asse veraret, expeditionem
in adversum suscepit. Accedebat quoque et alia belli causa quod nimirum, inter ceteros.
Marchio episcopo Valdemaro suis copijs auxiliaris adfui sset. Res exercitus sui ducem Pe.
trum constituerat.Roschildenosem episcopun, cognomentoSeniorem, eiusdemque fratrem
o Torbernuum. Hi, omnibus paratis, classe in littus Vandaliae transgress Varuum fume quod
Rostochio praeterfluit, intrarunt. Ipse Rex in Mona insula, Varno ex adverso posita, rei eventum
prae stolaturus substitit. Postqua advenerautaus ilia illis sua praeter Vandalos juuxerunt
Pomerani.Megapolitani alijqueprout a Rege ij sdem fuerat imperatum: Marchioni
quoque subuisae copiae, quas Saxo expedierat.Commissoque acri conflictu captus est episco
pus. Torbernus caesus: ceteri fuga elapsi et ad naves tacto prociuctu domum parum laeti
rediere. Episcopus integrum fere biennium a Marchione, qui partem aliquam Vandalici territorij
in lutri locum ex spectabat, captivus detentus tandem e custodi, conui vente vel
aduitente potius carceris custodeclam evasit. Torberni corpus in Daniam postmodum
delatumuxta fratris ipsius monumentum apud Ringstadienses terrae mandatum est. Mar.
o chio victoria ista animosior redditus assumpto sibiAdolpho tolsatiae Comite iteratam
iu Vand alosPomera nos et Megapolitauos, qui tum omnes Canuto parebant, irruptionem
tentavit. Iarimari quoque ditiones et oram eam omnemquae Trebe sauorum nominatur.
ferro ac flamma pervadens, etiam Rugiam intrare decreveratoisi, soluta jau hieme, glacies
fereudo militi minus firma transfretationem impedi sset. Quae exinde uovi belli iuter
regem Canutum et Comitem Holsatiae Adolphum causam et occasonem praebueruut.
Res enim / appetente mox vere, espedito cum milite e Dania Eidoram peteus Holsatiam
iuvasit, ac castra sua citra flumen collocavit. Quo et Adolphus approperans praeter eas.
quas ipse habebat, copias, secum iusuper auxilia ducebat, quae subminiltraverat Episcopus
Bretmensis Hartvicus, itemque Marchio Brandeburgicus ac Comes Tecelburgensium Si.
on et Oldeuburgensium Mauritius. Qui et ipum praesentes aderaut. Rex castris ipsorum.
quae Eidoram ultra erant locata dum circumquaque imminet ac sese a puguando sustinet.
diemque ex die trahit, divastata fere ac depasta suut a tam nume roso eorum exercitu Adol.
phi territoria. Nec ipse tranimittere flumen aut regenu aggredi ausus, cum tantae sub extre
mum sustentandae multitudini vix terra sufficeret, militiam solvere et cum rege inducias
pacisci coactus est. Et licet Holsatiam inde muem ei tum possidere Rex permitteret. Rei.
neliburgum nihilominus, in limite Holsatiae ac Cimbriae Australis positum, pactis exemit.
Hoc euim cum exstruere ac reparar e Adolphum Rex animadverteret, suae potestatis fe.
cit, atque exinde egregie commuuitum in usum ac defensionem regni retinuit. Quibus
peractis, in Daniam festinato regressus est, praesertim accepto tristi de obitu matris Reginae
40 Sophiae nuncio. Cujus deinde exequias Riugstadij magnifice celebravit, deposito iuxta
patris Valdemari mausoleum ipsius funere.
Anno insequenti qui fuit supra MCXCIX, cum denuo ad arma convolasset Adolphus,
coactus est Canutus fratrem suum Voldemarum, Slesvicensium ducem, cum universis regni
copijs iu occursum ei mittere. Qui, ubi Holsatiam esset ingressus omuia ferro ac
flammis miscuit. Aderat, praeter alios Adolpho Daslensis Comes Adolphus etiam nomine,
avunculus eius. Hi prope Stiluoian non longe ab Itshoa dissitam Valdermaro
obviam facti insguem sua clade pugnam ediderunt. Adolphus enim potissimam suorum
manum praeliando amist: multi etiam in hoftium poteftatem vivi veuerunt. Ipse Adol
phus vix fuga clapsus, cum intra Hamburgum se recepissetVoldemarus Dux opidum obsidione
cinxit ac cepit. Sed Adolphus priusquam urbs dederetur transuisso ut in tutun
veniret.Albi.Stadam secessit. Iude totam confeftim Holsatiam pervadens Rex indigenas
quaquaversum sibi obsequentes reddidit. Propugnacula etiam omuia cunctaque opida sui
juris fecit, exccptis Segeberga Tramundaque, quas tandem arctissima obsidione adegit deditionem
facere, ut postea referetur. Bergerdorpium quoque et Lavenburgum, quae suis
praesidijs Daslensis communierat, cum per feciales dedi sibi Voldemarus postularet, ipse
Daslensis flumen Albim transgressus, eorum defensionem militibus reliquit. Haec ad
Annum circiter MCC referuntur a chronographis. Quo eodem tempore Ratzeburgum,
p.292
Gladebuskum ac Witteburgum Voldemarus petijt: multaque opida ac propugnacua ad
Comitem Suerinuensem pertinentia, quod is Adolpho suppetias tulisset, vi eidem eripuit.
Post haecmotis castris.Lubecam aggressus priuo Tramundatm expuguavit. Inde urbem
obsidione arctissime premens cumiam ad oppugnationem res spectaret, e re opidanis vi.
su, poftquat uec a Caesare, nec ab Adolpho, quem ditionibus suis exactum ac profliga.
tum sciebaut, quod expectarent maguopere haberent visum inquam ut patis in rem
suam conditionibus, urbem Duci dederent. Et accedebat aliud praeterea, quod cam ne.
cessitatem suadebat, iucommodum navigiorum scilicet ipiorum ac uegociatorum apud
Scanieoses in Dania, ubi piscaturae halecariae vacabant, a rege Cauuto, lato edictodeteo.
tio. Itaque dedita Duci Voldemaro Lubeca legibus hisce ac conditionibusut uimirum il, o
libatae civibus relinquerentur, quas a Caesare et Duce Henico, tum et Comite Adolpho
accepissent, immunitates ac privilegia suisque legibus acure, quomodo usi fuissent sem.
per, fruerentur, ac denique naves ac mercimouia, qu in Dania Rex Canutus detinebat, ar.
resto soluta, ipsis libera ac salva permitterentur. Hoc pacto in jus ac ditionem Danorun
concesst Lueca: eorumque regibus totos exinde auunos vigiuti quatuor subdita ij sdem
obsequium omue ac tributa, quemadmodum antea Adolpho consueverat, persolvit. Vol.
detmarus urbe potitus, dut rebus ordinaudis curat, omniunm gratia ac benevolentia usus.
ibidem aliquandiu constitit. Inter cetera curarun suarum haud postremum habuit exau.
ctorationem veteris magistratus inque locum ejus uovi et praesertim eorun, qui ab Adolpho
jam ante fuerant exacti, restitutionem. His per totam Norsalbingiam, Holsatiam, 20
Stormariam ac Wagriam arces atque opida administranda commisit, acceptis ubique locorum
obsidibus, ue qua uspiam defectio speraretur. Eodem etiam tempore Dithmarsos, qui
florentibus Adolphi rebus nutare coeperaut in novum adactos sacramentum Ducatui
suo Slesvicens arctius inuexuit. Quod ad piscationem de qua dictum, halecariam: ca
tum paulo ante apud Scanienses iucrebuerat cum prius circa Rugiae insulam quod er
Saxoue liquere potest, praecipue fuisset celebrata. Cumque tum simul Vandaliae urbes Lu.
beca.Hamburgum.Rostochium ac Stralesuuda a Saxonibus viciuisque Theutonis exauge.
ri ac frequeutari essent coeptae, illis etiam permissa erat apud Danos negotiatio, quae in.
digeuis seu Vandalis ipssutpote Christiauni uominis ac regui Danici perpetuis hostibus.
haudquaquat concedebatur. Commodum deinde regresso Slesvicum Voldemaro. Comes
Adolphus copias quam potest maximas Stadae contrahit, iisque Eamburgum ducit.
Animum illi addebant praeter Lauvenburgun et si qua praeterea loca tenebat civium
prae cipui, quos intra urbem sciebat sibi ac rebus suis quam deditissimos. Eorum ei favo.
remu conc iliaveraut, quas a Caesare Frederico ipsus beneficio impetratas opidanis supra
comume moravimus, imtmuuitates, adeo ut Rodulpho, quem ipsis Voldemarus praefectum
constituerat, una cum milite ipsius urbe exacto ac recepto quam celerrime intra opidum
Adolpho urbem de novo communierint. Adolphus recuperato tamburgo, aliquandiu
iutra urbem se continuit, praecipue cum essent inter Eolsatos nouuulliqui ipsi recuperaudi
totius Comitatus spem facerent. Sed aliud agitabat Voldemarus, qui eousque oouquievit.
dum auui hiemem ita aptan animad verteret, ut Adolphus haud facile regredi aut Albimo
transmittere posset. Itaque aurae oportunitate captata Hamburgum ex inopinato concessit
et opidum, quod tum temporis ea magnitudiue, qua hodie visitur, non erat, sed intra so.
lummodo divi Petri paroeciam claudebatur, circumquaque militibus ita cinxit ut effu.
gium Adolpho nuspiam patuerit. Praeterea nec vires eae vel ipum vel opidanis erantut ho.
sti se opponerent Tum et Albis dubia glacie, quae nec fraugi facile, nec ferre tamen ve.
ctores posset, concretus, eo taudem Adolphum adegerunt, ut missis ad Voldemarum nun.
ciis, urbis deditionem promitteret, ac simul Lauveburgum sub diem Stephano sacrum i
pf tradendum spouderet, modo sibi gratia et opidauis pax amicitiaque vici ffim sponderen.
tur. Quae tamen ei polliceri haudquaquam Voldemarus voluit, nisi prius Cunelinus Sue.
rinensium Comes et Megapolensium Bureviuus, qui ips in castris aderant, se medios in
terposuissent.Itaque res eo deducta: ut Adolphus sui juris feret seque Lauvenburgum con.
ferret ac dedito, quod a milite Voldemari obsidebatur, castelloliber ide et quo vellet.
pergeret: sin autem Lauvenburgum tradere miles renueret, ipse apud regeru captivus fer.
varetur: Interea vero dum id ageretur: praesidijsejus intra tamburgum contentis, fas eis
baud esset, priusquam Lanveuburgum regio militi esset permifsum, urbe egredi. Quibus
utrinque pactionibus solenoiter comprobatis Comes Cunelinus Hamburgum ingres.
sus est ac salurcato Adolpbo euu in caftra Voldemari secum abduxit. Dithmarsi qui
p.293
tum Voldemaro militabant, intellecto adesse in castris Adolphum cumque cur Gunzelini
demandatumadeo ira concitatiut in eum irruere eumque trucidare pararent, quod
olim, cum Dithmarsam suae faceret potestatis ferro eos ac flamma supra modum dive.
xasset. Sed Cuneliuus eiuique satellitium Adolpho pro viribus ad fuit, quamvis ne sic
quidem evasisset et occubuissent propemodum utriqdum inconditae multitudini vehe
mentius se oppouunt, nisi ipse Voldemarus seditiolus compescuisset. Qui deinde cun
Cunelino et Adolpho comitibus relicto ad moeoia Hamburgi praecipuo exerciturLau.
venburgum est profectus. Cuu autem de conditionibus deq aree tradeoda cum militi.
bus Adolphus ageret quod scilicet eo simul pacto se vinculis eximerent eas accipere
o conditiones miles renuit, dictitaus id castri olim Heurici Leonis fuisse ideoque aut Caesani
permissuros, aut de eo cum Saxonum Duce Bernardo vel alio, qui pretij plus offerret.
transacturos. Adolphus itaque cum praeftare promissa nequiret captivus primo Sle svi.
cum abductus: inde in Daniam peuitiorem delatus, in arce Seburgeosi ubi et episcopus
Voldemarus, ejus foederatus, detinebatur custodiae est mancipatus.
Dux autem Voldemarus post id Hamburgu versus regredieus urbem suae poteftatis
sactam intravit, ac, habita inter opidanos tributaria censione, propugnaculum iutra moe
uia excitavit, eique firmo cum praesidio imposito praetecto civitatem dicto audientem re.tiuuit.
Eodem auuo, qui fuit supra ccr, rlemundae Comes Albertus, ob res laboresque
adversus Livonos illiusque districtus paganos egre git exantlatos, equitis aurati insgnia re.
o ge conferee, suscepit. Decessit vero xn Cal. April, eusdem anni circiepiscotu Lundess
tsen, vitaeque diem complevit apudSelandos in monaiterio, quod ipsemet ibi exaedificari
fecerat.Soranos: ubi et sepulturae houore decoratus est. Epicedium quod eus tumulo est
incisum, vitio longi aevi hisce tantum primoribus characteribus legi hodie potest errc
n terror tegitur. Iuterim virtus ac res illius domi forisque praeclare ac feliciter gestae ex
auualibusac lupra pro parte memoratis, sunt illustrissmae.Coenobiuu, quod indicavimus.
suis impeudijs e solo excitait, addito Sor opidulo, quod postea subductis aedificijs, in
arva conversum est. Inter ceteras fuundati eius causas haud inter postremas meuoratur.
voluisse ipsum ut in eo viri eruditione praestantes alerentur, qui regni anuales resque poste.
rorum memoria dignas chartis quotcannis maudarent: quod nimirum uon iguoraret, quau
ta fuisset autecedentium seculorum auctorumque ea parte socordia. Quio et eo praecipue
impulsore et veluti ergodiocte usus oxo ramaticus. Praepositus Roschildensis, in gra
tiam ac decus suae gentis historiam, quae hodieque est in manibus. Latine contexuit stilo
ac diceudi geuere, supra quam illud terebat seculum, florenti ac terso: adeo ut Erasmus ex.
iude haud latis mirari potuerit tantam eo aevo in homine Dano eloquij vim atque elegau
tam, num optandum fuisset si / adjecta annorum aera lucem maioreu rebus addidiiset.
et omi ssis praeterea, quod ad libros praesertim primores attinet, fabulosis multis, historiam
non fabulas, quod ei Vives impiogit, posteris tradidisset. Quamvis et hoc vicissim faten.
dum Absalonis laudatissimo instituto minus postmodum respondisse eventum. Nam et
continuo obortum seculum incultum ac barbarumnec ulli ex iutervallo clarucre Saxones.
De Absalone vero ipso quid senserit, qui hoc circiter seculo foruit.Abbas Lubecensis Ar.
uoldusqui Helmoldum contiuuavit, operae pretium sit eius lic verbis apponere. Ita e.
uim habent: Hoc dierum curriculo ex hac vita subtractus est Dominus Absalon.Luudeu
sis archiepiscppus, vir religiosuset magui consilij sive disretionis et praecipuae honestatis.
Huus industria omnes ecclesiae totius Daniae prius discordantes uniformes in ofscijs divi.
nis tactae suut, ln cathedrali sede crucifixum superaffgi prae cepit, ut accedentibus et recedentibus
reverentia crucifixo magis quam sibi feti videretur. Praeterea large sua ecclesjs
et monasterijs conferens, maxitme cathedralem eccles B.Laureutij martyris Lundis ditare
et ornare studebat coronis preciosis et campanis max itisut nunc cernitur. et diversis oruamentis.
Et quia eratut dictum est, vir religionis amator, monasterium Cistercieufurn
Monachorum in Sora aedificare et ditare satagebat, ubi etiam circa finem dierum suorum molestia
corporis tactus ae grotabat. Ordinatis autem ecclesiae suae rebus, in die B.Beuedicti Ab.
batis diem clausit extremum. Cuius morte omnis Dauia non parum indoluit, et quia multos discordiantes
ad pacem in vita sua reformaverat, ipsius exitum Deo pacis auctori, commendabant.
Mortuo Absalone Cancellarius regui (Saxo in operis sui prae fatione sgilli regij cuftodem
appellat) ndeco Seic vir claris natalibus ipsiusque Absalonis est fratre pronepos.
quique a regibus, ut patet, una cum Eschillo geuus ducebat in locum de functi surroga.
tus pronunciatusque est Luudensis arcbiepiscopus. Diu ille apud exteros in Gallijs.
p.294
Italia et Auglia per omnem houeftarum artium cultum aetatem trausegerat utpote qui
Lutetiae Parisiorum publice docuitet tandem ad lares reversus regui rebus aduotus fuit.
Quautum vero in studijs literarum profecerit, osteudunt municipales Scanensium leges.
quas e vernaculo Latinas fecit, impressas, edente Regui Canccllario nobilissimo Arnoldo
Vitfeldio, ante anuos trigiuta.et quod excurritHaftnuiae: Ostenduot quoque hoc ipsum et
alia inugeuij eius opera.et praesertim Hexameron sive de Mundi creatione Carmen Heroicum
haud inelegaus, quod suo aliquando tempore, si Musae faveant, lucem videbit. Fuit
hic idem annus tatalis quoque Gulielmo ot Ebelholtensis coenobij quod ad sanctum
Paracletum Latine nominabant. Eum e collegio divae Genevevae quod erat Lutetiae
Parisiorum, cvocari in Dauniam una cum alijs eiusdem coenobij socijs curaverat Absalon: o
EHi apud Dauos vitam monasticam ad regulam divi Auguftiui cuj usuodi Lutetijs ex in.
ftituto. Victoris colueraut, primum sunt auspicati. Culielmus vero cum ob vitae sancti.
moniam, tum quod facta quaedam miraculosa (ita traditur / post eius obitum essent obser.
vata, iuter sanctos exinde relatus est, appellatusque sanctus Culielmus Parisienss. Epita.
phiun eius huiusuodi circumfertur
Purisyc natur, it fftisue bentur.
Munoslotuucet / ic Culiem / umotur.
Volunt et uxoem Cromaticum eodem hoc tempore vita functum: quamvis alii.
qui inutegro et quod excurrit quiuquennio serius excessisse certiore se calculo anuotasle ao
exist imant, eo praesertim juvantur quod fatisjam functo rege Cauuto de quo agimus.
praefationem sui operis Saxo ad eus tratrem ac regni tum rebus moderantem Voldema.
rum direxisse constat. Nam postquam Absalonis ejusque successoris Andreae Suuonis archiepiscopi
jam modo laudati mentionem fecisset houorificentissima, subiecit continuo, ver.
ia ad Voldemarum oratione: Te igitur salutaris prioceps, ac pareus noiter, cuius illustri s.
simam a priscis temporibus prosapiam dicturus sum, clarissma lux patriae Voldemare etc.
Et statim exiude ad euudem Tuo igitur ductu respectuque etc, ut nihil sit certius
quam mortuo ac consecrato iam Canuto tuisse haec a Saxone, de fratre successore Volde.
maro commemorata. Cur vero, quod obiiciat hic forte quispiam si Canuto quiuquen.
uium supervixerit, tam pauca rerum ejus attigit, adeo ut ex anuis, quibus Daniam rexit, vigiuti
tantum quinque circiter absolverit Hic quod dicamus, cum id ab ipsoaut posteris
uon sit praestitum praeter con ecturas habe mus certi nibil. Andreas porro Sunouis post.
quam electus jam declaratusque esset Lundensium archiepiscopus.Roma trausuissum ab
Iuuoocenutio, ejus nominis tertio pontifice Romanodiploma accepit de Sueciae primatu:
Archiepiscopum nimirum Lundensem Sueciae primatenm agnoscendum. et ab eo initiaun.
dos Suecorum archiepiscopos. Hoc diploma prolixe scriptum hodieque in archivis ser.
vatur. et praeterjam dicta, indicat praeterea pro tempore quidem ab Adriauo lV pontificc
fuisse ita statutum, sed sejam legis vice et iu perpetuum hoc deceruere. Et porro de pal.
lio ubi ijsdem in tabulis agitur haec legere est
Lundensis architpiscopus pallium Romae accipieus archiepiscopo Sueciae tribuet et ao
fidelitatem et obedientiam Romanae ecclesiaeureiurando promittet. Metropolitano
vero ibi sapud Suecos) ad honorem Dei et decorem domus suae salutemque fidelium
constituto Luudensis archiepiscopus et diguitate priuatus in perpetuum prae sidebit.
et ipse obedientiam et reverentiam ei tauquam suo Primati humiliter exhibere curabit.
Quod utique iu bonae memoriae Stephano quondam psalensi archiepiscopo
qui a praedecessore tuo piae recordationis Eschillo tempore felicis memoriae Alexandri
Papae jam dictae institutionis gratiam consecratione accepitet sub antecessoribus nostris
bonae memoriae Lucio. Clemente. Coelestiuo ac nobis secundum prae scriptum ordiuem
in felicis recordationis Iohanne et Petro venerabili fratre nostro quondam Lpsalensibus
archiepiscopis, quos Absalon praedecessor tuus, piae memoriae consecravit. et pallium vice o
ipsorum antecessorum contulit, digunoscitur adimpletum. Quouniam et hoc sicut a praeuominato
Adriano antecessore nostro statutum est, ita sub Eschillo et Absalone antecesso.
ribus tuis efsectum accepit: nos memorati Adriani et felicis memoriae recordationis Alexandri.
Lucij, rbaui.Clementis et Coelestini praedecessorum nostrorum Romanorum
poutificum vestigijs in tam laudabili opere inhae rentes nostro et suturoruu frat rum uo.
strorum favore prosequimur et firmum et illibatum perpetuis temporibus decernimus
permaunere, salva nimirum.Apostolicae sedis auctoritate. Subscripserat bis literis praeter
p.295
Innocentium Papam.Iohannes Albaniensis episcopus. Petrus sanctae ecclesae presbyter
Cardinalis Iorotus S. Prudent, pastor et presbyter Cardiualis sancti Martini Equirij
Liugerus sancti Laurentij in Lucina presbyter Cardinalis Cerhardus saucti Adriani
Diaconus Cardinalis Oregorius saucti Ceorgij ad vellus aureum Diacouus Cardinalis.
Erantque datae Anaguiae manu Blasij sanctae Romauae ecclesiae subdiaconi et Notarij ix.
Cal. Decemb. Iudictione quarta anui Domiuici millesimi ducentesimi priui, quem su.
pra posuimus, pootificatus lunocentij Papae auno quarto.
Hinc proxima aestate anno scilicet mille simo ducentesimo secundo Dux Valdemarus.
quijau nomine Regis Cauuti olsatiam Stormariam. Lubecam. Hamburgum totamo
que Nordalbingiam Regno fraterno adjecerat, de nuptijs coepit circumspicere, ut sibi
hoc pacto amicos atque affines associaret. Quocirca accepit in coojugeu lngeburgam
Ducis Brunsvicensium Othonis sororem gtr manam. Erat is Otho eurici Leonis de
quo tmemoravimus, filius, qui et mox defuucto Philippoad lmperatoriam dignitatem e.
vectus fuit. Nuptiarum solemnia Hamburgi regium in morem celebrata praesentibus.
praeter Canutum, perplurimis Germaniae principibus. Aderat et Dux Luneburgensis
Gulielmus, Othonis frater, qui eodem tempore Canuti et Voldemari vicissim sororem
Adelheidam Abbas Lubecensis, quem Crantzius sequitur, Helenam appellat sibi matrimonio
conjuuxit. Aderat et utriusque Othonis inquam et Culielmi trater enricus Rheni
Palatiuus. Holsati his nuptijs prae ceteris gav isi: sperabant Culielmum ac cepto in dotem
o Holsatiae comitatu in eam praefecturam mittendum. Sed ea opiuio expectationem eorum
uagnopere fefellit, quamvis interea Culielmus Regis sororius, unice ab utroque.et
Rege et Duce dilectus atque houoratus ordinaria dotis pensione et cuiusmodi more
majorum dare fliabus in dotem reges assueverant, cont eutus ad sua regress eft.
Peractis nuptiarum solemoibus anutus Rex Lubecam profectus, postqtt ab omui.
bus gratauter ac magnifice esset exceptus ei obsequij ac fidei sacramuuanimi ac
pleuo civium procerumque conseosu est praestitum, lpse vicissim eoNvilegijs at qui:
immunitatibus saucitis, caudem illis potestatem acjus commercioruuo subditi sui
suis io reguis fruebantur, liberaliter conce ssit. Hinc Molnam digressus a civibus ubsides
accepit, ue, quod antea Voldemaro contigerat data solummodo fide post abitum suum
deficerent. Mox Lubecam rediens evocari eodem curavit una cum Ordine omni eque-
ftri urbiumque Cousulibus uuiversam Holsatiae nobilitatem nec non arcium praefectos
aliosque, qui o nomine Holsatiae, Stormariae, Dithmarsiae, Vagriae, Nortalbingiae ac
Rateburgo perant. Quibus et Suerinensium Comes alijque plures accensi, ti ubi
Lubecam veni ssent facto coram rege sacramento ofscia sua atque obsequij debitum ipsi
volentes lubentesque detulerunt. Rex deinde in Daniam regressus praetecit guberuan.
dis Holsatis Albertum Orlemundae Comitem. Eique in maudatis reliquit, ut obsidionen
Segebergensem a Voldemaro coe ptam urgeret, quam vis apud plurimos suspicio iuvalu.
erat, eum cum esset Adolphi Comitis, qui a Canuto captivus servabatur et cujus adhuc
nomine Segebergenses arcem adversus Danos defendebant frater uterinus, haudqua-
quam ea, qua debebat, fide ac diligentia, pro regt reu gerere. Nihilominus commendat
ei Holsatiae prae fectura reversus est in Daniam Canutus. Cuus adventu Dux Voldema.
rus, facto confestim procinctu Lauvenburgum repetijt. Quod cum prito pedatu non
caperet, extemplo quod erat in proximo, sed ab hoste dirutum. Haddinber gae propuguaculuu
reparari ac communiri imperavit. Eoque munimeuto obsessis uon modo commeatum,
qui Albi devehebatur, intercepit, sed et prae sidio suo, quod ad Lauvenburgum
sedebat, cum res posceret, refugium prae buit, lpse post id Slesvicum ingressus cum videret
parum promoveri obsidionem Segebergensem, assidueque a milite excursiones ferni
depascique eusdem populationibus vicina loca coepit arctiori eos obsidione majorique
vi premere. At illi ut obsidentibus fucum facerent, sparsa de moenibus calce, indicium
40 pr?buerunt, qua?i farre ac frumento abundarent, donec tandem extrema adacti inedia, ad
deditionem compellerentur. Cum autem de conditionibus ac pactis, quibus feret dedi.
tio, inter sese satagerent, nuncius adfertur de repentina extremaque valetudine regis Ca.
nuti. Quapropter Voldemarus, relicta confestim Segeberga, in Daniam magnis itineri.
bus contendit. Albertus interea Orlemundanus, ipsius vice cum obsessis pacscens hisce
legibus rem trausegit, ut miles retentis quos habebat, agris ac posse ssionibus ceterisque.
quae efferre unusquisque corpore posset liber et quo velletdecederet. Rex autem Canutus,
cujus natalis incidit in aeram anni 1163, hoc ipso labente, quem et supra notavimus.
p.296
post millesimum ducentesimo secundo, III iduum Decemb. vel ut habet Erici Regis
Chronicion, II id. Novemb. nulla post se relicta sobole, humanis ereptus est, non sine
veneni, quod aunotatum apud uoonullos reperio suspicione, quamvis alij peftifera sub.
latum lue referant. Praeter cetera ab eo praeclare statuta, hoc decretum legibus Scauensium
insertum legitur, publiceque, vivente adhuc ipso, promulgatum ut solus homicida
de bonis proprijs teneretur ad homicidij reatum: nec ab aguatis vel coguatis, quod auntea
obtiuuerat, quidquam ex igeretur ue pro soute etiam inuocens lueret. De eo adhuc ju.
vene sceptrunque regni primitus adepto quid senserit eius aevi venerabilis antistes Ar.
noldus Lubecensis qui historiam Helmoldi continuavit et quam ille singularem eius
modestiam, pietatem, continentiam, in illis etiam opibus ac culmine regali sit admiratus,
alatis superius ad finem anni ia ipsiusmet verbis pro parte declaratum est. Que et
huc repetivisse tusius haud praeter rem existimo. Sunt autem ista: Quid de rege dixe.
rimus: qui adhuc injuvenilibus anuis iu omni actu suo ita grande vum se exhibuit ac si
de ipsius grauitate pariter illud sapientiae dictum sit: Senectus venerabilis est, non diutur.
e na, neque numero annorum com putata. Siquidem ut assolet talis aetas, non ludis in spectaculis
se ingerebat, non discursibus aut vagationibus studebat nec lubricitati deditos
con / uge cum cto vivet cuilior ipse, luter millarum quoque solemuia non ut quibusdam
moris est, suiurrationibus aut placitationibus intendebat sed codices Psalmorum aut alia.
rum orationum bhabenus prae oculis, orationi devotus incumbebat. Et quia sapicutiae ad.
haesit, quae dicit: Per me reges regnant: ideo Deus regnum illius firmat, ut cum tempore
avorum suorum in reguo Danico triarchae vel etiam tetrarchae fuerint ipse solus monar.
chiam regeret quam tamen pater ejus multo labort et prudentia obtiuuerat. Canutus
ergo multatacam habens in regno suo, animadvertit quod Slavi in diebus patrum suo.
rum multasumnitates terrae suae intulissent. Videns etiam eos auxilio Henrici Ducis
destitutos.Do dominij sui maxillas eorum coostrinxerat, suscepta adversus eos oc.
casione, beu
gressus est etc. Et mox de obitu eius loquens iuquit: Sinistrum ac.
cipit nunciuyemarus, videlicet fratrem regem mortuum, ude exterritus velo.
cius accelerat reditumutpote fratris accepturus reguum.
vO LD E MA R s V t c r os i os vs
RE L i.
O s r Canuti excessum, confestim Valdemarus, quem natum anno millesimo centes.
mo ac septuagesimo, supra memoravi mus, con vocatis regui proceribus indici comitia
Lundae apud Scanienses curavit. Dbi et auuo, qui proxime mille fimum duceutesimum
secuudum excepit, cum eum plebs omuis totaque cum ordine cquestri nobilitas non tan.
tum ut Magni Voldemari progeniem sed ut multis insuper ac teliciter pro patria gestis
rebus clarum summe suspicerent, regio diademate ab archiepiscopo Londensi Andream
Suuonis est insiguitus. Hinc mense Sextili magno cum procerum atque aulicorum co o
mitatu Lubecam profectus postquam ab omuibus summa similiter veneratione esset cx.
ceptus ei tandem, ut Vagriae ac Nordalbiuogiae Domino obsequium ac fidem polliciti
Lubecenses verbis conceptis sacramentum dix re. Ille civibus vicissim totique urbi potestatem
fecit in insulis suis ioque Scania ac Falstria cum ibi halecariae piscationi opera
daretur, res et mercimonia sua vendendi ac distrahendi et vicissim, quidquid ibi venum
e xponeretur, libere commercandi. Iudulsit praeterea ac permisit, ut praefectum, sibi ipsi.
quemcunque vellent ijsdem in locis constituerent cui fas esset iuter cives. et quicunque
ipsorum urisdictioni subyiceretur, ustitiam admiuistrare, exceptis homicidij similibusque
causis, quae aut vuluus aut contusionem membrorumque mutilationem intulissent. Has
euim ad suum seu regni forum referri voluit. Concessit adhaec pannos, cum laneos tun o
liueos, per ulnam divendendi aliaque per lancem et libram distraheudi copiatm, modo re.
gi, qund debebatur vectigal portoriumque penderetur. Quio et Lubecensium si forte
quispiam a regis telonario accusaretur, ci per populares suos non vero peregrinum, cau.
sam agere seque purgare jus esset: Si quem etiam vita ibi excedere contingeret, eus
bona uon in regis fscum, sed ad haeredes defunctis adessent: sin vero abessent ipsorum
prae fectus aut eius unomine ex civibusquicuuque id in se oneris sumere vellet, domum ad
proximos haetedes ea referendi poteftatem haberet. Sunt et alia, sed specialiora, quae vel
p.297
evectionis vel transvectionis bonorum furtique causas smiliaque concernunt, cujusmodi
recitare singulatim omnia, longius foret. Evocati eodem tempore Lubecam Hamburgenses
ac Rugiae principes, tum et Pomerani et Megapolitani dynastae, nec non Comites
Suerinensis ac Ratzeburgensis una cum equestri Ordine omnibusque Holsatiae, Stormariae
ac Dit hmarsae praetectis, qui similiter Voldemarum Nordalbinogiae, id est, earum re.
giouuu ac gentium omuium, qu a parte Albis Boreali erant sitae s Obotritos olim dice
baut) ut Domiuum suum ac Regem solemni inauguratione declararunt, lpse deinde terrarum
earundem proregem renunciavit Orlemundae Comitem Albertum: Eique ut, se
absente, dicto audientes essent omues, serio maudavit. Lubecae auttm, quae acropolis eo
rat et velut caput Vagriae, situ, muuitionibus ac portu atoenissimaarcem ac propuguacu.
lum conustituit: Idque Danicis praesidijs muniri curavit. Cumque has orasjanu omoes
suo imperio subiectas teneret, turpe putavit solum Lcvenigun ut inexpuguabile, prae
teriri. Itaque vires eo suas universas convertit, quod et sibi idjure quoque deberi existi.
maret, praesertim cum Adolphum ipsum, qui injutte illud olim Leoui ereptum possedisset.
haberet iu vinculis: Etjam praeterea conugem duxisset, ejusdem Leonis filiam. Othouis.
qui ad versus Philippum postulatus erat Imperator, sororem. Iudicabatque id sibi potius
concessurum Othonem, utpote paterni hae redij portionen quam Adolpho homiui ex.
traneo et peregriuo. Itaque obsesso summis conatibus Lauvenburgo, omuia qu potuit.
mactinatenta atque astus oppugnuat ionum adhibuit. Sed praecipue cortmeatuun inter.
o ceptione ita eos fatigavit ut desperarent postremo de arcis ulteriore defen sione Et o
ptav issent a sejam aute deditam, cum id ab ipsis flatigaret Adolphus, quo eum hoc pacto
vinculis simul exemptum liberassent, quapropter siguificabant Voldemaro conftituisse se
arcem ei tradere, modo Adolphum vicissim e carcere ac squallore dimitteret ac sibi ser.
vatis bonis ac supellectile quo liberet abeuudi potestatem concederet. Qu cun pro.
pouerentur, coepit archiepiscopus Lundenfs Audreas miseratione Adolphi motus, una
cum reliquis episcopis, qui iu castris aderant Adol phi uegotium apud regem agere, o.
prouiaque in partem beniguiorem reicere. Adeo ut eorum iuterventu res eum in modum
sit compositaut tradita arce op libertati redderetur, e tamen lege, ut abdicato
Holsatiae Comitatu, inque perpetuum eiuratis, quae cuuque a Caesare obtinuisset territoio
rijs, omnibusque regionum praefecturis ac districtibus, qui oum Heurici Leonis fuissent.
obsides simul daret sponderetque ueque se, neque alium quemquam ipfus nomine bellum
uuquam Daniae illaturun: aut in animum ullo pacto iuducturum eas intrare oras, qu
parte Albis Boreali ad regem Voldemarum spectarent. Comes Adolphus acceptis ijs ac
comprobatis, extemplo duos suorum filiorum obsides tradidit, praeter tertium sororis suae.
qui filius erat Comitis Adolphi Daslensis, una cum filio Comitis Henrici Danneburgensis
ac Suerinensis exceptis octo e nobilitate suorum praecipuis. Atque haec facto utrimque
sacratmento ita firmata fuerunt ut a parte regis obsides elapfs annis decem liberi di.
mitterentur sin vero intra id spacij aut Comiti ac regi humanitus aliquid accideret.
tum et obsides quoque redderentur. Hoc pacto traditum Voldemaro Lonventurgum e.
o missusque e carcere dbhur in comitatum suum veterem Scouvenburgensen concessit.
atque ibi, quod erat vitae reliquum, pacate transegit.
Voldemarus vero in Daniam mox regressus, indictisque Comitijs, praeter cetera, suffra.
gis omuium nova quaedam statuta ac leges tulit quae et inde in Codicem Legum Sca.
nensium relata ibidem hodieque videre est. Sub exitum anni millesi mi ducentesimi
quarti obijt regina rgeurgo, postquam bieunnium circiter regi nupta fuisset. Liberos
ex ea uullos Voldemarus luitulerat: Qua etiam occafone affnitas quae erat inftituta
cum Othone ceterisque tenrici Leonis posteris paulatim elanguit planeque tandem
extincta est. Nam et anuo qui proxime est secutus, missis ad regem Bohemorum lega.
tis duxit in uxorem filiam eius Margaretam quae quod esset erimiae pulchritudinis
o ac virtute praeterea siugulari praedita.Dogor est nuncupata. Eam e Bohemi vir nobilis
a summae apud regem auctoritatis Strangeus, cquitibus auratis triginta comitatus Lu
becam deduxit, ubi et nuptiae eodem tempore magua cum festivitate ac ponpa fuerunt
celebratae. Incidit in idem hoc tempus Morcie Brenuraei vt secundi obitus.
Cuus in locum proxime sucoesst frater eusdeua Albertus. Inclaruit quoque eaden
tempeftate, ndecr agieni cujus varia meorantur miracula qu hodieque legere
est insculpta tabellae, quam asservat ecclefa arcis, qu inibi orbi est adfitaAuor.
scoviae. Huuc divuu cum esset in vivis, notant chroographi inpetrasse a rego Voldemaro
p.298
Slagloensium opido pascuum illud, quod hodicque opidanorum usui servit etraur.
bis pomoeria pofitum.
Post haec exorta inter regem Voldemarum et Corites Cunxelinum elusque fratrem
Henricum Suerinensem simultas quedamt, occasione viri nobilis, cui Iobanni nomen c
rt, ex familia csorus, qui hodieque satrap Potlatfenses dicti, oriuudo. EHunco non
modo ditionibus suis illi exegeraut, led arcetm quoque, quam possidebat.Crcdo dictam, cidem
ereptam suae feccerant potetatris. Itaque extorris ille in Daniam ad regem Volde
marun, cui erat uterque Comitum ure clientelari obstrictus confugieus, querebatur
hanc sibi ab illis ob id illatam injurian, quod sc regi semper obsequium ac fide deditum
declarasset. Quocirca Voldemarus collectis extemplo copis, quibus Albertum Orle ro
muudanum praefecit, eas ultra Albim in Comitatus jan dictos etfudit, bi dum igue ac
ferro grassantur, taudetm captis ac solo dirutis Ertextge ac Bytametrgo castellis, opitmis cum
spolijs domun redierunt.
Detinebatur tum adbuc in viuculis episcopus Slesvicensis Voldemarus, cum anuo pro
ximo archiepi scopus Luudenusis Andreas alique episcopi, urgente eos Romauo pontif.
ce (qui et autea per Cardinalem etium, ac poftmodum saepissime per literas et nu.
cios de liberando eo egerat inftare apud regen acrius coeperunt ut idem episcopus in
gratiam Pap inque honorem ccclesiastici ordinis vinculis exemptus libertati reddere.
tur. Reginua etiam Degmera fortunam eius miserata intercedere pro eodem uon destitit.
praesertim cum e regibus genus ducere. et ipum Voldemaro sanguine esse coounctum in
relligeret. Erat euimut ante memoratum. Caunuti, qui a Suenone inter mensae sacra Roschildiae
peremptus occubuerat, filius. Rex Voldemarus corum postremum petitionibus
obsecuturum se respondit, tmodo certo sibi promittere posset episcopum in posterum
quieturun, uec reguni statum ullatenus turbaturuu: quanvis e regni consliarijs alij nequaquam
expedireiudicarent cum dimitti. Itaque de novo missi ad pontificem Ionoceu.
tium II legati, nt nimirum ipse de poena statueret, qua esset multaundus episcopus, si for.
te fidem falleret. Quo taudem sequeftro ablegati vicissim ad regem Valdemarum uovi
nuucijdimissusque hac lege episcopus ut nec m Dania aut Daniae conterminis regioni.
bus, vel alijs in locis, ubi aut suspectus esse regibus, aut formidolosus possit, uspiam ageret.
idque sub poena anathematis. Quod cum ilse addit sacramcuto, sancte se praeftiturumx
spospoudisset dimist eum Rex varijs donarijs ac viatico honestatum. Profectusque in
Italian ad Pontificem Romanum, ibi subsiftere constituit, donec alio aliquo episcopatu.
aut alias ab eodem ornatus decedendi copiam impetraret. Bona eius ac possestones hae.
reditar, quas luculentas adtodum ac diversas ipsemet habuerat in fscum regui redactae,
utpote qui in regemu ac reguun arma sumsisset: quanvis varie jam ante largitionibus
eaedem diminutae, in usum ecclefiarum ac coenobiorun et praesertim inise ac Beclecboua
aliaque monafteria cessssent.
Eodem tempore suscepta in Estios (Eftlaudos vulgo) navali expeditione iugentem
conmparari classem Valdemarus curavit. Belli causam praeteudebat, ut cos, qui a Christi
Ede aberrarent ad rectum Dei cultum reduceret, ac vera hoc pacto religio in gentes quanu
longissue dissitas divulgaretur. Classis totius praefecti nominati archiepiscopus Lun.
densis Andreas, eiusque trater germanus Suno uua cum Ebbone et Laurentio Sunonis
Elijs. Primus inu Prutenos impetus factus mulctatoque eorun priucipe Ladislao, eum
ad regni Daniae obsequium coegit.
Voldemarus interea episcopus parum pens habens, quae religiose promiserat, anuo ta.
tim suopra oovtu, potqua accepisset fato functum episcopum Bremensem forticper ami.cos
egit atque obtiuuit, ut eum Bremenses Bonouia evocatum in locum Hartvici, collectis
suffragiis, postularent. Nec illubentes ad eam electionem devenissae Bremenses verismi
le ett, prsertim cum esset a regibus Daniae oriundus Veldemarus. et qui aliquando, adiui
vantibus, qui ipsi non deerant, amicis ac foederatis ad sceptrum fortasse maiorum vocatus,
possit vicissim, quam habuerat olim Bremensis ecclesa in Daniae reguum metropoli.
tanam iurisdictionem ipsorum dioecesi poftliminio restituere, quamvis et erant, qui electioni
assensum abnuentes sese abduxerant, quorum praecipuus Burchardus habebatur
eidem Bremenfium dioecesi praepostus. Hamburgenses praeterea qui regi Valdemaro
Educiaria clientel obstricti ltenebantur a Bremensbus suspectati, cum se in electionis
uegotio praeteritos viderent, eam ut irritam babueruut, quod sedis iftius diguitas a se ad
Bremtenses autiquitus fluxisset. Accedebat eorum sentenuti RexValdemarus. et re confilioque
p.299
adfuturum se ipsis pollicitus, tam vicinum atque inimicum sibi praesulem cane pejus
et angue deteftabatur. Quapropter illi adiuti suffragijs canonicorum aliquot Bremensium,
qui electioni, quae erat facta adversati fuissent Burcbardum Praepositum Bremensem,
arcbiepiscopum declararunt. Bremeuses uihilomiuus, in Italiam suscepta legatione
electionem legitime factam episcopo Voldemaro significarunt. Ille extemplo.
compositis rebus nuec quidquam moratus uua cum legatis Bononia Romam profectus
est. Totoque uegotio apud Pontificem Max, deposito, gavisus est pontifex Valdemaro
aliquaudo post tot adversa adspirasse demum fortunam beuiguiorem: Dumque gratulatur
legatis et novo archiepiscopo, veneruut hamburgo nuncij, ex quibus intellexit ele.
to ctionem quidem collectis suffragijs, sed uon omnium peractam fuisse: Et mox superveniente
Regis oratore Petro Roschildensum praeposito, difficultatem uegotij plenius per.
spexit. Praepositus euim Roschildensis, licet regias literas, quas domi acceperat, sibia
grassatoribus in itinere surreptas exhibere pontifici haud possit, tamen una cum legatis
Hamburgensium declarabat pontifici, primo electionem nequaquam debite celebratam,
deinde episcopum ipsum reum esse periurij qui praestito sacramento Regi sanctissime
promisisset se nunquam ea iu loca venturum, ubi aut esse suspectus aut regi videri gravis
possit: Eumque contractum ab ipso pontifice ipsius uomine, priusquam e custodia dimit.
teretur, fuisse signatun firmatumque, addebat praeterea nusquam subsistere eumn aut
morari cum regis maiori aut contumelia aut uetu posse, quam Bremae. Pontifex re peao
nitius percepta, episcopo mandari facit, ut Romae subsistat dum ulteriori deliberatione
habita. et datis ad regem Valdemarum literis, eius vel assensum impetrasset vel de alio
aliquo honorato loco ipsi prospectum fuisset. At episcopus animadvertens reim difficul.
tatem deque archiepiscopatu Bremensi postmodum desperanus, sine poutificis venia ex ur.
be facessut, ac Caesari Piio, quen pontifex oderat, quemque sciebat Voldemaro etiam
regi, ob affuitatem Othouis, qui cum Philippo belligerabat, inimicum, sese conjuuxit.
Philippus auteu, praeter alia, vel ideo pontifici erat invisus quod filius esset Frederici I
cuius posteritatem, quibuscuuque poterat modis, premebant pontifices. etjam, ut impe
rio abdicaretur, ferierat uon modo Philippum pontifex anathemate sed ttone insuper
Henrici Leonis filium ad versus eum concitarat. Moti hoc fulmine Bohemus. Turiugus
e et Argentiuensis, qui primo Philippi partes foverant, discesserunt ab eo ad Othonem. In.
de nova et aspera inter utrumque bella esarserunt. Othoni non tantum Pontifex et.
quos diximus. Germaniae principes, sed et Angliae regis Richardi, tum et Valdemari con.
unctio et affiuitas consque suffragabatur, ut Aquisgranum ab episcopo Coloniens dedu.
ctus ibique coronatus sit. Philippus parum territus aversatione pontificis et defectione
sociorum convertit arma in Argentinuensem, qui erat proximns, eoque caftigato et Argentina
capta, mox obviam processit Othoni, qui cum exercitu ad Spiram accesserat. Verum
huuc, conserto ad Mosellam praelio, repulit. Fugientem consectatus. Hermanuum Land.
gravium Turiugiae.Bohemicis auxilis suffultum. / magua terrae parte vastata, ita contudit.
ut supplex veniam peteret: Inde in Adolphum episcopum Coloniensem movit, occupatisque
partim spontanea deditione, partim persuasionesitis ad Rhenum opidis. Coloniam
taundem comteatu deficiente ad deditionem compulit. Rebus conclamatis Adolphus
Coloniensis, cun gratiam Philippi emeruisset, vicissim illi imperij insignia, quae antea Othoni
contulerat. Aquisgrani impouit. Quapropter incensus Pontifex Coloniensi ordine
moto succcssorem decrevit Brunonem: Et Othouem impulit ut.Adolpho eiecto alte.
rum episcopatu donaret. Quod dum agere Otho satagit, aliquot ei copiarum mauipulos.
praeter aes signatum, subsidio misit Rex Valdemarus. Sed Philippus multoties iam victor.
denuo admotis Coloniae castris cum Othoue feliciter dimicavit. Tumque identidem
fusus Otho ac profligatus in Daniam abijt ac Ripis (quod Cimbricae Chersoues mariti.
mum eft opidum Oceanum Britanuicun prospectans) classe a rege accepta ad avuucu.
lum suum Richardum iu Angliam enavigavit. Episcopus Valdemarus hac usus occafio.
nelicet invito, ut dictum, pontifice, vota tamen sua ad Philippum convertit. et ab eo be.
nigne susceptus iuque odium ac contumeliam pontificis Bremam missus ibidem ejusdem
auctoritate episcopatui est impositus. Sed pontifesx, quod se contetmpto et sacrameuto
quoque, quod Valdemaro regi fecerat, pofthabito excommuuicati potius Imperatoris
partes, quam ecclesiam Romanam sequereturanathematis in eum fulmen vibravit, feri
que eiusdem execrationis varios codicillos praecepit, eosque per totanm Cermaniam s-.
crarum aedium valvis affigi ac evulgari curavit: quibus idem episcopus, ut homo turbulentus,
p.300
et in sedem Romanam contumax et qui nec fidem nec famam neque promissa
maguifaceret, passim proscribebatur. Vetum literae pontificis, cum aliqua udiu apud Bre.
meuses fuissent suppressae, uec reperiretur, qui eas auderet exhibere, factum est ut die so.
lenui, cumu populus confertim ad donaria sua altari imponenda concurreretut e turba u.
nus cx communicationis has literas altari imponeret. et ali dum ab altari recedunt, easdem
in templi pavimentum sibi quasi ex cidere sinerent. Sed episcopus Caesare fsus, floc.
ci haec omnia fecit: et facto haud multo post in territoria regis Voldemari, quae juxta Al.
bim erant, imupetu.Dithmersiam.Stadam. Hamburgum, quomodo olim fuissent, suae dioe.
cesi subicere allaboravit. Et hoc duu agit. Stadensem Comitatum. et si quid praeterea
ab illa Albis parte ad dioecesiu Bremensem pertineret, re cuperavit. Sed Rex rebus ad io
bellum paratis.Hauburgum conce ssit, ac omuium prito Burchardum.Praepositum Bre.
mensium, cpiscopuu promulgari curavit assentientibus non tantum Hamburgensibus.
sed et Bremensium nonuullis, qui Papae praesertim dictoerant audientiores. Eique dein.
de Voldemarus dioeceseos Hamburgensis omniumque bonorun, quae ab altera Albis
parte erant sita et ad deditionem Bremensem spectabant, investituram, ut vocant, tran.
scripsit Ac Stada vi capta, eundeu Burchardum intra urbem deduxit, ac totum deuique
Comitatum, quem paulo ante recuperaverat episcopus Valdemarus, ut aute ipsum Hart.
vicus tenuerat.et Valdemarus Rex, capto Adolpho Comite, sibi aliquandiu servaverat, eidem
in uuiversum subiecit. Tunc et Suerinenusium Comitatus quod Comes Gunzelinus,
et frater eius Henricus, episcopi partes fuissent secuti a milite ejus invasus praedaeque a
datus est. Ipse autem eodem tempore per Albim flumen pontem explicuit, ut ita, cum
opus esset.Burchardo auxiliares e Dania copias facilius submitteret. Burchardus interim.
revocato domum regio exercitu Stadae relictus, ibi et belli et episcopatus sedem posuit.
ude eum Valdemarus episcopus, quam vis varijs conflictibus ac manu conserta supiss.
me tentaret, haud unquam exturbar e potuit. Ac tandem anno Christi octavo post mille
ducentos, cum Imperator ilppur a Vittebachio quodam paricidiali mauu esset contos.
sus.et in eus locum suffectus t. Leonis filius, tum sibi metuere episcopus coepit, pra.
sertim cum Valdemarus Rex pro Burchardo apud Otlonem intercederet, ut ei episcopa
tus in totum permitteretur. Quod et Otho facturum se pollicitus apud pontificem et
Bremenses facillime obtinuit. Traditaque mox Burclordo totius praesulatus investitura.
eum soleuni et maguo cum diguitatis spleudore prae sentibus praeter ceteros. Valdemari
delegatis, introduci Bremam curavit. Atque ita universa illa episcopalis dioecesis Burchardo
cessit: Valdemaro interim epi scopo Romam confugiente. Ubi Papae supplex factus,
id tandem obtinuitut, episcopi servata diguitate, suffraganei munere, ubi cuoque daretur,
excepta Brema, fungi ipsum liceret. Supervixit exiude annis aliquot. et quis demum
ex itus quaeque fortuna eius fuerit, postea referetur.
Ad huus aut praecedentis auni aeram obitum florentissimi rerum Danicarum scriptoris
Crammatici Saxonis referendum supra demonstravicontra quam ij, qui ad aevum extremum
Canuti regis / am aute memorati, ntscioqua oscitantia, huc usque retuleraut, scilicet
ut ei quoque homini omuium et praesertim popularium memoria ac commemoratione
dignissimo, quod ad diem emortualem, idem quod Eomero de loco natali, qui etiamnum
quaeritur. et quem ob id gravis author coelitem fecit usu veniret. Eius postuodum tumulo
epigraphe imposita, qu hodieque Roschildiae servatur et ut legi ab omuibus
possit, adscribendam bic censui:
Qui en ior tere viuere fecit.
oxo Crommticur mortu ic vecudo
Mortu extictosd tutucorporemete
Qu vuluit, ago vivt ingenio.
Burchardi autem quem oppositum Valdemarojam diximus, quamobrem historia Bre.
mensium praesulum, quae est in mauibus. Crantiusque iu Metropoli sua meutionem nul.
lam iniiciant, sed Oerhardi solummodo Osnaburgensis, cum Burcbardi tamen certi au.
ctores et ipse in Dania Crantius diserte quam vis obiter memiuit, quod dicam non habeo:
nisi illud forte, quod Cerhardum episcopatu illo pontifex, urclardum Rex Valde.
muarus oruandum voluerit.
Apud Suiones hoc anuo periculosi motus exorti, qui et Daniam infortunio ac cladibus
involverunt, uerclen eni qui sceptrotum gentis potiebatur, iusuper babita quae
p.301
jam ante, inter divi Erici et Caroli regumu prosapiam facta fuerat, pactione ut uimirum
ex eorum posteritate Reges alternis vicibus imperarent liberos Cauuti qui filius fuit
divi Ericiaut trucidarat omnes, aut prosoripstrat. Quorum e numero Ericus, dum fugam
sibi consulit, apud Norvagos delitescebat. Sed mox dumum et io patriam regressus nobilitatem
et plebem ad versus uercerum concitaudo maguas) am vires comparaverat.
Adeo ut timens sibi Suercherus, regeum Valdemarum iugentibus promissis fatigaus preu.
sansque eo taudem permoverit ut validus ab eo exercitus ex Danis ac Bohe mis confla.
tus.Suerchero auxiliaris submissus sit, trisque et Dauis et Bohemicae genti cum imperio
praeerat episcopus Roschildensis Petr sio. Cui proxi me conuugebatur Edo
o uno. Ruaerdorpij satrapa una cum fratribus eusdem Laurentio et Iacobo, lpie
Suercherus Rex Be nedictam.Ebbonis filiam, conugem duxerat. Qui et suas cum Danis
poftquat viresunxisset statim adventantem hostem Ericus cum Vestrogothis excipiens,
tanta strage affecit ut vix alias majorem ijs in locis contigisse memoriae sit tradi.
tum. Nam fuso fugatoque Suerchero, ipse Ebbo cum fratre Laurentio alijque equestris
utrimuque ordinis viridum hosti instant, praeliando occubucrunt. Corpus utriusque Eb.
bonis, iuquatm.et Laureutij Riugstadam deportatum ac proxime Torberui fratris tumulo
terrae mandatum. Nati hi eraut patre Suuone Ebbonis, qui ut ex Saxone liquet Abso.
louis archiepiscopi patruus fuit. Monstratur hodieque apud Vestrogothos prope villam.
cui Le nomen, memorabilis hujus puguae locus: canuiturque duobus versiculis a Sueoo
nibus tum confictis qui quod ex Latiuis et vernaculis inter se mixtis voculis constent.
Scuttici sive militares ac geueris miscellauci appellantur populariter. Suut autem isti:
contigit i LnaIo sutto, sopo feenor
uen / enatoge drs vertere pien.
Suercherus autem Resx cum suis, qui cladi superfueraut, postquam in tutum se recepisset.
collectis de novo viribus rem adversus Ericum aliquandiu sustiuuit: dum tauden bien.
uio post iterum cum eodem circa Cistelbroum confligens aeque infeliciter aut potius
multo quam prius intelicius manum conseruit. Nam et ipse tum simul una cum Folcoue
Comite ali sque uagni uomiuis viris oppeteus in Alvastro deinde coenobio prope re.
o gum ceterorum mausolea tumulatus est. Statim ab eius excessu Ericus. Cauuti filius regui
diadema assumeus illud et prudenter et pacate administravit. Misitque sub ipsum
contiuuo imperij iuitium ad regem Valdemarum legatos, qui in tesseram pacis.et ot dele.
retur illatae cladis memoria icesom eius sororem in matrimuonium sibi postularent.
Factusque voti compos eam mox domum duxit. Ex hac nati postmodum muaximi reges.
qui exiude Sueonibus louga serie friiciter itmperaruut.
Voldemarus autem Rex in omuen eventum firmando limiti incumbens demoliri cir.
ca idm hoc temporis VVittenbergum. et eius loco Hamburgum exaedificari curavit ac
denuo strato per fumen ponte ripau Albis Australem Boreali conunxit. Auuo vero
prox ito, qui erat supra millesimum ducentesimum uonusexortum desubito Lubecae iu.
o cendium, quod oppidum univerium omuiaque aedificia, ex ceptis quinque domibus, uude
et hodieque vico ist i mum unque nomeu, iutra exigui temporis momentum peuitus
abiumpsit. Rex eorum hoc detrimento motus uon modo telouia ipsis. et alia qua pen.
dere vulgo tributa consueveranut in anuos aliquot remisit sed et immunitates praeterea
conce sst ut eo alacrius restaurandae urbi incumberent. Tum quoque, quod erat prope
Slesvicum Culdenholmae monasterium Latine curem isam dicebaut, commutatatum
vel potius translatum ad Ryae coenobium ru regic dictuu aunuente et assen.
sum suum praebente, qui Valdemaro episcopo successeratNicolao. Causa trauslationis
memoratur cum urbis Slesvici propiuquitas, tum et flagitiosa monasticorum et ipsius
quoque Abbatis, qui ipsis praeerat vitae ratio. Nicolao autem episcopo varia sub idem
o tempus ossa, similesque sanctorum relliquias (quae, ut erant illa tempora, summo it pretio
habebautur) Regiua Galliarum ugeurga. Valdemari germana soror e Gallijs usque Sles
vicum honorarij loco transuisit.
Valdemarus vero constitutis circa Albim rebus, anuo sequenti expeditionem iu Pro.
tenos suscepit, ut et illae circunquaque gentes, paganis adhuc deditae. Christiana pietate
imbuerentur. Praeter ceteros coactus Polanorum dynasta Mistovius in verba et obse.
quium eus sacramentum dicere. Superius ad auuum rtda meminimus haud absimilis in
oras casdem a parente ipsius primo Valdemaro factae uavigationis, cum is uimirum circa
p.302
Vistulae exitum Dansvici initia et velut fundamenta poneret. Quam inter et hanc Valdemari
filij navalem militiam anui effluxerunt quadraginta circiter sex.
Eodem hoc tempore regina Dagmar filiunm regi genuerat ldorm uomine: Nec
multo post celebratae sororis ipsius ycese cum Sueonum rege Erico uupti: ac siunl
peracta flioli recenter nati baptismatis solemnia. Tum et Comites Suerinenfum Cun.
elinus et Henricus cum rege eousque transegeruut, ut non modo in gratiam ipum recepti
simt, sed et filios ipsorum et Adolphiobsidum locout ante memoratumretentos dimise.
rit liberos: hac tamen lege et condit ionibus ut nec in posterum ipsi ad versus Danian ar.
ma capesserent, neque foedere cum alijs, qui idem reguum infestare fortasse possent, con.
uugi se unquam paterentur. Quae etiau omnia adhibito sacramento serio severequ
promissa sed uon servata fueruut ut iude dicetur. Stralesunda quoque ad Balthicum
are situm opidumab insula vicina trou et eus freto, quod Rugam a Cermaniae coo
tiuente dirimit, nuomen habens, circa idem hoc tenpus a Danis exaedificari atque incolis
Saxonibus frequetari coeptum. Quam vis sint, qui Iarimaro Rugiae principi id potius at.
tribuant: quod ita accipiendum ut auspicium fundationis a Iarimaro quidem, sed rege
Valdemaro mandantefactum intelligatur, ac poftmodum anno ia o a filio eiusdem Iari.
mari islao ad fuem perductum sit. Quin et duces Pomeranorum Bugislaus et Caximirus,
priusquam vallo idem et fosss in totum esset circumcinctum, cum urbem invadere ac
prohibere ex structionem sub auunum sequentem, qui fuit ultra millesimum ducentefimum
uudecimus, conarentur, opposuit se illis Rugiae dynasta Iarimarusfretusque auxilijs, qua o
ei submiserat rex Valdemarus infefstum corum aguenu repulit. Hoc eodem tempore.
filium secundo geuitum, cui ccnuto nomen fuit eadem regiua Dagmar Valdemaro pepe.
rit. Et ipsa postmodum ut nihil perpetuun mortalibus datuu auuo qui proxime est
secutus supra oCxii. Ripis ex eodem puerperio in fata concessit. Honori ejus ac me.
moriae exstrui arcem Valdemarus fecit, amoenissimo loco poftam in lacu, cui resoe vo.
Cabulum. Ipsa ars Drongrlioquasi tu regine inm dicas appellata. Defunctae oorpus
Ripis Ringstadam prolatum, bi et celebratis quam decentissme exequijs, iuxta regum
Ceterorum tonumenta depositum est. Fatalis quoque hic annus fuit Iarimaro Rugiae
priucipi. Qui relictis tribus filijs o Bumto et Suentopioo sub auni extretmum e vita
migravit sepultus in coenobio, quod ipse fundarat oui Sergo nomen. Ei filiorum natu
maximus ur in imperio proxime successit. Obijt tun quoque dux Luuneburgenfium
Culiemu.Valdemari sororiusde cuus cumAdelheida nuptijs supr memoravimus.
Valdemarusauuo sequente, iustituta in Pomeranos expeditione Deminu venit et ar.
ce seu opidi propugnaoulo, quod dirutum fuerat, denuo exaedifoatoao communito Neo.
burgum, quod miuus id sibi usui essetin plauunm deduc i imperait. Ac mox, cum animuum
ad novas nuptias appulissetiu conjugem sibi afsumsit Berengonom. Herandi Flaudrensis Co
mitis sororemBergrdm Danice dictam. Ea dum ad onera et collationes subditis iupo.
ueudas maritum inttigat ut mala ac malorum incentris a Danis celebratur adeo ut olim
Romae Liciuij Bucconis senatoris oonjux franio ad lites contrahendas prompta. et quae
pro se semper apud praetorem, quemadmodum retert Valerius Miaximus, verba taciebat, ad o
muliebris calumniae exemplum evasit, sitq pro crimine exinde ut idem addit, itmprobis
foeminarum morlbusfroni nomen vulgo obiectum, ita haec populari proverbio nomen
suum celebre fecit. Nam vulgo hodieque malam et imperiosam foeminam Bergrm
Danice vocamus. Feraudus autem ipse alias Ferdinaudus dictus Sanctij Portugalliae
regis natu minor filius fuit. Flaudrensium Comitem appellant, quod cum lohanna Con.
statinopolitan Flandriae haerede conuubium contraxisset ut ita regina Beregurio.
soror ipsius, non Flandrica, sd, quod paucis observatum. Lustana similiter fuerit Sauctij
IPortugalliae regis hlia. Eas nuptias acceleratas Valdemaro: nec votis omnium respon.
disse ex rhytuis veruaculis, sive uoeuia est in obitum regiuae Dagmarae, co tempore
vulgo decantata, quae et hodieque est in manibus, facile potett intelligi. Duardus vero o
Nouius de vera regum Portugalliae genealogia, quod coelibem vitam egisse Berengariam
et in coenobio S. Crucis sepultam reterat, minus e vero relatum hinc liquet: Obijt hoc
auno Petrr Suoireno dictus Roschildensium episcopus vir non minus toga et sago
quam natalibus clarus. Ei omnium suffragijs surrogatus Petr ocbus. Apud Slesvi.
censes quoque eiusdem dioeceseos prae sul Nicolaus vita excedeus successorem accepit
yclem uomiue.
Post vero caedem Philippi, itmperitum, t diimus ad Othonem devolutum eft. Quod
p.303
tamen ille haud diu possedit, dejcctus scilicet hoc ipso tempore pontificis Romaui, per
quem evectus fuerat seutentia Romae enim cum iuitio Innocentium tertium et faci.
lem et officiosum in impetranda coronatione esset expertus mox euudem post corona.
tionem habuit infensissimum. Hoc odium eousque processit ut pontifex tandem per.
cutieudum anathemate atque abdicaudum imperio censeret. Quod Otho aoimadverteus,
contractis copijs Romandiolam Thusciam ac Marchiam Aocouitanam occupavit.
Atque inde, motis in Apuliam castris illud studi habuit, ut quae Fredericus
Henrici sexti filius tenebat, alienata ab imperio artibus pontificum, repeteret ac redderet
imperio. Verum id agentem pontifex fulminis sui ictu profligavit. et in locum ejus re.
o uuociari imperatorem curavit reericu, quem dixi Burburose pronepotem. Henrici f.
lium. Quua etiam occasione rex Valdemarus cum sua in Othone quatu eius in se majora
beneficia, atque affiuitatis quoque sua officia promptiora extitisse putaret, misso Othoune.
per legatos suos adeundum novum imperatorem Fredericum Iljudicavit, i postquam
in aulam Caesaris advenissent. et ei regis sui homine essent gratulati, imperiuimque felix
ac diuturuum precati amicitiam simul ipsius ac favorem expetlveruut: Rogantes praeterea
ut Vandaliae ac Nordalbingorunm regiones territoriaque quae ultra Albim in solo
Cermaniae sunt positaquaque vel ipse Valdemarus vel ejus am olim majores artmis ac.
quisivissent ca suo assensu Daniae reguo regumque titulis inserenda vellet annuere, ac ra.
tum habere. Caesar, his acceptis, electorum usus consilio eusmodi super ea re codicillos
20 fieri et per eosdem legatos honorifice dimissos ad Valdemarum referri curavit:
In nomine Sanctae et individuae Trinitatis:
Ego Fredericus divina favente clementia Romanorum rex semper Augustus. et rex
Sicilae, notum facio, quouiam oumuis gloria maiestatis augustae, ad augendam universalis
ecclesiae pacem modis omuibus elaborare tentur, ldcirco nobis divina largieutc clee
mentia ad patcrnum atque Rotauun imperium asceudentibus primum et potissimun
consilium fuit, cum vicinis pacetm firmare regibus ut sponsa Christi ecclesia pro cuus
detensione gladio utimur, ipsorum cooperatione in diebus nostris trauquilla semper pace
letetur. Huijus rei gratia cum dilecto nobis Dommno Valdemaro Danorum rege Chri
o stianissimo perpetuas et inv iolabiles firmavimus amicitias. Eique de consilio et consensu
principum Romaui imperij, pro pace sui reguni custodienda.et hostibus nostri imperij co-
ercendis, omnes terminos ultra Eidoram et AlbiamRomano attinentes imperio quos
rex Canutus multis provocatus iniurijs, cum fratre suojam dicto Valdemaro rege, aruis.
obtinuit, et possedit. Et quicquid in Slavia rex Canutus comparatum paterno suo labore
tenuit, regno ipsius addimus: factumque praesentis privilegij nostri authoritate et sigillo..
rum principalium impresfone, confirmamus. Nullus ergo successorum nostrorum vel priucipuu
Romaui imperijsuper praedictis, eo quod aliquaudo imperio subiecti fuerunt, mcmoratum
Dominum Valdemarum regem dilectissi mumarmis vel querimonijs inquietet.
Quia non lolum iu istis, sed etiam iu omui causa et necessitatecoutra omuem personatu.
salva sedis apostolicae reverentia, sic ei semper adesse statuimus, sicut eum nobis et nostris
tegotijs adfuturum non dubitamus. Hujus tei testes sunt ifis Mogunt, archiepisco.
pus et sedis Apostolicae legatus Teorcur Trevirens, archiepiscopus: mcdeur Byaut..
archiepiscopus: conru etens. et Spirens, episcopus et imperialis aulae Cancellarius:
Otto Virtburg, episcopus: teccrur Rex Bohemiae: Ludvicur dux BavariaeLeopo dux.
Aust. Teooritu Marchiae Misnensis. et Orientalis MarchioTebuiur dus Lotharingia
otto dux e Meraniertu comes de Eberstein. Datum apud Mecios anno dominicae incar-.
nationuis ociv per manus D. Corud Metens. et Spireus, episc, imperials aulae cantellarij
Emiserat paulo ante in Balthicum mare classem Valdemarus: haec oras Pomerauniae:
taritimas undique infeftas habens, ac tandem tetino in regis potestatem redacto prae.
o ter alia aliquot castella propuguaculum etiam occupat, quod ibi exstructum habebat
Marchio Brandenburgicus.Mutenu appellabant. Suerinensium etiam Comites suo suo.
rumque uomine solenuiter facto sacramento declararunt se, ubicuuque occasio aut res re.
gni postularet, praeter justum peditum numerum equites seaginta in auxilium regi sufse.
cturos: Mox autem, defuncto archiepiscopo Bremensium Burcor, in locum eus sub.
missus est a pontifice erhrdr scgesr. Sed eum admittere nolentes Bremani able.
garunt in Italiam uuncios, qui pcop lerum commonereotut, conquisitis, quam
posset citissme auxilijs Bremam properaret, se cum recipere et junctis viribus, extur.
p.304
bare Osuaburgensem paratos. Valdemarus re accepta, confestim se contulit ad Othouem
Brandeburgicum, qui odio regis Valdemari, quod cjus classes, ut modo dictum, ca
stellum Mutenum aliaque maritima loca invasssent, tumultuarias aliquot episcopo copia
tradidit. Nec defuit tho Imperator, qui, ut memoratun auathemate a poutifice tum
percussus, in eius invidiam omuem movit lapidem, ut Bremam Valdemarus reduceretur.
Quodque factum ope prae sertim Henrici Palat ini ad Rhenum, qui frater erat geruauus
Othonis. Hic, mauu armata, reposito in suam sedem Valdemaro, totam ei dioecesn sub.
ecit, expulitque, qui a pontifice designatus fuerat. Osuaburgensem Cerhardum. Sed
pontifex illis hoc nomine succenseus non tautum Valdemarum epi scopum sed et ceteros,
qui ei favebant et ipsos quoque Bremenses ferit anat hemate. Valdemarum etiam t
regem haud leviter ussit episcopum sibi vatiniano quodam odio inimicumjam denuo
huc usque provectumut cum et viribus et vicinitate loci formidabilem haberet. Itaque
collecta quamprimum classe Albim ingreditur, ac Stadensibus, quod et illi dato jura.
mentoValdemarum episcopum recepissent, obsidionemo intentat. Verum Henricus Pa.
latinus. Othonis, ut diximus, frater, latis in adversum suppetijs obsidionem impedijt.
Dude et Otho lmperator capt hiuc oportunitateam sibi datam occasionem existi.
mabat Dauiam bello aggredi praesertim cum episcopum Valdemarum, quem defenden.
dum susceperat itmpeti a rege Valdemaro videret. Incitabat praeterea. et oleum veluti
camiuo addebat Albertus Marchio Brandenburgicus: tum et obitus accedebat Vilhel.
mi Luneburgensis, qui, ut modo diximus, sororem Valdemari regis duxerat: Qu et a
ipsa, sicuti et V ilhelmi Othouisque soror, quae regi vicissim Valdemaro fuerat nupta fa.
tisam concesserat. Adeo ut eorum disceisu affuitasjam omnis penitus videretur ex.
stincta: Nec pens faciebant aut in memoriam revocabant vetera regis Valdemari beneficia.
et toties Othooi, dum adversus Philippum Imp, belligerat, prae stita subsidia o.
pesque ac copias missas: ac taudem a Philippo profligatus inque Daniam profugus.
quan etiam tum a rege Valdemaro benigne susceptus, ac classe ut in Angliam traiiceret,
oportune adjutus fuerit. Nihil ioquam horumu recordabatur Otho: sed manu.
quam potuit maxima comparata Hamburgo exercitun admovit. Cui et suas coniunxerat
copias frater tjus fenricus olotinur et Marchio Braudenburgicusibertu una
cum episcopo Valdemaro. Hamburgeuses, non diu tolerata obsidione licet haud igno. o
rarent in procinctujam esse ad solvendam obsidionem Valdemarum, urbem Othoui per.
mittunt, quamvis ipse utpote a pontifice prolcriptus, haud diu intra tnia subsistendum
sibi existimav it praesertim cum noo tantum ipse Caesar Fredericus Il qui iu ejus erat
locum surrogatus ipsum persequeretur, sed etiam quia ad ventarejam Valdemarum regem
cuu exercitu o milllium (alij oooo) probe armatorum virorum acceperat. Relicto itaque
intra urbem valido prae sidio ipsemet praepropere portis excessit. Et mox cum de.
seri se a Cermaniae priucipibus evehi vero ac maguifieri Fredericum auimadverteret.
imuperio sua sponte se abdicavit mortuus trienuio post privatus in urbe patria Brunsvigae.
Atque ita Hamburgenses occasione profugi Othonis aguoscere Caesarem postlimiuio
coeperunt, tedg quoquejam ante ab episcopo Valdemaro sollicitati arma pro
eo sumserant, arcibusqut Minovio. Sehusio Sturboo, captis et eversis, in reliquam dioe.
cesin vim suam effuderant. Sed mox ab Henrico Hoyenu nou parva eorum manu caesa
fugataque, compre ssi sunt. Hi sunt illi tedng, qui postmodum a Cregorio I pouti.
fice.et imperatore quoque Frederico ll proscripti fuerunt cujus cauiam fuisse negle.
ctas religiones ac impietatem nefariau criminati proceres ecclesiae Bremensis: addu.
centes nonnulla eorum maleficia (ita etenim vocat Abbas Stadensis) quasi projecisseot
Chriltiana sacra Eucharistiam pedibus conculcassent ad doe mouum responsa se con.
vertissent: QuQau vis reteraut scriptores alij sacerdotem in soletuni Paschatis die
foeminae ad aram accedenti uumtmulunm queu ab ipia pridie acceperat ad expro.
braudam muueris oblati exilitatem, pro Eucharistia iu os iugessisse: eam cum glutire o
non posset pavore correptam expuisse: rem coguitam marito suo viro feroci ac militari
indicasse illum contumeliae impatientem sacerdotem confecisse: Eatque ob
causam totum eus agri populum, caedis authorem ad supplicia uon dedentem, interdicto
a sacris esse prohibitum: populumque ea inuria provocatum reditus prae suli Bremensi
consuetos oegasse. et contra ejus emissarios ministrosque milites, prae sidio ad Visurgim dis.
posito fines suos defendisse praesulem querelas ad pontificem Cregorium nonum de.
tulisse: ab eo tres episcopos oomiuatos, qui in cauia iuquirerent: iuquisitione ab his
p.305
factam (Frisicarum hlc rerum scriptores sequor) circa contumaciam potissimum crimen
he sisse: id idololatriae par essejudicatum: Atque ita a pontifice pariter et imperatore
proscriptos tedngor: iudeque proposita delictorum venia, sicuti tum moris erat, plebem
et nationes pasuiu iu concionibus contra eosdem velut in Saracenos aut Turcas aut Pru.
teuos ad militiae sacratmentun evocatos.
Auno vero, qui prox ime secutus est, decimo quintolupra millesimum ducenotesimum.
cuuujau gelu esset induratus Albis, repetijt, cuui expedito exercitu Stormarios rex Valdemarus.
Ac primum Stadae opidum ingressus inde caitris promotis.Saxouiam inferiorem
pervadens, quicquid terrarum ad enricum Palatiuum pertinere cognoscebat dio
ripit ac vastat. Ac mox priusquam flumoen gelu solveretur ver so prociuctu, omues suas
vires in hamburgenses convertit. Sed illi cum minus quam ante ad deditionem faciles
viderentur et arua in adversum ostenderent ex structis ab utraque urbis parte propuguaculis,
comtmeatum eis uudiquaque inuterclusit, tarum munitionum, quarum alteram
ipse rex, alteram coostituerat Albertus Orlemundanus, qui regis nomine Holsatiae to.
tius prae fecturam gerebat, hodieque adhuc circa Scipsbecam spectabantur vestigia. Ac
tandem Hamburgeuses, postquau omuia fecissent etjam ioedia plebem urge ret esseutque
praeter cetecros, ex ducibus quos Otho prae sidio reliquerat, a Fri sis maritimis.
Danici districtus bellicoso populo duo obtruncati Valdemaro se deduut. Qui iu Lauiau
mos reversus, regni comitia celebrari fecit in insula qu est posita iuter Selan.
o diam et Cimbricam Chersonesum, quam vernacule omseom evocant, nos omum Duonicom
dicere possimus. Hic filius eius lemarur tertiur procerum omnium suffragis reguo
inauguratus: atque inde profectus ad concioneu qu habebatur Viburgi Cimbroruu.
cundem affectum ac fav oreu erga s cunctorum expertus est. Natusque regi eodem
tempore anuuo ocxvi matre Berengaria regina, de qua ante meminimus Ericeus filius.
Quem conti nuo post ducem Slesviccnsem oominavit, ac declaravit, attribut Canuto f.
lio Lalandia. Fratrem vero utriusque uothuu.Nicolaum nomine praesecit comitatui
Hallandiae. Eodem temporis tractu episuopus Rosenldensis Pet rur lcolur relicta fun.
ctione honoribusque amplissi mis, peregre profectus apud exteros supremum vitae diem
clausit. Tradunt aliqui prae lagio et visis quibusdau, qu, minentes calamitates.et quae
secuta sunt postca mala, prae notarint, commotum patriae ssisse. Tum et Comes Ot le.
muudanus Albertus regisj uslu castelluu in crepidine Tramundae collocavit. Boclele
burgum vero apud ithmurius, quod eversum fuerat eiusdem mandatu restauratum est.
Tauta autem eosdem Marsios, pr lertim Oceano viciuiores, maris vis iuvasit, ut perruptis
circumquaque inundutione occani aggetbus, plusquam hominum sexcenti aqui absorpti
siut. Nicolaus auteo, quem dix ius Hallaudiae Comes post accepta diguitatis iusignia
virgiuem sibi matrimoniojunxit, ldam nomine. Erat haec Cunceliui et Heurici comitum
Suerini soror: accepitque cum cadem iu dotem Comitatus Sueriuensis aequam portionen
Sed ipse brevis vi auno stquenti relicto filio sibi coguomine, e vita migravit.
Contigit que eodem cicciter tempore anuum millesi mum ducentesimum decitmum se.
ptimum uominant chronologiut Comes Palatinus Henricus uua cumu episcopo Bremen
si Cerhardo die dicta ad regem Valde marum Slesvicum venerit aequam cum eo post tot
dissidia pacem renovaturus. Ric est anuus, quo denuo et multo quam uuquam antea
maior et opum et hominum undiquaque vis collecta qui nomen suum sacrae militiae.
quae io Palaestinam parabatur dederunt. Eminebant in i praeter ceteros qui Ve.
uetijs Brundisio. Ceoua alijsque portubus Italiae solverunt. Aderat et rex u.
gariaenreos, tum Cyprius ac Hierosolymitauus: Austriacus et Bavarus duces. Baldui.
uus Flauder. Luuoicur cbcnd. Bonifaciu Mont / iferratensfenritus veresc, complures.
que alij e procerum ordiue. Pars eorum in Syriat, reliqui in Egyptum cursum tecta.
baut. Ex Cerman: ia, praeter Trevirenses. Colonienses.Hollandos.Frisos, aliosque lemoti.
o ores.Dus Pomeraniae cacmnu, assumtis consiliarijs aliquot, quos inuter comer Suernut fe.
rucr fuit magnam praeterea secum a boreali hac plaga mauum ducebat. Sed ipse terra
marique multa aspera atque adversa cum socijs perpessus cum in Syriam salvus adve.
uisset, moritur. Praeter amiatam florentissmun opiduio, quod tum amissum ala quo
que alibi minus feliciter gesta. Oliverius cuius opera in ea cxpeditione utebatur epi.
scopus Colonieosis vir, ut terebant ea tempora, cumpriuis cruditus et facundus.
ab ipio Romano pontifice ad eam profectionem auctoratus: is militiae istius historiam
cuarraus scribere uon veretur, sibi videri uon aliau magis ob cauiam opidum tam
p.306
munitum ac validum et cui ad obsidionem quantumvis diuturnam tolerandam deesse
nihil poterat Christianis praesertim classe et mari praevalentibus tam subito esse amis.
sum, quau quod ij, qui belli summam adminuistrabant, uec in Deuu pi nec erga Theu.
cones prout debebant, aequi satis ac grati tuissent, cimru autem domo tat proculut
di ximus, in fata oncedeus tlium iubditis reliquit ittautem Villaui tertium qui mor
post patremubi aetas eus adoleveratad ducatum administrandum promotus est.
Valdmarus autem rex, coimpoftis exteruis dissidijs. et rebus etiam domi pacatis, filio
fuo Valdemaro, quem antt bicunium inauguratun meminimus regiun hoc tenmpore diadema
imponi curavit ut iset qui iu omuem eveutum st detuncto regui rebus admoveretur.
Acta haec Slesvici auno oexvii die divo Iohanni sacro praesentibus episcopis 10
quindecim, principibus tribus, et aliquot item comitibus, praeter procerum ac nobilitatis
promiscuae plebis immensam frequentiam. Tum quoque inter Albertum Orlemundanum
et regem de opido Hamburgo ita conventum: ut is illud sibi acciperet una
cumjurt ac pri v ilegijs omnibus regijs, hac tamen conditione, ut reguo quotaunis argeo
ti quiuquaginta marcas dependeret: atque ipse in regis obscquiunu, quandocunque
res arua aut militem requireret cum numero copiarum paratus adesset.
Nec diu domi moratus Valdemarus ubi per certos homiues nunucium accepisset Li.
vonos assumta a viciuis Borussis. Lithuanis. Semigallis Ruthenis auxiliari mauu, in eo
esse ut omnes quicunque regi Valdemaro sacramentum dixissent sacraque Christiana
suscepissent sedibus ac loco pellerent, ad arma conclamat. Comparataque numeroia o
classe, qu nauigia minora quiuquagintaac totidem paronessives naves grandiores, con.
tinebat, in Esthones protectus est. Rarum naviui minores siugulae praeter duodecim re.
niges uliosque uaucleros, equitem cataphractum cum sagittario vehebant. Paroues ha
bebant tam nautas quam milites centum et viginti. Alij quos inter Erici regis chroui.
cioun, naves longas mille quingentas nominant. Rex postquat terram intrasset, videret.
que Barbarorum, qui collecti aderant inconditam multitudinen conutremuit, ac pedem
re ferre suosque reducere quam infeliciter tanto cum numero rem gerere satius existi.
ma vit. Sed lrae sul Arhusiensis, cui Petro vocabulum erat regem prae senti animo esse co.
hortatus, de evenutu quoque seus ut esset commonebat, modo Deo fisus pietatem cole
ret, ac Berengariae regiuae, quConera et vectigalia subditis icpouenda incitabat, pot. v
hahitis in posterum suasionibus benignioret se erga suos exhiberet nec ea quae sacris
erant dicata in usus prophanos converteret. Quam prae sulis sententiam Luudensium
etiam archiepiscopusrer suo excipiens suffragio adfirmabat res Deo dicatas, cum ad
usum non suum transferuntur, infeliciter, ut purimum usurpatori edere uec ex iis
unquam, qui sperabatur fructum provenire. Postquam rex se monitoribus haud diffici.
lem praebuisset essetque cum erga Deum tum homines pia omunia pollicitus, cuncti flexis
genibus ac fusis in coelum precibus Deum rogarunt, ut pugnantibus pro divina gloria hostem
superareac laetum ad versus gentiles exitun concederet. Andreas praeterea archiepiscopus
hoc a rege, si, dante Deo, adoreae compotes ferent, impetratum sibi voluit ut
quotanuis per uoiversam Daniam vespera diei qui Laurentio sacer est ob rei gestae divi.
uque beneficentiae memoriam supplicationibus ace unio dicaretur. Quod rex libeon.
ter ad sipulatus in hostem maguo animo ac totis viribus dux it. Dumque certamen cer.
nitur, factum ut Dani amissa, per erroreu, quam sequebantur, aquilaio tugat agerentur:
ac mox dimisso coe litus novo vexilloiu cujus rubea planicie crux alba erat descripta, cu.
usmodi etiam secuti fuerant gradum contiuuo revocarint atque edito acerrimo confi.
ctu aciem hostilem perruperint, atque egregiam ad fuos, tuso hoste, victoriam reportarint.
Referunt chronographi peues quos rei fides sitarchiepiscopum Andream in monticuli.
qui proximus erat, ugo conttturum ad Deum elevatis manibus preces fudisseet Danos.
quamdiu ille lacertos ac manus attolleret, feliciter dimicasse: defecisse vero ubi ille se.
uio languens brachia submitteret: atque idto ceterosqui aderant ex ordine sacro, quandiu
pugnaretur archiepiscopo in morem Mosis manus ac brachia sustentasfe ac simul
Deum Opt. Max, precatos ut barbaris ad verae pietatis cultum traductis haurum victri.
cem largiri Christiaunis diguaretur. Pugna haec puguata prope arcem et opidum bor
hodieque a regis nimirum Valdemari memorabili isto confictuac clade gentilium eo lo.
ci perpetrata, fic appellatum. Hanc etiam ob causam: quod idem rex Christi fidem ad ul.
timos hos Livoniae atque Esthonum populos propagarit, otentant etiamnum regui inf.
guia in solo rubeo crucem candidam, uec aliunde est quod Eftiorum titulus Daoiae regibus
p.307
jam olim est attributus. Vexillum vero, de quo dictum, Danebroga exinde est nominatum,
ac magna semper religione, veluti regni Palladium aliquod custoditum. Atque existimatum
putcatumque in praelis omuibus ex eo certantium pendere fortunam: aud morem sor.
tasse, quo Caesar quoque Conttautinuus crucem labaris iutextam militi praeterebat cum
eiusmodi symbolon / oc / o viucec. An vero vexillum idem coelo ut memoravimus, dimuissum
sit, an vero c ponttce Rom, ut regis studium euxcitaret, loco cruciut, que madmuo.
dum id tenporis vocabant submissum, disputare hoc loco non est animus, ld saltem ad.
danm quod traduot rerum muemoriae poit duocirciter secula cum adversus Dithmarsos
bellum gereret re soues tum iuter cetera a victoribus direptum per i sse, lunter vici.
o nos auteo qui huic etiam iutertuere expeditioni priucipes praeter ceteros Varti llaum
reperio Pomerauiae dyuastam, item Albertum Orlemundanuu: qui tunc ut ante menui
uimuus, accepto in potestatemo suam opido tamburgo. Nordalbiogiae Comes a rege erat
declaratus. Post id ad terre peuitiora profectiones circumquaque rex instituit ac loca
de siguavitin quibus opida, monasteria ac templa conderentur. Iuter urbes, qu ab eo
tum exstructae, aut ut exstruerentur, decretae, praecipuae memorautur, etiio Nervo. i
eergo. Qu et barbaris eoruuque iocursiounibus potissimum erant obicctae. Harun
evuio inuter Esthonum, sive ut Tacitus appellasse visus est. E stiorum prov incias, vulgo
Harricm vocaut, metropolis est: rri / seergo Iolrlurgum. Borclomo quae et episcopi
Revaliensis sedes. Habet et eruc suo districtuiuuctum locuu, quiioutcic est dictus.
o De quo ali sque huc spectautbus, alias et alibi eit memoratum, peram praeterea eodem
tempore Valdemarus deditut episcopatus evaoues ioryutesc, buricne que constituerentur
et ipsi episcopi regui Daniae suprem curiae adsciti comuitijs etiam iuteressent.
ac siuguli Lundensium archiepiscopum ut vicatri (vulgo suffragaunos vocant) aguoscerent.
chrindi episcopum praetfecit ex clericatu Lundeuum Eruemodum. Cumque it aedif.
ciuu, vulgo oepitam appellatum, excitare decrevisset, quaesi vit ex episcopo, quo id loci
constitutum vellet. Respondit quo loci Piteid est, secuudum gentis idiomua, prouer sive f.
consistit. Cude et hodieque Ptet appellatur. Quod uou addidissem nisi publica
pictura ibidem hodieque spectanda, rem ita actam testareturadditisjuxta effgiep episcopi
hisce verbis: sntroxit me rex ceuom sumrtout ero me coritotem uomcet om poet
pu.etediuot tii. Postremum quoque curae Valdemafus babuit, idque decreto sanxiit, ut
ideutidem et quotaunis uovae i has oras protectiones frequentarentur quo ita a vero
Deo alienus populus, paulatim depositus feritate.Christianis moribus assuesceret. Haec ad
anuum ducentesimum decimuun uouum supra millesimum referunt chrouographi. Eum
qui secutus est proxime vigesimus supra mille ducentos principum non uni funestus fuit:
Nam et Mtcu apud Pomeranos interioresrelictis quatuor filijs: et apud Sueones regina
Richesa Erici regis, qui biennio ante obierat, uxor, Valdemari soror, tum et regina
Berengaria ejusdem Valdemari conjux e vita migrarunt. Haec ipsis Cal. Aprilis defuncta,
mater fuit trium filiorum Erici, Abelis et Christophori. Qui et singuli ut suo deinceps
loco dicetur, regni habenas moderati suut. Ipsa autem sBerengariam dico) populo totique
o multitudini, quod et supra inecitmus, miuus grata. Sanctio primo.Lusitanoruu rege, nata.
fratrem habuit Ferdinandum, itidem Lusitauun: Qui quod duxerat lohannam Constan.
tiuopolitauam Balduiui Augusti filiam Flaudriae haeredeo ipse quoquue Flaudrensium
Coues appellatus est. Bereugaria vero au volucri confxa telo, dum una cum marito rege
praelio interest, efflaverit animam ut refert suis in versibus Laetus legert apud alios non
menini. Continuator aonalium ecclesiasticorum Baronij Bmovius Polouus, quod ad an.
nuo prae sentem injicit de literis Honorij ll Rom, pontiticis Viterbij. Cal. Novemb.
ad regem Valdemarun datis quibus illum sub anathemate commouetecerit, ne crucesignatos
contra pagauos Livonos expeditionen parantes impediret inu actis similiter aut
memorijs rerum Danicarum nuspian reperio. Quanm vero ipsus Valdemari indefessa ac
o menorabilis tuerit ad propaganudam i eis oris Christiamam pietacem opera, cx is, qua
supra sunt memorata satis liquere existimo. et potest hoc ipsum quoque ex eoruudem
aualiun contiuuatore intelligi, cun ad annun raso abeodem Honorio ll Romanorum
pountifice ad regem Valdemarumn diploma mifsum renoret vnt idus ctob, quo eum ad
gentles ciroumvicinos armis reprineudos excitatet ut operi ei alacrius ineumbat, potc.
tatem facit, ut boua quaecuuque aut pofsesfones de paganis obotiueat, suo reguo conjuugat.
Anuo sequenuti primum in Daniam ad veuerunt frates, quos vocant, praedicatores ex
ordine et iustituto S. Domiuici: Quibus commeudatione pootificis et ipsus S. Domi
p.308
nici quorum utriusque ad regem Valdemarum et archiepiscopum Andream literas attu.
leraut. Luuda concessus est. Aderat eodem tempore a pontifice Honorio ad regem mis.
fus Cardinalis Cregriur de cresento, qui interpretem habe bat Salomonem Arbusiensem.
virum mouasticum et qui V eronuae dum ageret S. Dominici auditor ac discipulus fuerat.
Hic praecipue fratribusjau dictis adeundi Daniam author et adhortator cum fuisset, id
eorum vicem adjuvante praesertim Cardinale obtinuit, ut aedificare mor Lundae coenobium
coe periut, quod ex inde plurium accedente liberalitate feliciter ad colophonem
perductum est. Obijt vero hoc ipso anno idem praedicatorum coryphaeus Dorcu.
At rescentiur Cardinalis, qui id ab Houorio tertio in mandatis acceperat Slesvici, praesent
ibus episcopis omnibus ConCoilium oelebravit: iu quo deoretum ut sacerdotes et io
quicunque Ecle siastici ordinis essent coelibes agerent: liberi autem eorum ne haere.
ditatem adirent: Qui contra faoeeretis officio suo dimoveretur. Rujus deoreti oausa et
ocCasio fuit, quod ex sacerdotibus uonnulli qui Coelibatum viro nato minus convenieu.
tem exi stimabant, ea de re a poutifoequi hoo per Daniae episcopos nonnullos agebat. et
prae sertim per uoem pene ad coocilium geueralejam ante provocassent. Liter
vero, quibus Cardinalem Cregoriu crescetiu in Dauiam abeuntem regi commendarat
Hooriurapud Boromum leguntur, sed cum antichronismo integri poeue feculi cum ad an.
nu i ias et tempora Honorij secundinon vero tertijhaec reterat. At regis Erici chro.
nicion, quod secuti nos sumus, cum in anuuo, quem posuimus re iciat facile inde colli.
gere sit talli Borom: ut omittam literas Inuocentij tertijquas superius in rebus Canuti a
regis recitavimus satis indicare foruisse hoc ipio, non anteriore seculo huuc Cregorium.
utpote qui ibi S. Ceorgij ad Vellus aureum diaconus Cardinalis celebratur. Literarum ex.
emplar subiecimus: Hooxrus Se vus Stsn vox u Der Valdemaro illustri regi
Dauiae salutem et Apostolicam benedictionem. Eccejuxta precum tuarum iustantiam
ac promissionem nostram misimus ad te dilectum filium nostrum Cregonium de Crescentia.
S. Theodori diaconum CardinalemApostolicae sedis legatum, virum utique pru.
dentia et honestate conspicuum. et uobis inter alios fratres nostros suis exigentcibus meritis
specialiter charum, conc esso sibi plenae legationis oficio per omnes terras, quae tcuae
iurisdictionis existunt, ut exftirpet nociva et plantet salubria prout quaeque secundum
datam sibi a Deo prudentiam viderit facienda. Rogamus igitur regian celsitudinen
tuat, quateuus ipsum, imo versus nos in ipso recipias hilariter et honorifice tractes. eta
subditis tuis ei facias dignam honori ficeutiam exhiberi: ut devotio, quam te ad Apostolicam
sedem habere confdimus, clareat in effectu. et nos ac fratres nostri per hoc merito
iu tua charitate crescamus: idemque legatus, qui per se ac luos, qui magnum locum in
urbe obtinere noscuntur, grata tibi poterit vicissitudine respouderead tuam dilectionem
perpetuis temporibus obligetur. Latum Lateraui IV. Cal, launuarij pontificatus nostri
auuo v.
Celebrata haec Synodus ad annum circiter vigesimum secundum supra mille ducentos.
ut aonotaut chronographi: sub cujus eyusdem extremum episcopus Ripensis uto Re.
valiam profectus, ibi in hibernis egit. Ac postquam multa ad propagandam inter gentes
fidem Christi molitus esset sacerdotesque ac viros idoneos Ecclesiae praefecisset, mox ae.
stato sequente domum redijt, relicto ibidem regis filio Canuto duce, cum firmo praesdio
ac magna miltum manu, qui una cum Theutonici ordiuis equitibus sae penumero adver.
sus barbaros progressi memorabiles conflictus ediderunt. Stadensis Abbas Albertus ad
hunc quoque anuum ipsuo regen cum Alberto Orlemuudano Comite profectum eo
iunuit.
Apud Sueones, mortuo ut dixitmus. Erico rege, ciusque conjuge Riche sa.Valdemari
sorore, non quidem eorum filius.Ericus. Le / ese B / dictus sed lohanues. Suerchero
uatus, cognomento Iunior, ei surrogatus eft. Qui tamen postquam quadriennium circiter
regnasset, admodum praematuro fato sublatus eit: ac ftatim hoc ipso aunuo En cogno.
mine Be / is, ei successt, llle quamvis linguae esset impeditioris, ac pede quoque claudica.
ret, eos tamen uaturae defectus anini dotibus pensasse memoratur. Quippe qui, praeter
ceteras virtutesustitiam cum clementia temperans, in dubio reliquerit, utrum iustior an
clementior exftiterit.
Lundenfum episcopus Audreas eodem hoc tempore morbo quodam sive ipetigine
potius, quae haud tacile curatione admiteret iuplicitus vitae quejam satur, ultro se
munere suo abdicavit: ac sedem arcbhiepiscopalem uc, habet Erici regis chronicion.
p.309
transtulit in Petrum Saxonis (Grammatici forte filium) virum imprimis eruditu ac prudentem.
Quatuuvis alij vicem archiepiscopi supplevisse, nec Sax ouis filium, sed fratrem
archiepiscopi fuisse tradaut. Quod ego iu medio relinqueus annorandum saltem existi.
mavi omuium autem consenius est paulo post obijsse eum, sicuti et ipsum Andreanu.
Qui semotus a populi frequentia insulam lstoam apud Scanienses in medio dulcis aqua
lacu amoeno sitat, quieti huic suae locum elegerat. De cuus studijs illultrique doctrina.
et quanti eum Saxo tecerit alibi dixisse nos existimo. Moriens multos amplissimosque
ecclefae Luudensi reditus ex proprijs, quas habebat ampli ss mas posse ssionibus, conscri.
ptis ca de re testamenti tabulis, reliquit. Ei Petroque successit proxime s dictus, ali
o oem sive rstqp / vrum nominant. Sed de eo suo mox loco.
Non praetereuudum videtur hoc loco, quod observasse se notat Vitfeldius ex codic illo
membrauaceo viri perillustris Nicolai Bilde in quo, praeter cetera ex Regestrout vo.
caut, regui Daniae hoc veluti tabularium habebatur proventuum, qui indies ad Valdema.
rum regem esx proviuciis, quas sibi subditas tenebat referebantur: Erantque vigiuti qua
tuor marcae sive lastae siliginis, ac totidem frumenti secalicei: duodecim tritiei: Butyri ao
casei taleuta tredecim: novem mellis: boves viginti septem, oves trecentae: sues ducentae.
aeris sive pecuniae signat maroae sexceutae Haec oertorum erant redituum praeter in.
certos, qui ex litibus et causis aooresoebant quorum summa subinde ad entum millia
maroaruu ex surgebat. Navium majores minoresque ino prouptu et ad manus eranut.
io xccoc. Quque illarum naucleros militesque vehebant cxxi miuorum singul remiges
duodeciu praeter equitem cataphractumitemque sagittarium sive peditem. Quorum
io uuiversum summa fuerit ctx mill ia virorum. Qua vel ideo memoratu hlc digua sunt
ut intelligatur ad hoc usque temporis et regetm et regnum floreotissimum fuisse, qui, dilatatis
territorium suorum pomerijs Cluricndorftior Livmor orusior et Mseopolitunr.
praeter Nerlingi universum districtum ipsosque foltor, tormunor litot / sor, cla
rasque urbes Luecom et fumdurgum, iuis tractibus adjecerit: Qui Caesarem thonem, ut
supra notatumui terga dare et Nordalbiogiae excedere corgerit: quemque vicini pritucipes.
licet potentissi mi, non tantum ut bellicosum formidabant sed ut Vicroxiosuu nonen
apud gentes ouues tot felicibus trophaeis meritun: et observabaut et reverebanutur.
At uunc auuo post millesimum ducentesmum vigefituo tertio versis fatis, retro relabi
cuucta coeperunt. Quarum calamitatum haud fallax nuncius etiam coelum fuit. Nam per
Augustum meosem auni superioris, terribile sidus / cujusmodi cometaom vocant, ad septen.
trionem spectandum se praebuerat quasi fecialls ac caduceator quae, secuta sunt, mala
praecurreus. Eorumque occasio uon uno modo ab authoribus memoratur. Crantius ait
uerini Comitem ficnricu grati et reconciliationis cum rege ineundae avidum in Daniau
fide publica accepta concessisse: Ac ei cum conditiones duriores rex proponit consi.
lium de rege clam abducendo cepisse: et mosx capto sub serum diei tempore, dut regia
excubiaeutpote domiet ab hoste nihil hostile metuentes solutius agunt, aut more gentis,
poculis vacant, regen forte tortuuna e venatu venientem accessisse salutasseque huma
uiterac taudem in tentorium, quod ibi iub dio habebatur fessum ac somnoleutum dedu.
xisse: et mox parata ad hoc navi assumtisque cx suo comitatu vitis armatis papilionem
ingressum ac regem ore occluso ad navigiuu quod proximo littort in anchoris stabat.
viuctum deportasse: ac statim datis vento velis in Oermaniam appulisse atque ibi expositum
regem, moxque in arcem suam Duneterguom productum carceri mancipasse. Vittel.
dius, quo authore, domestico an extraneo non addit sed aliter multo occasionem huius
infortunij denarrat. Nam de controversa et reconciliationec inter Henricum et regenu.
quod ait Crantius si cam intelligit: quae orta erat occasione viri nobisis solu: Conr.
cuius arcem, ipso exturbato.Henricus et OCunmelinus sibi vindicare coeperant, eajam ante
constituta fuerat, ut est superius ad aunum rto et ra io memoratum. Vitfeldius itaque
o primam mali causam in adulteriun regis rejicitValdemarum oimirum a Comite ueri.
uensi Heurico, cum is in Palaestinam voti et religionis ergo abiret tutelae suae commen.
datamepisse et conugem et ditiones eiusdem: atque ea occasione defuncta jam Bereugara
et absente Heurico, consuevisse cum uxore etus: ldque reversum mos ad suos
Henricum ubi intellexisset subticuisse quidem, sed istud ulcisceudi sui consilium haud
multo post agitasse: atque ideo accepta a rege hberi accessus ac reditus fide, uuica cum
nai in Daniae insulas proximas, ubi tum venationi rex vacabat, profectum, atque ibi cum
flioValdemaro eun inu tmodum vt ante est memoratuu regem cepisse ac vinctum ab.
p.310
duxisse in arcem Dannebergicam. Ita fere Vitfeldius. Quamvis Abbas Stadenfs Alber.
tus qui eo aevo superstes claruit eadem plane cum Crantio aut potius cum Abbate.
Crantius commemoret. Erici regis chronicion arcet, in quanm deductus non Duemeter.
gu, sed ueriium nominat. Et illud de regis etiam filio habet, quod oec apud Stadensem
ueque apud Crantium reperias. Insula vero inu qu captus rex Lyt eidem Erico dici.
tur. et eam Fioniae esse contiguan, uec a fg longe dissitam existimat in glosss suis
ad Rhytmos veteres Andreas Velleius.
Addam his threnum sive neniam potius super eadem hac regum captivitate eodem illo
aevo Latine scriptam, quae et seculi genium redolens indicio erit, quales tum versus Fauni
vatesque canebant. Est autem ista:
Plange primatus Daciae, quondam claris in acie.
Se nunc tuc mitio, vi toet pgriti.
ex tuu rtim tollitur. / evu botr extoitr.
O norr ccrr / / ecuo, ce mortis pericuo.
Mucre piroti / caturit, furer / stelnco perturit.
Aorret enim tronu, conpu putet preditus.
Poter inqum cutruu, pox exuiat ruroun.
Preit egeum piur, reuoliotur piu.
omur coet regio, noto / stenr progio:
Depirot infortumum, infutu cugium:
Mur rustcoru coruttotu or co / vrrt:
Detetunc pseuocomit, seu neficnd cimmis.
Nou suuc uiut, contro por prvuut.
Iisr risti nomne, sduxit critor omixi.
enit pccir / s / ecie, ftu turto neutie.
Eusfngent negotitu. / regi / turtuvit otium.
Dectiva / ssequutur, s gretia negligitur.
Do ingratuu gratie, biund celt / ub ficcie.
Nudtolitriu, ibi timentem contrariu.
gredtu in etuo, uem no udetn prlio.
ic mfeix vir Beliot, clter cun uter Nui.
Qu cruntu i proptriu cnur ect nor.
Hnc ferodi / impietus, quem nu ectit piets.
dicit nox ceeri mur verum pre ceterir.
nc Neroni vmmunits, c enonmr crdelituor.
Conemunt inyp / mum, dicet pir impiun
Dum imior recenso usum pe / orem ceneo
Foc fenriconequismo ve sudsiosco.
ed sud eo meor, uo i necessuoror:
Dum critum orti trddit, ir goronr profuit.
Se ic moorum pe / mu, tro noceti / mur.
Mdi eundo cosiit, sdcamumustiintuit.
covot / otumecui, turtut pccem pou.
it cons pugne pncipum, certur / itu.
eg / er regnu ruit, boc masu vugur t.
Qupectitur c pu, sverut pisu:
Qucquiuelircnt reger piecutercbv.
e mud ncscnair, v puuperum piecuis.
Qucquiplngit Denia, eto gcut cxmic.
Ebe, eu perdio, e vet indc
Quod com elitet, uc inpolm qppuruit.
Eheu reges ram nobiles, toti mundo spectabiles,
ptr regftigi, cctorfeu exiio
feuprcsrr prceres, isg fa ceerer.
Cs dem ccrcere inscteroi celere:
t id Dene, requesci cet omi.
p.311
Ab homine pravissimo, Iudae reatu proximo.
temet per scuy, deit in manur / osti.
fic eceptor cdsequ. / vinctor tradidt nimic.
Qui dr qunue proere dgna melproscee.
D protter / sscelera, cnsfosu tuor dere.
Ler nunc de carcere reger tuor rex ies
Hoc evuae e vcunor deorum percr.
scuoto et factum, centro / fidem cotro pau.
Duor rege. / c eui. (in onu tofu du.
regir tri vliter, rti undam pugises.
Nn ocso negovto, uore vacut otio:
O elctorer inciti, ggontu futercui.
cur esdes be / stotseire copivot
Vtra viescit gorio, inrtur vitorao.
Honor veter eictur, iiti detroltur.
Prssnnet enrtefica, irridet pebr vilmo.
oxner c cvio, veitr guet novi.
Qu meretur potr do, pr / sidere reg ttreno.
For Dcnorun aeeguederor ex cv regu.
Tngemuu ex ptnur retro eud totdus.
i nos condseti / / ei condosete ve uei:
Posere / oti, putemum poloti.
Heros beati seminis, et ramus alti germinis.
Exstat et similis monodia sed vernaculis rhytmis in libello Danicas eiusmodi cantiones
vetustissimas perplures complectente, quem dedit aliquando v. cl. Andreas Velleius, regiae
olim maiestatis historiographus. In ea tenricus iste Sueriuenusium Comes igri coguomeutout
iufamis et malus.et qui merito caveri debeatuotatur. Quod autem eadem
illa monodia octennio detentum in custodia regem videatur innui, non convenit cum relatis
30 chronologorum, qui uno omnes ore triennium tautun aguoscunt. Nam, ut ad cetera
euarranda jam pergau archiepiscopus ndeus licet, ut ante nenininmus, abdicato
munere, se totut quieti tradidisset, tamen ipse ceterique episcopi omoesque regui pro
ceres, serio sibi hanc causam ageudam proposuerunt. Missique eorum nominue ad Iuperatorem
Fredericum ll Siciliae atque Rierosolymae regenm legati, qui eousque cum ipio
alijsque OCermaniae dynastis rem trauscgeren ut ipse itmperator uua cum episcopo Coloui.
ensierto multisque principibus alijs io Belgium (Vitfeldiuum sequor / profectus fer.
rvicu, quod est ducatus Oelriae non incelebre hodieque opidum advenerit. Ibique
collatis in commuue consiliis omnis ut ita dicam, mocus lapis, ut Comes Cueriucusis ac
rex V aldemarus in gratiam smul redirent, rexque vinculis solutis liber dimitteretur. Sed
parum aut nihil prouotum: prae sertim cum urgeretur ut rex Nordalbiogiae ac Vauda.
lorum regno cederet, quod ille facturum se omnoino negavit. Atque ita illis di scedeutibusrex
in carcere detentus est. Albertus Stadensis quem sequi Crantius videtur, uon
Horericum Celri, sed Borvicm simpliciter nuominat. Estque Pomeranae istud non
Celriae oppiduto. Episcopus etiam Coloniensis cuius oomen reticet Crautius idet
Stadensi uonertus sed Engeertu est. Quiu et ldem Stadensis non imperatorem ipsum
Fredericumsed ejus filium Henricum regem, conventui jam indicato interfuisse iemorat.
Haec cum minus tum ad procerum regui vota cessssent, arctius inuter se foedus inie.
runt Suerinensium comites, adscitis in suas partes dum occasio daretur, pluribus ex eo
tractu principibus atque opidis, opu etiam comes cboueendurgicu eius uomiuis
o quartus, cujus parentem ut ante memiuimus, capti vum aliquandiu Valdemarus detinue.
rat.et non nisi ejurato Holsatiae comitatu demiserat cius iuquam defuocti jam filius
cphur a nobilitate.et quibuscounque minus placebat Danorum itperiumn Dithmarsiae
clanculum introductus est ea spe ut hac occasione in Comitatum Holsatiae aliquando sedesque
avitas postliminio restitueretur. Quocirca se quoque Suerinensiun coniti fenrco,
episcopo Bremensi Gerer, uec non Verlenfium Comiti alijsque saoramcnto ac foe.
dere oonjuuxit, posthabito pacto, quo suo suorumque norniue, ut ante meminimus, super
Holsati praesertim renunciatione pareus eiusdpt Valdemaro se obitrinxerar.
p.312
Verum intellectis eorum molitionibus ibertus Orlemundae Comes. Valdemari regis co
districtu vicarius, contetim copias aliquot tumultuarie collectas in ad versum mittit et
ipsemet sioe mora secutus cum Adolpho et uerineosium Comite Henrico manum con.
serit, commissoque acri, sed infelici praelio ipse inter dimicandu capitur. et uerinum
deductus eadem, qua Valdemarus servabatur turri includitur, olph Holsatiam dein.
de peteus, occupatis circumquaque oportunis locis eam sui iuris facillimo negotio fecit.
Hambur guu etiam aggressus idem quoque levi opera, accepto ab opidanis fidei sacra.
mento suam in potestatem redegit. Obteutoque cum in modum toto Holsatiae Comita.
tu.Stormariaeque populis ad suum obsequium traductis, praefectos veteres. et quicuuque
Valde maro sacrameutum dixissent, novis mutavit, uerineufium etiam Comes Hencu io
cum annusjam ueret coxxiv, data militi suo missone, domum regressus est, quasi nihil
am sibi metuendum a Danis ulterius haberet.
Apud Liouor eodem tempore et Estios cum et ibi de Vualdemari captivitate rumores
percrebuissent occasionem sibi datam Theutouici ordiuis Domiui Rigensisque episco.
pusj udicarunt, eoim oce upandi: sicuti et sus prsul eiusdem ordinis fratres secu.
tus, sibi similiter libertatem promittebat. Nec defuere occasioni Vandali, ac Slaviae, praesertim
occidui populi totusque uerinensium ac Verleusum districtus qui omues uegato
Danis obsequio alio respicere coeperunt. Pomeraniae quoque Bermur et rt / lor
erepta cadem occasiout Rugianorum principi praeter Demnum, etiat alia loca cun e
Dania nihil auxilij accederet sibi retiuere eadem censuerunt. Nec aliter uentepiocr o
Dansvi cum, tum etiam Dauis extorsit, cum id am annos circiter sptendecim suo prae si
dio teuuissent. Agebat tum adhuc apud Cermauos sacrae militiae causam oeniu cuius
supra ment ionem pleuiorem inecimus, ls ut excit aret ad stipendia ferenda. et in publi
cum liberaliter contribuendum eorum prae sertim populorun, qui cis ultraque Amasn
coluntani mos literas ad eos Colonia mittit in quibus praeter ceteros etiam Danos eo.
rumque (licet captivitate regis sui languentium / promptitudinem dilaudat. Erat enim
literarui earum haec tere sententia: I huringiae Lautgraviun, principem praepotenten.
Ongari regis geuerun. Comitesque decem ac uobilitatis Oermanuicae tmax imum uumerum.
plebeiosque sine numero nomina sacrae militiae dedisse: ad haec Danos cum maritimis
Bremensis et Coloniensis Proviuciae classem instruere avalesque copias: mouere igitur.
in hoc studium impendant ut et ipsi uaves suas ad statutum tempus cum onmni apparatu
expeditas habeant: addit postremout alacriores redderet Fredericum Imperatoremo in
Sicilia victoriam recentem a Saracenis istius insulae esse consecutum.
Dum autem in custodia detinetur rex Valdemarus, tardabant nonuihil Absalon Snareus
ali que ex proceribus. Eaque occasione differebatur indies liberatio: quam vis uec deerant,
quibus curae majori res erat. Ri saepiuscule iu Oermaniam commcabant prinuci.
pesqut passim prensabant: muneribus etiam ac donis ingentibus atficiebant, nec superse.
debant priusquam eousque esset deductum negotium, ut dux Saxouiae bertur Bernardi
filius, ali que Theutonum principes serio sibi hanc causam agendam propouerent. Itaque
eorum opera talis postremo inter Regem et Comitem compositio iustituta, ut ipse hlus o
que eus liberi dimitterentur, persolutis xuv marcarum argenti millibus ex ceptis cime.
lijs ali sque ornamentis pret iosis qu iu amicos et arbitros fuerunt erogata: quorum
etiam summa tria millia marcarum argenti puri excessisse putatur exceptis etiam hic
commeatuum ac victus impendijs, quae et ipsa priorem fere summam quaveriunt. Ad
aedem Itoensem restaurandau, qu ab eodum bellum gereretur, tuerat foedata ustula.
taque ut xxx argenti marcas conferret simul assensum est. Quorum uni versa summa di.
ctis principibus reddeuda decernebatur manerentque interea dum ea conficeretur ob.
sidum loco ex filijs regis duo. Quiu et ipse eiusque filius, facto sacramento, saucte polli.
ceri tenebautur se haud unquam captivitatem suam vindicaturos: ucque post id Sueri.
uensem aut Holsati Comitatum, vel Hamburgensum opidum, alia ve circa Albim loca, o
quae in potestatem olp cessissent, aut belloaut alias appetituros. Eaque omnia et lite.
ris et chirographis cooiiguata firmataque. Atque ita dimissus una cum filio Valdemarus
auuo a Christo nato ccxxvi die, qui divo Thomae sacer habebatur: ac mox domumreversus
confectaque ex omnibus regni incolis cuiuscunque illi aut ordinis aut status es.
sentquae erat decreta pecuniae summa, datam fidem quam potuit citissime liberavit ac
filium utrumque una cum equestris ordinis auiquot viris, qui cum eis remanserant in re.
gnum recepit. Comes vero Orlemundanuslbertus ut eodem tum tempore simul
p.313
dimitteretur impetrari haud potuit. Habuerat veroValdemarus rex fratrem nothum, cui
Mo Comiti Hallandiae nomen et titulus fuit. Ricut supra relatum est, in coojugen ac.
ceperat Idam Suerinensum Comitum sororem cum aequa quoque comitatus portione: suftule.
ratque ex eandem filium sibi coguominem et haeredem cocm, cui cum, defunctojam aute pa.
tre.et accepto tucore rege Valdemarohaereditas paterna ex aequo competeret ea quoquent
cederet, aut eus uomiueValdemarus pactis comprehensum est: nepoti autem ut satistaceret.
in eus locum rex borealem Hallandici districtus partem in perpetuum possdendam permisit.
Qua de re codicillus eius habetur iu quo proftetur se eam Hallandae partem, quae est ab
amne Edra prope Falcenberga, borea versus, cognato suo.Comiti Nicolao, in perpetuum
o retinendam transferre ac donare: idque vice haeredij, quod ipsi ex Comitatu Sueriuensi debebatur,
quo nimirum consentientibus regni senatoribus, ille cedens regem vinculis hostium
exemisset. Hoc chirographum Roschildiae, postmodum confectum est, anno raqr. Cal.Feb.
Primus vero qui regi, in pateruum regnum reduci, obyectus est motus, aitbmcrst exstitit.
Sed is per praefectum ejus, quem Slesvicensibus imposuerat, celeriter compressuset aliquot
Dithmarsorum, qui seditioni occasionem dederant, neci datis, io herba quasi sopitus est. Sed
Lbecentus major mos tempestas oborta.Cum enim intellexissent illi V aldemarum regen
eiurasseac, lacramento dato, pollicitunu, praeter cetera, se neque adversus Holsatos neq iu
Adolphum etiam Comitem arma moturum: viderentque imminuta jam quodammodo ac
pessundatam esse ejusdem potentiam, de sua quoque libertate. et quomodo ipsi Danorum sese
o dominationi subtraherent, cogitationem caeperunt instituere. Ac tandem, missis ad Caeia.
ret Fredericum II oratoribus, i significarunt urbem suaum olim sacri imperij fuisse, prae.
sertitm a parente ipfus laudat memoriae Frederico Barbarolsa tuultis privilegijs ac im.
munitatibus clementer oruatam: janm vero aliquot ad hinc annis ad obsequium Danorum
conpul sam: idque iuvituam et cum omnium civium toedio, atque indiguatione sumuma ad ver.
sus Dauicum praetectum, qui eos, quaqua posset, gravaret, ipsorumque et immuuitates et
pri vilegia fultitariam immi nueret: se idcirco petere atque orare ut Caesarea eius maieftas
cives ac civitatem Lubecensem suuu in patrocinium sulcipereatque eosdet more maorum
atque intra libertatis suae yura tueri ac defendere diguaretur: se ipsi vicissim ac toti
Romano itperio obsequium omuiaque oficia sua, prout antea consueverat, prolixe polli
ceri: atqs ex hibituros etiam, modo ex adverso de ope et subsidio sibi in omucm eventum
aliquid possent promittere. Caesar ut imperij fines sine ulterioribus aut suis impendijs
protolleret: benigno eos respouso dignatus est: immunitates quoque acura ipsorum sarta
tecta haberi voluit: ac datis ad prae sulem Brcmensem Cerbcrdm nec non.et ipsum Saxo.
niae ducemsertum, aliosque vicinos priucipes ac comites OldenburgensemSuerinenses
et Megapolitanum literis, eos ratione officij, quo sibi Romanoque imperio obstricti teue.
bantur, contestatus est serioque mandavit, ut Lubecensibus ad versus Daniae regem ope consilioque
adessent. His illi a Caesare acceptis domum redierunt, studioie tamen et de industria.
quae acta essent, silentio tegentes. Inde capto tempore, qui dies divae Valburgi sacer fuit.
consules atque urbis senatores una cum arcis praefecto extra opidum prodierunt, prae se fe.
orentes, quod Majo tum mense moris erat, se Msegraeium (ita vulgo vocabant) electuros.
Cutqs praefecto ipsi hoc honotis tributuros innuerent, ipiemet quoque opido egressus est.
Intereaut erat constitutum, ex civibus uonnulli, alius alium secutusarcem inugrediuntur.
Quorum aliqui sub vestibus telum ac arma ferentes occasione sumpta ostiariu trucidant.
ac ceteros, qui confertim prae foribus aderant, intromittunt, lntromissi arcem continuo suae:
potestatis faciuut. Mox reversus praefectus, cum ingredi palatium suum cogitaret, sequi con.
sules ac custodiri jubetur. Hoc ttratagemate usi feliciter Lubecenses extemplo munimuenti
praecipuam partem demoliuntur ac reliquum, quod erat ejusdem aedificij coenobio
monachorum, qui ex pullo vestitu nigri dicuntur, consecrant. Ac sine mora Saxoniae Ducem
vicinosque priucipes adeunt, illisque iteras, quas a Caesare habebant, ubi exhibuissent foedus
cum i sdem feriunt, ac se ad bellum contra Danos gerendum, si necessum foret, praeparaunt.
Hoc eodem circiter tempore iu loeum Petn ocobe, de quo supra memorav imusad sedem
epi scopalem Roschildiae promotus est Ncus tigotus. Et mox aono proximo, qui
oCxxvii tuit.Valdemarus res, quem haud leviter urebat, uero modo quod in capti vitatem
adeo dolose abductus fuisset, sed et Vagria Nordalbinglaque sibi, dum in vinculis tenere.
tur, inj uriosle praereptae, de modo et ratone, qua sub aliquo iuris titulo insignita adeo con.
tumeliano ulcisci posset, secum agitare caepit.Itaque misss ad Innocentium l l pontificem
Rom, legatis, demonftratoque se captivum ac necessitate urgente ooactum ad subsoriptionem
p.314
iniquarum conditionum ab eo indemnis ac liber pronunciatur, idque in contumeliam Frederici
Inperatoris, cum quo minus bene conveniebat pontifici.Hinc peditemequitem que
maguo numero conscribitac facto per Cimbriae Chersone sum procinctu, in Holsatos du.
cit. Aderaut et Dithmarsorum copi. et Otho Luneburgicus, qui regem, ex sorore eius
natus, sanguine contingebat. Primo impetu, direptis Idshoa alijsque Holsatiae opidis,
flammae tectis injectae. Inde reducto Bornhouedam exercitu, obvios habuere praeter Lubeceunses.
Cer / rdum Bremensium archiepiscopum, ducem Saxoniae bertum, cum Oldenburgensi.
Suerinensi ac Megapoleosi Comitibus: quibus praeerat cun imperio Adolphus
Holsatus: maximasque singuli atque instructissmas ex tota Saxouia, Vandalia, Holsatiaque
contractas copias adduxerant Acerrimus fit conlictus. Concursunque die Magdalen o
sacro in campis Bornouede: Literisque ad rei memoriam consgnatum.Dauorum eo lo.
ci Theutonumque tam atrocem puguam fuissetantamque et homiuum et equorum ftra.
gem factam ut scuta et gale cruore inuatariut. Valdemaro alterum ibi oculorum lu.
men ex cussum. et ipse propemodum in hostium denuo mauus venisset unisi accepto a sa
tellite suo equo fugam accelerasset. Iuterea anitose atque aequo utritmque marte certatum
aliquandiu, uec cedere pars altera alteri voluit dum taudem sol Dauis suo lumine et
radijs officeret Dithmarsique ad Lubeceoses quod autea addixisse Adolpho putantur.
perfide transgressi impeterc a tergo ipsos Danos coeperunut. Sicque perrupta Dauorum
acie victores facti Saxoues. Otho Luneburgicus dum strenue rem gerit, ipso iu praelio ca
pitur ac Suerinum in custodiam abducitur. Nec alia Tuis Ripensis episcopi fortuna
fuit: qui exinde capti vitatem suam septiugentis argenti puri marcis redimere coactus
fuit. Lubecensesut erat in supertitiones pronum seculun, nescio qu visa coelitus memorent,
conspectamque in nubibus divae Magdalenae effgiem veluti opitulatricem adsti.
tisse prae liantibus, ude et ei praecipue victoriam acceptam retulere: Decretoque apud eos
sancitum, ut quotanuis die, qui eidem Magdalenae dicatus est, suppluicationes fierent et sa.
cra Eucharistica haberentur, egenique Elemosynas acciperent et passm per civitatem
sportulae erogarentur ad rei perpetuam memoriam. Facto praelio Daniam repetijt Valde.
marus: deque vindicando se ac liberando sororis iuae filio Othoue agitaus iterato militem
coegit. Ac magna nox manu (annum mooxxvii uuueraut chronuographi) Holsatiam
ingressus Ithoam obsidione circumdedit. Aderant continuo non Lubecenses modosed
et Adolphus Holsatiae Comes, ac uerinensium Henricus alique eorundem foederati
magno numuero castraque sua castris Valdemari quam proxime obiiciunt. Ad praelium
tamen egredi ueuter ausus, praesertim cum Eidora atmnis utrosque interflueret. Itaque
solvens obsidionem Valdemarus, inque Dit hmarios effuso exercitu, igue ac ferro eosdem
vexav it scd et plurimos praeterea in poeuam perfdiae ac de fectionis de qua iam modo
memoravimus, capti vos secum abduxit. Iude ad lthoam redijt, bi suorunm nonnullam.
dum ad defendendos opidanos holsati accurrunt.) acturam passus, iu reditu borealem Hol.
satiae districtum pervadens vicos et quicquid obvium fuit terro ac lammis foedavit, domuiu
scilicet ea mente recurrens ut vires adhuc majores compararet ac brevi auctis co.
pis, regrederetur. Adolphus et Henricus veriti ue ita Valdemari vires cresccrent, ut ipsis
superior evaderet, mittuut continuoad ducem Saxouiaeiertum, eique siguificant mirari
ma gnopere se quod haud majori lolicitudine ac diligentia studeret recuperare castella
atque opida, quaeam olim Saxoniae ducatui abstulisset Valdemarus, ac sibi etiamuum re.
tineretut erant taeturgum.Loventgum ac Mos aliaeq tam arces quam urbes Dania
regnum ac regem agnolcentes: id autem quandocunque serio agere institueret se ad opem
atque operam luam conferendam fore paratos. Hinc Albertus Saxo comparata valida manu
ad Molnaom castra metatur: receptoque opido una cum teturgo, alisque arcibus ac locis, quae
fidem Valdemari eousque secuti fuerant Louveturgum postremo aggreditur. Haec obsidio
acriori cura instituta diu ducem distiuuit: multumq ei nuegotij facessijt: Nam et Valdema.
rus rex tertius tumHolsatiae fnes ingressus est, ut nimirum ab obsdione Saxouem ceterosque)
diverteret. Cum autem inhaererent illi proposito, uec ab obsidioune dimoveri possenut, praedia
passim ac vicos, reportatis undiquaqueopimis spolijs, diripi a milite atque incendi per.
misit. Munimentum praeterea coercendis Segebergensibus castro eorum obiecit.
Quod cum frustra aliquandiu molitus fuisset pedem retulit veritus ne uuit ersas in se
Oermanorum vires concitaret.Aco tandem ex principibus nounulli se medios interponentes,
cum praefecto agere caeperuunt, ut arcem dederet, se vicissim remud Comitem.
ertu, qui Sucrini servabatur e vinculis dimissuros, aut saltem ut dimitteretur curaturos.
p.315
Praefectus ceterique, quibus tuendae arcis cura incumbebat literas ad Vualdemarum mit.
tunt, quaeruntque quid factum vellet, dederentue arcemau potius ad ex spectandam obsid ij
solutionem seie parare nt: Ille quanvis ae gre, tandem tamen in hanc sententiem descendit,
ut Orlemundanus Comes, qui sua causa in vinculis haerebat, quemque plures annos fuisset
quam fidelissimum expertus, e carcere et squalore, dedita arceliber dimitteretur. Hic
Albertus cui rex, ut ante est memoratum, clientelari beneficio Hamburgum concesserat.
postmodumu cum a Danis deseri seac premi ab Holsatis videret, indigeuisut voluut tam.
burgenusium annales, t oo argenti marcis opidum vendiderit. Quuae et fuerit prima liberta.
tis occasioquam prae tendere opidani videntur: cum tamen nonu aotea tantumsed et poro
stea Holsatiae Comites, ut dominos agnovisse ipsos constet, t omittam Albertum ipium.
quod eius non esset, pretio abalicuart haud potuisse: et regem, cun ejus iudultu et sub con.
ditione annuae pensionis opido frueretur semper ut superiorem ac dominum agnovisse. Hoc
igitur pacto e carcere liberatus est Orlemundae Comes Albertus, tradita in potestatem Alberti
Saxoniae ducis arce Lavenburgica, de quam olim parens ejus dux Bernhardus Comesque
Holsatiae, Adolphus aliquandiu, priusquam eius Dani potirentur, inter sese controverterant .
Aliquanto post haec tempore Henricus Sueriuensium Comes in fata concessit, eique tra.
ter ipsus Cunelinus ex asle haeres successorque declaratus Comitatum exiude solus ad.
miuistravit, caepitq) am tum ille ani tmo secum volvere inconuveniens ac minus decorum
esse teneri diutius in vinculis Luneburgi ac Brunsvicensium ucem Othonem prinocio
pem illustrem ac potentem. Statuitque idcirco omnino liberum eum. et absque lutro dimittere.
quo maiorem eius hoc pacto sibi gratiam ac favorem conciliaret. Sed Albertus Saxoniae
dux, qui ad se quoque pertinere uegotium iltud existimabat, non uisi tradito Hardesacker, assensum
suum praebere voluit. Quo etiam facto catenis solutusliberque dimissus eit. Ab eo
quin hodieque Luntburgensibus ac Brunsvigae imperaunt, duces origiuem accipiunt. Hatalenm
iusuper atque ultimum hunc aunum habuit Lundensium archiepiscopusnre unoqut.
ut memoravimus, impei igine aut qua alia corporis aegritudinc aectusia aute episueopatu
se abdicaverat. De cujus claris et e regio genere ductis natalibus ac diu apud exteros in
opti mis studijs transacta peregrinatione relicti sq ex ftudiorum cultura ingeuj mouumetu.
tis supra dixiise plenius memini. Et exstat quoque praeclarum cjusdem a Sax, ratatico.
o qui ei coaevus fuit, positum in historiae praefat ione elogium, quo lectorem remittimus, lnte.
tit nec abs re fuerit epicedium ipsius, quod isto etiam, ut videtur, aevo latine perscriptum, hic
apposuisse. Eit autem euimodiad uomiis Andreae Graecanicam uotationem quasi allueus:
Tfor dlcoric tu, tufruftur lonori.
Pres e nudre tu oconiensr onos:
Tu vrtute vir e, piucidoque vgore vilil
Nouuir exponi / gucot tu.
Dusce tomen oen, vir duscir omubie corum.
Cruc omcbi / re / giouescer.
u no ocuum, sd pieum nectore pienum
Vc oseo retiner do / o melao, meru.
E celum ceu:, m / ticao, ue decist:
Clu vero ocet cmoto vero tener.
Et or notivo cone mter, uoque virgu.
Munere dmo or tu mundo coro.
He ni ud nostro for ic no cet borto.
Deperit, leso omo puore fero.
feu, ui fice carer, fetoreque cert.
tur moe potent, rut omnmur o.
Fiix tu te Siulndc, re venuto
era / erax, de qu prot te decr.
Apud Suecos deinde, qui secutus est auno ccxxit uonuuulli Eriti Be, de quo cecxux.
ante diximus, odestia abutentes res uovas moliri coeperuut. Horun coryphaei ece.
g habebantur, faciente eis animos Canuto: qui, dus et caput factionis. Erici regis sororem
telenam in coniuge paulo ante acceperat. Erat in eo praecer dignitatem formae, mo.
rum urbanitas ac vis eloquentiae cum anini quadan prudenti coojuncta. Cnde ex ad.
verso foederati eius ac consanguinei Ericum corpore claudum. et lingu, quod et supra
p.316
meminimus, impeditun, minusque promptum contemnere: contemtoqoccultas atque inde
apertas insdias ftruere: Primi secuudum Canutum, rebellionis authores fuere, ex Erici
praeterea nepotibus duo, quibus icolcur Tostc ex Erici sorore pareus fuerat. et cun is
Holigeru, maguae nobilitatis vir, qui tamen casu potius, quau proposito se illis iuunxisse
creditur. Hi coacto uodique exercitu, regem nihil minus quam bella civ ilia cogitantem.
circa Alastrae villam aggrediuntur. Fitque atros ac crueuta pugua: in qu Ericus fusus ac
superatus ad avunculum suum Valdemarum in Daniam confugit. Nec mora: Ducem suum
Canutum Sueciae Regem Hocugi salutant. Sed ut esse diuturuus procipatus uequit.
scelere quaesitus, ita Ericus, collectis quamprimum apud avunculum copiis e Dania Sue.
ciam repetijt. Ac mox congressae iterum acies prope vicum porsetter, uoo louge ab, o
sli regui metropolu, pertinaci ssime deccrtarunt. Tandem pot gravem utrimque stra.
genu victor cum Danis Ericu cunutum fugat. Ac mos profugum assecutus capite plecti
imperavit, corpus quomodo ipse Canutus petierat, apud moniales in coenobio Scbhouensi
scpultura honeitatum.
Haud multo post in Daniam venit e Mutinensr. Romaui pontificis legatus: Qu.
iuter cetera, cum rege Valdemaro egit obtinuitque ut apud Livonos Dominicani ordi.
uis monastici prope arcem quae intra Revaliam erat coe nobium ex ftruerent, quo ita ab
iucursione pagauorum tutiores forent. Quamvis ne sc quidem homiues feri ac caede
gaudentes, vel episcopo vel clero parcerent: ideoque perplures facta fuga sibi postmodum
consuluerunt. Qua dum foris fuut domi Valdemarus deuuniore Valde maro filiorum o
suorum, quos e Lagara Bohemica suftulerat sollicitus ad regem Lusitanorum legatos
misit, qui ei in conj ugem Leooram fiiam ipsius deposcerent. Erat haec uata patre Alphon.
so eius nomiuis secundo Bereougari Danorum reginae de qua memoratum fratre, matre
Leouora sibi coguoninue, quae regis Anglorum Henrici Il filia fuerat. Consensumque haud
difficulter in idem matrimonium. Ac mox io Dauiau maguifico apparatu deducta, die.
qui divo Iohanui sacer erat Valdemaro lll Ripis, quod est in Cimbrica Chersoneso ad
mare Britannicum situm opidum, solenniter, habitis prius pro more sponsalibus deuupst.
Perpluresqui festivitati nuptiarum tum intereraut, principum Comitumque in id praeci.
pue incubueruntut regem Valdemarum et Comitem Rolsatiae Adolphum in gratiam si.
muul reducerent idque huuc praecipue io modum, ut nimirum Adolphus, retentis paternis
haeredijs Holsatiae ac Stormariae Comitatu cum immunitatibus eo spectantibus, regi re.
guoque quotie scuuque res posceret militibus galeatis ducentis, qui aere regis mererent.
paratus adesset: Et rex vicissim Comiti impenus ipsius cum id peteret, turmam trecento.
rum armatorum sufsceret. Sequenti auuo otbo Ccrdino a summo pontifice missus, tcotus
iu restituendis sacrorum ritibus ac cleri moribus formandis fuit. Surrogatusque tum etiam
in locum Andreae o, dictusque Lundensium archiepiscopus. Obijt vero Ripensium praesul
suo, de cujus apud E stios ac Livonos pro Ctriti fide praeclare gestis rebus supra memoravimus.
Eum prosxime ex cepit, omnium suffragijs ad hoc electus. Cuterus, cuobi
Emmensis Abbas.Et licet Nordalbingia Vagriaque hoc est.Holsatia.Hamburgum.Lubeca
cum parte Mec gapolitanae ditionis a rege eum ut memoravimus, in moduum abalienata ao
fuerint, tamen Rugior, rebeuno, aliosque Vandaliae populos cum urbibus Msuoroc urto
similibusq obsequio suo ac dicto audientes retinebat. Adeo ut ugicnorum princeps nec
non eienr clientelari beneficio se a rege possidere districtus suos agnoscerent. Quamvi
iuterea metropoles, ac praecipue eorum civitates, ut rcbo aliae que paulatim in soli.
tudiuem redigerentur, confugientibus Stralesundam Rostochium Lubecam. Hambur.
gut, quae a Cermauis frequentari quam maxime caeptae, iucolarum perplurimis.
Sequeus anuus nulla maguopere re, nis duorun praecipue chariss morum pignorum
emcn et Leoore triftissimis fuueribus notabilis fuit. Nam pritmounior Valdemarus
animi causa venatum egressus iu luco Resnessensi ab aulico suo forte fortuna, dum alio is
ictum dirigit, circa crus sagitta es arcu chalibeo emissa vulueratus.. Cal. Decemb, ex vo
eodem ictu moritur. Ejus ex cessus et regi totique reguo maximum luctum incusst, prae.
sertim cum de eosi rerum aliquando potitus fuifset, omnia sibi summa cuucti pollicereno.
tur.Eum paulo antent vult Vitfeldiuspraecesserat uxor Leouora, utpote qu, idus Mai
uua cuu pato receuter filio puerpera auimam coelo reddidit. Fuuus utrique sumo cun
ouuuium moerore Ringftadij deductum. Nec exinde regi Valdemaro ad bella persequeoda
auimus maguopere aut alacritas fuit, sed quieti deditus, ac parta tueri conutentus pacem
cum fnitimis colere satius habuit. Nam et aliquot post id anns reguo cum summa tran.
p.317
quillitate ac subditorum favore praefuit, justitiae at que aequitatis munia apud summos inf.
mosque diligenter obiens. Collationes etiam immodicas, aliaque ouera, quae bella superi.
ora, cum a se tum a maioribus ipsius domi forisque gefta, invexerant, imminuit paulatim
et abrogavit. Fatalem praeterea hunc anuum habuere sbernur Muenius Nicolai filius.
etbs Boligius summu apud regem autoritatis eques. Ei berni cenotaphium Cothicis
characteribus saxo incisum servat hodieque caemit erium Aas humeum quod est
in territorio vulgo Ciersberr appellato. Defuncto autem fatisque tam immature ercpto
Valdemaro qui, ut supra est ostensum ad regnui sceptrun cuuctorum votis ac publicis
etiam acclamatiounibus procerumque uuanimi consensu fuerat destinatus pater Valdemaio
rus filiorun, quos e Bereugari Lusitana susceperat natu maximumCrcum, ordinum omnium
applausu, desiguari vicissim regem ipso Pentccostes die anuo statitm sequente
Lundae curavit, obeunte ceremonias ac chrismatis unctionem Vffone Lundensium archiepiscopo.
Inde Abelem filium ex eadem Berengaria alterum, Iutiae Australis ducem pronuuciat.
Valdemari vero defuncti fratrem germanum cunutum Bleingiae praeposuit. Cui
postea filius natus Ericus, qui Langelandiae primo atque inde etiam Hallandiae dux est nominatus.
Et porro aequa inter filios singulos de paternis etiam possessionibus habita divisione,
et quid cuique post obitum suum debereturassiguato, exi stimavit filiorum concor.
diae ac paci hoc modo satis superque consultum amiceque inter se victuros. Verum quamu
louge hac sua destinatione exciderit, quod et plures omiuati suut, osteudent sequentia.
Hoc ipso tempore Hamburgensium nomine Adolphus III Holsatiae Comes Utini apud
forum Iulij Caesarem Fredericum per literas et legatos salutari fecit.Eisque ac civitati ipso.
rum, quae jam pomeria sua ad Elsterae amnem extenderat impetravit ut recepto Lube
censium veteri jure atque imtmunitatibus, quas olim pater ipsius antiquae Hamburgensium
urbi iudulserat, etiam ipsi fruerentur: tque apud Holsatos a telonijs alij sque exactionibus
essent exemptiac bis quotanuis iutra opidum ipsorum nundinae haberentur. Ipsa privi
legij formula, cuusuodi tum fuit perscripta, ita habet:
Feoe yicus D. C. Rom, lmperator semper Augustus. Ierusalem et Siciliae rex, per praeseus
scriptum notum facitmus universs imperij fidelibus tam prae sentibus quam futuris..
quod Adolphus Holsatiae Comes, fidelis noster, nostro culminmi supplicavit, quatenus con
o cessonem uris quam olim secuudum justitiam Lubecensium aotiquam pater eiusdeu
Comitis fecit civibus civitatis antiquae iu Hamborg. et iudulsit in bonis etjure suo dea
reis, pascuis, iu fructu arborum silvestrium, concessam quoque immunitatem ac libertaten
telonij spectantis ad eum in tota terra sua: Ac quod bis ibi teret forum iu auuo, uxta te
norem paterui privilegij eis indulti confirmare de nostra gratia diguaremur. Nos aute
eiusdem Comitis Adolphi fidelis nostri supplicationibus favorabiliter inclinati eanden
concessionem sicut idem pater ejus praedictis civibus civitatis dictae in Hamborg, secuu
dum antiquamjustitiam Lubecensium in bonis ure suo uste noscitur conce ssisse areis
scilicet, pascuis fructu arborum silvestrium immunitate telonij spectautis ad eum iu tota
terra sua.et insuper de soro bis in auno faciendo, prout inudulto eusdem patris sui privileo
gio plenius continetur, de nostra gratia petpetuo conofirmamus. Ad huus itaque confirmationis
memoriatm: in stabilem firmitatem, prae sens scriptum feri volumus, maieftatis
nostrae sigillo munitum. Huius autem rei testes sunt S. Maguutiuus archicpiscopus. B
Parriarcha Aquilegienss.Salseuburgensis. S. Ratisbonensis imperialis aulae Caucellarius.
Vormatieuss.Herbipolensis episcopi.Frisiugensis. Electus Abbas S. Galli, dux Saxouiae.
dux Moraviae dux Carinthiae. Marchio de Baden.Marchio Burgoviae. Comes de Horren
burg. Veruerus de Ballandia.Cunmelinus pincerua.V euceslaus pincer, de Diogenburg..
Richardus Camerarius.et alij quam plures. Acta inut haec Dominic incaruationis, anuo
raa mense Maij die. Imperante Dominuo noftro Frederico II D. O, invict. Rom. Inp.
semper Aug. Ierusalem Siciliaeq rege, anno Rom.Imp, ra, regni Ierusalem. Siciliae.
o fideliter. Datum apud Ltinum in toro Iulij, auuo, mense et iudictione praesoriptis.
KKK
Qui secutus est millesimus ducentesimus trigesimus tertius annus, insignis fuit obitu
Nii, regis Cancellarij, uec nom / sor Ester Suarei filij, qui et Sneringr est appella.
tus, claris natalibuset ab illo, quem lupra celebravimus. Absaloue Lundenum archiepiscopo
genus duceus. Idem auuus etiam ctoti ripsole initium dedit, conditore cus
existente Abbate Eldenoviensi. Et mos sequenti exortum iuopiuato Luudae apud Sca.
nienses incendiun quod et opidum et templum cathedrale poene funditus abfmpsit.
Memoravimus supra capto Valdemaro, episcopun Rigensem, contracto cum Templarijs
p.318
foedere, Revaliam ereptum Danis ivisse. At Valdemarus in regnum et libertatem reversus,
nuuquam destitit us suum.et amissa repetere, praesertim apud Livonos et Aesthones,
in quorum territoria ipse et frater ejus Canutus maguis sudoribus magnisque belli impendijs
Christiana sacra intulissent. Quapropter ut essent ad sui defensionem paratiores
Templarij ordinis Theutonici apud Borussos magistro, quem dux Conradus Massovius
coercendis Prutenis praefecerat sese submiserunt. Et ipsi praeterea eodem hoc tempore
Pruteni Rigensium sedi, quae archiepiscopi diguitate erat oruata, sese subiecere. Cu
omunium primus prae sedit bertur ejus nominis, ut quidam putant, secundusalijs quintus
est. Et eum tanquam metropolitanum non tantum Borussiae episcopi, sed et Varmienis.
Culmensis.Pomemanensis et Sambuensis episcopi unito fratrum Livouieufiu collegio io
cum equitum Theutonicorum ordine aguoscere coeperunt. Ex adverso ad archiepiscopum
Luensem referebantur Revaliensis. Torpatensis. Osiliae et Churlandiae episcopi:
Qui et inter Daniae regni senatores accens ut supra quoque meminimus. In Vandalos
etam circa idem hoc tempus expeditio instituta, bi, praeter ceteraquae ad regui obsequium
reducta sunt, Rugiae principatum aliaque loca novo sibi sacramento rex obstrinxit.
Lubecensium quoque ut impediret in Balthicum mare egressum ac liberum cum urbibus
vicinis commercium duobus propugnaculis ut notat ad hunc annum Abbas Stadensis,
Travae ostium obsedit. Et porro lemor epscqus, de cuius adversis prosperisque tam
multa supra memorav imus, quetque a regibus genus duxisse et a pontifice Rom. Inno.
centio tertio proscriptum memiuimus anuo, qui superiorem secutus est, habitu ac pro ao
fessione Monachus fratrumque minimus Leodij, ut quidam volunt, apud Belgas, aut, quod
verius puto, in coenobio, quod erat dioeceseos Bremensis Lcj uomine, dieun supremum
clausit. Epicedium ei eusmodi positum reperio:
Pre / ocio olnoru, potre necato.
egu propoent, trito fatasdit.
Debinc exu putri Bremom revocoturut on.
Prest, t imfelix infuae tolir erot.
Erici regis Chronicion obitum eius refert inu annum rccoxxrvr.
Valdeuarus autem rex, postquam rerum ac possessionum suarum divisionem eun in
modum, ut diximus, cum filijs iustituisset, coepit Abel arctius se insinuare incp Hol.
satiae Comitis amicitian: a quo tamen uon iguorabat dominuum parentem suum quam
gravisfime jam ante lae sum offensumque fuisse. Et ut summa eum necesstudine sibi con.
uugeret, filiam ipsius Mechtildam in thori societatem adsumpst. Nuptiaeque maguo
cum apparatu ac luxu Slesvici celebratae anno post mille ducentos trigesuo septimo.
Hoc praecipue matrimonium secutum Abelem constans fama fuit ut postmodum, capta
occasione, adiutusque Adolphi armis Erico fratri, quem ae gre ferebat sibi praelatum, opportunius
se oppoueret. Quod facile animadverteus Ericu ne et sibi amici et opes in
omuem eventum deessent, bieunio post, anno scilicet ocxxxix in conjugem duxit su.
tementi ducisnusti ut eum nomiuat Abbas Stadensis filiam. Alijs est Lunebergensis
ac Brunsvicensium dux. Erici regis, quae sunt in manibus, observata chrouologicafliam
fuisse notant ducis Saxoniae. Io quibus et hoc additur, ob sauguiuis propiuquam
necessitudinem, quo se invicem quarto gradu contiugerent pontificem Rom. Crego.
rium nonum hanc ipsis gratiam fecisse ac vinculum cognationis sua dispensatione solvisse.
praesertim cum id fieret bono publico. Quamvis, quod et idem Ericus observat, ipse
Valdemarus rex suspecta habuerit haec connubia, ac regno ex ijs male ominatus est. Abelis
prae sertim cum Mechtilda uuptias molefte tulisse est in contesso. Memiere annales
domestici belli cuiusdam hoc tempore iuter Danos et Norvagos circa Scanensium
insulas (Scunor illi vocant / exarsisse. Sed de eo cum adeo pare ac iejune loquantur ur
uec causas, nec progressum, nec cxitum memorent, obiter admonuisse hoc loco suficiat. o
Post haec fern lur ordiuis Theutonici eques, qui Borussiae jam septennium
praefuerat, Revaliam a rege Valdemaro, ut et Vesenbergam et Narvam, missis, identidem in
Livoniam borealem, quomodo superius commemoravimus, novis copijs, exaedificatas,
regi sub annum sequentem restituit: factusque de eo eiusuodi compositionis codicillus:
Presentibus rege / lero. Erico desguato rege, ducee et iteplo Valdemari f.
lis: itemque Lundensium archiepiscopo eteo Mutinenfium olim episcopo.
Romano pontificis poenitentiario sanctaeque ledis legato Retro Arhusiens ac MNics
p.319
Roschildensi episcopis, una cum Iohanne Borglomensi et Regnero et Alberto fratribus Dominicanis:
Nec non Comitibus Glicensibus Alberto Ernestoque, tum et Hermanno Valko supremo
Theutonici ordinis per Livoniam et Borussiam magistro, Domus Theutonicae
D. Mariae, quae est Hierosolymae, collega, ac socio una cum regni Daniae optimatibus perplurimis:
haec, quae sequuntur assensu arbitrioque eorundem rata firmaque habita. Nimitrum
poneifex Rom, quique ejus consilia participant Cardinales postquam re ipi
comperce eoolie / tun opidum atque arcem totunmque territorium una cum Hongic et
rio qui Esthonum districtus sunt, ad regem Danorum pertinere et ei amdudum esse
adiudicatajanque integro propemodum trieouio latae sententiae ex secutionem tardaio
tam: et regom tmuodo ad invadendum ac recuperandumo ditiones suas cum classe et copiis
paraturadesse quod it plurium exitium vertet idcirco dicti pontificis legatum.
uec non Livoniae ao Borussiae iupremum magistrum atque equitem fercnnam e
talem cum ipso rege pacti ac com; postionis formulam inijsse: Dictum nimirum ordinis
equitem Borussiaeque supretum magistrum suo suorumque ac posterorum nomine
sancte polliceri regi ac posteritati eius evolensum territorium erium, forium et.
ni, prout ea a pontifice illi adudicata suut, rata habere: Sicuti et caetera, qu in poste.
ruu a barbaris suam it potestatem sit vindicaturus ea nec factis aut consilio impeditu.
rum se suosque successores sed operam potius daturum quantum id ordo suus concede.
ret, ut sarta ea ac tecta ips permaneant: Hac tamen lege se suosque socios non uisi tan.
pro dato ac voluntate summi pontificis progressuros ad saoguinis Chri stiani effusionem, quod
et illis vicissim rex spopondit hoc praeterea adjicieus, se, quodcunque eorum ope ac co.
piis auxiliaribus barbaris eripuisseteius alteram partam sibi servaturum, tertiam vero ipsis
relicturum: Pollicetur porro magisterjam dictus, suam suorumque vicem se. Aaeten.
sum arcen cum ceteris muuimentis et queunque eo spectaut quamprimun commeatum
ac suppellectilem ex ea deportassent in manus regis aut alterius quem co nomine
rex isthuc ablegaturus sit esse traditurum. Adiecit demum ex consilio legati pontificij
archiepiscopus Lundensis assentiente capituli synedrio, se Templari js fratribus concedere
ecclesiasticamjurisdictionem uuiversam, qua olim us fuissent Esthonum episcopi in
territorio ervies. Postremum adstipulatus quoque est rex, se favore ac patrociuio suo
o complexurum eos et ubicunque daretur, res eorum. et quicquid indultum ipsis esset sartum
tectum habiturum: ldem et de i iunsula promittere et quo certior et firmior in.
ter se ac ordiuis Theutonici equites amicitia coalesceret remisere utrimque damna ac
detrimenta illata, omniaque judicio atque arbitrio Papae permisere seque ejus simul censurae
atque auathemati, si quid in contrarium fat submilere. Acta haec signataque teny
auuo CCxxxviiu, vii idus Maij.
Receptis itaque toir inque potestatem Danorum tradita universa Meliensum
dioecesi rex confestim magno uumero militem copiasque ordini transmisit. Quibus capto
mox Russorumssergo ejectisque srpati territorio Moschis, ad obsidendam Plescoviam
una cum episcopo Torpatensi procinctus factus. Ac mox, dedente se Cerpolo Russico
40 dynasta, postquam urbem castellumque suam in potestatem redegissent, utrumque Theutonici
ordinis praesidio munierunt. Interfuere aut potius praefuere cum imperio hisce expeditionibus
& Abel & Canutus Valdemari filij. Canuto pr?terea ?oror fuerit qu? Valckenoviae
defuncta ibidem sepulta memoratur.
Per idem hoc tempus Holsatiae Comes Adolphus cum Lubecenfbus conteutionis fu.
nem caepit trahere, existimans sibi qui pro eorum libertate adversus Daniae regem Valdemarum
ducem se praebuerat, malorenu, quam illi recognoscerent gratiam ac respectum
deberi: neque illud, quod parens suus indultu Frederici Barbarossae accipere a ci.
vibus telonium consueveratullateuus denegandum. At illi obtendebant eas donationes
parta jat nuper adversus Valdemarum regem victoria ntercidisse ac pridem renovata
o Frederici IIexemptione esse abolitas.Dumque sic ultro citroque res agitatur, tandem in bel.
lum apertum prorupit. Comes enim uon iguarus regem Valdemarum Lubecensibus, qui
spreto iam Danorum imperio Caesare tumebaut, minus aequum, se ei conjuungit: ac, facto
iuvicem foedere, terra mariqopidanos adoriuntur. Rex, praeter terrestres copias, quas
Adolpho per Iutiam submiserat, classe insupetr ruvum ingressus firmissimis praefidijs, qu
utrimque cooftituerat, propuguacula commuunt. Nec satis id ratus veterem insuper
ac rimosam naven saxis oppletamdemerfit in ore amuis ut portum ipeditum ac vadosum
redderet. Et ne quis omuino iugreisus aut exitus pateret, ferreis catenis hinc inde
p.320
ductis, ostium clausit. Inde classe retro acta, cives urbis fodiendo insistere coeperunt, et
ducto novo alveo fluxumcamuis auvarent ao sensim, quod erat demersum uavigiuu.
egeretur, aut saltem ut vis aquarum ostium dilataret. Sed factum, dum ista aguutur, ut Revalia
appellens mercatorum classis ac plenis velis, ventoque secundo adoavigaus ferreat
catenas perruperit ac portum autea clausum pervium fecerit. Crantius hanc classem
uon Revaliensium ci viuu quorum res pertenues tum erant sed ipsorum Lubecenfum
fuisse auguratur. Nam loaunes Cothus quod ad Suecos idem trahat et quas inde nata
sit illa qu est iuter Lubecenses et Sueciae populos amicitiae necessitudo, id ueque e Crant.
io neque alio aliquo idoneo authore poteit demonstrari. Has deiude naves, additis suis.
aruarunt Lubeceuses, atque ijs ausi obviam ire regiae class, in mare prorupere. Sed Rex io
et Comes Adolphus dum alio consilia vertunt, classis, propulsis Lubecensibus, domaum di.
dimissa atque urbs obsidione soluta est. Adolphus autem quod observat ad eundem
hunc anuum Abbas Stadensis comparatis deiude copijs in Livoniam ad sacram quasi
militiam profectus coniugeu suam Helvigam secum eodem religionis ergo abduxit:
Memor scilicet majorum iuorum. et quas olim in terra sancta Adolphus IlL, parens eius.
adoreas retulisset easdem e viciniori Liuouia cum de Palaestina recuperanda spes omnis
decollassetanimo concipieus. Erant enim id temporis a poutificibus Rom, haud minores
quam olim it Palae stinam euntibus, indulgent iae propostae omuibus, qui eas in oras ad
barbarorum conversionem artma sua conferrent. Adolphus igitur ne tam piae causae de.
esset assumta ut diximuus, coniuge, etiam eam oblati tam illustris beneficij esse partici.
pem voluit.
Iude auuo proximo rebus ex sententia constitutis domum regressus Adolphus fra.
trum miuorum apud Hamburgenses collegio se adunxit dic divo Hippolito sacro uua
cum duobus equestris ordiois viris a Ci dictis. Filiorum, quos tres habebat selumen.
Cerbordum et Luderum, tutelanm geuero suo commisit.Abeli Slesvicensium duci. Cuius fra
ter EricusDaniae desiguatus rex, tum simul, de quibus supra est indicatum nuptias cum
Iudt Saxonica celebravit. Adolphus vero auuos totos vigiuti, post susceptum monachi
habitum, superstes, tempore Iuunocentij lV pedibus nudus Romam perrexit et eiusdem
indultu potestatem impetravit, ctiamsi humano se cruore ac bellis foedasset, sacros ordi.
nes suscipiendi. Atque ita ab infmo ad summum paulatim gradum promnotus, poftremum o
ab episcopo Lubecensi Iohanne ad presbyterij functionem evectus est.
Apud Norvagos deinde anno ooxu c / u Norvagiae dux una cum filio suo Petro ab
Hoquto rege e medio sublatus est, quod memorat in chronologica sua rerum Danicarum
historiola rex Ericus, quem et alias laudasse memini. Sed ea, cum ita nude ab eo reteran.
tur ut nec de causa, uec de occasione constare possit rem paulo altius, idque e chronicio
Norvagiae veruaculo repetere constitui praesertim cum nec Crantauius uec quisquam
alius silentibus chronologis, si qui latine editieorum, ut oportet, meminerit. Crautius
enit, quod obiter injicit, foquinu iu propia piguora, filium uimirum suum sive menutis
phrenesi, qua subinde reges laborare vult sive culpa adolescentis saevijsse id perperam
acceptum hinc conftabit: natmut supra meminimus, uero defuncto, foqumu successt: o
et ei deinude praepropere fatis erepto posthumus fliolus es Iuga natus eit, cui fuuno
etiam uomen fuit. Sed is dum adolescit. Cutor Sivori et eum proxime secutus ngo.
regijs insignibus ornati Norvagiae rebus praefuerunt, sngoe auten cumo decimun ian
tertium anuum foquu attigisset, extincto omuium suffragijs idem fuqun ad sce.
ptrum revocatus eit: solus, de quo dicere caepimus, cu.Ingonis frater, obuiti uounihil
visus fuit, utpote qui sibi deberi imperium post fratrem existimaret. Itaque ut eo paca.
tiore Haquinus uteretur, accepto ab ipso fidei sacramento. Iarli, quae Comitis est digui.
tas, titulo eum oruavit, ac tertiam simul regni Norvagici parten concesst. Quanuvis nec
sic clandestinis in regem machinationibus abstinere chuo potuit. Itaque indictis Comi.
tijs, fuquimu omnium procerum ac praesulum vota exquisivit, petijtque diserte senten.
tiam suam super se et cbue explicarent, utri uimirum reguum jure conpeteret. Qui cum
a parte taquini omues prouunciassent, denuo inter regem et Iarlum pactio iuita: dataque
iu matrimonium regi, ut firmior hoc pacto fides esset. Schulonis filia Morgoreto. Es qua
decimo quinto imperij sui anuo Haquinum sibi cognominem suscepit, atque inde deci.
mo septimo itino progenita: Post hoec cuu regui proceres et archicpiscopus denuo
machinari aliquid adverius regen et regnum Schulonem comper issent conventus fa.
ctus, iu quo inter regem et Schulonem ita ftatutun ut Schuloui ducis iunsigoia et titulus
tribuae.
F e s s x tc us TL Lr.
p.321
tisrOrum i L is t vi.
KKK
tribuerentur: quod existimarent eo maiori erga regem ftudio ac fide futurum. At ille antiquum
obtineus, non tantum proscriptos ab Haquiuo in suam dioecesin ac fidem suscepit,
sed terra quoque et mari vires et copias coegit: Tandemque regio titulo per totam
Norvagiam usus, proceres ac praefectos Haquini, ubicunque dabatur, trucidari permisit.
Et ipsumn quoque regem intercepisset, nisi a suis admonitus rex insdias feliciter evitasset.
Quae cum iuter cetera reginae Margarethae Haquiuus aperuisset illa tristata ac verbis
meliora ominata tandem in lachry mas soluta est. Sed rex animo eanm esse bono jubens.
negavit in eam redundatura patris commerita. Ac simul habito cum suis consilio caepit
Schulonem bello prosequi. Sed ille ex adverso magna cum manun / soum digressus ibi
io se regetm renuuciari propalam curavit. Iuterim Nidrosiam ipsius territorium. Haquiuus
cum Birceec (ita miles eius appellabatur) occuparat: atque ibi, postquam votis omnium
filium suum primogenitum, fuui tum iuniorem dictum, regem post se desiguari per.
misisset, facto procinctu.Bergam, ac mox auctis copijs.Ansloau concessit, bi cum du.
cen, licet animose se defendentem, toto cum exercitu profligasset ac mox profligatun.
denuo Nidrosiam: vel ut vulgo appellamus Trundhemum redeunteu quinudecim cum
levibus navigijs esset prosecutus et ipse dux ab indigenis (utpote cuus cauia tot chara
sbi capita Ausloae amisissent / minus amice reciperetur, in prox imum coenobium confu.
git, uudecutu igue iniecto egredi conaretur, a milite occilus est, cum antea filium ijsdem
e latebris protractum eadem militum mauus trucidasset. Ab eo exinude tempore diu a
o pud Norvagos tranquillitas fuit.
Valdemarus vero pacatis circumquaque regni rebus anitmadvertens domi confusio
nen ac chaos veluti quoddam exoriri legum ac constitutionum variarun quod ali jus
Caesareum tum passim etiam apud Danos receptum, occasione partim exteroruo qui
collegijs ac monasterijs praeerant, partim quod ipsi iudigeu, atque episcopi jus civile et
cauonicum, quod in Italia olim, aut Gallia degustassent, sequendum statuerent: Et ali
vicissim alias ac veteres prae sertim consuetudines, regiaque itatuta, cujusmodi in legibus
Selandiae ac Scanensiuma Valde maro l latis, extant maguifacerent ac oaeteris praefer.
reot, adductus est, quem dixi, rex pij ssuus Valdemarus, ut rei isti aliquando modus pone.
retur. Itaque indictus per idem hoc tempus Vordenburgi tocius regni Comitijs praesentibus
Ericoibele et brtopboro ducibus. / one Luudaensium archiepiscopo. Ivuro Othoniensi
solomne Slesvicensi Cunro Ripensi Petro Arhusiensi Cunoro Viburgeos sobunne
Burglav iensi Mcouo Roschildensi episcopis, ceterisque regoi consiliarijs, ordiuisque e.
questris viris priuarijs, habito prius cum regui senatoribus secretiore consilio ger im.
rice vulgo suticos dicimus, quae hodieque obtinent.et in quasjurare, cum iuaugurantur.
reges solent confici ac describi mandavit. Ac mox accedentibus omnium suffragijs, post.
quam eaedem et approbatae siguataeque ac publicatae fuissent statim ijsdem in comitijs.
quicquid veterum constitutionum hisce adversaretur, exuri uuiversum atque aboleri curavit,
cnienser autem ac iclndcut ger, quas olum pareus eus Valdemarus I tulisset, eas
iuviolatas atque integras reliquit: quod olim uuius hujus regui ut plures reges, ita et leges
p diversae fuissent. Hodie vero, quod Vitfeldius nobiliss, notat, cum totum regnum unum
dominum agnoscat, uuumque regni senatum habeat, ac foro simul supremo uno commu.
uique utatur, facile etiam ad legum paritatem possit redigi. Regi interim Valdemaroae.
teruum debebit Dania, quae hac tam illuftri ipsius opera tanto beneficio fruitur. Essetque
optandum ut idem legum codex, tanquam ceteris praestantior pleniorque passim per o
mues regni provincias adhibitis, quos vocant.Recessbus, io praxin assumeretur, quo ita
uftumuris corpus, quod esset in universum usui omnibus, publice exftaret.
Eodem tempore dioecesis Revaliensis regio diplomate in totum constituta est cuius
cxemplar, sive formulam potius, qualis ad nos pervenit, totidem verbis, quamvis non tau
verbalicet et illa quoque, quam rem spectautes, subiecimus:
o uldemrur De groti Dunorum oueor: rex otu prsnter literas ipeturlem dle.
ioem: cucutes providendm coders oivo isdcs e / cripture prvdenutusragio, pro eo, quu
tomumqnom ntiquituteft temtorr qu presentitus veo cloro fuerunt, posfer dio oscua
reddcnt. Quure praesenti inne xims iferenum: Quod cu nor terrum Eslv ificei.
tut eo bect ilrum De uxiio c cultum certmur nomin es Crist uc per eu rotom,
qu cdse vemeneiur at vemimceo popuu / deu crevi / etc propro episo indgeret. Nor.
ne noo plcntctio ex defectu pcoris in pristiu diucerete errorem dinum Torcll Eccsie
evuliens preficiedn esegimr eectu presentotm venerabi putn Lne circiepi.
p.322
terre prdt metromolitono, ui prout o eius / ectubut oscium, eletimen, toputionem e pre.
settionem mit, c edem electo munu co / ecrotio impendenr ps prefect episope eccesi
ontedcte, e cum in cosecrtionem dcto promsmu eulen /: eccle / ie prodere e dote.: o
quo promsimus, sore vegno prosequentecm icto episco recpient: nomne eccles otognto unco
in euuoli dot omne gcmurterpetu cd ecem eccles ubere podexos: insper octem conce
dmus edem episcoto uqgit uncor in roo dnec rensi eccie / i provi / um uent in prsoto.
cum cutem i fuerit eicopus ordnatus, olumus ut memoratus episcqpus euoliens predictor ur.
ut uncor Vronen eicopo / ne contrud ctione mttot: aec cum tum totioe dationt quum
rutioe doti, cotet ur veror esse putronor, u eigend c pre / sentond eecum t notrisu / cces.
ur perpetuo inpoterum reservumu. Quoforte proce / u tempori, mtrix ecce capituumsve ie
conentum / cduerit ad nor tntum / non so pert / neunt eectioc resntotio: in quuu p cut
episcopo soc dxerit obic oponenor, ecermur, ut nor ve / sccesre notror ret r redeot
memoroto. Dutum Ercerdorr mo Domin cx. Cai, ciol, xvt.
Super decimis quoque eidem Revaliensi episcopo perlolvendis literae similiter, sed qu
superioribus paulo auteriores sunt, huiusmodi confectae:
ulemurus ei grotic Dunorm loorumque rex omtur E / t / oiensem croie terrom nbc.
bitotilur / slutem c grutiom. Msuvdomur uniersi / snguir militi, ttresu / lli c.
dotr / ve terrom / trom, uoe / erc dctur, ve quomcumque tom terram ure ei veet quo.
cuuue iiotito etiveont t ex ii decims decimrum peroere epicopo eooi / eni no omt tont:
quo scet icu tertom vet uncor / ure feu conce / sse guoscemur, seyer tomensolutionem ecime. i
cmorum excipimu excepimu: probtenter dtritctuur ne oliui pr / umot redictomsotoen
qu nomne notro ctboritote, retinere sne minutione de / guislere, scut cetur redu.e
prefectr noiteriteu oliu quocumque nonne ceneatur eto. Datum ortgdornno nCcxi.
xix, cu, sugusti.
Erat Valdc marus aetate jam fesa provectaque et qui pacem bello potiorem ducebat sa.
tis uimirum superque fortuuae volubilitatem atque aleam Martis per omnem vitam expertus.
Felix ac victoriosus (unde et coguomen meruit / primis itmperij viginti anuis.et quamdiu
auspicijs Canuti fratris, suo ductu belligeraret: postea captus atque iude dimissus minus fe.
liciter res gessit tagisque domestica quam externa sategit, uti est a nobis superius iam
ordine commemoratum. Conudito, quod diximus, legum volumiue, haud diu supervixit,
fatis concedeus v. Cal. Aprilis auui oexuut habet Stadensis Abbas: et regis Erici, uec
non vetustum Norvagiae chronicion. Solus, quod sciam Crantius et eumut videtur se.
cutus Vitteldius, auuum ultra putant. Sed solis eclipsis, post secuta, quae io n Nonas Oct.
ejusdem auui ocxuia Stadense non tautum, sed rege quoque Erico rej icitur, satis eviucat
auno integro falli Crautium Et hoc insuper Vitteldium, quod eam ecuipsiu paulo ante
ipsus obitum statuat, quum toto semestri secuta sit: et quod plus est, secundum ipsius quo
que calculum, qui v etiam Cal. Apr, sed anni sequentis mooxui agnoscit, non fuisse paulo
ante, sed mensibus totis sex, si verus est, ut esse putatus Abbatis calculus, pr cesssse eius
obitum eclipsis illa dicetur. Sicque defunctus st, anuo aetatis uxxi utpote qui uatus fuerit
auno Christi ouxx. Adeo ut yure mirari liceat, quomodo authore Crantxio ex ple visse
eum anuum oentesimum ecclesiasticae historiae continuator Merulae et qui eum secuti ve.
liut: cum id Crautius, quem noninant, nuspia, quod legere tmemini, tradat. Tradit tamen
Mathaeus Parisiensis aetate centenarium s (ita loquitur) obijsse sed errans in rebus a reguo
Anglicano, cuius historiam sibi enarrandam praecipue sumsit alienis: ut et illud an vero sit
cooseutaneum facile ex superioribus aequus arbiter dispiciet, quod eundem Voldemarum
dum Angliae fines inuvadere atque occupare jactabunde commiuatur e medio sublatum
commemoret: cum de eo ne quidem cogitasse ex superioribus aut aliunde iutelligi queat.
Funus, quod Riogftadij ductum, non tan imagiuibus et pompa quam per laudes et me.
moriam eius celebre fuit. Defuncto enim ipso recdit apes Danici diadematis, omuiaque
exinde fraternis dissidijs ac marte intestino, quod et praevidisse ipsum atque omniuatum su.
pra diximus, flagrare coeperunt. Quae bello feliciter eraut acquisita, discordijs atmissa sunt.
ao regia tandem domus parioidio toedata, hostibus derisui omnibusque malevolis voluptati
fuit.Sed haec ceteraque absque tamen odio ac studio, a quibus nos temporis louginquitas
vindicabit, narrare deinoeps aggrediemur.
p.323
VALDEMARVS I Magnus dictus, Rex Daniae LXXVI.
Eius conjux SOPHIA Ruthena. Ante Sophiam qui nuptam ei Margretam
Nigram tradunt, perperam tradunt. Ex Sophia nati,
p.324
SUPERIOR
GENEALOGIA LOCUPLETIOR
et qualem in historia expressimus.
S. Canutus Dux Slesvicensis Rex Obotritorum.
VALDEMARVS I Magnus dictus, Rex Daniae LXXVI.
Eius conjux SOPHIA Ruthena (soror, non germana, sed uterina, Canuti, qui
Magni, S. Canuti trucidatoris, filius fuit) Ex ea nati,
p.325
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER VII.
ERICUS REX LXXXII. PLOGPENNING dictus.
VALDEMARO, ut memoravimus, anno MCCXLI ex hac vita ad
meliorem translato, Ericus jam ante designatus rex, rebus gerendis
admotus est, cun anuum ageret aetatis xxv. Euus virtutes ac
vitia si pensentur, plura laudanda quam excusanda habebit.Prae.
sertim auimi probitas, tum et studium pietatisjustitiaque in eo clara
memoraudaque fuerunt, ude etjus ex aequo ac bono cuique dicebat.
Quod ei inter cetera, invidiam apud plures conciliavit. et
maxime eos, qui legum curam oderant, ntuc, qui illi ex patre
non matre trater eratDucctum tenebat Biengie, atque inde fucn.
: ac postremum ctiam, quod mox dicetur. Losdi. Cujus, uti et Hotri. Dux erat ger.
uuauus ejus frater (itoru. Namut supra memoratum.Slesvicenism dioe ccsiel
ptaeerat: Et praeter laec, assignata erat unicuiqvivente adhuc patre, haereditaria ex bonis
patri monialibus portio, quod mutatumjam pridem, olim obtiuuerat, ut reges nimirum suas
o etiam scorsii ac privatas possessiones haberent. Sub initium concordes et uuum cum Erico
facere videbautur, mox adversi et hostibus regui aures prae bere caeperunt, adeo ut in
suas paulatim partes etiam episcopos atque inde nobilitatem traxerint. A rduum enim eodem
loci potentiam et concordiam esse. Coelo sol unus est, ubi plurium imperium, ibi error.
invidia, discordia ac factiones. Quod Anglia aliquaudiu sed et Dania multoties maguo
suo malo ex perta est, discerptis, quod superiora ante utrumque Valdemarum demoustrant.
per varios priucipatus reguni partibus. Itaquecum infida ac difficilis esset omnis regui soci.
etas, pacis publicae intertuit plurium potestatem ad unum conferri. Et licet Valdemarus
prudentia siugulari usus, huic malo occurrere, quantum in se esset, unice studuerit assguatam
filiorum uuicuique sua, ac priucipe digua / praefectura tum et attributis posse ssionibus.
quae paterna hae reditate singulis competebant quo scilicet amice ac fraterue agerent.
iutervenre tameo ut solet inter potentescasuumque incerta quae uec evitari aut praecaveri
potuerunt. Nam, praeter ceteros, Abelus non ut frater Ericum fratrem complectabatur,
sed ut peregrinus: totus scilicet ab affinitate, cui erat per nuptias uxoris innexus, dependens.
Et habet subinde affnitas, quod naturae necessitudinem vincat, ude et bella sae.
penumeroet inveteratas principum inimicitias nullo alio quam boc ut sic dicam, afui
tatis coagulo sopitas legimus. Hic vero tantumn potuit, ut exuta in fratrem naturalis afse.
ctio Abelem iu praeceps egerit. Nam in eocum esset Ericus ut quicquid a parte Albis
p.326
boreali terrarum est situm (Nordalbingiam et Vagrium dictum, Holsatia, Stormariam, Lubecam
et Hamburgum simul complectens) id totum Daniae reguo postliminio adiungeretur, quod
sibi ex Caesaris non solum concessone sed diuturna etia ac quieta parentis posse fsone de.
beri / putaret. et uuper per fraudem ac captivitatem eidem parenti eus infdioie fuisset prae.
reptum, hoc agitautem Abelus impedijt. Erat is Adolphi V Aolsatiae Comitis, qui, ut iu.
dicatum, posito sago ac sumpta cuculla in monasterium se abdiderat, non gener tantum, sed
hliorunm quoque qui peregre tum ftudiorum et cultus uberioris causa Lutetiae Parisiorum
agebaut, tutor. Quapropter suarum esse partium judicabat, coniugis suae fratres. / cosqueab.
sentes, patrocinio suo suscipere, atque exsequi supreman parentis ipsoum voluntate, sbi.ut
hae redi fduciario, religiose commendatam. Et licet eum per literas Ericus moneret, ut ipse. io
qui Ducatum Sle svioensem fduciaria a Daniae reguo regibusque clientela teneret, idem secum
ageret.et deleta, qua fuerat affectus parens ipsoru, iguominia Holsatia Vagriamque sub regui
fidem reducere allaboraret, flocci hoc tameo Abelus fecit: Et foedus insuper cum archi
episcopo Bremensi Cerero alij sque parentis sui olim hostibus inijt. Quiu et ipse Cuvxelnu.
Suerinensium Comes, quem ob captivitatem parentis Vatiuiauo semper odio fuerat pro.secutus,
in gratiam tunc cum ipso reductus est, opera praesertim atque inndustria eiusdem Bre.
mensis archiepiscopi. Sed annno deinde coxun res tandem ad arma bellumque apertum pro.
rupit.Crautaius a Lubeceosibus imitium factum videtur inuuere: eos nimirum, dum piscaturae
in Dania vacant, per mauus injectionem retentos ac mox, quacunque occasione, dimissos.
classe armata Haffniam, quae elandiae metropolis est, repaetisse: atque ibi expuguato opidi ao
cCastello, solo idipsum aequasse: ac tandem praeda onustis navibus victores domum redisse.
Quod utcunque se habeat, id certis ac domesticis auctoribus constat.Abelem, postqua identidem
ab Erico esset monitus, ut memor officij quo regi et regno Dauorum obsitringeretur.
memor etia fraternuae uecesstudinisoccurreret iguonmiui, quae in se utrosque erat redun.
datura, nisi publico rgui bono, ejusque pomerijs ampliandis ac viudicandae pateruae ituriae
simul inoumberet nihilominus vertisse consilia ua: et in societatem tractis Lubecensi.
bus, eos ad classem in oras regui penitiores mittenda iucitasseac tonuisse, agi de eorum
uon miuus quam sua libertate, quam frater suus dimi nuuta cuperet: Nec e re fore vires eius
ac potentiam ulterius crescere, quamv is in eo essetut omnuia, qu pater Valdemarus pos.
sedisset, ad regui Danici obsequium reduceret, taec authores illi, hoc praeterea adicientes. o
Ericum regem, collectojam aute ex toto reguno copijs, ubi ad promontorium, quod Coldiugae
adjacet.Eeneum vulgo dictum, appulisset ac militem in terram exposuisset.Abelum ex.
templo, qui consiliorum ejus haud erat iguarus, se cum robore suorum, quos passim e vicina
Oermania Holsatiaque collegerat, in adversum obi ecisse: Atque haec cum ferent, fuisse e Cer.maniae
contertminae dynastis ac principibus, qui permittere haud quaqua voluerunt fratres
inter se conuitti quod pars eorum cum Abele faceretac metueret, si ipse vinceretur.Ericum
regem invasurum Roratiam, ac totum id territorij Adolphi liberis praerepturum, praesertim cum
ettio Luueburgicus et Dux Saxoniaeertus alijque pro rege Ericoadversus Abelem auxilia
subministraturi dicerentur: Et alios vicissim, quod existimarent minus decere inter se cer.
tare Christianos ac vicinos priucipes, fratresque gertanos in morem Caiui et Abelis mutuis o
vulneribus saevire, ideo enim ad compositionem deduxisse: compositamque tum temporis
hunc in modum, ut nimirum Ericus et Abel tratres germani fraterne agerent, omuiaque
invicem officia re et affectu exhiberent: utque socnner et Cerlrdur uniores Holsatiae do.
ini Comitesque Lutetiae Parisiorum domum revocati, ipsimet rebus suis praeficerentur.
Atque ita facto utrimq saorameuto, pritam hanc belli favillam in herba, quod dicitur.
compressam esse, lta illi, quae tamen ipsa quam fuerint fluxa demonstrabunt sequentia.
Eodem tempore Megapolitani priucipesjuniores. Cunmelinus Suerinensium Comes et
Brevinus Megapolensis, qui cum Abele fecerant. Erico regi eum in modum reconciliati
sunt, ut veteres, si quae invicem superessent, inimicitiae atque odia, sive ob Valdemari regis
captiv itatem sive quod par entes ipsorum atque inde ips Holsatiae Comitibus ad versus Dauiae o
reguum manus ausxiliares conmmodassent, id totu oblivionis aquis et amunestia deleretur:
Et utrique in posterum regem Ericum ut dominum feudatarium aguoscerent. et ipse vicissim
se ut fidum illis patronum defensoremque exhiberet: illiquent clientes dicto ei audientes fo.
rent: Qued et ips Erico quamdiu in vivis fuit fidelissme praestiteruut. Dux Bureviuus
haud multo post filiam cius Morgoretem conuubio sibi sociavit: Ex qua filios suscepit Hen.
vic. Erc et Voldemon. Sub idem hoc tenpus Revaliensium Ecclesiae immunitates
nonuullas rex Ericus iudulsit qua cun certis ciusdem codicillis connugnuatae habeantur.
p.327
ipsas literas et e qua tum scriptae fuerunt, formula hisce subjicere visum est:
Ericus Dei gratia Danorum Slavorumque rex omuibus hoc scriptum ceruentibus in domi.
no salutem, uiuersitat i vestrae tenore praesentia constare volumus evidenter. Quod nos
cum consensu hominum nostrorum in partibus Esthoniae commorantium [commemorantium ed.] cum venerabili
domino Torchillo episcopo Revaliensi talem fecimus compositionem: Quod idem episcopus
singulis annis, donec ad Esthoniam per Dei gratiam venerimus, percipere debeat
sine exceptine qualibet, de viginti uncis du talenta ponderata unum de siligine, et alterum
de hordeo: et tam de omuibus liberis bonis nostris, quam de caeteris in partibus Estho-
niae infeudatis: Et sicut Esthoues ferunt decimas ad mandatum dominorum suorum, sic parsv
P episcopi, ei in Revaliam deferatur. Memoratus autem episcopus huic compositioni consen-
tieus promisit, quod tam in procurationibus, quam in causis omnibus spiritualibus usque adv
nostrum adventum, nihil amplius petere debeat vel facere erga suos subditos, qua iuxta mo
rem et consuetudinem, quam habet dominus Hermomur episcopus Torpatensis. Quia huic.
compositioni non interfuerunt quidam nobis infeudatipraecipimus tam illis, qua omnibus
alijs infeudatis, quatenus compositionem hanc ratam habeant et inviolabiliter observent.
Harum literarum occasione episcopus Torpatensis fermum episcopo Revaliensum
rchio redituum ac decimaruu, quae ad se spectarent, rationem et modumut sequitur
diftincte per literas coosigoatum transui sit:
Reverendo in Christo patri et domino sorcilo Revaliensi episcopo ferrmucnur D. C..
ao Torbatensis epilcopus, cum charitatis affectu salut enim perpetua et praesentem.Supplicait.
nobis pietatis vestrae paternitas, quatenus us, quautitatem et tmodum synodalium procu
rationun, quas nobis in dioecesi nostra exhiberi facimus literis vobis nostris sigilli uoftri
impressone siguatis subdistioguere et scribere studetemus. Noverit itaque pateruitatis
vestrae sauctitas quod a nostris hanc recipimus procurationem, de duobus uncis unum
Rulmet siliginis, de quatuor uocis uuum Rulmet tritici de quolibet unco uuum Ruluet
avenae de duobus uucis uuum pullum de viginti uucis uuumo plaustrum foeni percipi
mus. De censu autem seu de auuona) am superius temorata carues seu alia ad usum uo.
strum et expensas necessaria praeparari faciumus et operari.
Mox e Gallijs decedentes lohaunes et Cerhardus Holsati post festum fere Michaelis.
o Abbas Stadensis quadriennium fere ultra putat. Hamburgum salvi ad venere, bi confestim
es pactode quo ante menmoratum Abeius eorum affnis, praesente Bremeusum archiepiscopo
CerhardoHolsariae Comitatum ceteraque territoria ipsorum administrationi ac cura
commisit. Inude in ipsum Comitatum, et ad lares suos digressi passim a subditis maxima cum
honoris ac laetitiae siguificatione excepti fuerunt.Post id cum inter ipsos de statu ac modo
regiminis tminus conveniret, ex procerum consilio finium suorum divisioneque instituerunt.
ita uimirum ut Iohaaui, qui maior erat natugrio et Cibou attri bueretur Cerhardum
vero folsti et Stormori dominum agnosceret. Verum mox peracta ivisione orta est
iuter eos discoria super ciinio. Nam cum illud in Holsatia sit postum, existicabat Cer.
hardus non Iohanui, sed sibi illud deberi. At Iohanue haud quaquam illud concedente.et
factam divisionem ratam labendam asserente. Cerhardus suffultus Alberti ducis Saxouiae.
acLubecensium aux ilijs ad urbis obfidionem properavit, sperans se vi et aruis, quod alias
uegabatur, impetraturnm.Verum Iohannes excitatis hinc iude muni tmentis, ac firmo intra
opidum praesidio collocato operam eorum elusit, lnde admiuiculantibus, qui aderant, pritcipibus
alijsque belii ducibus pas iuter fratres super Chilonio conftituta: Quam et sartam exiude
tectamque retinuerunt. Annus sequens post obitum duorum pontificum Gregorij IX et
Caelestini IV inaugurat ione snnocet, qui ejus quoque nominis IV fuit, tum et exustionibus coenobiorum,
Holmiensis apud Fiouios et monialum apud Roschildenses praecipue insignis fuit.
Mox inter tratres Ericum regem et Abelem Ducem denuo lis exorta uon quidem
Holsatiae Comitatus sed Slesviceofis diaeceseos nomiue. Nam anuo qui superio
rem secutus est, ooxu iv supra millesimum, ctm Ericus ex aequo et bono peteret ut Abel
ob Slesvicensem Ducatum, quemjure fduciario a Daniae reguo concessum tenebat, se ut
dominum agnosceret sibique j uramentum ac cetera osciaut solent clientes, praestaret.
comperit longe aliter udicare Abelem.et eam dioecesin sibi haereditario jure vindicare.
Nec deerant suae siugulis factiones ac partes, adeo ut is aunus perpetuis irruptionibus in.
festus fluxerit, dum vel Ericus, qui Coldinugae aut Ripis, ut plurimum agebat, in Iutia sub.
inde Australem populabundus excurrit.et Abel vicissim, par pari rependens Daniae regnuu
ac insulas vicinas inadit, devastans omnia perdensque quaqua iter ageret. Sed tandem et
p.328
hic belli motus, interponentibus se oportune medijs, pro tempore compoftus et. Obijt
eadem circiter tempestate Iohannes episcopus Slesvicensis cuius in locum surrogatus est
Esillus Praepositus. Celebratur et Henric ficrpetrengiu Canonicus Roschildensis, qui et
medicae artis professone industriaque tum olarus, eundem etiam annum fatalem habuit.
Post haec concilium Lugduni in Gallijs celebravit Innocentius IV convooatis ad id.
praeter ceteros Christiani orbis dynastas ac principes.Erico rege, omunibusque regui epis.
copis. Sed ipse rex, contentione inter se et fratrenm exorta, cum reguo abesse nec etiam
episcopi possent, suo eorumque vicem duos pietate insigni viros eo ablegavit, socm Er.
lnsom eoclesiae Lundenss Praepositum.et Petrum archidiaconum Arhusiensem. Qui ubi
Lugdunum venissent a pontifice gratanter ac benigue excepti cum ob erximiam eru, o
ditionem, tum animi siugularem moderationem ac morum tractabilitatemonuium, qui.
cunque conucilio iuntereraut in sese admirationem ac favorem concitaruut.Ibi, inter cete.
ra acta, fulmine pontificis percussus ac palam proscriptus est, idque praeter exspectationem,
Fredricur Imperator. Exstat enim gratulatoria ipsius epistola, quam Beneventi ad Otho.
uem ducem dedit, ubi siguificat, virum bonum ac pacis publicae amantem pontificem
maximum electum esse a patribus:, quod talem soilicet anute poutifoatum nuovisset, atque
expertus fuisset, amici ssimum. Sed suuocentiur mitra papali donatus Cregorij uoni, qui
Imperatorem in Italia considentem ac late domiuantem semper oderat vestigia secutus
telam, quam ipse caeperat studioic pertexuit, ldque auimadverteus recericur, expuguata
qu a partibus Papae stabatfouenti: et Booni graviter afflicta, exercitum Parmae adtuo, ao
vit. Iude Italia propemodum tota exclusus Pontifex traecit in Galliam: atque ibi conscri.
pto, quod dix imus, concilio Caesari diem dixit. Qui contestim, missis legatis, cum tempus
defiuiri commodius petivisset Poutifex, allatis ad versus eum multis crimiuibus, ac de mum
hae reseos et quasi de Christo perperam sentiret itmpietatis iusimulato sacris interdicit:
frustra causam ejus agentibus, quos miserat, legatis. et praesertim virojuris consultiss mo
Todeo: qui inter alia.Caesaris praeseutiam operiendam commonebat et quod ad haereseos
crimcu, optime eum de Christo domino nostro seutire demonstrabat uec quicquan
in votis habere potius, quat ut suo tempore respublica Christiana pristinam majestate.
simplicitatem ac pacem recuperaret. Sed Papa non conteutus a sacris arcuisse eum, etiam
illud egit, ut imperium eidem abrogaretur. Quae seutentia quam displicuerit passim Euo
ropae sumuis dynastis indicat Abbas Stadeniis eorum temporum synchronus, ostendens
palam hac parte reclamasse eos pontificiasserentes non pertinere ad Rom, prae sulem crea.
re aut removere loco imperatorem sed eus tautun esse electum a principibus ceremouijs
pro tmore adhibitis inungere et coronare. Abrogata nihilominus imperatoria ei di.
guitas. Et Erico Danorum regi, si Lugdunum ad venisset, auxilio regis Galliarum et San.
severinatum principum, quos sibi faventes Iuuocentius habebat, quod autea constituerat
Cregorius.Caesareum tum diadema impositum fuisset. Nam, ut patet, es actis illius tem.
poris Cregorius. Inuoceutij post Coelestinum, qui paucis diebus superfuit, praedecessor.
operamjam ante dederat ut iu partes suas attractis validissmis gentibus ohemicis.
Theutonis.Slavis Danis, ngris, iuhaerentem Italiae Fredericum removeret, atque ei cum 40
tota prosapia honoribus spoliato alium aliunde superinduceret. Unde et Budevisij quod opidum
est Bohemiae atque inde Libussae facto conventu, conjurati ejus frequenter adfuere, ut
Ericum, tum Daniae electum principem, rebus imponerent. Sed pater Valdemarus videns partium
ac priucipum studia, filium ab incepto revocavit. Atque ita molitiones istae universae in fu.
mum abieruutaccedente praeterea ijsdem diebus obitu ipsius Pontificis Gregor, lnuocen.
tius igitur postqua hoc fulmen vibrasset.Imperator qui Lugdunum venire constituerat.et jam
ad Taurinuates usqueaccesserat, mutato consilo redijt in Italiam: atque accersitis es Apulia et
Calabria recentibus copijs.Parta arctius obsedit. Ac taudem obsessos ita pressit, ut deditio.
uem facerent, dum interea ab altera parte filius eius Enciu.Sardinae rex, oppugnat Bononiam.
Reperio in annalibus novum inter haec sidus maguo prodigio effulsisse: et est fere omnium 50
opinio eiusmodi coelestia ostenta rerum insignem mutationem portendere. Haec
autem (ut notavit accurate Abbas Stadensis temporis hujus aequalis) circa capricorni
asterismum stella constitit nuulla vel cauda vel coma, ut Cometes insignis, sed instar Luciferi
magua, clara, sed rubea sauguinolentum aliquid ac Martium praeferebat: Ortum et
occasum, in morem reliquorum siderum, statis vicibus servabat: Et affirmabant, qui circa
astrorum contemplationem assidui tum erant, nihil sibi unquam simile animadversum.
Observata primum fuit sub ascenfonem Domini.et demum sub festum Iacobi, deperdit
p.329
paulatim magnitudine ac colore in totum evanuit. Nec praetereundum hoc ostentum
puta vi, praesertim, quia mathematici nostri temporis stellam novam, fxis aut planetis parem,
praeter eam, qua auuo oLxxii. et quae ab Hipparcho jaum olim est observata circa
fuem fere monarchiae Graecorum cum ab harum regionum populis bellum, quod Cim.
bricum appellabatur, i Italia adversus Romanos gereretur. C. Caelio ac Cu. Papyrio Car.
boue Coss vis aliam illuxisse literarum monumentis certo traditum reperiant. Nec leves
ctiam istam rerum vicissltudinues secutas iud iium est, quod itatim, proclamato Caesaris a.
nathemateimperium sit traditum Hemco Logravio, qui ad lmam haud multo post telo
confossus vel ut alij habent, cquo lapsus occubuit: Et eum proximc secutus lelmus
o Hollaudus a Frisijs occisus sit.Iudeque exorta dissidia tam atrocia, ut adversus leges et ju.
ra veteraacciti sint principes exteri: Et cum hos vel accipere imperium metus prohibe.
ret, vel pars adversa non admitteret Oocidens bellorum ac dissensionum fluctibus sine
certo guberuatore, ceu navis ventorum procellis sine nauclero aliquaudiu iactatus est.
Domi quoqu et iutra regui penetralia quis status fuerit, queque sccuta deiuceps termpora,
tum quae dicta sunt.et porro dicemus, osteudunt.
Eodem hoc anuo ocxu v, regius apud Esthones praefectus cum orditms Theutonici le.
gatis in Daniam appulit, sigui ficaus regi Alecaudrum Neogardiae maguumDucem, occu.
pataPlescovia incurfionem tfecisse in territoria Dominorum ordinis: orare itaque tan regis
quam ordiuis nomiuent copia auxiliares, priusquam hostis tmaiores progressus faciat in
o tempore submittautur. Rex accepto hoc uuuciocum militem paratum et ad tmauus ha
beret.et iuter se ac fratrem, ut meminimus, res esset utcunque composita ipsemet prof.
cisci eo in animum iuduxit. Quo autem, sc abiente, nuihil a parte Abelis, vel ipie, vel re
gnunu, quod metueretur, haberet, cunm eo egit ut eidem expeditioni suo cum milite inter.
esset. Abel accepta conditione suas confestim copias regis conjunxit inque Scaniam dimisit,
ut inde cum classe ad Esthones trajiceret. Erantque parata jam omnia, naves, miles, commeatus
ceteraque ad bellum necessaria cum deuuo adfertur Ducem, relato pede, nihil praeterea
hostile miuari: uec e re videri sponte sua regredientetm hostem persequi aut ausam dare
ulteniora tentaudi: praestare itaque differre hoc tempore procinctum atque alij occafoni semet
servare. Quuod cum et regi et Duci Abelo haud displicere videbatur, dilata tum res est. Rex io.
o terea, misso ad praefaeectum suum militum supplemento, eos prae sidijs itponi ac loca prae sertim
limitanea obsidere landavit, ut essent iu promptu, s forte repettiuum auxilium res posceret.
Per idem tempus o archiepi scopus Lundensis syuodum contraxit Othoniae apud
Fionios, cui, praeter ceteros, interfuere episcopi ac suffraganei eusdem Gunarus Viburgensis,
Nicolaus Stigothus Roschildensis, Petruss Arhusiensis, Gunarus Ripensis, Iohannes
Burglaviensis, Eschillus Slesvicensis, cum Petro coadjutore, et Ivaro episcopo Othoniensi.
Miserat et nuncium suum Iohannem Placentium pontifex. Hic decreto sancitum aut repetitum
potius, quod Leo olim ad versus ecclesiae praedatores promulgaverat, eos anatematis
reos haberisicuti et illos, quibus ecclesiae ceretuoniae contemptui essenut: Visumqut tum
etiamut idem pontificis decretum festis omnibus ac comitiasibus diebus Daic recitaretur,
ac publice simul diris devoverentur cuuscuuq aut status, aut conditionis essent, qui
rei istius tacinoris conviucerentur. Simile huic est decretum regorij noniquod is anuo
octavo pontificatus sui Perusiae in gratiat carundem ecclesiarum evulgavit. Et volunt
quidam notatos hisce edictis ipsos etiam priucipes Ericum praesertim eiusque fratreme.
em, quod dum illi mutuis inter ie odijs flagrant multa praeter fas et aequum cum ab ipsis
tum milite ipsorum in aedes et aedificia sacra snt perpetrata Collationes quoque et one.
ra ecclesiasticis eorumque ministris imposita, quae cum aegre ferrent, nec mutare episcopi
possent, pontificum tandem opem ab ipss imploratam. Et constat celebrata superiori
synodo Nicoum tigot, quem et modo nominav imus. Roschildensem episcopum, ob.
ort inter ipsum et regem simultate t Dania ad Norvagos secesssse et iude consceusa
o nai, in Gallias Claravallam abijsse ubi quadrieuuio circiter post, in fata concessit. Hic
Stigothi discessus maximam regi apud coguatos eius ceterosque episcopos invidiam coni
ciliavit: quae et in majus aucta quod res touus deiode dioeoe seos reditus suum in fscum
tedigi faceret, ijsque frueretur, dum tandem socdur Erlnd. Lundensium Praepositus: defuncto
sufficeretur.De causa abitus ipsus non omuniuu candem esse sententia video: qui.
dam eam reiiciunt in fratrum vatiniama odia. et quae inde secuta estregni arque indigena
run vaftitiem. Alij existimant a parte ipsum Abelis stetisseet regi occulte adversatum es.
se: Et alii vicissim, duu ecclesaticarum personarum possesones c colouos vectigalibs
p.330
gravari palam et quasi objurgando apud regem quereretur, ejus indignationem incurrisse,
ideoque malle se peregre agere, quam domi implacato uti hero. Sunt qui interfuisse
quoque ooncilio Lugdunensi voluut Nos duobus illis, quorum supra memiuimus, plu.
res eo a rege missos non invenitus. Traduut annales onem etiam archicpiscopun eidem
Stigotianae liticulae involutum et regno ad tempus excesssse sed mox reversum
cum rege in gratiam redij sse: Sub auni extremum reperio ex episcopis, quorum supra
meminimus, obij sse svurum Othoniensem et Cuurum Ripensem. Quorum illi eiusdem
loci Prae positus con huic vero gerur est surrogatus. Obiit praeterea et Arhusienfs
Praesul Petr. Cuus in locum cum euet electus archidiaconus Hetrr, cpiscopo coguo
minis, qui, ut supra est memoratum. Lugdunensi concilio interfuit, visus est rex in eus to
electionem uinus consent ire: cum ob natalium et coguatorum eius splendorem poteo
tiamque, tum quod Abeli videretur addctior. Receptus est tamen ac ordinatus ab
Lundensium archiepiscopo biennio post.
Hinc Ericus ut se adversus Lubecenses ulcisceretur, cum ob perfdiam, qu olim erga
regem Valdemarum parentem ejus usi tuissent, tumn quod nuperrime in oras suas immi s
classe, regno cladem intulissent, uec pactis conv entis, quae inter se et Abelem fratrtm e.
rant inita fuissent comprehensi, eos intra suas sisti ditiones et per manus iojeciouetm.
ubicuuque dabatur, naves ipsorum teneri mandavit. Classem quoque Travae umini i.
misit et utrimque facto munimeuto commeatu eos intercludere sategit. Sed illi ex ad.
verso per Balthicum mare evagati quaqua poteraut Daniae oras iufestabant. Accedebat o
et Holsatus, qui suo pat rocinio tutandos eos suscipieus etiam Bremensis episcopi auxilia
suis eorumque copijs conjunxit, lude iuducijs ad tempus factisa bello aliquautum ces.
satum est: Dum auuoo sequenti denuo inter fratres exorta discordia. Volebat euim rex
Ericus, ut te ducatum sesicenem Conutur Bleingam Falstriam ac Lalandiam cbro.
porur, velut clieotelares prae fecturas a se susciperet. et le ut dominum aguoscerent. Seor.
sim vero a duce Abel exigebat, utpote cui prae ceteris esset prospectum ut is uneturg.
quod haereditatisjure tenebat cederet. Sd reponebaut duces eas prae fecturas uou ut
regia aut regni beneficiaverum sibi coocessas ut regijs filijs loco pateruorum haeredio.
rum et qu superiorem uou aguoslcerent, liberas et servitij omnis expertes amice et fra.
terue petentens, ut co etiam modo iuterpretari vellet, ac voluntatem et dispositionem pa- v
rentis supremam immotam reliqueret Se abas ipium ut regem respecturos. et ad omnia
officia fraterna fore quam paratissmos. Sed rex uequaquam istis auscultare voleus, cuu.
cta aversabatur: Et duces quoque vi et artuis quod suum esset sbi tutandum proponebant,
nde et facto iuter se foedere ex episcopis etiam et regui nobilitate haud paucos
sbi dicto audientes habebaut praesertim cum Ecclesasticorum plerique indiguus fer.
rent ac regi quasi impingerent discessum MNcolc de quo memoravimus. Roschildensis episcopi
Quapropter Abel invasa confestim Fionia, atque insulae istius metropoli oti
famtmis detcoedata ueturgum, quod ad se pertiuebat, prae sidio commuuijt. Sed ei oc.
currens Ericus capto Sutourgo iguem iniecit ac moxfratre Christophoro Falstriae ac
Lalandiae ducatibus exacto, eas regno postmodum subyecit. Ipse Chrittophorus Sle svi.
cum ad tratrem Abelem concessit. Rex vero ulterius daeinude progressus, aut potius re.
gressus. Canutum Bleingi ducem cepit, ac castro Stegeuum captivum inclusit. Qui ta.
men mox, obsesso ac capto a classe Lubecensium eodem Stegensium castelloliberatus est.
Classs deinde quocunque se inferret cuncta depraedabatur, atque igue iniecto, quae tol.
lere nequiret, absumebat. Et ut illi a parte Abelis streuue rem mari gerebaut, ita vicissm
Vandaliae principes ac Comes praesertim Cuuceliuus io subsidiuma rege vocati, terre.
stribus copijs Holsatiae illatis ac capta Oldensloamarximas iude praedas egeruut, cutu
vero et bstpborur fratres, qui, ut diximus idei se iunxeraut Australem Iutiam iugresti
cam fere totat occupant: atque urbe deinde Ripeosi suam in poteftatem redacta, etiam
arcem suiuris fecerunt. In ea uon tautun episcopum Escu, qui o coofugerat, sed au. o
licos etiam ac regis perplures domesticos ceperunt. Praeter ceteros, duas eiusdem filias.
KKK
quas ex Iuditha sustulerat, Sophiam nimirum, quam duxit post modum Sueonum rex Valdemarus,
et Ingeburgam, quae nupsit Norvagiae regi. Maguo Haquini filio Segebergam in
Holsatiam catenis injectis abdiderunt atque ibi ad nonum usque mensem asservatas, poftea
liberas dimiserupt, ut statim refereous. Abel praeterea ipie.Vedelae opido ac Ran.
derhusio cum vicis asiquot incensis, damna passo, qua dabatur regni territorijs iufere.
bat. Et Ericus vicissi, ut se vindicaret.Lalandiam ac Falstrian. et si quas praeterea in
p.331
regno praefecturas Chriftophorus ejus frater tenuisset, eas universas ad regni ac suum obsequium
reduxit. Arreschoviam quoque, qu est in Fiouia, armis a se expuguatam etc
Bleluiugiam. Canuti fratris apud Scanienses ducatuu eodemure retinuit. Inde in Iu.
tiam facto impetu Ripas recepit, ac multos ex nobilitate et ducibus Abelis quos cepit.
deduci atque asservari apud Selaudos curavit. Ipsemet Slesvicensium Ducatum invadens
ferro omuia ac flammis miscuit. Praeter cetera exustae Haderslabia.Coldinga aliaeque co
tractu sitae urbes quan vis nouiuis minorss uuo omues censu habitae. Tenuitque hoc
bellum ad brumam fere usque, ac taudem sub festum nativitatis Chritti denuo inter eum
et fratrem Abelem eusque foederatos pax inita, dimissis utritmque captivis et si quos obo
sidum loco acceperant. Tum quoque e custodia eductae quas Segebergae detentas mc.
miuimus regis filiae. Mox assensum suum rex praebuit ut, qui erat electus Arhusiensium
paesul, Petrus in censum [ceusum ed.] antistitum reciperetur, creatusque est Arhusiensium episcopus ab
Vffone Lundensium pontifice, ipso die qui Calixto sacer est. Eodem hoc, anno, quo etiam
creatus erat vel oppositus potius Frederico lmperatori Henrcur Thuringiae Lautgravius
aperto praelio a filio lmperatoris Conrado est superatus atque inde haud multo pott ad
lmatu occubuit. Eius in locum priucipes electores, nihil remittente Romani ponticis
crga Fredericum odio, elegerunt Cumum Holndie Comiten eique rerum summan
detulerunt solenui ritu atque iuaugurat ione habita Aquisgraui: postquam eam urbenm.
quae hucusque in fide atque obedientiarga Fredricum perstiterat, ad deditionem
ao adegisset, ope Othonis Bruusvicensis, prae potentis illo tempore prinoipis et opulenti. Cujus
et filiam sibi thori sociam idem Gulielmus assumserat. Obijt eodem tempore Iohannes
Borchlomensis, cujus in locum suffectus est Rudolphus Westerwigae praepositus, qui anno
deinde MCCLII abdicato episcopi munere, cucullam S. Fraucisci iuduit, habuitque [haquitque ed.] successorem
Osou.
Pax autem sive induciae potius, quas diximus modo inter Ericum regem et fratrem Abelem
constitutas, breves adiodum fuere. Nam auouo, qui est secutus supra millesimum
ducente simum quadragesimo octavosub veris statim initium, recruduit bellut ac mul.
to quanm antc vehementius gestum eit, terque prae cipue id operam dabat ut vastatis
alterutrius provinucijs: cuocta desolarentur. Lubecenuses eorumque foederati terra ma.
rique, qua poterautinceuso, praeter cetera. Haffniensium opido (foen appellat Erici re.
gis chronioion / maguis pasuim incommodis regnui iucolas afficiebant. Et principes vicis.
sim Vandaliae, qui partes Erici fovtbaut eruptionem quiden in fines Holiatiae fecerant.
sed repress a duce Abele et atfine ejus. Holsatiae Comite Iohauue, terga dare coacti sunt.
Interea tamen dum illis repellendis ipsi distinentur, Slesvicensem ducatum Ericus invadit,
et obvium sibi factum ducem Christophorum toto cum ecercitu profligat, ac ipsum
vivum capit. Nec diu moracustradito iu custodiam duce erurgu, opulentum eo
tractu emporiumsubitus ircrumpit, ac, cectis igne imiectoad circumacentia digressus to.
tum fere ducatum devaftat ac populatur. Deinde videus multorum erga se invidiam fla.
grare. et nobiles quoque parum sibi esse aequos, quod tfratrum suorum duobus catenas in, o
lo ecissettertium bello persequeretur, constituit dimittere Christophorum, modo is redire
ad obsequium et partes suas vellet amplecti. Eidem praeterea si hoc agere anitmum in.
duceret.Pomeraniae duci Samborij filiae Margaretae nuptias, ac Fimbriae insuper praefecturam
pollicitus est, cbritopour conditiones haud asperuatus, eas accepit, seque in fra.
tris obstquium ac clientelam tradidit. Mos cum esset allatum celebrari Vapenveldiae
Holsatica comitia, ipse rex uua cum duce Christophoro eo quanm celerrime armatus cum
militibus profectus Holsatos iuopiuatos oppressit atque opido exciso praecipuos esx uobilitate
secum in Daniam captivos abduxit. Hi postmodum, soluto redemptionis lutro.
dimissi. Interea dum ista fuut, adfertur Lubeceuses regni oras diripere, ac passim praedas
agere Itaque versis velis domum redijt acceptoque classeu eorum in freto ress
o consistere eam inopinato inasit, ac quatuor ipsorun naves spolijs suorum onustas, cepit.
Iunde ad Fimbriae insulam euav igaus fugatis olsatis eam suae potestatis reddidit. Ac
fratre Christophoro, quod autea pollicitum diimus, districtui ifti praeposito evocari eodem
curavit filiam Pomeraniae ducis Margaretam. Cuu qua fraternae nuptiae ibidem
contiuuo celebratae. Tenebat tum adhuc arcem Rendesburgum regni nonine Henrce
Evdput, vir renuus ao militaris, natione Dithmarsus. Erfrex de occupando Slesvico
occulta manda dederat, ut nitirun dum ipse Abelem suo exercitu alio traducit aco
fruftratur: ille Slesvicenses per iusidias opprineret. Henricus ussis obsequens de nocte.
p.332
expedito cum milite clam Randesburgo egressus per valli fossas opidum non exspecta.
tus intravit, ac subito priusquam arma cives sumerent, urbe potitur. Filia ducis Abelis.
quae iutra moenia manserat dum a milite opidum diripitur aliquandiu occultata deli.
tuit, ac tmox mutato habitu ac vestibus poeue nuda evasit. Eschillum autistitem rex urbe
exegit, ac bona eius universa praedae habuit. Causam ejus memorant, quod is cum ad epis.
copatum Slesvicensem vocaretur, insuper h; bito rege ac regui primatibus, iuitiari se ab
archiepiscopo Bremens fvisset. Et postmuodum licet veterem in sedem restitueretur.
semper tamen regi adversatus, partes Abelis secutus est. Rex Slesviceosum opido in mo
dum, ut memoravimus, potitus, ibidem aliquandiu substitit dum suum ad nutum cuncta
disponit, ltaque coactus Abel relicto ducatu suo.Bremam petere, atque ibi, prensatis a i
micis, eorum opem sollicitare. Eraut hos iuterexceptis Holsatiae Comitibus lohanne et
Cerhardo affnibus ejus tum et archiepiscopo Bremensi, electus praeterea Paderboruen.
sium prae sul imon, alijque OCermaniae priocipes. et qui ei fidelissimam semper operam na.
varant Lubecenses. Ri comparatis extemplo haud exiguis copis ad recuperandum Sles.
vicum approperarunt: Repulsoque Erico ac totam tere lutiam populando pervagati.
quae auferre non poterantferro atque igue miscuere. Sed mox ebi acccpissent adventare
cum Selandicis.Fionicis ac Scanensium auxilijs Ericum relato quam celerrime pede ad
sua se receperunt. Iuterfuit huic expeditioni ipse Bremeusui autistes Ceriord qui
haud multis post diebus superstes quamprimu erum esset rev ersus in fata concesst
cum anuos sedisset novem et trigiuta. Ei Canonicorum suffragijs proxime suffectun
Aildelum reperio: Et Abelem per idem tempus coepisse in opido Colding, qui locus
est Iutiae australis limitaneus, propuguaculum muoitissmum e solo ac fundamentis edu.
cere. Et licet plurimi essent ex episcopis ac regni nobilitate, quibus extreme erat iu vo
tis, ut aliquando fraterua ista atque iuauspicata dissidia amice componerentur, accesserunt
postr emum etiam electores ac principes aliquot Oeruaniae qui regem ac Ducem affuita.
te aut alias cognat ione contingebant Inter eos praecipue emiuebat Marchio solcme
Brandeburgicus, qui Sophiam Erici sororem sibi connubio juuxerat, itemque dus Bruns.
vicensium ac Saxouumdertu cujus filiam uxorem habebat Holsatiae Comes ohumer.
Hi quam vis aliquoties per literas et legatos egerant ut intestina illa atque incolarum ex.
itio nata inter fratres bella tollerentur, paxque optata civibus redderetur tamen cun ue
trique pertenderent et rex praecipue a jure suo discessurus haud videretur, parum obtite.
re potuerunt: nondum scilicet placata divina ira et quod diuturuiore adhuc Bellon
flagello castigari delicta summo uumini placeret. Taudem vero exeunte circiter anno
opic (quam perperam alijludtbum sive utum vocant / conjus electoris Brandeburgic
lohauuis, soror Erici atque Abelis comitata domini ac mariti sui aliorumque principun
legatis.Danico se itineri licet tum temporis gravida, accinxit, si forte coram ac praeseus
utrutque fratrem ipia soror ac germaua suis precibus ac monitis permovere possit ut
auscultantes salutaribus consilijs infaustas illas inter se concertationes missas facerent.
Verum illa uterum, ut diximus, ferens, ubi Fleniburgo pedem intulisset facta puerpera ao
recurrentibus e partu doloribus similive aegritudine correpta una cum foetu diem ibi supremum
cuu tmax imo bonorum omnium moerore clausit I Novembris, sepulturae
quoque eodem loci non Ripis, ut habent alijregium inu morem mandata. Iuterea nihilo.
minus electoris ac principum legati, quos adduxisse iecum opiom meminimus, prae sente
Lundensium archiepiscopo oe alij squae praesulibus ac regui consliarijs eusmodi iuter
fratres compositionem instituerant, utdel, reteuto DucatuIutiatm australem utpoce feu.
duum ac regui beneficium acociperet, fratretmque dominum aguosceret Et cucnutu simili
ter ad praetecturam ac Comitatus suos regressus eos a rege ao regno se taenere proftere.
tur damna vero, quae essent utrimque illata singuli remitterent. Auxiliares quoque et
foederati ipsorum Holsatiae Comites nec non Lubecenses eisdem pactis comprebhenfi.
sugulique siugulis quod esset per bella ereptum restituerent. Seorsim vero Erit ejusque p
frater iel firmam ac duraturam amicitiam alter alteri polliceretur additis uon solum
sacramento ac literis manu utriusque sigua sed ex ordine iniuper equestri viginti utrim.
que obsidibus ea lege traditis, ut si forte, quod esset pactum, quisquam eorum infriugeret.
ab eo recedere ac parti se alteri conjungere obsdibus fas esset. His actis omues ubique
gaudio supra modum exsultavere. Abbas Stadensis hanc postreman pactionem inter fratres
ad aunum sequentem videtur referre.
Apud Sueones eodem circiter tempore, regium imperium moderaute Erico Balbo,
p.333
sive, ut supra nominavimus, Blaeso, Lespe vulgariter dicto. Scheningae concilium coactum
est per episcopum Sabinensem, uem Cardinalem, a pontifice eo missum, praesentibus
archiopiscopo psalenum orero alijsque. Ibi inter cetera decretum, ut a schismate
Graecorum discedentes Sueci preibyteriuxores, quas duxerant, missas facerentac coe.
libatum eceuplo Rom, ecclesae colerent: imitati in eo quoque viciuos Danos: qui aouos
ante centun et vigiuti Rou, pontifici Calixto Il aurem hac parte obsequentem praebuissentquomodo
suo superius loco commemoratum, bi et istum ver siculum anni il
lius ox qumeralem adduxisse os memini:
M., bisue decem Dunum cler ctegit
rer to, nen / ne clade grov.
Sequentis anni initium insgue habetur sponsaliorum solennibus, quae Sueonum princeps
lcec cum regis Erici filia, natu maxima, op Ienecopiae celebravitaccurrente eo
dem itgenti Danorun Sueouumque multitudine festivitatem eam immen so apparatu
inftructam, contemplatura. Ei in docem concessa Msclogio ac eetugum aliaque pater.
nae haereditatis beneficio debita. Nuptiae ipsae in aunuumut videtur, vocuxii dilatae de
quibus suo mox loco. Obijt sub idem tenupus apud Gallos in Claravallensi coe uobio i.
cur tgot Roschildensium episcopus, de cuius e Dania abitu dixisse superius meni.
ui. Ejus in locum ccb Erndr successit, ab snuocentio poutifice, qui eum uon modo
o Lugduni, cum ibi concilium celebraretur, familiaremsed a sacris quoqueam ante habu.
crat, prae cipue commeudatus. Ille quicuuque ad eam dioe cesn reditus ac possessiones
spectabant, a rege receptas ecclesiae postliminio restituit.
Mox Ericus rex, iudictis Roschildiae coitijs, inter cetera regni senatoribus significa.
vit, sibijam, parta cum fratribus pace, constitutum exemplo Adolphi Comitis aliorumque
majorum suorum religionis ergo iu Livonianu cum classe et milite trajicere: Eiusque
causas haberepraeter pietatis Chriftianae propagationem etiam alas, quod suam uimirum
prae sentiam requirerent diversa uegocia ac locajam ante a suis occupataut, ea magis magisque
firmata in fide retinerenutur. et ipile causis ac controverfis iubditorum suorum co.
ram coguitis nonnulla, quae prava et longa consuetudine inolevissent, abrogaret. Addebat
o et illud, eas regionues nou uisi superstite parente suo felicis memoriae fuisse a regibus fre.
quentatas. et ideo necessario nuoc adeuodas ne forte qui ibi pluritum possunt, ordiuis
Theutonici seu Crucis milites sibi in terras uon suas aliquidiuris longa te mporis usucapione
vindicarent aut barbari oueri essent Christianis: Tener i praeterea se pontificis
suommi mandato ad promovendum veri Dei cultum et orbis Christiani limitem dilatan.
dum ideoque et pontifices olim Romauos parenti suo Crucitoo, ut vocaut contuli sse:
quam et regui iouignia in solo rubeo alba cruce osteutant: propostum itaque et sibi hac
pia ac necessaria in barbaros expeditione div inam beniguitatem promereri. Postremo
cum haud lateret regni seuatum aerario per diuturua ac intestina bella ex hauto, vix ullam
superesse copiam de censu per regnum oniversum ageudo sermonem caepit instituere, t
40 petens ut ex aratro unoquoque nummus penderetur quos plerique denarios Rhedales vel
aratri nominabant Plochschat vulgo, unde et ipse Rex Ericus cognomento Plochpenning dictus.
Senatus regijs votis haud aversatus et ad ceosiouen, quod attiueret ctiams eam.
facto decreto, anuuisset, tamen ubi hac de re ad Scanos mos esset perlatum diploma, ou
erat qui tributum istud solvere cuperet, pontifex etiam Inuoceutius IV, ut pium regis ftu.
diumuvarettertiam partem ex decimis omuium ecclesiarum eidem permiserat. Quod
similiter cum ae gre ferre viderentur episcopi suo quaf exemplo plebem concitarunt.
Quapropter ipse rex in Scaniam profectus ac Luudau qu archiepiscopi erat sedes, itn.
gressus sperabat leni oratione mulcere se posse commotos animos. Sed illi uon assueti
eiusmodi collationibus, aut satis jam pridem vectigalium oneribus pressi facta seditione.
o tumultuari incipiunt.et quosdam esx regio comitatu aggress, trucidant. Nihil ibi regia
authoritas aut prae sentia motis mentibus oouferre ad sedandum vulgi furorem valuit.
Quin et ipse ut periculum evaderet, clanculum es urbe facessere ac se Helseburgum re.
cipere uecesse habuit. Quod et ipsum ubi coomperissent rebellantes, eum confestim, qui
fuit alter post domiuicam Palmarum dies consecuti ad arcem obsidione premendam se
acciugunt, ac regem capiendum feftinant. Verum rex astu per noctem es arcc dilapsus
traecit in Selandiam. Atque ita digresss ad sua Scaniensbus, cooquie vit is motus. Sed
uos poftera ftatim Paschatis luce cum redire e Selaundi, assumtis copiis, regem intelli.
p.334
gerent, fit iterum concursus Ac regi ad veutanti oboiam ire non veriti actittu eo aper.
tis in capis praelio confliguut.Sed fusi ac fugati, mos per delegutos adesse Luud uss
ubi tum rex conventum indici fecerat.Hic ad obsequium paulatim reducti, de cesu quo
que praeftando paratos se demonstrarunt. Sed mulctae iuterea nomine imperat iisdem
marc rooo. Episcopi quoque, postquam eis Inuocentij I codicillos super triente decimarun
per iexennium solvendo ex hibuisset, tandem et suum assensum prebuerunt.
Per idem tempus Roschildiae concesst in animae suae solatiun coenobitis monaste
Cuthvaliensis apud Livonos possessiones quascunqa Duce cent accepissent. Siuiliter
et egit cum ordinis Theutouici apud Estbonor et rriur primarijs, ut Colee Ses. / ns
aliaque loca cum lucis, pascuis ceterisque huc spectantibus eoruudem usui cederent, his
tamen conditionibusut villici eorum locorum certis diebus praesto essent ad exequenda
ouera Revaliensi castello praestari solita. et simul tilitiae laboribus quandocuuque voca.
rentur, vacarent. Revaliensium insuper prae suli Torcio ac successoribus cius, veluti in
mantissam novi episcopatus possidenda ac in perpetuum usurpanda concesst terrae, qu
Kceuta dicitur, ugera xiv, quae olim / rici Scbtt fuissent, inhibens ao vetaus ue quis c
hoc nomine molestiam creet.
lnde rex, cum classe et copijs instituta ad Esthones, confectaque felici navigatione, ab
omnibus gratanter exceptus est. Ibi quae ordine fuerunt peracta, quod et ubi gestum bel.
lum, majurum incuria anualibus parum insertum reperitur: illud interim conftar leges
et statuta salube rrima, tam quae ecclesias, quam populum promiscuum ac politiam specta.
rent, ab ipso lata: nobilitatenm quoque ad sacramentum ei praestandum evocatam et loca
ac praedia, quae possidebat ab ipso ut domino se teuere professam: Scripto praeterea in
Borussiam misso ordini Crucis significatum, ut omnem omuiuo solicitudiuet, quod ad
Estoer ac territoria, quae apud Livonos possideret, a se rejicerent, ipsi sua defeudenda per.
mitterent: Responsumque ab eis se apud Esthones nullum sibius aut juri sdict ionem
viudicare, nec velle in posterun, quae ad ejus maestatem pertinerent Li voniae regiones.
suam rem facere, modo eas adversus Barbaros tutariet intra metas Chri stianitatis retiuere
posset. Sed de Esthoniae ducatu, quomodo is postmodum per intestina regum dissidia ac
bella aliasque causas Ordinibus in totum cesserit, patebit ex sequentibus. Constitutis
quaqua versum rebus, cum jam in Russos castra videretur moturus rex accidit, ut uocte
concubia sibi dormituro assistert martyremu quempiam putarit iuque hanco sententiam
verba facere: Bono esto animomi frater. Ego Venseslaus sum, quen tu coles. Nunc au.
tem te accedo, commonitumque venio, moriturum te, ac simili quo cgo fato ac martyrio
periturum: Iuteriu mando ut his in oris ad celebrandam Dei gloriam ac uomiuis mci
memoriam prius coe nobium exaedifices. Loque dicto evanuit. Quod verum nec ue sit
nou affirmaverim haud iguarus plurima huusmodi pia fraude a monasticis praesertim
confiogijam olim solita, qui et hunc ipsum Ericum in divos retulerunt, condito de mira.
culis ejus, quibus post obitum inclaruerit, integro volumine. Sed Ericus porro postquan
evi gilasset, memoratur animo secum repetivisieuum remerarium et evauidum id somunij
fuisset, aae statim ex episcopis quae rerc caepisse, quis ille ens / luour quisve tanta sanctimonia
fuerit: Eosque respondisse regis Bohemorum filium fuislc, qui mauu parricidiali a fratre
Bole / suo laudum eus ac virtutis aemulo necatus, iuter sanctos ac Chritti confessores relatus
sit Ac regem ijs aoceptis, cogitare caepisse, idem et sibi aliquando obuenire posse:
uec diu moratum extemplo tfundamenta poni mandasse monasterij quod extra Revaliae
pouueria situmudir vocant: Verum antequam ad colophonemu opus perduceretur, poscentibus
regni negotijs, in Daniam regressum ac statim ii Septemb. Vordenborgae.
confecto codicillo.Revaliensium dioecesn nova immunitate donasse. Cuius formulam.
qualis ad nostras manus pervenit, proxime subieci:
Ericus Dei gratia Danorum Slavorunque resx, omnibus prae sentes literas inspecturis salu.
tem in omnium salvatore. Quoniam ea quae iu tempore geruutur ue elabantur cum us
tempore consuetum est scripturae patrociuio roborari uui versos scire volumus, quod fe.
licis recordationis illustris res Danorum Valdemarus pareos noster terram Esthoniae, de
iufidelitats devio abiectis idolis.Deo auriliante, ad cultum converterit nominis Chrifti.
aui. et per ipsius gratiam adeo populus fideliumjam crevisset ut proprio episcopo indi.
geret. Nos ne nova plantatio ex defectu pastoris in pristiuum relaberetur eroreu iu
domiuum Torcillu, tunc saccrdotem Ripensis Ecclesiae consensimus. et prae seutavimus:
cujus praesentationem admisit venerabilis pater Lundensis archiepiscopus Vffo, ac electionem
p.335
eius factam canonice confirmavit, eidem munus consecrationis impendeus, cpiscopum
ipsum praefecit Ecclesiae memorate, ude cum in consecratione ipsus promisi
mus providere ecclesiae Revaliens de dote, quod promisumus favore beniguo prosequen.n
tesjam dicto episcopo recipienti uomuine ecclefiae octogiuta uucos apud Revaliam dotis
uomine assiguav imus, in villis scilicet, tul, utr crt ertes, quondam Quertoe iuce
actinentes et in beere et esc et cuories et in mot quonudam Luttgor attinentes per.
petuo iure libere possidendos. Iusuper autem ooucedimus ips episcopo quadragiuta uno
cos in reo, in villa quae dicitur ogoue douec Vironenosi ecclesiae provisum tfuerit in
praelato. Cum autem ibidem fuerit episcopus ordiuatus, volumusut memoratus episco.
pus Revaliensis praedictos quadraginta uncos in Wironia Wironensi episcopo, sine con-
tradictione dimittat. Actum Vartingborcb Auno Domiuiccxuix, ii Idus Septemb.
Iuter cetera auten, quae opinione citius ipsum ab Esthijs domum revocarant ende
gus fuerit: Quod Holsati utpote in solo suo situm, dum ex pacis, quae aunno superiori
facta fuerat, articulo, quo suum cuique reddendum asseritur sibi deberi contendebant.
At Ericus nequaquam ex ea lege ad hoc teneri se commonstrans, docebat Rendesburgum a
se bello superioribus captum non fuisse, sed jam olim a patruo suo Canuto possessum ac
reguo additum. Cumque pertenderent utrique nec de sua sententia decedere quisquam
vellet, denuo ad arma itum est. Et Holsatis quidem, praeter Lubecenses, ad novum belli
foedus vocautibus Bremensem et Paderboruensem episcopos, quiescebat interea Abel.et.
o quasi ad se res ista noo spectaret, nihil hostile agitare prae se ferebat. Caeperatqueam prae.
cipitare se auui sequeuts aestas priusquam ad arcis eiusdem obsidionem procederetur.
Et erant a parte olsatorum praeter peditum justum numerum equites cataphracti mille
quiugenti: Castellum regis uomine defendebat Mepu: Et rex ipse contractis quam
maximis copijs eodem ibathoc oimirum ani tout quam primum illud obsdione liberas.
set, recta in Frisios militem mitteret, pofstulaturus, quam superioribus bellis a se et reguo
imperatamhucusque detrectassent, censionem. Atque inde ut, verso procioctu, invaderet
vicinam Dithmarsiam, quod ea, post clem Bomeedne, relictis Dasdioe cesi Bremen.
sum se submisisset. Verum accidit ubi ad muuitmentum, quod Dcnemirceum vocaut ve.
nisset, ut auimum iuduceret ad fratremstee, qui iu propinquo eratvisum pergere, nihil
o ab eo siuistrum metueus, praesertim factade qua supra retuliuus, amica utrimquetransacti.
one. Militem interea ac Duces monet, ut vel ene / ugum liberent, vel Eietedum in Fri.
sos pergaut, se paucos intra dies subsecuturun, ac porro quid esset opus factu imperatu.
rum. Et, licet assidue obversaretur ipsius animo illud de fratricida Bee / o, sive somnium
appellare libet, sive visum potius, cuius modo meminimus suum videlicet fratrem idem
fortasse aliquando in se patraturum, tametu in animum vicissim revocans, non fore id prius.
quam absolvisset monasteriun quod honori ac memoriae ens / oi exaedificare caeperat:
fidenter perrexit. Sed tratri suo nimium fsus in casses ac vitae praesentissmum pericu.
lum inoidit haud satis edoctus illud vetus: quod monet amicum reconciliatum caverc.
nec nimium fidere cum quo in gratiam semel redieris. Ad fratrem itaque ubi pervenit.
o ab eo utcuuque exceptus, hortari eum institit, ut se medium iuterponendo affnes suos.
Holsatiae Comites soomuem et erbord ad amicam secun compoftionem ineuudan.
missis armis, revocaret, se nimirum toedium quoddam caepisse bellorum, uec ulterius tan.
ta cum sanguiuis Christiaui effusione, vacare militiae laboribus conftituisse, modo frui otio
ac pace sibi liceret. Mox, epulis sublatis, schachico se ludo oblectant una cum feri
KaercHeiero, ite interea, malo incitante geuio. et ut volunt, suadente Logone Gudnun.
qui Dania exulaus ab Erico secesserat, alijsque ex ordine sacro adhortantibus ut se ulcis.
ceretur, quod ad venisset frater ejus fne fidei ac salvi conmeatus literis, movere contro.
versias caepit super damuis ac detrimentis, quae alter alteri, durantibus bellis intulisset. Et
decet te, iuquit, ad Ericum respiciens meminisse aute bieuunium cum Slesvicum dirio
peres, quod filia mea pedes nuda ac levi contecta centenculo, inter promiscuas famularum
foeminarumque catervas lateus, tuas manus evaserit At tu, respondit ille bono animo
esto, mi frater, tantum euim beniguitate Dei mihi esx facultatibus superest, ut eam calceem.
Nequaquam ait ille, nec tu id amplius committes. Inde clanculum iussus apprehendi, in
conclave eusdem palatij deducitr a e quo baud multo pot, nihil eusmuodi metueus.
cymba elatus est: dum enim ibi haeret, ne quan animo suspicionem conciperet, curaverat
lel, ut, quem ipse a cubiculis habebat, ytl Bustiu, ipf adesset. Verum Lcgo Cudmnudur.
cuu jam cyvmba, iu quan receptus erat re esset solutura, quaesivit quid eo esset facturus.
p.336
responsum accepit, Quod libet. Atque ita praemissa eo oriola, Gudmundus alia subsequitur.
Cumque aliquautulum, urbe relicta, processssentexaudit res scaphas alias tdmodum fe.
ftiuantesac voces in iis adhortautium ut accelerarent, tum quaerit, quem subsequi puteit.
ili respondentex sono vocis Cum videri. Quo accepto, uec ambigens quid agerctur,
unum oroait sacerdotem concedite cui antequam moriarooufe sone me purge.
Hic Cudr extorris ut diximus et ab Erico ad Abelem digressus Erici uon modo
hoftis capitalis, sed multorum insuper inter fratres malorum inceutor ac causa habebatur.
Ho autem temporis tractu statim ut regem viditeum mortis jam iam iustantis cormmonuit.
Quem rex vicissim affatus, de ea, iuquit. Cudmnuude, quam mihi denuuciasultima
uece ssitate nullum dubium habui quatupritum tuas iu manus delatum me videren io, o
terim rogosacerdotemapud quem animae meae solatium petan, quique delicta mea ex.
piet, concedas. Et, accersito ex proximo sacello sacrifico factaque confessone, atque ex.
piatis pecoatis, ei et ceteris qui aderant, iuquit, non me latuit mihi a fratre necem inte.
di, sed tam brevi et festinato id futurum haud ex istimavi: adiciens se qu pateretur haud
immerentem ob commissa sua perpeti interim nec fratri melius cessurum nisi delicta
atque iniquitatem suam poenitentia emeudaret: Quibus dictis, confestim udmnus se.
curi cuu percuti. et cadaver prout erat ferro ac compedibus oueratum additis grandio.
ribus saxis in Sliam demergi imperavit. Factumque id quinuto Idus Aug, vespera quae
divo Laurentij est sacra. Lbi postquam duos circiter menses in fundo hae ssset cae pit su.
pernatare ac emergi. Quod animad vertentes, qui erant iu proximo tmonastici illud ad, o
huc integrum, una cum capite quod tenui pellicula cervici adharebat suum in cuo.
bium deportatum humo mandarunt. Cumque identidem post eius obitum miracula ut
ferebant, fieri uotarentur facta apotheosi in divos relatus eit ac tali honoratus brevi
epicedio:
ficicet Encu rex, mgni regr omicu.
Abbas Stadensis, uo sua sponte accessissesed a fratte Abeleamice ac bona fide invitatum
veni sse, atque inde lembo hostiliter abductum inque Slia lacu capite truncatum, tes.
facta oaede, rumorem spargi fecit, quasi ad suos navicula trajecturuseveria cuu in eam
plures desilirent, scapha, torte fortuna sit aquis suffocatus. Verum mox superuatante ca
davere res palam facta est.
Traditum literis reperio. Ericumjat jam decollandum a percussoribus, nomine Abe.
lis interrogatum ubinam auri gaxas luumque thesaurum depositum haberetac respoun.
disse si id quoque noscere frater avet inventurum ea in cistula ferreis vinculis munita
quam servandam fratribus minonibus reliquisset apud Rosc hildenses: Et postmodum
cum hoc agi. et inquiri cistam e curaret, iuventam quidem eam, sed praeter togam fra.
tris cordulati et istos, quos prox ime subieci perbreves codicillos nihil inu eadem repertum:
Horum codicillorum haec formula erat:
Ericus D. C. Danorum Slavorumque rex prae sente uxore nostra regina et annuente. et
pr sentibus lrico de ordine fratrum minorum et Petro sacerdote nostro in bona valitudine
et sanitate corporis nostri votum fecimus, ut in habitu fratrum minorun mori de.
beremus et in isto habitu apud fratres minores Roschildeoses sepeliri. In cuius rei testi.
mouium praesentes literas eadem die fecimus seribi et sigilli nostri appensoue duximus
roborari. Datum Roschildiae anuo ocxur. Nonas Iunij.
Caedes haec perpetrata v Idus Aogusti, quae, ut ante notatum, vespera fuit divi Lauren.
tij. Percussores et quicunuque parricidij rei fuerant violenta omnes morte ac diguo tam
atroci scelere exitu vitam finierunt. Lgo Cudud tragoediae praecipuus choragus sub.
lata ut habet Stadensis, regia corona aliaque pretiosa Abelis suppellectile profugus, ab
Holsatis tandem obtruncatus interijt, ferceierur quem schachico ludo avocasse regem
diximus, a villico homine, dum venatum excurrit, confoditur, et ceteros alijs atque alijs 50
modis justa tandem ulta est Nemesis. Abel, licet varie se excusaret, et innocentiam
suam iureurando declararet suspicionc tamen haudquaquam caruit, praesertim cum Lagoni
Gudmundo respoudisset, ipsi permitti, quicquid de eo statutum vellet.et rex Ericus ipie
caedis causam in eum quoqueam capite truncandes reiceret. Agebat eodem tempore Cot.
torpiae Othoniensis episcopus Iacobaei filius, qui ab Ericoexilio multatus, sicuti et Es.
ur: quorum suo uterque suasu atque hortatu promovisse etiam faciuus insimulabatur.
Et ide quoque ipse, quod ci frater Ericus, ut diimus, nisi resipisceret, intermiuatus fuerat.
p.337
vix bienuio amplius exinde supervixit, neque sua morte defunctus est, ut inde memorabi.
tur. Nec esse fere alius exitus eorum solet, qui vitam principibus scelere et perfdi eunt
ereptum. Et poteruut quoque ista recitata jam nomina inter exempla ultionis divinae cum
csr et Brutir celebrari. Nam et illorum haud ulli ut et reliquis, qui cum ipss in Caesa.
reu conspiraverant longior triennio vita superfuit, neque etiam suo fato abiumpti suut.
Dauuati omnes, alius alio casu perijt, pars naufragio, pars prae lio, nonnulli semet eodem
illo pugione, quo Caesarem violaveraut interemtruntut retert, praeter ceteros, prae cipue
Suetouius.
Fuuus autet quod, ut supra memoratum post duos menses supernatans in proximam
io monasterij aedicula terrae fuerat mandatumcognita exinde rei veritate. Slesv icum in aedeum
divi Petri, ipso, ut voluntAbele curante, translatum est, bi et hodieque catenas, quibus cadaver
erat demersum, ad rei memoriam spectari memoraut, lost modum ta tmeu irater ejus
Christophorus relictis, ut videtur, ferreis compedibusdeportari id ipsum Ri: ngitaium, atque
ibidem regium in morem funerari curavit, bi et epicedium mixto carminis geuere memoriae
ac honori eius adscriptum, authorent voluntruo Loue epi scopo, ci uimodi legitur:
Niri Duoi princeyr re iur E, rcuu
/ e / rteruo ore necotur ee:
Quen vorr / sgicceserum ecoroverot vitor
tu. / c con ce / uiiit / umo.
Praeter Soium, quae, ut modo dictum. Sueonum regi Valdemaro denupsit, tres insuper f.
lias habuit ac filios duos: quorum uterque bfopborur et Conut intantes et autc patitm
obierunt: Filiarum praeter opium primauetao dicta fundari apud lRoschildenses vir.
ginum coenobium fecit divae Aguetae sacrum: seque eidem sodalitio statim ab i psia fun
datione tradidit Altera, cui ngedurgo vocabulum Maguo Nur vagie regi. Haquini flio,
connubio data: Tertia suitba, superiori etiam virgiuum collegio consecrata, sed mox
in Sueciam siuistro pede profectaut viseret scilicet sororem Sopuom, a Valdemaro lororio
suo compressa fliau ei peperit, opiom nomine, ut infra referetur.
Haec fere vita exitusq fuit Erici regis. Qui difficillimis temporibus sceptrum teneus.
o indicio esse ac documeuto omnibus potest nihil magis evertere ac pessundare reges reguaque,
quam iutestina dissidia magnatumqinter se odia. Praesertim si et his accedaut an.
tiftitum atque ordinis Eccle siastici studia: quorum ut hoc in regno summa hisce tempori.
bus, aspectu Romani pontificis a quo solo dependebant autoritas erat, ita ijdem infenf
perpetuo regibus at que obstaculo ture.
A B E L R E, o o xi I.
s t a r o igitur tam miserum in modum rege Erico, ounium mentes terrore per.
Oculsae contremiscebaut. Miles quem adversus Holsatos circa Reuderiburgum habuerat
paratum, diffluxit, ac domos suas quisque repetijt. Multi ex ordine sacro praesulesque et eccle-
siae antistites, quibus cum ipso minus convenerat, decessu eius laeti agebant ut solent in
mortibus potentum tristari alijalij exsultare, dum hi praesentia fastidiunt cxspectautque
meliora tempora. Mlox convenientibus regni episcopis ac proceribus, ut de rege eligeu.
do deliberaretur, hoc sibi sequeudum praecipue episcoopi judicaruut, ut magis in id, quo
utilt, quatm quod aequum aut pium esset, coosilia sua dirigerent: quod in omui poeue tatu
utratuque etiam hodieque paginam videtur facere.Itaq Abelett, qui parricidio meruerat
ab omui uon modo successiouissed haercdij quoqueure excludi, regeu creant: Quod ni.
mirum frater ejus Ericus filios sibi superstites nullos reliquisset: Et Abel inter fratres, qui
superstites erantnatu esset maximus: Quodqi metus alias foret, ne Sle sviceuem Ducatu
quo potiebatur, a regno separaret: atque iude, cum sibi Holsatos arcta affuitate juncisset
excitassetque adversus reguum exterua arma, temo ad eadem componenda bellumque fiuieudum
illo commodior videbatur: Tenebat prterea haereditanias intra reguum possefsi
ones. Suiueburgum et Scheltisoramuliaque cerritoria, quae oumia hoc pacto coniugi pao
latim reguo posse existiabant: Tum et arces opidaque qu vel ipse eripuiset rico vel
ipf vicissim crepta fuissent, spes erar ut eode todo per arificas aliquando trsactiones
reftituerentur, ac cuncta, quod utrirque sperabatr, i pacer otata poftlinlhio commutarentur.
His similibusque rationibus permoverent regui senats pepulumque piscopiut i
p.338
Abelis electionem suis suffragijs cuncti consenserint. Ipsemet quoqueAbel ad regui sen.
tores propria manu signatas literas misit, causamque suam, quam poterat, decentffme apud
eos ageus, multa, quae fratrem gravarent, adduxit. Mortem vero eius in casum fortuitum.
et quod plures cymbam ingressi, eam ad fundum depressissent, reiiciebat. Quamv is resa.
liter, ut modo indicatum, post menses duos se prodiderit. Episcopis autem ac ordini sacro.
quos sibi praecipue faventes non igunorabat, immunitates aliaque eiusmodi, amica ac grata.
largiter promittebat, modo ipsi quod caeperant, ad fnem optatum perducerent. Itaque Abel
eodem hoc anuo cct ipsis Cal. Nov, duobus plus minus a caede fratris menfbus assensu
omnium rex declaratus est. Statitnque ex ordine equestri xxiv autoritate praecipua viros
sibi adiunxit.et una cum eis factojureiurando, publice affirmavit, se haudquaquam uecem n
fratris jussisse, sed a milite et ipsis Erici internecinis bhoftibus patratam eam, se inscio. Pri.
usquam vero rex esset renunciatus, sed mox suffragijs plurium videretur reununciandus, egit
cum Bremensi ac Paderboruensi episcopis uec noo Holsatiae Comit ibus, ut obsidionem Ren.
deriburgi, quod ad se et fiues Holsatiae pertiuere Comites exiftimabant, solverent. Nec
illi aegre admodum, ut acce lerarent scilicet electionem, de qua sibi summa omuia pollicebas.
tur, eius petitioni asseusum commodantes, obsidionem quamprimum omittuut: ita tamen ut
ea interea qualiscunque controversia xi ad hoc electis arbitris discutienda permitteretur.
Hiuc comitia celebrata Roschildiae ubi et Abel diademate regio ab archiepiscopo
Lundensium inusiguitus, praesentibus regui proceribus ac civitatum delegatis: Qui omues.
facto sacramento, iu verba eiusjurarunt: Et ipse vicissim firmatis singulorum privilegis
atque immunitatibus fidem suam ijsdem obstrinxit ac multa praeterea urbibus ac onaste.
rijs indulsit quae tempore quasi desita atque autiquata in usum ac commodum corundem
reduci permisit. Praeter cetera ebe monasterio, quod in Scania est situm, praescribi fe.
cit, quid de quoquo terrae jugere Coronae quotannis pendere id teneretur. Similiter et
Esrumeo et Eteltfte coenobijs eo tempore apud elandos opido claris, pri vilegia atque imumunitates
prolixe confirmavit. Roscbildiae autem dum agit traduut mandasse suis, ut in.
quirerent ac serutarentur si quod Ericus apud Miuoritas depositum reliquisset. et inve.
uisse quidem, quemadmodum extremis verbis indicarat, scrinium ferro ac seris probe mu.
uitumsed praeter monachi togam et additos codicillos quorum exemplum supra posui.
mus, uihil inibi reperisse: Abelem vero, is acceptis spem suam in moerorem vertisse, ac p
mox lectis codicillis, magis adhuc cruciatum fratris caede, cum animadverteret consti
tutum ei fuisse, ad exemplum Adolphi Comitis (qui fuit Abelis socer / abdicat regui curam
ac sumpta cuculla, vitam solitariam profteri.
Obijt hoc tempore Caesar freericu Barbarossae filius xm Decemb, die, eo ipso, quo et
coronatus fueratin Apuliae quodan castrocui Florentiuo nomen erat, aetatis anuo quiuquage
simo quarto. Maufredus demortui corpus magna cum pompa atque honore in Sici.
liam devehendum curavit, atque ad Morece supra Panormum magnifice condidit. Monumento
ioscripti fuere terni versiculi in virtutis potentiaequec eius testi moniuu, qui tuuc
temporis a viris eruditis, multis diversorum epitaphijs praelati fueruot ita autem habent:
i prbitus, cens, virtut gbrio. / ss.
Mitur orti p resstere orti:
Nn feret extincus Freicu quucet ttu.
Iugeonio tanto fuisse perhibetur, ut, praeter patrias linguas Cermanicam et Italicam, didi.
cerit exactissime plurimas alias Latinam.Graecam.Saraceuicam.Francicam: Et in singu.
lis philosophiae partibus non tantum rudimeuta prima deguftaverit sed fontes ipsos in.
trospexerit atque exhauserit. Multa vero esx Graeco et Arabico sermone traduci in Latiuam
linguam curavit, adeo ut Physica. Medica et Mathematica praesertim studia, quae in.
de ab usque irruptionibus Cotbhicis et Vandalicis neglecta iacuerant, ejus beneficio in oc.
cidente revixeriut. Neapoli primus Academiam inftituit et ante constitutas alibi exoruavit
atque amplificavit, xores bhabuit Constantiam Castelae regis sororem. Iolantam
Hierosolymorum regis filiam: et Isabellas sororet regis Angliae: Ex omnibus autem
liberos suscepit habuitque prolem masculan cum esx legitimo tum illegitimo thoro na.
tam: Conftantia enim illi Henricum primogenitumu peperit, patris hostem et in vinculis
mortuum, cum esset res Ceruaniae: lolauta Conraduu, qui illi in reguum successit: Isa.
baella Eenricum Siciliae regem, sed qui juvenis aduodum obijt. Ex illegitimo vero tho.
ro habuit Entium Sardini regen. Manfredum Tarenti et Fredericum Antiochiae prin.
p.339
cipem. Lata est ad versus eum, quod supra meminitus, ut hotem ecclesae Pontificis Innocentij
IV sententia, quae postea sexto Decretalium libro inserta fuit. Causam anathematis
adducunt nouuulli, quod de pontificibus nimis vera praedicarit, multaque in eorum
moribus (ut notat Pandulphus Collenutius) desiderarit, tum quod imperij jura alcrius defenderit,
ac denique quod in Italia, contra quam illi voluissent, potens tuerit, nde et variae
adversus eum iusidiae ac proditiones iustitutae. Nec desunt qui mortis occasionem
fuisse asserunt venenum propinatun, cujus vis eum esset medicorum diligentia nonoihil
retusa ac debilitata, mox iniecto in os pulvino suffocatum a filio notho Miaufredo io ar.
ce Apuliae Florentino cun annos imperasset tres et triginta. Memorant praedictum ei
o fuisse moriturum ipsum in Florentino. Quocirca postremum ex Hetruria in Apuliam
redieus per Florentinorum ditionem traniire noluit ignarus uec cogitans ambigua esse
ac fallacia Doemouum responsa. et illi Apuliae castello, in quo obijt Florentino uomeu
fuisse. Quiu et illud memoriae proditum reperiosuocentium I sibi in Vaticano tro.
phaeum excitasse quod Frederioum Il imperio privaverit aliumque eligi imperatorem
usserit. Qui et idem, quamprimum de morte eus fama percrebuisset Culielmum Hol.
laudiae Comitem, quijam aute, ut cst superius memoratum. Aquisgrani erat iuauguratus.
Imperatorem renunciari Lugduui in Gallijs ubi tui agebat, curavit.
Miserat jam ante Lutetiam Parisiorum filium suum V aldemarum rex Abel ut ibi ho
nestis literarum studijs operat daret: Eum hoc ipso tempore, ut vult Stadensis, quamo
vis alij ad auuum sequentem referant, missis illo certis hominibus domum revocavit ut
in eum potius quam fratrem Christophorum, hoc ipsum ambientem. Ducatus Sleivicen.
sis prae fecturam conferret. Verum accidit, dum iter facit ac reditum in patriam iatuiat.
ut Rhotomago Coloniam proficiscens ab episcopi Coloniensis satellitio caperetur, atque
ibidem Coloniae una cum moderatore suo urclio ttio in vinculis toto quadrienuio str.
vatus, nec ante dimissus sit quam pater ejus Abeljam oaesus foret, procurante liberatio.
uem eius sex millibus florenorum lohanne Holsatiae Comite, ut postea reteretur. Cur ve.
ro in capti vitatem eum episcopus abduci curarit uusquam in literas relatum reperio, nisi
quis suspicari velit, exosum fuisse pis principibus patrem ob iuimicitias, ac caedeu deui.
que in fratrem perpetratat: atque id fortasse luere debuisse filium.
Escbilum tuu quoque Slesvicensium episcopum (qui ut ante memoratuu, quod par.
tes Abelis sequerttur, ab Erico io exilium eectus fuerat, atque inde in Itali ageus dolorem
ao querimonias suas apud summum poutificem deposuerat) eum iuquam, ad lares
suos redire ac veteremin sedem edito maudato reponi Abel voluit. Nec diu accepto
hoc uuncio moratus Esclillus Slesvicum redijt, bi a rege ceterisque quam amiciisi.
me susceptus diguitatem ac pristinos honores recuperavit.
Memorabile est quod referunt.Polonicarum rerum anuales. Erico mortuo, expedit io
nem in Danos susoepisse Bolsu ejus nominis tertium Polouni regem: Causam vero bel.
li eusuodi fuisse: Contulerat se in aulam Bole / ui, quae tum bellicae rei gloria lorcbat, claram
et illustri apud Dauos familia uatus Petrur Duvnr. Cumque siugulari ingenij dexterita.
o te, industriam: virtute, ofscio ac suavitate morum adhaec commendatione regis Danorum.
cito se in gratiam atque amicitiam Bole slai insinuasset, multis tandem tmaguisque possessi.
ouibus et imprimis Comitatu Scrinensi. et uxore illustri e genere Ducum Russiae, ab eo
cohonestatus est: Didicerat praeterea linguam Polonicam. et ita se ad mores Polonorum
formaratut nemo etianm domesticus tauta illilicet homini extraneo, boua iuvideret. Pa-
ter vero ejus Culiesmu erat, inter procerum ac regni Daniae senatores haud postremus quique
plurimum gratia apud regem Ericum valuerat utpote praefectus ab eo maximis quibusque
regui uegotijs. Cum autem Abelus Ericum fratrem interfici curasset, regnutque invasisset.
habebat in potestate sua regium thesaurum idem uem: Itaque certiorem filium facit rerumque
Dauicarum adionet, ut cum aliquanto praesidio miitum veniens, thelaurum illum auterat
o potius, quam ut is ad manus fratris parricidae perveniat. Quid fit: Refert ea de re Petrus ad
ole / principem: Is haud gravatim opem pollicetur, cum, ut homini de se benemerenti
gratificaretur, tum ut ea expeditione et opes Polouiae ampliores reddere et nominis sui
gloriam trans mare et ultimum boream posset proferre. Itaque ac occasione classem apud
Gedanum instructam volunt, et commoda usum tempestate Boleslaum in Daniam appulisse,
ibique per ministros et familiares Petri ac patris ejus omnium Danorum voluntates iibi
facullimo negotio adjuuxisse cum proesertim profteretur se ulciscendi parricidae et viu.
dicandae libertatis Danorum cauia advenisse: Sed mos accepto thesauro, munitiones, quas
p.340
acceperat.Danis reddidisse, ac regem, quem vellent, creare ipfs permissse: Sicque paucis
post diebus relicta Dauia in Poloniam secunda navigatione esse reversum. Ita fere Cromerus
et Berbutus alijque Polonicarum rerum scriptores. Tamen cum ista Boleslao tertio.
cui Cruovisto cognomen fuit, quique anuo cxxxiv, id est, integroplus seculo antequam
ad regnuu promoveretur, immo natus esset Abelusin fata concesserat attribuant, quomo.
do ad hos annos oo aut res Abelis pertineant non video: Nisi res et tempora hic esse
confusa ac veris falsa commixta dicamus. Danici annales nihil ejusmodi vel isto aut alio
etiam tempore accidisse commemorant. Silesiorum interim historia mentionem iniicit
Petri Duvi Dani, cuus pareus Culielmus fuerit mortui sub auunum cxuix de quo et
fato ej usdem aerumnabili supra dixisse pluribus memini.
Siguificari per idem tempus tmero rex Abel fecit, ut ad se iter inftitueret. Verum
Emelorpiur haud ignarus parum se eo uti propitio posse quod praesertim a partibus Erici
militans Slesvicum per insidias cepisset Eschillum urbe eecisset, aliaque ad versus ipsum
perpetrasset, quae supra fuerunt commemorata idcirco non nisi solutis sbi ac militi suo.
quae meruerat snb E rico, ftipeudijs, veuturum se respondit: Eoque sigoificato, salvi simul
conductus literas, quotutius accederet, libereque recederet, petiit Quas et ei exinde
Abel trausiisit. Nec multo post indicta sunt reguni coiti sc / idi. Quo episcopi o.
mnes ac regni seuatores totiusque ordinuis equettris ac nobilitatis primarij magna frequentia
sub Martium mensem maximis de rebus acturi confluxere. Lataeque inter alia,
novae aliquot constitutiones qu ad publicam tum regni pacem spectantes in codicem ao
legum Iuticarum relatae ibidem hodieque leguntur. Statutum praeterea ut Christophorus
Dux Lalaud iam ac Falstriam sibi a parente Valdemaro concessam retineret: Fim.
briam vero Holsatiae Comitibus redderet: Canuto quoque ad ptaefecturas suas reditus
pateret: Blelinogia ac ceteris, quae possedisset, libere frueretur.Suffragijs similiter omuium
decretumut publicus per reguum uni versum oensus ageretur, quo regia debita atque aes
alienum bellis contractum expuugi arcesque ac praedia eandem occafone oppignorata
redimi atque liberari possent. Cumque durante bello, quod inter Ericum et Abelem gestumvaria
iuter Dauos.Norvagos et Suecos exorta essent gravamiua, quibus pattim limi.
tum praefectipartim damua Norvagis ac Sueonibus illata occasionem praebuissent, stato
tus fuit in aunuu sequentem dies et locus, quo trium horum reguorum delegati conveui.
rept ut dictae controversiae amica compositione sopirentur. Consenst tun quoque Dux
Crifoyvru qui uua cum alijs aliquot ex regui senatu codicillo ea de re facto subscripsit,
filius Abelis natu maximus patri in regnum succederet: et eum si mori improlem
contingeret, ut ei, qui proximus esset frater, substitueretur. Qua pactione, quemadmodum
a Christophoro in Abelis prosapiatm reguum translatum fuit ita motuum ac
mutationum multarum causa fuit: ut infra dicetur, lsdem comitijs quod passim indigena
diutinis bellis ac collationibus essent depauperati aeratium ac regui opes exhaustae di
spersaeque, assensus est Abel, ut Aenrico Mselrpio vice stipendij, quod suo suorumque nomine
flagitabatcederetur uinelurum: pars interim eyusdem aeris ei auuo sequente pende
retur, aut si id minus feret. Schelfscoram ejus loco retineret, atque opidum utrumque possi
deret, dum summa tota foret expuncta. Cumque exinde statuto die aliquatenus, nec plene
tamen promisso satisferet Henricus cbesoram iure sibi deberi existimavit atque
eius ergo contentionis funem cum Abele coepitducere. Crautius bello impetitum ab
Henrico Abelem refert dedisseque bellaudi occasionem Henrici populares Dithmar.
sos ac Frisios maritimos ideo et ipsum Abelem anuo qui pro xime est secutus totis
in eos viribus movisse: Obijt hoc ipso temporede quo supra memiuimus, borealis Hal.
landiae Comes Nicoluus: Abel autem universam Osiliae jurisdictionem, quam eus maiores
sartam tectam conservarant. Hermamno eiusdem episcopo in totum concessit, factis ea
de re codicillis, quos subieci:
Abel D. C. Danorum Slavorumque Rex Dus Iutiae salutem omnibus in perpetuum, v
Cum regalis clementiae solita deposcat beniguitas. et rationi consentanea requirat aequi.
tas, pro pietate pietatem rependere, nos certis experimentis fidelitatem in Chrifto patris
domini Hermanni Episcopi Osilieuss et Maritimae circa nos firmissimae comprobantes.
et versa vice cum eo stabilem concordiam et inviolabilem amicitiam observare volentes.
ut omnis materia controversiae peuitus amputetur.et cultus Christiani nominis.et uovel.
la plantula Livoniae per uniformitatem concordiae tanto magis amplietur ad bonorem
Domini nostri Iesu Christi et ob salutem animae nostrae et nostrorum antecessorum pariter
p.341
et successorum pro bono pacis, libera voluntate ac deliberato conflio plene ac plane
renunciautes omnui juri, quod habere videmur contra episcopum memoratum, cessamus
ab omui impeditioune terrarum Osiliae et Maritimae super quibus dilectus pater noster
felicis memoriae res Valdemarus et frater nofter rex Ericus piae recordationis, citationemv
domini Papae praeter voluntatem nostram procurarant contra dictum episoopum ad labo-.
res graves et expensas immodioas compellendo: Cupientes euudem et eius successores
praedictis terris sine ulla quaestione perfruiiugiter, libere et quiete, ita quod uec nobis.
uec a nostris successoribus vi aut judicio vel ullo prorsus gravami ne in ij sdem terris dev.
cetero molestentur, ut coruudem orationibus commendati eo propensius habeamur et.
io circa homiues nostros ipsos sentiamuus tavorabiles et amicos. Ne igitur hoc factum uo
ftrum ab aliquo successorum nostrorum valeat in posteruu irritari, prae senten paginamv.
fgillo nostro cum sigillis infra scriptorum dominorum fecimus communirividelicet f.
fonis archiepiscopi Lundensis Sueciae primatis: Escii Slesvicensis, iccbi Roschildensis..
Egeri Ripensis, scccb Othoniensis Bpiscoporum: Domini cbrovlori dilecti nostri fratris..
dominorum Comitum Ereti de daen so et Cerbard de Holsatia Ceerti de tol.teurg
muilitum, ycbo Bt Camerarij nostrindree filij Petri, souuit filij Nicolai, Saxonis
Petri filij. Datum Nyborg anno 1251, 6. Idus Augusti.
Invenio fuisse eundem Hermannum Abelis olim Cancellarium, deque ipso Abele quam
optime meritum eidemque charissimum: Et est in eum modum a regni possessione abalienata
tum temporis Osilia. Quae postmodum magistri subinde Prutenorum, subinde et regni
Daniae patrociuium secuta. Coustatque Christophorum Bavarum et regem Christianum I, sicuti
et ante eos Valdemorum III et Ericum Pomeranum, non modo dioecesin Osiliensium tutatos,
sed et immunitates eorundem confirmasse. Quamvis suis postremo temporibus regem
Fredericum II in confesso sit insulam totam ab episcopo Osiliensi ultimo, Iohanne
Munchausen, dato pretio, redemisse. Quod in tempore et suo deinceps loco referemus.
Abel eoden preterea mense auguto. Neoburgi confirmavit ac ratum habuit quicquid olim
parens eius laudati ssimae memoriae Valdemarus Prutenorum muagistroapud lerveuses
donec concesssset: idque eum in fem ut magis magisque propagaretur inter barbaros Chri.
stiana pietas.Sitmiliter renunciavit juri suo, quod ore maiorum usurpare videbatur apud
oempoen MNortndens Motbense et geseer. De cecero quae essent inuter pareotem
suum Valdemarun et ordiuem Theutonicum pacta conveuta, haberi immota et firma voluit,
taec signata fuere ab eodeu archiepiscopo ffone ceterisque episcopis. Ducibus.Co.
mitibusac regni senatoribus, quorum superioribus literis expressa sunt uomina.
Imp, autem Culemu, anniam memorati initio.Ducis Brunsvicensis ttonir, principis
per id tempus praecipue opulenti ac potentis, qui et iuaugurationem eius Aquisgrani, iuter
pritosut et aute relatum, promouerat filiam Ecdetcm uxorem duxit. Notautque chronologi
et iu his temporis hujus synchronus Albertus Stadensis, quamvis omissum dome.
sticoac vernaculo Hollandorum chronico ipsa nuptiarum nocte, quae fuit conversionis
divi Pauli, palatium, quod intra Brunsvigam situm emc olim Leou fuit. Durgumn vulgo
dictum, ipslumque, in quo spousus ac spousa conquieverunt, conclave exorto desubito in.
ceudio, conflagrasse uua cum regia corona multaque supellectile pretio sissima. Additurque
famulum et ex sartoribus, qui in proximo quodam cubiculo consueudis vestibus occupabantur,
quique causatm inceudio es incuria servati luminis dedisse putabantur, penitus ex.
ustos: Et regem ac regiuam vix evasisse, praeeunte tamen regi regina. / utpote cui viarum
ductus in patrio palatio notiores essent, salvos ac pue nudos rogo elapsos.
Porro, quod supra injectum eft, concesserat Abel ut per duodecim arbitros, quorum sex
essent Ducatus Slesvicensis, reliqui Comitatus folsatiae, coguosceretur de arce et propuguaculo
enerrurg, an uitmirum Daniae reguo, ao vero Holsatis id esset adjudicaudum.
Ei cognita causa pronunciaruut pertinere illud ad Comitatum Holsatiae nulla habita ra.
) tione, quod id cunuti et ldem temporibus utpote armis in illorum potestatem reda.
ctuu, regui peculium fuisset, ac maximos in id ipsum sumtus reges regnumque profudissent.
Atque ita e mauibus ac regui haeredio eflurit eerrurgm. Postquam autem Roschildi
iu regui comitijs, de quibus dictum supra, concessum, praeter cetera, fuisset ad exsolvendum
regui aes, publicum censum peragi similem collationem etiam Ducatus sui subditis iupe.
ravit, voluitque ut idem quoque praestarent Morsj et rsi, qui secundum Eidoram et mare boreum
insulasque conterminas habitant: sed excusabant se illi ac tergiversabantur, petentes
remitti vectigal ac sibi potius concedi, dum oras suas ab oceani illuvionibus per aggerum
p.342
ac fossarum diductiones assiduis laboribus adversus oceani maris indomitum elementum.
cum vitae faepenumero ac possesfonum suarum periculodefeudunt. Et, ut videtur, gravius
ipsis quam alijs tributi onus impositum fuit, quia belli tempore, quod Ericus adversus Abelem
gessisset soluto certi lutripretio immunes ab incendijs ac direptionibus ajus mansissent.
Quod malevolis occasionem dedisse videtur eos apud regem deferendi ac gravandi immoderatiore
exactione. Itaq minui saltem summam imperatam, si aliud obtinere non possint.
flagitabaut.Et (id cum identidem atque instantius facerent) incensus est ira et bile Abel. Eamque
alijs (qui potius suum qua regis lui commodum spectabant) sinistre foventibus ac verbis
durioribus apud regem excipientibus, in auimum tandem iuduxit rex, tota gentem, ut refractariam
ac seditiosam, sibique inobsequentem bello persequi, ac penitus delere bonaque 10
ejus in praedam militi concedere. Quocirca adulta am aestate topias ingentes contraxit.
ut utrosque tam Frisios quam Dithmarsios armis aggrederetur.Et primo quidem impetiturus
Frisios, qui a plaga boreali et littore, quod incolunt Nordtstrandij itemque Strandtfrisij vocantur,
cum avidius in eos esset dilatus ac mox in solo declivi ac uliginoso haereret nec
explicaresatis turmas suas posset, ab incondita atque agresti multitudiuc, quae sui defendendi
cauia ad vexillum concurrerat ac maguo eum animo excipiebat, cunm ommibus fere suis
ipso die, qui Petro et Paulo sacer habebaturuxta Milerdnum caesus ac profligatus est.
Priusquam vero caederetur castra sua circumquaque vallo et fossis probe communita, uxta
Eidorum, ubi sacellum stabat, cui olersuer vocabulum erat, locata habebat, ac sex totis di.
ebus quaecunque secundum flumen occurrebantferro ac fammis iuvolvit. Ipsos Eidor ao
accolas imperata facere cocgit: quamv is perplures, qui imperium detrectarent, perempti
ac bounis suis exuti sint. Interea vero dum ita grassatur amplissiuisjam praedis ac spolijs
ditatus.Eidorenses, qui fuga evaserant vicinis Frisijs se junguut ac habito inter se con.
ventu uuauimes in hanc sententiam descendunt, mori se malle, quan ut pessundat majo.
rum libertate, ad collationes et onera non toleranda a rege Abele se adigi permitterent.
Itaque elatis signis, quorum septem in universum numerata sine mora ac ipiam sub uo.
ctem, regijs castris appropinquant. Rex reddita luce cum in eo esset, ut classem et castra
sua secoundum flumen interius moveret, de improviso advertit volitantia Frisiorum vexil.
la.et multitudinem, quam vix obtutu transmitteret. Tum ille relictis extemplo tentorijs.
uavigis ac spolijs, omnibusque, quos captivos habebat, e castris facessit ac fugit. Sed Fri.
sij hoc agentem aggressi trecentos primo insultu trucidant, exceptis, qui ut sibi consule.
rent flumen tranaturi undis abrepti perierunt. Sed aliquandiu fugatus rex fxit tandem
pedem atque acriter cum Frisiis dimicans, multisque eorum peremptis denuo tamen fu.
gam cepit. et dum solo depressiore se emergere insistit nova postremum manus Eide.
ranis prioribus aux ilio submissa, ac regen praeliando jam fessum invadens militem eius
ac vires ita concildit, ut ipsum frustra tugientem ao circa Miermu quaerentem rece.
ptum, trucidarit dient dixiqui Petro et Paulo sacer fuit, anno Christi oLi.
Reperio in actis harum rerum Danico idiomate editis ea hieme, qu praecessit supe.
riorem expeditionem eosdem Frisios ab ipso impetitos et tum exercitum eus colloca.
tum fuisse oirca territorij eorum partem editiorem, quam suo idiomate de Ceit appellant:
Frisios autem in adversum ei occurrisse ac sumpta divi Christiani itmagine, extra aggerem.
qua potissimum defendendum suum solum existimabant, continuisse se, ac vovisse divo,
si victoriae compotes fierent, se statuam ejus auro obducturos. nec mora, dum per glaciem
iter faciunt tanto impetu derepente coelitus imbrem decidisse, ut rex per loca depressa
ac uliginosa ulterius cum cxercitu progredi nequiens, domum tum redierit, manseritque
ibi usque dum capto auui tempore bhanc expeditionem ceptarit Frifosque patroni
sui divi Christiani, quomodo voverant, effgiem auro interea obductam exornasse.
Hic fuis fatorum fuit regis potentissmi Abelis. Qui licet tanto ad bellum apparatu
iustructus processerit, ab incondita tamen et ruftica, ut memoravimus, plebecula circumventus
necem hoc pacto oppetere necessum habuit. Corpus ejus aliquandiu, inter cetera
caesorum cadavera volatilibus coeli alijsque feris expositum sub dio jacuit, dum tandem
a Slesvicensbus obtentum aedi ipsorum, quae est ad D. Petrum, illatum ibitdemque sepultum
sit. Memorant annaliuum quorundam auuotanenta vero an falso non asse veren
spectris et lemuribus locum sepulturae fuisse infestatum atque ideo effossum inde cada.
ver, inuque proximam paludem prope Cottorpium deportatum, atque ibi palo transfium
coeno profundo adobrutum: ubi et postmodum varij auditi lemurum ac venationi quasi
operantium strepitus: indicia, ut multi interpretabantur, perpetrati in fratretn parricidij.
p.343
Nam et frater quod supra retulimus, caruificibus jam traditus haud meliora cidem, uisi a
mautia tenperaret, ominatus fuerat. Paulum antequam oaederetur dies ipsi dictus crat
tum et regi Norvagae foqunoet Sueciae Iorieto, ut lococerto circa reguorum limites ad.
essent fioguli. Et accesere quidem die constituto Norvagus et Suecus sed Abel uon
comparuit. Quapropter regum uterque Sueciae ac Norvagiae foedus inter se feriere, ut
Haoqumr e Norvagia classe profectusoreru vero terrettri itinere idque exercitu ooo
itorum Dauiam inupeteret. Verum caeso interea Abele ut retulimus in succe ssorem
qus cbritplerum, de quo referemus, bellum translatum est.
Duos post se filios Abel reliquit lemcrx et ricm. Slesvici exiude Duces et post.
to humum unum, beem etian nomiue, cui Suineburgum aliaque parentis hae redia cesere.
Meminere et filiae nuptae circa auuum octviit Comiti Bernardo Beruoeborgeosi, annales
annooymi cuusdatm vetusti quos edidit cum alijs aliquot aute deceunium Erpoldus
Liudebrogius. Defuncto autem Abele, cum animadverteret regina ejus vidua Mecbti
u regem eligendum ristoporu, non vero filium suum lemrum qui tum adhuc
apud episcopum Coloniensem in vinculis etat et fortasse si praesto tuisset ob virtutis.
quam de illo fovebant, opiuionem, ad regnum fuisset evectus, acerrimum adversus Chri.
stophorum eiusque sucoessores uuiversos odium hoc ipso concepit. Cogitabat nimirum
atque animo secum volvebat quemadmodum Dithmarsi et brisij a rege Abele marito
suo, ob id impetiti fuissent, quod vi donationum veterum, quas Imperatores olim Roma.
u nique poutifices iudulsissent pertioere ad Daui reguum viderentur, codem quoque modo
Christophorum eyusque successores posse aliquando Holsatis litem mouere prolatis
vetustis codicillis atque usurpationibus: uude bella horrida aliaque incommoda tratribus
sis.Holsatiae Comitibus, eorunque posteris essent metuenda, llla ideirco, ut malo huic
occurreret, quaecutque ad Vandalos et Nordalbinugos spectare videbantur ejusuodi epiftolarum
monumenta omnia flamuis tradita penuitus abolevit. Inter quae non tantum
Lotharij Imperatoris liter, quas ab eo Dux Canutus.Valdemari pritui parens, super Vau.
dalis ijsdem Nordalbingis accepisset, sed et alia habebantur chirographa Valdemaro primo
Mediomatrici concessa et ab Iouoceutio III Rom, pontifice confruata praeter eos
insuper codicillos, qui ab ImperatoreFrederico IISicilie rege.Valdemaro secundo super
regnis Vaudalorum traditi tuerant. Horum iuquam omnium autographa odio quodam
in Danos Vatiniano in totum Mechtildis abolevit ac perdidit nisi quod exemplaria et a.
pographa nonnullorum ab episcopis.Comitibus alij sque regui primoribus, qui ipsa auto.
grapha se vidisse proftentur, subsiguata etiamnum supersint. Ipia haud multo poit Mech.
tildis vitae monasticae se tradidit, vovitque episoopo Othoniensi data dextera inuuptam
se, quod esset vitae reliquum, transacturan quamvis ut poftea patebit, voto illo suo pro
missoque haud steterit.
C H sl S O P R O R v S cius nominis l.
R E x Danorumu LxIvV.
t u a o ut memoravimus e medio rege Abele, quamuvis diligeuter, quomodo
cetulimus supra. Neoburgi iu publicis comitijs filiorum suorum causam ipsemet cgis.
set, obtinuissetque ut illi, se defuucto, ordine succederent, refragantibus taeu cum populi
prom iscua multitudine nobilibus germauo eius fratri Christophoro diadema dela.
tum est. Tantum scilicet in animis mortalium poterat fratricidij quo se Abel foedasse
exiftimabatur, cogitatio. Mox sub auni fnem, qui dies erat Nativitatis Dominic, regio
titulo ab Ecbilo Slesvicensium praesule, defuncto jam paulo ante Lundensium archie.
piscopo Vone solenuiter est insignitus Christophorus. Nec multo post quarto nimirum
o Calendarum Ianuarij immunitates non tantun ac privilegia Lundenss Ecclesiae suo as.
sensu rata firmaq habuit, verum etiam ordiuem ibi ecclesiasticum universuu.et quicuuque
ili suberant, a telonijs militiaeque laboribus, datis ea de re publicis codicillis, liberum atqs
itumuuet pronuunciavit. Duxerat in conjugem Mrguretom xnem Pomeratiae Ducis.
quomodo et aute memiuimus, flianm, quae ab assultu.et qua mirife delectabatur, equita
tione, yrnngeste coguomenu acceperat. Chronicon Comitum Schauvenburgensium a
fusco faciei colore vulgariter etiam Suarte Grethe appellatam ait. Ex ea filios tres habuit,
Ericum, qui proxime ipsi in imperio successit, et Valdemarum una cum Nicolao, quorum uterque
p.344
infans obijt ac denique Mecbiam filiamiento Braudenburgico nuptui traditam.
Ipse Christophorus ab ordine sacrout parum rcipublicae commodus nec in rebus exe.
queudis admodum felisx, celebratur.
Regui statum quemuadmodum iuquietissimum suscepit ita post se multo reliquit in.
qui etiorem. Erant fere regui opes univer sae exhaustae ac bellis diutinis deperditae adeo
ut onera ac collationes omues in plebem reciderent. Ecclesaenonafteria ac clerus, scur
autea ita et ejus tempore (cxceptis Luudensibus, quorum dioecesi concessa immuuitatc.
ad tempus, ut diximus, parcitum) adversus regui consuetudines ac morem receptun ve.
ctigalibus, alijsque oneribus premebatur, ude uou ille modo, sed et ceteri ex civium
numero parun ei aequi videbantur. Mutationes etiam ac vicisstudines, quae adeo cxiguo
tenporis intervalloregumque duorum tam subito discessu, contigerant, uovos senatores
uovosque praefectos ac mores etiam novos iuvexerant Erantque a tenporibus Valde.
mari in alium cuncta statum habitumque trausformata. In bellis more Oermanico exoticus
miles, conteoptis indigenis, stipendia faciebat. Et ipsi deuique indigeunae, occasone
peregrinarum nuptiarum, exterosque ritus veftituuque alienuu quasi suo potiorenae.
mulari studio ducebant. Quae omnia eiusuodi crantut statum regni ruinosum atque grar
rempublicam satis indicarent.
Proximo, qui superiorem est secutus auuo quiuquage fmotertio post duceutesimum
supra millesimum tutelam atque adminittratiounem liberorum fratris sui sibi desumpunt:
Et fexricum prae sertim Lmeldpium piguoris loco nedurgu et cdefscorcm, quae tati ao
eius Abeli haereditate ut ante mooitratum, obsenerant praesidio tenenten per nuncios
monet ut sibi velut tutori liberorum A belis urameotum praestet. Quod cum recusare
Hericur videretur. Christophorus collectis copis, pellere eum loco aggreditur. Verum
Aericus bellis superioribus exercitus ac miles veteranus rerum suarun satageus locum utrumque
milite ac commeatu alijsque ad obsidionem spectautibus diligenter communit.
Ac mos ad ventantem Christophorum facta irruptione repellit ac plures es nobilitate
alijsque captivos abducit. Rex Christophorus sibi fuga consulens et Haffuiam intrare auuiteus,
ne urbem ingrederetur ab episcopo est inhibitus. Emedpi hac victoria factus
animosus identidem in pagos prox imos immisso milite, excursiones instituitac opida Se.
laud iaequa poterant, depraedatur. Verum mos ubi maximis viribus atque apparatu urbis o
utriusque obsdionem repeteret res videretque Emeldorpius rem serio agi et omnino
propositum regi ea loca ad regui lac iniam reduceresumpto navigio, ac datis velo ventis.
aufugit. Rex utroque potitus opido, munit iones ab Henrico excitatas solo diruit, ac praesdiariorum
perplures capite mulctavit. Hic Emeldorpius an opido Dithmarsiae Med.
pio oriundus fuerit, an vero ab arce Emelop, quam postmodum Christophori filius Ericus
destruxit, nomen habuerit, parum liquet, ld constat regi Abel filium fuisse posthumum.
Abelem etiam dictuu, qui multis exinde anuis Suineburgo praesedit: Qui et filia est au.
ctus Margareta nomiue, quam duxit uxorem Suerinensium Comes Heolusut iude dicetur.
Nec uinelrgu modo et celsrom: sed et Iutiae australis dioecefin sibi uepotum
suorum nomine administrandum rex sumpsit. Qua de re Holsatiae Comites Gerhardus et
socmnes, cum actiones regis suspectas haberent, nec ea, quam prae se ferebat, fide ager ju.
dicarent legatos ad eum et literas per uuoncios trausmittuut intercedentes pro Abelis
suaeque sororis filijs commuuibus nepotibus ut oimirum boua ipsis ac possessiones pa
ternae traderenuturSlesvicensis vero Ducatus clieutelari jure, ut et mos ett imperij Rom.
eisdem permitteretur. Respoudit Christophorus securos eos esse debere quod ad eam
prae fecturam, utpote, qu non ab ipsis, sed a rege ac regno liberis regijs sive ad vitam.sve
ad gratiatmut loquuntur, conccdi soleat: ac ideo allus omnino esse uaturae ac conditionis
quam sunt imperij vel praetfecturae vel feuda, faec cum ultro citroque agerentur, nec ce.
dere de iure suo rex vellet: multique esx imperij principibus ob ius, quod apud ipsos obti.
ueret favere liberis Abelis viderentur, res in uervum erupit ac bello utrinque aperto o
certatun est.
Eodem circiter tempore indicta fuerant reguni comitia, in quibus, praeter cetera. Chri.
Eophori filius Erius, tum circiter auuoorum trium suffragijs omuium res designatus est:
pronunciatumque, ut ipse non modo patre defuncto, sed et liberi ejus exclusa Abelis prosapia,
ordine ad regni successionem admitterentur. Inde, navali expeditione suscepta,
ydeugm cepit: muuimentaque omnia ac propuguacula praesertim, qu a parte terreftri
erant, dirui ac solo aequari mandavit.
p.345
Sub idem fere tempus expeditio illa Norvagica et Suenonum, de qua et occasione ejus supra
injecimus, terra marique in Danos suscepta. Rex Haquinus numerosa classe Bergis
solvens exercitum suum circa Wigae Australem tractum in littus exponens, utramque regiuarum
Tonsberg reliquerat, ut ibi euentum respectarent. Erant copiarum Duces o.
uuu major et miuor nuatu. Aderat et rex soonec et regulus suderorae olur. Inter
tegui senatores censebantur Cnutur Iarlus et Mogu cum Sivardo nec non Petrur Cy.
euc.MNcocu Auiseiu. Cuutenur Melu. Brunlfu son alijque militiae veteres ac bellis ex.
erciti. Navium numerus hand iutra trecentas fuisse memoratur. Ex scensione circa Hal.
landiam facta, quicquid obvium dabatur: aut diri piebant, aut lammis exustum solo aequao
baut. Qui relicti erant in freto Msoter / de (quibus an Sueci terrestri itinere sejuuxerint
non reperio) perplures Danorum trucidarunt ablatis et in naves deportatis quae cuuque
nauncisci potuerunt. Iude Hoqnur, assumtis levioribus nav igis. Bergas redijt. Filius vero
ejus foqunur minor maiore exercitus parte secum retenta omnem districtum, qui tri.
butis atque incendijs nondum fuerat defoedatus ferro ac lammis infestum habuit. Ac
taudem sub hiemem cum ad regem Sueciae iemcrum, atfinem suum, secessisset, essetque
muox tempore veruo ad eundem hunc tractum regressus subita euu corporis aegritudo
iuvasit, qua et obijt, sepultus in aede D. Alvardi Ansloae. Post eum uominatus et declara.
tus est Norvagiae princeps parentisque Haquini in omuem eventum successor filius
Mog.
ao Holsati, dum haec agebantur, bellumjam de quo indicatum superius movere Christo.
phoro coeperant, adjuti aux ilio solcic et toir s Brandenburgici lrimus impetus
in urbem Slesviceusem factus: qua etiam potiti die D. Mathiae sacro, rbem ingressi.
praeter ceteros Lsllum episcopum cum clero univerio ac civium optimatibus Segebergam
captivum abduxere. Atque ibi aliquandiu in carcere, et ille ceterique detenti
fueruut. Iude fere totus Hol?ati? Comitatus in Comitum pote?tat em ce??it. Marchioni
autem Brandeuburgico t / o, qui filiam duxerat Comitis lohanuis quod ipsemet prae.
sens fuisset et suis praeterea copijs victoriao promovere haud parum adlaborasset im.
peusarun, quas fecerat nomint.Aeuercdurgu ab Holiatis est traditum, quot et aunnis ali.
quot sibi tenuitut postea referetur. Accelserat etiam Comitum et Brandenburgicorum
o partibus fericur ieoryiur quen supra Suineburgo et Scelfscora depulsum a Chri sto.
phoro memoravimus, l sdem se quoque Lubecenses uuxeraut aliae que iu propiuquo
urbes Vaudalicae, quae et classe armata Scanensium viciuumque littus ita infestum reddi.
derautut rex dom circumquaque impeditus, occurrere Comitibus aut hosti exteruo hau
quaquam posset. Prope Scanoram, iugeus inter utrosque praelium commissum, inu quo
max ima utritmque strages facta. Eratque Theutonum praefectus Henric Eme / orpius.
Qui deiude relicta Scania. Selandiam petijt. et occupata Monae insulae tegeusem su po.
teitatis fecit: Ac mox missis in proximam Falstriam praesidiar ijs aliquot navibus Mc.
iom etiam occupav it. Quo successu dum bellum a parte Comitum geritur nonnulli c
Certmaniae principibus se medios interponunt. et liten qu inter regem et Holsatos agitabatur,
annuentibus sinugulis, ita compouunt, ut rex nimirum Christophorus liberis Abelis,
ubi ad anuos pubertat is venissent esiceem Duxt restitueret, atque ea praefectu.
ra eosdem ornaret. Similiter et patrimonialibus sive haereditarijs bouis ac possessioni.
bus, quos intra regnum tenebant, uti frui ipios, permitteret, reddta singulorum et acceptorum
ex pensarumque ratione. Quod autem praetendere quippiam in regnm Dani: ae
ijdem Abelis liberi viderentur, occasione chirographi, quod Neoburgi signatuu esset.id
rescissum uullumque foret. Erat praeterea iisdem conditionibus insertum statutumque
ut Dux Pomeraniae Sumdriur alijque Vaudaliae principes, horum omnium spousores essent.
Christophorus vero rex, dum minori adhuc aetate Abelis liberi agerent. Ducatum Slesvi.
censem eorum interea nomine procuraret.
o Sequenti anno ducentesimo quiuquagesimo quarto supra millesimum. IV Idus Martij
praeful Roschildensis sucour Erlnd, priusquam ad archiepiscopatum Lundensem voca.
retur sniesiun opido immuuitates ac privilegia pritus concessit. Quae et pofteaa
successoribus eius rata firmaque habita: dum tandem urbs ipsa, auuo ccLxxxiv aiurisdi.
ctione episcoporum Roschildenfium ad reguum traducta / agnoscere rcges eorumque decreta
caepit. Quam autem tenuia huius opidi initia fuerint, supra nonnihil iojecisse me.
miui. Nambso d archiepiscopus Lundensis. Roscohildensiumque episcopus, vir
nobilitate generis, sapientiaanimi maguitudiue, patriae amore ac iu rebus gerendis, de
p.346
quibus suo est loco memoratum felicitate ac successu praestans munitionem quandam in
ea insula ubi nunc est arsx, maguis sumptibus extructat feri curarat, cui appellationem
de suo vocabulo xe indiderat ut eo melius adversus piratas ille locus defenderetur.
Postea ob portus commoditatem olmomrcfenid est. Portur mercotvrum, quomodo et Saxo
historiae suae libro i appellat, vocatus est, quamvis scve simpliciter appellet Erici
Regis chronicion ut modo est ad annun ccxtviii notatum obiter. Et tali quidem oc.
casione etiam isto adhuc tempore Acu (ita enim contracte ex voce vernacula ib.
monrbuen Latine nuuc dicimus) sub episcopis Roschildensibus eorumque legibus egit.
Privilegia autem illa, quae data ei ab circndo innuimus, pr cipue ad epi lcopos ipsos, qui
busjure clientelari opidani eranut obstrictireferuntur: quorum nulla ouoc locum habere
et antiquata esse omnia reperio: praeter nonnulla civium officia aliaque negotiationes
prae sertim spectantia, qu exinude anuo cuius meminimus, ccL xxxiv reguante Erco
Christophori filio vel in totum reservata vel pro tempore et occasione nounihil inmu.
tata, usum hodieque suum vigoremqne retinent.
Post haec rlanr electus est Lundensium arcohiepiscopus vocato in eus locum Ro.
schildiam viro illustri ac reverendo Petro Bongio. Verum regi miuus plaoebat praesulis ista
ad archiepiscopatum Lundensium vocatio prae sertim qnod se inscio celebrata fuisset.
Moris enim id temporis erat, ut episcopi electionis suae uon tantum confirmationem a regibus
acciperent, sed ad onera quoque omuia militiae cum rege subeuuda tenerentur, nisi
quos suo diplomate ac singulari indultu rex immunes ac liberos pronunciasset. At Orlandus 20
Romani pontificis authoritate, tum et suo ingenio ac familiaritate, quam jam ante,
et praesertim in Concilio Lundensi, de quo in rebus Erici diximuus, cum Innocentio lV pontifice
contraxerat, fisus a solo pontifice confirmationem repetendamudioavit. Quamvis
et sint, qui a papa literas ei redditas volunt, conatumque etiam in Dania pontificem con.
firmationis illud us sbi vindicare: Archiepiscopus itaque ronds quampritum in Ecclesiam
Lundensem fuit introductus novos ritus comminisci rege etiam inconsulto, im
mutare quae semper obtinuerant. Scaniensis ecclesiae statuta ac leges haud dubita vit.
Quae, sicuti et illud, quod rege non salutatoad cathedram eam fuisset evectus, regem haud
leviter ussit.
Inde, conparata classe, profectus resx versus cimritcum Clersuesm, ubi ad ui flumen coo
pias exposuit, ac partem exercitus terrestri itinere Coldinga Slesvicumo pergere, atque ibi
prae stolari imperavit. Quo cum miles venisset in loca oiroumacentia eusjussu immis
sus, praeter cetera muuimenta Cosenurgum diruit. Ac mox iu partem ad versam castra me
tatus territorium intravit, quod fuidnglerrit vulgo vocabant. Cumque ideotidem idque
maiore copiarum numero, quamopus esset Ducatum Slesviceniem pro more lustraret, ac
res ibi nepotum suorum administrans, subditis magis oneri quam solatio esset subsistere
diutius in australi lutia mater eorum regina Mecbtic haud voluit. Quocirca suasu ao machinatione
novi archiepiscopi Lundensis contraxit cum Sueciae Duct: prouptias. Dauiaque
excessit, posthabito, quod episcopo Othoniensidata dextra, vovisse iupra memainimus. se
quod aetatis esset reliquum inuuptamn ac ooelibem transacturam. Quauvis illa de regina o
Morgaret seorsim querelas miscens, eam accusabat, quai maritum regem erga se concita
ret ac minus faventem clementemque redderet Easque muutat stutenti ac voti habuisse
causas.
Dux mur Abelis filius quem supra venientem e Gallijs deteutum ab episcopo
Coloniensi mandatumque custodiae memorav imus codem hoc circiter tempore di.
missus ope et intercessione non tantum avunculorum ejus Holsatiae Comitum, sed et aliorum
e Cermania principun cunanuum ibi quartum circiter detentus haesisset. Dimis.
sus autem est, solutis pro impendijs alijsque sumptibus floreuis ooo, quos avuuculus eus
Holsatiae Comes solomer ipsius uomine numerari curavit. Mater Msectidir fratri suo Io.
hanni territoria vicissim nonnulla, mtra Sliam et Eidoram sita, pro exposita pecuniarum
sumtma piguoris loco tradidit: qu anno poftmodum ocxxxviii quo aes illud totum
esset expunctum, eidem Iohanuut propria v taeceditaria posfideuda reliquit. Valdema.
rus vero ubi in patriam redijsset: tuanunt aliquudiu apud avuouculum lobauuetu, qui ideo.
tidem apud Christophorum uepotum suorum c praesertim Valdemari causat ageus, id
praecipue petijt, ut Valdemaro, secundum pacta conventa, traderetur praefectura Ducatus
Slesvicensis, ac ipse, dum fratrum alter adolesceret, rerum administrationem sibi servaret.
Quod et ipsum haud multo poft rex praeftitit tradito solenniter io mauus ac potestatem
p.347
Valdemari, cum vexillo Ducatu Slesvicensi, ?ive ut alias vocabant, australi Iutia, ea tamen lege
ac conditionibus, ut regi ac reguo fidem ac fidelitatem polliceretur essetque eidem
obsequio ac clientela devinctus paratusque si quando res opem eius postularet: Locus
eidem inter reguni senatores ooncederetur habereturque inter regui eusdem primutes.
Provocationes ab ipso ac foro Ornensi non nisi apud regni tribunal fierent. Si quando arma
aut expeditiones terra vel mari iudicerentur subditi Ducatus regijs mandatis se obsequentes
dictoque audientes demonstratent. Hac tran sactione peracta, liberatus est e custodia
Segebergenusi cum ceteris, quos eo capti vos Slesv ico abductos memoravimus, epi
scopus Esciiiur. Sed carceris paedore emissus, haud diu ex inde supervixit, tmortuus anno
o statim mille simo ducentesimo quiuquagesioo quinto. Ejus in locum Praepositus ciusdem
ecclesiae icur surrogatus est. et ab archiepiscopo Lundensi oco rnc rege as.
sensum praebente, ipso Pentecostis festo solenuiter ioitiatus. Obieratam ante Comes
Hallandiae borealis Ncour, relicto filio socolo cui rex Christophorus handquaquau euudem
Comitatum ut hae reditarium permittere voluitlicet intercederet pro ipso regui se.
natus. et Valdemarus secundus parenti eius Nicolao hoc ipsum conceisissetut aote me
mini uus ad anoum oeoxxvi vice illius haeredi quod ipsi ex Comitatu Suerineu.
si a parte matris debebatur, sed io gratiam ac liberationem Valdemari Suerinensibus concesserat.
Christophorus ita ad se et regui dioeceses eundem Comitatum reduceus, eius
vice alium, haudquaquam cum priore comparaudum, ei associavit ne forte uspiam esset.
ao qui regui praefecturas haereditarias sibi vindicare praesumeret. Quod etiam exenplum
secutus exinude iu Duce Cauuto Ericus filius, ut suo mox loco monit rabitur.
Anuo qui proxime superiorem ex cepitmortuo Inuocentio IV, legatos ad salutandum
novum Rom, pontificem Alexaudrum rex dimisit, instructos praeter cetera, apographis
et codicillis rite signatis earum literarun, quas olim parenti eius Valdemaro super Vanda.
lis earumque districtibus concesserat Imperator Fredericus eius nominis secuudus. Ha
rum literarum autographa resciderat, quomodo supra meminitus, regiua et conjus Abe.
lis Mechtildis Quapropter pontitex diploma, quod hodieque in archivis servatur, regi
vicissm transmisit, quo aguoscit rite earum terrarum dooationem a Caesare Frederico
praedecessoribus ipsius factam et instrumenta ea de re insuper confecta eiusuodi fuisse
o esseque vel ipsa apographa, quibus ure acquiescere boui omues ac pacis cupidi debeant.
Hioc quies et alcedonia allucere regi videbantur, prae sertim quod ad principes exteros.
et ipsum quoque Ducem Valdemarum, qui pacis amans non modo vicinis Holsatis et Theu.
tonis, sed cum Danis quoque ipsis, amice et pacate vivebat. Tantum ordo ecclesiasticus.
et, cujus ille incentor credebatur, promiscua multitudo haud parum ei uegotij facessijt.
Nam et arces et regui propugnacula praediaque nobilium infesta habeus ea, facto con.
cursu, diruere ac solo aequare ludoducebat, ude rex, habito in Selandi cum agrestium
turba acri contlictu, aliquot eorum centeuos, prope Letbr pontem ueci dedit. Nec ta.
muen ubique locorum commotam plebem sedare ac compesoere solus potuit nisi et archiecpiscopus
Lundensis occu et Rosc hildensium Aetn alijque ex ordine equestri viri
uobiles diversis iu locis animos concitatos placare similiter instituissent, facto promisso de
sublevaudis oneribus, quibus huc usque temporum iniquitate pressi fuissent, deque jure ac
ustitia apud omnes administranda allatis in cam quoque sententian regijs literis hoc i.
psum sancte amfirmantibus. Quamuis multorum opinio erat, facile ab episcopis et qui ple.
bem concitassent reduci alias ad pristinam quictem ac saniora consilia potuisse.Sed quar
et haec infirma nec lougi temporis fuerinut, sequentia ostendent.
Interea Cuiem Imperator, de quo superius est dictum, cxpectata hiemis oportunita.
te, ut facilius per hibernum gelu paludosos et Hollandiae vicinos Frifos opprimerec ab
ipsis ipsemet oppressus occubuit, cum sceptrum tenuisset anuos circiter noven. Notat.
qui illo adhuc aevo superstes fuit Mathus Parisienfs. Prisos eo in confictu levi quam
maxime ac linea armatura tectos, usosque securibus ao ge ita enuim verba eius babent.
Docis.
Eo sublato iuterregnum fuit sub quo imperij spes duobus prcipue affulgere videb
tur, iipos Hispano.et er Corunubiae Duci, soti: Auglorum regis filio. Sed con
aler metu alterius nihil attentaret imperium quaf acephalon per id tepus mansit, douec
taudem dp fges rebus admotus est. Ante taen Rudolphum ponti.
fes etiam foquinum Norvagiae regem ad illud evehere culuen ftuuit, omnenque moit
lpidem ut rex Norvagiae consecratus coronau etian iperj susciperet.Do quo e tens
p.348
Matthaei Parisiensis verba, testis non oculati modo sed auriti quoque atque omni excepti.
oue maioris utpote qui per idem tempus ad Haquinum (ficcem ille vocat) legati mu.
uus obijt. Sed ipsa eius verba quia id merentur ob Danici Norvagicique nominis me.
moriam, hic proxime iubiiciam: Post hos omnes voluit dominus Papa loco Frederici ll
Racouem regem Norvagiae in culmen imperij subrogare. Et ipsum in regem fecit con.
secratum coronati. Sed postquam coronatus fuit protestatus est palam ie semper velle
ecclesiae inimicos, sed non omues Papae inimicos impuguare. Et hoc protestatus est mihi
ipsi Matthaeo. Arehiepiscopus autem onus, oum multaut iudicare superius caeper.
mus, iu legibus ac scitis ecclesiae Scanienis idque rege inconsulto immutare ac ref.
gere sibi praesumeret, rex publico decreto omuibus et singulis praececpit ut statuta eiusdem
ecclesiae cuiusmodi jam olim prae scripta ac dictata habuissent, sarta tectaque serva.
rent se hoc factitantes ope et patrocinio suo tutaturum, ude simultas inter regem et
prae sulem magis tmagisque invaluit. Post haec pridie nouas Martij eusdem anni res comitia
iudixit Neoburgi apud ionios celebranda. Quo eodem tempore conventum de rebus
Ecclesiae Vedelae habeudum significari per omues dioeceses etiam archiepiscopus cur
vit. Erant ad regia comitia vocati, praeter ceteros. Holsatiae Comites ac Duces Vandaliae
omuesque regui oobiles ac ure clientelae eidem devincti. Arohiepiscopus ne videretur.
quod caeperat, leviter mutaturus, petijt a regia maiestate, ut in eccle siae ac sacri tmiuisteri
honorem difterre omitia sua ad tempus vellet, dum nimirum peractus esset, quem indi.
xerat ecclesiarum conventus. Quam archiepiscopi petitionem licet rex silenutio trans
mitteret, synodus nihilomiuus edelae habita est. In ea non tam res pertractatas eccle.
siaequam novam quaudam constitutionem factam reperio, in banc fere seutentiam: Cum
ecclesiae Danic persecutionibus tyrauuicis adeo obuoxiae siunt, ut non dubitent multic.
piscopos, qui ut murus aheueus, ad domus Dei defensionem excubant, lacessere, miuitari
atque iojuria aftcere et metus praeterea sit eas minas, deserto praelertim a brac hio se.
culari clero, nec accedente regia authoritate, quae compescat, in multo peiora erupturas.
idcirco sanctus conventus Vedelae congregatus statuit ut si quis episcoporum intra Da
uiae regnuu, mandato aut permissu regio, vel regnui nobilium captivus abducatur, caeda.
tur, aut alia simili iuiuria aut vi majore afficiatur ut (modo constet regia volun tate fa
ctum, vel etiam ea volente inhiberi malum potuisse) ut inquam per regnum universum 30
cesset div inus cultus: Et si cui extra Daniae terminos habitanti simile contingat, possitque
demonstrari id regis, priucipis, aut nobilis alicuius regnui huius oonsilio perpetratuu tum
dioecesis, iu qua id commissum, a cultu divino faciendo feriabit: Et rex ea de re ab epis.
copo loci aut alijs commouitus si intra mensem justitiam reddere neglexerit a sacris si.
militer celebrandis per reguum uuniversum cessabitur donec injuria assecto satis factum
fuerit, aec constitutio omuiun ecclesiasticarum personarum sacramento sub poeo
auathematis saocita Vedelae ut indicavi. Quam et statimexun pontific is confirma.
tio excepit.
His ibi peractis, excurrit archiepiscopus cum prae sulibus alijs ac praelatis Neoburgum.
ubi tum adhuc regia comit ia habebantur, cum ob hiemis incomtoda, praeter Holsatos et
Duoem Slesvicensem, priucipes nulli accessi ssent. Archiepiscopus autem ubi ad regem
salutaudum, seque de adventu tardiori excusatum veniret, ei rex utpore non sine cauia sub.
irasceus nihil, praeter illud Virgilianum, respondit: Tarde venere bubulci. Quod responsum
archiepiscopus in sui quasi contumeliam prolatum interpretatus, majus erga regem odium
animo concepit. Sed rex indicto mox Vordiugburgi novo conventu, quo inter ceteros
Pomerauiae aliique principes qui antea hieme impediti ad comitia Neoburgica adesse
equierant, frequentes venre. Hic rex multis archiepi scopuu accusationibus oueravit
ad quas respondere baud facile potuit, prensans potius affnes regi principes eorumoque
iutercessonem quaereus, quau se defendens. Sed ex aurem uonu praebeus omuia ejus
rimiua scripto consiguata palam recitari curavit, inter quae praecipua fere eraut: quodo
rege inscio ac uolente, ad archiepiscopatum venisset quod episcopos inconsulto eodem
iitiritqnod ccclesiasticas personas a rege, ut vocant, praesentatas, idque ijs in locis, ubi
regi patronetus us est reiiceret: quod regs clicntesa Pap absolutos de uovo cxcom.
municarit: quod inhibnisset episcopos regijs expeditionibus pro more interesse: quod
regui ac egis commoda imupedisset, intempestivos ageodo conv entus: quos nec in regis
ec regui gratiam differre voluetit: quod in publicis conventibus leges ac constitutiones
tulet pugenutes cun rgni ecepto more aelegibus: quod pap super ij sdem constitotionibus
p.349
adversus jus et consuetudinem regui confirmationem procurarit: quod ad regen
Norvagiae regis hostem, clandestinas dederit literas: quod, praeter arces etiatm emporium
seu opidum in solo ecclesiae condi fecerit, itmposito ibidem telonio, quod ipsi solveretur:
quod in litibus ac controversijs ad regem spectautibus sej udicem oonstituerit: quod cau.
sas marcarum ut vocaut, qo sibi vindicarit, quod regem apud pontificem Romvdatis li.
teris, quibus subscribere etiam alios episcopos effecit, accusarit: quod aegre tulerit excita.
tui a rege munimentum circa Nte atnem in sinibus Hallandiae: quod regem die divi
Laurentij praedouem proclamarit: quod agrestium arua adversus regnum ac regem con.
citarit: quod in aede cathedrali ecclesiae Lundensis regis ac reginae subsiellia diruta iaceo
rent: quod regem post praelium cum Herico meiorpio commissum Haffnia ex cluserit.
Quae licet publice essent deposita tatmuen affues et regis amici priucipes studio pacis ac
concordiae id egeruntut episcopum cum rege in gratiam reducerent, sed conatu frustraueo.
Nolebat enim rex ulli compositioni aurem commodare uisi prius ad singula accusationuin
capita respondisset archiepiscopus, ltaque negotium tum temporis dilatum est.
Nam inde statimanuo sequenti, conversus ad fratris sui divi Erici funus, quod apud Sles.
vicenses erat conditum, magna id pompa Ringstad ium transferri ac uxta paternos cine.
res deponi curavit, ipsomet nova ibidem apotheosi, prae sentibus regui episcopis ac nobi.
litate inuter Divos relato.
Hinc e Selandia Lundam celerrime rex trajecit ut ibi parentem reginae Ducem Pomeraniae
mbirium una cum regiua conjuge e Germania venientem exciperet. Hic dum
agit.Marischaloo suo, qui loci praetectura tungebatur, itemque Boou ordinis praedicatorij
aliijsque ecclesiasticis viris in maudatis datut de accusationibus suis adversus archiepisco
pum iustitutis ejusque defensione serio coguoscerent. Arcliepiscopus similiter a parte
sua praepositum orium et sobonnem Drosium canonicum ii sdem adjuuxit. Et jam ad hoc
ageudum consederant cum ecce a rege nuncius, qui monet ut arbitri una cum episcopo
ad regem accederent. Ac statim praeter ex spectationem omnium inter ipsum et archie.
piscopum interponent ibus se Duce Sambirio et regioa, ita convenit, ut nihil desiderari vi.
deretur. Veriiu ea reconciliatio haud durabilis fuit. Nam mensibus ex iude sex cum ex.
comumunioasset arclie piscopus uobilem matroua, quae adversus statuta ecclesiae deliquis.
o set, nec vellet in gratiam regis remittere poenam archiepiscopus, recruduit regis simultas.
ac litemquae sopita fuerat, rex resumsit. Veniensq haud multo post Lundam, ut ibi cum
aula ad tempus moraretur, vocari in curiam archiepiscopumjussit.et sedens ipse pro tribu.
nali prox ime sibi assidentem labens episcopum Viborgensem Cancellarium suum.unum,
permisit omnibus, quicuuq iu archiepiscopum ageodum quicquam haberent, ut cau.
sam suam proponerent. Cumque multa adversus eum allata essent et regis super illis sen.
tentia postularetur, fertur palam dix isse archiepiscopus, se regem in spiritualibus iudiccm
uon agnoscerc, sed solum ponti ficem Rom, ideoque ueo velle respoudere ad criminationes
obyectas, uec etiam teneri. Hoc responsum admodum indigue rex accepit, quod existitua
ret authoritatem suam pluri mum eo labefactatam. Itaque omnes qui praesentes aderant, convenire
a meridie in templo cathedralatque ibi ecclesiae statuta inter reges olim et episcopos
sancita.et regum quoque: et episooporum aliquot sigillis munita, praelegi omnibus publice
manudavit caque ut secuum perpenderent. et an stare isdem articulis vellent interrogavit.
Archiepi scopus respondit, se probare haud omuia posse, quae ijs continerentur, quod multa
iu ijsessent cumjure Cauouico ac patrum decretis puguautia se tamen, queunque salva
conscientia possent retineri, non rejecturum, qu vero ei aversarentur, de iis pontificem
Rom, consulendum existimare. Qui a parte regis aderant, in adversum responderuut, si
articulos jam dictos improbandos judicaret, nec decimas episcopis deberi, quas illi tamen
commuuni suffragio concessas admittunt. At ille reposuit, decimas commuuijure, etiamsi
articulis expressae non essent, fbi deberi. Acta haec quarto a paschate die. Deinde post
o octiduum petijt ab archiepiscopo rex ut ministros suos, quos in Insula en: alijsque iu
locis excommuuicasset absolveret: respondit archiepiscopus se facturum id, modo polli.
cerentur vicissim illi, se, quae mandaret ecclesia, nou neglecturos. Quod cuu regi ac sena.
tui miuus placeret, missae in curiam regiae literaequibus siguificabat rex, se archicpiscopo
ac toti eius clero privilegia atque immunitates, quascuoque a Daniae regibus accepissent.
uegare atque abnuere, ac simul statuere ut in posterum ad regui ouera ac regiae aulae mini.
steria parati adessenut. Similiter et ceteris, qui Lundensi cathedrae jureiurando obftrin.
gerentur, tandabat, ut intra dies quinudecim sibi obsequium ac sacramentum dicerent.
p.350
Nuncius, qui haec adferebat, cum regis se jussu id facere iudicaret, denunciavit e archie.
piscopus auathema, utpote qui adversus jura ac libertatem ecclesae mandata publicasset.
Dum ita inter se altercantur rex et archiepiscopus, iterum plebs, de qua modo dictuu.
maiore motu concitatur. et causam se agere archiepiscopalem proftetur. Nomen sibi
iudiderant loercre utpote qui chori et sacerdotum ius defensuri convenissent. Arua.
praeter ferreas et ligneas clavas, nulla habebant, ude chronicion, quod editum sub uomi.
ne regis briciad huuc et superiorem anuum haec verba idiomate verunaculo adducit, tum
vulgoiactata: cloercrie mure olsegie mt cyer id est, ominer coroler cum cvr dtugunte.
passim insaniebant, voc omnium et clamor erat, se aliquandiu vi et tyrannide potentum a
Dei verbo inhibitos, nec id satis hucusque percepisse. Cum autem regias undique arces, 10
et praedia nobilium demolirentur, tandem manu aruata furorem eorum compescere rex
aggressus varijs eos locis stravit, ude iterum ab ecclesiasticis concilium coactum idq
Haffniae. In eo, praeterceteros, archiepiscopus et qui cum eo faciebant anathematis ful.
mine ferire quicunque sive saori sive prophani ordinuis, constitutioni in Vedelae conveo
tu latae obluctabantur: prae sertim cum eam Romae a regis procuratore impuguatam pon.
tifex suo suffragio ratam firmamque habuisset. Percussi quoque aut territi eodem fulmine
etiam alij et quos suspicio saltem erat regijs partibus favere.
Circa idem fere tempus rex ouium. Norvagiae regem, missis ad eum honorifice lite.
ris ac legatis, in Daniam evocavit, ut de rebus utriusque reguni. et praesertim de pace semel
ac firmiter constituenda utrimque tractaretur. Raquiuus, accepto hoc nuncio filium suum
Muguum Toniberg relinquens, ac ipse cum classe iustructissima ad fretum Oresundae di.
greisusHaffniaeque mox portum peteus, regem ibi operuit. Qui extemplo eodem accedeus.
ac salutato Haquino intellexit Norvagorum quidem auimos ad bellum propensos sed
suos et regni sui statum aliorsum trahere. Deinde traditis, quae et quauta utrimque damua
fuissent illataad amica invicem convivia ac mutua colloquia discessum: Mox, remissis u.
trimque illatis detrimentis, ictum foedus, quo veluti perpet uo pacto tam suo quam poste.
rorum nomine se ac regna sua obstringunt ut quicunque prior impeteretur, statim alter
alteri suppetias accurreret. Actum etia tum de nuptijs inter filium eiusdem taquini M agoum.
et neptem Christophori gelurgaem divi Erici, cui Abel successit filiam. Nec omisit occa
sionem Haquious injicere de reconciliatione i neunda iuter regem et archiepisoopum, li
cet incassum. Postremo datis invicem magnificis muneribus, inter quae praetoria Haquini
navis stupendae magnitudinis memoratur ad sua quisque regressus est. Reperio in actis
Norvagiae faquim item filiam crtim regis Hispaniarum et Castiliae germano fratri
Plilpyo, eodem postmodum tempore uuptui traditam: iuterque foedera utrimque pacta pro
mitt ere quidem Hispani regeu auxilia sua Haquiuo, excepto si quid adverius Galliam.
Arragouiau aut Angliam tentaretur: Et Haquinum vicissim opem ei suam polliceri mo.
do Dauia.Suecia et Aoglia non peterentur. Sed de hoc connubio et quid super eodem dome.
stici Hispanorum aut hores tradaut, inferius nounihil ad au, r repeteuus, lPorro Haquiuo
domum regresso, e re etia visum ut rex. et princeps Suecorum Birgerus de rebus ad regna
sua attinentibus amice ac praesentes colloquerentur, ltaque dies et locus apud Scaunienses
condictus. Quo cum singuli advenissent, invicemque benigne salutassent, ac ultro citroque
iuter se contulissent sublata est tand lis omnis ac inimicitia, quae causam eousque et fomi.
tem dissdio praebuisset. Vocatus eodem quoque est archiepiscopus Luudensis, utpote Sueciae
primas.Couventumque Atorpiae in territorio Hallandiae. Ac mensis remotis, denuo archiepiscopum
accusare rex coepit, et seorsim quidam, quod immutare praesumeret Scanensium
statuta, quae tot regum atque episcoporum saffragijs fuerant approbata sigillisque communita,
quae et semper inviolate apud Scanienses obtinuissent.Respondit archiepiscopus id quic.
quid esset controversiae sublatum iam aute per Ducem Pomeraniae et regiua Sambiriam:
uec exinde conscium sibi esse quicquam in eam partem a se commissum: libenter quidem
obtemperaturum statutis Scanicis, prae sertim quae sala conscientia haberi possent, quae ve.
ro cum ecclesiasticis decretis, quibus iureiurando erat obstrictus, pugnarent, auitaeque sa.
luti essent contraria, ea ad Papam Rom, referre se, ac eius esspectaturum censuram.Volebat
autem rexut legibus iam dictis in totum subscriberet.Itaque iterumjussitut aliqui et inter
cos a parte sua Ernestur Comes Clicensium, cum delegatis ab archiepiscopo controversiam
istam de novo discutiendam susciperent. Ideq ad regem mittit archiepiscopus Erberum
Mgum et fratrem suumndrecm Erundm, cum aliquot Lundensium cauonicis exploratum
quibus ille modis compoui rem posse cxistimaret. Hi cum regia majestate coram locuti,
p.351
praesentibus Cancellario sucno episcopo. Emesto Comite, cs rlncd praefecto Lun
densiac Petro fmio Marschalco. Tum a rege conditiones istae recitataeet a fratre praesulis
Nicolao, regio apud Lundenses praefecto, propositaent si renunciare archiepiscopus vellet
uri, quod sibi competere putaret in nuaves et mercimonia naufraga, inque bona eorum, qui
absque haeredibus moriuntur et causas omues marcarum o, inqs: collatiounes sacerdotiorum.
quae a regibus existimantur iustituta: nec eos in suum ministerium velit assumere naucleros,
qui alijs praesertim navium exercitoribus obstricti essent, aut suos homines a vocationibus
liberos pronunciare, utque mulcta, quae pendi pro eo solet, ad regem referatur, velitque firmum
ac ratum habere quodcunque Scaniensibus statutis decretum est, paratam esse ad rero
conciliationem viam. Respondit episcopus eamurisdictionem prtiuere ad sedem ecclesae
Lundensis, quam nec velit nec posst alijs transscribere absque oonsensu summi pon.
tificis, cujus sententiae sese submittere foret paratus. Res sua gravamiua yrgero Duci ex.
hiberi curavit. Et episcopus vicissim perplures articulos et criminationes, quibus regeu
videbatur uotare aut salteu quorum commonitum eum vellet iutulit. Cuusmodi erant
de homicidijs, incestu, toruicationibus quod oiuirum ad ea delicta videretur conuivere.
quodque pro debito more ecolesiae haud punirentur: Quod poenitenti usitatam poenam
rej icerent multi atque insuper haberent quod homicidia, quae esse capitalia deberent..
mulcta pecuniaria redimerentur: quod is, qui essent excommunicatialiorum consortium
et familiaritas permitteretur. Quae aliaque eusmodi etia multo miuoris momenti regi im.
ao pugebat, quasi causau eorum atque occasionem praebuisset. Postremo negabat eos, qui ure
canonico Romano ecclesiae subscripsissent, posse simul omnia, quae jure Scanensium con-
tinerentur, bona cooscienut ia prae stare: Quod vero tanta esset istiusuris ac legum authori.
tas ac rev erentia, id regis edicto ac literis praecipue deberi qui Scanensium statuta ita
emendassetut simul promiserit, quicunque suo maudato se obsequentem praeberet, ei se ope
consilioque adtuturum. Quos similesque codicillos ut revocaret rex, serio eum commonebat.
uec obiicere etia inter alia destitit, quod Neoburgi praesentibus multis praelatis, nobilibus
alijsque spectatis viris, cuiu ad salutandum ipsum in templum venisset seque aperto capite de
30 tardiore accessu vellet excusare, nihil praeter illud responderit: Tarde uenere bubulci. Querebatur
similiter sacerdotes, quijure patronatus regi se defendebaut, prae suli dicto audientes
uon esse, et excommunicatos permittere ecclesias frequentare, quod in insula Vena fieret,
ubi et decimas episcopales nulla ea de re lata seutentia, sibi servarent. Haec aliaque talia
cum ab episoopo tusissme essent prolata, multi se offerebant ad litem componeudam.
Sed frustra cuncti tuere: Tandem priuceps Sueonum Birgerur se medium obtulit, episco.
poque coratm signicavit, posse controversiam tolli modo conditiones a rege superius per
tratrem ejus Nicolo ipsi propositas acc iperet. Verum episcopus paucis respondit, ea scilicet
esseLundensis ecclesiae privilegia, ut in nullas ejusmodi conditiones consentire absue Rom.
poutificis voluntatt ac uutu posset. Quo respouio multo quam aute gravius ei succensuit
rex, unde et eum Lundam redire vetuit, misi ad criminationes omnes, quae ei aliquoties eraut
objectae liquido respondisset. Lpiscopus pritojudicabat non teneri se prae sertim cum
o per Ducem Sambirium et reginato controversia ea tota esset jam ante composita post.
odum tamtn ad quosdam eorundum articulorum, uon vero omues responsionem iusti.
tuit: Et praesertim quod obyiceretur de praesulatu Lundenf inscio et nolente rege susce.
pto reponebat causam eam apud pontificem maximum fuisse ventilatam ac decisam.
procuratore utriusque prae sente. Nec impedire se praesentationisjus, ubi id regi competit.
sed accidere subiude, ut a rege id fat, ubi nullum ei eyusmodi us est.et aliquaudo quoque
inhabiles ao minus idoneos produci, quos officij ratione recipere haud posset: Nec abso.
lutos a pontifice de uovo excommunicare nisi anuathemate digna exiude commiserint.
eatque causam uoo regem, sed pontificem spectare: nec absolvere omnes possepro quibus rex
iutercedat, alias in contemtum abituram disciplinam ecclesiae: similiter nec impedimen.
o to fuisse regis comitijs, praesertim cum a rege dilationem eorum petierit, ac denique hie.
mis causa nou adfuturos omnes accepisset: se nulla decreta sancisse adversus ius seculare:
quae tulerit esse ecclesiae et spiritualia: duos haberi gladios, spiritualem et secularem, ita et
duos judices esse: et unumquemque a sua parte statuere ac sententiam dicere: se nequeo
amicitiam cum regni hostibus fecisse neque literis cum ij sdeu communicasse regem
Norvagiae foquuu, ad quem literas dederat sibi antiquitus atmcum ac benevolentem
fuisse uec regni hostem habendum: arces quas excitasse novas dicitur nullas fecisse
sed reparasse collapsas: quod etiam ad opida a se oondita responsum putavit, quod ad nau.
p.352
fragia, eam urisdictionem pertinere ad ecclesam Lundensem: se nusquam ut judicem
sedisse in rebus secularibus: quadraginta marcarun causas sibi iure eiusdem Ecclefae de.
beri: et porro quod vacationem militiae inpedierit suosque domi continuerit, id iuris com.
petere Ecclesiae Lundeuum, que in suos colonos jus habetudicesque spirituales confti.
tuit: ueo interim derogare id quicquan regijs prae fectis, quo miuus suojure ucautur. Ta.
lis rchiepiscopi fastus max imorum per ouues regni oras motuum ac dissidiorum occa.
sionetm praebuit. Nau iu partes suas abduxit Roschildeusem praesuleu Petrum Bogum.
Scialmonis Bangi j ex V idis oriuudi filium. Fuit enim t / icar ir seuioris Canuti re.
gis sorore progeuitus Similiter et adhaerebat ipsi Othouienfium episcopus alijque ex
ordine Ecclesiastico praecipuae dignitatis, praeter Holsatiae dynastas, Rugiaeque principem
ermor. et si qui ij sdem amici essent ac foederati. Nec deerant regi sui fautores suaque
fuctio tam a parte Eccle siasticorum quam secularium, lnter quos episcopus censebatur
Slesvicensis.Viborgensis et Borglomensis, alijque cx praelatis et nobilitate passim.
Haec serra dum ultro citroque reciprocatur, incidit inopinato ien Slesvicensium
Duc is obitus, qui novis di fhcultat ibus regem involvit. Namut aute est memoratunm, cum
idem Valdemarus lutiae Australis Ducatu oruaretur literis expressum non fuit, eum Du.
catum in haereditatem ipsi concedi et ipso tameujam detuncto frater ejus Ercu ean
prae fecturaum sibi quasi haereditariam vindicare videbatur. Itaque iterum ad arma convolatum
est: Et rex quidem collectis copijs ubi Slesvicum venisset. Ericus utpote impa.
rem se ei videus Holsati iuteriora petijt, lgitur rex arces omnes ac propuguacula iuae ao
potestatis facieus, eadtm quoque suis praefdijs communijt additis insuper not is praefectis
omnibusque iu eum modum rite constitutis, domum redijt, ut regui comitia quamprituum
indicerentur, quae Othoniae celebrari initio an. 1258 voluit, ac ibi simul filium suum, jam antea
priucipem uuveututis designatun soleuni inauguratione regni corona donari. Sed eo accedere
uon tantum archiepiscopus renuit sed et alios eodem venire ac filium regis inaugurare
sub poena ex communicationis inhibuit. Veneruut nihilotuinus ac rcgi suo dicto
audientes fuere episcopus Viborgensis.Borglomensis. Ripensis et Slesvicensis. Non tamen
ausi diadema tum regium ei impouere, ltaque dilata res est in tempus commodius.
Quod haud multo postanno uimitum eodet uociviu fuisse anuotatum est. Tum enim
circa festum Martini Haffniae celebrata sunt regia comitia, in quibus episcoporum quidem 30
nulli, sed ex amicis et oonsiliarijs regis praecipui ao primae admissionis prae sentes
fuere?. Hic communi omnium senatusconsulto [senasconsulto ed.] statutum ac decretum, operam daret rex idque
ad sui securitatem, tum et authoritatem tueudamut arclepiscopus episoopique uonnulli
alijque plures, prima quaque oooasione et quicquid inde etiam e venturum foret, custodia
mandarentur. Seorsii vero detulit ad senatum rex, sibi certo constare archiepiscopum
Iucoum intercessisse apud pontificem pro Erico Abelis filio, ac declarasse quas liberi ejusdem
a se per fas et nefas rejecti sint ajusta regui luccessione, cum et ipse alijque regui epi
scopi sancte Abeli suo chirographo promisissent, liberos scilicct eius ipsi successuros: Tum
et questum de se quasi ordini ecclesiastico omnibusque pontificijs decretis esset adver.
sus ac grav is: et qui clerum ejusque clientes tributis vexaret, ideoque petijsse a pontificc ut se
regio diademate privare atque unum ecx liberis Abelis vellet sufscere. Addebat et illud
rex, fraudulenter et in regni detrimeutum ab eodem archiepiscopo conciliatas reginae
Mectildi cum Duce Suconum nuptias, prae sertim cum ipsa Othonienum episcopo se vidu.
am mansuram voto obstrinxisset. Iude occasiones omues captavit rex, ut archiepiscopuo
interciperet, sed nullus dabatur aut locus Commodus aut oportunitas, cum ij scilicet, quibus
id committebatur, aut populum, qui cum episcopo ut plurimum, faciebat: aut fratre eius.
qui Scaniensium cattello Helseoburgi praesidebat, sibi metuendum viderent. Erat et alius
eidem frater Ncoluut Ernd Luudensium prae fectus, qui semper ad recouciliationem.et
ea quae pacis eraut, fratrem est adhortatus.Sed eus sana et moderata consilia vento suut tra.
ditauec locum habere potuerunt. Sub anui fnem igue derepente coelitus exorto et urbs o
et arr Ripensium confagra vit peuitusque est defoedata. Hoc incendium plerique ordinis
sacri in numen divinum atque iram eius erga regenu quasi episcoporum perfsecutorem re.
ecerunt, quamvis et ipse loci episcopus haud minore quam rex ipse damno affectus est.
Inde sub anni sequentis initium cum arcbiepiscopus in vicum Scaniae Gilsebergam,
prope Landeskroniam exiguo cum famulatu venisset, ex improviso ab Henrico Meckelenburgico nec non praefecto Lundensium Nicolao, et quod sibi adsciverat, sub noctem
apprehensus est die S. Agathae sacro deductusque in arcem Hagenschouam, ibi bienuium
p.353
circiter detentus fuit. Capto Lundensium praesule statim eiusdem ecclesi archi.
diaconum ac praepositum, qui praecipue archiepiscopo a consilijs fuerant, deduci quoque in
custodiam mandavit: Capi praeterea Escillum Ripensem episcopum iussit.et idem etium
statui iu Petr Bungium Roschildensem voluit: Sed ille fuga sibi consulens, apud orimo.
principem in Iusula Rugia, quae ad dioece sin Roschildeusem tum pertiuebat, secessum
invenit: Episcopus similiter Othoniensis regno excedeus apud hostes et inimicos regis
Alseae subsistit, eos consilio et opibus, quascunque per officiales suos e dioe cesi sua corrade.
re potuit, uvans: Quod ipsum et Petrus Bangius apud larimarum fecit in eum scilicet e.
piscopatus sui reditus, qua poterat, largiter conferendo. Cum itaque hoc modo archiepiro
scoopus ceterique in vinculis habetentur, continuo anathema clamatum est. Praeter ceteros
Roschildensis episcopus Bogus, prae sulis suco uepos.et oucnnc Othoniensis publi.
catis codicillis secundum decretum Vedelae factum vni versum Dani regnum interdi.
cto subiecere. Apud poutificem quoque de archiepiscopi ac reliquorum iucarceratione
graviter conquestus Bangius, culpam omnem in regem comjecit. Dumque idem in Insula
Rugianorum haeret, apud pontificem praeterea Alexandrum per literas machinatus est,
seduloque elaboravit, ut datis ad principem codicillis cum ad arma sumenda et liberan.
dum archiepiscopum ceterosque captivos cohortaretur. Interdictum autem de quo diximus,
postquam esset di vulgatum addita pontificis ratificatione Viterbij data, cum excommunicatione
omnium qui reluctarentur idem templorum valvis afhxum est. Et qui.
o dem Lundae Roschildiae atque Othoniae servatum aliquandiu fuit in Cimbrica vero
Chersoneso (Iutiam dicimus / haud magui eit habitum. Rex vicissitm Christophorus con.
festim ad ipsum pontificem provocationem inustituit, commoueus eius sanctitaten ini.
quum sibi videriut ordinis sacri homines in causa propria actores essent etjudices, pr.
sertim cum interdictum, quod erat publicatum, non a pontihce sed ab ipsis, qui adversarij
sui essent profectum foret: Nec par esse ut reguototi sacris iuterdicatur ac salutis be.
neficio tot millia mortalium priventur ob unius aut paucorum commissa Qua ad pont ificem
provocatione sperabat rex eludere aut saltem exire episcoporum molitiones dum
causa legitime fuisset cognita. Similiter etiam diploma suum tum temporis evulgari fecit,
in quo clerum ominesque sacerdotes severe cohortatus estut ad sacrorum celebrat io.
o ueu verbique divini ac sacramcntorum admiuistrationem redirent, isi reditibus vellent
privari. Post id ubi accepissct Roscehildensem episcopum ettu et olunem Othonien.
sem iu eo esse, ut Rugiae priucipem sorirum et Ducem australis Iutiae ricum, regui ho.
stem, una cum ter / or et onne Holsatiae Comitibus, suas in partes allicerent, petijt ab
Acuno Norvagie rege, nec non Birgero Sueouum principe, ut sibi juxta pacta conv enta
auxilio adesse vellent, quod et se facturos promittebant. Sed haud diu superesse dabarur
Cltri stophoro, t cujus obitu non omnium est eadem relatio. Crantius inuuere vide.
tur, sub extremum paoitce rebus cunctis administratis io fata concessisse. Alij et prsertim
cl: ronologi domeitici, quibus potior hic fides debetur, referuunt durantibus de
quibus memoravimus, ani moruum motibus, digressum eum iu Iutiam Ripas veuissent ibi
o cuu epi scopo, qui invinculis erat, sive alijs ex ordine ecclesiastico quos sibi beuevolos
ac pa rtibus suis haud adversos comparaverat, familiarius ageret, consiliumque ac modum
iniret quo infausta ista dissidia sopiri et pax optata inter se et archiepiscopum constitui
postliminio posset ac tum, ut simul cum rege ageret, advenisse codemme / stum Arhu.
fiensem, quem am ante, ipso uolente, archiepiscopus occ prae: sulem constituerat: eumque
toxico regem sustulisse: idque, ut tradunt uounulli hostia missatica veneno imbut.
vel ut alijs placet, dum apud euudem convivio excipitur: Cuiusruest cur non mcci.
nerit in catalogo episcoporum Arhusiensium Vitfeldius cuu tauen eius in rebus Chri
stophori mentionem faciat. et ide, quod jam attulimusde eodem commemoret, quod
referam non habeo. Illud autem quam execrabile ac horrendum fuerit sive in ipia Eu.
o charistia, quae homiuum bono ac saluti animarum est instituta, sive inter sacra mensae tol.
lere e medio, cui jureiurandi ac fidei datae ratione obstrictus habcaris, quis satis pro merito
ac rei iudignitate declaret Sed bouis illis patribus religio non fuit excoumunica
tum a Papa interticere: Quod uec nostta tempora iguorare et sectam eoruu, qui se
sanctissimo Iesu nomine orbi jactant, docere hodieque ac scriptis etiam palam assere-
re dolentibus licet ac publice reclamantibus pis satis constat. Hujus Aruefasti an di.scipulus
fuerit, certe eodem in ludo eruditus videtur, ille e familia fratrum praedicato.
rum Beruardinus, qui aliquot lustris pot auuo uimirum tara Henricum eius uomiuis
p.354
Imperatorem septimum, nefarie similiter per iufectum veneuo Euchariftiae panen, pootifice,
ut habet chronicion Slavicum autoris incertiuequaquam dolente, necavit.
Christophorus igitur fato apud Ripenses hunc io modum fuunctus, eodem statim loci in
templo cathedrali circa chori meditullium tumulatus est, cun anuos plus minus octo re.
guasset. Monumentum eius aliquandiu marmoreum mauioleum impositum habuit, quod
paulo spectabatur, quat alia sepulchra, elevatius sed temporis diuturoitate ita exesum ac
detritum ut epigraphe ac characteres, quorum vestigia laterum extremitates indicabant.
legi uequi veriut, ldem saxum incuria postmoduu, aut qua alia de causa ad usus alios
traunslatum nunc co loci haud amplius visitur. Est auten cathedralis illa Ripeusum ec.
clesia iuter regui sacras aedes omuium vetuitissima et preter Copori regis etiam Ero io
Emudi tumulo clarauti est iu rebus ejuidem superius memoratui. Reginua omiria, ce
lebratis mariti exequis, extemplo de annorum aliquot inducijs cum Holsatiae Comitibus
coepit agetent interea scilicet adolesceret ricu hlius. et ita ad regui sceptrum capessen.
dum firmiore aetate uteretur: Scripsit praeterea Norvagi regi fuino et Sueonum Duci
Birgero deque copijs auxiliaribus, quas Christophorus petierat, quae etiam paratae aderant.
quarum huus manipuli Haffniam advenerant illius vero ad laderam classis iu prociuctu
ltabat, gratias ipsis habuit adiicienus de iuopiuata mariti morte et ea occasiooe inter se
et liberos Abelis amota belli cura iuducias pro tempore factas. Et ut ante iudicatum.
quia Haquinus de gerge cum filio suo Maguo uuptijs agere prae sens cum Christopho.
ro aute bieunium operat missi hoc tempore ab toden legati ad Electorem Saxoni ao
Ingeburgae maternum avum, scitatum illius quoque ea de re sententian. Sed ipso amicis
et consanguineis sponsae pat eruis, qui in Dania erant, negotium totum permittente, legati
in Daniam festinato redieruut: atque ibi propius pertentato lugeburgae ipsius amito
beuigne et ad vota ipsorum responium est. Quae omuia ubi per legatos acepisset equuuc
statim sub ver proximum septem praetoria navigia maguifice apparata in Daniam ad
sponsam deducendam prae misit. Aderant ex regni proceribus episuoopus sounu, mu-.
du toaedunciu, oulu Coeu et Louinur Stcurius. Hi in Daniam ubi ad venislent, nihil paratum
viderunt, regina vidua alijs regui negotijs plus satis occupata. Igitur Haquinus episcopus
cum ceteris maguatibus ipse ad spousam profectus ae gre obtinuit ut uua decede.
ret. Tandem tamen post lougas deliberationum moras assensum praebuit Maguoque peru
eundem laquinum cpisoopum desponsata est. Inde datis veoto velis Tooibergarm prino,
atque inde Bergas appulsa classe coguitoque spousae adventu Rex Haquitnus nuptiarum
confestim solemnia feri ac ipsam tradi iu manus filio curavit. Legati autem cum
se promisso obstrictos referrent deMagno in regem et successorem parentis iuaugurando
autequam iu thorum spons deduoeretur ideu quoque haud multo post effectui datrun
est ut habet memoratque prolixius vernauulum Norvagi Chrouioon.
n atvunC
LE OT O RI
nt rum i us cu emma V t o s x i l ads. V Los v n x u v li
vuno lteroque / cbeate ob ocos proposuerimu / consquent unc eft vt i / o ciuam coqn
proxime nnectum eneaogicar tadelas nQut lcdeari nom tantum li sque
reue Ct rum is r o rum t o s u l ium eivsde poft Eticum / Abelem rees.
atu minium e uitus unc inguli xim) et e ciscem uoqu Christophori l a
Cu is r o n o x u v sque ll ui / gum horum cuetuisorum e / imr.
emma ac / rier exponutr, ct bc cee prestrim et cu /, uod eismoi cpoies on a
lcem mo eorum, ue / nt emoratae poftodm inc ordine emoruimuperpivimu
eciens qoin quoxe cers rgum prixcipumue / lirpes origixesuem quipiei.
Genecsgicorm baxd viter pessm hac: uent, ercpiende senuendesque errore
ac devijs veluti manu traducamur. Harum tabellarum prior eiusmodi est:
p.355
VALDEMARVS II VICTORIOSUS dictus,
Daniae Cothorum Vandalorumque rex.
p.356
TABELLA GENEALOGICA II. AD REGES ET ANNOS, QUI CHRISTOPHORUM I.
PROXIME HINC INSEQUUNTUR, REFERENDA.
CHRISTOPHORVS I DANIAE REX, Valdemari II filius.
p.357
ERICUS REX LXXXV.
Cognomento GLIPPING.
Defuncto Christophoro, regni proceres praecipue ab ejus filio Erico se stare demonstrabant
utpore ad regui sceptruu jam dudum votis et acclamationibus publi.
cis deftinato. Erat ei coguomentum vernaculum png quod oculis sclicet identidem
nictaret: quamvis alij pping videautur scribere.et alias notationes, sed ut mihi videtur.
P minus appositasadducere, luaugurationem eius celebrare Othoniae pareus constitue.
rat auno ra, sedut ante memitimus, renuente Lundensium praesule ucobo Ericnalij s.
que episcopis, qui partes adhuc Abelis fovebant et aliquetm ex eius prosapia maluissent.
ea tunc fuit dilata, ude et ei mos rebus regui admoto parum etian aequi ac faventes iidem
fuere, eum nimirum ut homiuem luxuriosum. et ad rerum administrationem minus
habilem proclamantes odio fortasse magis quan veritate licet interim et vitia sua habuisse
tore mortalium uaturae labe contracta unenmo negaverit homines enim uon di
sumus. Mater eus regina omdr dum adhuc ipse aetatis esset tenuioris, regimen una
cum ipso ac regni senatoribus administrabat. Erat enim ipsa siugulari prudentia, atque a.
uimo uequaquam foemioeo foe mina. Et sane tali indigebat reguum, quod pater decenni
fiio adeo turbatum ac uudique dissensionum fluctibus vacillans reliquerat.
Primus ei motus et antequam Regui diadema suscepisset, oblatus est ex iustigatione
pontificis Rom, excnd Scripserat euim is ad scnmorm principem Rugiae, ut ocni
ope ac vi anniteretur adesse et vinclis eximere Lundeunsem archiepiscopum: haberi euim
haud tminimum apud Deum promeritum vindicare iu libertaten captivos insontes c
eum hoc ipso divinam sibi gratiam ac sedis praeterea Romanae benignitatem ac favorem
demeriturum. Hac pontificia cohortatioune.et inftigatione insuper episcopi Roschildensis
Pet Bonrg, qui, ut supra meminimus, ad scrimorum in insulam Rugiam confugerat, classis
ibi armis virisque instructissima confestim expedita. Nec deerant occasioni Holsatiae
dyuastae. Inter primos snimoru et ongur cum classe in mare progress impetum in Selandos
vertere. Ac statim ut in terram exscensionem fecissent, qui a partibus episcoporum
erant, sc, prout iuter eos convenerat, illis adiungunt. Nec morata regina convocat
extemplo viritim indigenas, quam vis ad praelium non nisi, qui sponte sua adesse voluerunt.
progress. Eabitusque haud multo post prope Nestvedam acris inter utrosque conflictus.
in quo iudigenarunm ac colonorum desiderata circiter decem millia, sormorur potitus
victoria ea admodum insolenter est usus dum cives ceterosque ad amplexandas episco.
porum partes adigit, exustis passim ac direptis per totam Selandiam vicis ac muuicipis.
Quiuto a Paschatis festo die Haffniam cepit arcemque diruit. Locus, per quem accessus
illi in urbem patuit, multis post anuis ad noftram usque memoriamos sorinori vulgo
scrmrr Ccest appellata. Autea a milite rufticano dirutum fuerat propuguaculut, quod
o extra urbem locatum portui itmminebat liugua populari e, oerg dictum. Episcopus
Bongiu in reguum regressus renovari sine mora interdictum praeccpit: et eos, qui a partibus
regiuae in praelio Nestvedensi pro patria proque aris et focis fortiter dimicantes occubuerant,
locis consecratis humari noluit, sed eos tantun, qui se et Iarimarum fuerant secuti,
utpote ob causam, sic interpretabatur, justam peremptos.
Interea Holsatiae Comites in Iutiam Australem facta irruptione uuiversum Ducatus illius
districtum ferro ac flamuis vastabant. Regiua vero cum filio Erico inter utrosque
posita apud Fionios se continebat, ut iude atque e proxima boreali Iutia vires contraheret,
srimoru similiter qua potuit, vaftata circumquaque Selandia nos in insulam Boringiam,
vulgo Borringholm, comitatus archiepiscopi germano fratre Andrea Erlando procinctum
50 movit: atque arcem ficmersm dictam (quam sicuti et insulam totam rex
Christophorus a Lundensi dioecesi separaverat) tam diu obsedit ac pressit, donec extrema
adacti uecesstate praesidiarij se dederint. Hoc propugnacolo potitus captivos circiter
ducentos abduci jusst, quorum partem supplicio affecit, partem custodiae tradidit, ut, dato
mos lutro, sese redimerent. Verum reditum bhaud multo post per Scaniam maturaus, ac
vico cuidam ibidem invadendo diripiendoque occupatus, a foemina quapiam virilis animi,
quae execrabatur grassatoris insoleutiam, cultello intra abdomen eyus adacto perfos.
sus interijt: pretium scilicet hoc ipso factis diguum reportans. Talis autem ut in foeminam
p.358
quam viro admirabilior virtus, ita quoque rari exempli haec in sexu suo habenda. et qu
cum illa, quae yrrbm sua manu interfecit, viragine haud immerito comparanda.
Sub auni fuem Rostocbij a regina conventus iudictus Alberto Marchioni Braudeu.
burgico, bi amice eidem est reconciliata sublata simul, quae iuter euo et regnum hae.
serat, controversia. Erat autem ea de dote quam sibi Duci ssae Sophiae nomine deberi
monftraverat. Quibus transactis sententiam ejus de regoi regimine recte institueudo
regiua expetijt. et quid tali rerum statu opti mum tactuudi caret, benigne consuluit. Qu
et sua vicissiu conlliu iu miediu attulit. et quid faciendum statueret, quautun quidem
sibi videbatur, haud quaquam celavit.
Anni sequentis initiuu celebre habitum conitijs ac coronatione Erici regis qui tum io
anuuuu Cireiter undeei mum aetatis iugressus fuerat. Visumque eodeu tempore proceri.
bus, ut rex archiepiscopo ren e custodia dimisso Lundensem dioecesin redderet quo
ita inimicorum multitudioe paulatit levatus auspicia imperij faciliora experiretur. Ve.
rum archiepisoopus tanta tuuebat arrogantiaut nec dioecesin capesserenec condit ioni.
bus aut ulla ut vocaut reciproca cautione pacisci vellet priusquam de causa pontifex
cognuovisset. Dimilsus Sueciau continuo petijt: cuius primas habebatur. Nec interea
apud Romanum pontificem de carcere iunocentia ac calatmitate sua per literas agere
destitit. Restituti similiter et ceteri episcopi ad suam quisque dioecesiu regressus anoo
ineunte mil lesimo ducentesimo sexagesiio primo. Quo codem temporis tractu obijt
dux Lalandiae cuntu Valdemari ll ulius Erici de quo agimus, patruus. Riogstadij aa
sepultura honoratus, relicto slio Eeico Hallandiae Duce, qui anno exinde o fato fu.
ctus Ringitadij similiter conditusjacet. Dimissis archiepiscopo et caeteris praesulibus.
interdictuu, de quo supra memoratum, tiuus severe observatum Lundae aliisque in lo.
cis: apud Ci tmbros vero neglectui fere habitum. Quamvis ubi rex ac regina agerent, serio
exsecutioni mandatum est quod episcopi de illatis detrimentis necdum sibi satisfactum
quererentur. Occisus sub idem tempus icur Borglomensis episcopusab equite quodamu.
cui ol Cioo nomeu erat orta inter eos torte fortuua privati uegotij lite. Qua occasi
oue dioecesis ea tota ad interdictum revocatur.
Rex aui mad vertens episcoporum pervic aciam, deinde bellis ac detrimentis, qu inde
ad versus parentem suum laudatae memoriae tum se ac matrem suat reginam essent o
exorta Consideratis per legatos ac literas salutandum noviter tum electum Roma.
num pontificemnum quortu curavit: serioque petijt ut ab homine iniquifsimo
Eriaono Lundensium archiepiscopo regnum liberaret velletque operam dare ut regui
ejusdem territorio ao dioecesibus pax ao pristina trauquillitas postliminio redderetur.
adiiciens se eum in fnem transuittere sanctitati ejus criminationes universas qua.
rum Roschildensem et Othoniensem praesules tum et archiepiscopum Luudensem
reos postularet. Adversus Bogium haec praesertim inferebat eum post prae ftitam regi
Chrittophoro fidei saoramentum affniam introduxisse regni hostes, ac uua cum ipsis ar.
cem demolitum: pecuuiamCommeatunm ac reditus quoscunque ex sua dioecesi corradere
potuit, tradidisse srimoro Holsatiae Comitibusalijsque regni inimiois, ut ijs adiuti regem o
et regnum invaderet: mauu item armata cum sorimaro Roschildiae dioecesu iugreslun.
ac ibiimmani in subditos caede patrata, cuncta, quae a sorimoro ferent, approbasse, homi.
uesque circiter rooo ferro peremptos occubuisse: Et eosdem a se et larimaro trucidatos.
iudiguos, qui locis consecratis tumularentur: sed patriae hostes et qui suarum partium per.
empti essent, omuibus Christianitatis oficijs humandos pronunciasse Assensum etiam
archiepiscopo praebuisse, ne Ericus, qui rerum modo potitur, regio diademate insiguiretur:
ac simul inhibuisse nequis episcoporum iuaugurationi ejus interessetqui vero interesset.
eum auathemate feriendum: Ipsum denique nullibi in literis suis regem ac reginat pro
rege aut regina agnoscere, aut uspiam eo titulo nominare. Similiter et Othoniensis episcopus
insimulabatur, praeter cetera quod conscius fuisset caedis in regem perpetcat, o
quod brachio carunali uisus.et praesertim Abelis authoritate abususad praesulatum Fiouen.
sem fuisset evectus: Quodque iu comitijs Othoniensbus cum rex Christophorus filium
Ericumnunc rerum potientem, coronaudum vellet urbe excesserit atque ita coronatio
tuuc dilata sit: Quod dioeceseos suae reditus Holsatiae Comitibus permiserit, ut, ijs acce.
ptis, reguum oppuguarent: Quod in arce Holsatiaese dicta cum hostibus regui adversus
regem conslia inierit: aliaque eiusuodi in regis ac regui praeiudicium patrarit. Archie.
piscopuu veto, inter alia, que superius pro parte fueruut recitata, accusabat, quod, licet
p.359
regi sumiliter fidei sacramentum praeftitisset, oihilominus cum Iarimaro et Holsatiae dy
nastis fecerit, atque illos re consilioque ad versus regem juverit quod fassus fuisset suo
ussu atque instinctu duceutos circiter a Iaritmaro et fratre eus Andrea in insula Borcholmia
ex regijs clientibus trucidatos atque alios miserabili affectos supplicio adductosque
in custodiam alios ac arcem denique eusdem insulae solo aequatatu: Quodque Erici inaugurationem
impedierit, etiamsi certum jam antea inaugurationis diem constituisset. quod
literas ad pontificem dederit pro Abelis liberis in regis ac posterorum ejus praejudicium.
Quod illos a Iarimari et Bangij milite trucidatos rusticanos atque indigenas, jure caesos,
uec diguos pronunciarit, quibus humationis ofhcium in loco conseorato commodaretur:
o Quod Romae apud Papae tribunal de rege suo male existimaus eum non esse catholicut.
sed haereticum proclamarit.
Post haec Ericus, utpote res soleuniter iam inauguratus, oonveniebatur super Iutiae au.
ftralis Ducatu, ut eum Erico Abelis filio (defuucto jam sine liberislemoro ejus fratre /) cum
impe rio ac potestate traderet. Sed modus, quo id rite feret haud parum difhcultatis io.
iciebat. Existimabat euim res, eiusque mater regiua excidisse Ericum omuijure istius Du.
catus quod cum patriae hostibus, cuuque episcopis foedus fecisset ac regno, uua cum
Vdemro fratre bellum movisset. Iuterea tamen passuros se iudicabant, ut praefecturam
eam aociperet more maioruuet ad gratiam, uon vero, quod ipse cupiebat, in perpetuum
et quasi haeredium. Qui territorium idem incolebant plerique sua sponte Ducem seque.
o bantur, nde mox bellum.Nam praeter id, etiam Holsatiae Comites erurus et Iolnnes
avunculi eus, ope sua haud defuere, utpote qui communem sibi prinoipeu, quam reguum aut
regeu vicinum malebant, ltaque uon ab illis solum, sed aliunde quoque aoceptis aux ilijs.
Ducatum Ericc iutratut eum veluti haereditariunm teneat. Resx vero et mater ejus reginua
omiri, se ex adverso ad bellum accingunt. Convenitque utriusque exercitus in campo
Leonino, vulgo Loeie vocitato.Petrur findi Marschalous regui.et so sugonis Danorum
signis praeerant: Ericur Holsatos ducebat. Commissumque peracre praelium. et eraut jam
iu fugam acti Holsatorum pedites cum ecce sive metu, sive dolo seu necesstate potius
pressi fdu et Ieo cum equitatu suo recedere incipiunt. Quo viso, pedites qui superiores
eousque fueraut, disperguntur et ipsi, ude a parte Ducis stetit victoria. Praeter cetera.
rex ipse captus cum matre regina, qui in pago prox itmo commorantes priusquam de e.
veutu quicquam accepissent, a milite praeventi sunt. Regina Slesvico Hamburgumu dedu.
cta rex in arce Alsae sub Ducis custodia mansit. Slesvicensium prae sul Ncol Iohanni
Comiti demandatus, alijque alijs. Archiepiscopus Erlvt, accepto tam laeto nuncio, ex.
templo relicta Suecia in proximam Daniam redijt.
Retulimus luperius ad annum ocxxxixopumn Holsatiae Comitem e principe mo.
uachum factum, seque minorum apud Hamburgenses fratrum collegio sua lpoute adjun.
xisse, commendata filijs suis Cerur et oum sub cura Abelis Comitatuum administra.
tionem. Is hunc auuum fatalem ac ultimum habuit, postquam aunos integros viginti non
tantum intra mouasterium mansisset sed et sacerdotis quoque indultu pontifois, munia
40 omuia obijsset: Haud immerito comparandus illustribus viris et inter exempla priucipum
recensendus qui deposita omni diguitate ac rerum civilium cura similem vitae clausulam
fecerunt: Cujusmodi fuere Diocetinus, vctcsur i Tosur s, sscciur et Micue
Comeni. Msiclce Ducr et solner Contocuenur sobcmr oleolog in imperio consors. Hi
omues, excepto Diocletio Christiauis sacris imbutiabdicata priucipali maiestate in mo.
nasterio vitam finieruut. Diocletianus etiam ipse haud inter postremos imperatorum ha.
bendus, si excipiantur, quae errore gentilium deceptus in Christianos peccavit post ad.
minittratum virtute summa ao prudentia totos xx anuos imperium Nicomediae se eo abdicavit,
auno Christi cccvni et Salonae apud Dalmatas, hortorum cultura vitam oble.
ctans, privatus discessit. Quos inter quoqueure conuumerandus Imperator Ccrolu V
o qui avorum tmemoria in iummo humauarum rerum fastigio constitutus, translatis in f.
lium Philippum regnis ac ditionibus, imperio vero ferdncn fratri commeudato atque
inde ad Hispanos profectus, ibi seorsim ac sibi, quod vitae supererat, transegit.
Auuo qui proxime superiorem excepit, millesimo supra ducentesimum sexagesimo se.
cuudo non diu moratus de quo diximus archiepiscopus e Scania in Iutiam australem
concessit. Cbi id praecipue uegotij sibi sumsit, ut episcopus Slesvicensis Ncolaus.et regi
ua, qui houesta potius custodi, quam carcere eousque detenti fuerant duriore conditi.
proe haberentur: adeo ut episcopo catenae et compedes iuecti Regina, additis excubijs.
p.360
diligentius servata fuerit. Supra memoravimus, sponsalia facta inter Sopiom.D. Erici f.
liam.et ulemoru qui Erico Bueso avunculo suo Sueonum regi proxime successit: Eas
nuptias cumjamcapta regina eiusque filio rege, urgeret uihilomiuus lemor, occasio.
uem hinc sumsit regina eam rem ad Brunsvicensem et Luneburgensem Ducem ertum.
sponsae materuum avum: referendi ut is in Daniam accedens sponsam io Sueciam dedu.
ceret: ac simul de sua ao filij liberationeassumtis etiam alijs amicis, ageret, ibertur reginae
aurem praebens absque mora advenit deductaque in manus lemori Euecopiatm ne.
pte sua Sophia, ac mox ilonensi castro apud Holsatos expugnato, de rege exinde ac regi.
na dimitteuda serio cum Holsatiae Comitibus alij sque caepit agere. Et quidem haud mul.
to post liberata reginua, cum eodemierto transegit, ut is tutorio tituloutpote regis avus i
reguum eousque admiuistraret, dum volente numine, ipse Ericus e eustodia dimitteretur.
Dux et hoc admittens regui curam assumsit, ostenditque ioimicos et hostes sibi esse, qui.
cuoque D. Erico genero iuo eiusque deinude filio Christophoro. et nunc Christophori filio
se adversarios praebuissent. Uno nomine culpatur, quod nimia severitate usus, dum faci-
nora quoruudam persequitur, aedes quoque sacras ac monasteria promiscue spoliarit. Nam
ea occasione excita deuuo per episcoporum nonnullos populi rabies se Duci opposuit. et
obsesso A rhusiae munimento, illud et captum et direptum funditus destrux it.
Regina postquam ad lares et regni clavum redijt cxcedere e reguoussa Esberni Sua.
rei filia ngelgo. Petri Straugij relicta vidua, quod uiuirum cum hostibus regui occulta
agitare consila crederetur. Sed dimissa regina tenebatur adhuc episcopus Slesvicensium o
Ncolur, quem oagor, cuus supra memiuimus copiaruu praefectus occupata per in.
sidias domo, qua servabatur, liberum abduxit devehique tecit, ad praedium ipsius episcopale.
quod rem vocabant. Post haec omuem movit lapidem regiua ut filius quoque Ericus e
vinoulis eximeretur. Quod et tandem obtinuit, ita tatmenut eum vicissim Marchio Bran.
denburgicus to assumtum asservaret ac traderet interea eius loco Holsatis Aencerdr.
gut, quod in piguus ooo tarcarum argenti Marchio retinebat. De cetero et sumtmae istiussolutione
Marchionem oum rege agere ac pacisci permittebatur.
Iude regiua olanculum per Muttium riotorpum apprehendi Petrum rndium Marisc hal.
cum, qui apud Fionios iu praedio suorescou agebat uec non / vonemugour mandavit.
LCtrumque Neoburgi deduciac ibi de utroque prouuuciati mandavit. Quod nimirum iu u
media acie regem ac dominum suum deseruissent, dedissentque occasionem regiae ac suae
multorumque nobilium oaptivitati, tum et calamitati quae inde in reguum redundasset.
Lataque seutentia est vita eos ac bonis suis excidisse ac publico extra opidum suspendio
afficieudos, tinc Duxiertusjussu reginae in totum dirui fecit hae redium e usdem
Fiudiresclou.
Solverat sub anui hujus ver fuuinus Norvagiae rex cuius mentionem supra feci mus.
cum navibus centum quinuquaginta petiturus regui sui insulas occiduas quas ali fe.
ds aliEbudos vocaruut ut eas ui mirum a Scotorum ini uria ac vastat ionibus de fende.
ret. Scotici anuales aliam belli causam adducunt, praetendisse nimirum Haquinum mao
ribus suis insulas aliquot a Mac hbetho promissas fuisse, qu nondum essent redditae. Botam
praesertim et Araniam, et utramque Cymbram, quae nunquam inter Aebudas numeratae fuerant.
Primo appulsu Aeram accessit, quod opidum est Coilae maritimum. Hic milite in terram
exposito, viciua loca, captis arcibus, suam in poteftatem redegit. Mox se illi conunx it rex
Mugus, qui Mannorensium insulam tenebat et Dugoiu Sudoreosium regulus. Horum
supplementis auctus numerosam suorum manum in ora quae est e regione Botae de.
scendere fecit, quae et maximis damnis affecit iucolas ac tributari insuper pensioni eos
dem subiecit. Scotici soriptores duplici hic infottunio perculsum Haquinum traduut:
Primum quod cum Alexandro III Stuarto, eius, qui ex ea familia primus in Scotia regnum
gessit, proavo congressus.et a multitudine prope circumventus, trepide ad naves refugerit:
deinde quod navibus foedissima tempestate vexatis, cum paucis, qui superfueruut, 50
aegre ad Orcadas delatus sit. At Norvagie chronicion vernaculum, priusquam in terram
miles expostus fuitde pace inucunda tractationem institutam ait. et regeu cum inter se
convenire non possent.Scotis certamen obtulisse ea lege, ut utra pars superior foret, peues
eam quoque ius ac victoria staret. Sed Scotis multitudinem ac vires Norvagorum su.
spicientibusdilatum ulterius colloquium, ac mox impetumaent retulimus factum in oras
continentis, sicque abiectis praedis imperatoque tributotum et insulis omnibus quas resx
Norvagiae Mageus.Borfed dictus Scotis ereptas Norvagi adunxerat, recuperatis, ad
p.361
classem regressos, ac mosx, orta coeli foeda imtemperie, ex classe, qua ad venerant, naves
decem, priusquam ad Orcadas pervenirent vi ventorum disjectas, uaufragio perijsse. Ita
Chronicon, addeus Haquinum porro, ubi ad Orcadas accesst, ibi hiberuare conttituisse:
Et mos viginti ex tota classe navibus secum retentis ceteras domum remisissc, datis ad fi
lium Magnum literis, quibus ci legum ac regui curam commendabat. Indeque, haud multo
post oborta insomnia, atque ex ea corporis aegritudine, quae et paulatim auxit, sub decimum
tandem quintum Decemb, diem obij sse, cum reguo praefuisset annos circiter quad ragiuta.
Annales Scotorum ad animi aegritudiuem morbi causam referunt concepta ex moerore
amissi exercitus tum et morte propiuqui eusjuveuis fortissimi cuus uomen uon tradi.o
tur. Qu anuales et hoc addunt.Alexandrum exinde regem uavibus circummissis. Manuam
insula iuter Hiberniam et Scotiam medio fere cursu sitam, ea lege recuperasse ut insulae
regulus, quoties opus esset, decem uaves longas ad regenm mitterct: rex vero eum ab hoste
exteruo defenderet, eamque amicorum inclinationem cum reliquae insulae secuturae viderentur.
Magnum Haquiui, quem diximusflium, de pace legatos misisse: quam cum Ale.
xander, nisi receptis EEbudisrecusaret, tandem pacificatoribus ultro citroque commeant i.
buscon venissent Ebudas Scotus teneret: in prae sentia vero vel, ut alijdiversis vicibus
ooo tarcarum argenti: in siugulos autem anuos centum marcas numeraret: Praeterea ut
Morgreto Alexandri filia quatuor annorum puella cum per aetatem commodum esset
Huquino Magni filio ex sngeuurga divi Erici Danorum regis filia suscepto, nuberet.
ao Sequenti auuo, cum Ericus Australis Iutiae Dux aegre ferret liberatum t carcere epis.
copum Slesvicensem opera, ut meminimus, lvonis: obsideri ac dirui, in quo episcopus agebat,
praedium curavit. et eum durioribus vinclis compingi, idque potissimum, ut fama fe.
rebat, de consilio episcopi solucnnir Crcnj. Postmodum tamen regina, suscepto ideutidem
cjus patrocinio, cum e custodia liberavit. Sed libertati mox redditus, eodem hoc anno
vel ut alij ccuxv expiravit, dato ei successore cui Boo nomeu erat. Anni ejusdom initio,
qui fuit xxi Cal. Aprilis delatum est funus fauini regis praeotrio navigio Bergas
Norvagorum, atque inde haud multo post, celebratis cumo iugenti solemnitate exequis.
depositum est sepultumque in aede, quae ibi est, cathedrali verba faciente filio ejus Msogno
atque omuibus, qui aderant, supremi huus officij nomine agente gratias. Qua io aera obi.
o tus ac sepulturae Haquini constituenda secuti sumus Chronicon vetus Norvagiae vernaculum,
a nobis jam iterum iterumque laudatum: Nam regulorum illud Manniae Memoriale,
quod evulgavit v, cl. Cuie, cuomdeur, obitum eius integro bieuoio anteriorem videtur fa.
cere, modo recte excepti sunt numeri. Habet enim: nuo eo, fuco e Noregie veit cd
porter Scoti ibi expedie, versu ud rcdes ibi cpu rcmor moritur, spultur et Berg.
Rusticanor um interea apud Danos populus qui ut aute meminimus concepto ad.
versusiertum brunsvicensem odio eum quacuoque dabatur impetebat hoc praecipue
tempore, obsessa arce Helsinborgensi, atque eadem mox capta, propemodum vivum
cepisset, nisi navicula, quae forte fortuna ad manus erat, conscensa, sibi consuluisset. Iude,
regno relicto, cum se Saxonico bello miscuisset, captus est a Marchione Misnens, ac toto
o fere bienuio deteutus uon nisi graudi aere numerato e vinculis dimi ssus est. Cum vero, ut
supra relatum, res captivi regis eo essent deductae, ut ipse Marchionibus Brandenburgicis
esset permissus, necdum tameo libero coelo per frui ei concessum, douec tandem nuptiae
Hamburgi habitae iuter filia Comitis Cerbur et sobumem Brandenburgioum tbnis
Logi et erti fratrem, ijsque interesset quoque mater regina associata regni aliquot
prlulibus, regis demum negotium ita actum, ut ipse liber dimissusDucem Ericum praefe.
ctura Ducatus Slesvicensis subjure clientelari frui permitteret: inter reginam vero.et re.
get, uec uon Marchionem Braudenburgicumeo modo convenit, ut rex cum id esset ae.
tatis, duceret in conugemierti Brandenburgici filiam sine dote, ob debitum nimirum
dooo marcarum argentiquod in se Marchio assumserat. Quibus omnibus sacrameuto ac
chirographis utritque siguatis, rex reguo suo redditus est.
Sub fnem fere aoni, decimo scilicet septimo Cal. Decemb, habitus Lundae conventus.
in quo, prae sentibus Daniae.Sueciae et Norvagiae delegatis, tractatum de bonis patrimoni.
alibus Spbie, sngeturge, gete et sudtbe filiarum divi Erici. Quorum delegatorum res Sue.
ciae desiguatusValdemarus eiusque conius Spio vucru.Ingee et Beedit transui.
serant: E Norvagia regis Magni et lngeburgae nomine venerat ficmdu forrisour etc
cotu. Quibus et suos resx Danorum adiunxerat. Eodem mosx tempore virginum al.
tera Agueta monasticum habitum induta Roschildiae coenobium exaedificari fecit D.
p.362
Agnetae sacrum: cui et postmodum se quoque Iuditha applicuit, sed alio respiciens in eo
vitae genere haud diu perstititut iude re feretur. Obijt hinc anuo cniv Holsatiaeac
Vagriae Comes sobumer relictis post se tribus filijs obannedplo et ierto, uuicaque fia.
quae uuptui tradita to Brandenburgico.
Rex suijuris ac potestatis jam factus, quod comperisset se ab Holsatis deteuto, omunia
egisse archiepiscopum Eronum ut uon tantum duriore custodia episcopus Slesvicensis
Nicolaus asservaretur sed et suae ac reginae matris suae liberationi impedimento sempet
atque obstaculo, qua poterat, fuisse, iterato ad Rom, pontificem tenum literas dat, eum
obtestaus rogausque ut pacis ac tranquillitatis regni cania faciat a se facessere dictum archiepiscopum:
se vicissim obsequium oumniaque sua ofsicia Romanae sedi deferre. Iude Bor, i
riugholmiae copias admoveri rex imperavit, operam nimirum uavaturus, ut ea insula atque
arx Hamerihusia ad regni obsequium reduceretur. Vbcnu interea acceptis regijs literis,
paulo ante obitum archiepiscopo scribit, eique author est, ut sua sponte ac ultro dioecesi
renunciet. comperisse enim se Lundensem ecclesiam, quae eminere prae ceteris
solebat nuuc ejus avaritia atque ambitione, tam quod ad spiritualia quat temporalia plaue
pessundatamjacere: utpote quae olim sesx millium marcarum Sterlingi reditibus abunda.
ret, nuuc vix ceutuu marcarum provenutus habeat. Hiuc sacramenta ab eo violata tma.
chiuat iones etiam ac foedera cum regni hostibus inita enumerat, quod author Iarimaro tu
erit trucidandi ducentos ex regijs clientibus atque exscindendi arcem regian in iusulam
Borritglolmi: quodque post electionem regis, uuanimi ipsius omniumque consensu cele-
bratam, stolide se regi oppoluerit, dictaus neo esse eum, nec fore regem: quodque coronati-
onem deinde illius impedierit et mox coronatum excommunicarit una cum is qui coro-
nationem sua vel ope vel favore promoverant: Quodque regem Ericum eiusque matrem re-
giuau ac reverendum in Christo tfratrem suum Nicolaum. Slefviceusem episcopum ab
hostibus captos gaudens, episcopo praeterea nullis ad huc cateuis gravato, suo hortatu ob-
tinueritut compedes injicerentur. Quas ob causas aliaque facinora qu brevitatis ergo
praeterire se ait, denuuciat, eum non solum regis, regiu ac regui iram atque indiguatio.
uem incurrisse sed Deum etiam Opt. Max, graviter offendisse: Postremo receniens ea.
quibus idem archiepiscopus, mutando ecclesae statuta, fideique articulos rescribeudoadversus
quoque ecclesiam Rom, peccarit: quodquemfastu, quem sciebat regis ac regui esse
inimicum, suo ductu atque authoritate ad ecclesiam Arhusieusem promovisset: qui et regis
Erici laudatae temoriae parentem Christophorum, dato veneno sustulisse perbiberetur.
euuu denuo hortatur ac monet ut se respiciat uec diutius abuti pontifici leoitate velit.
sed ultro se munere abdicet, ac locum det Hallemstadensi Priori quem et eo nomine ec-
clesiae Lundeosi vult esse commendatum etc.
Mox eodem hoc annovel ut alij, proxime sequenti Vbns Papa, res iuter Cuepbor
et Ciellinorum factiones anitmo versans. Perusij cum omuia ex voto minus succderent.
moerorent volunt obijt. Apparuit eo tempore cometa usque adeo maguus, ut post homiuum
memoria m nunquatm similis fuerit visus: vesperi in orientali plaga supra horiontem
cum iucredibili splendore ascendebat et usque ad circulum meridiauun perveniens, vero
sus occasum decliuabat.et maguam lucidatque caudam secum trahebat. Duravit circiter
menses tres: desijtque tandem eadem nocte, qua Vrbanus ex hac vita migravit. Ei Clemens IV
patria Narbonensis, Guido Felcodinus antea dictus, et tunc legationibus, quas in Anglia et
his in oris obibat, districtus, decimum post mensem surrogatus est. Comperto Urbani obitu,
Erlandus Lundensium archiepiscopus ad novum salutandum pontificem accingitur,
sperans se eo, quiounque is foret, rbano saltem propitiore usurum.
Interea rex post lougamn obsidionem suae potestatis fecit arcem Borrincholmiae Ha.
merihusam: iuterque captivos fratrem quoque archiepiscopiinreuom carceri includi man.
davit. Sequeus anuus ootxvi funestus ac fatalis accidit yrgero Sueciae Duci, qui, ut su.
pra patuit, dum adhuc esset unior filius ejus uemoru, cuncta regni negotia, solus adui. o
uistrarat. Sed eojam defuucto ad ipsum Valdemarum rerum cura delata est. Ei frater e.
tat non unus. Itaque ut aemulationibus, quae iuter tam propinquos solent exoriri ausa prae.
cideretur, de patri tonio quod ijs a patre Birgero relictum erat amplissitum, dividendo
ccoeptum agere. Estque Benelo, qui jamn ante episcopus Liucopensis erat designatus. Fin-
laudiae Ducatus attributus Ernico etian, praeter pateruas possessones, baud contetanenda
regi portio tradita: Mogus autem Dus Sudermanniae aliarumnque terrarum princeps ap
pellatus ita se nunero ac virtute comitatus caepit attollere ut eius aula nibilo videretur
p.363
regia majestate iuferior. Quod cum regi caepisset displicere, aliquaudiu occultata quidem
iuvidia estat sub extremum eousque prorupit, ut alter alterumo regno pelleret. Cui et fo.
mitem addidisse volunt, qua exstinguere debuerat, opim coniugem.
Eodem tempore Cud, de quo supra diximus.Cardinalis Sabinensis a Papa rbano pau.
lo ante ejus obitum huc transmissus ad venitut iuter regem et episcopos mediuu ageus
id operam daret, ut sublatis intestinis dissidijs pax ac trauquillitas regi regnoque redde.
rentur. Is postquam a regia majestate ut sumui pontificis legatus houoritce esset exceptus
atque omnia ex rege probe cogno visset, promisit, se, quod jus atque aequum foret, ex.
secuturum. Quauvis ab ijs, qui regi ad versabantur ita sibi per suaderi ac deliniri sivit, ut
o plus illis quam rei aequitati concederet. Diemque exinde Sle svici indixit quo regen
eiusque adversarios peremptorie ut dici solet, vocari curavit. Sed rex conufestim quod ad
citationem excepit.et locum prae sentem sibi minus esse commodumdatis ad ipsum Car.
dinalem literis, prolixe declaravit: Demonstraos praetereajam ante conienssse Cardinalem
sibique ac regni proceribus permisissc statuere de locotuto et omnibus ad tam san.
ctum pacis ac compositionis negotium tractandum commodo: ltaque mirari tam subito
mutata seutentia itmperium atque authoritatem hanc sibi sumere: ideoq provocare se ad
pontificem Rom, non tantum suo sed etiat reginae matris suae, cuius tutelam suscepisset.
tum et reliquorum sibi fide atque obsequio subditorum nomiue. Hac denunciatione et ad
Romanum pontificem regia provocatione accepta Cardinalis.Lubeca abijt. Quo etiam.
praeter episcopos Petiu Roschildeosem Esbl Ripensem nec non nonem Sleivi.
ceosem, archiepiscopus Lundensis Ernur (qui ad iter de quo diximus Romanum ac.
ciuctus, superventu us subftitisse videtur) accelerato advenit. Hic in regem eius que
matrem regiuau.et quicunque cum ijs facerent, seque Slesvici sistere recusassent, cuus.
modi erat inter episcopos yco Arhusiensisoume Borglomensis alijque praelatorum, ful.
meo sui anathematis de uovo vibrant, omnibusque sacris interdicunt. Addebat et literas
luas Cardinalis, quibus imperabat ut toto districtu Borglomensi interdictum servaretur.
ob caedeu quamu in episcopum ium perpetrarat solunne / Cbius: ac regi similiter serio
maudavit ut iu idem tacinus animad verteret muodo esse irae filius ac crimine ejusdem suspectus
nollet. Dabat praeterea tunc temporis idem Cardinalis ad episcopum Lubecensem
30 literas, in quibus praeter cetera, eum sub poena depositionis adhortatur, praecipitque ut per
totam suam dioecesin iu omnibus tenmplis, praesertim dominicis ac festis diebus, excoumuuicet
regem ac reginam Danoruu, eorumque asseclasycoem episcopum Arhusiensem.
solunucm borglomensem, sgouem Priorem. Bonem Praepositum Roschildensem, etrm
etum.Ncouum festiumcolum Corrium, gonem Edium ordiois praedicatorij Ernum
archidiaconum LundensemNcolum orcbiac orrium Lundenses canonicos, tratrem
Henricum Priorem Anderschovensem suocotum Presbyterum Flemingensem, magittrum
Ncouum ttium. Pet / umy. Petrm etim, gonem diacouum, souom futum, sonom rio
rem Dallumensem, soum P raepositum Fimbriae: Quos omues ac siugulos, quod interdictum
insuperhabeant et alios ad iosuperhabendum ac contemnendum illud inft igent esse ana.
o themate percussos paecipit, idq ocreis acceosis ac pulsu campauarum per eum omuibus
denuncietur mandat. Hac relicta apud Dauos fragrantia, sive foetore potius. Cardinalis
Romam ad suscipieudum, qui illi, ut diximus, delatus erat, pontificatum decessit.Atque ibi.
mutato Cuion nomineemenr et appellatus. Quo et eum secutus aut comitatus ocdus
Ends Lundensium archiepiscopus, qui et ibi toto septennio ad aun, scilicet ra) a cum
celebraret LugduuiConcilium Cregonu, de quo iufra dicetur, substitit, ut notat quidem
Vitfeldius: quamvis Erici regis chronicion. / ad anu, rao, iterato redijsse eum ad Romanam
curiam videtur innuere. Isti autem pontificio interdicto a Cuidoue promulgato, quod oc.
casionem dedisse caediteli in fratrem Enic perpetratae uarret contiuuator Annalium
uron Pamoviur ad auu, raer t, id tantum abest, ut ips potius Abelis posteri et, qui ijs ad regui
o solium contra fas et aequum promoveudis ftudebant, episcopi, quod ex dictis huc usque patere
potuit, ejus causa ac flabella fuerint.Estque in eo quoque notanda Bv a vero deviatio.
quod Cuidonem Cardinalem missum a poutifice ad regem Abelem fratricidam caftigaut
dum referat cum Abel, ad venicute in Daniam Cuidone, tribus propernodum ian ante
luftris ab Eidoreusbus caesus fato suo esset perfunctus.
Qui superiorem excepit aunus sexagefmus septimus supra mille duccntos, nulla admo.
dum re memorabilis habetur, nisi duorum funeribus sgeege uiuirum, quam anuales do
miuam de Gallenburgo uominant: et tie Viburgeufs episcopi, viri claris natalibus, ac
p.364
partium semper bonarum tenacissimi. Unde et Cardinalis Guido, cujius supra meminimus,
ci cpiscopatum spoute abdicanti Petrum surrogaverat: Iugeburgam vero ex Vidorum fu.
isse prosapia, utpote Eiberui Snarei filiam supra ioj ecimus, bi et reguo eractam dixi.
mus sive sua sive suorum culpa, parum liquido esx rerum memorijs conttat: id tamen certum
habetur ea occasione collenugu ac ebgurdum reguo adjecta acce ssisse. Cumque
Slesvici exulem obij sse referatur, verimile est rnici Ducis atque olsatorum partem secutam.
Rex deinde anno proximo redemptam a Duce Enico Coldingae arcem, veluti claustrum
atque obiicem regui novis fossis ac propuguaculis muoicndam tecit, rbem etiam ipsan.
qua austrum spectat additis circuuquaque pomerijs multo quan aute illustriorem reddi.
dit. Ac mox ad locum, quem ficumnie indigenae appellaut, dicto die Suecorum regen io
convenit Valdemarum habitisque utrituque de reguorum suorum uegotijs sermouibus
quisque ad sua regressus ett. Notant chronologi die S. Benedicto dicato maximal fuisse
ventorum vehemutiam, et aestatem praeterea adeo fervidam ut similem mortalium nulli
meminissent, auuum ui hilominus frugibus ac rerum omuium ubere prov eutu ertitisse fertilissmum,
Albertus Brandenburgicus anuo sequenti filiam regis Christophori, Erici sororem
Mecltildom, missa ad regem honorifica legatione sibi in conjugem expetijt. Quorum
deinde nuptiae celebratae propemodum bieuuio post, opio quoque Suecorum regina.demori
conjux, eodem circiter tempore nepotem suum regem Ericum es intervallo vilum
accessit: ac divi simul Erici pareotis sui, tmonumentum Riogftadij venerata, animi ibi ac
devotionis suae cultum deposuit. Sustulerat paulo aute ex ea Valdemarus filiolam cui etiam o
optio vocabulum erat. Operam eodem hoc tempore Ericus rex haud segnem navavit, in
coostituendis regni legibus, qu et populo uni versim magno tum usui fuerunt. Eae geuntis
vocabulo Birceret indigitatae, quas es inde Christophorus Bavarus suo ae vo recoguovit. et
multo qnat ante castigatiores reddidit. Circa fnem anui mortem Viterbij oppetijt Clemens
pontifex, cum paulo ante, adjuvante Carolo Andegavensis, Conradinum bello captum, Frederici
Imp. nepotem. contra jus et morem militiae, gladio percuti fecisset, tali in eum lata sententia;
Conradinum, quoniam ecclesiae pacem trubasset, regium nomen sibi falso assimsisset, et regi ipsi mortem intentasset,
morte damnari. Memorabile est quod notant illius aevi chronologi, ministro, qui illi
caput atuputaratalterum statim paratum fui sse, qui eidem vicissim cervicem teriret ne uo
quamu gloriari posset se illius sauguinem fudisse, qui e tanta familia prognatus fuisset, o
Sequenti auno cum ad regem tsset delatum Noviogardios Moschos. Lituauos. et Semigalenses
maguo impetu in oras Esthonum irruptiones ficissc. et aliquot eorundem
territoria vi occupata teoere milus et eo cum impe rio latrapa Msort / is ut regio prae sidioquod
Revaliam defendebatauxilio acctderet, ac simul barbarorum iusoleotianm com.
pesceret. Ille officij maudati haud immemor aciem adversus eos iostruit ac mox con.
gressus manumque tortiter conserens ipie inter primos occubuit, laetam quidem reguo
sed morte sua mixtanm u rore victoriam relinqueus.
Proximus, qui antecedenteu excepit aunus mille simus ducentesimus septuage sius
primus Alberti Marchionis Brandenburgici Mechtildaeque nuptiarum solemnitate celebris fuit.
Erat ea, ut supra meminimus, Erici regis germana soror, et ipsa Marchioni paulo ante per 40
legatos desponsata. Sed peractis nupts haud multo post bellum iusonuit, terque enim
Ericus Res et Dux Slesvicensium, denuo ad arma convolaruut. Et regi praecipue aegre
erat suos villicos qui ad se haereditatis ure in illo Ducatu spectabant plus alijs gravari.
uec ut caeteris legumu ac juris uium petentibus concedi: quodque Dusx a rege evocatus.
venire tardasset Erat et lis de issealuj sque in proximo insulis, quas res ad reguuu.Dus
vero ad Iutiam australem pertinere exitimabat: Similiter quoqde limite Ripensi deque
bouis pateruis, quae in Ducatu erant sita scuti et de illis posse ssionibus, quae regis Abelis
liberi intra regni diftrictum habebant, controertebatur. Quibus fortasse et carceris, quo
et ipse et mater a Duce detenti fuerant accessit injuria amimusquec vindicandi cupidus.
Itaque ingenti militum manu rex Ducatum invadens omnium primo Tynderslotam capit.
ac solo aequat, lnde ficce / eticm. Fenurgu ac totum fere Ducatum sui uris facit, prae.
sertinm cum vires quas in adverium ducebat Dux Ericus flocci faceret uncc ad manus es.
sent, qui auxiliari poterant.Holsatiae Comites.
Mos anuo icctxxi tto estemur es ordine Theutonico equitum praecipuus ac ve
tus militiae cum Moschis congressus ultra quinque eorum millia una strage concidit: A
parte vero Rodenstenij occubuit Alexander Torpatensis episcopus. Qui sicuti et Revaliensis
praesulatus a Daniae tum regno inaugurationis suae vim ac confirmationem solebat
p.365
accipere, ipsique episcopi inter regnui senatores habiti, quomodo suo superius est loco demoustratum.
Quo eodem tempore continuatis funeribus discesserunt episcopus Arhusiensis
Tycho, et Slesvicensium Bondo; itemque in carcere Iohannes Erlandus. Obijt etiam
Ericus Australis Iutiae Dux Abelis filius. Erici regis adversarius, qui post se tres filios reliquit,
teem.Ericm. et ldemrum. Similiter et comjux ducis vita decessit. Atque ea occasione
rex Ericus tutelam liberorum in se suscepit misso Slesvicum cum imperio et copijs
Iohannes Wittingio. Quae res motuum novorum occasionem praebuit: Nam Comites
Holsatiae Iohannes et Adolphus, primi Iohannis filij, alijque ex eadem familia, comparato
exercitu.Eidoram transcendunt, seque regi obiiciunt, existimantes eam quoque rem ad
o se, utpote Erici Ducis consobrinos, pertiuere. Rex nihilominus caepta pertecit hac praesertim
spounsione facta tolsatis, se filium ac liberos Erici ubi ad iustam aetatem pervenis.
sent.Ducatui praefecturum.
Auuo insequenti dum Slesvici comitia habentur, celebratae simul cunmet Marchi, ocrxxiit.
onis Alberti filia regis uupti, conditionibus quae supra fuerunt commemoratae. Tum et
tlo Brandenburgicus a rege inter equites auratos relatus, ac multa praeterea tam a Dauis
quam Theutonis equestria exeroitia, hastiludia aliaeque Hippomachiae ac decursiones
militares exhibitae ad augendam nuptiarum festivitatem. Rex deinde intra aunum ver.
tentem ex Agueta filium sustulit Eric etiam nomine: Quamvis alij annum ultra putaut.
Eodem temporis tractu utta quaent supra memiuimus moniali se vitae devoverat, iu
Sueciam ad visendam sororem opiom suscepto itinere, max ima cum beuevoleutiae significatione
a rege Suecorum clemoro fuit excepta. Sed mox familiarius cum ea quam ho.
neftius rex agens, prolem ex e suscitavit. Eoque euormi scelere se ipsum omni houesta.
tis opinione exuit dum thori legitimijure posthabito virgiuem non tantum illustrissimam
violaret, sed sororem quoque sororis suae pellicem taceret. Hoc flagitium ut oblite.
raret, sacram peregrinationem Hierosolymam instituit, quamvis domum redux non tam
anituum quam coelum mutasse habitus fuit.
Hic ille est auuus, quo itmuperium, ex communicato ac mortuo ederico sdiu fluctuaus
certum huc usque Imperatorem uon habuit. Nam nec fenriconec Coro Frederici filijs
aut posteris eorum aditus ad imperium per pontifices permissus fuit. Aenricu quoque
o Thuringiae Landgravius Frederici liberis oppositus, dum lma conru ad haerentem ob.
sidione ciugit, sagitta lethaliter ictus, vel ut alij equo lapsus, eodem, quo imperium acce.
perat auno occubuit. Hinc reversus iu Italiam coor urbes quae ad pontitcem desci.
veraut, recepit, ac multis saevitiae exemplis editis reguum hoc pacto firmasse ratus redijt
io Cermaniam ut nomen Augusti sua in familia retineret. Sed cum adversa atque infesta
sibi ouunia offendisset commendato Bavariae principi filio conrcdno, repetijt Italiam, ea
spe ut recuperata ibi regua haeredi conservaret. Hoc agentem Mcu / fredus veneno peremit:
et mox Conradiuum eius filium securi subiecit, instigante lemente pontifice, urolr An.
degavensis, ut ante meminimuus. Laudgravio igitur, ut dictum supra. et jam aemulo eius
Conrado remoto dilata est rerum summa lleio ollandiae Comiti. Quo similiter a Fri.
siis mox confosso, quod supra memoratum, iterum in partes discessit OCermania, longique
fuerunt de successore eligeudo deliberationum conflictus alijs ad cboru Coruubiae
Comitem, lohauuis Anglorum regis filium, alijs vero adioxsu.Castiliae regem Hi
spanum sufftagia sua flectentibus: Et visus est uterque uou tantum magua contentione an.
bire imperium sed auro quoque multo tauquam empturus licitare. Et ille quidem per
Moguntinum.Coloniensem et Palatinum id praeseus egerat, tions auitmi quadam seu
moderatione seu timiditate Biturigibus in Gallijs subsistens haerensque ac reformidans, quibus
flagrabat Cermania atque Italia, discordias, variautibus priucipum seuteutijs, imperium
foris, domi regnum amisit, occupante id filio Sancio. Unde reversus Hispalim moerore
contabuit, uon muaguam admodum ex oblato imperio ac reguis administratis gloriam
o adeptus, sed longe maximam ac solidissimam ob restitutas atque oruatas mathematicae di.
sciplinas apud omnes in uuiversum posteros sui memoriam ac laudem relinqueus. Acber.
d autem dum haeret in Cermauiapecunia ac largit ionibus exhaustus ac mox in Au.
gliam regressus, ibique bello oborto ac urbis cujuidam obsidionem molitus telo traie.
ctus oppetijt. Hos omnes excipieus ttoccrur Bohemus ambitioso similiter conatu imperium
affectavit sed vicit tandem fatum upbi Comitis Habiburgeuss, cui auuo hoc
ipso conxxii Francofurti solemniter electo imperium priucipes tradideruut, quod
bodieque adhuc eadem in familia per tot annorum volumina constanter perdurat.
p.366
Alphonsus autem Hispaniarum res, de quo dixi, ejus nominis decimus fuit. Hic (quod
ad seriem historiae notrae facit) is est qui, praeter aliajam memoratauxorem duxerat
Violontum Iacobi Arragouum regis filiam impense sibi adamatam. Sed cum nullos esx ea
liberos susci peret, pertae sus solitudinis istius deorevit eam repudiare, iuq eius locum ad.
uittere criiticum Danorum regis filiam, virginem formosissimam, futuramut augura.
batur, ex solo et corporum borealis huius coeli temperatura faecundam, lamque illa ac.
cersita haud procul aberatcum repente Deus ont preces exaudijt eamque regio seminio
gravidam effecit Hicsplousi sacrum inter et saxum haereus incertusque rerum
suarum, quum ueque Christianau, lperatam suam posset houeste remittere, neque Vio
lautam con ugem ex se praegunantem dimittere, dubitat quid agat: Erat autem regi fra t
ter lpuc A bbas Vallis Oletauae.) amque electus ecclesae Hispalensis prae sul, ic ul.
tro fratrem audujt suspeusum, ostenditque eabiecto sacerdotio, futurum Christianae marni
tum. Placuit regi fdum fratris consilium. Atque ita tinum Plippu duxit, iptbonsu
Volvtuom sibi retinuit. Quod quemadmodum referunt Hispaniarum rerum authores.
etiam hic refereudum putavi. Sed cbristin, quam nominant, non quidem Danorumsed
Aaquui regis Norvagiae filia ritin fuit: de cuius cum Philippo Hispauiaruu et Casti
liae regis germano iratre connubio ex chronioo Norvagiae veroaculojam ante sed obi.
terad annum ccvit retulimus. Nihil tamen id chronicon de Alphonsoaut coniugis
eius iterilitate: tantum ait missos a rege Hispauiarum legatos, qui rijtin matrimoniuu.
uomuine fratrum regis, ex peterent, ea uimirum lege ut quem eorum fratrum vellet, ipum ao
permitteretur: et postquam legatorum votis elet assensum, uomuiuatos, qui sponsam in
Hispanias deducerent episcopum tammerensem etrum. et sorungum, urum Be.
sum. Lotinum Leperu, ac deniquemum croioium viros primarios ac regi a con.
silijs: eosque cum eo advenissent, sponsae authores fuiise ut Philippum sibi eligeret.
Rodolphi vero ad imperij habenas electionem promovit etiam pluritum poutificum
Romanorum studium, regoriuc praesertim, qui tum rebus praeerat, concilium Lugduni
iuGallijs celebrabat quod in anuum sequenutem protractum huius quoque rei curam haud
inter minimas habuit. Namiplonsur Castiliae rex cum iu Gallijs adhuc agenus questus
esset apud poutificem, de suis pro imperio gravissimis impensis, poutitex allatis elect ionis
Rodolphianae maximiut haberi volebat momenti causis, eum verbis, uon nummuis aut
impendiorum solutione, pacavit. Ad idem concilium praeter aliarum gentium legatos.
etiam regis Erici accesserant. Postque lougas ambages id tandem, praeter cetera, in cauia
archiepiscopi Luodensis, qui uua aderat, decretum, ut is apud regem in gratiam receptus.
impensarum, quas fecisset nomine argenti marcas 150000 acciperet. Sed mox in Daniam
rediturus cum Rugiam iusulam prius adire constituisset, ibi x Martij postquanm anunos
xxii maxima cum sua ac suorum perturbatione dioe cesin tenuisset expiravit. Eodem
auno cum invasissent / siom insulam Lithuani et Semigalenses, regis praefectus, qui Re.
valiam prae sidio teuebat igesrid ordinis muagifter tum et Frericu Torpateosis epi.
scopus, nec non Lealensis fermou, expeditis cum copijs. Lithuanis iu glacie occurruut.
Sed fortius quam felicius rem gerentes, trucidatis quidem Lithuanorum pluribusat suo. o
rum M, tlone cum alis quinuquaginta duobus ex fratribus praeter Theutonicos milites
gregarios oo, desideratotum et sauciato Rermauno episcopo, loco cedero coacti suut.
Proximo, qui fuit auuus coLxxv, conventus ecclesiarum Lundae indictus ubi inter a.
lia reguum novennali interdicto solutum declarabatur: Et porro belli sacri uomiue, quod
superiori quoque Lundensi concilio statutum videtur decimae omuium ecclesiarum iu
anuos sex a pontifice Max, exactae fueruut. Nam Luico Galliarum rege in ea expedi.
tione ante quadriennium defuncto accisae admodum erant Christiauorum illis in locis
res ac copiae. Sultanus euim, obitum regis ac pluriuu, qui illum secuti fueraut, regressu
coguito statim E gypti Tripolim iuvadens propositis optimis conditionibus et auuo
prox imo Ptolemaida quoque deditione in fidem recepit, omnibus omnium homiuum ge.
ueri quae possidebant, relictis ac pace iusuper i anuos xi Chriftianis data. Aderat tum
adhuc, qui eo uua cum rege Ludovico concesserat.Auglorum rex sed fremeus atque in.
diguaus ob pactiones quas aversabatur. Cunde et ipse domum repetijt, ltaque priusquam
induciae finem acciperent, pecuni et miles ad res in pristinum ibi statum conftituen.
das requirebantur.
Porro in locum Luudenusis archiepiscopi qui, ut memoravimus, apud Rugianos diem
obierat omniun conseusu surrogatus fuit archidiaconus eiusdem ecclesiae rcnr di.
p.367
ctus. Que eodem hoc anno Romam pro pallio ut vocant, profectus in itinere jussu Imperatoris
udbb interceptus carceri ad tempus est mancipatus. Volunt suspectatum a aesare
quasi aliquid vel in electionis ipsius vel etiam imperij fraudem fuisset machinatus.
Quo nuomiue, priusquam vinculis solveretur inuocentiam luam Lundens Ecclesiae testa
ftatus, huuc ei planctum sive threnum potius non iodiguum, qui hio legatur, transmisit:
Regibus et priucipibus Daniae. Episcopis. Abbatibus atque uoiverio clero et populo.
Erlaudus dictus Lundenfs archiepiscopus vinctus Iesu Christi salutem. Feliciter suut
miseri quos constat nou meruisse, quae perterunt. In adversis est quaedam felicitas, quen
reum putas, esse tamen inuocentem. Rinc est quod gloriamur in v inculis, quorum causa
o nobis est pro solatio uon conscientia pro flagello. Gloria nostra haec est testimouiun.
consoientiae nostrae. Qualis autem sit ea, vel quae fuerit nostrorum causa vioculorum, au
diaut domini mei et amici mei fratres uei et sacerdotes mei. Credo tanto devotrius eos
oraturos pro me, quanuto uoverint in me pati Christum quat me propter Christum, uo.
vit Deusflius et utriusque spiritus, quia ego uon mentior. Domiuus Imperator Roma
uus nos apud se graviter peccasse imponit.et nos sui Regui et suae Coronae diminutioueu
fecisse causatur. Nos autem super his conscicotiam noitram recolenutes, ubi aut quaudo
haec feceritus, uequaquam reperire valemus. Hinc eit quod (Deo gratias / ac cusati nou
convicti damnamur et inuocentes inter iniquos reputati sumus. Sed haec est gloria noftra,
hic est triumphus nofter, in cautum enim Danici regoi houorem et Dauicae Ecclesiae
oexaltationem desidero ut gratius sit mihi pati pro ea quat reguare in eum. Ad vos igitur
converso mea domini et anmuici mei tratres tei et sacerdotcs mei oro vos orare pro ue.
cura agere de me, conpassione esse iuxta me. Oro vos solis orationibus iunocentia mean
redimere: Maudo et mandando praecipio ne de alia redemptione aliquis vestrum audere
praesumat: Ego etenim semel Christi sauguine redemptus, iterum non requiro redimi insu
per jam fere caro nostra nulla est: Corpus nostrum debile.Anita nostra circa fiues suosdis
solvi cupieus et esse cum Christo, solius Christi indiget redemptiouc, anguis eius redciptio
tea, sauguis eius preoium meum: ludignum eit ut sub precio redigar, cuius preciuuu
sine precio est. Praeterea infamis est redemptio, qua libertas perit Ecclesi, qua servitus
conparatur. Necesse est enim ut membra serviaut, si caput humibes sub triouto. Ne
cesse est clericum reditmi si Episoopum ceuseas redimenduu. Necesse est trepidare sub.
ditos, siuxta Comicum, ei opus eit patrouo, quem speras redemptorem Ego certe vi
tam tant uou faciout brevem diligamet irredemptus malo periclitari de ea quam pro ea
comumunem conculcari libertatem. Prosit Ecclesiae mea mors cui vivens, dum praefui
nou profui. Pontificis est si uon vivere, mori saltem pro uni versis. Valete.
Vir igitur reverendisstmus ac tali diguatione Ernus inique non modo atque iniurio.
se in captivitatem abductus sed iuiquius etiam inter vincula habitus, omissa Romae cura.
domum hinc redijt, corpore atque animo ger tum et carceris pdore debilitato haud
ultra annum supertuit electus ac vocatus ad arcbhiepiscopatum non confirmatus. Eum ex.
cepit Trugotur sortom inter primos Episcoporum Daniae nominandus, qui pallium sive
qo confirmationem Electionis Romuae acceperit. Is suo ac posterorum uomine sooni pon.
tifici, dato chirographo, obstringere se etiam successorum suorum vice, debuit, eos scili.
cet investituran, quae stitmata tum fuit quatuor flor euorum millibus Roma deinceps
petituros. Cuuque hoc pacto a regibus, quorum hoc antea fuerat ad Romanos Pontif.
ces investiturae collatio esset devoluta, id consecutum est, ut magis pontifici quau regi
bus auscultare episcopi caeperiut.
Iuterea fraterua illa inter Sueonum principes dissidia, quae, ut supra osteudimus, se ex.
serere cperant, nunc ad summum venisse videbautur. Est nihilominus ad redinutegran.
dam singulorum amicitiam Straugenae conventus indictus, in quo praesentibus uon mo.
do rege et fratribus sed omuibus insuper regui episcopis totoque prooerum senatu, sum.
o tuoperent inter se fratres recouciliarenturelaboratum. Prae ceteris mas ime in id incubuit
fratrum uatu minimus Benedct. Lincopenss Episcopus, qui Ducatum Finlandiae et
cuucta, quae a patre habebat, haeredia, eorum poteftati permisit modo itu gratiam postli.
minio redirent. Sed frustra omnes omniaque fuere. Rex enim repetit Stocholmia, Magnus
vero Nicopia, atque iude in Daniam digressus, cum videret se ac fratrrem suum Ericum,
viribus longe inferiores nec pares regi Valdemaro fore ftatim icto cum rege Danorum
foedere, quod Sunderburgi singulorum chirograptis fgnatum est, maximum dum ibi
subsstit, ex Dauis Theutonisque confdavit ecercitunauno Chrifti ccxxvi. Danorum
p.368
copijs praefectus est Hallandiae comes Iacobus, nec non aulae regiae Mareschallus Stigothus.
Extra numerum Rex ipse ex suis equitibus cataphractos addidit centum. Stipulatusque
est regi Mguur se pro commodatis liberaliter auxilijs puri argenti libras coo repeusu.
rum. Iude subnixus hoc milite Vestrogothiam Magnus iugreditur, palam affirmans se aut
eo in praelio moriturum aut regnum Sueonum e manibus ingrati fratris erepturum. Quo
audito.Volemcru resoluta in rilum bucca, respondisse dicitur, miuus aliquid fortunae eius
quam regnum deberi. Quapropter assumpta in adversum infinita multitudine constituit
in Vestrogothia belli aleam cum Mogno cxperiti: Quam etiam sibi haud adversam polliceri
potuiset modo prudentiam cum potentia coniuunxisset. Verum vis omnis consilij
expers mole ruit suam. Cui enim Marte ingruente maximam exercitus sui partem prae ie
mitteret, ac ipse interea robore militiae succinctus, pausam et somuos ac crapulamgradu
lento et cunctabundus sectaretur Magnus sinue mora copias ductore destitutas aggressus
uxta villam fove dictam anno Christi noouxxvii fudit ac fugavit. Eaque potitus victo.
ria animose ac ceseriter pergens prae venisset ex inopinato dormientem regen uua cum
Regina, qu Schaccicho se lusu oblectabat nisi equitum unus e turba palante ad regem
praecipiti cursu advolasset vulneraque accepta ostendens, ei author fuisset ut gradu recollecto,
exercitum animaret. Sed ille ut erat improvidus ac meticulosus nec bello satis gnarus
posthabito prudenti militis consilio fugae se dedit: nec quievit donec ad deserta Ver.
melaudiae perveniret. Quo comperto Maguus suorum expeditissimos sub tergum fugientis
emisit, qui ipsum in villa quadam caenantem.et omnia quasi secure agenutemdesubi, o
to oomprehensum ad Ducem deduxerunt. Quo perductus, primum ei supples factus est:
inde regunum in manus fratris reponens asseruit se vitae privatae sorte pateruisque haeredijs
conteutum, quod aevi superesset, transacturum. Tum Magnus modeste respondens.
si me jure meo frui permisisses, nec ad libitum conmugis tuae tanto fuisses odio prosecutus.
nequaquam in te hoc belli fuisset susceptum. Interim ita tecum agam ut omnes aguoscaut
me maximis beneficijs maximas iuiurias compeusasse. Ac simul convocato regni
senatu, assignavit ei (sbi retento Sueonum reguo) praeter Vermelandiam totum fere Co
thorum territorium. Atque ita pax concordiaque fratribus reddita.
Rex autem Ericus indictis Neoburgi comitijs filium sibi coguominem Ericum tum
circitertres annos natum assentientibus procerum sufragi js, eligi in regem ac sibi in o o
mnem eventum successorem desiguari curavit, uus Mareschallus Stigothus sive quod
eumu aetate adhuc inhabilem diceret sive quod abseus esset et necdum e Suecia cum copus
regressus sive etiam (diverse enim traditur /) quod regem (dum ipse in Suecia agit)
iutulisse comjugi suae stuprum accepisset, electioni suum calculum adjicere noluit.
Apud Sueones vero redacto in ordiuem, prout meminimus, cemoro. (quem et populus
ob incestunm cum cooiugis suae sorore fastidire coeperat / regio nomine insignitus est
eyus frater Mseguur coguomento Lecux. Ac mor ducta in conugem fedevg Cerhardi
olsatiae Comitis filia totoque Sueonum reguo suum ad nutum composito, dimisit Dani
cum militem, verumut est verisimile haud omuimode soluto, quod erat promissum, fti.
peudio, ude et miles diripuisse in regressu vicos ac damna Suecis intulisse videtur.
Quuae exiude res odij occasiones inter reges praebuit. Iustabat praeterea apud Magnum
Ericus, ut illa argenti marcarum sex millia secundum promissum solverentur. Quod con
ceptanjam ante indignationem haud leviter auxit. Quocirca irritum mox redditum est.
quodcuuque anuo antecedente, datis chirographis, inter utrosque Syuderburgi conveo
tum fuerat: ut solent scilicet, quod ille inquit, initio quidem esse blandientia priuoipuu
foedera, sed fuem sortiri plerumque parum amabilem aut laetum. Peractis itaque uuptjs
Mucgnur exercitum adversus Ericum Danorunm regeu raptim collegit ac primo itmpetu
Scaniam ingressus territoria aliquot eo loci vastavit, sed mox cognoscens, Vffonem Mareschallum
cum manu delecta adventantem, relato pede, in Sueciam redijt. Verum Daniae
rex Ericus vindicias illati damni a Maguo sumpturus clam ad lemorum nuncios mittit o
ei persuadeus se eum in regni solium postliminio collocaturum, modo animum sibi obse.
quentem commodaret. Voldemarus reputans Danorum auxiliaribus copijs se a Miagno
superatum eique vicissim par pari relaturum speraus partibus Erici accessit. Ac simul
Magno aperte se opponens ei siguificari curavit, sibi, que pridem facta fuerat, regui divi.
sionem non placereitaque firmiter secum ftatuisse aut totum recuperare aut toto carere.
Inde Visegothiam Finvidiam Verendiam ferro ac flammis invadeus uec locis quidem
consecratis parceus Vexionensem civitatem cum Ecclesia cathedrali incendio totam
p.369
absumpsit: quamvis Ecclesiae postea damnum, collatis eo Tallugaruiae praedijs in sempiteruam
possessionem compensavit. Quae dum funt atque indies e Dania novae copi ac.
cedunt: Eas es improviso Dux Suecorum Vo curo iuvasit ac fugavit, captis, praeter ce.
terosPulmoe Vo et Benedctosmo, qui inter uces Danorum praecipui ac multis antea
victorijs clari habiti. Valdemarus autem qui ex ea strage in Damiam pervenerat, se cum
Erico rege conjuugit ac max imo deinde cum exercitu Vestergotlianu pervadens cam
iocendijs, direptionibus ac caedibus complet. Sed Magnus districtum eum ad ipsum Valdemaruu
pertiuere dictitaus aut alias causas habeus suas vires Danorum copijs non obie.
cit. Inde utriusque partis proceres omuem movre lapide, ut, soluto, quod Danorum
o militibus debebatur argenuto. Mlaguus in amicitiam cum rege Erico rediret. Quod et
prae stitum haud multo poit, traditaque Valdemaro, quae illi erant assignata, territoria.
Dumuque peregre expeditionibus Rex vacat. Regina mater Morgoreto Sambiria dioe.
cesi Revalieusum, dato diplomate, indulsit, ut penes eam esset, uon lalutato Lundensium
archiepiscopo aut Daniae regibus, episcopum constituere. Sed hoc diploma etiamsi Eri.
cus Rex suo asseu su confirmasse videatur, reges tameo, qui subsecuti suut, dioe cesi id con.
cedere haudquaquam volutrunt. Diploma quod dicoejusmoi erat
Margareta D. C. Danorum Sclavorumque regina. Domina Esthouiae omnibus prsens scri
ptum cernentibus salutem in Dom. IeluChristo. Licet per quosdam domino inclyvtos re
ges Danoruu, praedecessorum oostrorum terra Esthoniae traducta sit ad cultum uominis
lesu Christi et ex defectu Episcopi et paltoris ibidem Dominum Torchillum praefecerunt.
Ecclesae Revaliensi in electum. et postmoduo per venerabilem patrem domiuum Ar.
chiepiscopum Lundenusem procuraveruut in Episcopum consecrari, uec uoo per assigna..
tionem dotis, us eligeudi et praesentandi Electum ad dictam Ecclesiam Revalieuiem.
sibi et suis successoribus reservarunt: Nos vero considerantes et timentes, quod ex tali.
reservatione et electione plura incomuoda et pericula, praefatae Eccle siae Revaliensi iu.
posteruu poteriut eveuireillam vel illas reservationes vel provisiones cassamus et auuu-.
lauuus, re vocamuus et decernimus diutius uon valere. Sed maturo super hoc habito cone.
silio, quautumo nobis concedetur ex alto, easdem clectiones et provisiones, dilectis nostris.
canouicis Revaliensibus iudulgeuus concedituus et omuimodo resiguamus ut sibi et Ec.
o clesiae suae valeaut episcopum tligere et de eodem libere pacifice iu perpetuum providere.
Concedimus nihilomiuus Epilcopis et Canonicis memoratae ecclesiae Revaliensi conmuuitatem
omnium libertatum, iu terminis Revaliensis, utpote in gravaminibus, liguis.
silvis et agris pro rerum usibus perpetuo perfruendis. Volentes etian, quod omuia et sio.
gula boua ad laepe dictam Ecclesiam impiguorata, locata, perpetuata, impiguorauda, locauda
et perpetuanda ab omni servitio terrae, tollis et exactionibus quibuscunque, sint libera
totaliter et exempta.
Iaec itaque omnia et siugulaut praemittuntur, in ordine de verbo ad verbum per dilectum
filium nostrum Domiuum Ericum Regem Daniae uobilem volumus uaieitate regia
confirmare et ut hoc iactum nostrum soleune a successoribus nostris Domiuis regibus
o inviolabiliter observetur prae sentes literas sigilli nostri munimine dux imus roboraudas..
io testimouium evidens et cautelam. Datum Vordingburgi anuo cot xxvii Cal. Sept.
prae sent ibus consiliarijs nostris.
Insignis hic etiam anuus habeturgete regiuae puerperio. Natus enim hoc ipso tem.
pore Erico Regi alter filiorum citopiorus cui regni sceptrum post fratrem Ericum ob.
venit. Funera duorum pr sertim memorantur.Mariauae nimirum, qu viri praepotentis
ac magui tum nominis solcnn Ncol cu / j uxor fuerit: uec non Abelisquem regis Abelis,
uatum etiam Abele patre, uepotem memorant. Hujus tam iutra reguun quam quae
erant in Slesvicensi Ducatu sitae, haereditarias possessones Res Ericus pretio sibi com.
paraverat. Ei uuica relicta filia Margareta, quae, poftquam Helmoldo Suerinensium Co
o miti nupsisset, mos, eo defuncto, monasticam vitam amplexa: assumptis, quae possidebat.
inque lacros usus converfis coenobium ingressa est. Postremum circa idem hoc tempus
domum redijt Lundensis archiepiscopus sregotu decoratus per Romanum pontificem
Iolomem et pedo et pallio, sed prius pro tanto scilicet beueficio persolutis quatuor floreno.
rum millibus. Quam tatmen summam ad aooo reduxisse deinde Mcrtinu es annalibus
comperio.Volunt etiam hoc tempore obijsse Episcopum Roschildensem Petrm Bungiu.
quamvis alij ad annum Christi sequentem millesimum supra ducentesuuum septuagcsiuum
octavum, referendum existiuent.
p.370
Quo praesertim auuo haud levis inter Norvagiae regem Magnum et Danie Ericum simultas
exorta: quae in apertum tandem bellum erupit.Suspectabat enim Ericum Maguus
quasi is reginam et comjugem suam ingeturgom, divi Erici filiam, quae ipsi haereditate pa
terna hoc in regno erant relicta, possessionibus ac bonis fraudaret, cum econtra Rex Eri.
cus ea a Duce Australis Iutiae esse repeteoda demonstraret, haec belli haud tralaticij cau
sa memoratur quod tamen a chronologis adeo strictim et paucis est indicatum ut terra
an mari sit gestum aliaque ejusmodi omnino silveriut: hoc uno solum addito, apud Scha.
noram scilicet esse pugnatum et ex Norvagis uuo conlictu circiter millia quinque def.
derata remanente etiau penes Danos victori.
Agebat hoc tempore apud Suecos etrus orsu, eques Dauus, qui cum Maguno rege ar. o
cti ssima familiaritate conjunctus arcem ab eo custodiendam acceperat munimentis ac
vallo firmi ssi mam. Cumque in eius aere Maguus esset.Porsius capta occasione, eum ad se
paucis comitatum invitat, ac mox ubi in hilaritatem inter epulas ac pocula efsusum vide.
ret, injecta manu abduci iu custodiam curavit, uec liberum abire permisit, nisi prius quod
sibi debebatur vel pecuni concreditae vel stipendij nomine periolveret, ac simul jureiu
raudo polliceretur se haud unquam eam offensam viudicaturum. Magnus facto sacra.
mentoquod petebat pollicitus uihil quoque exiude de solito erga eum favore remisit.
sed arcem praeterea Lodosiensem cum omuibus proventibus regijs eidem assignavit, u.
ramento quod prstiterat inviolabiliter servato. Memoraut et alium circa idem hoc
tenpus Danicae gentis virum nobileu sngemorum aonales Suedici: Qui in tantam simili, ao
ter amicitiam ac tamiliaritatem ab eodem Maguo assumptus est ut data ei inu conugeu
sorore aut consanguinea sua Helen eum omnibus regni nobilibus praeferret. Quud cuu
maximam illi apud indigenas invidiam conciliaret, ac praesertim eorum instinctu qui e
Folchungorum erant famili. et apud Sueones tum habebantur nobi lissimi factum ut
idem lngemarus postquam suo comitatu reginam Heevgom, itemq Holsatiae Comitem
Cerurdum ad oppidum Scareuse in Vestrogothiam dedunxiiset eodem quoque lolchunmgi
convenirent, ac facta in hospitium Comitis irruptione, lugemaruu, qui circa ingressum
consistebat, crudeliter trucidarintComitemque iojcctis vinculis in arceu mnnitilsimam
Imseburgum capti vum abduxerint, evadente inter ea periculum reginadum sc in proximum
monasterium recipit. Quibus peractis, ijdem Folchungi castrum lenecopense obsidi o
onc cinctum suam in potestatem redegerunt. Nec defuisse eorum conatibus Valdemarus
putatur. Magnus re intellecta vehementi dolore affecus est, cum ob casum Comitis
Gerhardi affinis sui, tum regno salutem, quam periclitari vicebat. Itaque capto in arena
consiliodissimulare dolorem coepit, ac laudibus vehere cuugo / quod rem tecissent me.
morabilem eosque de medio sustulissent, qui reguo potius oueri quam honori essent. Mul.
taque similia cum per literas tum per nuucios apud eos agebat ut facilius circumventos
ineicaret. Atque illi aurem Maguo commodantes, seposito bello. Comitem demiseruut.
Inde tempore interjecto invitati a rege amicissimis literis ad ipium iu civitatem Scaren.
sem et ad idem, in quo caedem lngemari peregerant, hospitium conveurunt. Quos con.
festim ut aduenissent. Rex compreheudi comprehensosque Stocholmiam abduci ma nda.
vit: atque ibi praecipuos eorum Duces, sobonnem hippi et Birgerum fratrem eus, ac so.
bomem uoroi capitc plexos trucidavit Haec nouuulli ad anuum seruatoris ocxxix alij
ad octuagefimum referunt. Quojamu anuo Mog ab huusmodi dome sticis insidijs turbonibusque
liberatus in animum induxit suum ie cum rege Danorum Lrico firmiore foe.
dere ac pace comjuugere. Quapropter utrique regum ad limites quibus Vestrogothi a
Schoningis separautur, maguo utrimque apparatu descendunt. Omuiaque ad pace mac
concordiam spectautia summa etiam diligentia ut promoverentur, efhciuut. Nec defu.
ere militaria exercitia quibus Sueones et Dani sese hinc inde ad hastiludia ac monomachias
provocarent. Conventumque inter principes ut Maguus, qui rico sex millia marcarum
argenti debebat, duo tantum millia persolveret quod Maguus suo identidem re, o
guo damua ac clades illatas quereretur. Iuterea autem dun aes illud esset persolutum.
arxs Lodosiensis regi Erico pro pignore cederetur: Eamque ueto iocur nobilis Suecus
(alijs est eques Prutenus) praesidio teneret ac regi quotauuis centum argenti marcas uu.
meraret, douec summa universa in totum esset expuncta. Ita fere auuales Danici. Sueco
rum authores id praecipue referunt, regem utrunque Maguum et Ericum praeteriti tem.
poris odia firmissimo foedere permutasse, atque co nomine utriusque regui populos diu
expectata laetitia mirifice affectos. Qui et boc addunt, egisse Ericum apud Maguuu, ut
p.371
Valdemarus iu gratiam receptus de cetero suo patrimonio vivens vitam privatam ac
trauquillam ageret.
Einc circa festum vdu apud Fiounios, prae sentibus solunne Drse archiepiscopo (qui
Igatto paulo ante defuncto successerat) alijsque regui episcopis ac proceribus nec uon
Plmoro Rostochij domiuo Comitia Neoburgi habita, it quibus praeter caetera. Res E.
ricus, petentibus id regui seuatoribus, pollicitus est seque obstrinx it ad tollenda noonulla
ouera ac constitutiones, quibus gravari reguum querebantur. Obijt vero eodem circiter
tempore apud Norvagos Rex Mqg, eique Aoqunur filius prox ime successit, tum anuo.
rum propemodum novendeciouatus ut supra mem inimus, ex sgeurg divi Erici filia:
ro Qui et anuo sequenti fliamiexcni regis Scotorum Msrgaretom, eijam ante, ut supra o
ftendimus, despopsau, iu cooiugem sibi assumpsit. Electus est etiam ad regoi Suedici
sceptrum, superstite adhuc patre Mgno Byrgeru cui et auno deinde octxxxii Erici
Danorum regis filia Mrt sive Mserete in matrimonium promissa: qui tamen non uisi
uubilem post annos aliquot domum duxitut infra referetur: sicuti et soror vicissim Byr.
e sgeurge addicta tum, sed collocata postmodum Erici regis flioMsene dicto: quo
arctior scilicet affnitatis necessitudo ac pacis viuculum utraque haec regua connecteret.
Quo autem remedium ac modus poueretur nonnullis de quibus superioribas comitijs
Neoburgensibus difficultates fuerant motae curavit Rex Ericus patrias leges atque ha.
ctenus usitatas constitutiones a viris peritis receuseri et quod e re videretur publica au.
thoritate vel explicari vel emendari. Inde sub anni fuem esx hac vita migravit regis mater
regina uomrio, de cuus monumento et sepulturae loco uihil apud chronologos tra.
ditum reperio. Eam proxitme praecesserat u Slesvicensum epi lcopus, cui ccoar e.
usdem Ecclesae Prae positus omnium suffragijs est surrogatus. Superius, qu iu tabella
geuealogica lemuri ponitur Muonno hlia aut ueptis potius regis Suecorum Valdema.
ri eam uuptam nuou hoc anuo sed bieuuio post iuferius memoramus. Apud Siculos eadem
hac tempestate quicunque reperti Gallici generis occidione occisi sunt, idque ipsa
hora vespertina. Unde et proverbium tum natum, Siculae vesperae. Atque incidit hoc ipsum in
anuumxin postquam a Corondgovens Gallorum priucipe iuuocenter neci esset adudicatus
Imperatoris Couradi filius Coxrodinur, cuusjam ante mentionem feci tus.
o Sequenti anuo amori Ducis opera foedus ac pacta factiosa adversus Ericum inita.
Valdemarus enin cum uon tautum Slesvicensem Ducatum sibi deberi diceret, sed et alia
iusuper patrimouij sui bona postularet, conjunxit se praecipuis aliquot e Danica nobilita.
te hominibus quietem exosis.et qui am ante simultates atque inimicitias ad versus regem
fovere caeperaut, quos inter eraut socour Hallandiae Comes.Mareschallus tigotu auque.
Itaque Rex ut Valde maruu saltem erga se mitiorem efficeret auuuente etian regui se.
uatu.Ducatum ei Australis Iutiae concesst: scco autem Comiti Hallanudiam permisit
hae reditariam trumque tamenjure clientelari obstrictum teneus. Quanvis nec sic
quidem satisfactum sibi putabant, Iacobus eniu querebatur se aliquandiu eo Comitatu
caruisse uec ideo ad jura clientis aut beneficiarij restringendum.Valdemarus, praeter ista.
o etiam bona ac possessiones alias videbatur exigere ut potea dicetur.
Iuterea Revalienses de solutione decimarum controversam apud se exortam ad regis
tribunl detulere. Quam Rex adhibitis Regui proceribus poftquam propius coguov is
set, de ea, datis codicillis, certum aliquid ftatuit, quod etiam servari in posterum immote
voluit. Et praesertimut EE sthones, quicunque vasallorum regiorum terras colereot, tene.
rentur projugere uuoquoque episcopo eiusque successoribus more maiorum anuouan.
ut tum loquebantur, ynodaem attribuere hoc est, pro jugere uuo duo modia Esthoues
suo idiomate ulmetor vocabant. Norvagi autem licet detunctus jam esset quemadmo
dum meminimus.Rex ipsoruu Magnus, luum uibilomiuus jus, de quo supra memoratum.
postulatae nimirum docis.Iugeburg regiu nomineacriter persequentes ferro ac flam.
o mis Daniae oras, qua poterant, infettas habebaut. Et anuo prae sertim qui superiorem cx.
cipit, post natum Christum, millefimo ducentesuo octuagesuuo quarto. Borealem Iutiam
classe ingressi ac Schagae maritimo vico in favillas dato maxitan praeterea incolis cladem
iutulere. Valdemarus quoque eodem tertpore, qui ut meminimus malis consultoribus
usus seque regi oppouens lutiam Australe sibi haereditariam nullique obuos iam
permitti cupiebat, multa, quae jamautiquata ac desita eraut, coepit retexere. Varijsque
cuu varijs dyuastis domi forisque iuitis foederibus tanden apud archicpiscopum Lun.
deusem palam inter cetera teftificates eft se, oun non Erious modo Rex sed eusdem
p.372
quoque parens olim. Rex Christophorus Reginaque Sambiria statim a morte avi sui Abelis,
id perpetuo egerint, ut liberi nepotesque eius, rebus auguftioribus pressi nuunquam emergerent,
atque ideo eosdem Ducatus Slesvicensis haeredio alijsque patrimonialibus bonis
hucusque defraudarint, se, inquam, idcirco obnunciationis quasi vice, archiepiscopo significare,
decretum sibi us suum in Daniae reguum suaque municipia, vi atque aruis persequi:
Eamque denuociationem rogare t in acta referat velitque pontificem Romanum per
literas in suam ac fratrum suorum gratiam certiorem facere quam hacteous praeter fas
atque aequum se suosque fratres Rex Ericus ac mater eius regina tractaveriut. Obijt co
dem circiter tempore Regina Suecorum opbic Sancti Erici filia, conjusx regis Suecorum
Volemari, relicta post se filia Sophia quoque nomine. Proximo deinde aunuo Res Sueco i
rum Mfognur filiam regis Valdemari igscm connuubio tradidit Poloni principi Prol / us
et alia tratris eiusdeu filia dynastae Depholtensi concessa Muna dicta. Valdemarus
quoque Sueonum Dusx quem regia infgoia tranftulisse in fratre suum Maguum memora
vimus postquam varijs erroribus actus modo in Dania modo apud Suecos ageret et
anno quoque antecedente defuncta, ut dictum Sophia, ex qua filiam Sophiam, item Eri.
cum susccperat, uova esset conuubia auspicatus (uam et bltiuom Daunicam et ea vicissim
mortua Comitis Ceclvi liam cutcrincm duxerit) aliaque in regui ac suum dedecus
iudies committeret, visum Senatoribus eum certa custodia in arce Nicopensi continere.
Eyusque in eum latae sententiae exemplum apud ob. Cotum legitur datum anuo r a8.
Magnus tamen diducta in tertium anunum sententiae executione si fortasse ad frugem iu.
terea rediret, cum sub anuun tandem ie compre hendi ac custodiri mandavit. Idem
quoque fatom coguomini ipsius Valdemaro Slesvicensium Duci tum obtigit. Nam eumu
smiliter Ericus Daniae Resx (post convocata paulo ante Neoburgum comitia tum palau
in se ire animadverteret.et am Helsingorae (quod freto Oresundae appostum est oppidum
/ paratum accinctumque ad transmittendum in Nonvegiam videret, ut ibi nova ad.
versus se regnumque foedera pacisceretur, captivum abduci et ad Seburgum Selandiae ar.
cem in custodiam uitti praecepit.
Florebat id temporis pirata famigerabilisps Engsoi natione Norvagus queun
vulgo indomitum ac ferumpum nominabant, ic non modo Danorum, sed et Frisio.
rum Theutonumque circumquaque littora infesta reddebat, ac magnis uudique praedis
actis.Norvagiam velut asylum habebat. In eum triginta circiter mayora navigia, cg.
vocabant, suo impendio artmaverant mercatores Vandalici. Sed illi dum Alphum circa
Oresundam per aliquot septimanas praeftolantur, ille Balticum sinum ingressus direptoque
Gallenburgo, munito admodum eo loci oppidoaco modo Danis, modo Theutonis divexa.
tis, ingentia ad suos spolia retulit, sccu tum quoque, quem dix imus.Hallandiae Comes.
regem Norvagiae respicere et cum eo conslia sua secretaque miscere coepit, equestris jam
ante militiae dignitate ab eodem oruatus. Nec multo pott Ericus Dux Valdemari Sles.
vicensium Ducis frater Scialmouem satrapam, non comperto, qua de cauia, rege prae sen.
te, confodit. In illis auten, quorum jam modo meminimus. Neoburgensibus coritijs.
praeter cetera, decretum editun, quod legibus exinde Selandicis ad calcem accessit tum
et litis quae iuter Regem Ericum ac Ducem Valdemarum super Alse alijsque ejuidem
Ducatus insulis ac locis agitabatur, compromissio facta, totaque controversia decetviro
rum arbitrio pertissa. Hi fuere Magnus Petreius, Nicolaus Duve, Thuro Menersenus Cimber,
Iohannes Barthson Fionius, Nicolaus Lunden?ium olim pr?fectus, Ionas Litle, Magnus Corvitius
Selandus, Andreas Nicolae, Olaus Tychonis Selandus, Iacobus Slesius Lalandus: Quorum de
Alse alijsque in Ducatu Slesvicensi municipijs de quibus inter principes controverteba.
tur, haec erat sententia corum locorum dominium ac iurisdictionenm peunes regem ac reguum
esse, ij sdemque et arces atque iucolas sacramento obstrictos teneri exccptis, qu
iu ijs suunt sita, regiorum liberorum haeredijs, qu olim a rege Valdemaro I cuique seor.
fm fueruut asfiguata. Quo tamen, ut patet, compromisso insuperhabitoValdemarus, aliaque
auimo agitans et jam ad regni praesertim bostem Norvagum se verteus, rege mandante.
Seburgu, ut diximus, abductus eft, bi cum menses plures sedisset, tandem anoo nato
Christo MCCLXXXVI medios se interponentibus Hermanno episcopo Suerinensi, Iohannes
Saxouiae Duce. Cerbucrd see: e atqueio Holsatic Comitibus, fe etc Nclas
Sueriui Comitibus. Oerrd Comite ab Eoia: uec uon selee atque feieo Mecelenbur.
gensium Comitibus e vinculis liberatus estdata prius ntapocha, cum eiusmodi declara.
toue: se errore uveuili ac ftultis confijs abductum usurpasse fbi in insula Alse tlijsquso
p.373
locis Ducatus Slesvicensis, quae ad regni coronam pertinerent, haeredij us: se idcirco ea
omuia, aliaque ad regnum spectantia es conslio procerum ac cegni praelatorum regi per.
mittere, ut non tantum monetaquae Slesvici cuditur regis nomine oudatur sed et Alse
ceteraque in ijs oris territoria, arces, homiues, quod adurisdictionem ac sacramenri praestationem
ad regem ac reguum cuncta reterautur: Polliceri praeterea ac sanctc proitte.
re, se neque re neque consilio in regis vel necem vel incarcerationem quidquan machi.
uaturum: nec etiam operam collocaturum suauut regiae provinci opida, municipia a.
liaque loca aut arces regi regnove eripianturaut deoi que moliturum unquam quod crimine
lae sae majestatis posset censeri sed ecoutra fidem obsequium autque honorem ei o.
o muem delaturum: Bellum etiam si vel propulsandum a regni fnibus sit, vel hosti interen.
dum se ad ejusmodi expeditiones, rege postulaute, promptum fore paratumque. Simili.
ter et Comitijs, quaudocuuque ea indicentur nisi sontica caosa impediat, iuterfuturum:
uec ulla cum quoquam initurum in regni aut regis detrimentumfoedera: Et si qua eus.
modi inita fuerintijs renunciaturum: nec sibi possessiones ullas aut boua quae ad filiam
divi Erici sngeurgom Norvegiae aut opium Suecorum regioam earumqut sorores aut
haeredes spectent, reteuturum sed ijs, quae cunque intra Ducatum habenturlibenter ces.
surum. Si qua etiam iuter regiam tmaestateo ac se suosque exoriatur controversia.
cau unon vi et armis propuguaturum sed curaturum ante omnia ut ea secundum leges
patrias in publicis Comitijs coram ijs, ad quos id spectabit, dijudicentur. Hec fere prae.
o Cipua erant, qu in ea anutapocha fuerunt a Ducc emoro verbis disertis non tautun ex.
pressa sed manus etiam ac sigilli ipsius obsguatione communita, l rincipes praeterea
au modo nominati Ducis rogatu sauctissme limiliter, praestito saorameuto promise.
ruut se, si quid torte a V aldemaro io contrarium fieret sive adversus regem stu reguum
ac subditos eus, aut etiam effici per se aut alios vellet, id inhibituros uec ei rei aut clam
aut palam consilium vel asseusum commodaturos. Quem etiam in fuem suis ipsi sigillis
eandem antapochan commuuiri fecerunt.
Eodem Christi servatoris nostri anno circa feriam ut vocaut quintam post Calixti
publicari Comes Hallandiae codicillos curaverat, quibus significabatur, Ingeburgae Reginae
Norvagiae nomine Petrum Capellanum, Sophiae vero Reginae Suecorum vice Lidekrum et
30 alios, divi Erici haeredia in aequas portiones, tam regiuarumam dictarum aspectu, quam
etiamget et Iudthe nomine partitos: Actumque haud dubie occasoue eiusdem
divisionis de pace et concordia inter reguunm ucrumque Dauiae et Norvegiae resarcien.
da. Nam et volunt Magum ad conficiendas filio Eric illustres uuptias cum sngerg
regis Erici filia tum etiam mandata dedisse sed nuptias exinde successum hau sortitas
sive ob lugeburgae praematurum obitum sive quod essent iuter sese sanguinis ne.
cessitudine propinquiores. Quod tamen ipsum an ex vero per omnia traditum controversum
facit quod supra ad aunum millesimum duce ntesimum octuagesitmum obij sse
Mogum et ei focuiu succe ssisse memoratum sit, bi tameu domestici chronologi
nou souinu sed Ericum successorem eus uominat et eundem anno proximo in conjugem
40 accepisse jam ante sibi desponsam [!?] Scotorum regis filiam Margaretam. At Scotici
annales id Haquino tribuere videntur, nupsisse ei scilicet Margaretam Alexandri regis Scotorum
filiam, non Erico signate asserentes. In Cront insuper Norvegia non error tantum,
sed ingens praeterea historiae hiatus est, dum et Magnum et eius parentem filiumque Haquinum
nuspiam agnoscat.
Anni fuis, finem etiam vitae optimo huic regum imposuit. Die enim vigesimo secundo
Novembris qui festum Ceciliae proxime antecessit, conjurati, in quibus, praeter superius
indicatum tigotum aliosque, etiam tallaudiae Comes soccu habebatur, com muorautem in
pago fierup extra Viburgum ab itinere aut venationibus fessumetam quieti redditum.
ioopinato iuvadunut ac, datis identidem ictibus, sex et quiuquaginta vulneribus contruci.
50 dant. De ijsdem hoc insuper divulgatum, ora omues persounis ac larvis habuisse occultata.
ac facta resumptaque de novo conspiratione, qua se vel ad omuia eo uomine subeunda patiendaque
paratos dictitarent, in caedem unanimes irruisse. Hoc patratum circa vigesimum
uonum regui eius anuum. Diu quinam authores tam extremi facinoris fuissent iguora.
tum, donee taudem ad Norvegos confugerenut.et ibi a rege Eico vel foqmo potius, rece.
ptus eis in arce Congella concederetur. Erat autem is Dauorum tum bhostis. et jam pridem
io oras regui maritimas incursiones instituere ac depraedari littora caeperat causam
praeteudens denegatum sibi maternum haeredium: Qu de re lis adhuc eo cempore pendebat:
p.374
Nec satis expediri haeredij divifo poterat ob incommoda ac difficultates alias, quibus in.
dies regnum confictabatur, quod es superioribus liquere plus satis potuit, ln ipso auem
Finderupensi pago, ubi caedem perpetratam dixius, cuiguum ac fere ruinoium supeioribus
annis sacellum visebatur eo loci in rei tantum menoriam positum. Nam funm i
psum V iburgum in ecclefam cathedralem delatum atque ibi pro more defletum regam
solennitate sepulturam accepit, uic Viburgenfum ecclefae am ante Ericus rex Le.
sae insulam, quae Anholtae prope Scagae promontorium est proxima liberali mano con
cesserat, ude et toti ei dioeces haud leves ex sale provenutus quotannis acceduunt.
ERi C pi s yLx Lx xx vi.
M t v v e o cis dctus.
R i c us, ut memoravimus, e vivis sublatus filium sbi coguominem Ericum succes.
sorem habuit, vulgo M senid ob id dictum, quod cum vel aisertum vel uegatum quid
piau vellet, particulam Msed Dauis ustatam v erbis suis adicere, ut plurimum erat soli.
tus, habebatur et idem siugulari pietate tum et legum atque aequi cgregius cultor, qu
propter etiam Pium appellitarunt. Vis duodecennis rebus adminifstrandis admotus, ta.
trem cum regui proceribus a consilijs habuit. Quorum mater etiam hoc effecit ut Dur
Slesvicensium lemoru ei ac reguo tutor daretur, quanvisjan aute, ut modo relatum.
eum pater Ericus captivum detinuisset. Ipso ftatim Aprili mense convocati cbesrem
regni proceres, qui una cum Regina ac Duce Valdemaro de vindicanda regis morte deque
regui administratione instituenda alijsque eo spectantibus agitare conslia coeperunt.
Quae dum fiuut, coniurati ab amicis, qui regium conslium participabant oertiores facti
de capite ipsorum agi comitia, potius prae veniendum duxerunt, quam prae veniri. Itaque
Capto consilio, regem compreheudendum consentiunt: coque comprehenso ac penes se
custodito ips imperium capessere nec quidquam sue suo suffragio decerni volueruunt.
quo ita foedissimum, cuius se reos nou iguorabant, parricidium occultaretur. Non enim
Concedendum existimabant, peregrinorum quetmpiam iu Daunos dominium sbi vindica.
re. Verum Res motibus oportune exemptus in tutum evast. Dux ldemonur excubijs
circumquaque quam diligentissime dispositis cooiuratos urbe pepulit, aut ipf, cum id
quod coe pissent, irritum viderent, sua sponte diffluentes eam dereliqueruut. Ducis mili.
tes igunari quid ageretur. et a regina io ucem aliquid tentatum suspicati regiuan com.
prehensam Duci sistunt. Sed mos ubi res in apertum deducta omnibus innotuit excu.
sauit se comiter Du lemon regiuamque demisit. Inde utrique in Fiouiam ac mos
io lutiam digressi de compescetda talium insolentia secum deliberaruut. Eodem hoc
auno monasterium, quod in Lalandia Neoftadij nomine insigue habetur, ad colophonem
deductum fuit.Apud Fionios es ad episcopale munus electus promotusque iccundum
privilegia ab Erico rege ei dioecesi concessa ut nimirum ipsi inter se antistitem in locum
defuncti constituerent. Coelitus etiam animad versa prodigia Soles tres, ijdetnque iride 40
coronati haud vana calamitatum ac dissensionum subsequentium indicia.
Mox sub feitum Pentecostes anuni cct xxxvi Neoburgi conventus procerum habi.
tus, aderatque, praeter regem et regiuamDulen cum cetera nobilitate omuibusque
regni praesulibus. Diu discordes et quid super parricidis statuerent, dubij haesere quod
ipsum e praecipua nobilitate ac longo sanguine censerentur. Tandem Otho Marchio, Reginae
frater Dux Witzlaus, Comites Holsatiae atque ex nobilitate Daniae viginti septem designati,
qui facto sacramento, de caede inquirerent, ac quinam regis percussores essent, publice
declararent. Tum auditi testes inspectaeque probationes ac lecta propalam documenta:
Pronuuciatumque Iacobum Hallandiae Comitem, Mareschallum Stigotum, Nicolaum
Hallandsfar, Petrum Porsium, Petrum Iacobum, Nicolaum Canuti, Agones Cacium, Rannonem 50
Ionae et Arvidum Benedicti parricidij in regem esse reos / atquec ideo, ut publicos regui hostes,
extorres habeudos bonaque ipsorum fsco adjudicari. Quibus peractis Dux ciean
quas autea, a parte Auftrali Medelfurt stasdsnmu fxuom aliasque parens eus
teuuerat insulas, omnium suffragio recepit: Futque tum ide regis ac regui tucor pu.
blice declaratus, donec ad utanaetatem rex ipse perveuisset. Suspectatus est aucem de
seditione, quae Schelsorae fuerat excitata e foius satrapa. Dum autem eadem ad.
buc Neoburgi habentur Comitia.Rex Ericus, licet patre vivente id factum fuisset, denuo
p.375
Rex electus omniumque suffragijs inauguratus cum paulo ante ab tee Marchione avuuculo
suo equestris diguitatis insiguibus fuisset oruatus: Quem et ipse vicissm houo.
rem adbibitis pro more iolemnibus, lemoro Duci contulit.Nec multo post senteutiat.
quae in regis percussoes lata fuerat. Iumperator Quur Habsburgenss iuo etiam calculo
approbavit. Hinc iu Norvegiam profugi paricidae apud regem eus regni tum adhuc ob
causas supra memoratas. Danis inimicum asylum invenerunt. Nam et obsequium ac fidem
suam ci postquam prolixe adix issent, tradidit ill is cogell arcem, loco atque operibus
munitissimam. Ipsi fnerul / n quae sita erat in parte boreali Hallandiaenec non re.
ergm, aliaque ad Hallandiae Comitem ccoum pertinentia muunicipia val lo ao foslis adver.
o sus vim atque incursiones subitaneas rcddiderunt quasi iuexpugnabilia. Hoc iuter Danos et
Norvagos belli initium fuit, quod ingenti utriusque clade integrum propemodum uoven.
oium attiuuit. Fatalem vero anuum habuerunt viri praestantissimi sucous Slesvicensium
episcopus, regius Cancellarius, uec non Arhusiensium prae sul sycbo: Illi archidiaconus Bur.
toldus Haffniensis, huic vero sounnersserur capituli suttragijs prox ime surrogatus est.
Nec diu moratus Norvagiae Rex ftatim ineunt uato Christo anno mocouxxxvii
noviter inaugurato Danorum regi Erico bellum indixit, datis ad eumu condicillis quibus
materuum haeredium sibi denegari querebatur, addito nounihil de Comite sccoo ceteris.
que regui extorribus quasi iniuria affectis et quibus causae suae legitima defensio permissa
non esset. Quinto deiude a festo D, etri die telsingoram cum classe appulit.Eratquejanm
ao ante exorta desubito tempeftate ejectum in littus cuutomi cuttericj na vigium. Quorum
qui in terram salvi pervenerant, custodiae traditi capitis mox puam subietunt. Ipie rex
altera statim ab appulsu suo luce, facta in terram exscensione. Helsingorae opidum, igne iu.
ecto, totum exussit. Cives atque indigen receptum habuerunt in arce fomeriurgo. Iude.
datis vento velis affniam petijt: magnuoque universos terrore perculit: sed iu terram de.
sccudere ausus haud fuit. Mox insulas viciuas euom etmuogum invasit, direptisque qui iuhabitabant,
tectis praedisque eorum iguem ioiecit. His deinde relictismyoparones aliquot
petere conoem jussit ac praedas agere, quod ibi locoruu praecipua tum regui negotiatio
atque opes essent ob halecum capturam. Praeerat myoparouibus Corteniur cruter. Sed haud
sine strage suorum regressi sunt, trucidatis ex Norvagis septuaginta circiter. Extorres ab
altera parte in siuum, qui hodic adhuc Buitbcu dicitur, vulgo de Bet irruptione cum na.
vibus similiter armatis tacta, non simplice vice reguum infestum reddiderunt. Mareschal.
lus tgotur, destructo Bratiogburgo, um / ccm depraedabatus. Ilude cum classe tota profugi
versus Torniborgam prope orsrum vela facientes ubi Ericus Menved rexut plurimum
agere erat solitusurbem ac templum incendio detoedarunt. Nec aliud fatum fuit Schel.
sorae. Cuius urbeculae, quae supereranut tenues adhuc reliquiae, in favillas similiter versae.
Hiuc utncm ingress Nicopiam ubi diripuissent, igue perdiderunt. Norvagi eodem
tempore cum parte suae classis circa proximam Lalaudiam appellentes ubi in terram eorum
perplures ad praedas faciendas essent egressi ab indigenis fere omues aut capti aut
perempti fuerunt. Sed Nicopiae non contenuti iguem injccisse etiau aroem obsidione
premere instituerunt. Verum tigotu facto mox procinctouna cum otone Hetecoio ad
regem Norvagiae, qui uxta Amagum adhuc cum classe praecipua consftebat, euavigavit.
Dbi haud diu moratiiunctis viribus Cronnom petieruut arcemque Stegeusem conti.
nua diei ac noctis oppuguatione ita infestaruut, ut nuec repugnantium alacritatem uec cladem
suorum pensi habuerint. Pertinebat tum locus ille dotis nomine ad Rugiae dynastam
ltmum. Atque inde Stubbecopiam adnavigatum: Quam cum totam inucendissent.
diequi Mcrie sacer fuitversus Norvagiat vela verterunt. Ericus autem electus Daniae
Rex, missis extemplo in Norvagiam legatis, amice pecebat ut bello quod erat motuuu.
amabili quadam compositione sopito sanguiti inuocentium parceretur: se in mora baud.
quaquam futurumquiu maternum eus haeredium, quod suae esset potestatis, ips quamprimum
redderetur partem autem eius penes Australis Iutiae Ducem emrum haberi:
seorsim verd id expetebat ne causam extorrium suam faceret hominum parricidarum. et
qui laudatissimae memoriae parentem suum Ericum regem immmeritissime trucidassent.
Verum Norvagus pactionibus auren praebere noluit, nisi extorres iisdeo quoque iu.
cluderentur.
Hiuc regis coronatio ipso die nativitats Dominuicaecum ageret iam auuum decitum
quartuu, praesentibus Archiepiscopo Lundensi obue Druso, ceterisque regtui episcopis
ac senatoribus regium in morem celebratur. Tum et caeptum tractari per uatrem eus
p.376
Agnetam cum rege Sueonum Magno Ladelao de connubio Erici regis cum filia eius Ingeburga.
Dos dicta 6000 marcarum argenti puri. De die solutiounis ipum inuter sese statuerent.
Antea uonuihil etiam motum fuisse inuuimus de Erici sororis cuu Byrger agni filio.
nuptijs, quo arctior scilicet utraque haec regua ac reges ueccessitudo soeciaret. Miss idcirco
Sueonum rege in Daniam legati fenricus Comes Clicensis et / en Brycv: pactom.
que ut Igeturge regi Erico in coonj ugem traderetur, quamprimum ad iuftam ipie aetatem
perveuissetdaretque interea operam ut intra trieuuij spacium dispensatio a pontifice ob.
tiueretur ue qua uspiat sanguiuis propiuquitas uexum matritmonialem impediret. De
dote autem ita conveutum ut illi haud inor daretur quan esset accepturus Burger.
qui eusdem sibi sororem desponsaret. Haec pacta Helsingburgi praesente Ptxao Rugiae io
priucipe, nec non Priore fenrico CancellarioIo It Petro Hoseio satrapa. Dcvide sot.
o ac enedicto lteo, qui eodem regis Erici uomine delegati accesseraunt. Tum quoque
temporis Sle svicensium Dux Voldemarus reguni tutor in Danianm deduxit coniugem
suam Saxoniae Ducis filiau, cum q auno superiori nuptias Moluae celebraverat, bijt
vero regina Mec / ti Abelis quom Dauorum regis coouux quam Byrgero Sueo.
num Comit i alteris uuptijs sociatam supra memoravimus. Mentionem praeterea chronologi
iniciunt maximi ac de subito exorti incendij quo urbs uuiversa Slesvicensium
conflagravit. Ea ut restauraretur summa ope aduisus est Dux lemorus qui, destructo
entiam Cottorpio, omnia ad ejus communitionem contulit. Eiusdem auui tertio post fe.
stum Paschatis sabbatho mcnse Aprili saevissima ex orta seditio pugnaque inuter cives
iueuser ac eliquos terrae incolas. Sed praevalentibus opidanis ac uite per Sueonumo regem
Maguum amice composita, urbs exinde muro ac fossis incincta est.
Sequenti auno qui census est a nato Christo supra millesimum ducentesimus octuagesimus
nonus. Comes Holsatiae Henricr eusque frater sohemes caepto adversus Dith.
marsos bello infeliciter praeliati memorantur occasione leporis qui exercitui ad pugnam
accincto forte fortuna occurrens, praeliaturos in fugam egit. Quod quo pacto acciderit.
referre obiter haud pigebit, ut ostendatur rem saepenumero levissmam maximi momeoti
negotijs impedimentum iojicere. Holsati enim cum starent jam tmaguo nobilitatis suae
ac populi numero ad puguam ac jugum Dithmarsis inferendum parati contigit eoruu
copias desubito ac via transveria leporem praetercurrere eaque occasione militenm excla, o
mare prtercurrere etorem: idque exaudientes, qui posteriores erant clanorenque in id
excitatum putantes ut se in cursum ac fugat darent, fugere hoc ipso coeperunt: Quos
deinde intermedij (quod existitmarent aciem iuorum ab hoste perruptam) continuo se.
cuti: Et eos vicissim priti, cum abijsse una cum poftremis viderent, nec alia subsidia ha
berent, similiter subsecuti. Qui evadere fugiendo nequierunt, a Dithmarsis, quibus hoc
casu alacritas accrevit, quique auxilia ab epi scopo Bremeus Oierto Brocotio accepe.
raut, interfecti sunt. Adeo ut locum hlc merito habeat, quod vulgo creditum etiau his
temporibus, occursum leporis omen esse parum foelix, praesertim iter ingressis ideoque et
proverbio olim dictumepu cporer ifrtunot fovit iter vel ut seuario hoc potius e Crae.
co, quod Suidas citat, exprimuam:
Icicctu iter cus ficit lepur.
Postmodum vero aduitente eodem Episcopo Bremeus Ciselberto cum eius ueptem, f.
liam Comitis Brouclhorstij sibi in coniugenu acciperet Henrious folsatus, bellum hoc
totum compositum est reconciliatis et in gratiam cum holsato reductis Dithmarsorum
populis.
Per id tempus Rex Eridus Revaliensium dioecesi immunitates quas eis pareus ipsius
concesserat, suo assensu ratas habuit. In iis, praeter ceteras, censebatur constituendi Epi-.
scopumjus ac poteftas quamvis hoc ipsum in usum ac consuetudiuem haud plene apud
eos deductum sit, a collationibus interim belli tempore alijsque oneribus exemptos pro o
nuociavit concessitque prata ac silvan caeduan quae intra urbis iurisdictionen conti.
nebatur, usurpandi liberam facultaten.
Hinc die sou Buptist sacro Norvagus, cui se extorres coniuuxerant deuuo cum
classe armis virisque hostiliter iuftructa in mare progressus, primum in Alburgeuses atq
iude in arcem opidunque Suinoborgi impetum convertit. Eoque direpto ac flammis
foedato domum versus navigationem iutituit conm autea Lalandiam partim divaftasset.
partit ad tributum pendendun coegisset. Extorres vero, qui eadem cun classe acoesse.
p.377
rant haerere interea ac subsstere circa insulas Balthici sinus Hie ac proam, easque
comumunire coeperunt ut inude facto assdue in regni districtus atque incolas procinctu
eos undiquaque infettos haberent. Petrur autem foliur satrapa cuus semel iterumque
ment ionem supra fecimus, codem hoc temporis tractu in vincula conjectus fuit, quod de
seditione excitata in conventu Schelscorensi suspectus haberetur. et rumor praeterea fer.
ret idem eum cum regni perduellibus agere. Captivus vero Synderburgum deductus.
ibidem custodiae mandatus est. Huus perhibentur insgnia teru rubra trabes in area
flava deorsum protendentes. Supremum hoc ipso anno diem clausit archiepiscopus Lun.
densis sobunne Drosius. Cuus in looum totius dioeceseos Iutfragio lectus tfuit sobomes
o Crcnt, episcopus, vel ut alij Praepositus Roschildensis.Verum regi regiuaeque miuus pla.
cuit Cranudij electio, quod esset perduellibus, ac prae sertim suclo Hallandiae Comiti san.
guine atque affnitate conjuoctus. Ipse nihilominus accepta Lundensium commenda.
tione. Romam profectus a summo pontifice licet rege invito solenuem electionis suae
cofirmationem obtinuit. Fuuestus praeterea idem hic annus aoodit Tyohoni episoopo
Arhusiensi. Iu ouius mox locum est surrogatus, eiusdem oapituli arohidiaoouus Christi.
eruus uominue.
Hiuc auuo, qui superiorem excepit, identidem cum classe Balt hicum sinum ingressus
Norvagiae Rex. Corsoram: sed frustra tentavit, ac mox Nicopiam et Holbecan territo.
rij, quod otslerrid appellant, oppidula, positquam esset depraedatus, igue inmj ectoutrumque
o exussit, nec diu moratus festinato tum temporis ad Norvagos redij ss chronologis
memoratur, sive quod id postularent regui eius pegotia, sive, quod verisimile habeo, quia
revocarit eum filiae suae Msogoret quam ex coguomine Maorgaret. Alexandri Scotorum
regis filia, sustulerat. Scotici regui adeunda post obitum avi haereditas. Interea perduel.
les direpto Middelfurto alia insuper loca aut depraedati sunt aut flammis illatis exusse.
runt. Scauienuses quem eodem tempore interceperautitbum Egium piratam Nor.
vagorum percelebrem, lata per Dcuidm sostemm satrapam sententia, rotae impositum ueci
dederuut. Memoratur hac circiter tempestate episcopus Othoniensis Cesco, sublatis lon.
go ae vo prapere inveteratis consuetudinuibus ac statutis nonuullis in locum eorum reduxisse
qu applausu plurium recepta fuerunt idque in publico prot inciae conveutu: Et inter
o cetera ftatuisse ut in sua dioecesi fas esset sacerdotibus statuere de bonis suis mobilibus.
dum in vivis uon tantum essent sed mortis etian temnpore, facto propalam testamento.
exceptis solummodo ecclesiae bouis. Si quis moreretur inteftatus, eius boua absque episcopi
voluutate haud abalieuarentur etc. Obijt eodem quoque tempore Rex Sueonum
Msgu postquam regno praefuisset annos tredecim. Eum commendant non tantum pul.
cherrimae quibus patriau emendasst memoratur, leges sed etiam rara auimi pietas qua
verbi diviui praecoues prosequebatursummopere nimirunm contendeus, qued de eo OCo.
thus tradit ut uec Dani, nec Theutoues nec aliae vicinae gentes ipso in Christi ccclesiam
liberaliores praedicarentur. Ei Byrgerus filius successit tum anuos vix undecim natus, ide.
oque et sorgylur, regius Dapiter, reguo guberuando a patre Mcgno desiguatus, donec ipse
qo Byrgerus, accrescente cum aetate prudeoti, regui capax haberetur.
Mareschallus autem Stigotus, inter extorres haud postremus, eodem hoc tempore insulam
Hielmum ita communierat, ut ibi in omnem eventum certum parricidae refugium haberent.
Est ea insula exigua quidem sed loci natura et per se admodum firma tum et
commoda omuibus qui e siuu Bolttco Norvagian petunt, nau et portum situs ipse facit.
et aquae praeterea dulcis scaturigines habet ac deunique loco edito e mari extans ad vim circumquaque
avertendam perquam est oportuna. Cumque identidem atque indies Noruagorum
iocursiones metuerentur ea occasone urbit quoque fensic pomoeria praesi
dijs firmata, novisque propuguaculis communita.
Iuiecimus superius de bito regis Scotorum Alexandri qui Mcrgurete Norvagicae
o avus fuit. De eo apud nostros Scoticosque authores haec reperi: excnu sciucet.
postquam mortua esset Mrgreta Auglica, ex qua Morgoretom item filiam susceperat, uuptam,
uti ante indicatum, regi Norvagorum Haquino alijs est Erico, qui ex ea filiam genuit
Margaretam etiam nomine, eundem mox non uxore tantum, sed liberis etiam omnibus
orbatum, Ioletam filiam Comitis Druidum conjugem accepisse et intra annum vertentem
ab equo lapso excussum fractis cervicibus, interijsse non procul ab Kingorno, sola ex
eius prosapia superstite hac, quau dixi, nepte Margcretao Norvagica. Haec igitur a morte
avi cuu uuica Scotioi regui haeres esset, mrun haud est reducta quanu cclerrime e
p.378
Dania classe domum feftinasse ut indicavimus ad res suas componendas Norvaguu.
Apud Scotos autem extiucto eum in modum Morgoret avo conventus ordinun Scooam
iudictusut ibi de novo rege creando et statu regui componeudo ageretur: Ecrd au
tem Anglorum rex, guarus suae sororis nepten, regis Norvagiae filiam unam exiexndi
posteris esse superstitem eandemque regni Scotioi legitimam haeredem, legatos ad eam
deposcendam filio suo uxorem in Scotiam misit. Hi cum in conventu procerum multa
de utilitate publica quae hoc matrimonium esset secutura, disseruissent.Scotorum aniuos
ab ea affuitate non alienos inveneruut. Nec odia vetusta uuquanm commodius aboleri
posse videbautur, quam si uterque populus, honestis et aequis conditionibus in unum coiret,
lgitur facile de matrimonio est conventum. Adectae tantumutraque parte appro, o
banute conditiones ut Scoti tantisper suis legibus et tagistratu uterentur doneo ex eo
matrimouio liberi nascerentur, qui regui potentes essent. Quod si forte nulli procrcarentur,
aut nati ante legiti mam reguo aetatem decederent tum reguun Scotorum ad proxi.
me e regia stirpe propinquos trausiret. Rebus ita compositis, legati in Norvagiam missi,
viri illustres et qui summae prudentiae apud suos illis temporibus habiti. Qui cum in Norvagiam
appellerent intellexerunt ante ad ventum suum diem obijsse Murgoretum. Itaque
moestire iufecta, domum redierunt. Nostri auuales in itinere et jam suscepta in Scotiam
uavigatione circa Orcadum iusulas defunctam iu iciunt cum auuus ageretur Chrifti
servatoris supra millesimuu ducentesimum nouagesimus primus. Nec moratus Norva.
gus. Cum accepisset Edrm Augliae regenm velutijudicem vel arbitrum potius a Scotis o
electumet ipsos, quem ille iuratus regen pronunciaret, accepturos, suos etiam in Scotian
legatos misitndiu forongerum, fenric restium, pontificis Romuaui capellanum: nec
nou etrumgotum: viros omues eo tempore nobili ssimos ut coram Eduardo causam
regis sui agerent. Existimabat enim Norvagus, secundumiura sui regui omniumu, qui
competitores essent se proximum Scotici regni haeredem ceosendum quod filiae suae
Morgurete, quamvisjam defunctae us atque haereditas proxime in se, utpote parentem
eius, recidisset. Petebat praeterea a regui Scotici proceribus reditus totius regui quadrieunales
ab obitu scilicet avi texcnri, usque ad discessum filiae suae Mcrgoret regui Sco.
tici legitimae atque unicae pot avum haeredis: Repetebat similiter itmpensas, quas eus
nomine dum apud se esset et postea fecisset, cum ipsam instructa cum classe transmissurus
in Scotiam esset. Qui et Scotiae indigeuas universos oentum millium librarum multa
afficiendosi udicabat quod uonu contiuuo et statim ab avi obitu prompti volentesque fi.
liam suam Morgretm regui haeredem regiuamque proclamassent. Et praeter haec, oo
insuper marcas Sterlingicas sibi adhuc deberi asserebat ex dote uxoris Mogorete Alexan.
dri filiae. Quae omnia summoiure ad se pertinere vi praesertim syngrapharumu quas iu.
ter regemexonrm socerum suum et se confectas haberet. Rex auditis legatis, responsi
loco quaerere caepit quo jure aut modo sibi attribuerent Scotiae regnum, quod, defuncta
sine liberis Margareta, in aliam stirpem esset devolutum. Responderunt illi se ulteriora
quam dixissent, nisi con vento prius rege ac hero suo, quae adferrent non habere. Quod
ipsum cum iterum tertioque ad causam dicendam vocati reterrent. Rex Edcrur prouun, qu
ciavit solunnem Boliosm, qui Dui Hmtinto ueptem natu malorem tum adhuc super.
stiteum, uxorem teneret excluso Bru / o qui ex uepte eiusdem Davidis natu minore erat
progenitus, secuudum patriae tmoret, quo qui gradu propior estiure etiam potior habe.
tur.Scotiae legititum ac verum regem habendum. Sententi eum in modum pronunciata.
Norvagos deinde, quod ad cetera ipsorum postulata, quae regui successionem non attingerent,
ad ordines regni remisit. Hanc eorum legationem, de qua tamen annales, quos
vidi, Scotici silent referunt plerique ad annum a natali Domini millesimum ducentesimum
nonagositmum secunduun.
Quo eodem tempore defuncto Romanorum Imperatore ulpio Habsburgensi surrogatus
est in eius locumdpl Nassovius opera praecipue Electoris Episcopi Moguu, co
tini, qui cum arte ademptum collegis ius suffragaudi in se omne traustulisset praeterito
be / to Rudolphi filio, quanis adversante Lico Palatino, preter omnium spetm atque
opinionem Imperatorem renunciavit coguatum suum ipthu quem dixi Nsvi.
virum quidem ob edita sub Rudolpho bellicae virtutis experimuenta non indiguum imperionisi
ab uuno episcopo coque ordie totus pependisset. Domi autem Crcndur Luuden.
sium praesul.Roma am redus, ecclesiafticis conventum indixit.Roschildiae celebrandum.
iu eo praecipue de ure ac prit ilegijs ecclesiae quibus, sub rege Chriftophoro oec nou
p.379
regis hujus parente Erico, detractum haud parum existimabat serio asserendis ac sarte tecteque
asservandis agitatum, quamvis annalium nonuulli uon ad praesentem hanc sed
proxime antecedentem auni eram eandem synodum referaut.
Sequeus annus initio sui id memorabile habuit, quod abstulerit Mareschallum tigotum.
perduellium facile principem. Is cum in insula illa quam supra nomiuavi fielma diem
obijsset famulorum eius nonnulli sepeliendum eum in templo tinsholmiae idqu de no.
cte curarunt, ue quis omnino rescisceret, ubi funus eius esset depositum, quamvis ancilla
qupiam, forte fortuna animadvertens in aede illa lumen accensumrem sacerdoti aperuit.
llle postmodum in locum sepulchri anquireus haud tamen scire potuit qui snam ibi con.
ro ditus esset: Sericum interea, quod cada veri erat impositum, ablatum est, ac frustum ejus
aucillae traditum. Quae cum interiecto tempore uui ex Stigothi tamulis nuberet et ille
sericum domiui sui nosceus illud ancillae quau duxerat pulvinaribus assutum videret.
quaerit ex ea unde id habuisset, illa cum rem, ut erat, uarrasset ac metuens famulus ne cui.
quam inuotesceret quo loci fuuus heri sui haberetur, eam peremit. Sed hoc utcunque
se habeat illud constat, euudem Stigothum paulo ante obitum et jam moribundum suos
ad concordiam cohortatumutque uuum ounes agerent serio commonuisse, allata historiola
sive symbolo potius quod regem quendam Tartarorum liberis suis commendasse
ferebat, telorut nimirum io se colligatorum fasciculumo haud taCile trangi disperia vero
ac separata quam facillime.
ao Inde conveutus prope Varbergam decretus in loco qui Crdero dictus est. Quo licet
regum uterque Daniae Norvagiaeque dicta die ad pacem ferieudam conveuirent, parum
tamen aut nuihil, quod ad sarcieudat amicitiam faceret, peractum memoratur. Nam et
Rex statiu Norvagorum, comparata classe armis virisque instructissma, quae ex peditio.
num eius uavalium in Danos quarta fuit, mare viciuum ingressus maxima indigenis detrimenta
intulit. Nec tamen ipse nec, qui ei coojuncti semper adhae rebaut Regni per.
duelles iu terram tum egress tueruut sed naves quascunque negociatorum aliorumque
obvias sibi habuere, adorti, ijs captis ac spoliatis, nautis etiam vel caesis vel necatis ac navibus
igue subinde injecto multiplex damnum reguo dedere. Secundum haec Regis Erici
uater Regiua gueto iteratas nuptias auspicata interiorem sua dignitate maritum acce-.
o pit. Comitem nitmirum ohumem Vagriae dyuastam. Hic ille otcner est, cui morionem
fuisse in delitijs memorant, quem ille dum alijs, se praesente exercendum permittit.
morioque non Comitem sed alios petens. Comiti oculum imprudenuter osse excussit. Es ea
liberos habuit olcnnem Chilonij et Holsatiae Comitem.Ducem alias Vagriae appellatum.
nec non etlmitoporum, qui iutaus casu fortuito e loco sublimiori iu arce Chiloneui decidens
in fata conucessit.
Valdemarus postremo, quem supra Sueouum rex cum esset a Magno in ordinem reda.
ctum ac carceri deuique inclusum retulimus hoc tempore supremum diem clausit, cum
paulo aute filius ejus Ericu, uon tam ob sua quanm patris demerita, ut babet Suecorum hi.
ftoria, similiter comprehensus iuque vinculis Stocholmuiae aliquandiu detentus capitis
o tandem supplicium subierit.
Proxiuo, qui secutus est Christi anno ducentesimo nouagesimo quarto supra milles.
mum, miss Revalia legati, ordinis ecclesiaftici viri, qui Roscildiae praesentibus episcopo
atque aliis eiusdem territorij diserte profess sunt se a collegio suo in Daniam ablegatos, ut
declararent se ac praedecessores suos jus conftituendi episcopum nuoquam habuisse, nec
id sibi uuquam arrogasse: Sed eam semper praerogativam Daniae regibus ipsoruuque
maioribus uec nou regi praesenti fuisse atqu esse, ut quem ipsi ad ejusmodi diguitatem
idouneum ac contmodum udicarent eum Canonicorum collegio sisterent ac praeseuta.
rent. Idque ita se habere nec quidquam uoquam in ad versum acturos, factoureiuraudo
ac dato sub Episcopi totiusque collegij sigillo chirographo, confirmarunt.
o Sub idem tempus Roschildenses moem soce olim patris Erici regis cubicularium
ac oouiuratorum unum in aedibus Nicoli Brocenuj comprehensum iu carcerem compegerunt.
Erat is Lundenusis Archiepiscopi sororis filius: ac postquam subtortura, prae.ter
alia, fuisset professus se regem ceteris prodidissedum et locun, quo esset sub noctem
hospitaturus, indicasset.et ianuam iusuper praedij, dum alij facinus peraguut, opposita sera
cutodivissetextra urbem incussu rote tembra convulsus lenta morte peremptus est.
Nec longa interjecta mora, Ericus rex per fratrem suum Christophorum comprehendi similiter
ipsum Archiepiscopum iussit, anno praesulatus ipsius quarto, sicut et Praepositum
p.380
ejusdem dioecess sucobm Longium. Causam facti esse demonftrabat, collufonem eorum
cum parentis sui percussoribus quodque ope ac consilio eosdem, qua daretur, juvarent: et
archiepiscopus praeterea rundu nonnullos ex conuratis sanguinc attingeret.et ipsum
denique archiepiscopatum non inconsulto tantum se sed iuvito quoque arripuisset. De
horum autem incarceratione ac custodia praesertim Iohannis Craudij seorsim referr
multa possint, ni longius foret. Lectorem interea remittimus ad libellum hac de re fusc
agenutem, quem edi olim ae publicis typis yeruacule describi curavit felicis menoriae no.
bilissitmusmolr / iteius, regui olim Caocellarius. Tum et habet historia Bremensis.
quae huc spectant, suo exinde loco haud omittenda.
Hoc peracto Rex codicillos evulgari fecit in quibus declarabat se clerum totumque o
Ecclesae Luudensis sodahitium licet pastore orbatum suo uihilominus patrocinio defen.
dendum suscipere. Ideoque et inhibere ac serio mandare, nue quis cleri aut mouasticorum
ura aut libertates tollere vel ijs quidquam derogare in aoimum inducat suum uisi se vin.
dicem atque ultorem experiri cupiat. Horum codicillorum hoc exemplum est:
Notum faciuus uuiversis, quod nos viros veuerabiles domiuos Decauos. Oeconomos et
Capitulum Luudensis ecclesi, nec nou omues et singulos clericos eusdem dioecesls
uua cum omnibus bonis suis et familia ijsdem attinente sub nostra pace et protectione
suscipientes specialiter defendendos, prohibemus districte subobtentu gtatiae nostrae, ue
quis cuiuscunque conditionis ipsos aut ipsorum aliquem aut quemcuuque de ipsorum
familia super bonis episcopalibus, aut suis ecclesiasticis vel mundanis contra ura, leges
et libertates sibi concessas, io bonis aut persona impedire praesumat, seu aliquatenus o.
lestare sicut ultionem regiam voluerit evitare. Nolumus enim sanctam tmatrem eccle.
siamaut clerum praedictae dioecesis, quanquaum pastorem non habeat, in bonis suis, juribus
aut libertatibus iuiuriosis aliquorum tyraunorum morsibus supprimi vel grarariCum
ex commisso nobis ofscio tenemur specialiter paci suae et quieti solicite providere.
Datum feria iv post divisionem Apostolorum, qui dies est Id. Iulij.
Sed Praepositus Langius septimanis aliquot in custodia detentus capta elabendi occasione,
clam evasit, ac mox Romam profectus multa de se multaque de aerumnosa archiepiscopi
sorte apud summum Poutificem conquestus omnia egit ut rege gravato pontificis
auitmum favore mque praeoccuparet. Et quod feri fere solet, ut mala malis cumulentur.
lis haud multo post annuo scilicet millesimo ducentesimo nonagesi mo quinto exorta in.
ter regem Erioum et Ducem Vuemcrum / quod existimabat Rex illam procerun conces.
sioune, qua Duci iorma fmiri, aliaeque regui iniulae, cum regni tutor declararetur.
trauscriptae fueraut, minus ex aequo ac bono factam. et ftaudum potius parentis sui, quam
de ea controversia tulerat sententia. Eique occasioni haud defuit Rex Norvagiae una
cum regui perduellibus, sicuti nec ipse Valdemarus sed facto confestim iuter se foedere
aciunctis viribus de uovo miuitari Daniae coeperunt. Frater etiam Ducis Valdemari.
Dux Langelandiae Ericus, ducta in coniugem Sophia, quae matris Norvagiae regis ex sorore
ueptis eratuata scilicet ex Sopi Danica et lemoro Sueco, quem mortuum in custodia
modo diximus firmiori se eorundem amicitiae innexuit. Hanc Sophiam non me latet 40
authores domesticos Valdemani Suetici viduam asserere matrisque Norvagi regis sororem.
Sed id quomodo potuerit, cum ea, ut ipsi fatentur.et nos supra posuitus, anno 1284
defuncta, nova post ejus obitum connubia Valdemarus contraxerit? Inter memori ita.
que hoc sphalmata habeodum et pro Soiavidua Valdemari, filia subftitueudum etiam in
tabulis Ducum Slesvicensium genealogicis. Valdemarus autem Dusx tempori servien.
dum ratus, uec diu deliberatione habita, cum classe armat in mare prodijt. Et Rex vi.
cissim, ci vibus non modo, sed et monafticis etiam hominibus censu indicto classem simi.
liter eduxerat, quae Ducis copijs in freto, quod Ctrudt appellant, obviam facta, eas oppresst
ac pessundedit universas.
Iuterea archiepiscopus sobomer Crcndu e turri arcis Seburgensis in qua servabatur, o
miro artificio evasit, occasione atque inuduftria cuiusdam coci, qui illi in carcerem panem
intulit paulo grandiorem, ita confectum, ut praeter icalan e canuabe contextanu etian
limam incoctam haberet: qua ille ferramentis ac compedibus protritis se per scalas de.
misit, demissus primo Borueholmiam atque inde Romam petijt.
Valdemarus vero occasione belli, quod imminere exiftimabat.Cotorpium, autea, ut di.
ximus, disiectum, exaedificare de uovo ac fossis circunquaque iucingere additis etiam
vallorum propugnaculis, curae habuit. At rex assidue tum Hinsgavelae agebat ubi amicabilis
p.381
inter ipsum et regem Norvegiae conventus erat iudictus. Quo tamen tempore
aut loco, quia res componi in totum nuequijt, induciae hyemales pactaent sub annum nimi
rum proximumEgeholmiae propeSchelsoram ad pacem firmiter ac semel constituendam
conveniretur. His inducijs comprehenum sunt a parte uua Res Ericus eiusque frater
riorus ceterique amici ipsorum ac subditi: a parte vero altera Norvagiae Rex cum
sociis eusdem ac subditis. Dum autem eae induciae durarent, liberum esset unicuique ad
causae suae defensionem cestimonia conquirere, commeare per alterutrius regua ac terri.
toria, it ij sque uegotiari ac commercia exeroere, exceptis perduellibus. Rex Norvagiae
ut possidet ita quque bona ac haeredia materna possidebit. Qu autem ulterius ad se
o pertinere udicabit de iis secundum leges ac statuta regui muuicipalia prouunciabitur.
His infra scriptis Comiti scco Ncoo Ccneti etro sucbi, icoo fulifr, alij sque eo.
rum sociis cuuscuuque ftatus ac conditionis siut, qui e Dania in Norvagiam quamcunque
ctiam ob causam profugeraut, sicuti et defunctorumhaeredibus libere intra Daniam com.
morari permittebatur: tantum ut i, qui rei pronunciati eraut regiae caedis caverent ue in
regis aut Ducum britoplon ac / ler: conspectum progrediauntur, si tamen id casu con.
tigerit, tum ex coousanguineis ipsorum duodecimjureuraudo testarentur studio ac deditam
oper factum non esse. Boua eorum in fscum redacta Rex restitui curabit Norvagiae
Rex sibi servabit Hilmu ac Hunesussem. Captivi utriuque dimittentur. Nova propu.
guacula uulla excitabuntur: Nulla etiam vectigalia extraordioaria sed tantum consueta
ao exigentur. Dux Eicu Langebenius frater emor Slesvicensis bona quaecunque in reguo
Dauiae suut sita pertinentia ad conjugem eius op / iom, quaeque illi hae reditate obve.
uerunt ex Regis Erici sororibus sudit et get, ea cuucta recipiet. Si quis alius in easdem
possessiones aliquid praetenderet cum eo ure agere tenebitur. Ericur item Australis
Hallaudiae Dux, ccnuti Ducis filiam. / qu ad ipsum spectaut, tuto tenebit, oetera vero inter
regem et eum de bonoruu possessionibus controversa per arbitros decidentur. Si quis
gere cum rege velit de haeredijs reginae olim Suecorum opie, ea lis secundum jura ac
leges patrias instituenda. Haec ita fore ac sancte servatum iri promiserunt Ferrou archiepiscopus
Nidrosiensis ervao Bergensis, muus Opsloensis, episcopi: itemque equites
Bernerus a Berkero, Thoro Haquini, Iohannes Benolphus, Isacus Gautenius, Erlandus Amundi,
Vedmundus Erlandi, alijque. Datum apud Hegnesgaffvel MCCXCV dominica prima post festum
beati Matthaei Apoitoli. Similiter et cum olemr Slesvicensium Duce reconciliatio
tum iuita, hac tamen conditione ut secundum seutentiam a rege olim Enco Clippitg latam,
cuius summam in rebus ejus retulimus reguno redderet m rram et mbricm:
Erant et aliae de bonorum divifionibus iuter regem et lemorum ejusque fratrem Eric
controversiae, quas ouues arbitrorum sententi ac praesertim Ceroro Holsatiae Comiti
dijudicaudas permiserunt.
Hinc anno proximo ducentesimo supra millesimum nonagesimo sexto celebrate Hel.
senburgi maxitma cum soleunitate regis Erici cum lngeurg. Sueouum regis Byrgeri soro.
re, nuptiae. Atque inde trium regnorum Daniae Sueciae ac Norvagiae regum sub festum
o divi sobomti in loco, cui omersfodiu est nomen, conventus est habitus. Ibique de certa
pace cum Norvago ineunda tractatum. Sed res successum non habuit. Induciae interim.
qu anuo antecedente pactae fueraut, inccgruu bicuuium prorogatae. Acta eodem tem.
pore apud Romanum pontificem Boificiu octavum archiepiscopisobci Cron nec
non Lng Praepositi causa, patrocinium eorum suscipiente egenuvaio Sicci: a Rege ac
Duce Christophoro missi eodem fuere Martinus Cancellarius et Guido Ripensis Praepositus.
Idem mox Martinus in locum suum surrogavit Georgium Interamnen atque inde Martinum
advocatum Parisensem maguis sumptibus conductum ut se absente coeptam causam sua
suada promoveret.Sed pontifes dum aliquot o numero Cardiualium constituit, qui partis
utriusque crimiuationes ac respousa exciperent eaque propius coguoscerent, varie ac maxi.
o uis cum impensis res acta est. Tandenque reguo ac regi sacris iuterdictuus prouuu.
ciatumque ut rex qoooo argenti marcas archiepiscopo persolveret. Auui hujus ocoxcvs
tam acris fuisse bruma memoratur, ut vaftus ille oceani: sius, qui est inter Nor vagiam ac
Sohagae promontoriuu ita gelu constrictus ft ut ingenus populi multitudo Ansloa in
adversam Cimbricam chersonesum, nunc sim dicimus per glaciem pedes traunsmitte.
ret, res, ut exiftimo, iuauditi antea exempli adeoquehoc loco a uobis haud proetereuuda.
Sequenti anuo hoc solum apud chronograpbos anqotatum reperio, simultatis nonuihil
inter regem eiusque fratrem rq
tor exocun occafoue properodum eiusuodi:
p.382
Rex cum forte fortuna Gallumburgum iter iuftituisset (quem tum Comitatum uua cum
Hoecc et insula Samo uma vulgo frater eus cboporr tenebat) et jam urbi appropinquautem
animadverterent excubiae solito frequentiore satellitio accedere valvas
portarum ei occluduut: Rex, qui portam servabant, extemplo compellariubet et accu.
sari ut in reguuu perduelles. Et licet Dux etritoporu medium se interponeret eos
que excusare conaretur atque editoureurando asseveraret se ut nescio ita haud.
quaquam in regis vel contemptum vel contumeliam hoc factum, vix tamen redintegrari
iuter fratres amicitia potuit, uisi prius excubitorum unus alterque capite plecterentur.
Seutentia vero io regem ut modo retulimus a pontifice lata missus ab eodem in Da.
niam est anno Christi tmillesimo supra ducentesimum nonagesi mo octavo sernu ponuti, re
ficius Capellanus, qui eam executioni mandaret. Dumuque Lubecae aliquantum subsistit
moritur Prae positus socolur Lngis accusatorum regiorum alter, sorur priusquam iu
Daniam digrederetur cum eodem verba commutavit arcbiepiscopus Croudu Lubecae.
An vero et quo ex i nde tempore in Daniam idem ad venerit, haud diserte aunotatum reperi.
Nec eo etiam anuo quidquam, quod eam causam attinet dignuum menoratu magsopere
occurrisse chronologi reterunt.
Per idem tempus occiso in aciedospo Imperatore adversarius eius icrtu Austri.
acus.Muopl Habiburgensis filius, in imperio successit. Huius temporibus Othomanui
ca domus Turcique, quos vocamus, ab ex iguis progressi initijs maximas vires acquisive.
ruut. Cum enim antea ex nimiae potentiae aemulatione fuisseot inter se discordes, hac ao
prae sertim tempestate in unumjuncti perplures Byantinis lmperatoribus provineias ad.
emerunt. Quibus uuiversis ceu in tetrarchias divisis etiam singuli poteftate regia impe.
rare coeperunt, crmeno enim Alismeio obveue ruut pleraque mediterranea Phrygiae.
ad Philadelphiam usque et Antiochiam, quae Meaudro adjacet. Hiuo quidquid in Smyr.
nam et interiorem loniae oram pertinet cessit Surcbuni: Magnesiam Prienen et Ephe.
sum Sqs occupavit. Quidquid vero a Lydia et Etoli ad Miysiam usque et Helleipou.
tum porrigitur, id Colames sibi et filio ceraso viudicavit. Qua circa Olympum sunt. Bi.
thiniamque omuemttou invasit. Reliquam a Saugorio flumine regionem ad Paphlagoniam
usquesmriude inter sese partiti sunt. Sed et hi ipsi cum inter se vicissim dissi.
dere inciperent, deque reguorum ac proviuciarum fnibus impune bello conteuderent vi.o
ctis aut oppressis ceteris uua omnium familia Ottomanuidarum occupata dissidijs ac
bellis domesticis Europa, tvranuidem obtinuit quae hodieque Turcoru appellatur. La.
que cuyusmodi sit et uomen et eventus osteudunt. Turca euim stutorem uotat et res
haud aliud declarat, cum terrae ditionesque, quas ipsi occupaut, artibus, doctriua alij sque
ornamentis florent issimasin solitudinem meramque redigantur barbariem, siuc cultu ac
luce literarum, sine legibus ac vitae norma sordescentes idque fato ac Deo mortalibus
irascente, qui ob delicta populorum tam late ac laete grassari sa vam adeo ac t rucem gentem
permittit.
Mox sub anni sequentis initium ipso mense Iauuario venit in Daniam denuo ru
ac public iuterdictum pontificis promulgari Othouiae curat. Regius procurator eri. us
t Revaliensium episcopus eodem tempore ooo argenti marcas conficere laborabatarchiepiscopo
certis intervallis reddendas ad resarcieuda quae passus fuisset decrimenta.
Sed cum numui ex tempore parati non essent, novus conveutus Hafuiae decretus, lu.
terea Iamu Alburgum proficiscitur uude circa Quadragesimae tempus ad regem literas
dat quarum haec fere summa crat: Regen es seutentia summi Poutificis teueri ad sol.
vendum archiepiscopo marcarun ooo in conpeusationem bonorum amissorum: ooo
loco damni et usurae oooo ob oarcerem aliasque injurias ac dedecus ipsi illata: vel alias
amica compositione cum eo transigendum curaret Quod nisi feret, graviora fortasse
subsecutura Excommunicationem et reguni ac coronae in alium translationem Quibu
literis hoc tantummur obtinuit, ut archiepiscopo salvus oonductus Hafuiam veniendi v
concederetur, si forte amice negotium ttansigi posset. Sed archiepiscopus, sive quod se.
rius illi liter redde rentur, aut qudod ijsdem haud satis fideret, in insula Borrinugholmiae sub.
stitit, ac nomine suo ad conventum ablegavit N Buleedum Canonicum Roschil.
densem: Regis missu eodem accessere procurator regius, nec non Esgerus Iul Canonicus Ripensis.
Negotium diu tractum est, ac modi quidem indicati, quibus componi res posset,
sed nequicquam omnia. Tandem Isarnus lata sententia, adjudicat archiepiscopo tertiam
partemn civitatis Lundensium. Monetarie officin tantunden, item bona omuia, quae
p.383
regis eisent propria in insula Borringholmia: similiter ett urbes, vicosarces, parochias, fil.
vas, piscationes mercatus aliaque ejusmodi io dioe cesi Lundensi ad regem spectantia cnm
iurisdictionibus ac privilegijs omnibus.Munia etiam ac praefecturas earundem possesso.
num alijs continuo adsignat.Verum Rex cum aegrius hoc ferret et plura quam jus permitteret,
sibi vindicare Isarnum testaretur, non erant, qui oblatas praefecturas acciperent. Ac mox
ad ipsum pontificem tacta provocatione, causam sua toti conii storio cognoscenda transmisit.
Circa idem hoc tempus iterum cum Norvago agi caeptum, iudietusque Prestholmiae
in Hallandia conventus, quo tamen accedere perduellibus haud concessum. Antea nonnihil
inter regem utrumque Haffniae erat ad pacis promotionem decretum, opera Berneri
10 Birckeri et Odderi Haglai, Norvagorum equitum: Quod ipsum, interea dum ad ulteriora
ageuda progrederentur, pro firmo ac rato habitum, toc vero, de quo dictum Prae tholmiensi
conveutu, salvus conductus est datus Erico Norvegi regi ac Duci Haquino, exceptis
superius indicatis perduellibus. Quibus ut et Duci Erico Langebenio, Ducis Slesvicensium
Valdemari fratri, accedere haud propius quam circa Helgoam concessum. Hoc instrumentum
obsignaruut uua cum rege Dux Rugiae tlus. Dux Hallaudiae ricur Ccnuti.
go satrapa.Nicolcu Lcrentjcur goi.Du Poper, etrus sone, iur Igon. Petru.
ci / cn ficmmd Liie, sospur Mcg iolume / Mco Ncolur Procet et dgurd
Hiort. Qui et addito sacramento ratum hoc ipsum fore declararunt. Apud Sueones tum
etiam Byrgeri cum regis Erici sorore Margareta nuptiae factae, idque maximo cum apparatu
20 Stockholmiae. Ei in dotem praeter alia loca ac territoria assignata fuit Enecopia. Ripis,
defuncto Tychone praesule, archidiaconus Christianus in ejus locum omnium votis est
surrogatus, vir non minus nobilitate generis, quam pietatis ac doctrinae ornamentis eo
tempore conspicuus. Is cum nonu iguoraret Scholas esse reipub, ac prae sertitm ecclesiae
seminaria, aperiri Ripis ludum literarium curavit concesso in eum usum es bonis proprijs
iusguiori aedificio ac reditibus, qui frument i quatuor et viginti lastis censebantur, praeter
pecora et pecuniam, aliaque ad alitmoniam xsx studiosorum pertinentia: Quae liberalitas
cum rari ac memorandi apud posteros exempli sit, ipsius funudationis literas subieci:
Omuibus praeseus scriptum ceruentibus Chriftieruus D. O. Ripenfs Episcopus salutem
iu Domino sempiteruam. Cura suscepti regiminis nos iuducit ut personas ecclefiae utio
les praerogativa specialis gratiae prosequamur. Ets ad provisonem cunctorum, qui eleuosyuam
ex poscunt incliuati sumus, ijs tamen qui dant operam scieutiae clericali ut cle.
ricali ordine famulentur ecclesiae debet non itmmerito etiam de bonis ecclesiastic is pro
videri ut ab eo vitae stipendia accipiant cujus obsequijs mancipauntur. Hioc est quod
conftare volumus universis Nos omnia et siugula bona mobilia et immobilia inferius.
aunotata, cum eoruudem attinentijs quae tempore administrationis quo Ripensi ecclesiae
praesedimusex nostro patrimonio acquisi vimus in honorem et gloriam Deies unauimi
consensu et consilio Capituli nostri ad sustentationem vigiuti pauperum scholarium, ido
ueorum ad literas discendas undecunque de episcopatu Ripensi assumendorum, sub cone
muni cohabitatione et convictu eorundem secundum formam et regulan eis conpee
o tentem Ripis in perpetuum facieudam ac de consilio archidiaconi pro tempore et
Capituli ordiuandam existentium contulisse, scotafse et sub reali possessone tradidisse
ure perpetuo possidenda. Bona autem suot haec: una curia in Vexebij quam a Nicolao.
Horc yusto scotationis titulo obtinuimus quatuor curiae in Methiu cuu moleudiuo.
ibidem, uua curia in Finelier in Saliugsyssel, uua curia iu Vilstrup in Almyndsyssel, cuu
colono ibidemuua curia in Hotrop qu debet rediui per nos vel succesores nostros
pro ducentis marcis denariorum legalium: iterum pro utilitate dictorum scholarium conc..
vertendis, una cua in Slodborg, quam habuimus de Andrea Aeson: omnes terrae no
ftrae in Segerslof omues terrae uoftrae in Sclcaff omues terrae nostrae iu Forbalgun.
o omues terrae nostrae in Randrup decem orae terrarum in Certrupuarc in censu cum viginti
plaustratis foeni ibidem, omnia bona nostra in Bole, in Parochia Longborg, item de
Parochia Henne, in qua jus patronatus nobis competit, quadraginta marcae denariorum
usualium vel quinque librae Sterlingorum pro optione vicarj perpetui, qui pro tempore
ibidem fuerit, cui etiam de resduo reditu eiuidem ecclesiae credimus nos congrua por.
tionem resignasse, in diviuis conpetentibus anuuatim in perpetuum exsolvendam esse
cum multis reliquis bonis. In cujus rei testitmonium sigillum nostrum, uua cum sigillo
Capituli nostri supradicti praesentibus literis est appeusum. Datum et actum Ripis, salvo
uobis ure dicta bona in bona aequi valentia vel meliora commutandi.
p.384
Porro srr cum superiori illo conveutu tuagis exasperasset quam mitigasset regis
auimum, mansit ac perduravit in aliquot auuos interdictum ponticisadeo ut ubi cuoque
Rex aut Regita agerent sacra uon ferent. Luecensr eodem circiter tempore regetu
Ericum, missis solemniter legatis delatoque ei prorectoris titulo oraruut, ut sui defensio
nem susciperet. Qua de re postquam habito cum regui senatoribus consilio delibe ras.
set, prottettionem eam in anuos decem se suscipere eorumque ura ac privilegia sarta te.
cta adversus quoscuuque tutaturun promisit. Ei vicissim Lubecenie quotauuis co ar.
genti marcas persolverentita tamen ut si iutra dictum anuorum terminum rex defunuge
retur etiam contractus iste uullius esinde momenti esset. Iuterea autem dum urbis pro
tectorem agit cullibi Lubeceoses, vel armis aut similibus belli subsidijs regis hostibus to
suppetias praestarent. Civibus interim oommercia exercere et apud vicinos res suas ac
merc imonia distrahere liberum esset. Danique et Lubeceuses ubicuuque occasio fer.
ret, sibi mutuo ut solent populares, adessent, mauusque aux iliares praeberent.
Referuut auuales domeitici in eundem hunc aunum (alij sequenten ponunt) Eric
Norvagiae Regis filij Mscgui obitum cui et nuptui datam volunt Morgoretam Scotorum
regis Alexandri filiam et ex ea natam eidem filiam Margaretam etiam nomine ut supra
meminimus. At Scotici authores proxime successisse Msgno fominum filium tradunt.
atque illi Msrgoretam fuisse collocatam. Buchanauus, quauvis paulo corruptius fong
nonum tamen diserte nomiuat. Et trcntaiur eum ipsum Erc nou patris Msqgu cuus
nullibi meminit, sed uui successorem facit ut vel inde liqueat, magis diviuare eum de a
Norvagicis illius seculi rebus, quam certum aliquid tradere, quod nec ipse diffteri eo lo.
co videtur. At nos sequuti Norvagia chronicion veruaculumjam anute sae piuicule ad
testimonium uobis citatum deprehendimus post uerum sceptro potitum filium eius
Aoqunu: Cui et filius fuqnu tuerit. Eoque adhuc impubere regnum administrasse
primo Cut / orum iuord atque inde ngoem: Ac ijs mox defunctis vocatum ad inperium
funu illum, faquini ex ueo nati filium. Quui et tmox Mgnum genuerit, pareu.
tem foqum huius cui uuptui datam Scotorum regis filiam Morgretam) am diximus.
Adeo ut defuuctum quem volunt anuales regem CEnc. Rexj am ante una cum fratre
tum fuerit, utpote fuquno major natu. Chrouiciou autem, cuus memini, uicet in Msgu
rebus desinat, id uihilominus contulissepraeter alia fatendum ut eum regum ac tempo
rum Norvagiae hiatun, qui ett apud rcntin stat im post nomiuatum foyuium Suer
filium ex eo suppletum hoc pacto habeamus. Quocirca oec abs re ex istimem proxime
hic subjicere genealogicam regum Norvagiae tabulam abusque fuorul ficrfogero ad haec
usque tempora. et, quae exinde sunt sequuta Regiuae Morgorete: Cuius cuu foquto.
Msogni ec filio, nuptijs Danicae coronae reguum Norvagiae primo, quod inde referetur.
unitum est, t ita regnum idem Norvagi si ab fuorcl Hurfgeri maioribus usque ad
Mcraearetomjam temoratam calculum deducamus anuis plulquau quiogentis ab eiusdem
feru Harficgen progenie ac uatis uatorum sit legibus aojure administratum rectumque.
Quod ipsum etiam (ut ista occasoue id interseram / haud vane somuio matris
eiusdem frfgen portensum. Nam ipsa eo gravida, ut habet Norvagiae veruaculum us
cbhronicon sibi per quietem visa est ex suo fiu spinam sive ramum expromere, uode in.
geus nox, adeoque procera opacaque arbor enata ut raui ej usdem panpinique unuiver.
sam viderentur sua opacitate inumbrare Norvagiau. Et ita revera fuit, si es ipsoejusque
prosapia tot exinde Norvagiae principes regesque progenitos videamus, quemadmodum
c olim simili fere ostentoteftante uetoo Ircnui, matri lmperatoris Vespusci esocie
autiqua, in sub urbano Flaviorum, quercus per tres eius partus siugulos e trutice ramos
deditbaud dubia signa futuri cui usque fati: et primum quidem exilem t cito arefactum:
ideoque puella uata non perenoavit secuudun praevalidum et prolixum et qui haud
parvam felicitateu portenderet: Tertium vero, inttar arboris, qui esposcn Imperacorem
praesiguificavit, sicuti secuudus u, eius fratrem, ad praefecturam urbis prove
ctum. Sed ipiam nunc Hogeri Cenealogiae leriem totque uoo es stipite progressos ra
proos gel ut verius dico natorun natos paulo propius inspiciamus. Est auten
eiusmodi:
p.385
Hic notandum, quae mater fuit HAQUINI Iarl Erici filij, eam Suenonis Tuigskeg filiam
fuisse, sororem vero Canunti Magni. Nam diserte Haquinus hic Chronici Norvagici pag.
44 regem Daniae et Britanniae Canmutum Magnum matris suae fratrem vocat: Et idem vicissim
ccntu Mgru foqunun eundem sororis su flum uominat pag.aa. t itaquae
luperius pag. r / v Iyra soror ccnuti Mscg ponitur. intelligeuda non ex eadem. qua cc.
ntu Mag Cyrithus sive igrit matre nata.sed ex ali: et nupta Erico ser. geuuisse
foqun sor.qui et ibi exprititur: Non vero uupta Buri / lu Vandalorum principi.
et iude o Irggoir Norvagiae regi. quod de yr. uon filia. sed Sueoir Iiugceg so.
rore accipieudum potius. quomodo habet expresse Chronicon Norvagi veruaculum
jam indicatum, pag. 39. et nos quoque superius meminimus pag. 139.
HARALDI HAARFAGERI Norvagiae regis, ex diversis
conjugijs liberi fuere XX. Quorum praecipui memorantur:
p.386
MAGNUS BARFOD, cujus mentio superius, filios habuit
ex conjuge non una. vide pag. 206. item pag. 202.
Hanc et quae sequitur quicunque regum Norvagiae prosapiam cum historia Norvagi.
ca.quam rcntiur dedit.comparaverit.facillime animadvertet.scopas ibi dissolutas et ali.
quot insgnium regun. qui haudquaquam praeteriri slentio debuerant et res ac nomiua
ormissa.
Es sequenti etiam Cenealogia.in qua H oi Cile Norvagiae regis nati ac poste.
ritas enarratur falli.inter cetera. ctcnt tum et veluti in tenebris dimicare facile erit intel.
ligere. cum de foquino. foquti filio. quem iu Orcadum insula obijsse constat nihil saui
referat: et ei postremo ucum filium ac luccessorem tribuat qualem ille nullus habuit.
Filius enim eius M a o vus Norvagiae res fuit cui sancti Eri Danorum regis f.
lia geturgu nupserat. Quae et Mogno eidem E rum i c um et Ha ou u filios
peperit regem utrumque Norvagorum. Sed in eo scrupulus haeret.cuinam horum nu.
pta fuerit Mrgoretoiexcnd Scotorum regis filia. tfeldur ein. Enco nuptam di.
cit cum tamen rerum Scoticarum scriptores et in his Bucncns uquno nupsisse tradaut.
runt ius nihil propemodum uium nomen Er ex anualibus Norvagiae sibi notum
ait et filiam quam reliquerat superstitem a fratre Aaoqno houestis nuptijs elocatam:
Hcquiumn vero ipsum filiam Comitis uit coniugem accepisse cui mater erat. sunt eius
verba.filia domini Ruginorum.At certum est Erpbemimte Rugiae principis filiam.
ei conugem tuisse: ut ita Cnc.eius frater Mocrguretcm Scoticam uxorem habuerit: nis.
defuncta Mcrgacret nupsisse Hcqtno Epbe dicamus. Sed hoc cum intricatius sit.
nec satis ab authoribus diserte exprefseque traditum.in medium relinquitmus. Nunc Genealogiam
videamus.
p.387
HARALDVS GILLE. Ei ex diversis
conjugibus liberi fuerunt.
p.388
Roschildiae initio tertij seculi post aunuum Christi millesmum, defuoctus est episcopu
solcmer vragius, cui successit, suffragijs omnium rite electus Frentius. Et ftatim eodem
circiter tempore, induciae, quas inter Norvagum et Daniae regem Ericum Somerstadij
pactas supra injecimus, ante diem ruptae fuerunt, occasione perduellium quibus pace bellum
potius videbatur, qumavis Norvagus in Danos, Dani in extorres, quos dixi, causam
rejiciendam existimabaunt. Sed mox Ericus Laugelandiae Dux se medium ao pacatorem
sua spoute obtulit: profectusque in Norvagiam ad consobrinum uxoris su foquim as.
sumptis ferico cerico et onuto Mueo equite de pace caepit agere Fenecolbiae huuc
propemodum iu modum: Reges utrique Corsoram convenirent circa Mariae ascensio.
uem, atque ibi si Erioo Menved idem videretur, se paratum faqum dicebat, causam e
suam duoruu aut trium virorum principum arbitrio peruittere (modo idem Ericus fa.
ceret) et quod illi pronunciarent, id ratum ac firme mansurum. Arbitri, qui negotio pr.
ficiendi essent, prae itito sacrameuto sancte pollicerentur, se neque ira aut ftudio sed veri
solius ductu, quod e sset justum ac aequum pronuuciaturos. Eorum fi quem tmori contin.
geret ante finem actionis, iu ejus locum alius sed prius facto similiterjurejurando accc.
ptoque salvo conductu, admitteretur. Durante autem tractatione Rex Norvagiae uec
non sccobus Hallandiae Comes alijque e Dani extorres eorumque haeredes aut cuicun.
que id suo nomine concredituri forent, bonis suis, quemadmodum ijs ante exortum bel-
lum frui atque uti consueverant uterentur ac fruerentur. Inde Norvagiae regi foum.
publicae fidei literas transmisit Dauiae Res Ericus: Quibus siguificabat liberum ac tu
tum ei esse cum satellitio luo aut comitatu centuo personarum Schelsoram accedere ac
vicissim ad classem, quejuxta Eugholtmiam consisteret, regredi, exceptis parentis sui
percussoribus eorumque socijs, quos uec occurrere sibi concedebat. Fideique certioris
gratia subscripserant his literis ac nomine regis veluti sponsores se interposuerant Dyna.
fta Rugiae lus tou Dux cristporus regis frater. Dux uldemarur euique frater Ericus.
alij que ex nobilitate atque ordiuis equestris viri ac praeter ceteros ous Liteus o.
luur qgoi crijiuur Fet icolu Londur cuntur et Petrur Mullj Nct
faiutmds Lieu / uolemorur seu, alijque. Verum ad rem ubi ventum, neque
iu regis Norvagiae neque extorrium cauia conveniri ad vota regum potuit, ltaque cond.
ventus ille sine magno emolumento solutus est: Iuterveniente tun etiam obitue.
te Regiuae matris rci quam alteras cum olume Vagriae Comite nuptias contraxissc
supra memoravimus: Ejus funus insigni cum pompa ac soleuuitate Riugstadiam de.
latum ibidemjuxta regia monumenta, conitante prinucipe ac regui proceribus, ho.
norifice est conditum.
Mota sub id tempus inter Ordinis Theutonici fratres et Episcopum Rigensem fre.
ricum, haud levis controversia. Et videus Episcopus sibi praevalere Ordioem, qui inceu.
dijs ac rapinis totam fere Livouiam complebat et jam intra Rigam domicilia sua coo
stituerat, societatem ac foedus cum Rege Danorum Erico iuijt in hanc fere seutentiam:
ut quandocuoque emori queopiam contingeret, qui bona Archiepiscopatus Rigensis
possedisset, potetas penes Regem esset ea bona aut posse ssiones in alium tranasterre.
ea tamen lege ut fidei sacramentum archiepiscopo Rigensi praestaretur in bona etiam
aut territoria, queunque ad dioecesin olim spectaveriut quaeque Res aut episcopus
ab Ordinis Theutonici magiftris reducere ad dioecesin posset idem regijus ac potestas
esset: Opidum praeterea castellaque Rigensia ad regis obsequium paterent. Et denique
episcopus nullam cum fratribus dictae societatis tractationem iustitueret, nisi cum
regis aut successorum eus suffragio ac voluntate. Iustrumeutum ipsum cuiusmodi Lati
ue exstat, his subiicicndum existimavi:
Quia propter perv icaces nimis pagauorum iusultus, quibus frequenter molestamur et de.
vattamur in bonis et personis adeoque terrae nostrae sunt et tueraut desolate penitus
auuis pluribus et destructaesicut in terris Semegalliae.Vale et Certe patet evidenter: et
precipue propter persequutiones enoruues, quas a fratribus domus Theutonicae in Livo
uia passi sumus et patimur in captivitate et defensione nostrorum Praelatorum, hominum
nostrorum interfectione ac civitatis nostrae Rigeunsis pressione nostrorum et bonorum
plurium desolatione, iuceudio et rapinis bhominum nostrorum a nobis et ecclesia averf.
one. et castrorum uoftrorum omuium subcractione frauduleuta, contra fidelitatem Praela.
to nostro, nobis et ecclestae ab eis debitam ratiouc bonorum qu a nobis tenere diguo
scuntur: Timentes novellae Chriftianitatis plantationi in nostris partibus grauius imminere
p.389
periculum et irrecuperabile forsan uisi celerius et sagacius caveatur decre vitus
contra persequutiones praemissas imiurias et pericula invocare brachium seculare per.
quod et nos et cultus divinus et ipsi in nostris partibus servari poterimus et defendi.
nde tenore praesentium declaramus quod de deliberato consilio et communi oosensu
nostri Capituli civium nostrorum Rigensium et omnium aliorum nobis fidelium.
quorum intereit, tales inter maguificum principem Dominum Ericum regem Dauoruu
ex una parte et nos ac civitatem nostra Rigensem ex altera, sunt placitationes habitae et
contractus videlicet quod nos de premissorum conslio et coniensu terras supradictas
subdimus praedicto regi Danorum, tac etiam adjecta conditione, quod quoties ipsa bona.
ro nortuo eorundem possessoresine viris haeredibus vacare contingat, totis rex aliumseu
alios ad eadem praeseutabit et idem praesentatus, cadem ab ecclesiajure reaccipiat feu-.
dali, quousque ipsorum bonorum possessores, veros habuerint haeredes et extunc ecclesia
ipsa bona libere ordiuet sine briga, etiam ipsi domiuo regi Dauiae et suis successoribus re
gibus Daniaequi pro tempore fuerint nomine corou dedimus et per pr sentes ass..
guamuus jure perpetuo possdenda permittimus inusuper quioquid de bonis nostrae ec.
clesiae ipsis fratribus hactenus demissis et uunc ratione excessuum eorundem ad nos et
ecclesiam nostram rite et canonice devolutis recuperare et ab ipsis extorquere poteri
mus, regis adiutorio, vel rex nostro hominibus, quos idem dominus rex ad hoc deputare
seu uominare voluerit, ex parte nostrae eccleae in feudum dimittautur ita tamen quod
iidem ratione reccprionis bonorum praedictorou ecclefae nostrae homagio aditritgautur,
scuudum quod ceteri vasalli ecclesiae ratione suorum Leumuor, receptorum ab ecclefa,
atfecti fueraot ab antiquo. Civitas etiam nostra Rigensis et castra quae cuuque reha-.
bere poterimus ab ipss tratribus, quocunque modo assignentur seu aperta sint ad vocato
et hominibus ipsius domini regis, quando et quoties voluerint, guerra prae missa iunter nos:
et fratres durante. et nuuquau cum ipsis tfratribus accecptemus placitationes vel concor.:
diam, atte fioalem cxtractionem guerra: uunc subort vel quae nomine ipsius oriri pote..
rit in tfuturum sine ipsius domiui Regis, aut successorum ipsius Regum ani qui pro.
tempore fuerint voluntate et conseniu. Volumus nihilouinus et promitt imus ipsa guer.
ra ex toto sopita, cum ipso domiuo Rege et ejus vasallis et fidelibus pacem et concordiam
o servare iu perpetuum et eisdem adstare pro viribus, contra iuuriatores quoscunque et ta.
voresicut ist dominus rex uobis promisit vice veria.
Poutites cum anitmadverteret rem Christianam apud Livouos intestinis eusmodi
uotibus in claos ac contusionem abituram uisi tempori occurreretur misit eo srum
sacellauum suum: qui authoritate pontificia inter issidentes mediuin se ofterensita
pronunciavit: Episcopus Ordiuisque fratres utrinque remittent, de quibus per procu.
ratores queruutur, impendia ac damna: Ordinis Magister ac fratres recipient queunque
aute bellum enatuu possederunt iu dioecesi Rigensi: Domus, quam inhabitaverat
clerur o, ea ipsi reddetur. Fraribus vero tradetur S. Ceorgij Templum, quod cit
Rigae, ut ibi cultum divinuu exerceaut ita tatmeu, ne ultra decem uumero intra urbtmi
o taneaut nec conitatum adducant nituis maguum: conventus ibi nullos sive publico.
sive privatos celebrabuut: turres aut tuui meuta ueque iutra urbem aut eus territorium
ulla excitabunt: Pous, quem cives exstruxissent, sartus tectus manebit, ita ut etiam fratruu
tavigis per euudem trausitus pateat: cum Fratribus cives. et cuu civibus vicissim
fratres conimercia exerccre fas erit. Vectigalia nova uon imponentur: Regio tota ut
fuit, ita deiuceps pontificis erit quae et literis poutificijs defendetur concessa quidem
fratribus sed eo fne ut sacra Christiaua propagent. Bona quae intra dioecesin Rigensis
urisdictionis fratribus sunt adempta ac civibus vicissim in Livouia et Curlandi, de is ob
revereutiam Romanae sedis ad pountificem referreturqui seutentiam dicet: Iuri vero ac
iustitiae praeesse, tam intra urbem quam in suburbio ecclesas sacrare ac dedicare, lectio.
o nes ac ceremonias ordiuare haec omnia ad Episcopum reeritcun ejusque successores, ut
aute ita et porro pertinebuut, uisi aliter videbitur summo pontifici: aut pactis conventis
inter partes ftatuatur. Huic tractationi interfoere Episcopus Revaliensis Henricus, ge.
n Cauouicus Ripensis Procurator Regis. Berncrdus trolettur Episcopus V arceu
Heric Lubecensis.Cauonicus Ripenss.Pornius e ttusuclus de csi Petrur e. Pene.
o LL. Doctores et Curiae Roman ad vocati.
Maxima eodem tempore Holsatis. et praesertim maritimis, oceani excessus damna in.
tnlit, perruptis passumn ac difsipatis vi tempeftatum aggcribus adeo ut plana oooia ac
p.390
vicos circiter vigiuti octo maris inundat io oppresserit. Obtinuit tum Holsatiae Comes
Cerburds a rege Daunorum Erico confirmationen bonorum, quae ei Duces Luneburgeuses
ac Brunsvicenses in Daniae reguo sita venditione inter ipsos habita transtulerant.
Harum posse ssouum nonnullae ut OCierdinga et Crethusa ino Frisia minore. Danici distri.
ctus territorio sitae habebantur: in Iuthia vero erat Varsyssel apud l ionios Stega cum
Lingeby. Staverby et Aumelby. Eaec omnia, ut olim possederant dicti Duces, ab ommibus
oneribus ac telonio libera, eodem modo Holsato possdenda Res permisit exceptis
duabus cum dimidia libris, quibus territorium sleterret. et onere militiquo cuterrit
regi atque eyus hae redibus obstri ngebatur.
Contecerat ijsdem diebus cum t / our et orucd Marchionum Brandeburgensium so, o
rore spoosalia icolur dynasta Verlensis, quem et Rostocliensem uouinant, a mox, re.
tructo pede oum inusuper habere matrimoniale pactum videretur, indigue id tuleruut
consanguinei sponsae, qui et ulcisci inuriam cogitarunt. Quod et metuens icolous, cum
et Rostochienses experiretur sibi ut plurimum immorigeros et contumaces. Erico Regi
in clientelam se tradidit, translata simul in ipsum Rostochiensium dioecesi ac jurisdictio.
ne univeriautpote qui urbis imperio tum solus potireturac ipse vicissim, praeter certam
num morum summam, possessiones ac territoria iutra Dani rtgnum collocata ab Erico
recepit. His transactis. Rex valido cum exercitu in Vaudalos irrupt ione facta Rosto.
chium aliasque urbes sibij ure pactionis traditas et olim quoque majoribus suis posse ssas.
repetebat. Quo autem facilius ad obsequium Rostochienses traduceret, ingens iuui
mentum ad Varui atunem excitari curavit Dundurgum dictum turribus alij sque propo
gnaculis ita constructum ut eo in arctum redigere opidauos eosque commcatu atque
egressu in mare Balthicum intercludere quam facilime posset. Coutectusque deinde auuo
prox imo inter regem, euudemque Ncocum ejusmodi contractus: Res quoscunque
hostes haberet, eosdem quoque icocus hostes duceret: ideu quinquaginta stipendiarijs
Regi suis impensis domi forisque militaret: Rex vicissim, si quid to aut sourlus Eruo
deburgici sive liberi eorum, in contrarium molirentur aut vim ipsi vel damuum iufer.
rent, eius se patrocinium suscepturum pollicebatur ac vim vi repulsurum si aequo ac bono
nihil posset obtineri. Nec diu cunctati tbo conradsue Braudeburgioi scd litem, quae in.
ter ipios et Ncolaum erat Erici regis arbitrio permiserunt: ille quoduuuque statue ret, o
ratum firmumque haberetur.
Migraverat ex hac vita, ut modo meminimus, anuo superiore Episcopus Roschildenss
Nouner tcgiur, cique successor electione datus Floreutius: qui tamen ad prae sulatum
gre admilius, locum co cedere coactus est. Is a sobome Erlono Poringia missus Romae
iuitiatus fuerat, partiumut videtur studio. Nam per id tempus pridie nimirum oi.
mou et sude in Boringiam sive ut vulgo appellamus. Borringholmiam, redierat arlie.
piscopus Crondus nihil non ageus ut iu sedem veterem Luude repoucretur. Std cu
frustra se esse videret. Lutetiam mos Parisiorum profectus ibi aliquandiu domiciliuu t.
xit, donec taudem Benectur Bonifacij successor, ei absenti dioecesin Rigeuosem asuiguavit,
quam tamen illeoculos ideutiden atque aninum Lundam retereus, cunctauter aut o
uuuquam suscepit ut postea dicetur.
lnterea Marchiones Brandeburgici datis ac mano sua siguatis literis, testati sunt re.
conciliationem, quam inter ipsos et Ncolc Verlensem Rex Ericus avunculus ipsorum.
nec nou feicur Megapolitanus confecerant, ratam se haberebellumque ac belli occasio.
nes omues missas facere: f quid deinceps inter se et Ncoln occurreret controversa, id
eidem regi atque arbitris permissuros. Hoc ad anuum millesimum trecentesimum se.
cuudum refertur a chronologis, quo fere eodem tempore Dux Iutiae A ust ralis uliemorus
eiusque frater Dux Langelandiae Fncus, unec non dyuasta Rugiae V tlur cum Holatiae
Comitibus Cercrodp et socm quibus Ncos Verleuiis ac Mlegapolitanus e.
nics accessere societatem omnes ac foedus cum Rege Danorum Etico eusque fratreo
sistpoo, tum et tloe ac Ccd Marchionibus Brandenburgicis firmissum inire: adeo
ut si qua inter ipsos dissidia exurgerent, ea per regem, si penes illos culpa esset aut ab i
psis si a parte regis deliuqueretur, amuice consopirentur: Ac deuique in id ouncti in.
cumberent ut quod Regi in Rostochienses eorumque territoriajuris a Ncolco Verlensi
ipsorum domino esset traditum id vel vi vel amica compositione ipsi redderetur, ae.
tciesis igitur cum ostium Varni fluminis emm in modum, ut diximus, a rege obseptum
viderentac rem sibi fore cum tan potentibus adversariis auimad verterent facta deditione
p.391
Erico regi fidem atque obsequium suum, praestito solenniter sacramento, polliciti
fuerunt. Rex deinde Hericm Megapolitanum in praetecturam eam misit acceptis ab
eo publicis codicillis, quibus aguoscebat sibi arces, municipia, territoria ac causas omues
Rostochiensium, nullo titulo aut pignore sed slo praefecturae beueficio, ut regio procuratori
traditas: seque haeredesque suos obstritgeus, quandocuuque id postulaturus rex es.
set, ditionem acjus eideo regi redditurum, lecundum exetplar regiarum literarum, quas
ea de re accepisset.
Iuterea temporis cum taederet regem tam diu reguum suum subditosque a sacris iuhi.
beriPontificem.Cardinales et quosounque iu e aula sibi amicos sciret, per literas et ora.
io tores adit reverenter ac submisse petenus ut, quemaduodum ipse summus Deus miseri.
cors esset, ita etiam sauctitas eius se benuigne susciperet ac gratia dignaretur ut habent
fere verba ejus expressa quibusdam in literis: in alijs haec occurrunt: Vestrae sanctitati
in omni misericordia semper quantum possum humiliter supplico, quatenus me miseri
corditer diguetur recipere vestrae sauctitatis pietas ut uon desoletur Regnum ne tota
gens pereat. Illi enim oves cum sint, quid fecerunt? Convertatur, obsecro, in vaginam [vagiam ed.]
Petri gladius, et restituat servo auriculam Christi vicarius, imo verius ipse Christus, ut
restitutus ad Ecclesiastica sacramenta liberius audiat verbum Dei: Et quidquid humeris
meis portabile mihijusserit vestra sauctitas reverenda licet perquam durum fuerit, uou
ue gabo: quid pluraus loquere domine et audiet servus tuus: Qua regia submissione Ponti.
a fex totumque consistorium ad mitiora vertens auitum caepit trauquillitati ac publicae
regni concordiae consulere. Erat tum sornur, qui, ut aute memoratum, poutificij interdicti
promuulgator fuerat, ad dioecesin Rigensem capesceudam postulatus, ltaque Pontifex
iu regis gratiam, ne cum archiepiscopo rudo serram perpetuo reciprocandam laberet.
Isru ad sedem Lundeosem promovit. Crondo in eius locum Rigenfibus destinato. Sed
srur haud diu Luudae resedit: Cronu Rigensem praesulatum accipere cunctatus, se.
beni gguitate pontificis, locum aliquando commodiorem consecuturuu sperabat.
Eo tempore Dt Iteuus de quo dixitmuus, plures per auuos Satrapae magistratu apud
Scani euses gesto diem obij sse memoratur, vir ut bello et pace egregius ita regi iuter cha.
ros praecipue habitus. Ab ejus statim obitu conventus Sueuburgi celebratus iu quo de
o regui uuiverso statu deque bello Norvagico ac perduellibus, iuterdictoalijsque agitatum.
Rex prterea Sueouum urgeru et eius conux Msogret Erici regis ut diximus, soror
regiae maiestatis diadea iu Ostergothia et portu Sudercopensi susceperunt: ubi et frater
regis cemrur militiae iusignibus decoratus est: matrimoniumque cum filia suri co.
ui consummavit: quod tameu postmodum, sive quod offeusae inter socerum et geuerum
essent exortae sive etiam, quod Cothus tradit, ob cognationis spiritualis ut intra referetur
propinquitatem resciisum est. Ericus tum quoque eorundem principum frater ad
Aaconum.Norvagiae regem. Aniloam literis ac tuucijs invitatus, eodem oum illustri pro
cerum comitatu concessit exceptusque a rege et regina omnibusque regni proceribus
tanta liberate ac magnifeentia, ut majori vix possit. Causam instituti colloqui scripto.
o res Suecici silent alij de conuubio inter sgeburgm Norvagi filiam et Ericum tractatum
injiciunt.
Proximo anuo, qui fuit a Christo in terris uato millesimus trecentesimus tertius Ro.
ma domum redijt soor Litie, uegotio, quod ipsi erant maudatum, feliciter ac bono reip.
transacto. Rex enim ceterique anathemate soluti et sacra aris, templaque sacerdotibus
reddita. Tuu etiam ex Capituli Luudensis decreto pronunciatum ut cuncta regui bo.
ua, quae sita erant in territorio Hertoberrit apud Scanienses. et iu elerrid apud ln.
sulanos Boringiae. Borringholmiae vulgo, exceptis duntaxat stado ac regijs bominibus
dicti fericitcerri, in usum archiepiscopissor Ecclesiaeque Luodensis rex in sempiteruum
cederet arcbiepiscopus vero Crcniur pro detrimentis et carcere acciperet deo
cem marcarum argenti millia. Atque ita Neoburgi die altero aute festum Paschatis promulgata
interdicti cessatio, quod eum in diem iutegro quinquenuio duraverat, soas Lt.
eques auratus honoribus ac beneficiis ob rem piaeclare gestam a rege proceribusque oruatus
eft. Regiae cessionis bonorum supradictorum iterae stilo ac phras illius seculi La
tine conciuuatae eiusmodi fure:
Ericus D. C. Danuorum Sclavorumque Rex dilectissmis in Christo dominis Nicolao
Holmiger strenuo militi et Trugoto presbytero Canouico Lundens saluteu et gratiam
Roganus vos modis omnibus volentes et mandantes quantis ftatim viis praesentibus ad
p.392
Rothneherrid in Borringholm et Hervidstadherrid in Scania personaliter accedentes,
virum nobilem Dominum Iohanuem dictum Cauue, militem revereudi patris domini
Isarui Dei gratia Lundensis archiepiscopi Sueciae primatis electi advocatum in corpora.
lem posseslionem dictorum locorum, urium et pertinentiarum eorundem uotuine dicti do.
mini archiepiscopi et Lunde: sis ecclesiae inducatis et defendatis inductum: Mandantes cx
parte nostra labitatoribus dictorum locorum ut praedicto donmiuo archiepiscopo et suc
ce ssoribus ejus, tanquam domino suo humiliter et devote obediant et intendaut de omni
jure regio, pleua et integre, injudicio et extra studeant respondere.Villa etditade et homi.
nibus nostris dicti Herviditadherrid duntaxat exceptis, juxta formam Scotationis dicto.
o rum locorum, quam in literis inde contectis videbitis contineri contradictores etc rebel.
les authoritate regia compelleudo prout regiam vitare volueritis ultioncm. Datum
Nyborg, anno omini ooonni in Coena Domiui in prae sentia nostra.
Scotat ionis, quae uominantur literae similiter in manibus sunt, sed cae quod prolixiores es.
sent, alio rejici potuilsent. Ne quid tamen omisisse videamur, en et ipsas verbotenus adieci.
mus: Ericus D.. Danorui Slavorumque Res, uui versis literas praesentes inspecturis, salu.
tem in Dom ino semopittrnam. Vobis uuiveriis et sliugulis tenore praesenti facimus mani.
festum, quod nos vocato et congregato geueraliparlauento, praelatorum, priucipum. Baronum
et aliorum incolarum regni noitriapud Nyborg super satisfactione facieoda venera.
bili patriDoiuino sovo D.. Archiepiscopo Lundenii.Sueciae primati electoet eccle.
siae suae Lundensi de privilegijs et bonis Lundensi Ecclesiae subtractis eidem tempore
Captionis venerabilis patris Domiui oonnr quondam Lunden. Archiep, ac libertatibus
quibus extunc praefata Ecelesia per gentes nostras noscitur spoliata uec uon in de cem
uillibus marcaruum puri argenti in bouis immobilibus, in quibus auctoritate Apostol ica.
cidemo Arcliepiscopo et Ecclesiae noscimur condemnati habito frequenti et diligent
ttactatu cum uobilibus viris, cbrito; / vro et lemoro fribus nostris et alijs prdictis.
corumque accedente consilio et aiscusu praedicta privilegia eidem domiuo lsaruo et
Lund. Ecclesiae restituimus, promittentes quod si aliqua alia poterint iuveuiri, quod non
credituus, ipsa ei restitui faciemus, ac destructa, corroia, iutecta vel lae sa nostri causa, si qua
fuerint, inuuovabimus ad bee placitum eoruudem. Praeterea libertates, quas praetata Ec.
clesia et Archiepiscopus, vel praedecessores eusdem hacteuus habuerunt et iu quoruu
possessiouenm vel quasi praedictae captionis tempore ex istebaut cisdem restitucmus. et
servare promittimus illibataslcilicet quod homues dicti Archiep. et Eccleiiae Lunden.
vel etiam alij in bonis Archiepiscopalibus residentes quae ucore commuuiter appel
lautur, ac etiam familia ipiius Arcliepiscopi. et clerus Luudeniis dioecelis ac ejus familis.
nou in nostro seu alio seculuri foro (uis: tantun super terris hae reditarij) sed iu Eccle sia
stico super omnibus alijs negotijs et otensis respondeant. et satistaciant ac idem si ta.
men actiones fuerint) rum reorum lequautur. Item quod homines Ecclesiae et Archi.
episcopi suprudictijuxta dispoiitionem eusdem boua sua propria per portus dicti Ar.
chiepisceopide dicto reguo libere trahere et portare valeant extra illuduii generalis io.
hibitio in toto regno nostro ex causa nostr reipublicae per nos fiat, quod nullus bona
inde cxtrahat vel exportet. Archiepiscopus autem qui est. et qui pro tempore fuerit / bouas
sua propria nuliis alienis adjunctis, omui tempore et per omnem locum dicti regui, uulla
sibi inlibitione obstante trahere et portare libere valeat, qualibet fraud cessaote. Item
quod praetati homines et familia Archiepi scopi et Eccleliae Lunden, liberi lint et immuues,
ab ouui Regio novo Thelonio et Pedagio imponendo. et a dicta capiione impohto:
Sicque est et ab omuibus talibus exactionibus et collectis, nisi eas de coniilio majorum
et meliorum regui nostri, suadente utilitate et necessitate nostrae re ipub. et regni per nos
vel successores nostros feret in forma et casibus ajure consuetudiut, vel bouorum ipio
rum conditione permissis. Item quod si vocatus iu geuerali placito, i ncolarum Luudeosis
dioecesis ad expeditionem pro defeniione dicti regui praetati homiues Archiepiscopo
et Ecclesiae Luudensi contumaces fueriut, vel deliqueriut in prae missis Archiepiscopus
ipsos puuiat et compellat, si vero in hoc negligeus tfuerit, vel remissus vel praedicta com.
miseriut eius mandato conniventia vel concessu nostram in quos deliquerintjunta leges
paternuas seutiant ultionem. Item quod bona clericorum decedentium libere veniaut ad
corum haeredes legitimos si existant, alias Ecclesiae vel Archiepiscopo uxta oanonicas
sanctiones. Item promittimus, quod si apparuerit Lunden. Eccleiiam alia vel alijs liber.
tatibus spoliatan, ean et cas plene et iutegre restituemus eidem. et io possessione ipia.
p.393
rum et aliarum predictarun et earum quas obtinent in praesenti defendemus eandem,
ita quod omues l ibertates praedictas, cum omni jure regio libere habeat et gaudeat com.
modo earundem. Item pro bonis subtractis dicto domino Iohanui temupore captionisv
suae, si quae sint praeter illa, quae sibi et dicto domino Isarno restituta noscuutur, obligamus
cidem Domino Isaruo et tradimus bona nostra omoia in Othelftade in Fyonia tam diu.
habenda et tenenda cum omnibus sylvis, pascuis piscarijs. et alijs suis juribus et pertinen.
tiis universis, donec de dictis bonis coguoscatur, sibi de ipsorum tructibus vel alienatioune
pleue et integre satisfactum. Item bona nostra quae i iusula Boreundeholm obtinemus.
dicta t / eerrid qu qu idem boua haeredes nobilis viri tfonis militis quondam da.
to piferi detinent in praeseunti, cum omnibus alijs in dicta insula, per ipsos vel per patrem eo.
rum praedictum emptis, aut quomodolibet acquisitis. Item fervdcde / erri cum omui.bus
sylvis pascuis, piscarijs, pertincuti is suis, cum dominio mero et mixto ac pleuo jure
Regio villa forensi dicta st ac hominibus, qui sunt et dicuntur communiter et
specialiter, homiues Regis, duutaxat exceptis io dicto Herrit Scaniae qui tum iu uego
tiis et delictis in ipso Rerrit commisss et committendis vel quomodolibet emergenti.
bus respoudeant, et satisfaciant Archiepiscopo supradicto, et successoribus suis, juxta leges,
et consuetudines Scanienses, arbitrantibus reverendis patribus, Ripensi et Viburgensi
Episcopis, ac nobilibus viris, Iohanne Litle, Akone Ionidson, Nicolao Biller, et Canuto
Esberni, militibus, habita deliberatione cum alijs Episcopis electiss. Roschildens, baro
o nibus, principibus et maioribus regni, gratis et spontanea voluutate non decepti sed de
ure et facto plene instructi, eidem domino Isarno ac Luudeo. Ecclesiae pro memoratis
decem millibus marcarum argenti puri assignavimus scota vimus et dedimus in solidum.
Item pro evictione et cautela evictionis, dictorum bonorum de Boreudeholm assignavi.
mus, scotavimus et dedimus in solidum domino Archiepiscopo et Ecclesiae supradictae
si evincerentur ab ijs in toto vc in parte muderri adecto si ipsi haeredes uobilis
viri ffouis militis, quoudam dapiferi omnes et singuli, dicta bona de Borendeholu, li.
bere demiserinut et restituerint Archiepiscopo et Ecclesiae supradictis, praedictum Her.
rid, pro dictis bonis scotatum ad nos et jus ad proprietatem nostram libere redeant ipso
faoto renunciantes actioni cuiuslibet doli et deceptionis pluris et minoris et sine causa
o restitutionis in integrum. et generaliter omnijure et actioni qua vel quibusad versus vel
contra praedicta per nos vel per aliunm quomodolibet venire possemus approbantibus
supradicta universa et singula venerabilibus patribus domino Christierno Ripenf
Certholdo Slsvicensis lohannue Arhusiensi et Petro Viburgensi. Episcopis ac priocipi.
bus. Barouibus et alijs regunicolis in dicto parlamento pet se et uominc absentium consti.
tutis. Iu cujus rei testimoniun sigilla nostra ac fratrum nostrorum ac revereundorum
patrum Episcoporum.et electiss, praedictorum et dominorum. Iohannis dicti Bee. A.
onis Iohanuis Canuti Eiberni et Iohauuis dicti Litle Marschulci nostri, praesentibus
duximus appoueuda. Actunm et datum Nyborg. Anuno Domiui, cocii, in Coena Domini,
in praesentia nostra.
o Iuvenio in actis eorum temporum, cum o Ncolui olim regui Mareschallus sbi in oe.
berri juris aliquid competere diceret, eius loco enteri archiepiscopo concesum:
ac simul tum publicatum, rege mandante novum diploma in quo dioecesis Lundensis ab
omnibus oneribus ac tributis immunis prouunciatur, concediturque uture ac consuetudiue
majorum utatur fruaturque.
Per idem tempus Rugiae priocipem tum diem suum apud Norvagos obijsse annales
uotant, cum eo concessisset partim ut filiam suam Epeom regi Erico, sive Houuno ve.
rius, uuptat es intervallo viseret partim ut foedus ac pacem iuter utraque regua Dania
Norvegiaeque firmiorem efficeret, cbstpl deinde regis frater, qui, ut supra injeci.
uus.Samsoae.Holbecae ac Gallenburgi praefecturan gerebat.Eftlandiae insuper Ducatui.
o iudultu regio, ad annos sex praeficitur hisce legibus ac conditione, ut Ducatum illum ad.
versus barbaros aliosque hostiles incursus tutaretur: Res vicissm, ubi opus esset, suis illi
copijs subsidio adesset, interea quinquaginta ftipendiarijs regi militaret ao fidem ei obse.
quiumque, ut frater ac Vasalus, polliceretur. Apud Sueones Mareschallus Trchilus, qui.
ut aute meminimus Byrgero rege adhuc adolescente rebus admiuiftrandis erat praeposi.
tus, nuptias cum filia Comitis de Raveniberg Stocbolmiae celebravit, isque peractis, apud
cegem eiusque fratres. Sueonum Duces, praesente procerum multitudine, caepit agere de
administratione sua, quam aunuos tum tredecim suftinuerat peteus ut abe honette libe.
p.394
ratus quod reliquum esset vit seorsim et procul negotijs sibi liceret vivere. Sed Trci
L a rege et Ducibus multis nominibus de uovo commendatus senatui, eo tempore ab ca
cura liberari uequijt.Et annotatum in commentarijsDanicis reperio, quamvisSuetici auua.
les omittant.Mognum yrgeni filium ad imperium in omnem eventum. et si quid humanitus
patri contiugeret, uunauimi utriusque Ducis ac procerum omnium consensu electum fuis.
se et Mareschallum insuper, praeter ceterosarctius se regi eiusque in posterum liberorum
obsequio devinxisse: ac statim deinde Byrgeru cum a Daniae rege affne suo, quod metu.
eret, non haberet, vetera cum rege Norvagorum fouino foedera Sulberg olim icta re.
novasse.et hoc praeterea noviter pepigisse, ut mutua utriusque regni auxilia essent si alter.
utri bellum iugrueret, lmpensae quae ferent, eas quique seorsim toleraret ita tamen ut o
loca ac munitiones quascuuque hosti praereptum irent, communibus impendijs defende.
rentur. His inotertuerint, praeter Ducem Ercum et lerum, ex reliquo senatu rcbi.
us Mareschallus.Benedctur Oftergothiae praesesTorbe fetelu alijque.
Anuo, qui huuc proxime ex cepit, oooiv foedus, quod iuter Dauos et Norvagos pa.
ctum diximus interruptum est occasione praesertim Hallandiae Comitis suco cetero.
rumque perduellium, quorum animus ioquies ac fidens amicitia Norvagica novas perpe.
tuo bello faces subdebat iusolenter ac turbide in Danos agendo. Quocirca Ericus Res
imperata navali ex peditione Varbergam Huneshalsam aliasque muunitiones obsidione
circumcinxit. et arma perduellium armis compressit. Indictusque iuter regem utrunque
Daniae et Norvegiae conventus, qui Cnederudae magnifice habitus. Eoque non reges
modo Ericumo et Hoqum, sed et Regiuas quoque utrasque advenisse chrouologi referunt.
Per idem circiter tempus Torpatuum convenerant ordinis Theutonici fratres aut eo.
rum nomine deputati cum supremo Li voniae tmagistro, nec uon Daniae regis per Estho.
niam clientes ac beneficiarij aut saltem eorum vice certi quidam delegati. Hi, foedere
iuvicem percussopraeter cetera declararunt professique sunt Daniae regis vasallos ad suam
ac suorum detensionem ex pacto conveuto pertiuere, uec eos a Daui regum obsequio
aut fide ullo pacto separandos: statuerunt etiam foedera nulla icienda sine mutuis aliorum
suffragijs aut consensu: utque Episcopus Torpatenfis et Osiliensis cum Ordiuis magiftro
alij sque ad Episcopum Rigensem se conferrent, eique authores essent, ut publici com.
modi ac fidei Christiaua, quat unam commuuetque haberent, nomine se ipsis coniuug-o
ret: Quod tamen ut faciat, e: us se arbitrio relinquere: si qua iuter Dunum et Narvam sita loca
aut urbes ab hoc foedere recedaut aut ei se oppouaut, eos se ut hostes habituros.Qui etiam
ipsos alijs dominis subiicere tentet, eum similiter perduellem habendum: Lites aut con.
troversiae si quae oriantur Torpatensibus. Osilianis ac Magistro eiusque fratribusjunctim
aut seorsim cum Moscho, tum e Rigenf dioecesi tres. Osiliensium item tres. Torpatenses
vero sex. Regiorum vasallorum sex, ac fratrum totidem, loco ac tempore idoneo causam
coguosceutet quod illi declaraverint, ratum habebitur. Si autem inter ipsos soederatos.
quod Deus avertat, dissidium fuerit tum sex e dioecesi Torpatensi atque Osiliensi et sex
item regiorum clientum ac fratrum totidem, indicto conventu, litem componaut, si componere
nequeant, pro refractario ac rebelli censebitur, qui se intractabilem exhibuerit. 40
Interim nemo seorsim ac ceteris inconsultis bellum Moscho facesset, qui fecerit, is suo
Marte ac periculo rem geret, uec a ceteris quod expectet, habebit. Qui vero eo temopore
apud Esthones prorex agebat solomuer oxo Ericun regem huus foederationis commoue.
fecit, existimaus in omni beue constituta Repub, periculosum esse ullam a nobilitate cum
alijs iniri societatem, pritncipe praesertim inconsulto. Nam licet ut idem addebat e re
principis ejusmodi subinde foedus videretur, alijs tamen temporibus alia posse intercur.
rere, quae eidem detrimeuto forent. Seorsim autem de Leoe vtgeso et olue gitb
querebatur, utpote foederis istius primis authoribus quodque idipsum sibi ut regio vica
rio plane ignaro fuisset percussum.
Iuter haec apud Roftochienses, qui, ut supra meminimus, am ante post arctam obsidionem 50
se dediderant, moritur Valdemarus frater Erici regis natu minor ibidem solenni sepultura
honoatus, sed qui postmodum, reportato in Daniam funere, Sorae tumulatus est.
Mortuus quoque per id tempus Hallandiae Australis Dux Ericus, Valdemari II ex filio Canuto
nepos.
Apud Sueones vero, licet iam undique Byrgerus Rex vicinis principibus aut foedere aut
affnitate sibi devinctis ac pacatis uteretur tantam tamen in se domi tempestatem coo
civit, ut ea propemodum universam regian domuu pessundiderit. Iuvitaverat enim in
p.395
arcem suam Byrgerum ejusque fratres Ericum et Valdemarium Duces, Turchillus regni Mareschallus:
fiuitoque conv ivio Rex utrumque fratrem seorsim avocans, affirmabat sibi cer.
to constare peregre eos et extra patriam proficisci constituisse et tam in se quam iu re.
guum hostilia machinari: itaque eos mouitos cupere, si abire salvi vellent, ut literis, quas
in boc paratas habebat, additis sigillis, subscriberent. Duces in arctum redacti, postquam
ad sui defeosionem multa adducere pararent, uihil tamen obtinere potuerunt: sed coacti
suut obsignatis literis affirmare acureiurando promittere se patriam sine regis venia
haud egressuros, in eius etiam conspectum, nisi vocarentur, non venturos: familiam atque
gravem comitatum non alituros neque ullas in regis aut regiu persouam aut qui ad
o eos pertinerent, iusidias molituros aut adhae suros molientibus. Hae literae datae fuerunt
in arce surcbi Aranes accusatusque surc / illur ipse quasi earum author aut regi consili
istius suasor fuerit: quod illi, ut postea dicetur maguo tetit. Interjectis aliquot diebus
ussi Duces ad inusulam Visogiacam accedere ut responderent articulis, quos in ipsos resx
esset prolaturus. Verum Vlemoro Regis fidem suspectante solus Ericur exiguo comitatu
regiam accessit, ac ipsum Byrgerum prout erat siugulari conitate atque cloquentia, coram
salutavit. Res autem posthabitis omnibus obsequijs ac humanissimis eus verbis torvo
vultu venienten excepit et recitari extemplo criminationum aliquot in ipsum capita
mandavit Quod ui mirum contempto Regis edicto extra regni limites commeatum
evehi fecisset, quodque facto per regis territoria itinere subditos regios manu armata in.
o feftasset: ac famulus ipsius alapam oitiario regis incussisset, quod in arcem non admitte.
retur: ac deuique quod palatium ipsius tanta esset magnificentia exornatum ipseque tam
frequentem comitatum circuuduceretut aula regia eius comparatione contemptui ha.
beretur. Quibus perlectis. Rex uon admisso Ducis responso subito ex surrexit ac ira con.
citus regno cidem interdixit. Duces igitur a fratre proscripti ad ricum Danorum regemu.
affinem suum facto procinctu confugerunt. Sed cum parum ibi solatij reperirent et
Eticus Byrgero potius quam ipsis favere videretur, quod arctiori inter se affuitatejuncti
alter alterius sororem dux isset relicta Dania ad Hoqinum Norvagum se receperunt. A
quo amice suscepti oppidum Cuogellae inter Norvagiauos et Suecos situm iu praefectu.
ram ac ceperuut: ut esset scilicet veluti specula uude, capta occasione facto procursu Sue.
corum vicinas prov incias Daniam et Vermelandiam continuis incendiis ac direptionibus
vexarent. Estque ob id ipsum coactus yrgerur novum prae sidium, quem; Aureum Moo.
tem vocant, eo loci ad versus eorundem incursus extruere. Quo tateu excitato nihil remi
ssius egre: ac mox Daliam iugressi arcem Daleburguu condidere, unde varijs excur.
fouibus editis populares uodiquaque aut fatigarunt aut abduxere captivos. Proinde
Byrgerur collecto decem millium exercitu statuit, expugnato Daleburgo, retro eos agere
atque in totum extra regui fnes propellere. At Duccs, paratis, quas habebant, copij, uuna
cum milite, quem auxiliarem ipsis Auqumu submiserat, in adversum egressi Byrgero vicis.
sim exercitum obiiciuut. Quae dum maguo utrinque molitine funt, interponentibus se
arbitris ita bellum compositum est ut yrgerur receptis in gratiam fratribus redderet.
o quae illis debebantur, hae reditarias possessiones, ac praefecturas lege pactas cuique assgua.
ret, ucouu interea Hallandiae Comes, cum arces suas ac propuguacula quae ut diximuus.
Ericus Daniae rex certa militum corona circumcinxerat, liberare obsidione uon posset.
totum Hallandiae borealis Comitatum Regi Norvagorum in perpetuum possdendum ac
tenendum transcripsit memor scilicet iugentium ac variorum beneficiorum, qu ipi
Norvagiae reges, durante cum Danis bello, toties tamque liberaliter praestitissent, acceptis
iusupera Duce Australis Iutiae, bis mille argenti marcis, pro quibus idem Norvagiae Resx
fidem suam apud Ducem interposuisset. Haec itaque in totum Nor vago socou permit.
teus ac se liberosque suos eusdem regis gratiae ac favori commendaus illud praeterea ora.batut
si Rex commoda auqua transactione eundem Comitatum obtinere etiam a Daniae
o rege posset, ut tum meminisse liberorum eus vellet quo scilicet eorum alicui ea praefe.
ctura traderetur. Bis autem illa marcarum millia s Duci redderentur regem ab omui
sponsione fore liberum. Acta haec Touibergi anno circa festum Divi Surid a Chrifti
nativitate quinto lupra millesimum trecentesimun.
Quo eodem propemodum tempore, reconciliatio, quam diximus inter yrgenm eiusque
fratres factam, chirographis ac codicillis Nicopiae fguata est: In quibus praeientibus Episcopis
ac regui proceribus culpam profess sunt Erics et le quod se fratri oppo.
suissent, eoque oormine se facturos ac omissuros spoundebaut quodcuoque ille mandaret.
p.396
excepto bello adversus Norvagum gerendo a quo immunes forent sicuti uec juvarent
adversus Danum Norvagos: ceterum fratri yrgero eusque conjugi Reginae orgeretae
ac liberis fidelem ubique operam praestarent Ac Ducem Mog: Byrgen tlium am ele.
ctum, regem aguoscerent. et post eus obitum filium eusdem uatu maximum, ac fic deiu.
ceps: Nulla etiam Turcium Mareschallunm aliosque esx regis consiliar ijs injuria aut ua.
le volentia prosequerentur, quod yrgerum ope consilioque uvissent, haec firma rataque
permansura etiau adstipulatione regum Daniae Cri et fouim Norvagi, nec non Cer.
burd Hollatiae Comitis se obsiguata allaturos intra feftum nativitatis divi obc Boptite
promiserunt. Eaque habita pacificatione, omnis exinde in surcbiim Mareschallum si
multas invidiaque derivata. Ei imputatum quod Ducibus perpetuo obftaculo fuisset ac m
multa inscio rege suaque solius authoritate in regni ipsorumque detrimentum egisset.
Ac licet pro se haud pauca in contrarium adduceret locum tamen ca habere nequierunt.
Nam quod fieri vulgo solet, transilire sepem studebant, qua erat depressissima Itaque
Byrgerur aurem Ducibus praebenus uec intelligeus per Turciii latus se peti, comprehendi
eum in villa Vestrogothorum Leoa ussit ac vinctum in regiam Stocholmieniem abduci.
bi dum detiuetur divortium fecit cum eius, quam diximus fli Dux / uldemotus, quasi
spititualis coguatio (quod scilicet in baptismate pro lemoro Trchilur fidejussisset) hoe
ipsum postularet. At illud viuculum si uullum fuerit cum nuptiae conttaherentur nec
iamesse alicujus momenti potuit, nisi istae aliaeque intervenissent simultates, ltaq haud
multo post Turcilur, uulla habita meritorum eius ac regi per tot anuos nuavatae fideliter
operae memoriapraebere cervicem carnifici coactus est. Eius aliquandiu corpus levi cel.
pite adobrutumj acuit, douec iutercessone tanden bouorun iu mouasteriutm minorun
sepulturae est traditum.
Memoratum superius pactionues, quae iuter Daniae et Norvagiae reges aliquoties essent
initae iterum saepiusque ruptas occasione perduellium ac praecipue Iacobi Hallandiae Co-
uitis qui minus pacate ageus varijs modis iuducias interrumpebat. Quapropter Res
Ericus, habito Helsenburgi procerum conventu etiam extorres datis iplis fidei ac secu.
ritatis literis, convocari eodem curavit, ut si quid etiamuum ad sui detensionem haberent.
quemadmodum iuuuere Norvagiae Res Aouinur videbatur, id publice propoterent, ac
se homicidij in parentem ejus laudate memoriae Ericum regem perpetrati, reos non esst
liquido demoustrarent. Itaque illis uon comparentibus, io pleno procerum ac episcopo
rum consessu, cui etiam Dux Esthonum Cbristot / orus. Sueouum Eritus et Finlaudie ulcde.
rur una cum lolsatiae Comite Cerord interfuere sententia ejusmodi recitata, se iterum
iterumque inspecta perduellium causa agnoscere ac pronunciare. Comitem Hallandiae
conm. Mareschalcum tigotum, vicoum Huondfar.Petrum PorsumPetrum socodm
colum cuouut, gonem Cocium, nmonem sone reos esse caedis Ericianae ac critmen con
misisse laesae maeitatis.
Per id quoque tempus smur Lundensium archiepiscopus assignationem egi tradidit.
certiut vocant, praebendi sive sportulae sacerdotalis a rege in ecclesia Lundens fuudatae.
Estque ad eam acceptandam a rege productus ac praesenutatus Egerur su confirmatusque o
ab archiepiscopo. Quod et: am praesentandi ius Rex sibi ac successoribus suis reservari in
perpetuum voluit.
Aono, qui proxime superiorem excepit, millesimo trecentesimo sexto, sept. Cal. April.
Vasalli ac hduciarij regij qui Esthoniam incolebant celebrato conventu varias leges ac
constitutiones in usum atque utilitatem reipublicae ediderunt assentiente atque easdem
approbante Henrico Revaliensium episcopo, ita tanen ut eaedem servarentur aut intra bicunium
abrogarentur, prout regi videretur.
Apud Sueones vero haud multo post Ericus et lmors Duces regem yrgerun fra.
trem suum in loco, cui fotune nomen erat, una cuu regina ac liberis captum in vincula
coniecerunt. Rex enim secure eo loci ageus nec ullas insidias metueus tocam eodem fa, o
miliam regiam adduxerat, ude et Ncolus Arosiensis Episcopus, duoque et vigiuti Sue.
onum nobilissimi simul in capti vitatem abducti suut. Solus Mcgnu Byrgen regis filius
primogenitus, tum adhuc infans, industria atque operarvi Cotb insidias evasit. Eum
enim humeris suis clam deportatum rdr in Daniam ad regem Ericm avunculum pueri
salvum traduxit, yrgerr igitur ad eam extremae infelicitatis sortem redactus totum
Sueonum et Cothorum imperium Enco Duci assiguare coactus est. Ac mox eodem ca.
ptivo in arce Nicopeunsi arctissimae cuftodiae tradito. Ericus iutra auui unius spatium it
p.397
utrumuque reguum subditosque omnes ac nobilitatem sibi obsequentem reddidit, ut diff.
cillimum videretur eum de gradu ac possessione repellere. Attamen Ericus Danorum
Res yrgero affui suo auxilium laturus ingentem exercitum cotmpara vit. Eoque in Sue.
ciam trauslatoad limites Vestrogothiae circa Bosun Ducum aguina sibi obviam habuit:
Et licet utrinuque ad puguam parati starent absque tamen conflictu tunc temporis res
cessit. Ericus enim Rex cum varia pacis media ac cooditiones, quibus dimitti yrger
affnis eius possit, dispicieudas Ducibus proponeret annuae induciae ac deliberandi tem.
pus ipsis iudultum est. Durantibusque inducijs, lcemuru Finlaudiae Dus transmisso
mari in Cermaniam trausijt nomen praebens quasi peregrinationem religionis ergo iu.
o stituisset cum inter octiogeutos arte militari instructissimos equites ibi conscriberet:
Quibus secum mor in Sueclam ad vectis Scaniam ingressus est, atque eam circumquaque
regionem ferro ac fammis vastavit. Referuut annales Suetici ea expeditione Ducem
cbieponm Erici regis fratrem in praesidijs ibi cum al equitum constitutum, a Sue.
cis captum: cujus tameo apud cbronographos nostros nihil occurrit sed postmodun
Cstotorum, exorta inter ipsum et regem fratrem simultate, ad Suecos sua sponte conces.
sisse quod infra dicetur.
Per id tempus lis enata est inter regem Ericum nec non emurum et Encum Australis
Iutiae Duces super extorrium bonuis, quae in Ducatu ipsorum erant sita. Electusque est Co.
mes Holsatiae Cerrd, qui arbitri partibus functus ita pronunciavit, ut ea bona Episcopo
o Ripensi permitterentur atque inde regni proceres sententiam ferrent, utrum ad Duces an
d regem pertinerent, lataque est pro rege sententia, quia adversus Regem uou Duces cri
men lae sae maiestatis esset commissum.
Norvagi tum quoque arma in Danos iterum commovere ecoeperutt egre ssque in ter.
ram circa Torneburgum fortiter a milite, qui limiti erat appositus, repulsi sunut. Ac tox
cum eos classe sua persequeretur ucobus ui Mareschallus velletque in hostium uavem
de subito transcenderelaltu aberrante, submersus est. Inde Haffuiam appulsi ac simili for.
tuna usi domum redierunt.
Eodem propemodum tempore Ordo equestris apud Esthones Ducatum Eftlandiae Epi.
scopo Revaliensium Aenrco regis quasi vicem tenenti assiguavit Ea nimirum lege ac
o conditionent idem Ducatus a Daniae reguo haud unquam abalienaretur, fenrcu vero
eandem assignationem regi vicissm transiuisit cum ampli ssmis testimonijs quibus fides
ac studium ejus erga regem ab Ordine universo prolixe commendabatur. Fatalem an-
num praeter alios expertus est sonar Lite vir equestris dignitatis. et qui apud regem illustri
semper gratia ac tagna authoritate suo merito floruerat. Eius coniur cecili pau.
cis post menusibus maritum secuta. Esseromiubi et pareus eius erat conditus sepulturam
accepit.
Sequenti anno, qui fuit Christi viccovit secundo in Suecos uovit Rex Ericus, cum ut
anui superioris inurias illatas ulcisceretur, tum ut affoem suum yrgerum e captivitate
liberaret. Ei auni liares accesserant Dux Slesvicensium ldemr ceusque frater Ercur
o uec ton Dux britploru alijque principurum ac procerum plures. Sed tauta tum auni
hyems erat ut morari sub dio vix quisquam mortaliut posset. Tum et Ducum uterque.
cumjai prope Lingebyam Rex venisset missis uuncijs declarabaut se aequis condi.
tionibus libeuter parituros. Ac mos traditis regi obsdibus promittebant se ad pacem
cum fratre faciendam adfuturos sub festum proximum nativitatis Christi in loco cui
Orknelund nomen erat. Tum hae pactae conditiones, quae tamen servatae haud fuere.
uimirum nt esset perpetua pax atque amicitia inter Duces et Regem Sueciae yrgerum:
Is sibi servaret Borclcholmiam Stegeburgun Oftergothiam Verendiam Cotlan.
diam Olandiam et Moream aliaque territoria in dioecesibus Lincopensi et Veriensi
sita: Ipsi retiuerent Ducatus suos aliaque ad Sueciae reguum pertiuentia exceptis Byr.
M ge regis paternis hae redijs regiuaeque in dotem concessis. Rex ipse octiduo aute festum
uativicatis codem loci adesset, nec quisquam ducentis personis comitatior accederet: ibi
de pace resarcienda serio ageretur si eam inuire ipsi inter se nequirent tum Daniae Rex
a parte sua et regis Suecorum quatuor assumeret Danos duos et Suecos item duos to.
tidem et Duces sibi aduugereot. Hi octofacto iuramento sententiam quae rata habere.
tur, dicerent: Atque iude Resx eiusque liberi dimitterentur arcesque et opida aliaeque
munitiones restituerentur. Haec aliaque tum tetporis eo loci veutilata: Actumq similiter
debello Norvagico ut uiuirumab eo tempore ad fesftum usque Miehaelis induciae essent.
p.398
Critoplq item Dux (ita in actis reperio, quamvis et ipsum hic praesentem fuisse ex mo
do dictis apparet) eiusque socij exceptis parentis ipsius percussoribus suis per totam
Daniam bonis haereditarijs libere fruerentur usque ad idem Michaelis festum ita tamen
ne uspian se extra suum Ducatum absque regis voluntate Dus reciperet. Verum omnia haec
ventis tradita nec quidquatu eorum obtiuuit praesertim cum sibi quisque uovos cudi ar.
ticulos cuperet. Itaque bellum resumptum, ac tota propemodum Vestrogothia cladibus
exhausta ac divastata ett. Nec multo etiam post Nor vagi Rex Hauix exulun patrocinium
iterum assumpsit a Sueciae Ducibus, qui Erico Daniae regi nuegotium facessi
optabaut, inudubic excitatus. Is igitur publico diplomate promulgato, conftare omni.
bus volebat se multoties proscriptoruu.et qui regiae caedis accusautur, uomuiue, apud o
Dani regem per literas et legatos egisse ut causa eorum propius coguosceretur: quod
licet obtiuuisset ita tameu cum iis actum ut constitutis juratis iudicibus se eorum seu.
tentiae submittere deberent, idque cum iuiquum existimarent ad poutificem provoca
tionem factan: ac se tandem taedio istius uegocij ac publicae concordiae cauia cum rege
Danorum pacem fecisse sed eam a parte Danorum continuo ruptan praesertim cum
Rex Ericus capi exinde ac dirui arcem suam Hielmum maudasset nec libera commer.
cia reguni sui negociatoribus concederet, se itaque uulla nunc re Dauorum regi esse ob.
strictum Ericique Sueonum Ducis, generi sui futuri, ac regui senatorum consilio susci.
pere in clientelam ac patrocinium cognatuo suum Hallaudiae Comitem suocum nec
uou doninum Petrum ccceu eorumque liberos omuiuuque honestorum v irorun cli.
entes ac liberos, qui e Dania ad se confugerunt: Sub fiuem eusdem diplomatis profitetur
motuum ac dissensionum istarum inter Danos et Norvagos se et fratre adhuc miuoreuuibus
initium factum secus quam multi seutiant. Datae vero literae fuerant Nidrosiae
anuo regni eius octavo, sub ipsum vero fuem anui superius inudicati. Eodem circiter
tempore obierat Bremae archiepiscopus dioecesis Foretius Estque in eius locum a poo.
tifice Romano emente surrogatus, de quo supra aliquoties memoratum, sobumer Crcn
Lundensium olim prae sul. Is auuos circiter vigiuti cam Ecclesiam administravit sed
ut erat houo iuquies ac moribus asperior haud commodius eam rexit quam domi ec
clesiam Luudensen guberuaverat. Nam ut de eo crout / u loquitur, uuius pontificis
moto ac perturbato capite totius ecclesiae status fluctuabat. Huic Crondo prima institutio
seu donatio tribuitur praebendorum sacerdotalium sex ut vocant, apud Roschil.
deuses quae ad Academiam postmodum Haffniensem relata hodieque itersex vo
cantur.
Post haec Ericus Res archiepiscopi Lundensium ssr aliorumque praesulum ac regui
lenatorum usus consilio, tradidit Esthonum olim Duci critoporofratri suo ac post ipsum
filio ipsius natu maximo, ac sic deinceps. Hallandiae Auftralis nec non Samsoae Ducatum.
cuiuimodi cum ante quadriennium teuuerat quem supra auuno ccciv defunctum uemoravimus.
Dux rcus udemori Secundi ex cn filio unepotum ultimus. Ruuc igitur
Ducatum, tradito pro more vexillo cum regui clientibus totaque regiajurisdictione ac prae.
rogativis ita Duci permittebat, ut si ipse absque liberis defuongeretur ad regni coronau o
eadem omnia redirent. Si quando etiam expeditiones terra marive indicerentur.Dus cusque
subditi ac naves regi confestim auxilio accederent et ipse quoque regni comitijs
iuteressetuec ullam monetae curam gereret omuiaque praestaret quae regni vasalli prae.
stare tenentur. Rex vicissim ad cum promovendum, iuv andum ac defendendum, si dicto
audientem se praeberet, ut dominus clientem, se paratum semper fore promittebat. Eam
iu rem rstoprur ex adversodata regi antapocha, profitebatur accepisse se suo / ac suocum
masculini sexus haeredum uomine. Auftralis Hallandiae ac Samsoae Ducatum lege
ac conditionibusjam dictis. Et praeter haec, constitutis sponioribus tioe et Hermom
Marchionibus.Ncoico eries. Henrico Megqpoituno, ac denique eruor Holsatiae Comite,
Valdemaro Iutiae Duce una cum Episcopis ac regni senatoribus praecipuis pollicitus idem 50
fuit, se in regis aut regni detrimentum nec re aut consilio palam aut clau quidquatm moliturum:
uec uoquaum in necem aut incarcerationem ejusdem regis conspiraturun: si vero
fecisse convinceretur, omui successonis jure omnibusq bonis hae rceditarijs et se et haere.
des suos excidisse. Promisit praeterea, si quae inter ipsum et regios homines iucidere querela
aut controversi possint, eas non per se vindicaturum, sed regio tribuoali ac publico
siensis haberent, ea ipfis integra atqimuota relicturum: Quae ccteraque huc spectantia, danis
udicio permissurum: iura etia et privilegia, quae in suo Ducatu dioe cesis Lundensiset Arhu
p.399
insuper codicillis ac facto sacramento, sancte se servaturum pollicebatur. Habitus per
id tempus in insul Fimbria conventus tractatumque de pace conftituenda inter Holsa.
tiae Comitem Cerorm et coojuratos quosdam ejusdem Comitatus praecipuae nobilita.
tis. Horum litem ad hoc Electus Rex Ericus, assumptis praeter domefticos consiliarios
etiam exteris aliquot, ita decldit ut utraque pars sibi satisfactum ludicaret. Sed mos cum
iterum irritata nobilitas quiritaretur ac veteres inimicitias resumeret res ad arts deve.
uit. Tractisque in societatem Dithmarsis alijsque vicinis populis conjurati Holsato me.
tum incussere. Ille igitur collecta, quam dicto adhuc audientem habebat, uobilitate do.
mesticaaliorumque toedetatorum assumptis aur ilijs in adversum progressus manum cum
to hoste conseruit victorque evasit capto exercitus totius duce Peso queto rotae impos.
tuu ut patriae perduellem extremo supplicio affecit. At ceteris qui e praelio salvi evase.
runt. Lubecae receptus et datus. Quod cum ureret Holsatum, qui Lubecenses sibi ut vicinos
propitios putabat, etiam ipsis bellum minatur. Et quamvis se illi excusarent nec
in id hospitio dignatos exules dicerent ut ei moleftias crearent sed ne desperatione ad.
acti ad extrema contugerent Comes nihilominus coacto milite Travae ostio mni.
meutum appotit, speraus se eo commeatum oppidanis interclusuruu. Lubecenses cum
foedere sibi obstrictum haberent Saxouiae Ducem iertum et exulum praetetea eorum
que apud Holsatos amlcorum viribus fiderent, arma vicissim Comiti ostentant. Qui.
bus et Rex Ericus utpote civium defensor, lmurum Slesvici Ducem veluti tutela.
o rem ac praefectum submiserat Cerur suppetias ferente Duce Megapolens fenrco et
si qui intra ipsius Comitatum eraut dyuastae coosaoguiuei. Castra idem collocata habe.
bat in nemore urbi proximo prope locuo, qui Suortou dicitur: ude et oppidanos infe.
stare et suis qui Travae ostio assidebant subueuire ubi opus esset poterat. Sed Dus
Pemcrur a rege ut dictui. Lubecensibus prae sidio missus ne bellum ulterius serperet,
omuem movit lapidemn ut Lubecenses cum Holsato reconciliaret. Quod et factum
iu huuc propemodum modum ut pace inter utrtosque saucita, turris illa ad Travemun.
dam sita quam sibi Holsatiae Comes viudicavit, ejus haeredumque esset ab co usque
tempore in anuos quatuor Nullae interea novae structurae aliave aedificia eidem adicerentur
douec elapso quadrientuij tempore controversla illa ab Imperatoreerto
vel in totum composita vel aliud statutum fuerit: Haec Lubecae acta feri quinta post
ftestum Crbani auuojam dicto. Turris vero ea peues Holsatiae exiude Comites mausit.
utpote in solo ipsorum posita dum tandem solme: Benigu dictus cau quatuor mar.
carum argenti millibus Lubecensibus vendiderit.
Eodem circiter temporeneo fHogbyu.Clrstopori Hallandiae Ducis satrapa, nomine
Ducis cum suocdo Comite. Fetro scobeo alijsque, qui caedis Ericianae rei habebantur ita
egit ut si quid, quod ad Ducis laudem ac deteoslonem ipsorum facere posset, haberent, id
proferrent: Arbitros eius futuros regem Norvagiae founum et Daniae Ericum: Cum
vero nihil, ut supra iudicatum, illo conventu, qui in loco rcnelun dicto habitus fuerat.
esset promotum, tum et differretur Byrgeri regis liberatio, tertio adversus Sueciae Duces
o multo quam ante validiores copias Ericus comparavit. Erat in his fercu Megapolensis
ferici filius, quem auuos vigiuti sex Sarraceni capti vum detinuerant: Dux Sles
vicensiumemorur et Latgelaudiae ricu una cum Ncoo en alijsque Cernania
priocipibus ac dynastis excepto dometico milite Qui in uuiversum sexagiuta fuisse
virorum millia perhibentur et in iis Cermajorum equites quinquis mille et quiugenti.
Hoc exercitu fretus anuum circiter millesimum treceutesimum octavum Vtestrogothiam
Rex intravit, obiessaque Nicopia Dux Ericur id praecipue io adversum cgit ut uudique
commeatun tam immensae multitudini praecluderet. Quibus cum mos accederent in.
testina mala discordia duouu atque iude laxata militiae discipliua coactus est Rex.
postquam tredecim septimanis Nicopiam obsedisset uovas oum Ducibus pacisci indu.
o cias. Suetici anuales paulo haec aliter referunt. Voluut cuim jam aute es pactis conven.
tis dimissum Byrgeu sed violato mos saoramenti jure pactis non tetisse et ad regen
Daniae Ericu confugisse: Ibique collectis his copijs utrumque regem Ericum et Byr.
gees in Duces fmul movisse et tandem post grave etc atros cum Sueonibus bellum ad
pacem et pacta cum Ducibus redijsse Byrgerum: eaque ut rite conciperenur, Comitia
Helsingburgi indicta.
Porro soluta obsidione Nicopenf pactisque inducijs, cum Dux Cepr exercitum
Sueci reducturus uonuullos n tanfitu pagos ectureret idque contra pacta conventa
p.400
factum quiritarentur Sueciae Duces, a rege minus benigne exceptus fuit. Nam et Hal.
laudiae Ducatum, quem paulo aute a rege acceperat, ei ademit, palamaque ostendit displi.
cere sibi ipsius molitiones. Itaque Dux, sumpta fuga, in Sueciam ad affues suos abijt ibi
que aliquandiu subftitit. Rex interea has ei criminationes ipegit: eum nimirum post.
quam accepisset Ducatum Hallandiae ad se alle xisse regui elientes eosque rege iuvito
retiuere: itemque apud se detinere, qui regem offeuderuut et inter ceteros Thorium:
unum fecisse cum rege Norvagiae et Ducibus Sueciae regui hostibus: Flocci habuisse
provocationem ad regem factam, in cauia Laccij aliorutuque qui poena affecti ac bonis
suis multati sunt: ooo permittere ut Ecclesiae Lundensis agricolae apud Hallaudos suis
fruantur immunitatibus: pacta ac promissa cum Ducibus Sueciae per regem et regui se, t
natores inita fregisse irritaque reddidisse, inceudijs ac direptionibus pagorum cum Sue.
cia rediret: regios equites ab expeditione Suedica domum tendentes in Hallandia, eius
Ducatu, equis spoliatos conspirasse de rege tollendo vel captivum adducendo: odio
habere quoscunque Rex deligit, diligere vere quos ille odit, cbristoporur ex ad verso pu.
blices literas ad torumjudiciale quod tum in Selandia habebatur, confestit transmisit.
gratias ommibus ageus pro benevolo eorum erga se affectu, seque idipsum vicissitu de
meriturum promittens, deprecansque si quem ipsorum offendisset: Inde aliorsum con.
vaersa oratione queritur ac dolet se malevolorum quoruudam delationibus odium atque
offeusam domini fratris sui incurrisse. Deum vero testem invocare se seuper diguitati
fratris promoveudae studuisse et vitam quoque pro ipso impendere paratum et jam ter.
tio ad eum misisse uuncium ac petijsse ut tuto accedere liceret ad se defendendum vel lu.
endam puam si reusjudicaretur: nec adhuc salvum conductum itmpetrare potuisse.
sine autem eo non venturum, quod intellexerit unum ex regijs senatoribus, qui cum exercitu
in Sueci adesset, operam dare ut se vel trucidet, vel vivum capiat: et hoc palan pro.
fessum, cum ab eo potius solatium et patrocinium exspectasset Orare idcirco ne se de.
serant, sed efficere apud fratrem velint ut tuto redire et se publico udicio fistere in comi.
tijs possit. His autem intercessoribus an aliquid birporur obtiuuerit cum aunales si.
leant quod referam uon habeo quamvis impetrasse veniam ac reconciliatum cum fratre
ex eo verisimile sit, quod iuterfuerit exinde Relstgburgensi conventui ac pacis tract ati.
onem inter Byrgerum et Sueciae Duces cum fratre Erico aliisque principibus simul promo
verit, ut statim patebit.
Eadem hac tempestate Norvagiae rex fuuins Erico regi exprobrare caepit neutiquam
ab eo servata, quae cunque inter ipios acta multoties pactaque fuissent, transmissoque pro
lixo ac querulo scripto uon uuo modo se ludificatum ac opinione su frustratum siguifica.
vit. Et ut ab ovo ac primis actibus res deduceretur ostendit pactionem eanu quae inter
fratrem suum Ericum regem et se Haffniae praesente tlo pritcipe am olim iuita fue-.
rat, statim exiude Alburgi intractam multatis Norvagiae incolis: atque iude Medelfur.
ti.Somerstadij. Hegnedsgaviae. Balgoae.Fanecalvie Scbhelsorae quae cuuque diversis tem.
poribus aut resumptae aut constitutae de novo pacificationes fuerant, eas uuiversas flocci
habitas, ac varijs iojurijs ac detrimentis Norvagiae subditos, dum eaedem durarent, a Daunis
fuisse affectos. Quibus omuibus Rex Ericus occasionem praebuisse repouebat parentis sui
percussores qui pacem omuem oderaut: Eos decenunales inducias aliasque pactiones.
iuiurijs ac caedibus in Danos perpetratis, identidem interrupisse, nihil commissum adver.
sus regen ipsum Norvagiae, tantum exulun culpa et occasione peccatum, idque articulis
aliquot in medium allatis luculenter demonstrabat. et praesertim Hallandiae Comitem s.
colu eiusque asseclas, varie in causa fuisse, dum regni reditus in Hallandiae Ducatu sibi re.
tiuerent, agricolas exactionibus vexarent aliosque regi subditos captivos abducerent, mu.
tilarent, occiderent, ac bonis denique spoliarent.
Qu dum ultro citroque agitautur, exorta est inter regem Norvagiae fuqi cet Du.
cem Sueciae Cncum haud levis simultas quae uovae exinde pacis inter Danos et Norvagos o
conficiendae occasounem praebuit. Reposcebat enim fauiu Vardebergan.Cuugellam
aliaque praesidiaria loca Erico olim e Suecia profugicuti clientelae jure concredita.Sed Eri.
cu, qui filiam Aoqu se accepturum in conugenu sperabat, quod tenebat, haud temere
redditurus videbatur. Itaque Daniae Rex Ericus occasionem haud uegligens agere cum
fuquno i hunc modum coepit, ut Mogu Byrgei Sueonum regis filius sngugem in coniugcn
duceret essetque iter Dauos et Norvagos pax perpetua aliaque, de quibus pleue constituen.
dis dies conventui ageundo dicta est S. Baruabae locus Iseforda apud Selandos. Sed locm
p.401
iste postea mutatus habitusque Haffuiae conventus die quinto ante festum Mariae Magda.
lenae mense Iulio, bipraeter caetera, decretum ut immota pax esset inter Dauiae regen
Ericum et fuquinum Norvagiae. Eaque pacificatio quo firmior haberetur. Res Haqu
filiam suam gergom uuptui traderet Duci Mqgno yrgen filio regis Erici e sorore nepoti
eamque haeredem prouuociaret Norvagiae, si nulIa prole mascula augeretur: Si
nec ipse Magnus filios ex ea progigneret, dos esset 6000 marcarum argenti: quantum vicissim
conterret Dux Magnur aut ejus loco suas posse ssiones piguori traderet: Si vero
reguuni hae rede augeretur esset dos ooo marcarum argenti: cuius nomine foquinu E
rico regi fidejussione caveret: Ericus vicissm efficeret ut, rege Byrgero iu integrum resti.
io tuto tlius Msognur patri successor declararetur: yrgeru vero apud Pontificem ageret ut
accepta ejus ut vocaut dispensatione nulla ex cognatione remora matrimonio injicc.
retur cum alter alterum in quartum gradum sanguine contiugat. Resx praeterea Daniae
Hoquino regi Borealis Hallaudiae quatuor territoria abamne Ethera cederet loco mater.uorum
bounorum, quae sibi competere inutra Daniae regnum sita existimaret. Quod reli.
quum istius Ducatus, praeter dicta territoria, esset, id foquimjure clitutelari et sub vexillo
ac praeitito regi fidei sacramento acciperet. Quod ad regios percussores, de ijs
haec ftatuta: Ericu regen in gratiam fopuni Norvagorum regis con cesssse ut conjuges
ac liberi eorum uonem, qui essent caedis in parentem suum patratae convicti acciperent
bona tantun materna: ceteris et qui illis sanguine j uncti suut ac una cum ijs ad Nor.
o vagos profugerunt, eorumque conjugibus ac liberis, qui, priusquam in Norvagiam abijs.
sent aut regi Norvagorum sacrameutum dix issentbonis suis ob crimen idem multati non
essent, reguo ac bonis suis tam pateruis quat maternis uti frui liceretac regi vicissimDa
uorum ejusmodi praedes darent quibus stisfactum sibijudicaret: At capita et coryphaei
coruudem conuratorum bona lua vendere tenerentur ac pretio eorum accepto, reguo
exulareea taten legent uxores et liberi uovem eorum, qui caedis rei damnati sunt perpetuo
Daniae reguo emaneant atque iutra trieonium distrahant materua bona: de ceteris
penes regem eiset statuere quosuat eorum frui reguo ac bouis suis et quosunam extra
reguum commorari ac ipsis quod deberetur ex aunuis bonorum ipsorum proventibus
solvi vellet. Rex porr Norvagia pacis firmioris ergo regi Erico oinia materua sua
o bouaubi cunque locorum ea in Daniae reguo haberentur, cedetet, quamprimuin ipsi qua.
tuor illa territoria ac castra Hallandiae ttaderentur: Codicilli quoque et hypothec.
quas Dauiae rex super ijsdem bonis servareti eae universae ipsi exhiberentur quo et scire
posset, quinam de ijs essent compellandi et a quibus reditur exigendi; tenereturque
Daniae rex tergiversantes jure ac legibus cogere, donec territoria atque arces Hallandiae
am inudicatae eorum vicem ipsius potestati permitterentur. Rex praeterea Daniae Duces
Sueciae hostiliter invaderet, uec pacem cum illis Norvagus faceret absque Daniae regis
assensu: Si vero aliqua causa soutica ad inducias cum eis feriendas adigeretur eae et
breves essent. et ita factae ut ijs quoque Daniae rex regnumque compreheuderetur: Nul.
lum etiam cum Ducum socijs foedus Norvagus pacisceretur, nisi quod ipsi et yrgero
regi esse possit commodo. His si quid in contrarium fum faceret se Roschildeufum
Episcopi ceusurae atque auathemati submitteret Rex vero Daniae Bricus Episcopo
Ansloensi obuoxius feret. Atque haec ita fore adstipulati sunt ettetillu / Stavaugriensis.
Hego Ansloensis, mo Bergensis et sgvulut Hammerensis Dei grati episcopi: Domi.
nus Ericur Vlemori quondam regis Sueonum filius magister Capellarum regiarum.
ac nobiles viri domini Benmrdu / dictus Beero Torir faoquim Sucro i / Barones nec
non et Domiui Irvcld sres lurit Erichso iguerd de idri Trnco fou-r.
uer de Lcude iur fos igucr ficrcls Brynubu Stom Ite Cropbi.
Cir oe, yrgenu Torcbiii Stererur Peesn, svurur eemo Ermd Simoitu.gultiimide
iurd milites ac etiam foqnu sori soboe Culrcni
oIerurmir. Brypiu gmd.Ed Eguinu, ficquumur Egdi Petr Peterso.
sclues e teniie Ctbou, utetrand Cerd.Armigeri: quorum sgilla una
cum fgillo regio praefentibus fuutc appensa.
Aliquot ante haec mensibus Imperator err interficitur non procul a Rheno, iuter
Risum Arulamque amnes, consilo et opera Baronum quorundam, a fratris filio Iohanne,
eui tanquat prodigo admiuistrationem Sueviae adeuerat. Inuitiun caedis fecit sobcme
Dux, sic in jugulum Imperatoris adacta sequutique ceteri caput dissecuerunt medium
et confoderuut pectus. Septimo abinterit cus mense ipfs Calend.Novembris electus
p.402
Fraucofurti ex commendatione praesertim uldni archiepiscopi Trevirorum, praesulis
eiusdem frater, fHericr Comes Lucelburgensis.
Statium exinde anuo prox imo missa ad regem Norvagiae feuinm Procuratio siguata
Hamerae ipso die Mariae Magdaleue sacro: Ea huusce erat sententiae Ducem Sueciae
Magmum praeseuntibus Erico Daniae et Byrgero Sueonum regibus absolutam poteftatem
tradidisse Episcopo Viburgensium Petro et soc praeposito Roschildensi nec non dgo
o certio fiort populariter dicto suo nominue postulandi in coojugem foqui regis f.
liam ngeturgum omoniaque trausigendi quae ad eusmodi solenuitatem pertinerent. Res
Haoquius his acceptis, convocata statim in Ecclesiam divae Mariae fli sua ngelurg, prae.
sentibus matre uptem fegote A sloensi et lnguuoi Hammerensi episcopis, uec nou io
Erico lemcri Sueonum olim regis filio, soboe socro Cancellario alij sque regni proceri.
bus, desponsari volentem pertuisit Mcg Duci ngeurgom filiam adhibitis ceremoni) js ac
manuum impositione per verba, ut loquuutur, de praesenti: Tabulisque e de re confectis,
in uberiorem veri testificationem regis et episcoporun procerumque reliquorum sigillum
fuit additum. Datae autem ac signatae eae tabulae anno Christi nono supra millesimum
trecentesimum Mastrandriae. Hinc comitia, de quibus supra injecimus celebrata
Helsiugburgi apud Scandiauos, initaque inter regeu Byrgerum et Sueciae Ducem diu spe.
rata concordia, opera prae sertim Danorum regis Erici. Ad eum tamque locuum convene.rat
yrgerur ipse Suecie Rex cum fratribus Erico et Vemoro: Et Daui Ericus cum fra.
tre suo ristooloro: Aderant etiam Ceroru olsatiae Comes et Megapoleosum Dur o
Henrcur, ti diuturnis illis atque infaustis contentionibus, quae fratres et reguumtam misere
distraxerant hunc in modum fiuem imposueruutn ut yrgerur Helsingiam. Veren.
diam Vestmauuiam. Strengenessam. Ostergothiam uua cum insula Cotlandiae et eius
civitate Vilbyensi uec non Nicopiam aliasque arces ac territoria ad tertiam usque reguo
rum Cothiae et Sueciae partem sibi acciperet: Reliquae autem duae eorum regnuorum
portiones Crico et iemoro pertuitterentur. Quibus et aliae adiectae conditiones de non
vindicaudis injurijs deque retinendis ac deteudeudis subditorum priv ilegijs atque immu.
uitatibus: ac simul ne quis suorum districtuum arces aut opida vel vendat, vel pignori alijs
cedat: ne etiam alter alteriusjurisdicionem invadat aut violet ac denique ut capti vi o.
mnes aut pro captivis obsides, si qui adhuc in custodi essent, confestim dimittantur. De o
mutuo autem aux ilio adversus quoscuuque hostes invicem praestando omues, qui aderant.
priucipes uuaninmiter consenseruut. Rauc pacificationem firmam ac perpetuam fore
promiserunt Ericus Daniae Rex eiusque frater Dus crtoptoru nec non Episcopi psa.
lensis. Scharensis. Vexiensis alijque regui Suedici proceres ac Ordo equestris uoiversus
armigerique ad eundem conventum vocati. Acta haec, ut dix imus. Helsiogburgi in Sca.
nius a Christo nato moocx, xv mensis Iulij.
Quo etiau paulo post auno iterum conjuratos illos Holsatiae nobiles cum Cerur Co.
muuite in gratianm ac concordiam Ericus reduxit prouunciata in hanc mentem seutentiam:
Nobilibus bona ac posse ssiones suae, cuiusmodi ea id temporis essent restituantur: immu
uitatibus ac iure suorum majorum fruantur Comes eauden, qua usus fuerat praedecessor
eius, in eosurisdictionem teneat.et illi vicissim obsequium ipsi ac servitia pro more prae.
stent. Si quid in posterum in eos Comes praetendat aut illi iu Comitem, de eo secuodum
leges acjura agatur. Si Comes aut illi leges insuperhabeant, tum Rex arbitri partibus
fuogatur. Actum etiam tum de asylis aliisque munitionibus reficiendis aut dirueudis ac
uovis contituendis: de captivis dimittendis: deque colouis, qui venditi essent belli tem.
pore, redimeudis: ac denique de amuestia inuriarum omuium ac stabili utrinque amicitia
sarcienda, quae et sancita ftabilitaque fuit. Ante easdem transactiones, domiuica Pal.
marum ejusdem anni permiserat Rex Ericus rtscm Rugie principem afuem suum
vice eius, quod in Monuae insulau aliaque territoria vindicare sibi videbatur, exceptis qus
in Dania oppignorata haberet, accipere dimidium territorij Cuoyensis veluti pignus loco
ooo marcarum puri argenti ita tamenut penes regem eiusque posteros esset territorium
idem, quandocunque id illi aut ipsis commodum foret, edem summa redimere: Conces.
serat preterea ut eidem Duci lrtieo alteram territorij jan nominati partem a Mcoo
Verleus, qui eam oppignoratam tenebat, tradita, quae literis indicaretur, pecunie summa.
liberare fas esset: Liceretque cidem munitiones ibi novas exftruere, ea tanen lege uc
quandocunque pecunia accepta redderetur et rti / o quoque refunderentur aedificationis
impens ad regem c pertinerent. Mandaverat similiter Res vasallis suis eiusdem
p.403
districtus ut Wartislao obsequium omniaque officia ut legitimo ipsorum praefecto exhiberentaddita
seorsim pollicitationese eum ut vasallum ac fdum suum clientem, ubicm.
que occasio daretur tutaturum: quod et ille vicissim facturum se regi eiusque haeredibus
adftipulatus est, promitteus insuper omuia sua se absque haerede mortuo, ad regen iure
haereditatis pertinere: De Mouae quoque iusula, qu dotis uomine uxori ipsius conccssa
fuerat, ita actum est, ut eau etiam reddat, si quando illam redimere regi aut reguo visum
fuecrit. Haec rata certoque mansura vigiuti equitunm torquatorum urbiumque ipsus o
muium subsguatione notentur. Stralesuuda si et suum adjicere sigillum cupiat id non
nisi Rege ac Duce consultis fat.
io Post haec Ercur et ulmarur Sueciae Duces novum compositionis modut inter se t
Daniae regem Ericum yrgeru Sueciae fuinum Norvagiae eiusmodi proposueruut, se
nimitun operam daturos ut lites ac dissidia omnia inter ipsos tollerettur Rex autem
Daniae concederet Sueciae Duci Eno Borealis Hallandiae Comitatum, cujusmodi eui so.
cdur teuueratin formam praefecturae Dux vicissim ei quadraginta militibus mereret. et
matrimonium, quod inter sngeturgum fouim filiam et Mcgnum Byrgeri filium institutum
fueratut promovereturaduvaretita tamenut filia Micolu eresi brici Daniae regis ue.
ptis, opi Duci in cooiugem traderetur. Si qui captivi aut pro js obsides in custodia
adhuc essent, ij ditmitterentur. Res Aon si eandem hanc reconciliationem probaret
tum ipsi Congella redderetur, missis similiter captivis. Sin vero non probaret et arcem
et captivos Dux retiueret, idque nec rege Danorum renuente quem sciret haud adver sa.
turum, si antiquos Sueciae limites ux tutaretur et profugos et percussores parentis ipsius
procul ab ij sdem amaudaret. His intertuere praeterea Dux Australis Hallaudiae cristo.
plore et Megapoleusum Henricur.Holsatiae Comes Cerborr, qui et idem probarunt sub.
scripseruntque, excepto re foquno, cuius ratificatio expectabatur.
Eodem tempore Helsingburgi commodato accepit ab Erico rege, affine suo Byrgeru
Sueciae et Cothiae res decem millia marcaruum argenti puri: Qu ipsi intra trienuium
per partes redditurum pollicebatur ita ut ad siogulos dies festi quod Michaelis dicitur.
aliquid ejus deponeretur. Si vero summa ad prae scriptum non solveretur, tum rex Byrgerur
intra Sudercopiam se reciperet nec inde pedem efferret, priusquam Erico regi satis.
o factum esset. Hujus debiti nomine sponsores fuire fonu Mareschallus Iburo cubi.
cularius, cut o alij que equestris ordinis praeter nobiles aliquot, quorum si quis inte.
rea diem obiret alius in eus locum suficeretur. Tum simul eodem loci praesentibus
Holsatiae Comite et Megapolensi Duce fenrco alijsque principibus feri sext ante diem
D. Mariae Magdalen inter DaniaeSueciae et Norvagiae regna pax sancita: et regi Nor.
vagorum Haouno, de quo antea actum fuerat. Hallandiae Borealis ad Etherae usque amnem
regio indultu praefectura permissa est: Sueciaeque Dux Ericu suo in Norvagiamjuri ac
quidquid in filiam regis fouini Ingeureom sibi prae rogare possit, renunciavit Eique o.
pdiu Ncoui eresr filia addctaomuiaque superius polita, excepta Hallaudiae infeudatio.
ue, de qna siletur, repetita firmataque.
o Per id quoque tempus Rex Norvagiae souiu literas evulgari curavit quibus super
datis Helsingburgi codicillis inter Daniae regem Ericum et Byrgeru Sueciae nec non
Cbistophorm Ducem Holsatiaeque Comitem Cerurdum et femrc Megapolitanum, Sueciaeque
Duces Ericum et eorm suam paulo prolixius sententiam declaravit Et praesertim,
quod ad Cbrijtoporu et literas inter ipsum et se autca confectas docebat eas nullius
momonti esse.et tantum posteriores se ratas habere. Articulum de limitibus Norvagiae
et Sudeciae intelligi volebat, cujusmodi ijdem fuerant temporibus regis Norvagiae
Magni, ejus nominis quarti, ac regis Suecorum Valdemari. Promissum etiam et juramento
firmatum asserebat a rege Danorum Erico.Holsatiae Comite Cerbr et luv Sueco.
nomine Erii Sueonum Ducis, ceum haud ampsius sgeurgumsbi conjuget poftulaturum.
50 qualiacunque licet promissa intercessissent. De controversijs, quae intercidere inter regua
Norvegiae.Sueciae et Dauiae posint, it statuebat ut de ijs secundum leges pronuociaretur
ac uihilominus inter eadem regua DaniSuecie.Norvagie itmota pas ftaret
Literae vero, quibus Ericus Rex Duces Sueciae Borealis Halandiae ducatu, tradito pro to.
re vexilloornare, vel, ut vulgo loquimur, iufeudare videbatur, it confectent conditio.
nes ex pactis anterioribus deque ducend Ni nesr fili Sei jsdem insertae essent.
ddereturque concedi ea omuia salvis prionibus pactis Helfugburgi praesertim inter reges
Daniae.Sueciae et Norvegiae mitis feri sexta ante diem beat Marie agdeleno.
p.404
Circa iden quoque tempus Ericur Sueciae Dux speratae suae epe Erici Danorum regis
uepti, doten assguavit ooo marcarum argenti puri: Si vero se mori aute cam contingeret,
liberum ipsi esset reguo excedereacceptis prius a successore ipsius bis millibus marcarum
pro bouis dotalibus. Quorum uomine fidejusserunt Episcopus Opsaliensis Sca.
rensis.Lincopensis et Straugonensis militesque aurati quatuor et viginti: qui et literas dispensatorias
apud Romanum Pontificem se procuraturos addiderunt. Dusx quoque Fiu.
audiae ecrur fratris nomine ea omuia rata le habiturum promisit. Datum Arbog
coox in vigilia Laurentij Hae literae pactiouesque regum Daniae. Sueciae. Norvegiaeque
et eae quoque inter Sueciae Duces ac Dauiae regem iuitae potissmum cum adhuc inter Nor.
vagum et Duces et praesertim cum rico Duce de quo supra uemoratum simultas esset, n
Tum enim Congellam ab Erico fouur repetebat et ad eum urgendum haud procul a
Cougella uovam arcem Bobusom excitarat. Encr ex adverso maximas Norvago clades
inferebat, captaque Ansloa Agerhusiam obsedit. et fHuunum, qui collecta trium millium
manu ad arcem obsidione liberandam accesseratavertit ac fugavit. Et licet deinde ubi
Ericur valetudine compulsus in Sueciam se reccpisset. et mox sanitati restitutus ibi quoque
quod eum moraretur reperiret Norvagi ad obsidionem Congellae redirent eamque occuparent,
tamen facta exiude cum Daniae rege Erico pace Norvagiam Ericus Dux repetijt
et arcem Cougellae suam in potestatem vi reduxit. Adeo ut res eo tandem deducta sit, ut
Hcouituc iu coniugem rico traderet primitus illi pactam srgeurgam flian, quamvis anuo
antecedente, ut meminitmus. Duci Mcguv.Byrger regis filio, deiponsam: de quo inferius o
dicetur uberius.
Habita inter haec Middelfarti pacis ac reconciliationis tractatio, praesertim Rostochi.
ensium aspectu, cum Duce Stetiui toe Ea lege ut is literas, quas habebat Rostochieu.
sium super summa quingentarum et quiuque marcarun argesti puri regi traderet: qui
deinde cum civibus et qui eos inftestassent Molsanis transigi curaret: Dux praeterea fidei
atque obsequij sacratmento regi praestito / ei militibus quiuquagiuta, cum in Dania tum ex.
tra eam suo aere mereret, excepto si bellum gereretur adversus ademornm Brandeburgicum.
Holsatiae Comitem Cerurun, fenrcun Miegapolitauum: Ducem Cassubiae tor
et Ncoum en: nisi et illi iutra mensis spacium conditiones ornes pacificatiouni
commodas rejiciant. Idem tum quoque super causia illa Rostochiensium et Molsanoruny
cum Duce Australis Iutiae olemaro, qui et fidei suae et clientelae obsequium regi prolxe
similiter probavit, ventilatun eodem loci feria aute diem beati Thonae.
Per eadem tempora urbs Revaliensium quae aucea sola arce alij sque torinsecus muui
muentis defendebatur, non tantuu pomrijs aucta sed moenibus praeterea ac fossis circumcinucta
est, opera praesertim sobam oni, qui tum Regij legati vicem apud Esthones
fuugens eam a rege procurationem sive asseusum potius acceperat. Dux Slesvicensium
Vldemarur, defuncta priore comjuge Ducis Saxouiae filia secuudas eodem hoc tempore
nuptias auspicatus est accepta in uxorem Nicolui erens filia Erici regis es forore nepte.
Diem vero suum obijt Abbas Sorensis senungus Luudaeque sn archiepiscopus, ua
tione Italus, velut alijs placet. Gallis oriundus relicta Lundensium dioeces, quatu auuis
aliquot administraverat, pontificis muagis quam popularium votis ad eam vocatus Saler.
num Calabriae trauslatus eam postliminio guberuandam ecclesiam acceperat. Ei suffragis
omnium surrogatus fuit gen su Arhusiensium tum praesul.
Postquam vero ut supra memoratum, icolcu Vrensis qui Rostochij imperium habe.
bat tradito Daniae regi Erico privilegij suijure se totum eiusdem clientelae submisisset
atque iude ipsi Roftochienses fidem atque obsequium promisissent, convocaverat Res
auuo Christi trecentesimo undecimo post millesimum perplures ad eam civitatem Cermauiae
principes ut habito ibi conventu pro more eorum temporum ludos simul equestres
celebraret. Convenerant eo, praeter regem Marchiouesque Braudeburgicos, vigiuti ex
viciuis principibus alijque dynastae. Quos omues eorumque comitatum cum nou ad, o
mitterent cives, veriti libertatis suae naufragium, extra urbem in loco spatioso, quem be.
te yoru vocabant, erplicatis teutorijs conventum Rex habuit. Creatique equites ac
mults donarijs gladio, ciugulo, aureisque calcaribus praeter ceteros honorati demcrus
Marchio ac Dux Christophorus; Fuereque tant frequentia decursiones celebratae ut sexies
ille et sercenti cataphracti uno certamine congressi sint. At Roftochienses eam in regem,
cui obsequij jure suberant, pervicaciam, quod regi portas urbis suae non patefecissent,
haud impune tulerunt. Nam Ericus inita confestim cum Valdemora Brandeburgico societate
p.405
haud levem illis metum incussit. Cui et Megapolensis Henricus accessit qui nuptias
intra Vismariam suam celebraturus similiter se exclusum querebatur. Nec deerat
Wartislaus Rugiae dynasta Stralesundenses quoque incusans contumaciae. Et mox Henricus
Megapolitanus cum ad obsidendam Visuariam progrederetur et aliquot a rege Danorum
armatas uaves subsdio acciperet in se fabam cudi urbes videre. Itaque associatis sibi
Cripsaldensibus classem extemplo ad littora ac insulas Daniae infestandas emittunt. Ac
priuo iugressu Helsingoram. Amagum. Scanoram et Fasterboam depraedati quod erat
reliquum, igue iiecto, defoedarunt. Acceptoque hoc detrimento Res agricolas aliquot,
qui orae maritimae invigilarent, utpote officio suo minus functos, supplicio affecit.
ro Inter haec controversia, quaepb et Cerordm Holsatiae Comites diu exercuerat.
super turri Cthersena, arbitro ad id delecto rege Erico, amice composita est. Convenutum
etiam inter foqm Norvagi regem et Sueciae Duces Ericum et Vldemor ut nimirum
Duces restituerent Varbergam, fHunehalsam Congellam ac regem liberareot pro.
missoquod Erico Danorum regi ante bienuium fecerat super nuptijs filiae suae et Magi
Ducis: Res vicissim intra trienuium pollicebatur filiam suam lgelurgom Duci Enco in
uxorem traditurum et lemoro insuper fratri eius filiam Erit. Norvagiae regis am aunte
defuncti ngeturgom etiam nomine. Ei dos daretur oo marcarum argenti. Actum et.
iam de rico vulemari, olim Sueciae regis filio, qui personam ecclesiasticam sustinebat ac
regis faquni, ut vocabant. Capellarum magister erat: Ei scilicet, quojuri suo, quod iu
o Sueciam haberet, renunciaret Marae territorium cederetur, ac celebratis Erici cum ngeurge
nuptijs, pro arbitrio ac placito Norvegiae regis, alijs iosuper possesfonibus ac bouis
eidem provideretur. Duces vero quadriugents equitibus cum res postularet, founo
stipendia facereot: navibus si opus toret, eas quoque sufficerent: Resx autem s absque haerede
masculo et antequam consummatae essent uuptiae, moriatur, tum Eupbemio regina ac
regni senatus una cum sgeuurg spousa regoum Norvagiae Duci traderet, ita tameo ue ar.
cibus aut rerum administrationi praeficerentur nisi indigenae ac Norvagi. Quoscunque
Eemio regina codicillos aut literas a rege ac reguo accepisset eae ratae ac fruae manerent.
Deque illis omuibus plenius ageretur ad diem Philippi et Iacobi in conventu Balorae.
Omnes utrituque captivi sub idem tenpus dimitterentur modo rata manerent.
quae jam essent pacta: Ex his liquere posse interiicit felicis memoriae uobiliss. Vitfel.
dius, principes ac dyuastas foedera sua et pactiones habere utplurimuo, quemad modum
pucri talos et crepuudia ij sque ludere ac lascivire et prae omnibus suum quemque com.
todum spectare.
Rostochienses interea facta eruptione Varuoviam et quae ibi ante deceuuium a rege
fuerat posita.Daueburgi muunitionem suae potestatis faciunt: Exclusoque Nco ci re.
gio praefecto, eaudem munitionem et, quod in proximo stabat templum dejiciunt. Quo
autem portum praesidio communirent, turrim ex ftruxere latericiam, quae simul veluti pharus
de noctu uavigantibus lucem enmiuus praeferret. At Rex Ericus, oum bhis, tuu priori
ignomiuia, quod se urbe exclusssent, incitatus ao tagis magisque ira commotus nova
us cum pritoipibus adversus eosdem foedera iuijt. Iuter ceteros tem Stetiui Docem
sibi conjuunxit, facta injuriarum, quas ille in regios subditos Molsenses exercuerat, amune.
stia: additis praeterta oonditionibus ut regi adversus Rostochieuses quadraginta cataphractis
uereret.et si opus foret, omues in eos vasallos suos educeret. Literae etiam Rostochiensium,
quarum supra meminimus, ci redderentur, si reconciliationem Rege pro.
positam respuerent. Intercedebat quoque cco / eres cum rege liticula de mummis
quibusdam quorum aliqua adhuo summa in solutionem pro territorio Roftoohieus re.
ttare videbatur. Sed ea controverfa ad fenricum Megapolitanum et Episcopum Ripen.
sem, ut medios inter utrumque, rejecta facileque compofta cunt.
Detecta est eodem tempore in regeu gravis comiuratio: Invitaverat Res Erici. Lao
landiae Ducis, viduam epc, ut filiam suam de sacro fonte levaret. Que ubi advenisset.
fve iguara, quid proderet: sive ut regi gratificaretur cum marito defuncto id esse noxa
uon posset, lteras exhibuit, multorum sigillis, qui in caput regis cum Doce coniuraverant.
communitas. Quibus ile acceptis, vidit quibus fideudun.ett quos sbi cavendos haberet,
sopprefstque veluti in herba eorum machinationen sumpto paulatim de praecipuis supplicio.
Sophiae interim Lalandiae praefecturam, quoad vixit, concessit. Quae exiude defuncta
ipia, cum prolem non baberet ad regui laciniam redijt.
Eandem circiter tempeftate / actum apud Caos inConciioViennens, quod Clemente
p.406
Quinto Pontifice erat indictum, de Templarijs, eorumque nomine ac memoria in perpetuum
abolenda. Hi alias milites appellati Hierosolymitani. Estque sine mora eorum tum
omnis familia occulto quodam eiusdem Clementis, nec non Philippi Pulchri Francorum regis,
instinctu ac consebsione tota passim Gallia uno quasi momento deleta. Cujus propemodum
simile olim in magna Graecia accidisse Pythagoraeis Graecorun memori te
stes sunt. Templariorum autem deletiones causas es suis coniecturis alij alias referuut:
prophanationem religiounis aliqui ethuicae similem, smulachra humana pelle induta.et vi.
ctimis humanis culta: alij libidines, alij proditiones et foedera cum hostibus Chriftiani no.
minis inita, de quibus suum cuique judicium esto. Nam de religionibus quae eis tribo
untur, conficta esse plures putaut ut sae vitiae cxemplum specie honeftiore ad vulgus excu, ie
saretur. Interea luxum libidinesque ac proditiones et taxime opu ac potentiae maguitudiuem,
exftirpationis ipsorum exstitisse causam multi ratiociuantur, quod haec monarchis
orbis Christiani et tormidabilis et intolerabilis videretur. Cermania iu suos ni.
tior fuit. Non enim statim eos ad jussa pontificum trucidari imperavit. Verum ipsi io.
tellecta suorum apud Gallos caede contestim ad demonstrationem suae innocectiae provo.
caruut: quod factum traditur Maguuciae ipss Cal. Iulij anui huius millesimi trecenutesi.
mi undecimi. Et postquam publice auditi, nomen tantum et leges societatis disttibutis
in Ordines alios personis ac reditibus, immutatas reperio.
Sub idem propemodum tempus Roftochienses, quosjam ante fennco Megapolens pa.
rere suo nomine Rex jusserat, ita in totum eiusdem potestati subdidit, ut cum veluti Tu-
tanum ac procuratorem a se constitutum aguoscerent. Quod vicissim Henric Megapo
lenusis, datis ea de re codicillis publice teftatus fuit se munitiones, arces, opida totamque
Rostochiensium ditionem a rege Danorum Erico, non ut piguus sled ut praefecturam ab
ipso concessam tenere, seque et haeredes suos obstringere ad eam regi, quaudocuoque id
ipsi aut ejus successoribus videretur restituendam. Rujus promissouis chitographo con
fguatae autographum in archivis servatur, cuius hoc exemplar est:
Omnibus praeseus scriptum ceruentibus enricus Dei gratia. Dominus Magapole nss
et Stargardiae, salutem iu Domino sempiternam. Noverint uuiversi quod recoguoscimus
in his scriptis.Nos muunitiones et terras in dominio Rostoiensi magnifico Priucipi
Domino Brico Regi Daniae attinentes, quas nobis cum attinentijs, de eisdem provenieu
tibus ad praesens concess ve commiserat ab eodem tauquan procuratore suo et capita
neo, suo uomine inu eisdem concessive tenere: Et nullius prorsus piguorisaut alterius ob.
ligationis alicuus causaseu titulo, aut ratione debitorum seu servitiorum quoruncunque:
Promittens bona fide, quod eidem domino Regi ipsas munitiones et terras omnes, cuu
attiuentijs suis omuibus praemissis, quandocunque per ipsum requisiti fuerimus, debeamus
restituerelibere et sine contradictione et impedimento quolibet afsiguare. Si vero quod
absit, eidem domino Regi Daniae aliquid contingat humanitus. / debemus filio suo si obi.
nuerit, vel successori suo alteri in Reguo, quicuuque fuerit, ipsas munitiones cum attineo
tijs praemissis, requisiti per ipsum, similiter assguare, poftquam nobis super his omuibus.
quae nos pro ipso Rege Daniae, teopore quo easdem muuitiones et terras tenuerituns, ex.
posuisse poterimus rationabiliter edocere, fuerit plene et integre satisfactum, nisi forte.
quod absit, uobis fraude vel violentia subtrahantur, quod etiam vir nobilis dominus Cer.
buerdr Comes olsatiae uuna nobiscum similiter promilerat bona fide. Promittimus insu.
per ordinare eidem domino Regi Daniae literas Dominorum tli principis Ruianorum,
tton Ducis Stetiuensis / rtalci Ducis Slavorum et Cassubiaett Ducis Lune.
burgeosis iuuioris.et dph Comitis de Schavenborg, intra festum Michaelis proximuu.
quibus promittent, quod omuia praemissa cidem domino Regi Daniae vel successori eus.
ex parte nostra inviolabiliter observentur. In cujus testimonium. Sigillum nostrum una
cum sigillo domini Cerburd Comitis praedicti prae sentibus sunt appeusa. Datum Nax.
schoo Anno Domiui millefmo trecentefiuo undecimo feria u proxima ante nativi.
s tatem beatae virgiuis.
Hiuc anuo proximo varia in eosdem gravamina ac crimitationes publicatae tractusq
in foederis societaten, praeter nm Buandeburgcun etiam frater eius sebemes.
Cuius uomine Comes Anbhaltinusert et Lindaviensis icu suam quoque fidem
obligarunt. Eodem tempore Rex Ericus, refuso pretio, redemit abdet Marcbione.
quae plures anuos teunuerat.Lalandiae municipiaNaschouam.Saxcopiam.Vixuessam.Taru.
dum Sedorpiamn. Birlindam aliaque belli tempore eidem oppignorata. Et Dus iusuper
p.407
Sueciae Ec, feria tertia post diem Tiburtij fidem auxilaque sua adversus quoscuuque.
excepto fratre lem, regi Erico de uovo adstipulatus est:
M emoratum superius ad antum cotxi inter regem Norvagiae Msaum etexun.
m Scotiae eius nominis tercium post diutina bella et conteutiones super insulis Scoti
viciuis, ita tandem esse conventumut cotusnumeratis Norvago in annos siugulos cen.
tum marcis Sterliugicis, eas insulas (Ebudas vulgo dictas) exceptis Hetlandia et Orcadi.
bus, bi retiueret: Et praeter centum eas marcas annuas quatuor insuper marcarun millia
vicibus diverfs quatuor persolvenda Norvagis traderet. Quarum prima solutio mar.
caruu mille haberetur auno ocorxvii: altera iu t xvin tertia iu uxix ac ultima deui.
que in annum vooouxx recideret. Quae tractatio tum Perthi celebrata resumptaque est
hoc ipso tempore abficno eius nominis quarto Norvagi rege.et confirmata lvernessae
in Scotia praesente erto rege eiusque senatu nec uon uqui regis legatis Biornoe a
ircero. et svoro Nicoi Bergensium Canonicis: Qui pactis conventis non ttaret, is eocle.
sae Apostolicae censurae atque ex communicationi obnoxius habereturac simul mulctam
inucurreret decem millium librarum Sterlingicarum. Subscripserant huic chirographo
una cum rege Scotorum suaque sigilla impresserant Oelr divi Andreae, sobcnner usgesc
episcopi. / exoder Curius uc / on Praepositus Dombariensis Gulielmur a Mer
amr corc Coumites: itemque lertu Menir Baro. Ac postuodum cuojam Nor.
vagia Dauniae eiset annexa, tertio repetitus hic idem tractatus est sub Erico Pomerano Da.
o uiae rege per legatos praesertim Scotorum regis soci ejus uominis primi quod alibi
referetur.
Pestem hoc anuo per oras boreae adeo saevijsse ut eus vi magna mortalium strages sit
facta, anualibus anuotatum reperio, uec pauperum tantum tabernas sed et regum quoque
palatia pervagatam: obij sseque inter ceteros getom Ducis crstoplon fliolam, sepultu.
rae solenuibus in Sorae coe nobio honoratam itemque emorum Slesvicensium Ducen.
qui praeter cetera praeclare statutaFlensburgensium civitati primas imtunitates conces.
ft. Post eum Ducatu illo honestatus Eric eus filius. Qui, salutato statim ab obitu patris
rege Erico, tum circa Varnemuudam in castris agente totum Ducatum et quomodo eum
pater possederat, more majorum et accepto solenuiter vexillo factoque obsequij ac fidei
sacramento, praesentibus Cermaniae aliquot principibus ac magna procerum ac uobilitatis
affluentia gubernaudam a rege suscepit. Tum quoque ccur et sobuone Veren se regi
arctius obstrinxere, promilso equitum ac bellatorum quitquaginta subsidio, spbui
item Comes Sehouvenburgensis Cerur Eolsati germanus frater suo aere quindecim
artmatis regias copias suppleturum et eos aut Slesvicum aut Varucmundat prout regi videretur,
deducturum addixit. Cumque jam aliquandiu ad Varnoviam ac circa Rostochium
sedissent principes, ex pugnata est turris, quam ibi latericio opere noviter a Rostochiensi.
bus excitatam diximus: Ea capta aliam eodem loci munitionem principes fecerunt, ad.
ditis turritis et in orbemu luuatis propuguaculis tribus, quae vallo ac fossis undique profun.
disstmis circumcincta hostium assultum facillime eludebant. Huic muoimento diversa
imposita prae sidia regis Marchionis et Megapolitani. Inditumque eidem ut prius, quod
ab opidanis disiectum memorav imus cnugi vocabulum. Interque regem deinde et
Marchionem ita conveuit, ut quicquid pacisci cum Rostochiensibus unus quisque possit
id aequa portione utritque haberetur. Oppidani itaque cum jam undique arctissime in.
clusi, ueque terra neque mari egressum teperirent, ut canes irritati in se ipsos versi alios
trucidarunt, alios urbe eiectos quasi reos proditionis et occulte cum rege tacientes senatu
lnsuper rejecerunt.Qui erant opuleutiorescaptivi abducti ac domus eorum direptae.No.
vaque plebiscita conditaut nemo in senatum adlegeretur nifi ex consensu seuiorum, quos
ermcm: os vocabant nulla mulcta absque eorum arbitrio cuiquan impoueretur pro militaribus
civium nemo fidem interponeet essetque iuvalidum ac nullius momcntifi quid
iu contrarium fieret. Quae dum aguutur seditione magis quam consilio inedia tandem et
rerum penuria ad deditionem invitos compulit. Ait etrcntitur consules urbe ejectos egisso
cum Henrico Megapolensi, quem Rex suo nomine vicarium constituerat, ut sibi manum com-
uodaret se lubentes ejus imperio obtenperaturos: fericumqe tonuisse ut curarent
vrbis portam de nocte clam reserari se cum milite ex inopinato adfuturu: Idque sub
vigiliam Dominicae Epiphaniae fingulari cuusdam industria curatuu: atque ita immito
portis milite oppidanos ad eius ac regis obsequiun redijsse. Danici annales hoc praeterea
adiiciunt.Rostochienses io poeua pervicaciae, datis codicils poicitos se regi Danorun
p.408
Erico.Marchion ibus sobi et ceuro Brandeburgicis Hemc Megpottono et clco
erlens, quatuordecim marcarum argenti millia tribus diveris temporibus intra semeftre
soluturos: Quorum primanm summam sub Chrifti nativitatemalteram ad feftum Pascha.
t is, tertiam ipio die divi oc dependerent. Si pecuniae ad mauus non essent carum vice
cocciuei pauni aut similes merces redderentur. Quod ad cemplum Varucmundanum, a
ci vibusut di ximus, dirutum, de eo ita statutumut eius loco ligneum exftruerent. Hinc
civium nounulli proscriptiiu alios, quod seditioni ansam dedisse constaret, gladio animad
versum. Atque ita rebus ad pacem ac concordiam postliminio traductis, femc Me
ensir Regis uomine administrationem in se civitatis suscepit. Vismarienses exemplo itto
coosteruati se quoque suaque fenrico aequis conditionibus permisre. Enata per idem io
tempus haud tralatitia lis Holsatiae Comitibusdoipo Cerare ut et Chilonij Comiti.
bus oni atque fenrico. Eauque controversiau omuem decideudam atque arbitrao.
dam permi sere regi Erico. Inter cetera controvertebatur inter Comites de certis rediti.
bus atque impensis, quae debebautur Saxoniae Duci soom clientelaris beueficij nomue.
Nam olim Holsatiae Comitatum feudum sive beneficium Saxoniae Ducum fuisse prius.
quam ad prae sules Lubecenses devolveretur ad eundem hunc locum atque anuun com.
mouet uobilissitmus Vitfeldius.
Rostochieusem eam, de qua diximus litem atque obsidionem in annum duodecimut
et decimum tertium supra millesimum trecentesuuum reicere runtiur videtur, cum uo
stri Chronologi iutra duodecimum post mille treceutos concludant. Quo etiam tempore
foqunus Norvagiae rex Duci Sueonum Erito filiam lngeturgom ipli primuu atque iude
Msgno luciut retulimus, desponsam in coni ugem tradidit. Cuus frater uleuru Ho.
qu tum quoque ueptet ngeturgan etiam uomine Erici Norvagiae regis iam ante ut
lupra diximus defuncti filiam in thnori consortem acccpit: Nuptiaeque utriusque itugenti
cum maguificentia peractae apud Sueoues Lodosiae. Erautque eodem tempore inter coidem
Sueciae Duces et Regem Ercum nova pacta ac pacificationes in annum prolougata.
ut exiude quicquid utrimque controversum esset, id cristopor Duce. / gero Luodeosium
archiepiscopodpho coneniugen: et Henrico Msegqpoleu arbitris componeretur. Con.
sensit quoque anno statim proximuo, qui fuit a Christo nato trecentesimus decimus ter.tius
supra millesimum foqunu Norvagiae Rex ut Hallandiae borealis Ducatum, ipsi ian o
ante promissum.Ericus Res Ducibus Sueciae ure clientelae concederet.
OCripsvaldenses vero, qui se Roftochiensium causae miscuissent ac bellum ope consilio.
que uvissent, ter mille argenti Brandeburgici marcis multati stabilitaque injuriarum amnestia
iu gratiam veterem recepti sunt. Similiter et Rostochieosibus regij oodicilli missi
quibus omnia eorum privilegia atque immuuitates ratas se habere Res declaravit libe.
raque esse civium utriuque ut olim fuerant, comtmercia voluit, icoluur quoque / ers
regi per id tempus haerediorum omuiuu, qu ad oonmugem ipsius, regis Erici sororem.
spectabantsiouti et quatuor marcarum millium quas sibi adhuc debere existimabat, gratiam
fecit, datoque ohirographo saucte promisit, se filiam suam opim haud ulli in matrimonium
nescio rege, oollocaturum. Hinc ferius tertia post hebdomadem Tritmitatis.
Helsingburgi inter regem Daniae Ericum, yrgeru Sueci ritopiorun tallandiae Du.
cem.Ncolaum erene a parte uua, ab altera, regem Norvagiae fovin ac Duces Sueciae
Ericum et emorum ita Couveuit, ut aequam invicem pacen colerent: Ericur et l.
rur quod sanoa et ludibrio affecissent Ericum regem Ducem Christophorum et Nicolaum
Verlensem uon ducta, quam sibi Ericus de sponderat, Sophia Nicolai filia, Daniae regi mulctam
solverent quatuor millium marcarum Colooiensium coao vero duarum millium: ac
ureiurando insuper affirmarent cuuque ipsis viri equestris ordinis centum haud ullius
probri aut dedecoris cauia opbicm desertan aut in contumeliam dictorum) au princi.
pum id factum, sed lege solum diviua et sauguiuis viunculo fuisse inhibitos. Entur quoque
c leru tenerentur mensibus tribus io erle suis impeodijs stipendia facere, o
quandocuunque hoc ipsis significaretur, excepto si bellum adversus regem Ericum aut alos
amicos ac foederatos ipsorum gerendum foret. Daniae Rex Ericus Hallandiae borealis
Comitatum Erco et lero Ducibus secundum tabulas ea de rejam ante conceptas ccderet:
Et si quae in futurun controersia exoriatur inter regem Daniae Ericum Byrge.
Sueciae.Citopom Ducem et col ensem ea ad arbitros fenricum Megcpos.
et ium Episcopum Roschildeusem reiiceretur fuuinu vero Norvagiae Rex ri.
csue et ulecn Sueci Duces sua, quae cuuque ea essent litigia Cerbur Comiti.
p.409
Gerhardi filio nec non Gerhardo Randersburgensi Holsatiae dynastis judicanda componendaque
permitterent. DeniqEncus et ldemrr sub feftum nativitatis Mariae, opicm vir.
giuem adusque Etraebyam deducerenut atque ibi eam regis Erici nuncijs traderent, addito.
ut prius, sacramento, nullius opprobrij aut dedecoris ergo, eam a se vel spreta vel rejectam
fuisse. Eric deiude Sueonum Dus novo sedrsim foedere Coldingae inito feria sexta ante
Mariae Magdalenaeregi se obstrinxit de aur ilijs illi ad versus quoscunque prae ftaudis.
Post haec inter regenm quoque Ericum et Ducem Ericmuldemcri fliu, qui, ut memo.
ravimus ab obitu patris emorDucatum Slesvicensem sive Australemjure clientelari
a rege acceperat, ita conventum ut Dux Ericur quicquid in Langelandiam ac Frisiam mi.
o norem sibi juris vindicaret, regi remitteret: lmpeusas etia quas pater / olemomur in expeditione
Sucdic regis nomine fecisset et ipse nuper in obsdione Rostochiensieas omnes
condonaret. Additum de bonis, quae ad regios vasallos spectarent, reddendis deq inimicis
ac regni hoftibus in Ducatum non admitteudis: utque novae munitiones nusqua excitarentur.
ac suo cuique iure ac jurisdictione frui atque uti permitteretur: Et denique ut t armatis, cum
opus esset, regi suis impeudijs Dux auxilio veuiret. Rex contra Ducem ad versus quoscouque.
ut dominus vasallum, defeuderet. Et Dus praeterea, existente bello, quoscunque nanciscere.
tur capti vos diguitate aliqua praeeminentes aut caedis Erici patris reos, hos regi traderet.
Eodem circiter tempore in Iutia boreali rusticanorum multitudo in regen concitaba
tur. Tributa, ceusum similiaque obsequia cuncti respuebant, quiritantes onera sibi inustata
o et collationes nimis graves impositas. Capita eorum atque iucentores nomiuati con
Brock Baro, Iohannes Slaverschou, Iohannes Papae, Nicolaus Laurentij, Nicolaus Obbonis, alijque. Rex
satrapam confestim suum, qui tum aulae praefectus habebatur cum aliquot ex aulicorum
ac uobilium praecipuis ad compescendam iusoleutiatu eo trasmisit. Sed illi mauum militarem
conspicati praelio se in adversum parant ac satrapam sine mora et quoscunque secum
ductabat, fundunt fugantque. Estque praeter ceteros a parte regiorum desideratus
etiam feriti Comitis Clicensis filius, nde rex maiorem in modum succensens totis
viribus in eam Cimbricae chersone si oram movit ut homines effraenes ad officium redu.
ceret. Agricolae ad ventu regis conterriti causai suam compositioni permiserunt. Ac
simul regi indicarunt quiuam ex nobilitatt, quiuaun vero suorun, auiuis rusticanorum
o primum concitandis occasionem prae buissent. Itaque in uui versum multitudo incondita
paeuae loco bouis multata, tributumque eidem impositum, quod Culom appellatum. Ce.
teri et qui ex illis seditionis fuissent authotes, suspendio affecti sunt, utpote criminis laesae
maje statis rei. Conscriptisque codicillis, signatum ordine quantum singuli quotauuis frument
iquot equos regi seoriim ac in perpetuum tribuerent. Decimis vero ecclesiarum in
aunos aliquot carereussi. Et praeter hae propugnaceula aliquot ad confioia ipsorum Rex
poni cura vit. Iorsenae unum, alterum Coldiugae, tertium ad sinum Lymicum Volstorpium
dictum, dioecesi praesertim Ripensium defetdendae accommodum et quartum deuique
Viburgi quod Borretl appellarunt. Horum ex structionibus ut suas circumquaque ope.
ras rusticani conterrent regio mandato imperatum. Ei sententiae ferendae praetuere ex
o regni proceribus ac senatu olnet Nicoi de so / cndi, sucns rdee / umerico co.
Iunner Mu e Bee.N. He N, fm., cci, illustris Domiui regis Danorum dapifer.Lugo
os, eusdem domini regis Marschalcus, urgiiu oro soum / Stuverscbou. Ericu Enci.
Nob. Petri olere, sob. Crute, etrur Crube, etrus Nicolui N Tro etr. Nicoi. Hogeri, fo.
ngerus Ncoi, cus emuingut Mcguu soe sob. Frir. Micuet Puuc. Puuus Mog, iob.Se.
tur. N yrsocBolomunrecsBuor, croliccbeurevetur cienusPetrreteru.
M, rcmn Turo trargenesesr.Ncou se cetu Micol, nte de iqpterp, secdu
Feptu alijque. Obijt circa haec episcopus Ripensis Critium cuius io literas ac literarum cul.
tores singularis muuificentiae mentionem superius fecisse memiui. Ei omnium suffragijs
Ibcmer suffectus est. Horsenae autem proclatati ac publico regis edicto prae scripti ut reguni
o proditores.Nco Broceo, ote.. Lcurentiur, quos et supra ut coryphaeos rusticanae seditionis
memoravimus.Petrur vero Porseccv pareus ea conditione in gratia receptus ut
regi de uovo fidem ac sacramentum diceret, regis ininicos atque hoftes missos faceret ac intra
bienuium babitationem ac sedem sua inDania fgeret.Eius haud pauci equestris diguitatis viri
alijque ex nobilitate sponsores fuere. Quos iuter memorautur ivid ceu.Nicol Scri.
verir.Een et Mogugor, sucdu meur, equites: Beedtur, sere. Ieur tngur.
urecs coltopiu. / alijque armigeri. Et, quod modo reculimus cuu Res indicio Ducifsa
Langelaudiae comperisset uobilum aliquot in se cooimcationes deprebeuditciuer eos etiram
p.410
episcopos nonnullos.Quibus tamen iguoscere quam intempestivis remedijs irritare quietos
maluit. Itaque episcopus Viburgenfis praeftito de noo iurejurando pollicitus inter ce.
tera fuit, se regi haud unquam adversarium fore amaturum quos ille amaret. et hostibus
eusdem hostem futurum, oeminemque vel laicum vel ordinis ecclesaftici personam re coo.
silioq ad versus regem adiuturum, ac denique regis ac regui commodis perpetuo inv igila.
turum. Idem et Roschildeosis Episcopus lu et Borglomensis N et Othouieufis R
trs, sub fide similiter sacrament i promiserunt: Slesvicensium vero praesul sebames, datis regi
codicillis asseveravit se haud permutaturum dioecesin suam cum Torpatenum, uis rege conscio.
Estlandiam tum administrabat fericu Bemveru, gone Saxone, qui eum proxine prae
cesserat, vel detuncto vel i patriam revocato. Factaque apud eosdem constitutio ut qui o
haeredem non haberet, bonaque sua pretio distraheret ea spe ut alibi sibi alia compararet ac
mori eum intereare ad huc int egra, ibi contiugeret, eae tum pecuiae ad regis fiscum per.
tinerent: maudatumque regio legato socni Bemere ut ei usmodi possessones regis uo
mine suum in usum transferret.
Helsingorae, haud multo post, prae sente ferico Megapolensi pacta fuit Mcguo. Sueo.
numyrgeni regis filio. Epbemic t muoi Rugiae principis filia cum dote ooo marcarum argenti:
Mg vicissim oo illi marcas auuuas ad vita procuraret. De quibus alij sque in con
ventu Vordenburgensi aut Nicopensi res Sueciae ac prioceps Rugiae cum regebaniae Erico
ac Duce cstepioro plenius deioceps statuerent.Mutuo tun quoqdat Byrgero Sueonum
regi o marcae Colonienses, quas redditurum se regi Erico pollicebatur sub aunum prox imum. o
Per idem hoc tempus, teste inccrto authore Chronici Slavicihorribile in coelo sidus, quem
Comctum vocantveluti praeco ani mad versus subsequentium tmalorun.et inter cetera, quae
statim patrata, nefariae uecis Henrici Imp .vii. Is enim, ut omunes tradunt excepto Mscto
Putcuo, qui: es alioquin Henric diligenter conscripsit) postquam iu agro Senensi ageus a
quodam Beruardino ex S. Dominici tamilia Euchariftiae pauem veneno imbutum sumsisset.
e vita confestim migravit. Memorat Pandulphus Collenutius historiae Neapolitauae au.
thor, testari scriptorum plerosque venenum id Apoftouci legati instinctu fuise procura.
tum.Falli auno integro Crantiur videtur, cum idem sidus ad fnem anni sequentis referat.
nisi de alio accipiendum velit, cuius apud chrouologos uilil memini legere.
Procimo statim anno, datis Roschildiae codicillis, quibus praeter regem sigilla etiam sua
adjecerant icolau ui regui Mareschallus, iccocu eress et to Poetos, constitutum
est inuter regem et Ducem Australis Iutiae Ericu, in annun circiter omnium, quae inter i.
psos controversae habebantur, causarum veluti justitiumnut interea amice utrinque agerent.
uihil alter in alterius detrimeotum moliretur, ipse ut vaiallus obseouro regem, rex eum vi.
cissim suo favore auxilioque ut superior complecteretur. Exortumq haud multo post bellum.
aut belli causae, inter regem et Marchiones Brandeburgicos occasione praesertim Sundensium,
qui Rugiae dynasta tloum: eiusque ditiones terro ac flammis iufestabant. Quorum ille
vicissim territoria invadens par pari referebat. Eaque occasione rex vasallum suum Witzlaum haud
quaquam deserendum ratus ei classem ac viros subsidio misit: Valdemarus autem Brandeburgicus
et qui eum sequebatur Pomeraniae Dux Wartislaus, assumpta sibi Sundensium tutela 40
Loisimam post aliquot dierum obsdionem Rugiae Duci ereptam suae potestatis fecerunt.
Sed ea contentio eo tepore ad pacem atque inducias quale scunque reducta Broftorpijallatis
iu medium conditionibus aliquot, quibus et Stralesundenses et Marchiones rexq Ericus
et Rugiae princeps unanimes subscripsere. Iuter cetera autetm conventum ut Sundeuses.
renunciato Brandeburgeunsium foedere, queunuque vel in continente vel insula Rugia aedi.
ficia aut munitiones ut Hirdsaerum excitassent ea demolirentur: ac Rugiae priucipen
tas ut domiuuu ac superiorem aguoscerent: Ipse vicissm Sundenses adversus vim
omuem tutos praeftaret et vetera corum jura atque inmunitates sartastectas servaret.Capti
qui essent aut obfides dati, liberi dimitterentur.Actum eodem tempore cum ordinis Theu.
touici magiftro ut quaecunque apud Efthones inter Daniae regis et Ordinis subditos contro o
verfae de limitum divisouibus inciderent eae regis Prefecto Re valiae ac tribus iniuper
ciusdem regis vasallis et quatuor ex ordine fratribus diiudicaudae permitterentur. Quod
illi pronunciarent, pse quoque ratum haberet. Confirmatae tum quoque ab eodenm literae re.
gis lex ordini olim indultae, super Harrioe territorio, modo archetypae carum apographis
responderent. Porro rebus cum Sundensi civitate compositis receptaque ditione et arce
Loisitza, princeps Rugiae Witzlaus eandem munitionem cum annexis, quemadmodum eam a
rege in praefecturam acceperat, eidem vicisim cessit, ficuti et Marlovima cum Syltae ac Gnoiae
p.411
territorijs, quae vice marcarum Slavicarum ooo quas jam recepisset, pigunori tenuerat.
Rex ipsi ex adverio Scaprodae arcem eique adjacentes districtus in annum frueudos permist.
Expeditionibus autem Vandalicis, ut supra memoratum feliciter peractis. Regequeam
rebus domesticis iutentoperplures ex nobilitate, qui rusticauae seditionis, cujus modo me.
miuimusauthores fucrant, sifti judicio ac lae sae maeitatis accuiari curavit: Lataq in foro
Viburgensi sententia praesentibus regui Mareschallogone alijsque equestris ac senatoriae
diguitatis, quos inter nominatiss mi soonne icoli cuc / sut Petrtur Mulu e Beeg Petrur
Posu. Cothr colci, du Lollcnduc, solunner ietu Turo ulli / oiu solnner Cun, io.
bcnnrescgo. Petn ferup.Eo Buolius.Mscgnu a Bordescou, gerr frotiut, cbriticnu Bo.
o etiur qui omnnes capite et bonisjure damuatos prouuuciaruut conm Broc obonem
tcuerstou, sobemem opeN, toemNicosuum Lcurentium.Lcurentim Lcurenti Cotschulcum
Lleuomm u. Iyconem dium, yconem Luretium equites: itemq E / cbillm Etbir.
obcem Duoum.Petn yvfbym, coium Brqsem. Petrum ydu. Culielmum terc, suronem
erturoeem VeNcouum Turouu, yconem Bridi / sum, raeter autem communem eam ac
cusationem, rex seorsim cocum Brocum aliorum praeterea criminum arcessebat, quod nimirum
paricidis Erici regis fautorem se praebuisset ac caedis ejusdem semper suspectatus fuerit.
prae sertim cum umoem oe hospitio excepilset atque eum intra aedes suas Roschildiae occultasset:
es quibus eductum, mancipari ipsum carceri rex fecisset, Iohannem quoque Papae et Nicolaum
Laurentij ijsdem fere delictis insimulabat, obiecta etia Nicolao ingratitudinis nota et quod
o uinus fide provincias demandatas admiti strasset cum eum scilicet equestris dignitate or.nasset,
ac praeter judicis munus, etia regui bona ac possessiones admiuistrandas concessisset.
Voluut oonnulli extremo supplicio affectos hos omnes. Nobiliss, autem Vitveldius, fe.
licis memoriae accusatos quidem et capis accersitos non tamen mulctatos existimat.
praesertim cum id jam olim in causis etiam capitalibus obtiuucritut accusati damnatique
in publicis judicijs fuerint, qui tamen evaseriut. Lt accedit quod aunum circiter nocoviir
Nco Brocur, iolumer Stovetscouiusohommer up literis Sueticis subscripsisse ac obs.gnasse
memorentur nisi ij sdem nominibus exque eadem familia alij hi fuerint. Brocum
praeterea gravabat, quod intercessionc prae sulis Arhusiensis, cui nomen solcnmner erat alio.
rumque amicorum suorum regi identidem reconciliatus et ad digoitatem equestrem proo
uotus, regis tamen iuitmicos atque hostes fovere ac defeudere uondeserit, quodque praefecturis
regijs ornatus imperium in populares sev erius exercueritac denique Polmum sacer.
dotem in regis contumeliam e medio sustulerit.Accusabatur insuper, quod inhibuisset reglos
colouos, quod erat imper atum tributum, regi pendere: et eosdem ad versus regem ac
regnuuu iocitasset, aliaque perpetrasset, quorum siugula capitis illum damoarent, so, opa praecipue
arguebatur, quod Neoburgi apud Fionios, cum io regios percussores sententia diceretur,
regis se hostibusjuuisset inque regis caput conjurasset ac regem Middelfurti armata mauu
impedierit i Iutiam adversam transmittere. Qui et similiter, postquam in gratia a rege
esset receptus ac Iudex territorij haud exigui apud lutas conftitutus praefecturisque oruatus
fidem datam fregerit ac seditiones in regem non uno modo concitarit.MicoiurL, curent /, praeo
terqua quod superiorum criminum reus ageretur, etiam ratiouun male redditarum accusabatur,
quodq mos intercefsione Ducis Megapolitauni cum ei rex peccata condouasset, haud
multo post seditionum author exstiteritseque Holsato ac regijs inimicis conjunxerit, ycba
Peiu iofmulabatur, quod rem uon modo publicam sed et propria male administrasset.
seque aere alieno ita gravasset ut solvendo uon esset, quodque rex ei ob varia delicta, quorum
reus agebatur, postquam mulctas remisisset, posse ssones tameu regias depraedatus ft ejusque
militem impetisset. D, ynu de Msorgucrd militem Cermanun, qui regi stipendia faciebat.
suas in partes traxisse arguebatur inque regem instigasse.et regis expeditionem suo discessu
impediisse: Similiaque ipiogebantur ob utio et orcyoutrisque Lalandis, qui non
modo caediut ac rapinarum variarum alligabantur sed regenm etiam in expeditione Sue.
o tica deseruisse ferebautur, quemadmodum et soomero. Qui tamen uua cum fratre Aenrio.
iu gratia cum rege certis conditionibus redijt, in quibus memoratur, quod aedificium Helsio.
gorae exftructum diruerit, facto promisso, se id haud uoqua exaedificaturum et bona quoque.
qu Luderi Muli fuerant, regi traditurum: Cumque idem a rege ad regui comitia provocas.
sec, mulctae loco coactus est iuramento testari, in regis contumeliam id a se haud factum.
Hinc Erici Sueonum Ducis compromissum factum in fratrem Valdemarum, Henricum
Megapolensem, Nicolaum Oluffsonium et Bernardum Molsanum, se quod regi Erico addixisset.
si ipse liberique sui Norvagiau ipsus amilio obtinerent, sauncte servaturun. Eusque uomiue
p.412
sponsores fuere armati equites decem Matthias Ketelmundius, Gunno Grisius, Arvidus Gustavus,
Laurentius Oluffsonius, Henricus Molsanus, Bernhardus Molsanus, Iohannes de Kou, Cunradus
Kou, Eggerus Kyrne, Iohannes Kyrne. Atque ita alter fratrum Ericus Sueciam, Valdemarus sibi
Norvagiam deftinabat: promittebantque utriusque regui viribus, ubi res postularet, se Daniae
subsidio veuturos. Dithmarsi eodem tempore fidem suam obsequiaque Regi etiam Erico
prolixe obtulere, praeterquam si belligeraudum foret cum episcopo Bremensium, bi tum
pedum pastorale tenebat solnerCrndius Danus.Lundensium olim archiepiscopus, uobis
superius semel iterumq nominatus. Dus similiter Henricu Megapolenosis, cum eius open
societatemque rogaret Miarchio Vldemcrs Brandeburgicus, ita promisit, modo res ad versus
regem Ericum, cuijure clientelari obstriugebatur, gereudae uero essent. Missae per idem tepus re. to
giae literae ad Livonos, quitirriae districtum incolebant, quibus monebantur ut debitos sacer.
dotibus reditus tribuerent idque communi modio ac mensura, uon vero ea, qua ipsi finxissent.
Quart deinde feria ante festum omnium sanctorum Rex Ericus nonnullos Sueonum
Ducis Erici equestris ordinis viros ac fratris ipsius ulemri in suam tutelam ac fidem as.
sumpsit, eosque se patrocinio suo defensurum promisit adversus quoscunque qui praeter fas
eos in uria afhceret. Eorum uomina fuerunt Motts faetesmndius. Cuno Crsur rid
CusturLcurentiur luiu, ficnric Msoscnus. Bemncrd Molsconu, socntes Bucoltis Cun.
rus e bige, gerru e fren, solmuer de en Bigerr Petri, cnutus Liquidiur. Mut.
teu uneur.Curolu Emerusicour emunu. Sub auui fnem postridie nimirum festi
S. Nicolai, habitus Tempelini conventus, ubi Marchio Brandeburgicus, Valdemarus et Rugiae 20
priuceps t ur amica inter se compositione transegerunt super omnibus, quae adhuc
in causa Sundensium ac territorij Loisitiensis superesse controversa videbantur, adeo
ut tns suam fidem atque opem Marchioni polliceretur ad versus omues, excepto do.
miuo ac feudatario suo rege Erico. Sed ea pactio quamdiu duraverit, exinde liquebit.
Memorabile est hoc auno nec itperatorem nec pontificem nec regem Galliarum fuisse.
Namut supra notatum initio statim illucescentis omete de quo auno antecedente dixi.
mus, perijt misere Imperator Henrcu: atque inude continuo hoc anno Cemen V et rex Calliarum
Philippus Pulcher, ut vere poeta dixerit: REGALIA FATA COMETAS. Sub anni vero
finem, postqua plurium jam mensum interregnum fuitset. Msqgutinus.Ireuir, solcmer Bohemiae
rex et Viemrur Marchio Brandeburgensis Luvic Bavariae Ducem, Imperatorem declararunt,
frustra in adversum nitentibus Coloniensi praesule Herico udplv Putino ad
Rhenum, Ludovici ipsius fratre, et Duce Saxoniae Rudolpho, qui Fredericum Austriacum maluissent.
Anno, qui eu excepit, decito quinto poi uille trecentos, fact inter regem et Mar.
chiones Brandeburgicos venditione, accepit Rex Ericus eam quae ad Marchiones specta.
bat, muuitionis istius sive phari, quem commuunibus ipsorum impensis Varnemundae corstitutum
superius memorav imus, portionem, persolutis eius nomine Marchionibus oco
mille argenti marcis. Ac statim exinde Loisitae arcis ac territorij praefecturam rex t.
o Duoitradito ei pro more vexillo, id est, fduciarie acjure clieutelae quomodo et alia
regui bona possidebat, admiui strandam permisit. Quibus transactis novae iuter ltmum
et Sundenses lites natae. Existimabat enim tgscur.Suudenses privilegia sua atque immunitates
ulterius, quam jus sineret, trahere atque explicare. Itaque restringenda ea et in morem
Rostochiensium et Vismarieosium nonnihil praecidenda judicabat. Eaque occasione oppidani
Marchionis Brandeburgici lemari opem implorant, promiss illi aeris ingentis summa.
Qui confestim, traducto in suam societatem rti / u Pomeraniae Duce.Rugiam iovasit ac
predas ibi agens multaque divastaus partem etiam Trebesanorum.Grimmensium et Loisi.
tiorum (in continente hi siti) juris sui fecit. Nec intacti abiere, qui in proxitmo erant.Megapolensium
limites. Quapropter fenricur Dux cum oras vicissim Marcbhionum expedita
cum manu ingrederetur ac ferro flammisq hinc inde attereret bellum haud tralatitium
excitatum est. Hinc ad regem Ericeum confugiens tamdur eius patrocinium adversus vim
Marchionum postulavit. Qui extemplo, misso es regui proceribus sobcne co ad / ldea o
Marchionem, eumn officij sui comnonuit. Verum respondit lemonur se Rugiae priu.
cipis jura, telonia aliaque obsequia ac collationes, quibus ei Suudenses obftricti tenereu.
tur, haudquaquam diminutum ire, defendere tantum adversus quoscuoque urbis libertatem ac
urisdictionem: interea quae essent inter ipsos pacta sarte tecteque servaturum.Inde / aa
datis ad regem literis, eum absolut potetate donabat se cum clecro reconciliaudi sive per
amica compositionem, sive lat in foro sententi.Si vero iniri recounciliatio intra diem divi
Cregorij non posset, tum ei rex viros armatos oo subsidio itteret. Ipse ei vicissm pollicebatur
p.413
sefuito belloregiae majestati adversus quoscuunquein perpetuus suis copijs meriturum.
Rex his acceptis ei codicillos reddidit, quibus auxilia prompte offerebat seque daturum
operamu, ut cum eolemarur i gratiam rediret ipseque Suudeosium civitatem ac Rugiae:
dyuastiam in totum recuperaret. Transtulitque eodem tempore in regem tus Mo.
nam. Coagiam cum territorijs terierrit et Breverscoernt quae dotis ac piguoris lo
co a rege accepta possederat omnesq suas ac maiorum suorum super eisdem tactas tabulas
rescidit nulliusque esse momenti declaravit. Egit itidem cum Holsatiae Comitibus.
Quin et Pomeraniae et Cassubiorum Dux Prti / sucus, acceptisa Marchione mandatis, vi.
debatur iuterea paci promo vendae operat navare ut uimirum indicto Broderstorpij
to quod est inter Deminum et Ouoyam, conventu. Rex ibi cum tauo fenrco Megqoens
uec non et ipse cum Marchione Brandeburgico ad diem secundum Iunij adesset, quo iu.
tra octidui spatium lis universa tolleretur. Sed ille conventus habitus haud fuit.
Procuratae exiude per regem Ericum induciae inter Dithuarsos et Comitem Bemberdm
Randeriburgensem ut omues ipsorum liticulae adusque feftum trium regum protol.
lerentur: Dithmarssqinterea liberum esset inDaniam et quoquo vellent iter facere com.
merciaque exercere. Actum similiter inter ipsum et regem, ut quicquid hucusque litis ha
buissent, id totum obliteratum censeretur, nec ulla illius extaret ulterius memoria. Ipse regem
ouuibus suis viribus uvaret et eum vicissim Rex ut vasallum re consilioque defeuderet.
Per id tempus / nreu fotyu et icoluus claro nobilium stemmate nati, quorum
oire Ducis cbritopri satrapa olim fuerat, capitis supplicio affecti sunt, corporaque ipso
rum rotis ituposita. Crimini dabatur: quod regi insidias struxissent, ac Duc is uon tantum
Cbristri, qui fratri perpetuum adversabatur, sed et proscriptorut partes fuissent secuti.
Episcopus autem Viburgenusis, qui, ut ante meminimus: in partes etiam sequiores propendebat
et adhuc, licet allud promisisset. Ducis et proscriptorum causam clanculum foveuns.
semper aliquid io regem machinari videretur, prae sentibus io Roschildeus et Petro Otho.
niensi Episcopis, literas ideutidem regi signatas dedit, quibus proftebatur se cum rege de
critinibus sibi objectis amicem transegisse omniaque pacate esse composita, ac se deinuceps
regiae gratiae eiusque favori totum debere idque sponte sua nuon coactum ab aliquo sancteque
promittere se in posterum regi fdum atque obsequentem fore: ejusque commoda secuturum
o et aversurum contraria ac publice declaraturum quacunque imminere regi reguove ad.
versa cognoverit.
Sub idem circiter tempus Ascauiae Comesbultinur se quoque regi majortetu in mo.
dum obligavit, datis codicillisquorum formulam subi ecimuus:
Omnibus prae sens scriptum ceruentibus. Otho Dei gratia Comes Ascaniae et princeps dei.
Anhalt salutem. Noveriut universi nos magnifico principi domino nostro charissimo,
D.Erico DanorumSlavorumque regi illustri: cui homagio et vasallagio obstricti sumus, fr.
uiter promissse, quod ejus servitijs fideliter adhae rebimus cum omuibus nostris homiuibus,
vasallis, munitionibus et clausuris nec ejus propter aliquem erimus inimici. Iu cuus
cc. Datum lsen oocxv, in crastino beati Drbani et Papae Martyris.
o Rex ei vicissim literas sive chirographum misit promitteus in reditus auuuos marcas
oo mouetae Selandicae: Cujus exemplum hoc est:
Omnibus etc, salutem. Noveriut universi quod nos nobili viro Domino Othoui Comiti
de Anhaltdilecto affini nostro, quen in nostrum hominem recepimus c vasallum, redi
tus oo marcarum Selaundicae mouetae concedimus secundum ura et consuetudinueu regui
nostri volentes pro eodem dilecto affne nostro praeplacitare in suis omnibus justis
causis, secunduu quod quilibet dominus pro suis tenetur facere hominibus et vasallis.
Munitiones vero quas in usum regis offerebat Anhaltinuus, erant Asesleva.Hatleroda
et Brucl civitates cum duobus in Saxenburgo castellis praeter Eoiam. Suet iugau (sive
Ruetiugau) Vedestorpium et Aulialtum arc es.
oTransserebat id temporis Rebeuitae, praesente rege Erico Comes Cerberdu Cerbor
Holsati fliusNcov Suerinensium Comiti quicquid in Dauia et Holsatia bonorum frater
ejus Henricus ipsi nomine 3000 marcarum argenti pignori reliquisset, ut ijs Nicolaus jam di-
ctus uteretur ac frueretur ex praescripto tterarum antitheseos. His quoque subicripst
atque assensum suum praebuit ferics Comes.Actum per cadem tempora adversus Bran.
deburgicos ititumque cum Duce Cracoviae de / ufoedus: Quod non regem modo Da.
uiae sed et foederatos eius Sueci et Norvagiae reges Rugicque princpem ac Ducem
egapolensem, pactis iucluft, in ea, ut sequiturententiam:
p.414
In nomine Domini, Amen. Cum sincera concordiae unio principum inter ipsos verum
amuorem nutriat odium tollat tranquillitatem et pacem subditis geueret, terrisque ipso
rum profectum augeat et salutem.Hinc est quod Nos Volde slavus Dei grati Cracoviae
SaudomiriaeSyradiae. Lucitiae. Cuianiae, totiusque regni Polouiae Dux nec non haeres o.
meraniae, omuibus ad quos praesens scriptun pervenerit, conftare volumus quod cum
victoriosissmis principibus amicis notris, prae cunctis praecordialibus et dilectis dominis
Daniae. Sueciae et Norvagiae regibus et maguificis priucipibus Ruyenfs. Slaviae. Melcel.
burgensi et cum omnibus eorum coadutoribus ordinationem inter eos habitam ex uua
parte et nos ex altera omni dolo procul moto inconvulsam volumus observare: quemad.
modum inter nos utritque per nostrum fidelem Capellanum dominum Stanislaum exti, io
tit hactenus ordinatum, per patentes literas nos firmiter et districte obligaudo, quod prae-
fatos nostros dominos et anmicos in nullo penitus volumus deserere sed cootra omnem
hominem et personam eis iuimicam vel inimicari volentem adstabimus et prae cipue
contra Marchiones Braudebur genses, promittimus ipsos uvare et spondemus omni con.
silio, auxilio et favore, quo poterimus ampliore et nuuquam cum is pacem aut aliquan
concordiam faciemus, nisi de ipsorum conflio, favore pariter et consensu, utde si ipsorum
excellentiae adhuc de uobis aliquid haeftarent, requisiti tempore et occasione se offerente
oportuna, auxilia praestabitmus cum nuncium, cui fidem adhibuerint ad nos duxerint
destinaudum. Ex superabuudanti ordinationem habitam inter nosjuramento et nostrorum
coadjutorio promittimus roborare, promittimus etiam bona fide, pro excellentissimo
rege Cngariae affne nostro charissmo et pro omnibus nostris fliolis Dei gratia prin.
cipibus Cuyaniae. Masoviae. Osuantiniae. Bythoniae et Raiboniae proque nostris nepoti-
bus Russiae principibus, quod praehabitam ordinationem initam nobiscum tenebunt et
iuviolabiliter observabuut. Actum et datum apud Cracoviam Anno Domini ocorv
quiuto Cal. Iulij, ad cuius rei evidentiam plenioren, praesentibus nostrum sigillum au.
us tenticum diximus appouendum.
Iuterjectis deinde diebus Res Episcopo Torpatens liberum ac tutum commcatum
concessit in Daniam venieudi, ut ibi sub festum Michaelis, de caufs ipsius uni verlis plene
coguosceretur. Revalienses etian datis ea de re literis iu gratiam recepit omuesque
immunitates ac privilegia qu ipfis jam anuis maior indulserat haberi rata voluit. De
urbis moenibus ita statutumut missis eo legatis, eorum inspectio aut ratio haberetur si
uec obessent arci uec eus defensionem impedirent, integra relinquerentur. Moschorum
autem et Novogardensium qui regijs territorijs eraut contermiui limes defnitus. A.
ctum quoque cum Ducibus Luueburgeufum ut ij regi adversus quoscunque et praeser.
tium Brandeburgicos excepto Brunsvicensium Duce lerto, prompti paratique adessent:
pacem cum Marchionibus non inirent, uisi rege conseutiente uec ipse etiam cuu eis pacisceretur
sine ipsorum arbitrio: Res Ducibus vicissim persolveret ad feftum Michaelis
ooo argenti marcas. Nec abfmilis fere cum Cerboro Renders burgensi Comite tracta
tio inuita, ut regi nitirum mereret Co stipendiarijs, iu peditem uoumquemque marcas duo
decio pro equite viginti salario acciperet. Estque per idem tempus intetina quaedam o
cum Duce Australis Iutiae exorta conteutio qu occasionem regi dedit invadendi sine
mora eum Ducatum. Et ad venerantjan quoque io Fiontam cum suis copijs regi aux iliares
Sueonum Duces Ericus et ulemrs. Sed induciae desubito inter utrumque Neo.
burgi pactae non bellum tum modo diremerunt, sed et Ducem arctiori toedere et ad subii.
dia contra Marchiones seorsim praeftanda regi obligaruut: confectaeque de his tabulae, quibus
a parte regis subicripseruunt, praeter ceteros, to Comes toyensis, icoluur cuai Dapifer.
Mareschallus Lugo. Petn Crte Petr Mui d Beeg, sgurus Ait sobunner cuneus.
Mrc Duve ficmd Litle, sobues Crule Ingiliur plitu sccur Setu, rcm.
bngitr, sobonner riur, lcu Scbenur lc renngur. Etbordu Molteae milites, etrur
eelbocasu Mcet succb fuocet, ocmr foseterg, rugil uti. Ncr Hiort, so o
PepelicHcour BeneQvu.Ncr Dule sobumer Frys. Petr Pete, socru Bceg, etrr
Lcmcn.N Kyrn, sud Crte, sccdu Ferng.N. Frr.N Mcnp, dictus ur. Bo
ua.Benedtr Fing et Nicou Gi. Literae ipsae hac formula descriptae fuere:
Omnibus etc. Ericus Dei gratia. Danorum Slavorumque Rex et Ericus Dux Saxouiae
salutem in Domino sempiternam. Noverint unlverfi nos et nobilem virum domiuun
Othonem.Comitem de toya, generum nostrum dilectum. Nicolaum Oluffsson dapife-
rum.Eticum Ericn.Marscbhalcun Laugoucm. Petrum Crubbe. Petrum Muli de Beeg,
p.415
Inguarum Hiort, Iohannem Cane, Marcum Duffue, Hamundum Litlae. Petrum Nicklesson
de Hyllerc.Iohauuem CrubbeTrugillum Splitat lohauuem Petersot. Laurent ium oeiiou.
Herlogum: socsso.Marschalcum Trugillum.Albertum lrecbtion. Iacobum llep. Tordonem
Ambriug. Iohanuem Frijs. Augouem Iomijo Folclmarum rvl / eson Iohan.
nem / on. Ericum sucrin. Egherdum Pol Magnum Iolaunis evet laulum Msc.
gulon. Magiumucgeso. Olaum oiuer.Olaum llemiug. Erhardum Moltice, milites:
Lodovicumieto. Nis Munc.Aconem Petersso Petrum Vendelbo, benedictum Be..
edctiii Iacobum Hac Iohauuem Hassenberg. Aodream eterson. Trugillum Ruth.
Laurentium IoenioNicolaum Hiort. Thuuonem epelinc. Claus Berncove Laureu.
ro tium Iygeo. Nicolaum Palle Iohannem elsi Saxouem eeriou lohauueu li ris Pe.
trum Vether, lvarum Beeg.Petrum Lasmaud, regorium fugesso. A conem rion. N.
Ryvruing. N, osi.Cremer sens Palne soeno, tfonem Mceio, lolianueio lollin, i
ger. Cuuerum cesc.Iacobum Crubbe.Paulum Posuellio, Iacobum lleming. N, rijs.
Augonem cerso. Christiernum Pogso. N. Mandorp. Dus dictus, uudi ouats, laco.
bum Vicesio lft ouesct.Andream ooesso fratres, benedictum bing. Arvidum os
N. Cris proomuibus et siugulis quae in placitationibus inter nos Regem ricuu praedi.
ctum, ex uua parte. et nobilem virum dominum Lricum ucem lut ia: ex altera Nyborg
sub Auno Domiui mooexv crastiuo beatae Luci virginis facta continentur, prout in lite.ris
inde confectis, lucidius apparet per fidem nostram firmiter promisisse.et quod xxi mi.
o lites et armigeri, qui noudum promiserunt pro promissis omnibus fideliter observandis
firmiter per hdem promittaut apud lcclesiam Tyrrestorpferia v ante festum beati Fho.
m Apostoli proxime uunc veuturun, ln cuus rei testitmouium Secreta nostra sunt ap
peusa: douec sigilla nostra tmaiora appoui potuerint. Datum loco.Anuo et die supradictis.
Nomine Ducis australis Iutiae sponsionem fecerant Ericr Mareschallus solner Ms.
u, feuricus etcmp.Erics Bucnec Lorenti emiceae V, fiort oune te solx.
r febt douc ueur. Ior et. Lourentiu Pucae, cristiernu Buoucit et r crum, se.
rup / ur oelteesumus sul.N, ut / to ryi /.Irugillu Buut, us, inur i / nl, g / or.
sius, Niclotus Brock, Andreas Buck, Canutus Frijs, Petrus Haeae, Iohannes Rig, Laurentius Green, N.
Beeg, B. Rath, Iohannes Lycke, Iohannes Holcklabbij, Hennicke Schilbre, N. Rod, Hense Smalstede,
30 eeus Do / exroe. / ccupyegour Petru Muli ocbur Buvi cvluu ot /, l lo
Puconi / c. Domiuus sooner de ere, i jam dicti promiseruut alijque ex parte Domnii Lrici
Ducis apud ecclesiam Terrestrup, per placitationet factam Nyborg, feria v proxime
autt diem Thomae sub anno oooxv beatae Luci virginis.
Eodem hoo anuo Rex episcopis ac nobilitati omuibusque qui apud Esthones magistra.
tum gurebant, us feudale per leges descriptum tulit, idque esse quam commeudatisuimum
singulis voluit, lt utitur codem hodieque universa Livonia: Idem tum quoque consti.
tuuones Selandicas iuiigui auctario locupletavit et cum ante tres tantuu libri essent.
nuuc totum illud leguu corpus in sex libros illius beneficio tributum habetur. Codex
verojuris Feudalis quod Esthouibus prae scriptum diri starim initio praefationis fatetur
o quidem, sicuti et unobilitatem, ita et illud alemuro esse primo constitutum, sed ab Erico
varie adauctumatque ita descriptum ut intelligi et haberi ab omuibus possit.
Iude, qui prox ime est secutus, anuo treceutemo decimo sexto supra millesitmum, feria
quarta post domiuicam Epiphauiae Rostochij domina Mcrgorctouxor quondam Vicol
de erie Rostochiensis dicti per manus Erico regi tradidit, suo et filiae suae iiciete uo.
mine, Rubbenitzam, Sultenam, Morlaviam: quas illa urbes vicem dotis tenebat. Vasal-
los praeterea, quoscuuque ijsdem in locis sibi obstrictos habebat, sacramento exemptos ad
regis Erici obsequiutm amaudavit datisque tabulis spopoudit se filiam suam uetum
nuptui uon clocaturum sine ipsius voluntate: si faceret, dote, quam esset pollicitus, cari.
turan: Eodeu tempore rex ei Vordeborgi rooo marcas Slavicas, quas debebat, adnume.
o rari curavit et eam simul bonis, quae cuuque in territorijs Blelingae. Lalandiae et Iutiae
marito ipfus Nicoo de ere in dotem eus nomine tradiderat clientelari modo admini.
straudis praefecit, loco domiuij acjuris quod sibi filia ipfus iu ditiones Rostochiensium
aliaque pro inciarum suarum opida viudicare posset, idque dum ipsa in vivis esset vice
aooo marcaruu per reditus, quos uec ipse nec haeredes sui infringerent, reddeodarum.
Erant eodem tempore esx uobilitate Braudeburgica, uouuulli qui in offeosa erant apu
Marchiones, eos quoque Ericus in suam societatem ac patrocinium suscepit, pollicitus se
illos tutaturum ant operan apud Marchiones daturum ut aequis conditionibus in gratiamni
p.416
reciperentur. Illi arces vicissm aliasque muoitiones suas in usum regis ac belli volentes
offerebant. Ictum tum itidem cum episcopo M agde burgensi Burcboro foedus cui erant
iuuexi, praeter regem, tlus Rugiae princeps, icolcn: Suerineuss, fennc Megapoleu.
sis, ac Comes Holsatiae obonner. Hi operam aux iliaque sua Episcopo ad versus quolcuuque
luculenter deferebaut, excepto Saxouiae Duce upo et tone Luneburgensi. Quod et
Episcopus vicissim pollicebatur se veuturum illis cum opidis suis et arcibus armatisque
trecentis subsidio adversus Braudeburgicos aliosque, excepto Misuiae Marchione Frederco.
Susceptus eodem tempore io regis tutelam Saxoniae Dux Ercr. Qui et regi ex adverso
operam atque opem suam prolixe est pollicitus. Quod et ipsum fecere Nicolaus et Iohannes
de Vre fratres, datis regi eiusmodi literis:
Otuibus etc. Nicolaus et Iohanues de Verle salutem: Notutm per prae sentes facimusex
quo taguificus priuceps dominus noster. Domiuus Ericus Dei gratia Danorum Sclavo.
rumque rex illustris, nos in suos recepit homiues et vasallos, promittens nos juvare et tueri
in oumnibus nostris justis causis, sicut tenetur dominus suos tueri homines et vasallos, nos
eidem domino nostro regi per fidem nostram firmiter astare protittimus contra quos.
cuuque, cun muuitionibus nostris hominibus et vasallis et cetero nostro posse eiqne it
omuibus fidele servitium ex hibere ac iplum uvare in omuibus suis causis motis et to.
vendis. Datun ut supra, item dedit Dominus Rex dominis Nicolao Sueriuensi Comiti
consimiles literas, sicut dominis Nicolao et lIohauui de Verle.et ips Nicolaus et Henricu
de Suerin dederuut regi etc.
Verum haud multo post simultates ac discordiae quaedam inter principes foederatos ac
prae sertim regem Ericum femicum Megapolensem ac dominos de Verle enatae: ade o ut
alter alterum captivum abduceret: Sed eae tandem opera ipsius regis ac Ducis Rugiae Witzlai
aliorumque priucipum amice fuere compositae.
Per id teupus vectigaliuu ratio per Daniae regout eusmuodi obtinebat: cquuleus sol.
vebat schelliugam fterlingicam i: Butyrisuminis, saevi, similisque adipis poudo nauticun.
vulgo / sciptpu, sterlingos: Laridi libra fterlingos o: Mille albicae fterlingos o: Piscium
item, quos asellos dicimus, tonna una sterlingos: Anguillarum lasta ro sterliugos: Bos
sterlingosque Ovis sterliugos a: Coriorum salitorum decas sterlingum i: Latta uucum
avellanarum sterlingos 6: Lasta frumenti fterlingos 18: Centum ulnae panni Borelli sive
Leysk, ut eo aevo vocabant, sterlingosque 4, Tabernae rusticanorum cerevisiariae pro tonna
sive vase unoquoque cerevisiae sterliugos 6: Reperio et Doventriensibus tum temporis immuuitates
coecessas et Neoburgi et Torueburgi pro segestri uuoquoque (pace ecd)
portorij nomine solverent marcam unam cupreae monetae; pro panni fasciculo (sterling)
Slaglosae ac Rosclildiae obelosa: Si quid venderent schillinuga: si nihil vaenderent..
bereet sine vectigali decedere ipsis permittebatur: ita tamen ut pro plaustro mercimonij:
ouusto schillingam telonio iunferrent si semel ceusus esset solutus, alibi solvere non tene.
bantur. Exstant quoque in archivis Aurercen civitatis literae Erici regis eodem hoc
anuo Helsenburgi et aliae Vordenburgi datae, quibus pollicetur se Huereiceec ob hot
norem et reverentiam illustris domini eiol Comits de Celria, consanguiuei sui atque o
amici dilecti (ita enim verba diplomatis habent) ad regni sui oras coggonibus appellen.
tes et protecturum et gratia sua usquequaque diguaturum. Concedit etiam praeter immunitates
certas, quae ijsdem codicillis prolixius exprimuutur, locum atmplun ac liberum
iu nundinis Scanorensibus perpetuo ac seorsim ipsis possdendum. Similiter et Lubecensibus
privilegia vetera firmata ac uova indulta, ut nimirum in territorijs Scanorae et Falsterboae
praefectum ipsi constituerent, qui de civium controversijs coguosceret coocessumque
ut quamprimum ipsorum navigia appulissent, ea exouerarent. Acta haec Vismariae
prae sentibus Aerco Megapolensitl Comite de Hoya, Nicolao Dapifero Martino
Duve. Ditleo ploe et uocobo fpo. Rostocbhiensibus tum quoque haud absimiles tributae
praerogativae Tranecerae.
Luudensi archiepiscopo gero u litis uonnibil per cadem tempora cum rege iuter.
cesserat: Delataque ad summum Pontisicem causa fuerat ac mo eadem resumptam
pressiusque inspecta pronunciatum decretumque ut Episcopus regi ooo argeunti marcas
intra annos 10 persolvendas redderet: nihil domi aut in aula pontificis quod regi obesse
possit vel clamn aut palam moliretur: Borneholmiae praefectum non impoueret uisi rege
conscio: Qui praeficeretur regi gratus esset, ac praeftito dioeces Lundens fidei sacranen.
to inter cetera polliceretur se regis extorres bhospitio haud excepturum.
p.417
Mox Nicopiae, data sub testibus fide, promiserunt Holsatiae Comites Gerhardus et Iohannes
se regi Erico et Henrico Megapolenum centum cataphractis adversus Valdemarum Brandeburgicum
militaturos. Damni quodcuuque vel equitatus vel ipsi paterentur id res et
Megapolensis intra anuuu praestarent. Si vicissim operam atque auxilia Ducis folsati de.
fiderarent ijsdem conditionibus ipsis adesset. His subscripiere Megapolensis colur
He Mareschallus Lgo, sngvoru Hiort, sos Bcllor. Petrr Crlbe, gerur Broc, col
rit. / sgo ccroi, cco Petri, trongo gesson, go sciii.Petrur udelo, alijque.
Inter haec frater regis Dux britoporur cum aliquot ex ea nobilitate, qui ob caedem Eri
ci patris extorres agebaut, se uemuri Marechionis partibus praeter multorum et regis ipsus
o expectatiouen conunuxit Datoque Marchioni fidei sacramento, classem confestim circa
Stralesundam tumultuariam comparavit: Eaque Fioniam ingressus cum suam iu potesta.
tem redegisset Suinoburgum, ei cum aliquanta suorum tmanu occurrit insulae praefectus sc
cbu repu Sed a milite Ducis repulsus nihil in adversum maguopere praettitit. Itaque
arcem et oppidum cbtoporur sibi tenuit, donec inter regem et Marchionem induciae fe.
rent. Tum enit, relicto Suinoburgo, itsula excessit, ut inde referetur. Res autem tantis
uuodique collectis copijs Mareschallum suum fermanm Clicae Comitem cum septem il.
lium armatorum exercitu, traiicere in Cermani littus imperavit, ut obsidione Sundenses
tentaret. Eodem quoque Byrgen regis e Suecia manipuli transuissi, tmlur vero Rugiae
princeps. Saxoniaeque Dux Ericus Lauvenburgius cumierto Brunsvicensi ldeuro et
uenone Slesvicensibus Cerurd et soloc Eolsatis Henrico Megapolensi. Preb / uo Vandalo,
oplo Schouvenburgensi Gunl Vittenburgensi, yntero Paepinensi, alijsque Cer.
mauiae vicinae Comitibus ac dynastis terra profecti omnes ad euodem looum convenire.
ac se regio militi consociare studuerunt. Dux Saxoniae ricur cum suis nonnihil progressus
reliquorum ad ventum spe praedae ut videtur, auteverterat suaque ad lucum urbi viei
num castra locarat ibi ex spectaturus, qui sequerentur. Stralesundenses igitur cum se tot
hostibus obiciendos auimadverterent, uec iguorarent ex nobilitate ac Rugiae incolis ple.
rosque tsuo parum aequos, ac fuunem cuu eo conteutionis ducere quod ipsorum liberta
ti imminere videretur, a se robur mutuati cum uobilibus centun trigiuta, qui insulae prae.
cipui habebantur, foedus teriunt Horum coryphaei tum habiti atque eo uotmine suspeo
ctati Prternur ab lment et tad / cu Potebuil. Qui urbem cum ceteris ante obsidio.
nem ingressi auctique Marchionis lemori ac Ducis Pomerauniae rt / si aux iliaribus
copiis cruptionem inu castra Ducis Erii feccruut, atque ipsum inter alios vivum potit i io.
tra urbem quasi triumphautes perduxerunt. Qui deiude luperveneruut, accepia Ducis ca.
ptivitate, miuus laeti urgere nihilominus obsidionem acriter coeperunt: adeoque in ar.
ctum redegente opidanos ut eruptiones cxiude nullas tentarint. Iuterea tamen cum moe.
nia sua alacriter defeuderent et ipse Rex domesticis impeditus exercitu abesset paulatim
soluta est obsidio. Iude Sundenses aunimosores redditi Rugiae oras invadere. et modio in.
sulanos modo qui in proxituo erant.Barthenses. Tribeanos. Loisitios ferro atque igne
defoedare haud desierunt. Dux Saxoniae Ericus, quem capti vum diximus, primo ad
cem Pomeraniae crti / suum, atque inde ad Marchionem Brandeburgicum emcr mi i
susnon ante catenis solutus est, quam sedecim millium marcarum argenti lutrum arci: i
onibus persolvisset, rt miu Sundensium hanc obsidionem non ad Ericum, de quo agimus,
sed ad tempora C / riqori, qui Ericum proxime est secutus, at perperam retulit, quod
res et acta illius principis ostendent.
Lisidolp et fHeici Holsatiae Comitun, qu diu inter eos eorumque consianguineum
Cerbrm, super turri Travemundae ac flva, quae i dicta, agitata fuerat, peruuissa eft
tandem arbitrio Erici regis ac Ducis Megapolenss. Quibus veluti compromissarijs Cex.
hord Comes aequis conditionibus et quae parti ad versae uon displicerent causam obti.
nuit, dlpus haud multo post in lectulo suo ab Herteco quodam una cun proprio ipfus
fortci filio, qui pboa cubiculis erat caesus multorum sermonibus occasionem pra
buit varia de illatae uecis causa coommemorandi. Crents ortetus iftum Ditlmarsum
fuisse ac virum es Revenlouenfium prosapia primarium iudicat imuriaeque, in samilian
quoudam ipsorum irrogataeabidpia voluisse poenas sumere: idque occasionc Ceruori.
Herici Comitis fbi, quemn inopem et ab amicis neglectum querebatur: Alios tradere ait
fuisse arcis, quam pus inhabitabat prfectun ique tam atrox faciuus impulsum
quod Comes in conjugem ipsius aut filiam pudoris fuisset oblitus. Sed hoc utcunque fuerit,
Ericus saltem Rex, quod, Crantzio silente, in actis regalibus reperio, evulgato diplomate
p.418
Gerhardum ejusque fratres Henricum et Iohannem una cum vasallis ipsorum ac viris equestri
diguitate oruatis ab ea caede immuues ac liberos ftatuit uec ab illis ultionen unquam rependam,
serio cautum voluit.
Inter regem porro Ericum et Sueonum Duces Ercum et lemru, quorum illum He.
qem Norvagiae regis filiam ulemorum vero neptem ejusdem foqun in cooiugem du.
xisse supra tmemoratum, ita per idem hoc tenpus convenit ut rex ii quid humuanitus c.
quno accideret, operam daret ut Erio qui foin filiam habebat aut eius haeredibus, reguum
Norvagiae traderetur. Ericum vero eiusque liberos si mori ante vueonum con.
tiugeret, tum Rex Vldeor, qui ueptem ficoquim.Erici Norvagiae quoundam regis, foun
fratris filiam sibi coniunxerat, aut eius liberis auxiliares mauus commodaret, ut ipsis Nor. m
vagiae imperium permitteretur: Illi vicissim, quid ob eam operam sibi rependeudum rer
vellet, id arbitris ad hoc delectis, quos inter erant fencr Megapolensisccuus ci.Ber.
nordu Mosons. Episcopus Linucopiensis ali jque dijudicandum relinquebaut.
Auuno proximo, qui fuit millesimus trecentesimus decimus septimus Rex Neoburgi
reginae ac coniugi suae ngerrge piguori tradidit Lalandiam et Falstriam cum adiacentibus
territorijs, vice duodecim marearumu argenti millium: ea tamen lege ut si ipse aute
eam vita migraret successoribus eus repetere easdem ditiones fas non esset, nisi prius re.
fusis, quas di ximus, duodecim marcarum millibus: Similiter et Cnoyae districtuu, qui est
iu Ducatu Megapolensi igeso Plonio oppignoravit fecu Megapolitanus. Et coo.
iugi vicissim fenrici Megapolensism Rex item Neoburgi decreto sanxit ut trecentae
argenti marc quomodo eas a praefecto Fimbriae Clambecensi accipiebat maritus eius
Heritcuquotannis adnumerarentur si eam esse marito superstitem contingeret.
Hinc postquam aliquaudiu esset bellatumResx Ericus et Marchio ldemorusalter alte.
rum pacis, quae Broderft orpij fuerat inita, violatae arcessijt. Rex praecipue Marchioni ob.
ecit, quod Stralesunda m quae sui erat domiuij manu armata ad versus prae fectum a se con.
ftitutum defendendamn susceperit: quodque Hirdsaclceram aliasque in solo Sundensium
fundatas arces, nou modo non demolitus sit, prout Broderstorpij conventum fuerat sed
firmius communiet ac denique die tractationi ulteriori destiuato Lylcenam cum Epis.
copo Caminensi alijsque qui erant nominati uou accesserit seque ad bellum pacis tem.
pore, nvaso ac vastatoMegapolensium limite, compararit. Contra vero Marc hio reposuit.
se jurisdictionem, quam Rex aut eus praefectus / tus in Sundenuses sibi vindicaret, haud
quaquam impedij sse tantum vetera eorumjura fuisse tutatum: Hirdsaclerae munitionem
a se aut Sundeunsibus nec excitatan nec dirutam: ideoque alis non sibi hoc itputaudum.
Episcopus Cami nensis ceterique arbitri quod Lyenam non veneriut errore
factum Templinique prae fto fuisse limitem Megapolensium infestatum occafone
eorum, qui ei defendeudo appositi suos primum fues impetierint. Hae poftmodum
controversiae permissae arbitrio Domini Doys D. Hemingi a Blanceborg D, o
ou a Dallen et Ceog tasencoff. Qui ftatuerunt, si atrmare jurejuraudo Marchiones
vellentse in causa Sundensium nihil ad versus pacta deliquisse liberos et immunes a culpa
habendos: Quod ad Hardsaclceram, prouuociarunt Boso a Dalen et Ceorgiur tasenoff, s o
idem Marctiones asseverarent pactionem Broderstruppeosem sarte tecteque servatam.
literis ac promissis starent arcemque cam dirui quatpri mum faccrent: De Episcopo Ca.
minensi et ceteris decretum ut ipsi compellarentur ac si quid forte ad sui defensionem
haberent, in medium proferrent. Quod autem Marchiones Regi et Heico Megapolenum
pacis turbatae dicam impingerent, pronunciatum est regem Henricumque si jureurando
declararent se pactionem Broderftruppeusem haud primos rupisse extra culpam censeri.
Verum pacificationis hic modus quod principes sacramento adigeret posthabitus
fuit: atque ipsum inter se facta reconciliatione amice, ut postea referetur, convenere.
Per idem tempus Rex Henricum Megapolensem ditioni Rostochiensium omnibusque
in Slavia territorijs ac munitionibus suis iure clientelari adminuistrandis praefecit, excepto
Daneborgi castello ad Varni exitum fito quod jam aute Mareschallo suo coo i eodem
jure pofsidendum tradident. Codcilli ea de re evulgati, eiusmodi habentur:
Ericus Dei gratia etc. Omuibus haec lecturis constare volumus nos ob fda ac multipli.
ciaerga nos ac reguum nostrum oficia ac merita Domiuo fenrico Megapoleuum ac Star.
gardiae eiusque haeredibus utendam fruendamque concesssse atque hisce concedere di.
touem Rotochieusem. et quidquid nos apud Slaviae populos proprium possdemus, una
cun arcibus, nuunitionibus ac iurisdictione ceterisque attinentijs, excepta arce quae ad
p.419
ccitumu Varui amuis est sta. Danueburgo dicta, eiusque appendicibus: Quae nos singula
jam ante Mareschallo nostro Nicolae Olai tenenda utendaque permisimus, secundum codicillos
ea de re conscriptos, fHenrico autem Megapolensi affini nostro, praecipue aspectu
detritmentorum, quae nostro uomint non uno modo perpessus fuit, boua ac territoria iam
dicta possdenda usurpandaque tau ips, quam haeredibus eius indulsunus, cum nostro tum
haeredum quoque nostrorum nominue donec ei in pleuum resarcita refusaque fuerint
damua jam memorata. Subsiguaveruut haec uua nobiscum tbo Comes Hoiensis, Guido
Decanus Lundensis. Cancellarius regius Ncolu ui Mareschallus Mcrtins Due no, s
mophylax lutlandiae oc etur uomophylax Fiouiae. Ludviciiertscn regius cubi.
o cularius. Dat. Neoburgi anuo Ch, oocxvi, in crastiuo Epiphaui.
Scanienses quoque ob varia ipsorum erga se ac reguum praestita officia inque posterum
praeftanda privilegijs atque immuuitatibus ornatiores reddidit. Praeter cetera nobilitati
eandem in municipes ac bona sua libertatem indulsit, quam antiquitus habuissent: nemi.
nique in eorum detrimeutum codicillos regios impetrare fas esset, uisi prius in dicatterijs
forensbus fuissent convicti: Iudigen item omniaquem eorum mercitmonia a portorijs
omuibus per reguum universum essent libera nisi aliud olim obtiuuisset. Eodem anno
die Cinerum, rex Ericus Ecetum filiam Nicoi de re, suam ex sorore ueptem nuptui
tradidit cicno Oldenburgensium Comitiaddita mille marcarum argenti dote, quae anuo
exiude post habitas uuptias esset solveuda. Hinc iterum circa Pentecosten Broders.
o torpij tractatio instituta inter Ericum regem et Marchionem ldemajorum de litibus ac
controv ersijs omuibus, qu bello occasionem dedissent: traditaque est uuiversa causa in
mauus compromissariorum Bos a Duen Ceorg foeniyProis et Henrici Blanclen.
burgensis. Hi quatuor Templini conveuirent atque ibi quodcunque statuissent id con.
siguatum mitteretur ad Ducem Saxoniae spum. Cuius demum udicio pars utraque
ftaret. Iutercessit tum etiam Marchio apud Ericum regemu pro Duce ristoporo eumque
iu gratiam cum fratre reduxit itpetratis in eam rem regijs codicillis quorum hoc ex.
emplum est:
Omnibus praeseus scriptum cernentibus Ericus Dei gratia Danorum Slavorumque Rex..
salutem in domino sempiteruam. Notum facitmus universis quod nos fratri nustro do.
o mio cristoro et omnibus Danis, qui in provincia magnifici principis auvunculi nostri
charissimi domini lemor Marchionis Brandeburgici fuerunt, iu guerr proxima, inter
nos et ipsum dominum Marchionem habita, hoc indulsimus et propter hoc debent habere.
pleuam sonam et ob hoc non debemus habere suspicionem aliquam contra ipsos.In cuius
rei testi monium sigillum nostrum est appen sum. Datum Veruemundae oooxvu sabba.
tho prox imo aute dominicam sanctae Trinitatis in prae sentia nostra.
Similiter et Marchiopublicatis literis professus fuit, se iu gratiam Erici regis suos e no.
bilitate viros primarios aliosque vasallos, quiut supra memoratum, relicta patria Erico regi
sacramentum ad versus ipsum dixerant, redditis possessonibus in gratiam recepturum:
Stralesundamque et Rugiam insuper una cum nobilibus ac vasallis qui se ipsius imperio
subdiderant, missas facturum ac principi Rugiae ltaco reddituruu. Nec tautum de pace
et amnestia priorum tum actumsed de novo etiam foedere ineundo et quid in omnem
eventum, ad bella, quae iugruere possint, prot igauda conferrae unusquisque vellet, cum rege
et Megapolensi sermones simul habiti. Concessit per id quoque tempus Res Abbat
conventus Stolpensis monasterium ordinis Sestertiensis Padicae apud Esthones exstruen.
di poteftatem, ita tamen ne id fiat cum detrimento Ducatus Estlandiae. Eoc coenobium
Episcopo Revaliens subditum atque ei sacramento fuisse obstrictum, es formula ura.
uuenti quod subieci liquet:
Ego N. Msonafterij Padicenfs ordinandus Abbas, promitto coram Deo et sanctis eus et..
Eac soseuui fratrun congregatione fidelitatem diguam, subiectionet, obedieuntiam.et re..
vereutiam matrici meae Ecclesiae Revaliens tibique domino N, meo eiusdem Ecclesiae
episcopo, successoribus cuis secundum sacrorum canonum institutionem et prout praeci.
pit iuviolabiliter authoritas Rom, pountificum. Sic me Deus adu vet et sancti eius.
Eodem circiter tempore ebme de. Nii filius Regi obsequium ac fidem adversus
quoscunque pollicitus fuit exceptis sobome patruo et ctone Stetinensiaffine suo.
eorumque vasallis, amicis ac muuttionibus. Eumnque vicissim res in suam tutelam ac patrociuiu,
datis ea de re literis, suscepit, praeterquam si tres ci esset cum fenrico Megapp
lens ac selom erle patruo ipsius. Eos enim ut fbi foederatos excipi voluit. Causa
p.420
quoque lrti / ue Pomerauiae Ducis, qui Marchionem / lemarm, duraute bello Sundensi.
re consilioque adversus Ericum regem juverat, ipsi slemoro ut arbitro permissa. Et prae.
ter haec idem lemarus tale cum rege toedus ferijt, ut, si quid ei obveuiret resque archicpi.
scopi Lundensis geri ac Ducis Slesvicensis Frici, quique illis essent associati, in bellum e.
rumperent, pollicitus fuit se a partibus regis fore. Dux vero cioporus regis frater, cum
reconciliationiquae erat cum Marchione inita uoluerit includi promisit Marchio se nec
illi ad versus regem nec regi adversum illum opem laturum. Holsatiae etiam controversae
eodem terpore per regem et Marchionem compositae. Statutumque ut Hemco post
obitum sobunr ilonium permuitteretur, atque idem in conmugem duceret viduam Mar.
chionis socn cuturinum absque dote. Tradidit tum quoque Marchio Stargardae terri
torium fenrico Megapolensi administrandum: et Megapolensis vicissm Verdenhagae arcem
atque Oldenburgumjure clientelari possdendum Marchioni permisit. Actaque haec
Templioi in festo Catharinae. Quo eodem die et loco inter Marchionem ulemn et
regem Ericum avunculum eius, datis utrinq codicillis conventumo, ut, quaudocuunque res
posceretMarclio regi intra Dauiae reguum quadraginta cataphractis et sagittarijs decem
auxilio adesset, idque suis impendijs: Et rex vicissitm una cum feico Megapolensi adusque
Bohemos eidem cum cataphractis quiuquaginta et decem sagittarijs subsidio accurreret
si vero iu vicino bellum gereretur cataphractos centum ac sagittarios decem suis stipen.
dijs ei sufficeret: ea tamen lege ut equi minores, qui in itinere ex spirarent intra semestre.
cataphracti vero intra auuum unicuique rependerentur. Taudem Vordingburgi die Luciae
sacro qui fuit r Decemb, inter regem Erlcum et Marchionem Vlemorum conveo.
tumut dissidia omnia sinistraeque interpretationes, quae inter ipsos ac foederatos ipsorum
exortae agitataeque hucusque faissenut, sublatae in universum deci sae quejam essent et loco
carum pasx concordiaque utrinque coleretur. Principique lto Rugia Stralesunda ce.
teraque opida ac muuitiones, quas ei Marchio praeripuisset larte tecteque redderentur:
Et in posterum idem Marchio uullam eorum territoriorum qu ad regeu ac ltem
pertiuerent, sibi usquequaque curam assumeret, sed ad retineuda potius, quaeure tdui
possidetatice eidem manum commodaret. Rex quae Strale sundensibus: quod ad ipso
rum immuunitates, datis jam ante ea de re codicillis esset pollicitus ea ut certa ac rata ha.
berentur, operam navaret. Exulibus Danis, qui belli tempore se adversus regem Marchi.
onijunxerant, bonis suis trui postlitminio permitteretur. Et Dux itepos, quod Marchionem
secutus st regi opposuisset, id ex regia grati ei indultum foret: Marchioumesque
exinde neque reguni extorres neque alios in regis praejudicium sibi adjungerent. Quod
et rex vicissim Marchionibus promi sit. Resx quoque eusque socij ditionum suarum limitibus,
prout olim fuissent integre fruerentur. Sicuti et iuos Marc hiones. et qui ipsis ad.
hae sissent, siuiliter retinerent: Reliquaque proutjam ante saepiusque Mlagdeburgi sta.
tuta fuerant, inviolata haberentur.
Eadem tempestate simultas inter Comitem olonnem.Benignum coguomine.Vagriae dy.
naftam, fratrem dlpi quem Segebergae trucidatum memoravimus et Comitem Cer.
urdm, cognomento Mgnum, exorta. Quorum oomer aegre ferebat occupatam a Cer
lurco Segebergae arcem: Eoque nomine in partes suas traxerat Comitem Scouenburgeusemdlhum,
coguatum suum, qui aliquot auxiliaribus copijs paratus ipsi adfuit. Nec de.
fuit Cerucrur Mcgu, qui extemplo similiter e partibus Vilstermarschiae Hedemarsehiae
Suefeldiae Nortorpiae. Kilinghusae.Vestedae et Coldencocae ingentem militum mauum
colegit castraque posuit circa Bramstedam ea mente, utplum Scouenburgicumu, priusquam
se sbum Vagriensi coniuugeret, interceptum armis adoriretur, quod et factum.
Namilpu quamprimum Bramftedae vico adpropinquaret, ei in adversum Cebcrd
occurrit. Habitusque vehemens conflictus, in quo superior fuit erur, pu fugan
capesseus cum se sub pontem Bramstedae occultasset Cecrco proditus cum centum ac
vigiuti alijs ab eodem captus eft, uec iude, uisi soluto maguo lutroliber abijt.
Hinc sub anni fiuem die, qui Silvestro sacer habetur in ultimum Decembris incideus.
reconciliatus etiam oum rege Dux Slesvicensum Ericus. Rex enim habitoNeoburgi con
veutu publice spopondit, se eum, ut vasallum dominus in suam tutelam suscipere et ipse
vicifsim Ericur ut clieus obsequium se ac fidem regi exhibiturum pollicebatur, vasallique
qui singulis essent, eos haberent, uec augendis eisdem in detrimentum alterutrius ftude.
retur. Ius quoque quod uuicuiq in territorijs suis esset, id sartum tectum maneret. Actum
ctian de conrerciis ut ca baberentur libera, deque obfdibus ac captivis dimitteudis ac
p.421
damuis deuique utrimque rependendisprout illata fuerint.Deinde cum Ceror Comite
Raudesburgensi et fHenmcio Holsato ita transactum ut tota ipsis Fionia in trieunium
posidenda truendaque concederetur nomine ducentorum armatorum, quos illi durante
bello Brandeburgico, auxiliares regi submiserant. Persoluto autem ex iusulae reditibus.
quod sibi deberi exi stimabant, insula ad regem ac regnum rediret.
Auoo, qui proxime est secutus millesimo trecentesimo decituo ocavo Rex senatu
consulibusque Stralesundensium io suam tutelam ac patrociuium susceptis oblivionem
iniuriarun omnium atque offensarum promolgari fecit pollicitusque fuit se trieuuio toto
cos ad versus quoscunque defensurum: llli vicissim si quod interea bellum regno obori.
retur, copias auriliares regi submiuistrarent. Rex pacem non faceret uisi et ipsi cadem
comprehenderentur: Iuimicos ac regui Danici hostes opida ac portus suos intrare non
fnerent: Negociatores ondiquaque appellere atqu ingredi oras suas commerciaque
exercere libere permitterent: ac idem quoque us emendique quae vellent regi re lin.
querent. Quorum omnium antapocham etiam Sundenses exhibuere, icou de ere
Rostochieuiium dominus Suauensibus tum quoque uon tantum certos terrae mansos.
nunc lastas dicimuspiscandique in Varno flumine potestatem, sed ripatm quoque eyusdem
fuminis, qua Custroviam spectat, in pattum pecorum concessit: utque eodem quo reliqu
eius civitates iure ac libertate uterentur. Est praeterea hoc tempore census indictus
ouuibus regni incolis: quorum agricolae pro aratro unoquoque marcam, nobiles bono.
io rum suorum decimas solvebant: Eccle siasticis etiam uobiliumque colonis haudquaquau
parcitum: archiepiscopus gerur, quijam ante a rege dissentire caeperat, suum huic ex.
actioni calculum adjicere noluit occasionemque praebuit ut de rege passim male hoc uouine
vulgus existituaret. Reperio circa eundem temporis tractum reconciliationis literas,
que ad regem ciusque dapiferum Ncoluum ii spectent, ab episcopis uo Roschil.
densi et Ncouo Viburgensi eiusmodi promulgatas:
Omnibus prae seus scriptum cernent ibus Olaus Rosclcildensis et Nicolaus Burglavien.
fs Dei gratia Episcopi, salutem iu domino sempiteruam: teuore prae lentium cooitare vo-.
lumus prae sentibus et futuris nos prae sentes fuisse vidisse et audivisse quod venerabilis
iu Christo frater noster dominus Hermannus Dei gratia episcopus Suerinensis, cum.
maguifico principe domino nostro Erico Dei gratia Rege Dauorum illustri, pro do
mito Nicolao Oluffsen quondam dapisero suo qui castra sua postquam officium da-.
piferiae suae resignav it contra voluntatem ipsus domini regis detinuit et adhuc detiuet.
ac occupat violenter placitavit et concordavit totaliter in hunc modum videlicet quod
super omnibus et siogulis, quae iuter ipsos domiuum regem et Nicolaum Oluffsen quii
buscunque de causis vertebantur, ex nunc et in futurum esse deberent firme, vere et plee
na concordia atque son?a perpetuis temporibus duratura. Pro quibus, quod concordia et
suna ut prae mittitur observauda supradictus dominus Episcopus Sueriueniis et cum.
co domini Thetlavus dictus Clff et Ludolphus dictus Suanove milites firmiter pro-..
miserunt in manus supradicti domini regis ac dominotut Othonis Comitis ab Hoya
o et Henrici domini Magnapoleosis ac multorum fide diguorum militum et armigerorum
fide super hoc sua prae stita corporali qui sonas et concordiam praedictas, quanquam
saepius sufficienter moniti miuime itpleverunt. In cujus rei testitonium et evidentiao
pleniorem sigilla nostra praesent ibus literis duximus apponenda. Datum Vordingborgi
anno Domini MCCCXVIII dominica proxima aute festum beatae Mariae.
Magdalenae.
Hinc feria post Matthaei Apostoli qui fuit vi Kalend. Mart. Sueciae rex Byrgerus
Regi Erico universam cum Visingsoa Smaalandiam (quae territoria hinc Daniam islinc
Ostergothiam attinguut) vice auxilioruu, qu jam aute ab eo lberaliter accepisset et
adhuc in Sueci ipsius beoeficio retineret, ac postmodum esset habiturus, datis codicillis.
o iu totum assiguavit ea interim lege ut sibi etiam suppetias ferre adversus Duces Eritc
et en haud iutermitteret ita tamen ut peues eum ftaret auicit iau ac pacem
inter dissidentes constituere qua qualiscunque esset ctiam Erico placeret. Episcopi
autem nobilesque ac ceteri ditionum jam dictarum incolae regi sacrameutun dicerent
ac sibi easdem Res teneret donec belli impensae aliaque detrimeuta in totum essent
restituta: additae et aliae conditiones de excitandis novis muntionibus deque patrociuio
et tutela, quae regi Daniae a Byrgero eusque successoribus esset praeftanda, quamdiu
in potetate Danorum ea loca haberentur. Munitiones autem duas excitare regi fuis
p.422
impensis fas esset: quas et regi cum id flagitaret eusque haeredibuns resticucre teneretur.
Nec ipse aut eus successores regi Danorum hac it parte impedimeuto essent, dooec
ditiones dictae in totum essent redemptae atque aere praesenti liberatae. His veluti sponsores
se interposuere Magnus Byrgeri filius et patres venerabiles Olaus arcbiepiscopus
psalensis. Israel Arhusiensis ac Maguus Vexiouensis episcopi: nec non viri uobilita.
te iusigues lohannes Brunltovius regius dapifer Haquinus Baemae Mareschallus Ca
nutus soeno. Stephauus orich. Ivarus Ligun. Tuco sencs Benedictus Bu.
Roricus Byrgisen Petrus gvulin Hemuiugus gvseso. et Carolus vresst, milites.
Item discreti viri Petrussurescn camerarius regis. Conradus Iseru Sigismuu.
dus Rellers Maguus Penedctn Toftanus uses. Luderus Foss Petrus Sibde:.
Nicolaus Maguus. Byrgerus Kss. Ericus cbhiernsc. Benedictus re Mar.
tinus Betsn Carolus Benedctsn. Iohanoes vgtrco. Iohauues Hoicb et Boo
Hendicst, quorum praedictorum videlicet domini.Iobanuis Brunclovij dapiferi.Peti
Andreae Camerarij et Petri Sibbiss, sigilla una cum secreto regio in praemissorum evi.
dentiam praesentibus fuerunt appeosa.
Mox Slaglosae Dux Ericu Slesvicensis amice cum rege convenit: decretunque ut
quicquid inter ipsos hucusque controversum haesisset, deque episcopi aliorumquec Duca
tus istius vasallorum privilegis atque imumunitatibus uecdum in plenum esset pronuncia.
tum, id totum intra festum Michaelis aut per arbitros modefte compoueretur aut jure de.
cideretur pomiuatique Dus Megapolensis Hemicus et Comes Holsatiae Cerharur utpote o
conpromissarij et quorum seutentijs pars utraque ftaret. Agitatae tum ibidem variae va.
riorum causae aut potius recitat obiter ut iutra tempus) am dictumaut quod judices
uominarent decidetentur. In his eraut, quae spectabaut Ducissam olim Laungelandiae
ophiom Qu item Morgoretom / reginam Sueciae: Et alia quae pertiuebant ad acobum
Ioensn. Iohanuem Cosc / cessi Litle Timeum Iso. Nicolaum Cylt Benedictum
Niceson et Ivarum soneso eorumque bona quae erant in Ducatu sita. Qui ablatum
sibi quidquam etian a rege ac regio milite existimarent his sua redderentur sccundum
latam audicibus seutentiam. Hinc conventuijudicioque promovendo interessent si.
mul vto Pucisc Ncoluu Bntop, fenenu tmp. Boscvde Veene, milites: Et
Iohauues MNceso armiger.
Nec multo post Dux citoporu quijamu aliquoties fratrem regem offeuderat ite.
rumque iu gratiam cum eo redierat, tandem relicta Dania Sueciat petijt: Eumque se.
cutus continuo archiepiscopus Lundensis Egens si se Duci ac Suecisiuuxit luaque
conslia iu regui detrimentum cum eidem iociavit quomodo et iufra referetur. Cau.
sam secessus uterque ad regem Ericum ut sibi ac rebus suis gravem referre videbatur: E.
piscopo ctiat aegre erat mulcta, quan ei ob causas supra memoratas Rex jam ante itpe.
raverat, quamvis uuuc alias praetexeret et inter caetera censum Ecclesiasticis indictum.
aliaque ouera ipsius seorsim dioe cesn spectautia. Maodaverat quin etiam se absente, ut
reguo sacris interdiceretur. Sed clerum uunus obsequentem vel potius se oppouentem
repperit.
Eodem circiter tempore accidit Valdemarum Sueciae Ducem Calmaria Stocholmiam
pergere. Ex quo itinere cum paululum deflexisset, arcem Nicopiae iogressus est, ut ibi regem
Byrgerum fratrem suum ex intervallo salutaret. Qui venientem benigne affatus omnibus
etiam benevolentiae officijs affecit: nec defuit regina idem verbis operibusque demonstrans.
Valdemarus Nicopia digressus fratrem Ericum de regis erga se prolixa humanitate
certiorem fecit nec quidquam ex eius societate formidandum coram declaravit.
Ijsque a Valdemaro persuasus Ericus et a Byrgero exinde humanissimis literis invitatus, tam
humaniter invitanti obtemperandum existimavit. Itaque Nicopiam simul profecti arcemque
ingressi, tanta eos benevolentiae significatione Rex excepit, quanta excipi a fratre fratres
potuerunt. Sunt qui tradunt accurrisse quosdam, qui urbi appropinquantes monerent, 50
malo caverent sed Ducem Valdemarum id insuperhabuisse ac reposuisse nimium multos
exftitisse qui inter fratres difsidia quaesiverint. Itaque hilariter maguificeque apud regem
epulati postquam mensis remotis, ituri jam cubitum essent, suumque cuique in arce
conclave assiguatum est. Comitatus vero, quem adduxerant in urbe apud cives hospitia
acccpit curante id regis satrapa Iohanne Brunckio. Duces igitur cuom in arce soli
essent, excepto fortassis uuo alcerove famulo, eos, reclusis foribus, invadi res iussit, ac lectis
somnoque exftractos in arcis profundiffiman turrin detrudi praecipites mandavit.
p.423
Dum arripiuntur, quaesivisse ex eis regem tradunt, num meminissent lusus, qui Hathunae
jam olim lusus fueratque nunc lusum iri haud absimilem ludum. Erat autem Hathuna locus,
unde jam aute Byrgerum abduci captivum fecerant de quo supra suo loco, ad annum
Christi MCCCVI, memoratum. Rex deinde, comprehenso Ducum satellitio confestim
Stocholmiae, quae Ducis Valdemari praesidijs defendebatur, procinctum movit. Sed fama
jam ante, quid actum esset, eo pertulerat. Itaque facta eruptione Byrgerum cedere ac repetere
Nicopiam coegerunt.
Dux interea Christophorus acceptis ab Archiepiscopo Lundensi mille quingentis moneta
Scanicae marcis, earum nomine ipsi successoribusque ipsius Helmstadij territorium op-
o piguoravit, effecitque apud Ducum capti vorum conjuges sneturgom utranmque quarum
altera fouim, altera erat Er Norvagi olim regis filia, ut illaedonec e custodia liberarentur
Duces, archiepiscopuu una cum ditione jam indicata sibi defeudendum susciperent.
Eaque de re contectae eiusiuodi tabulae
Omuibus praeseus scriptum ceruenutibus Iugeburgis et Iogeburg Dei gratia Ducissae
Suecorum omnesque consiliarij ipsarum salutem iu domino lempiteruam. Notum faci
mus universis, quod ex quo mauificus priuceps dominus Christophorus Dei gratia Hal.
laudiae et Samsuae venerabili iu Christo patri domino Esgero divina permissione archie
piscopo Lundensi Sueciae primati ecclesiae ipslus seu successori ipsius uuum erri (territorium
/ quod folstuderri dicitur in Hal landia cum omuibus bouis et eo pertinentibus
o terris, pratis, silvis, pascuis, piscarijs, curijs, molendinis colouis. et singulis alijs emolumeu-.
tis de dicto ferit provenuientibus pro tmille quiugentis mareis deuariorum Schanensiuu.
uec uoo sumptibus et espensis pro ipso Duce, homioibus iplius et sti pendiarij, per ipsumn.
dominum archiepiscopum factis et erogatis, prout doceri poterit, titulo piguoris obliga
vit. Nos ad petitionem et instantias ipiius domini Duecis Christophori, promittimus dictum
dominum archiepiscopum pro posse nostro defendere et aduvare contra quen.
cuuque ipsum super possessione ipsius Herrit perceptione seu levatione fructuum redi /.
tuun proventuuu c obventionum quarumcunque mole stare vel inquietare attentau-.
tem, ac ci assistere iu omnibus suis damnis, injurijs et molestationibus, si qu lpli vel ipsius.
successori impeditmeuta super posse ssone seu usufructu huiusmodi interautur, ubiquo pro
lo viribus nostris resistere et oportuno remedio obviare, id ipsumque per sereni ssi mos priu
cipes dominos nostros.Ericut et Valdemarum.Dei gratia Duces Sutdorum illustres, cunu.
dominus eos a capti vitate liberaverit feri, adimpleri confirmariet inviolabiliter observari.
Io quorum omonium testimouium sigilla nostra et sigilla consiliariorum nostrorum
et nobilium militum domiuorum scilicet l hilippi lfson loen Tlor et Sinvidi Ergisel.
son ac aliorum militum infra scriptorum qui huic tractatui et uegorio similiter interfue
runt videlicet Nicolai rocl, lohaunis Papae, lohannis Staverilott.Andreae St iglou, lohaunis
Crubbe Iohauuis tfeson. Nicolai Tygeson et Laureutij Luritsson, prae: sentibus
sunt appeusa: Datum Calmari anno domiui ococoxvin in Coena Donmini.
Hie uotandum quaedam eorum haberi nonina qui supru ad anuum vioccxiv capi.
o tis damnati memorentur, ude conicere est eam fortasse sententiam de absentibus prouunciatam.
Hinc amici et praefecti Ducun capti vorum concitare in regem regnum c.
perunt. Prae sidebat Oplandiae Mottir cbetelmumdus Stmalandiam tenebat Curoiu Byr.
getu Vestergothiau: Qui omnes collecta manu Nicopiam properarunt. Quod cum re
auimadverteret, arci praesidium quautum sufficere putavit, imoponit: traditaque certis ho.
minibus turris cura claves iu pro uentem, ne uoquam inde vivi egrederentur, proecit:
atque ita confestim ipse Steeburgun concessit, igresso autem co. Nicopiae arx arctis.
sima obsidione ciugitur ac Duces, dun id agitur, inedia t dolore, miserrimo mortis gene
re spiritum exhalant. Tradunt authores Ericum, postquatu carceri esset mauc ipatus, vi
triduum superv i xisse, utpote plagis aliquot cuu caperetur seque ad defensione pararet.
pessitme multatum: / ecrun vero ad diem usq uodecimum line cibo et potu vitam pro
rogasse, yrgeru igitur videus undique in se iri, extemplo silium suum Mogu e Dania, ubi
tunc apud avunculum Ericum regem agebat, sibi ut subsidio adesset, revocat, lsque paternis
acceptis literis haud tmoratus cumn equitibus sexcentis quos illi bene armatos avunculus
tradiderat ad patrem in Ostergothia moraotem acceleravit. Quibus copijs et si quae ad
cauum praeterea essent, subunixus Byrgen ftatuit cum bofte, qui obia movebat, belli eam
tentare. Sed priuo aggressu superatus adVeftergotbos profugit: a quibus cumn pari indi.
guatioune exciperetur, cogitabat agreftium arua, quibus impar erat, aftu ac dolo superare.
p.424
Itaque trium dierum inducias pactus dum complures ut sbi de commeatuo prospice.
renut domum abijssent, ille in reliquam multitudioem itmpetum fecit ac maximum in.
conditae turbae stragem dedit: eque potitus victoria et jam quaf re felicter gesta secu.
rior, militem suum per pagos et opida Ostergothiae passim disposuit. Verum qui ad Du.
ces liberandos ex citati fuerant auspicijs Conuti Fose praefecti, copias dispersas iuvadunt
ac ipsum Byrgerum in fugam agunt. Danicus miles qui Lincopiam tenebat alijque relatis
praesidijs domum festinarunt, ude et yrgerr cum regina se in Cotlandiam recepit.
manente in arce Stelcenburgensi filio Mg. Qu deiude arx cum a Ducum milite ob.
fideretur omnia egit yrgerur ut filium obsessum liberaret ac primo c Cotlandi clas.
sema submisit, copijs ac commeatu instructissimat Quae ubi in hostium poteftatem ve, o
nisset alteram expedivit cui rncboem dapiferum suum praefecit. Sed et e exemplo
prioris superata aut incensa captus est ipse classis praeectus Iohannes Bruncho, una cum
Vffone Sualbeco, Ludero Vossio et Valramo. qui omnes Stocholmiam abducti capitis deinde
supplicium subire extra urbem iu monte quem a Brcone hodieque Brncls Mex.
tem vocaut, corporaque rotis imposita, ost haec Mutth etbetemud, senatorum con
sensu ad regui regiten vocatus, quaqua versus iter suscopit ac Sueounum Cothorumque
statum sua prudentia ac moderatione tranquilliorem reddidit.
lnterea yrgeri regis tiles, qui intra Nicopiam consistebat Ducum in carcere defuu.
ctorum corpora extra portam arcis depoueus moncbat obsidentes armis atque obsidioni
supersederent, cum extincti essent, quorum uomine bellum suscepissent. At illi respon.
debant se pro filio Ducis Erici puguare, yrgerun aut cius filium non agnoscere. Itaque
sublata principum cadavera in ccclesia divi Nicolai debitis exequijs Stocholmiae fune.
rarunt: atque iude cum arcem obsidione urgere persevererent obsessique insultus aliquot
viriliter repulissentarx tandem obsideotibus dedita ac funditus ab ijldem diruta soloque
aequata est. Steleburgum vero paulo diutius defensum quod in co Mogu Byrgeri f
lius conclusus tenerctur postremo tanmen id quoque dedere prae sidiarij coacti con
ditiones obtinere haud commodiores potueruut quam ut Msoguo in modum captivi
victoribus relicto, ipsi, quo vellent liberi decederent. Hinc similiter dirui id ipsum mi
litibus permissum sicuti et aliae praeterea munitione s ad Byrgerum pertinentes: Msnu
autem Stocholmiam missus ibique biennium et quod excurrit veluti victima et pia.
culum pro pateruis delictis servatus supplicium tande capitis subijt ut poftea di.
cetur.
Dux vero Cbrsoplotur regis Erici frater per idem tempus e Suecia quo se, ut modo
memoratum extorris receperat, prae fectu suum E / iddum crau ad Scanos divastan.
dos emisit, qui occupato ex improviso Oreliungae castello idem funditus destruxit.
Rex id agi videns conufestim satrap: suo Nicolao luo, traditis copijs, ioperat ut arces
Lauholmiae et Lalclenbergae cfor ademptas suam in potestatem redigat. Quod
cum ille ageret. Esio tamenu croo, qui ea loca, nomine Ducis servabat, ceterisque prfdiarijs
quo liberet abire conceslum. Coutraxitque codem tempore Rex cum Mareschallo
et consiliario suo Ludco u Eocrein qui et Scani totius praefectus erat, ut p
vice millium octingentaruu ac sexdecim marcarum Scaniensiun piguori acciperet re.
ditus omnes, qui e Scania ad regem redirent una cum arce Helsenburgensi. Luuda ce.
terisque opidis eorumque telonijs ac urisdictionibus cxcepto, quod Lundae et Scania
erat tmonetaejure: utque ijs uteretur ac frueretur douec regi quod mutuum dedissec.
ipsi esset restitutum. Hujus rei restes adfuere oiuus Rosclcildenfs Episcopus. Hexicus
Megapolensis regis affnis Cuic archidiaconus Lundensis, regius Cancellatius stge.
ns Hit, sucd fpet etnrenous. Hic Lviu is creditur cuius sepultura ho
dieque Viburgi visitur.
Occupato auten, ut memoravimus Steleburgo funditusque everso etties reL
d regui Suetici guberuator valido cum exercitu Scanionsium fines itugressus gravi
eos bello affecit, quod eorum copioe cumMgs Byrgeri filio in Sueciam, regis ussu, trens.
gresse Byrgero auciliares adfuissent cum is agreftium ea de qut supra memoratum.
ftragem ederet: Aderantque Cheteltaundo, preter extorres, aliosque regis hostes
etiam Dux Christophorus, Esgerus Iulius Lundensium archiepiscopus, Canutusque Pose. Quin
unctis cum Sueco viribus primo Falsterbous suae poteftutis fecerunt, iude obfdione
Helsiugburgo adiuuota ones circurnquaque dioeceses fuuditus divaftarunt. Rer qas
is adversum copias eiserat ceaut coesae aut fugat et militum peterea trecenti in
p.425
Sueciam captivi abducti: Sicque totam Scbhoniugian exceptis octo territorijs, post.
quam aut praedationibus diripuissenut aut flammis foedassent ips in Sueciam rediere.
Captivos secum abduxere ultra trecentos, in quibus nobiles Ordinisque equestris viri perplures
numerabantur.
Helsingburgi postremum ioduciae qualescuuque pangi caeptae, quae Roschildiae exinde
repetitae firmataeque iu hanc fere seuteutiam: Primuu iuoter Daniae regem Ericu et
Sueciae Fyrgerum Norvagiaeque fayuinum ej usque et Ducum Erici et Volemuri liberos.
Sueciaeque regnum trieuoij tempore pax aequa coleretur: Sueciae vero regem si quid in.
terea tentare iu adversum contingeret id supradicti principes quautum in ipsis esset, ino
hiberent, nec eo sua usquequaque conferrent auxilia. Durantibusque his inducijs Byrgerus
cum liberis suis extra Sueciam subsisteret excepta Gotlandia, modo hoc ipsum volentibus
iudigenis fieret quoruo uutum atque asseusum explorare ei liberum esset. Filius
ejus Dux Mgu iutra cuftodiam prout hactenus fuit, teneretur, ita tamen ut uulla ei
aut ulli corporis eius parti vis aut iniuria interretur excepto si quid Deus coelitus im.mitteret:
Qui rei essent caedis in Duces perpetratae ante initium iuduciarum Suecia excederent:
Captivi dimitterentur: brifeyrus Dux: gerur Lundensis archiepi scopus
ceterique e Dania profugi qui liberis Ducum bello superiori suppetias tulissent, si porro
inferre bellum Daniae regi aut Sueciae ciusque liberis pergaut, eis uequt Ducum liberi.
neque Sueciae reguum opem suam comtodaret. Ac denique hae aliaeque super hoc ue.
o gotio controversiae permitterentur in universum arbitrio Episcopi Roschildensis i.
Mareschalli Ludici verstei Lcurent sone et lguri iort a parte Dauorum: Du.
oum et Suecorum nomine adessent Ccrolr episcopus Lincopiensis Cunutu Magni Fo.
rensis apud Vestrogothos prae ses. Boetiur Ncoi et Ericur Ioroniu. Hi octo sub festum
divi Iohannis Helsiogburgum convenirent atque ibi quodcunque pronuuciaretur id ra.
tuu esset. Si tamenu eo tempore et loco res in totum decidi nequiret, inuduciae nihilomi.
uus ratae manerenot. Si quis interea ex medijs ac pacis arbitris vita excederet eius in locum
alius subititueretur. Scanienses quod superiori bello aus ilia sua Suecis commuodassent.
id illis vitio haud verteretur: Hoc pacti ratum sartumd: fore promisre episcopus Roschil.
densis ur Mareschali: Luicur, luguarus Hiort Nicolaus folngersson. Clemeos er.
esct. Albertus, irets:, hcuuiugus Petersn. Ericus Iuers:. O laus sersou. Eschillus
Cyr. Tidemanuus de crten.
Praeter iam dictos seorsm quoque hoc ipsum, datis codicillis, promisere illustrissimi
priucipes domiuus enurur Brandeburgensis avuuculus regis.Cricu Dux Iutiae, con.
sanguiueus enricu domiuus Megapolensis et Domicellus senmixur Comes Holsatiae:
Hi enim omues Roschildiae ipso die S. Martini conventui iiti praesentes interfuere.
Literae vero ipsorum siguatae Vordenburgi feria sexta proxima post artini.
Similes quoque codicillos super ijsdem triennalibus inducijs. Roschildiae ipso die divi
Martini ut dictuu: pactis, e vulgarunt vu archiepiscopus psaliensis Corolur Linco.
piensis. Bencditut Scarensis tyrberur Stranugeuensis: et / ue Arosiensis Dei gratia episcopi
Matthias etemunio Dapifer et Capitaneus Sueciae Philippus lisc. Canutus
sceson. Canutus Mgusu, legiter Vestgothiae. Boetius Mce. Ericus souuec. Canu.
tus Porsius lohannes de Ryren Torschillusuersc. Magnus ic. Finuldus Nic.
eon Haquinus Ingison dictus Lume Torschillus cemens milites: Sigismundus
Kieon. Ionas soa, ot slavus ursonNicolaus Abram, lpho Aberni. Canutus Fo.
He Erengiselus Nuesss Mareschallus. et Ragualdus Miagnus. et Clpho Philippi.
Hae literae datae fuerunt Stocholmi anno memorato die Benedicti Abbatis.
Tum eodem tempore Ptdur Rugi priucep, uec nou Hexricur Megapolensis, fidem
suam atque obsequiuu regi Erico adversus quoscunque, excepto tuo, lomeraniae Du.
ce prolixe atque identidem polliciti fuere. Et Rex praeterea ipso die Calixti co ouui
regni Mareschallo postquam Vordingburgi expens acceptique rationes reddidisset, vice
eorum quae ips debere regen deprehendebatur Varuemuodam. Stegeburgum et
Clambecam piguori reliquit promisitque si obsderi ea castra a quoquam cootunge
ret dum eadem nomine regis tenet, se subsdio adfuturum. Huus transactionis te.
tes fuere praeter Marchionem Brandeburgicum ac Ducem Megapolensem principes
etiam alij Comitesque et in his Gerberus Renderiburgensis. Cererds Comes Sueriuensis.
feicu Comes Holsatiae. Iuter equestris dignitatis viros uomiuatur sgvorur fiort, cc.
Fepsci Crit, fennc et sobomes fratres. / lentgen dicti, milites Daui Corau.
p.426
de Cromon, Reinerus de Vedale, Godefredus Bulovius, Vlricus Bernekovius, Iohannes Rosendal, Reinerus
de Plesse, alijque. E Livouia quoque perplures tum ex uobilitate ac meritis insignes, praefecturis
ac bouis hae reditarijs sub fide clientelari ornavit. Quorum praeter ceteros recen.
sentur coln et Illeu Dole. Voluner us aesiener. Coesuicu Preen fenrchi ien.
Simon Mvicen. Hore fenricu li en. Ccescuicur e Capee N. Lynuses, dngeider.
tur et olenmuru oleAdecle Honiinfenricu deruiessoomner Coecen rten..
Vorcee., e fylene Aerytte uc / ele, uerur run / sices, e osevir. Lunertu
Diroan. / iemorur iVicolr, emr Loe, conrour ogeiiciu urnebecCerherur fe.
lenec.. Peaele, toosen. Hermcmur rger., e Vae, eee Tum.Tiienr iee.
N e Nttemlie Msec, esue, tbo ysc / ovid fenricc te N. Rosenbe, ertr et o
cerut ureteec solouer rger. Henricur tte solmes Huone uobiles de ise, alique.
Et ut parens eius Ericur Cipgdictus, primus iuter reges post episcopos opidum Haffui-.
eunsium privilegijs doua vit, ita ipse omuium primus eidem opido praefectum constituit.
qui regui telouia aliaque regiae jurisdictionis curaret: Eisdem praeterea Haffoiensibus
datis anno qui proxime superiorem secutus est millesito trecentesimo decimo nooo
Vorditgburgi codicillis, immunitatem cuusdam vectigalis, quod tum erat imperatuo.
ca lege attribuit ne sua mercimonia peregrinorum commiscerent. Memioimus supra s.
gerum Lundensem archiepiscopum, relicta sua dioecesi, in Suecciam concessisse. Qui quam.
primum eo abij sset.Boringholmia, quae ad ipsius quoque dit iones pertinebat, obiessa fuit a
Loco ierti Eversteiuio seque haud multo post regi ac reguo subumisit datis ea de re
ciusmodi literis:
Omnibus praesens scriptum ceruentibus, omnes et singuli terra Borendeholm inhabitau.
tes salutem seupiternam in omnium servatore, niversis Christi fidelibus constare vo.
lumus praesentibus et futuris. Quod propter multi modas ioiurias et graves oppressones.
videlicet depraedationes et direptiones rerum et bonorum nostrarum personarum captivitates,
incarcerationes et tormentationes et quorundam propinquorum et auicorun
nostrorum expulsiones a proprijs et exulationes quoruudatque mutilationes et mortes
impias et crudeles ceterasque conutumelias et persecutiones intolerabiles et inurias qui.
bus per dominum Esgerum archiepiscopun Luudensem eiusque fautores videlicet homi.
ues de reguo Daniae legaliter et banunitos et propter ipsorum crimina enoruia pace priva x
tos et convictos ac ipsorum complices quos multis vicibus in dictam terram Borendeholm
numero non paucos in nostram depauperationem et persecutionem scelerum adduxerunt
aim annis pluribus passi sumus et afflicti: Magnifici priucipis et illustris domini
nostri Lrici Dei gratia. Danoruu Sclavorumque regis, cuius regni iucolae sumus, auxilium
et consiliumurgente necessitate ulti ma, duximus liumiliter implorauum sperantes fr.
miter per ipsius adiutorium et potentiam a dictis tribulationibus, auxiliante altissimo liberari
prae iumentt sque certissim ac vehementissime formidantes ac verissime coguoscutes,
quod nisi hoc feceritus, praedicta terra Borendeholm cum castro et suis attinen.
tijs universis a possessione domiuij Lundensis Ecclesiae irre vocabiliter alienaretur haere.
ditas nostra ad extraneos verteretur Nosque et nostri haeredes redigeremur iu perpe- o
tuam servitutem. Convenientes igitur nos habitatores praedictae terrae omnes et finguli
in uuuude omni nostrorum unanitmi consilio ex conscusu nuncio dicti domini nostri regis
ad manus ti usdem regis elevatis ad coelum manibus per fidem nostrat promisimus et
uravimus, quod dicto domino regi contra omnem hominem firmiter adhae rebimus et f.
deliter serviemus, quoad usque eidem pro omnibus damnis et ex pensis, quae et quas per se
et suos pro liberatione nostra et dictae terrae ad Luudensis Ecclesiae recuperationem in.
currerit et fecerit plenarie fuerit satisfactum. In cuius rei testimonium sigillum com.
muuitatis dictae terr et sigilla discretorum virorum dominorum Iohannis Rane militis
Thulonis Mus et Petri Mcqgnustt militum praesentibus literis duxitus apponenda.Datum
: Borendeholm.Auno domiui oocoxi in vi Ascensionis Domini.
Eodem temporis tractu per reguum universum vectigal promulgatun quod ex vno.
quoque aratro semimarcam pendeudam imperabat. Estque tum quoque Malmogie opi
dum, quod Ellebogium alias vocant eo, quo nuuc conspicitur locoe solo ac fundamentis
primo eductum conditumque, cum antea initia quaedam urbis alio loco fuissent inchoata.
Revaliae autem ubi regio decreto, quemadmodum in alijs dioecesibus literarius ludus erat
apertus, diplomate edito cautum voluit e scholis alijs liberos suos erudiendos cives traderent:
Iuhibitique ideirco ltdi triviales ac secuudarij mulctaeque civibus conftitute s
p.427
regio decreto minus parerent: Fuit sub aunni hujus autumnum gravis admodum annonae
caritas adeoque Daniam universam pressit ut eam memoriae posterorum tmaodandam
chronologi existimariut, hanc proxime excepit circa Idus Novemb, die beati Brixij e.
piscopi et confessoris. Erici regis obitus cum annos imperasset tres et triginta. Sepulturae
suae locum Ringstadium elegit, donatis in eum usum loci istius coenobio permultis redi.
tibus ac vicis. Nec insuper etiam amicos habuit, interioris prae sertim admissionis: Quorum
alios auro argentoque ac nummis rarioribus quosdau cyathis inauratis aunulisque
ornatos affecit. Fatalis quoque anuus fuit Miarchioni Brandeburgico ulemum Etrici re
gis adversario qui stirpis Anhaltiu postremus exstitit. Apud Norvagos praeterea deiu
functus rex fouim: cujus in locum surrogatus Mcgnu, ei ex filia ngeg nepos.Erici
que in arc Nicopiensi enecatum inedia dixitus, ulius, cui et Sueciae exinde sceptrum
obtigit.
Ericus vero Rex sub vitae finem proceres, qui extreuis eius intererant, commouuit ac
serio obtestatus est, cavereot, detuncto se fratrem suum bri / toylorum eligere, ut pote quem
sciret reguo et ipsis inutilem futurum. Nullos post se liberos reliquit cum tamen quatuordecim
ex regiua sgetrg susceptorum utriusque sexus, pater fuisset: Quorun qui
prima faetura nati suut, gemelli fuerunt Ercur et Mog, serom: uterque funeratus iufau.
tium ultimusanno coox viu proguatus cum forte fortuna mater Abramsdorpio profectura
puerulum secum in pilentum assumi jussisset tum sedecim circiter hebdomadaus
rum, e curru ac sinu quasi matris excussus: cevice confracta ex spiravit. Qua sive incuria
sve socordia rege quam gravissime offenso Regiua piaculari sibimet paenua imposita.
Claraee coenobium ingressa seculi rebus in totum valedicere in animum iuduxit. Tradunt
cpiscopum cm ab eo proposito multis alloquijs conatum eam revocare, sed frustra fuis.
se. et ei iuter cetera affirmasse reginam, sibi constare et regem et se vertentem eunm au.
num supretum habituros.
Fuit Ericus confessione omnium inter reges, quos tum Dania aliquandiu habuerat, re.
gum optimus ac pientifsimus et magis id magisque probavit trater eius qui proxime
successit. Christophorus. Quo regnante, quanta incurrerit regnum detrimenta, postea referetur.
Praeceslerat maritum paucis ante diebus Regiua dgeurgo, uortua die assumptioo
nis beatae Mariae virginis ut liquet ex utriusque epicedus, quae Riugftadij servautur.
Quorum regis istud habetur:
E c o E R I C S o o p a i D t as R t s t o a vs A, xxxi n x.
Cusiusr Ta Tus A u P x i ovt T i us n s ue
rum u v. O o o m F s, u in usn u r o u io p o n e tt o s u n i.
s A C r a Tv O E a o E v p O n L n
Ea. Qut o ni A o D o n i i cccxix oi es e i B r x i i E.
nis C o Pi o F s s o x T.
Reginae illud est:
Ec o iNO E B R O A a a o S us omnia o o a Re s i v D.
vi at. Ro o o o n v tss ia L io E i s r o r t oi o o i v.
vi F E C iss E u n t Ri perE s uA T t a n ou L E a
ET SINT MEMORES ANIMAE MEAE. QUAE OBII ANNO DOMINI
MCCCXIX DIE ASSVMPTIONIS BEATAE MARIAE VIRGINIS.
*Inscriptiones Ringstadienses, quae evulgata habentur, perperum hic utrobique legunt, forte feci. Est autem
fore facios foris facio team:b?dori Go?, oflendo, noceo, ct ? ecc vece, ?? out eocdem.i?
us ermers epiftola cxc, i egar: Omnium unus illo peccata portavit nec altet iuvenmatur, qui forefe?
lP cit, altec qui ?ansfecit: quia caput & corpus unus e?t Cur?tus. Et is veri fo faite, us bedie.
p.428
CHRISTOPHORUS ejus nominis II.
REX LXXXVII.
Agebat adhuc apud Suecos, moricnte Erico fratre, Dux Christophorus. At vero de obitu
eus certior redditus in Daniam quam celerrime ac maguis itineribus redijtfactus
aum es hoste amicus: Et humilitatem professus clientis, coepit cum Episcopis ac Sena.
toribus regoi totamque nobilitate quasi precario agere, ut sc regem crearent. Annitensque
tam infimorum quam summatum sibi favorem ac gratiam conciliare, immunitates ac pri.
vilegia offerebat passim omnibus iugentia.Agebat et idem apud regui primores uteriuus
ejus frater Vagriae Comes soumes commonens eos atque adhortans ut regium ips diadema
imponerent, quod is nimirum solus superesset e regi Danorum prosapia, quodque
se ita esset compositurus ut nullus dubitaret quin placere omnibus posset. Erant nibilo.
miuus perplures, qui eum es consilio Erici regis praeterire constituerant ac Ducem Sles.
vicenfum ricum regem creare quo ita Ducatus etiam ille ad regnum ex intervallo re.
duceretur. At alj quos iuter Lucu ab Everstein. et Lgu Mare schallus erant itemuque
folgerus Nicola et Petrs Styggeus, insuperhabitis, quae frater Ericus de eo non eligendo
moribuudus serio praemouuisset ueglecto etiam, sua quod arma regno intulisset seque
patriae hostibus multoties cooj uus isset, ei promovendo summopere ftuduerunt. Quibus o
et ille vicissim, si res effectum sortiretur, omnia summa pollicitus fsuit.
Cum deiude anuus flueret supra millesimum treceutesimus ac vigesimus, die divo Paulo
dicato, regui proceres una cum nobilitate ac civitatum delegatis, Wiburgum convenere:
ibique dato in certos articulos sacramento.Dux Christophorus ad accipiendum regui sceptrum
vocatus inauguratusque est, rejecta in tempus aliud coronat ione. Articuliin quos
sacramentum dixit hi fere fuere: ut aute omnia episcopi et quicuuque Lcclesiae deserviuut
iu bona et subditos suos jure ac libertatibus olim consuetis fruantur: ut mini steria
ecclesiaftica nulli deferantur, nisi Ecclesiae praesulibus ac populo conscijs: utque clerus.
quacuuqne etiam de causa, non uisi coramjudice ecclesiattico citetur causatque agat: ue
etiam ecclesijs admoveautur peregrinui et gentis ac linguae alienae eccleuastici praeterea o
nullis tributis ac regijs literis graventur Nemo quempiam ecclesiae exhibeat aut praef.
ciat, nisi qui jus habet, quod patronatus vocatur: Apprehendere vel proscribere cpisco.
pum nulli fas sit uisi mandante summo poutifice: idem quoque nec iu clerum liceat, uisi
ex decreto ecclesiaftici j udicis: Coeuobia ac mouastici ad canes aut equos alendos uon
adigantur: archiepiscopo jus sit suis territorijs ac munitionibus prospicere: et de ijs conftituere,
prout ipsi e re videbitur. Equites ac nobiles exigere a subditis suis nubicunque
ure convicti fueriuot, trium aut quatuorsecundum regui coosuetudinem, marcarum mul.
ctam liceat: Nec ijdem cogantur extra reguum militare: Si tamen id sive domi siv pe.
regre ex decreto regis fat, tenebitur rex captivos intra anni spatium liberare ac reftituerc
ij sdem amissa: priusquam se iterato militiae acciugatt: nec tamen corundem immunita, p
tibus quidquam derogabitur, si ad militiam uon processerint. Rex nullum bellu, nisi es
conseusu et annuentibus regui praelatis ac senatoribussuscipiat: Nullus exterus aut Oer.
mauus arces, propugnaculapraefecturasaut territoria tencat, aut ullo modo in regui seua.
torem adsciscatur: Cuucta apudCimbros boreales munimenta exceptis Ripeos. Col.
dingeus ac Scanderborgensi arcibus solo aequentur. Quicunque proseripti fueriut, ijs
aut eorum haeredibus reditus permittatur: Quorum etiam bona ioyuste sunt confscata.
ea ipsis aut liberis ipsorum, si haberi posfnt, re stituantur: Nullus e clero aut laicis, quod
regijan uuper defuncto fdus exftiterit, acousetur: sed potius si quis ob id molestiam es.
periatur, rege praesente defendatur, excepto Ncoo Oluffsouioolim regis dapifero, qui
excedere regno et jufssus. Dabit etiam pro viribus Rex operam ut tollantur ac sopiantur o
controverfae omues, qu cxoriri inter regni indigeuas possent: Similiter et captivos et
quicuuque ob regen de functum extorres suut liberare curabit omuenque movebit ia.
pidem ut prorimis comitijs dies ipsis prolougetur: Additum deinde de regis praetectis
deque vectigalibus: decretumque ut cives ab omni onere ac telouo liberi mercimonia
sua exercere atque evehere potestatem haberent: nis fortasse rex certis de causs et assen.
ente senatu aliter ftatueret: Rustici a regis praefectis nec adigantur ad ea, quae cum le.
gibus ac regui consuetudiuibus puguent, nec etiam iniquis graventur tributis. Semel
p.429
quotantuis regni comitia habeantur Neoburgi. Cuncti stent legibus regis lon: qui.
bus quod deett, supplebitur a regui proceribus. Nemo ad regis tribunal aut regia comitia
vocetur nisi prius causa fuerit coguita in foro cujusque privato aut ditiounis totius. Neci
uullus adjudioetur, aut bonis damuetur nisi publice ac legititme accusatus convictusque.
Neminem rex vel suspectet vel odio habeat, qui de legibus regui ac provinciarum verba
fecerit. Ouera autem nova, ut aratr: nummus aliaque post obitum lemoni introdu.cta
abrogarentur: De conventibus etiam judicialibus ita statutum ut primo ad tribu.
nalia cuiusque dioeceseos, deinde si ulteriore dijudicatione opus esset ad forun pros in.
ci, hiuc ad regis dicasterium atque ultimo ad regui comitia causae deferrentur, ea tameu
lege, ut extra suum solum nemo citetur. Nomen, quod Rex superior fecit praeseus Re
iudigenis praftaret: Quod piguoris loco esset traditumservaretur, donec aes torum ex
punctum foret, exceptis ijs locis ac munimentis, quae solo aequarentur. Null rogarentur
leges noae, uisi ex consensu omnium regui ordiuum idque in publicis comitijs, quae proxime
haberentur, in quibus etiam de hilce jam latis articulis statui posset. et eos regi fas
esset augere mutare immiuuere, prout e re status ac regni videretur. Subscripsit hisce
codicills Dux Cbtoporu attestantibus ac sigillis suis literas ipsas munientibus Petro Vi.
borgensi.Ncoluo Borglumensi, sio Arhusiensi sou RipensiMcol Torpatensi Episco.
pis, una cum Ludco ab Everstein et Lgoe Mareschallo. Petro M ullenio de Beg MNicoo
Eaeo CLcurentio Ionae. Petro Nicolao de Rellerud Nicoco Holgeri in tyllerod, coo
Schoni ngio, derto Albersoniosu / onne Oluff sonioxo Iansonio equitibus auratis.
Hae leges cum moderationem quandam praeferre viderentur et iudigeuis nou tantumu.
sed et proscriptis ab Erico rege plausibiles essent ac gratae videbatur jam reguum carum
beneficio ad statum nonnihil tranquilliorem postliminio traductum. Arcesque de quibus
dictum, contiuuo exinde solo aequatae. Archiepiscopus autem Esclu (erum supra uominavi
tus) intellecto Erici regis excessu quampritum Suecia Romam concessit, do.
leus conquerensque apud Romanum pontificem se dioecef sua per vim exactum extorrem
agere, sibi ac Lundensi episcopatui ademptam Boriogholmiae insulam, petere idcitco
sumuo pontifice ut causato suam suscipiat.
Mox altero paschatis die electus Rex cbistmorur dato chirographo, promisit fermn
o a Clien haeredibus uec non Ldvico ab Everstein quoudam regni Mareschallo e uique
fratri se ipsis satisfacturum, quod ad uomen rici regis, fratris sui relicta interea ipiis, pignoris
loco, universa Blekingia. Hisce in codicillis Ludovicum jam dictum consanguineum
suum nominat. Ac simul eundem cum subditis ejus sibi defendendum assumit, concessis
iusuperpraeter alia nonuulla, quad raginuta marcarun causis, atque ita piguus quod, ut su.
pra in rebus Erii memoratum totam comprehenderat Scaniam ad solam Blelcingiam
reductum. Euudemque in modum haud multo post praeter Luicum c Euerstei. Lu
rentim insuper so satrapamneom Peti Scauiae praefectumertu dert / oum equitem
neom etr et Petrm etr fratres et tmilites ob fidem aliasque virtutes ac merita
ipsorum sibi singulariter commeudatos tutaudosque suscepit, uec ipsis tantum, sed et co.
o guatis et amicis ipsorum eauden gratiatm pollicitus eos sibi perpetuo charos acceptos
que futuros ostendit.
Memoratum superius ad anuum icccxvmi, inter tetera Rostildiae cum Sueonum de.
legatis ita convenisse Ericum Danie regeu ut filio Byrgeri Mgo, qui ex arce Stekenburgensi
Stocholuiam captivus fuerat abductus nulla ve corporis aut vitae vis iuiuriave.
dum in custodia manet, iuferretur At ea pactione insuperhabita, idem hoc anuo a Sueouibus
damnatus ob scelera, ut habet Iohaunes Cotus, paterna supplicium capitis subijt.
quamvis Olaus Petri eorundem Suecorum historicus, cum judicio et ad normam Christianae
pietatis hac de re verba facieus ei factatm iujuriam existimet nec debuisse Byrgeri patris
conmissa impitgi filio, praesertim cuu aliud, quod ei obiiceretur, non haberent. Et
o ipsum Mcg, supplicio ac morti jani proximum, excusasse se ac serio affirmsse memo
raut haud conscium se consilij paterni fuisse de necaudo utroque patruo suo Erico ac Vi.
e: m Ducibus, de quibus superius relatum eft.
Eiusrei uuncius ubi ad Byreru, qui ut aute temiuimus, in insulat Cotlaudiae se rece.
ptrat, eiset delatus confefiu et ipse eiusque regina Mcrgureto datis vento velis, in Da.
niamn abiere deposita jam omui fpe in Sueciam postliminio redeundi. Re Christophorus,
cui soror erat Margareta regina, ne officio consaguinitatis deesse videretur, praefecturam
Holbekensem (Spicaborch castellum Gothus vocat) ipsis permisit, non tamen eo affectu
p.430
et charitate, qua frater ipsius laudatae memoriae Rex Enrcu, qui eorum nomine nibil nos
egerat. Sueones deiude Mogu Erici, quem in turri Nicopeoum euectum dix imusflium
regem circant, cum eidem Norvagidefuncto jam aote foquno avo, diadema detulissent.
ut modo relatum. Atque ita tum temporis Norvagiae Sueciaeque regna coojuncta sunt.
Notandus hic obiter cront error, qui duos Mgnr Norvagiae et Sueciae reges sibi invi.
cem succedentes facit, cumo id non modo genealogiarum series sed historia tiam Sueo.
uum refellat, qu uuum tantum, post Ladelaum scgnum meg coguomitue agnoscit.
Apud Holsatos hoc tempore vari Comites rerum potiebantur. Nam Vagria Comi.
tem aguoscebat sobannem. Christophori regis fratrem uteriuum: Holsatiae praeerant Ce.
uordu et frater eius germanus sobomes: Stortariat tenebat Cerhord qurti filius solux, o
er etiam nomine. Quuorum Cerurur hoc circiter tempore Dithmarsos, qui se Holsatiae
populabundos infuderant circa Boruevedam cooquiescentes, insgni illata clade, oppres
sit caesis ex ijs aut submersis ultra quiugentos. Silesiae vero Dus Aenc dato Chri.
stophoro tegi fidei sacramentose ei obstrinxit, pollicitusque est paratum se fore quaudo
cunque res posceret ad facieuda regi reguoque ftipendia. Similiter et Fimbriae insula.
ni factis ea de re codicillis Daniae ac Slavorum regi Christophoro eiusque haeredibus fidem
atque obsequium suum detuleruut, quemadmodum et ips majoresque ipsorun prdecessoribus
ipsius jam olim fecissent.
Anoo, qui superiorem excepit, millesimo trecentesimo tigesimo primo habitus prope
Milburgum et Olingam contlictus inter lmperatorem Ludcum Bav arum et Austriae
Ducem Fredericum, quem oppostum Luco indicavimus. Sed eo in praelio cum capere.
tur Freericus, imperium soli Ludico permissum est. Archiepiscopus Egerur Roma per
idem tempus redijt, comitante eum Papae Iohannis xxii legato Bernro de monte Val.
ramo, archidiacouo Sicaloniae eiusdemque poutificis in ecclesia Eit uricensi Cappellauo.
Is literas Apoftolicae sedis regi exhibuit, quibus serio eum commonebat pontitex ut in lo.
cum veterem archiepiscopum repoueretac redderet eidem Boriugholmiae insulam: Ea.
que occasione indictus extemplo Roschildiae conventus fuit, quinta post festum Bartho.
lomaei feria: in quo, praeter cetera amice inter regem et archiepiscopum convenit ut
docent infra scriptae literae:
uiversis praesentes literas inspecturis vel audituris Christophorus Dei gratia Danorum.
Sclavorumque Res salutem in Domino sempiternam: Ex quo sanctissiuus in Chrifto
pater dominus uoter, dominus Iohanues divina prudentia sauctae Romauae ac utniversalis
Ecclesiae summus poutitex Reverendum domiuum magistrum Bernardum de monte
Valramo.Archidiaconum Sicaloniae, in ecclesia Bituricensi Capellanum suum, ad reguum
nostrum duxit deftinandum cum quodam rescripto Apostolico quod venerabilis pater
domiuus Esgerus, miseratione divina Lundensis archiepiscopus. Sueciae primas, contra
uos super quibusdam restitutionibus sibi facieudis in Romana curia impetravit. Tandem
post aliquot tractatus placuit nobis et ipsi domino arcbiepiscopo Luudensi, de consensu
ipsius nuntij domiui Papae mediantibus omoibus praelatis et alis potioribus consliarijs
regui Dauiae, sublato omni strepitu iudiciali de plano per amuicam compositionem ad invicem,
iu modum, qui sequitur concordare videlicet quod praedictus Archiepiscopus
Sueciae pritas. Ecclesiam suam Lundensem babere et teuere libere debeat cum perti.
nentijs suis Hervfudenit in Scania et ude / erd in Borringholm uec uon et castrum
Hammereuse cum terra ibideeo salvo et excepto, quod dominus Ludovicus Marsc hal.
cus noster debeat recompeo sationem expensarum et sumptuum de dicto domino archie.
piscopo Esgero et ecclesa sua Lundenus, quos fecerat in acquirendo et conservando illud
castrum et terram in Borringholm rebabere, cum sua totali iudemuitate. Ita quod omnes
qui levaverunt et receperunt fructus et pensiones de bonis Archiepiscopatus Lundensis.
de mandato domini Erici quoudam regis Dauorum, fratris nostri clarae memoriae et ero.
gaverant vel solveraut eosdem ad mandatum eusdem de quibus poterit constare per a, o
pertas literas quitacionis dicti domini regis fratris nostri vel alia legitima documentca de.
bent esse libeci quitti et penitus excusati. Quicquid autem de dictis reditibus et fructi.
bus fic perceptis remanet insolutum haec archiepiscopus Esgerus suo jure percipere de.
beat et super bhoc iuos convenire debitores. Item quod idem archiepiscopus Elgerus de.
beat esse quitus et penitos absolutus pro summa ooo marcarum puri argent, quas idem
archiepiscopus Esgerus, olim promiit in Eelsenborg solvere charissimo fratri noftro
doniuo Erico quondan regi Danorun et omues qui se fidejussores constituerunt pro
p.431
literae obligationis super hoc confect eidem domino archiepiscopo Esgero debent re.
stitui et deioceps haberi pro infectis. Item quod idem dominus archiepiscopus et Eccle
sa Lundenss gaudere debeant omnibus libertatibus, quas idem dominus arcbiepiscopus
et Bcclesa Luudensis liberius habuerant ab antiquo, ltem quod omnes tam clerici quam
laici qui astiterunt et adhaeserunt uobis et fratri nostro charissimo domino Erico quoudam
regi Danoruu, progeuitoribus nostris regibus Danorum et hominibus nostris et eo
rum fautoribus in causis contra eundem domiuum Esgerum archiepiscopunm et suos pra.
decessores usque ad haec tempora motis veram firmam amicitiam ab ipso domino Are.
chiepi scopo habere debent sioe omui fictione. et quod omues tam clerici quam laici, qui.
o adstiterunt eidem Archiepiscopo in causis eisdem fmiliter habere debent amicitiam ve-ram
firmam et bonam a uobis et liberis nostris sine omni fictione. Item quod omues cau-.
sae, discordi controversiae Francores et initiciti, qu uuquau in huuc diem ortae vel.
otae fueruut, vel moveri potueruut iuter nos reges Danorum et coronam regui Daciae..
omuesque uobis adhaerentes sive clericos sivaee laicos et eorum fautores ex una parte et do-.
mioum Esgerum. Ecclesiatm suam Lundensem praedecessores suos amicos, consaugui
ueos, familiares et quoscunque sibi et Ecclesiae adhaerentes, sive clericos sive laicos et eo.
rum tautores ex altera debent esse sopitae, foitae et perpetuo term iuatae eo semper salvo
et excepto, quod debita suaut praemittitur, libere exigere valeat, es quo omuibus quae sti..
ouibus et controversiis nosliberos nostros, fratrem noftrun, progenitores et successores
o nostros et coronam regui Daciae ac homiues nostros tam clericosquam laicos, eorunmque
fautores, liberos quitos demisit et peoitus excusatos. Ad haec autem omnia et fingula.
perpetuo et iuviolabiliter conservanda nos teuore prae sentis firmiter obligamus renun
ciantes in praemissis omunibus et eorum quolibet, ouui exceptione doli mali rei sic uon
geftae, actioni in factum ac omnijuris auxilio canonici et civilis per quod in contrarium
praedictorum aut alicujus eorundem, fraude vel ingenio posst aliqualiter deveniri. In cujus
rei testimonium et evidentiam pleniorem, sigillum nostrum praesentibus est appensum.
Nos quoque magister Bernhardus de monte Valramo, archidiaconus Sicaloniae in Ecclesia
Bituricensi domini Papae capellanus et sedis Apostolicae nuncius ad regnum Daciae
pro negocijs Lundensis Ecclesiae specialiter destinatus Petrus Viburgensis Nicolaus
o Burglavensis. Petrus Othoniensis, lohannes Sle suicensis. Esgerus Arhusienss et Iohanues
Ripensis Dei gratia episcopi regni Daciae, praedictis omuibus prae sentes inuterfuimus et.
ea utpote mediatores pacis et concordiae inter partes ipsas uua cum pluribus alijs ordina.
vimus sigilla nostra una cum sigillis praedicti domiui Regis, praesentibus literis duximus
appouenda, in testimonium et evidentiam pleniorem. Actum et datum Roschild Auuno
domini ncoooxxiiv teria post festum beati Bartholomae i Apostoli.
::::: ?::::::
Obijt eodem anno yrgeru Sueciae quondam Rex sepultura honestatus Ringstadij
uxta mausoleum affuis iui Erici regis: cujus res superius fuerunt memoratae. Coouux
eius ac regiua Mcgureto pluribus exinde aunis supervixit, mortua detuum auno oocoxvt.
vi Id. Martijeodem, quo maritus, loci funerata. Esse vero uterque exemplo ac documeo.
o to priocipibus omuibusque in excelso collocatis debet ut commissum sibi a summo uu.
mine imperium prudenter moderentur, quod id exorbitantibus ipsis aut nimia subinde
fortuna ebrijs, quam facillime mutariac vertere vultum, quae blandita fuerat fortunua so.
leat. Fatalis quoque anuus uo Roschildensium Episcopo fuit. Cui exinde surrogatus
atque anuo ftatit sequenti a Romano pontifice est conflrmatus sobomner Hindius. Circa
vero Pentecoften eiusdem auoi comitia Vordingburgi habita et simul coronatio cele.
brata Chriftophori jam ante electi Regis. Ipse autem quod aetate non tantum esset pro.
vecta sed et valetudine haud satis firma uteretur, egit atque obtinuit apud regui proce.
res ut filium suum Ericum, quem militiae laborumque socium sibi assumpserat, regem ele.
ctum declararent. Atque ita ab Egero sulo archiepiscopo Lundensium regio uterque
o diademate insiguitus eft.
In Dauiam eodem circiter tempore adveterat cum lnsigui aliorum etiam Cermaniae
priucipumu comitatu ertolds Comes Henneburgensis, lnterque ceteros ducebat se
cum Lucum Marchionem Brandeburgicun. Itmperatoris Lcovic Bavari filios, pue.
rum tum circiter duodecenuem ut ipum nimirum praesesti praeseus desponderetur Chri.
ftophori regis filia Mcrguret. Quod et continue effectuidatum, tmagua adhibit solen.
nitate. Iutererat ijsden sponsalitijs femic etiam Megapolensis et, ut Crantius memorat,
petebat tum ab eodem Rer ut indicato pretio fsibi divenderet tecritorium quoddam.
p.432
cujus nomen a Crantzio non exprimitur, ad Vandaliae quidem fines spectans, sed iu Marchia
situm et ipsius proprium. Megapolensis cum id negare regi formidaret, haud igua
rus quid in suo rex posset, diei delibe rationem poposcit. Sed ille navi exinde conscenium.
in Germaniam abijt, atque eo mox reverso, quem diximus Bertholdo Hennebergensi, Caesareo
legato fenricu ej usdem interventu ditionem memoratam accepta pecuuia. Mar.
chioni tradidit. Eodem propemodum temporis tractu Vordingborgi accepita roge
Christophoro Dux tauus clientelarem Rugiae prae fecturam, vex illi Ducalis in morem
et ut literae ipsius Ducis loquuutur facto ex iure feudali regi homagio. Ita enim
habent:
Omnibus Christi fidelibus praesentes literas inspecturisVitlaus Dei gratia princep m
Rugiauorum salutem in Domioo sempiternam. Notum facimus universis praesentibus
et futuris, quod nos omuia bona nostra et siugula, quae habemus, videlicet terram Rugi.
terram Crimtuis terram Suudis terram Bart, terram Trebees et terram Loisit cum
otmunibus civitatibusmuunitiouibushominibus, ceterisque pertinentijs intra terminos earum
terrarum contentis, a magnificis principibus, videlicet domino nostro Christophoro
Danorum Sclavorumque rege illustri et filio suo domicello Erico, quibus de dictis terris
homagium tecimusjure feudali, quod uneen nuncupatur recepimus et tenemus nec
alium dominum temporalem praeter ipsos recognoscimus de dictis bonis nos habere.
Ad quod similiter facieudum, haeredes nostros, si ipsas terras et boua tenere voluerint, re.
coguoscimus obligariPromittentes bona fide quod eisdem domino nostro Christopho
ro regi Dauorum et filio suo domicello Etrico, in omnibus causis suis, conutra quetlibet.
tanquat fidelis Vasallus domino suo uaturali adstare friiter et pro viribus nostris fide.
liter servire debeamus, ipsorum amicos et inimicos nostros reputantes. In cuus facti te.
ftimonium et evideutiam pleniorem, sigillum nostrum una cum sigillis nobilium domiuorum
Vartlai domini Slaviae Cassubiae et Pomeraniae Iohannis domiui de Venden et
et domicelli Henneliui Comitis tolsatiae prae sentibus est appensum. Scriptum et da.
tum Vordinborg Anno domini oocxxit feria v ante festum Pentecostes.
Hinc die dominica ante festum Margaretae in opido Stegensi conveuit iuter regem et
Cerurdm Rendersburgensem Comitem in liuuc fere modun ut nimirum Comes Cer.
Hrdur, quotie scunque a rege vocaretur, ei triginta armatis ultra Eidoram et mare quod t
salsum appellant, prae sto adesset: Ejusdem Comitis munitiones, opida et loca omuia regi
paterent, ut in ijs hostem persequi et a fnibus suis defendere ubi opus esset, posset. Ab
altera vero parte maris in solo Cermaniae omnibus ei viribus auxilio accurreret, ubi et
quandocunque et adversus quoscuuque ipse aut eus haeredes citarentur excepto si bel.
lum gereretur ad versus fericum Megapolensem et Comitem Holsatiaesobamen eorunque
toe deratos si tamen contingeret Megapolensem aut Holsatum se regi aut liberis
ejus hostes declarare, tum eis suppetias haud ferret. Excipiebatur ctiamdobs Comes
Scoueuburgensis ne scilicet Cercrdr Comes modo dictus infra triennij tempus ulla ci
adversus regem aut eus liberos auxilia commodaret at elapso eo tempore teneretur
uvare regem adversus eundemobium Schouenburgensem quemadmodum ad versus q
quoscuuque alios. Triginta vero illi armati a rege, ubicunque liberet consceriberentur.
Si quos dum regi merent, equos defiderare eos continugeret eos rex inutra auui dimidij
spacium eisdem restitueret: Si qui ex militibus ab hoste caperentur, eos Rex soluta redemptione
liberaret: Si quas etiam Comes literas obligatorias a fratre regis Erico piae
etoriae penes se haberet quibus se Comitis debitorem declararet, e nullae et eva.
nidae essent. Rex vicissim omui ope auxilioquo ubicuuque id jus et aequum postularet.
Comiti adfuturum eumque se defensurum promisit. Cum rege subscripserunt Lcurenti
Ionae regui Marescbalcus et sobme Nicolai Ccsus. Acta ea Stegae in insula Mona die
ut lupra notatun.
Post haec idem Cerurd eiusque frater soleer Holsatiae ac Stormariae Comitesasso
ciati Saxouiae Duce sbum et Herco Megapolens alij sque priucipum ac nobilium Cermani
in Dithmarsos duxere: superatisque varijs viarum difficultatibus vadosisque locis
ad paludet postremo Nordstrandae provinciae totius meditullium. Crantius cor Ditb.
mre vocat, delati sunt: Hic primum in uuum collecti Dithmarsi, arma atque aciem ob.
ecere venientibus: ac semel iterumque fusi, poftquam mille septingeutos ex suis des
derassent, fugere in Ecclesiam eol dictam et se ibi tumultuarie communire coeperuunt.
Quo Holsatus auimadverso, cun iguemtectis pararet iniicere, imperata se facturos
p.433
polliciti sunt. Sed Gerhardus versutiam gentis veritus, nec fidem dictis habens jussit propius
iguem admoveri: ac mox ubi per stillicidia plumbeum tectum liquesceret, metusque
vires atque animum desperatis adderet, turmatim progress invasere obsidentes: Quibus
et alij aliunde e latibulis prorepentes, dum suppetias obsessis accurrunt ac hostem animose
impugnant, cunctos ad internecionem deleverunt. Solus Gerhardus Comes et Henricus
Megapolensum dynasta, qui ex more militiae post principia agmen extremum ducebaut.
salvi domum redire, cetera omnis nobilitas, magna virorum principum multitudo, cum
copijs propemodum uni versis intercidit. Qui exactius factae stragis calculum posuere ex
priucipibus duodecitm ceteros haud infra duo millia numerant. Incidit Hollatorum ea
o clades in ipsas Iulij caleudas anni jam ante nominati. Quo adhuc fluente, apud Danos Pe.
trus Vetherius eques etuo Nicolai claris natalibus ac glori meritorum illustres.
diem obierunt. Refert ad haec tempora et res Christophori Crantius obsidionem Stra.
lesundensiumsed eam sub Erico factam et eo referendam ex auuo oooxvi superius no.
tato patere existimo.
Statim exinde, qui alter fuit ab anno superiore iterato Comitia habita: Eaque Ni.
copiae, quod Falstriae opidum est, prae sentibus Christophoro eusque filio Erico nec non
archiepiscopo gero ceterisque prae sulibus celebrata, lu ijs praeter alia Aenricus Mega.
polensium Stargardiaeque dominus facto regi ejusque haeredibus obscquij ac fidelita.
tis juramento ino feudum ab eodem accepit Rostoclium et, qu co spectabant muoio
tiones territoriaque universa. Ea de re, quas regi fericn sua principumque ac Du.
cum multorumque nobilium subscriptione ac sigillis obsignatas tabulas antigraplii vieem
dedit ejusmodi fuere:
Otuibus prae seus seriptum cernentibus, enricus Dei gratia. Magnopolensis et Star..
gardiae dominus salutem iu domino sempiternam. Notuu facimus universis prae senti
bus et futuris, quo inter magnificos principes, dominos nostros charissimos domiuos
Chrittophorum et Ericum ejusdem Christophori filium. Dei gratia. Danorum Slavorum
que reges illustres ex una parte et nos ex altera in modum qui sequitur extitit placitatu,
vi delicet quod ipsis dominis nostris regibus.Christoplioro et Erico filio suo de ter
ris et domino toc nyen et un cum omnibus civitatibus castris et munitionibus..
o oppidis et villis et omnibus earum adiaceutijs, nobis ett haeredibus nostris veris per
ipsos nobis per literas suas apertas commissis et concessis homagium fidelitatis fecimus
et facimus in his seriptis vera fide pronunciantes quod post mortem nostram, ounes
nostri haeredes veri et successores, qui uobis in dicto domuo, mediate vel immediate.
succe ssive in perpetuum successerint ipsis dominis nostris regibus Christophoro et Erico.
filio suo. et omnibus ipsis in reguo Daciae mediate et immediate successive et iu perpe
tuum succedere valentibus homagium fidelitatis similiter prae stare debcanut et fideliter.
observ are. Promittimus insuper bona fide, nos ad hoc firmiter obligantes quod nos et.
haeredes nostri qui nobis in dicto dominio ut praemittitur, succedant, homines ipso.
rum dominorum nostrorum Christophori et Erici filij sui. et quorumcunque ipsis it
o regno Daniae et in perpetuum succedentium et regnum Daciae guberuantium Nec nonu
corou: et reguo Daciae fideliter constanter et perpetuis debeamus et debeant temporibus
adhaerere. Ceterum vera fide promittimus nos et ad hoc firmiter obligantes.
quod nos haeredes nostri et successores omnes, nobis in dicto dominio successive in per-
petuum succedentes, praedictis dominis nostris Christophoro et filio suo rico Regi
bus et omuibus ipsis in regno Daciae successive in perpetuum succedentibus et reguuu.
Daciae gubernautibus cum o hominibus dextrarijs et armatis sufsicienter expeditis ex
parte maris videlicet in Dacia, Suecia, Norvegia, ubicunque quandocunque, quotiescunque,
et tempore quo ipsi domini nostri Reges praedicti. Chrittophorus et bricus filius suus et
omues ipsis in regno Daciae successive in perpetuum succedentes dicta servitia habere
voluerint contra quoscunque. Ex alia vero parte maris videlicet in Alemannia, cum omni-
bus hominibus noftris, castris civitatibus, munitionibus, singulis et omuibus viribus no.
stris, ubicunque quandocunque et quotiescunque ipsi dicta servitia habere voluerint, ut
praetmittitur, contra omues viventes sers ire debeamus fideliter ac parate, in expensis ac.
quiitione seu lucroac deperditione eorundem dominorum nostrorum regum. et eorum.
in reguo Daciae successorum, exceptis dominis D. Heurico episcopo Havelburg: erhare.
do Comite Holsatiae Henrico et Cuneliuo Suerinensium Comitibus ita tameu quod si.
ipsi vel aliquis illorum, dictis dominis uottris vel eorum fuccessoribus iniuriari volueriut..
p.434
ipsum sen ipsos contra praefatos dominos nostros Reges et eorum successores, in nullo ju-
vare, seu ipss iuvamen praestare debeamus. Praeterea cum ipsi domini nostri Reges prae.
dicti vel aliquis ipsis in reguo Daciae succedens, dicta servitia, videlicet in Dacia. Suecia
et Norvegia habere voluerint, nobis et haeredibus nostris et successoribus ad sex septi-
manas antea de dicto servitio indicare debeant et intimare et infra ipsas sx septimanua:
ab intimatione nobis et haeredibus nostris facta dicti quitquagiuta homines in Verue.
muude, dextrarijs et armatis bene expediti esse debeant et parati quibus domini nostri
Reges et ipsis io reguo Daciae succedentes, naves in Daciam et expeusas a Veruemuude
et ultra de Alemaui in Daciam. et per totum servitium usque in Alemannian cuo uavi.
bus procurabunt servitia etiam ad quae ipsis dominis nostris Regibus et eorum successo, to
ribus in Alemaunia ut praemissum est, sumus obligati, etiam iufra lesx septimanas ab inti.
matione, nobis et hae redibus nostris facta, promta esse debeaut et parata prout superius
est expressum ipsi vero reges et eorum in regno Daciae successores nobis et haeredibus
nostris, parvos equos, quos nos vel homiues nostri in servitio ipsorum et quacunque partc
maris aui serimus, in eadem reysa persolvent. Dextrarios vero quos in dicto ervitio a.
misrimus infra dimidium aunum de quibus sufficientem poterimus reddere ratiouen.
persolvere teueantur. Si autem aliqui de hominibus nostris in servitio praedictorum capti
fueriut ipsos domini nostri Reges et eorum in regno Daciae successores infra dimi.
dium aununm, post captivitatem ab ipsorum captivitate redimere teneantur, prout etiam
homines suos deure redimere teuentur. Domiui vero praedicti nostri Christophorus et o
Ericus et eorum in regno Daciae successores, nos et haeredes nostros in licitis, justis et ho-
nestis causis defendaut et pro nobis placabuut prout domini homines suos de ure defen.
dere tenentur.
Insuper saepedictos dominos nostros reges Danorut homines et haeredes ipsorum pro
omuibus et siugulis debitis, io quibus domiuus Ericus quondam rex Danorum frater prae.
dicti regis Christophori et homines ipsius regis Erici nuuc homines dictorum domino
rum nostrorum Christophori et Ericiuobis teuebantur obligati, pro quibus etiam siogu.
lis debitis dicti homiues praedictorum dominorum Erici quoodam regis et Christophori
nunc regnantis hominibus nostris ad manus nostras promiserant nec non pro omnibus
damnis et interesse quae ratione praedictorum debitorum contraximus ao pro onmnibus
obligationibus, promissionibus fidejussionibus, quas uobis ijdem domini Ericus olim rex
et Christophorus uuoc Rex per se vel per alios suo nomine feceraunt quitos dimittimus
et peuitus excusatos: super alss vero debitis, pro quibus nos es parte domini Erici quon.
dam regis Danorum aut regis promiseramus ipios dominos nostros Christophorum et
Ericum, nuuc reges et eorum successores, nos et haeredes nostri mouere uullatenus debe.
auus, reuunciamus insuper omnibus literis uovis et antiquis nobis ante huuc diem per di.
ctos domiuos Ericum quoudam regem Daciae et Christophorum uuuc reguantem, super
quibuscunque datis: Et si ex nunc alicubi invent fueriut, cassae esse debeant et uullius vi.
goris firmitudiuis et momenti. Per istas etiat placitationes omnes homines domiuorum
nostrorum regum praedictorum et nostri ex utraque parte suspecti omniuo sint recon-
ciliati et ab omui suspicionis nota pro omuibus causis inter nos hactenus motis et habitis
liberi peuitus et excepti. Pro prae missis omnibus et siogulis hruiter et inviolabiliter ob.
servaudis, nos et uua nobiscum illustres principes domini Rudolphus et Vense slaus Du.
ces Saxouiae.Henricus et Cunselinus Suerinensium Comites.Adolphus Comes Holsatia
et in Schouenborg: Nec uon Iohannes Roseudal de Plesse.Vipertus Lutove.Vedein.
dus de Plate.Martinus de Lyuda.Albertus de Elepta. Ccorgius tasencop.Matthias Nas.
ove. Cotschalcus et Bertholdus Preen. Henricus de Bluncben. Otho Valchenuberg. Ni.
colaus de Petachle, lohannes de Helsted et Henricus de Plesse milites. Henricus de Mol
an et Henuiche Moltile aruugeripromisimus et promittimus fide data quorum omniun
sigila una cum sigillo noftro praesentibus in testimouium sunt appensa. Actumn et datum o
yiicting in Falstria.Anno Domini oocxxiut Sabbato Triuitatis.
Eodem hoc tempore Rex Christophorus cantm Porsium ex uobilitate Eellendicus
virum illustrem, ob vetera, ut putabatur, eius erga se merita, ad summas diguitates cvexit.
tradito ei uuna cum australi Hallandia atque insula Samo (on vulgo / uec non Eoe.
censi praefectura.Ducali titulo. Adiecit tum quoque latifundia nonnulla Holmae coeuo
bio Cerberd Holsatus, ex bonis ac possessonibus ut est verisimile, quas ipse intra reguum
tenebat. Chriftophors tum etian neglecto, quod regui proceribus jam ante fecerat, sacramento
p.435
iugens ecclesiasticis ac secularibus tributum imperavit decimas nimirum re.
dituum onnium: siguificans velle quidem ipsos ut uomen frateruum ex solveretur at
feri a se aut reguo haudquaquam id posse, cum regui possessiones ab alijs ob idem debi.
tum oppignoratae teneantur ipsos igitur subsidio accurrere debere ac teneri per libera.
les collationes ad onus idem ex hauriendum secumque sustinendum. Quuod cum archie.
piscopus Egerus et alij ex regni proceribus, opponendo codicillos eius et) uramentum
autca praefutum concedere recusarent, odium iu eos concepit: nec ulla deiude fraterni
debiti exsolutione facta.Liouico iusuper Albertonio ab Everstein, cui, ut supra memini.
mus.Scauia, telsiuburgum.Lunda.Falsterboa.Schanora.Hallandia. Bleiugia aliaque ab
Erico rege piguori eraut relicta solam permisit blelingiam. Similiter et Lcurentio lonae
satrapae, qui Arream oppignoratam tenebat vi eandem ditionem ademit. Ncolur praete.
rea Oluffsonius, regni quondam Mareschalcus: qui, ut aute relatumErici gratia exciderat.
nec Christophoro nunc satis propitio utebatur, quod ab Erico olim in eum missus Hallan.
diam ei eripuisset cum post nici regis obitum, quid sibi vi variorum cont ractuum ac
syugrapharum deberetur quaumque diversa loca territoriaque sibi ab rio oppignorata
esseutdeclararetijs nec auscultare Christophorus nec ei tuti reditus fidem aut quidquam
es eo, quodure repetebat, concedere in animum induxit ltaque colaour cae pit iu patriam
aut, ut ipse interpretabatur, io regem Clristophorum arma movere: tractisque in societa.
ten suam, praeter conutm Porfum Hallaudiae uovum DucemL / gero archiepiscopo et Lu.
vco Albertonio alijsque e nobilitate Scanensium, apud quos perplures cum amicos
tuu consauguineos uumerabat tum et Vandaliae atque Holsatorum auxilijs suffultus
etia Bomevim Pomeraniae Ducem, qui de injuria super haereditatt qua piam a parte matris
sbi in Daui illata querebatur, iu partes easdem traduxit. Hi iu Scauiam eftusi ac cuu.
cta ferro ac flammis depopulati indeque verso procinctu in proximam elandiam trans.
gressi eam uoiversam depraedati suut, indicta iusuper tributi pensionc, qua ab igue ac con.
dagratione tecta aedesque redimebantur. Hoc bellum quomodo porro gestum aut fini.
tum sitreferre non habeam. Si ve enim Nicous Olaiqui id temporis aetate erat senectam.
mortem obierit, sive ad compositionem res deducta sit, nihil eorum in aunalibus memoratum
reperio. Saltem id constat perplures ex nobilitate Scanica, qui Nicoli partibus se
adjunxerat, a Christophoro varie mulctatos et quosdam etiam supplicijs affectos poenas
30 Christophoro dedisse. Haec nonnulli referunt ad annum praecedentem. Et Holsatorum
praeterea chronologi illan, quam dixi Stralesundensium obsidionem in huuc vicis.
lim, uonu antecedentem aunum quauvis ut modo ostensum, perperam conjiciunt: do.
cuique toto eos septeunio uua cum Crautio a recto deviare et ad res uon Christophori
sed Erici obsidionem eau pertinere.
Proditum est memoriae ab authoribus tam asperam ac diuturnam huius anoi hyemem
fuisse ut totis sex septimanis Balticum mare conglaciatumjaceret. Eque occalone sa.
trapam Lcuret / ium una cum equitatu ac robore Selandico in oram adversam Torneburgo
cquis trausvectum: Et addit in Vandalia sua Crantmius ita circuuuquaque gelidissimo
frigore aquas constrictas ut itinere pedestri de littore Theutouico mn Daniam inque Borussiam
trausitus pateret dispostis hiuc inde per glaciem hospitijs iu usu scilicet ac
commoditatem transeuntium. Quod saue inusitati frigoris exemplum haud quaquatu hoc
loco praetereundum silentio existimavi.
Auno, qui proxime est secutus, millesimo trecentesimo vigesito quarto, arehiepisco.
pus Cgenu Luovcum ab Everstein anathe mate cxemit, quo euu Pape nuncius Bernur.
quod vivente Erico rege uua cum Duce britoploro Borringholmiam iuvafsset afte.
cerat. Nec diu exiude Rex post brevem cum archiepiscopo cultam amicitiam eiusdem
insulae arcem munitissimam Hamershusam cingi obsidione per Mareschalcum suum Petrum
Wendelboum imperavit. Sed archiepiscopus, assumpto ad sui atque arcis defensionem
Luico ab Eversteiu quoudam ut ante dictum, regui Mareschalco eiusqne fratrc.
arcem atque insulam aliquandiu tutatus est. Causam obsidionis atque odij regij in prae.
sulem quanquam metoriae traditam non reperio, vero tamen consentaneum habeo fuis.
se, quod Nico Oluffionio, quem dixitus jam modo in regem arma movisse, suuu quoque
uutum ac favoren commodarit.
Quae dum ibi geruutur, celebrari Vordiugburgi nuptias filiae suae Mcrgeret cum Mar.
chione Lvco.Caesaris Ludi urori flioRes fecit. Ei in dotem adscriptae duodecim
mille argenti marc quarum nonine certa territoria ac districtus apud Esthones Mar.
p.436
chioni in piguus concessi, quos et retinuit donec uxoris ipsius frater ldeen dato
pretio, eos redimeret. Super uuptijs hisce binas Christophori regis literas anuis cccaxxu
et occoxxiv datas servari in archivo Bavariae meminit in Apologetico suo adversus Bre.
vm vir summus Hermortus Bavariae Ducis Cancellarius. Tertias eiusdem regis, qu vi.
dentur auno post pro Imuperatore Ldco ad caetum Cardiualium Roman mifs idem
Arrtur Apologetico eidem suo inseruit. Hae cum nuptiarum tiam istarum cum
que douo Bavaric afhuitatis mentionem iticiant eadem qu ab ferterto expresse
sunt formula hisce subjiciendas curavi:
Reverendissimis in Christo Patribus ac dominis sacro Cardinalium coetui c collegio
honoraudo Christophorus Dei gratia Danorum Rex etc, salutem sempiteruam. Cum
omnitoda qua potest, reverentia et honore, revereud pateruitati vefrae cum hnmiliotate
qua decet attentius intimamus nos veraciter percepisse ut inter sanctisfmum in
Chri sto patrem ac dominum dominum Iohaunem miseratione divinua sacrosanctae Ro.
manae ac universalis ecclesiae summum pontificem ex una parte. et maguificum princi.
pem dominum Ludovicum Romanorum Regem ex altera dissensio plurima et grau.
dis discordia proh dolor st suborta. De quo sine dubio turbati sumus uon modi.
cuu. et dolemus, imo dubitamus verisimiliter et timemus, quod exiude provenire po
terunt uon solum persouarum et rerum dispendia gravia imo etiau auimarun peri.
: cula quam plurima et scandala in populo iu maximum Christianitatis et fidei per di.
versas locorum distantiasforsitanquod Deus avertat uotabile dec rementum, ude vo- o
bis et vestrum cuilibet, omni insitantia, qua possumus, supplicamus, quod dominum lohan.
nem summum pontificem praedictum velitis pie monere et inducere, ut praedictum do:
ninum Ludovicum Regem Romanoruu jure suo ac uris sui prosecutione perfrui amo.
re Dei, justiti et nostrarum precum interventu velit permittere prout praedecessores
sui Romauorum reges pacifice et quiete usi fuerunt ab ant iquo et ad concordiam inter
eos faciendanmpropter Deum, cum efficacia vos iuterpouere dignemini. Ad quod, sicut
etiam pro parte speratmus posse proficere, cooperari et laborare volumus cum eftectu. Nec
miremini, quod pro ipso et bono ipsius certare volumus et iu suis justis causis nos intro
tmittere quod filius suus filiam nostram duxerit in uxorem nec aliud de ipso sentiamus,
quat quod de fideli Christicola est seuntiendum. Cui testimonium perhibent vita sua et
operationes uec noun faua eusdem nou solunm apud bonos et graves verum ctiam ut iu.
telleximus communiter apud ones. Bono etiam pacis et tranuquillitatis sancta Roma
n ecclesae et praedicti patris nostri summi pontificis et totius Christianitatis libentissi.
me iutendere volumus tenemur. Valeant in Christo vestro paternitates revereudae per
tempora longiora. Scriptum crastino circumci sionis Domini.
Hinc anno proximo feria proxima post diem beati Bartholomei inedia ac vi tajore
coactus Lucur arcem Hammerihusam Christophoro regi eiusque filio dedidit, lege ac
conditionibus, quas tabulae hic proxime subectae declaraut:
Christophorus et Ericus filius suus Dei gratia Dauorum Sclavorumque Reges. Duces E.
sthoniae omuibus praesens scriptutm cernentibus salutem in Domiuo sempiteruam. No, o
tum facimus uuiversis praesentibus et futuris, inter nos, liberos nostros, et fautores nostros
uuiversos, ex uuna parte, ut dominum Ludovicum Albretsson quondam Mareschalcum uo
strum liberos et fautores suos omnes cum ipso exulantes et in castro fomeren cxisten.
tes dum nostram habuerunt indiguationem ex altera in modum qui sequitur esse placitatum.
Primo quod recoguoscimus nos et hae redes nostros dilecto domino Ludovico
Albretsson et suis haeredibus veris veraciter esse obligatos in ooo millibus sexaginta
uovem marcis deuarij Scanienss usualium in certis terminis intra scriptis videlicet in
proximo fefto Purificationis beate Mariae rooo marcarum den. Scaniens. et deinceps siu.
gulis auuis in dicto festo Purificationis Marie rooo marcarum den. Scaniensis usuulium
persolvendis, donec fbi vel suis veris haeredibus per nos aut haeredes nostros dicta sumta o
pecuniae, totaliter fuerit persoluta salvo nobis Quod sibi et haeredibus suis, singulis ter.
miuis praedictis pro quamlibet marc denar. Scaniens, duas marcs denar. Seandie vel pro
fugulis quatuor marcis cum dimidia denar.Scaniens, uuam marcam puri argenti sub pon.
dere Colouniensi solvere valeamus, pro quorum deuariorum supradictorum solutione per
uos et haeredes uottros dilecto donuo Ludovico Albretfsonu et suis haeredibus facieuda
uos una cum conliarijs notris infra scriptis dominis Lanentio Ionesson quondam dapifero
notro Petro Vendelbo Mareschalco nostro, Eschillo Gris, Stigeto Andersson,
p.437
Laurentio Lauritson, et Gregorio Thunessou, tmilitibus Iohanue Raas. Christierno Kaas..
et Laurentio Truitson. Nicolao Ionessoo Broelice loeo Ioenson Broelice. Ivaro Pe
dersou.Ioen Nieclessou.Rani.Boetio Falcc.et Erico Nicllesson promittimus fide data.
Insuper dictus Ludovicus Albretsson ijs quibus solvere tenetur, solvere debeat prout sibi
per nos solutum fuerit uec ultra hoc infra certos praedictos annos aliqui processusjudi-.
ciales contra ipsum per nos aut ad vocatos nostros feri debeant ratione debitorum ex par..
te fratris nostri domini Erici quondam regis Daniae et nostra per ipsum contractorum..
Insuper eundem Ludov icuu Albretsson et haeredes suos pro oo marcis puri argenti
apud haeredes dicti Pallionis loneson in quibus ipie dominus Ludovicus se ipsis obliga
o tum essc asserit, ratione castri Hammerensis liberum et quietum ac quitum faciemus.
Idem vero dictus Ludovicus et fautores sui in castro Hammerensi existentes dicto castro
cum ipsius fratribus domino Petro Vendelbo Mareschalco nostro ex parte nostra libere
resiguato, rebus et ipsorum bonis omunibus in ipso castro ecxistentibus libere perfruantur.
Et f dictus dominus Ludovicus vel haeredes eius postquam dictum castrum Hamme..
rense et terram Borringholo resiguaverit, aliquam excommuoicationis seuntentiam pro
uobis ex parte ipsorum terrae et castri incurrisse cootigerit, unos ipium a dicta provincia
utique liberemus et indemuem faciemus. Praeterea Capitanei advocati et fautores
nostri quicuuque ipsorum domini Ludovici et dictorum fautorum bona receperant oce
cupaveraut vel qui ijsdem aliquas molestias intuleriut, tempore exulationum eorum esse.
debeant totaliter excusati: capti vero ex utraque parte liberi esse debeant, pariter et so
luti. Item omnes causas, quas idem domiuus Ludovicus cum domiuo Andrea Pederson
de Aluerup, uxta tenorem literarum noftrarum prius datarum ex parte nostra placitaverat
ratas servabitmus, quo ad eas qu ante datam dictarum literarum nostrarum inter.
uos et ipsum domiuum Audream Pederson actae fuerint et exortae, sed ad alias causas post.
ipsarum literarum nostraruu datarum inter nos exortas, praesens placitatio miuitue ex
teudatur. Praeterea aute omnia inter nos liberos et tautores nostros omues et inter di
ctum dominum Ludovicum Albretion liberos et fautores suos praemissos pro hac causa.
firmam amicitiam volumus permanere ipsum domiuum et fautores suos praedictos ad
gratiam noftram recolligentes specialem eidem domino Ludovico et fautoribus suis.
praenotatis, omnia bona sua, prout ipsi in praesenti invenerint, concedendo et pro ipsoru
30 usibus demittendo, ipsosque in dictis ipsorum bonis pro causa antedicta in posterum
uullatenus moletaudo ita tamen quod Beenfet tauntum in aunona utensilibus et rebus.
alijs in terraoge Hu dicta Cotoste reluquat quantum i eadem de praemissis di.
gnoscatur recepisse et ipse Beenflaet annona, utensilibus et rebus suis alijs, exceptis ijs quae
in eadem receperit libere perfruatur. Iu cujus rei testimonium sigillum nostrum Chri
stophori regis praesentibus est appeosum. Datum sngste Falstriae Anuo Domini.
u c co c x x vni feria proxiuua post diem beati Bartholomei Apoftoli in praesentia uoe
stra. Ilo cuius rei evideus teftimonium sigilla nostra praesentibus sunut appensa Datun
die, loco supradictis.
Eodem circiter tempore Equestris Ordo apud Esthones sese regi Christophoro ejusque
filio obstrinxit, datoque chirographo professus est soluturos se eis mooo marcarum argenti.
quajam aute provinciae totius uomine Erico regi promissa fuerant. Nobilium, qui se regi
eiusque filio obitriux re, hi praecipui fuere: ebenner Ruibrit, soumoe de Lemed, fenem
Ruibrit, fememur a Napale, lode Hercula, syo Citcuta. Iyu Hoppanima, fenrei
Sylula.Hinco a Roula.Rebo Tuvesson.Hemeus Huuhimpa, fems nus a Cagemula.
Eyrtu ab Eysenberg.Euerordus ab Eugila, fexnems Raffuen Corvinus. Lioltu ab Ale.
tarn, femeu ab Remsebee, yso abrgyle.Heue a Ryrluta, femeiaras in
Harria: Item / leenus ab Embee, equites: fico a ReveleBertlds a Laydes. Heneus
a Bralel.Ceeuu a racele, frem abtavenforde.Hitchora.CerrdurSye. Hemeiuus
ab Kuudes.Henne ab Rosenhagc, drd a Reve, yoa Polle, femes ab sle.ec
de Polle Aemrim de Vala Sim Mora fercus Ha enforden. Bteldu a Vircles
et cocrur ab Ryrman in Virlandia. Iude Rex Cbristophorus eiusque filius Encu Vor.
dingburgi privilegia atque immunitates, quaseuuque a gibus accepisset Ecclesia Reva.
liensis, eidem Ecclesae episcopis ac toti capitulo furmavit eaque sanctionem esse ratam
ac firmam voluit. Obierunt hoc anno Ercus Dus Slesvicenss.Cgen archiepiscopus
Luudensis et Rugiae detique prioceps lu absque ftirpe mascol Io cuius locum
sororis ipsius filius Pomeraniae Dux rqu proxime succaeesst. Ee surrogatus eft pr
p.438
postus Lundenss terol. Slesvicensum Dus Eric funeratus conditsque et in aede
divi Petri apud Slesvicenses habetque tumulo suo inscriptum eiusmodi epicediu:
ro ileno gruon, ter: viceo
egori faeo, eu buic userator cdeo.
Hic Dux mgnummu, potni srvutor Ercus
lemor otur, potn cet socotu.
Patri nimirum leero, qui Erii primiAuftralis Iutiae Ducis, filius fuit, nuepos vero Regis
Danorumtel, quemaduodum geuealogica eiusdem regis tabella demonstratum est
superius pag, st.
Duci autem huic Slesvicens Erico etiamsi filius superesset uxor, rex uihilominus
Christophorus eum Ducatun ad se ac suam tutelam pertinere ratos totan ditionem vi
armata suam iu potestatem redegit, excepto Cottorpio quod obsidione quam arctissma
ciuxit, positis in monte Caballino (Heeberg vulgo dicto) castris. Comes vero Cererd
Rendeburgensis, ldeari avunculus, cum exiftimaret le tutelae iure puero propioren
esse et regem hoc agere ut Daniae reguo Ducatum postlimiunio aduecteret, cogit extemplo
apud Holsatos et alibi militem ac manum cum rege prope Cottorpium consereus
obsidionem eum solvere adegit. Liberatoque Gottorpio diu id erod impensarum.
quas ea expeditione fecisset, nomine sibi retinuit. Memorat Crantius in more huic Cer.
ro positum praelium inituro itmaginem divae Mariae collo appensam habere ac procla, ao
mare ter solitumser nor oc de cgregutor o virgo, quomodo fere gentium scriptores
Syllam quoque traduntRomanorum dictatorem, circumgeftasse ftmiliter in praelijs atque
expeditionibus icunculam Iovis, ac crebro ad eam verba referendo dicere suevisse: Quu
pene eo tec c tu mecum cocisser pite.
Rex autem imposito subditis tributo ex uuoquoque aratro argenti marcam pendi po.
stulavit. Ac proxitmo deiude auuo fundatum ab eo coenobium Cnarderuppeuse tradu.
ctis iu id exSorae monasterio ordiuis Beruardini monacbis. Templum ipsius coenobij divae
Mariae dicatum est. Collata praecipue in eam aedificationem bona proscriptorum, qui pa
rentem ejus Eric augustae memoriae Finderupi trucidaverant. Ipsum autem Cuarderupum
iuter aulas seu regia palatia habitum. Procedente mos tempore imperium ipsius
tam ecclesiasticis quam secularibus displicere ac grave haberi caepit. Nam et archie.
piscopus Ccrols ademptam dioe cesi iuae Boringholmiam querebatur: et aliij episcoporum
immunitates suas ac privilegia imminui per ipsum existimabant. Nec deerant nobilitas
ceterique ex optimatibus qui negabant stare eum promissis super nomine et oppiggnoratis
a parente ipsius factis, quorum in se onera recepisset: quin et querebantur tyranuide
eiusdem atque exactionibus opes suas ac facultates exhauriri nec in bona solum sed
et corpora sua saeviri. Incusabat eum et plebs ac civium vulgus, quod tributa ac collatio.
ues imperaret, quibus confeieudis pares non essent. Hiuc Lcreutiur se satrapa et L
icus Albertsonius ab Everftein capita ac coryphaei factionis prae sules regni et ante omnes
archiepiscopum Coro, nec uon etnutum orsu Hallandiae dynastam aliosque ex nobilio
tate atque ordine equestri quos regi iniquiores scirent suas in partes traducunt: Iique
facto inter se foedere de rege eiusque filio Erico, quem patre meliorem oegabaut, regui
finibus exturbando decretum ediderunt, quo obsequium illi omne ac fidem ob iutolerabile
ipsius imperium, se reuunciate significabant, adjicientes ijsdem codicillis, satis superque,
idque cum suo ac regui maximo detrimento comperisse jam se quod frater ipus
laudatae memoriae Rex Ericus omiatus fuerat, fore ipsum reguo ac regui proceribus in.
tilem ac pernitiosum regem: itaque interdicere plebi ac populo universo ne ei obic.
quium commodarent donec de rege alio in eius locum sufficiendo simul ftatuissent.
Qu dum agitarentur, erat apud elandos in arce V ordingburgo Rex Chriftophorus.
t videns Fionenses una cum Citmbris, qui buscum et Schani elandique conferre capita o
caeperant, ad versus se cornua erigero e re censuit filium suum natu maximum illis in ad.
versum submittere, itaque tradita ei quam citiffme tumultuaria manu, cogitabat ipse
subsequi si forte pace potius quam armis fftere commotos et in se euntes sufflaminare
daretur. Ac postquam Torueburgum princeps ricur venisset ibi aliquantum subtitit.
uon ausus scilicet in oram adversam trajicereaut in hostem ducere, nisi auctis copijs. Id.
que agenti suoperveuit Lvcus Eversteinins et tcs Perus cum robore Scanensium ac
elaudorui ac piincipem inera arcem Torneburgi conclusuu obsdent. Eem es suis
p.439
nonuulli deserueraut Theutones, qui in arcem cum ipso confugerant, necessitate adacti
pedem fixere. Ac sexto exinde post obsidionem die arcem dedidit. Ipse Hadersleviam
deductus, ibi custodiae est traditus, militi quo velletabire permissum.
Res, ubi auimadvertit, passim inu se irimagno aere ac regni cimelijs pretiosissmis se.
cum assumptis, traiecit in Cermaniam, comites secum ducens lemorum et toem flios
Ac modo Rostochij modo apud Vandaliae priuncipes nec oon affueum suum Mar.
chionem Ldovcum agens, suam eis causam deferebat. Lcurentiur interea satrapa nuec uon
Lcu Mareschallus ccnutusque Porfur cum Duce Slesvicenf / ulemar, qui tum anoum
circiter duodecimum agebat ac deuique cum Cerur Holsatiae Comite Christophori
o tegis bhostibus, arctiori nuexu se coni ungunt promittuntque inv icem ut alter alteri et ipsi
prae sertim laboranti jam reguo auriliares adessent tipendiaque facerent. Atque ita istis
temporibus Slesvicensis Ducatuscum eum reguo clieutelarem haberi Duces atque eis san.
guine juncti Holsati nollent, quod tamen Daniae reges sibi deberi judicabant, veluti Eri-
dis pomum ac contentionis perpetua seges tmateriaque fuit. Foedus autem, de quo dice.
re coeperan cum Duce Slesvicensi ldeoro percussum hunc in modum in archijs con.
ceptum legitur:
Omnibus prae sens scriptum cernentibus Voldemarus Dei gratia Dus Iutiae salutem in
domiuo sempiternam. Notum facitmus uui versis, quod promittimus bona fide et praeseu..
tibus obligamus, quod nos uua cum omuibus nostris fautoribus firmiter astabimus ho
o uestis viris domino Laurentio Ionesson et Ludovico Albretsson cum suis veris haeredibus
eorundemque fautoribus et amicis singulis ad omnem eorumj ustitiam in omni nec
cessitatis articulo, subsidijs et auxilijs, toto possenec eos unquam deseremus antequau de
rege Daciae aut eius successoribus compositionem plenam et sonam competentem ba-.
buerint secundum ipsorum placitum voluntatis. Praeterea assignamus ipsis duas nostras
munitiones Iruoneler et Hue / se et ad quamlibet carum decem marcas anuou aouuo
quolibet pro sublevamine expensarum, addito tamen hoc quod si Rex Daciae ipsos expu-
lerit aut ipsis bona eorundem abstulerit, ex tunc dictarum muuitiounum ad vocatias cum
ipsarum adjacentijs sinugulis plenius sine omni comuputatione libere possdebuot, prout
advocati praecedentes aliqui ipsas liberius diguoscuutur habuisse. Si vero ampliores ex.
o pensas fecerint quam se reditus dictarum munitionum extenderint has uon computa.
buunt nobis vel haeredibus nostris uec super munitiones nostras sed pro se expensas earuu
deu personaliter suppeditabunt. Praefatas autem muoitiones sine omui computatione ac
contradictione nobis vel nostris haeredibus reprae sentabunt, quanudo nos vel haeredes no
sri et amici nostri ipsis vel suis veris haeredibus et eorum amicis compositioueu plenanm
et sonat aeteruam, secuudum eorum velle ordiuare poterimus et uon prius. Autedictae
vero muuitiones semper nobis vel nostris veris haeredibus apertae erunt ad omnem nostram
necessitatem. Si etiam de praefata munitione Hadersleff novam in alium locum dictorum
virorum consilio aedificari evenit, unovanm pro antiqua cum adacentijs et reditibus
prioris munitionis recipient nobis vel haeredibus nostris repraesentaudo.Servitium autenm.
o ipsorum quotidianum erit cum quadragiuta viris expeditis iufra domiuium regni Daci
et Ducatus Iutiae contra regem Daciae sub damnis eorum propriis et expensis. Verunta
muen de captivis si qui capti fueriut, pleuam partem capient, prout expeditos habent, secuudum
suorum numerum devinctorum. Praeterea f rex Daciae vel alius terram nostran.
iuvaserit seu nos cum nostris terram ipfus invadere attentaverimus, cum omuibus amicis.
viribus ac rebus eorundem nobis firmiter adstabunt ad auxilium fideliter properando.
Terra etiam aliqua vel numerosius plures si captae vel acquisitae fueriut cedant nobis et.
nostris haeredibus ac possidebimus eas sine omni impeditione eorum vel eorundem haeredum
pacifice et quiete. Et si medio tempore ipsos domiuos Laurentium lonesson et
Ludovicum Albretsson vel alterum eorum mori contiugat, quod Deus avertat nos sine
o voluutate unanimi c consensu haeredum ipsorum, diem Treugarium aut sonam non itibimus
seu faciemus, sed omnia placita quaecunquec sunt superscripta cum haeredibus ipsorum
inviolabiliter servabimus ac econtra ipsi uobis vel nostris haeredibus cum eorum amicis
omnia et singula plane et integraliter servabunt. Praeterea munitiones nostras ab ipsis
vel suis veris haeredibus non recipicmus antequam omnia et siugula superscripta complebuutur
et ceutum marcas cum quiuquagiuta marcis puri argenti, itu quibus ipsis et suis..
veris haeredibus recognoscimus nos et noftros haeredes esse obligatos integruliter
persolvemus, ln cuius rei testimonium sgillum nostrum praesentibus ett appensun.
p.440
Datum Sonderborg Alsiae anuo Domiui cccxxvi dominica Quafmodogeuiti, n prae.
sentia nostra.
Huius foederis initia quaedam atm ante iacta fuerant inter Ericum Ducen, lencn
parentem. et Licum Eversteinium. Eaque de re literas Flensburgi siguatas anno
Cocoxxiv Everfteinius acceperat quibus len pareus pollicetur se Everfteinio ad.
futurum atque eum tutaturum ubicuuque id rei aequitas pottularit. Cerhords vero Holsatus
Rendeburgensis lemoni Ducis avuuculus, qui eo seculo iuter militiae archegos
eminebat contestim facto hoc foedere in Dauiam evocatur. Et ut fidem suam atque in.
dustriam proceribus approbaret, inprimis Vordiugburgum quod tom inter regui nu.
nimenta praecipuum habebatur et quo retento sperabat Chrittopborus sbi in omnem to
eveutum ad regni interiora aditum patefacere.Christophoro praeripere elaboravit. Itaq
egit cum arcis praeside, ut acceptis ooo argenti marcis sibi arcem dederet ac ejus vice praefecturam
arcis Segebergeosis acciperet, eanque teneret douec nummi pam indicati in totum
essent aduumerati. Praefectus, accepta conditione. Segebergam proficiscitur, atque
ibi dum praesidet ab Holsatis esx improviso oppressus atque exturbatus proditionis sus
paenas luit. Sed Chriftophorus res, haud diu moratus classeque armata Vordingburgurm
appellens ac validum simul militem apud Marchicos atque alibi collectum secum ducens:
quibus et Megapolensis Hemics alijque ex Vandaliae principibus aderant. Vordingburgum
extemplo, tacta oppugnatione, recepit. At Comes Gerhardus regoi strategus magna
iu ad versum manu accurrens, cui se Dani junxere regem obsidione circumcingunt. Primo 20
alloquio ad iurgia progressi Duces Rex Gerhardo ut foeditfrago exprobrare coepit.
quod promissis ac tabulis jam ante inter se et ipsum signatis haud faret: cui ille vicissim
obiecit quod subditorum suorum mala tractatione et se omnesque vasallos suos adversarios
experiretur. Ac demum commeatu obsessis deficiente ob interceptun a Danis, qui
mari patebat aditum premere eos rerum omuium penuria caepit. et licet frumenti non
deesset copia tamen cum molendiua ad manus oon essent aptare id ad usum et esum hu.
mauum nequierunt. Quapropter coactus est Hericus Megapolens cum erborcd pacisci
quod eum in modum factum. / ut Rex et Megapolensis cum milite suo unde veuerant re.
grederentur. Idque cum Resx ceptasset essetque iu proximam Falstriam progressus f.
gere ibi pedem ac denuo fortunam tentare constituit: sed a Comite et classe Danorun o
iterum circumventus ad nova ineunda cum isdem pacta descendere suo nomine Henri-
cu permovit obtinuitque tum iterunm ut libere se Rostochium reciperet, ubi et sub.
stitisse aliquaudiu cum familia ac liberis memoratur. De Rostochio autem eiusque territorio,
quod Crantius alique injiciuut, id coooo argenti marcis fenrico Megapolensi cir.
ca haec tempora ob praestita aurilia Chrittophorum transcripsisse verosimile hau est.
quod rex postmodum lleorus. Christophori filius, eam ditionem in alios transferendi
jus usurpaverit, ut infra patebit. Nec aliud de Rugia quoque ftatueudum, eam quidem in
feudum uon vero haeredium alijs tum permisisse Christophoruo cum eiut mox ad anuum
occuix referetur Pomerauiae Duces a oemroiure clieutelari praefecti sint:
Nisi forte de Rugia cismariua et qu Pomerauiae contiuenti annexa est uon vero de
transmarina, eam abalienationem factam iuterpretari potius veliut.
Hae res cum eum in modum Christophoro adversae fuerent, authores fuere nobilitati
ac ceterae multitudini Comes praesertim Cerburus.Lcurentiu sooe Ludcu Eversteimt ac
Dux Comutu Posus, ut Ducem Slesvicensem lemanum dotuiuum suun ac regem decla.
rarent quo ita ouuis in universum ad regnum redeundi spes Christophoro praec.
deretur.
Va t o e a us itaque die ascensionis Mariae Neoburgi apud Fionios indicto re.
gui conventu, rex electus, omnibus ac siugulis ore ac scripto est adftipulatus se immuui.
tates ac privilegia cuusque ordinis ac status sarta tectaque habiturum: jus quoque ad le.
ges prae scriptumque regis / leon pronunciaturum omuiaqueiuxta morem ac con, o
suetudines regui ab antiquo receptas exsecuturum, subicribente suaque manu obsiguante
easdem tabulas Comite Cerer utpote pueri ac nuepotis sui tutore. Sicque rex electus
uon tamen coronatus nisi Neoburgi fortasseolns Duxs inter Daniae reges uou uis
ut insititius et hypobolimaeus habetur quauvis regia ubique authoritate egerit. Non
auce insertum catalogo regio vel ideo exiftio quod brevi admodun tempore ean
personam suftinuerit atque inde in ln Chriftophori filium translato sceptro, re.
gio etiam vocabulo abstinuerit.
p.441
Dum autem rebus praeesset, regi authoritate Slesvicensis ecclesiae privilegia firmavit:
Capitulorum etiam ac coenobiorum nec non opidorum multorum immunitates asseruit:
ertorm praetetea Comitem avunculum suum Iutiae australis Ducemdatis ea de re lite.
ris, pronuncia vit: eique ac haered ibus eius Ducatum eum in perpetuum ut feudatarius
clienti utendum ac possideudum tradidit, assensum ac vota sua accommodantibus archi.
episco Luudensi curooicoluo Borglumensi, etro Othonitusiluloe Slesvicensi, sone
Ripeuum, solcne Roschildens, yclone Viburgensi ac ouenoe Arhusicusi episcopis: Quibus
et suum adiecerant calculum ex Seuatoribus ceteri et in his Lcuretiu Ionae satrapa. Luccus
Mareschalcus et Dux Contus Porsius, ali que. Renunciavit praeterea iisdem codi.
io cillis omui juri, quod in dictumjam Ducatum sibi competierat, tantum reservata penes se
investiendi et in potestatem mittendi alios facultate: Deuique et autiquavit ac nulla esse
declaravit quae cunque his aliae adversari vel tabulae vel initrumeuta possent: Fecitque
io rei majorem fidem easdem literas obsignare secum Saxouiae Augariae et Vestphaliae
Ducemertm, sooem etoum Holsatiae Stormariae et Schoueuburgi Comites:
Henricn et Ncclcu Comites Suerini Mclterum Comitem Veruin gerodae Burcr
Comitem Sualenburgeusem Lrentiu satrapam Luovicam Albertum Mare schalcum:
uomtu Porsium souum Olai Petrm etuem Sty ggeos Actum Neoburgi in comitijs,
auuo et die ascensionis Mariae supra otatis. Eaudem investituram, datis super ea
poftridie ac seorsim literis etiam regni proceres ratam se habere ac firmam apud omnes
o testatum feceruut. Prae scriptisque episcoporum jam modo nominatorum vocabulis evul.
gari literas curaruut, quibus siguificaruut se, postquam Daniae olim rex rtoploru salutis
suae ac sacramenti parum memor patriam suam a regnuu, quodjustitia atque aet quis
legibus defendendum susceperat, iuiquis exactionibus ac telouijs similibusque oppressi.
ouibus gratarit, omnibusque tam uobilitati quam plebi se exosum reddiderit. et clerum
iusuper reditibus suis ac bonis spoliarit Et eius vicissim loco singulari stud io ac sollici
tudine magnisque impensis effecerint Laurentius Ionae et Ludovicus Mareschallus ut Co-
mes Cerr lui totiusque regui curau ac tuitionem io st assumserit, se idcirco tanti be.
ueficij haud imtmemores assensum suum ac uutum libenti ssime concedcre, ut sereuissimus
Vlemcrut. Daniae Slavorumque Rex domiuus suus clementissimus. Dux olim Iutiae Au.
o stralis dicto Cerur, avunculo suo. Comiti tolsati ac Stormariae, eiusque legitimis hae.
redibus. Ducatum eundem Australis Iutitradito pro more vex illo, in totum transcribat
ac tribuat, eumuque regni sui priucipem, clientem ac vasallum designet, pronuuciet atque
agnoscat. Hisce codicillis sua appendi sigilla fecerant, praeter jam nuueratos praesules
corosum archiepiscopum Lundensem Ncoum episcopnm Borglumensem etrm Otho
nieosem, solonuem Slesvicensem solnem Ripeusem solomuem Rosclhildeusem, syc / oem
Viburgensem ac ueonen electum Arhusiensenm episcopos. Curetiu lonae satrapa. Lod.
vcu Albert sonius areschallus, cnutu Porsius ac lonas eso prae lentibusierto Duce
Saxoniae solune etiolpo Comitibus Holsatiae Stormariae ac Scouveuburgi senrico
ac Nicoo Comitibus Suerini oltero Veruingerodae Comite nec uon Brcuro Comite
o Sualenburgensi. Acta haec Neoburgi postridie Ascensionis Mariae, cuonuuto Porsio, qui
Hallandiae australis Ducatum tenebat inu gratiam rei beue gestae etiam borealis eiusdem
Hallandiae ditio una cum Samsea iusula et Gallenburgo pertmissat. Nec abijt indonatus
Luvuicur Mareschalcus: qui licet multas prae fecturas ac territoria apud Scanienses de.
functi regis rici liberalitate possideret adiecit uihilomiuus electusjam rex / uldemorus
gratitudiuis testandae ergo, praeter Coldingam et Ripas Iutiae claras urbes, pagos praeterea
ac districtus alios, quae ille universa eiusque haeredes in feudum retinerent confectis su.
per eotabulis, quae sunt hodieque in manibus, eusmodi:
Omoibus praeiens scriptum cernentibus Voldemarus Dei gratia Danorum Sclavorun
que rex salutem iu Domino sempiteruam. Tenore prae sentiuut constare volumus tan
o praesentibus quam futuris. Quod nos cun unauiti consensu et voluntate consiliariorun.
nostrorum et regui nostri meliorum ftrenuo militi et honesto nobis iu Christo praedile
cto, consiliario domiuo nostro Ludovico Alberti filio et suis veris haeredibus exactiones
uoftras infra seriptas, videlicetiuye cum castro et villa colinge, seligssel, ci vitateu
Ripensem monetam nostram cum teloneo nostro et moleudits ibidem Mlterrit et
Cierexlerri cum omuibus bonis et villis dictis ierc in iusdem exactionibns situatis. et
cum universis et singulis reditibus et fructibus slvis, piscacijs, tuolendiuis, villicis, co.
lonis et inquilinis, precarijs, itposuiounibus, servitiis, teloneis ceterisqui: ad nos et coronam
p.442
Daciauam spectantibus in dictis cxactionibus sitis damus et per praesentes assignamus.
praefato domino Ludov ico Alberti filio et suis haeredibus cum omuijure regio et liber.
tatibus ab impetitione cuuslibet memoratas exactiones cum omnibus suis pertineutjs
praedictis appropriantesjure haereditario et perpetuo possidendas ac pro usibus suis libere
disponendas talibus aunexis conditionibus: Quod idem dominus Ludovicus Alberti fi.
lius et sui haeredes a nobis homagium accipere debeant ac nobis et coronae Dacianae prdictae
stabilem fidelitatem et plenam securitatem, omnibus diebus vitae suae fideliter coo
servare ac ipsos in omnibus servitijs nostris et regui nuostri praenotati ubique viriliter ex.
hibere, t autem omuia prae missa praedicto domino Ludovico Alberti filio et suis hae.
redibus firma et inviolabilia in posterum conserventur nos sigilli nostri appensione ac si to
gillorum magnificorum principum dominorum Cerhardi avunculi nostri dilecti Iohao.
uis Holsatiae ac Stormariae Comitum.Adolphi eadem gratia Comitis de Schouenborg et
venerabilium in Christo patrum dominorum Caroli archiepiscopi Lundensis Sueciae pri.
matis.Nicolai Burglavensis fratris Petri Ot honiensis. Iohannis Slesvicensis. Iohannis Ripensis.
Iohannis Roschildensis. Tychonis Viburgensis et Suenonis electi Arhusiens, coo
firmari et capitulorum omnium cathedralium ac Episcoporuu praedictorum dormini
Hentici Niclle sson Prioris et fratris de Anderschou. et domiui fratris Abbatis Ringfta.
diensis nobilium militum Danorum Laurent ij lone sson.Drost Cauuti Porse: Nicolai
Brocl senioris. Andreae lederssn Styggc. Petri Pederssoo Stvgge. Henrici Niclessou.
tonis Niclesson.Nicolai Cuttesclonuing, lngvari Hiort, lohauuis Ctfesson Augouis ao
E sclildsson.Andreae Pedersson de Alnetorp: Tychonis Viud. Elbonis Calt. Petri Rustici
(o) Absolonis Ioensson. Nicolai Broclcjuuioris.Nicolai loensson de Ryuduiug.Iohan.
nis Iftuerssoo. Petri Orubbe Iohiannis Oluffion Nicolai Thuesson de orby. Cauuti
Nicllessou.Petri Carlssen. Iacobi NicllessouNicolaim Thuesson de Rlabetorp. Andreae
Perersson de Bulletorp. Nicolai Iacobsson de Haragre. et Nicolai Ryvruing. Nec uon et
armigerorum scilicet Iohauuis Hasenberg.Saxonis PeterssouNicolai Audersson de Tu.
betorp.Andreae Laugessons.Andreae OlutiouNicolai Suen.Petri Torbenssoo.Iohannis
Maguusson et Iolauuis Due, prae sentes literas duximus roboraudas in testi monium, cautelau,
evidentiam et certitudinem plenariam. Actum et datum Roschildis anuo dominicae
incarunationis oooxxvi Sabbato infra octavam Apostolorum Petri et Pauli, in prae
sentia nostra.
Accepit quoque in signum benevolentiae ac regiae gratiae possideudas Lange landam
et Arream insulas satrapa Lurentius lonae: redditaque Lundensium archiepiscopo Boriuglolmia,
quam ei jam ante Christopborus praeripuerat. Duci Porso quae concessa diximus,
ea lege concessa rex electus voluit si et ideu approbasset avunculus suus Ceroru
Holsatiae Comes alias irrita eiset donatio et lierae super ea confectae traderentur Lud.
ico Mareschalco. Facta tum simul de territorio odeberr in iusula boringholiae sito.
compromissio inter olomem LCtfonem et curolum archiepiscopum, constituto sequestro
Loco Mareschalco. Cui eidem Ludovico Viburgensis insuper praefectura nec non fo.
rum acjuris dicundi proviucia demandata. Pronuuciatusque territorij apud Scanienses a
uuiversi udex ac litium diremptor soomuer ffo. Reperio inter acta curiae, qu Harder.
vici est. Celrici Ducatus non incelebris oppidi asservari diploma eodem hoc anuo
ooCxxvi civibus urbis a olemuro tum noviter electo rege indultum, in quo Burgeuses
de atertuopt, ita euim verba habent, suam iu tutelam ac fidem peculiari gratia ac fa.
vore se suscipere et easdem immunitates ac praerogativas in regno suo et prae sertim in
Scauia ac Scanoraubi tum celebris erat halecum piscatio concedere testatur quas o
lim temporibus oldemari secuundihunc progeuitorem suum ij sdem iu tabulis vocans, habuissent.
Datae literae Vordingburgi, feria proxima ante diem nativitatis beatae Mariae.
additumque sub calcem cteste domino Gerbur Comite Holsatiae et Stormariae illustri.
avunculo nostro perdilecto. Renovata tum quoque firmataque privilegia omuia quae
regesjam olim Dauiae, praedecessores ejus. Frisiorum urbi Stctere ejusque oppidauis, na
vigatione ac commercijs isto praecipue tempore insiguiter torentibus, liberali manu
concesserant. Sed literarum ipsarum, quae Harderv icenos spectaut, cuj usmodi eae in ur.
bis archivo servantur, hic appounendum exemplum censui: quod est eusmodi:
Valdemarus Dei gratia Danorum Slavorumque Res. Dux Esthoni, omoibus prae sens
scriptun cernentibus salutem in domino sempiteruam. Coustare volumus uni versis tam
presentibus quam futuris, quod nos discretos viros praesentium eshibitores Burgenses de
p.443
atetut regnum nostrum cum suis mercitonijs visitautes sub nostra pace suscipi-
mus et protectione specialiter defendendos. Nos volenutes favoris et gratiae praerogativa
prosequi speciali ipssque cupimus et denunciamus omues gratias et libertates, qua
temporibus D. Valdemari quondam Regis Danorutm progeuitoris nostri clarae memoriae
diguoscantur liberius habuisse vid, quandocunuque et quotiescunque alicubi in regno nostro
in Skanor vel alibi cum uavibus suis applicuerint naves suas possint secure exouerare
et boua sua sive in sale seu in panuis laneis vel lineis aut in cera vel in vario opere fueriut.
seu iu alijs mercitonijs quibuscunque quocuuque nomine censeantur ad terram et suas
dd vel hospitium pro suo libitu voluutatis libere deducere et non debeaut per Advoca
o tos noftros super hoc uec per aurigas qui dicuntur uncre, uec per nautas qui xoerie..
preneore velsbemen uuncupantur, nec per aliquos alios quorumlibet impediri. Et dicti
uaut et aurig prout cum ipsis conveueriut bona eorutu ducaut impedimento quolibet
procul moto. Item si aliquis auriga vel uauta bona ipsorum per suau incuriam destruxe.
rit vel madefecerit, ipse debet ea prout rationi consonum est, emeudare, lteu omnia quae
sub poudere vendi solent, possunt in ipsorum od sive vicn vendere et alienare et cum
ftatera Coloniensi et pondere debito trutiuare. Item vinum quod personaliter apporta
rint possunt in suis vicn ad clepsidras vendere et alieuare. Item uullus forpugb emat apud.
littus maris ultra dimidium plaustrum alecium sicut amissionem omnium quae sic eme.
rit, duxerit evitandam. Item nullus emat alecia in aquis sed si aliquis incausatus fuerit
o quod alecia in aquis euerit ipse tertia mauu se purgabit et hac de causa convictus Advo.
cato nostro tautum tres mrelen tamen emendabit. Item de omuibus et siugulis queri
mouijs et controversijs ac lae sionibus quas iuter ipsos Burgenses de atuertth mutuo
commiserint. Advocatus proprius in Sanor habeat discut ere et judicare, nisi hujusimodi
laesionis emenda ad vitae vel manus amissionem se extendat. Item si ita contigerit vid, si
aliquis alium interfecerit aut gladio, securi laucea seu cultello sive aliquo alio armorum
iustrumento secando vel tundendo vulueravit seu hasta, baculo sive lapide percutieus
membrum fregerit aut ad effusionem sanguinis vulnus iuflixerit de huiusmodi advocatus
tofter qui est.et qui pro tempore fuerit, habeat udicare. Item si aliquis es ipsis Dacum ali.
quem pro debitis uovis vel de aliquibus annis praeteritis incusaverit, advocatus noster ipsi
o de atdertoptt dicta debita sua uxta seger terrae fne aliqua multa aut aliquo ejus damno
adiudicabit, ltem nulli de atoertoptt damuatio aliqua adscribatur nisi per causam quae
ad amissionem vitae vel manus se extendat. Item si ita contigerit, quod absit, quod alecia
non capiantur, uec in Slauor salsentur quilibet dato suo torgreg autoritatem habeat.
boua quae adduxerit absque teloneo libere deduceudi. Item si alicubi infra regni nostti.
teruiinos naufragium passi fuerint Advocatus noster seu aliquis alius cuuscunque condi.
ditionis seu status existat ipsorum bona nullatenus impediat vel se de ipsis nullatenus i:
cimclat qnandoquidem ipsa bona personaliter per se vel per alios quos ad hoc concessum
vel conductum habere poterint, valeanut de naufragio liberare. Item si aliquis ipsoruu.
ligna sive carpenta sua in Sauor vel alicubi alibi in reguo nostro deposuerint navemque
o suam cum alijs mercitonijs onustando abcesserit, ipso cum redierit dicta ligna sua absque
impeditmento recipiat et ea soluto suo tiorgore / ng absque omoi alio Teloneo libere de.
ducat. Item si aliquem ex ipsis infra regui nostri terminos decedere contigerit consau.
guineis suis et haeredibus suis noo praesentibus bona sua apud uuum fidelem et discretuuu
illius ti vitatis vel loci ubi decesserit sub bouorum teftimonio sequestrentur usq ad diemv.
et anuum. Si aliqua ex illis bonis, tam diu durare non poterunt, siune damuo iu alia bona
durabilia convertantur et simili modo sequestrentur. Et si veri haeredes ipsius aut ipso
tum tutor si miuoris aetatis fuerinut, pro hui usmodi bonis repetendis infra dictum termi
num veneriut cum bouorum sufficienti testimonio ipsius praefata bona resguentur et libere
assiguentur absque ulla difficultate. Si vero praefati haeredes aut ipiorum tutor infrapraefatum
terminum non veneriut, saepe dicta bona nuobis cedere debeant libere possiden.s
da, prout exiguut leges terrae. Item nullus ipsos super orundem vicen in ipsis bodis sine
torum voluntate destruendo aut ab ipfs aliquid abstraheudo ab is impediat aliqualiter
vel molestet. Item exactores qui silekrever dicuntur non debent propter opus diei festivi
ephippia alcutus aurig bouna ipsorum ducentis aufetre vel desumere quoquo todo.
Item nullus bona sua amittere debeat propter alterius puguam vel delictum. Item telo
neum eoruo maneat prout fuerat ab antiquo nisi quis cquut emerit pro sua propria sella.
cum quo intendit per terras ad propria remeare et tuuc pro tali equo dato suo thorgdoregu
p.444
liber est et excusatus. Item liceatipsis lastadia sumere iu fluctibus maris ubi volunt. Item
telouea Coggonum maneant prout fuerant ab autiquo ut aute haec omuia per nostros Ad.
vocatos et Officiales in perpetuum firmiter observentur. Prae sentes easdem literas sigilli
nostri muuimine roboratas contulimus in testimonium et evidentiam firmiorem.
Datum Vordingborch anno incarnationis Dominica ocoxxvi quinta feria proxima
aute diem nati vitatis beatae virgiuis. Tefte Domino Cerhardo Comite Holsatiae et Stor.
mariae illustri avunculo nostro perdilecto.
Cunuxtus deinde Porsius antequau a rege Christophoro in feudum Ducatus Hallandiae
esset immissus equestri diguitate cotentus agens, hoc circiter tempore qui fuit aunus
supra millesmum trecentesimum vigesimus septimus, illustres nuptias affectare haud ve.
ritus in conjugem sibi sumpsit geturgom.Magui negi Sueonum regis superstitem matrem:
Erat ea Erici Ducis, quet tame euectum in arce Nicopensi dixitusvidua, filia vero fo.
qui Norvagiae regis. Atque ea occasione facilius Poso borealis Hallandia australi addi.
ta, quod eajam olim Erico Duci, lgeturge marito, a rege ac regui proceribus in feudum
fuisset concessa. Sicque ille cum regui utriusque Daniae Sueciaeque veluti dynasta agoret,
superbire atque animos caepit tollere. Cujus uomiune, sicuti et mate ruarum uuptiarum
causa, Magno Suecorum rege haud exiude propitio admodum usus est. Nam et Axelvoldam
Oftrogothiae arcem, quam sngeturge (utpote sibi in vitam ab Erico marito concessam)
Dux que Porsi defeudebatipsis hoc auuo Mcg ademit et proxime scquenti ad Huunes.
halsam obsidendam procinctum movit. Idem Porsus Helmstadium tenens, eam hoc tem
pore urbem priilegijs pritmus donavit et Suecos, qui eo negotiandi gratia commeabaut.
teloueo immunes pronunciavit. Auxit tum quoque addtis uosis prae rogati vis. Luo.
densium immunitates Res Vldemcrur habitisque Helsenburgi conitijs de controversiam.
qu agitabatur iuter archiepiscopum et oumem oem super dit ione oe / erri eum in
modum pronunciatumut muuicipium oduced itemque pagus sone / erret utraque
sit solun ffoui adiudicata. Io literis hac de re evulgatis ulemorur se regem: erlurr
vero se eius Tutoren appellat. Sunt autem eyusmodi:
Omuibus prae seus scriptum cernentibus. Voldemarus Dei gratia Danorum Sclavorunque
rex salutem in domiuo sempiternam. Cum olim inter maguificum ptiucipem dominum
Ericum, qui tum regui Daciae guberuacula tenebat et coronam regui esx uua parte et ve
uerabilem in Christo patrem, dominum Iohanuem Crand quondam Lundensem archie.
piscopum.Sueciae primatem ex altera, ratione capti vitatis ejusdem domini archiepisco.
pi et propter damna et imjurias, quae et quas Luudensis Ecclesia passa fuerat, tepore ca
ptivitatis ejusdem uude lis qudam increverat et discordia in tautum augmentata et in
Romana curia agitata ut totcum reguum Daciae ecclesiastico supponebatur interdicto et
sic longo tempore et annis pluribus ligatum et iuterdictum tenebatur quem dominus
etiam rex et quidam alij de reguo potentiores senteutijs fuerunt ex communicationis ca.
nonicae enodati. Tandem praedictus domiuus rex se et regnum suum ratione damni et
iujuriarum praedictarum.Lundensi ecclesiae in decem millibus marcarum puri argenti, in
quibus Ecclesiae per scutentiam Romani pontificis se recognoverat condemnatum obli
gavit. Counsiderans etiam praedictus dominus rex mirabilem statumit quo ipsum regnum
Daciae positum fuerat, pro utilitate et liberatione omuium de reguo ut ipsum interdictum
eo facilius ac citius potuisset relaxari. Maiorum ac meliorum regui ad hoc accedente
consilio et unauimi conseusu fertubei in Scania et odue / eru io Borringholu
cum omuijure regio Lundeni eccleiae pro dictis decem millibus marcarum argenti dedit
io solidum scotavit et assignavit jure perpetuo poscidenda, lro dicto vero oeer.
e, quod haeredes uobilis viri domini ffonis quoudam dapiferi, ipsum ferre ad se dixe
runt de jure pertinere et minus uste dicto ferre se fuisse privatos asserebaut ideo e.
velgteret in Scauia loco dicti oebert praedictus rex ratione evictionis posuit et
assiguavit in pignus, tali conditione adiect, Quod si a praedictis haeredibus domini Uffonis
dapiferi praedictisaepe dictum ueber in Borendeholu, quocumque tempore contingeret
evinci, sen ad ipsos vel ipsornm aliquem aliquo iure redire ex tunclmdeoigc.
dere cum omni jure regio, villa u, stu et suis att ineutijs excepta, cum omnibus alijs
bouis regalibus, quibuscuoque in eodem ferret, ipsi Lundeuf Ecclesiae loco praedicti.
neterret ut prius est expressumabsque omni alia scotatione cedat, jure perpetuo possideo.
dum, prout haec omuia in literis super hoc confectis et sigillatis Domini Erici regis prae.
dicti praelatorum et meliorun regui Daciae plenius continetur. Convenientibus in
p.445
Helsinborg auno domini uocoxxvi in crastino beati Lncae Euangelistae, maguifico priucipe
dominuo Cerhuro Dei gratia Duce Iutiae. Holsatiae Stormariae Comite ac tutore uo.
Etro nec unon et consiliarijs nostris et potioribus regni nostri Daciae iuter alia, quae ibidem
agebantur, proposuit dominuus Iohannes praedicti domini ffonis filius, quod elerret.
in Borendeholm ad ipsum dejure pertiuebat. et quod injuste et iuiquoiudicio fuerat sibi.
abiudicatum respondente econtra venerabili in Christo patre domioo Carolo permisso
ne divina archiepiscopo Lundens Sueciae pritate, quod praedictum ferret ad Ecclesian
suam Luudeusem, dejure pertinetur, esx eo quod pro dectm millibus marcarum argenti.
iu quibus dominus Ericus quoundam Rex Daniae pro damnis et iujurijs quae et quas Ec.
o clesia Lundenss tempore captivitatis domini Iohannis Crand praedicti passa fuerat, obligatus
tenebatur, praedictum ferret Lundensis Ecclesia receperat in solidum. Sic actis, nee.
cessarium videbatur melioribus et discretioribus ibidem congregatis ut hujusmodi liti et
discordiae fnis imponeretur, isto modo scilicet quod nomi narentur duodecim viri diser.
ti, qui de veritate hujusmodi negotij inquirerent, in causam seu litem subjuramento termiuarent,
nominati duodecim fuerant isti qui sequuntur domiuiscilicet. Andreas Peters
sou de Alnetorp, regorius ThuessonPetrus Egethe side Nicolaus acl. Andreas Pe.
tersson aff Bulletorp.Nicolaus Ryruing.Petrus Nielsson de Stodhange. Petrus Laxmand.
Stigotus Petersson.Benedictus Sunesson.EsbcrnusMoenssn et loleph Saltensce, milites:
qui se ad partem trahentes, de veritate praedicti uegotij, inquisitionem fecerunt diligeno
tem, taudem redientes suouratmento firmaverunt, quod praedictum Aoeerret ad, lo.
hanuem ffesson pertinebat de jure. et quod uunquam sic legaliter ab co fuerat abudicatu,
quod praedictum ferret amittere tenebatur. Quia per duodecim ad Ioh, ffesson..
de / erret legaliter, ut apparet, est adjudicatum. Nos nolentes Ecclesijs et sacris locis ad
cultum diviuum et Dei lacrificium dedicatis in suoure deficere secuudum formam et
tenorem literarum praedicti D. Erici regis praedictum / emudegerret cum omnijure regio,
villa Tdstad excepta, cum suis omnibus attineotijs pro praedictis millibus marcarum
argenti, in quibus praedictus rex et corona Lundensi Lcclesiae, ratione damnorum et ione
riarum, quae et quas tempore captivitatis D. Ioh. Craud archiepiscopi incurrerat, obligati
tenebantur authoriante D. Cerhardo tutore nostro antedicto et his omnibus et singulis.
o authoritatem et coniensum prae bente de tmeliorum regni nostri consilio et consensu adudicamusjure
perpetuo possidendum. Nec obstante quod ijsum emne / gcleret
domino Hollingero Niclessn fideli nostro per nostras literas conce ssi mus, quas teuo
re prasenti totaliter revocamus, praecipue cum ipsum emunelogretret Lundensi Ecclesi
prius fore dignoscitur in recompensam oneerretratione tvictioois, assignatum Iu
hibeues districte per gratiam nostram ne quisquam cujuscuuque status seu conditionis
existat praedictam Lundeusem Eccle siam contra hanc nostram seutentiam in aliquo perturbare
seu molestare prae sumat, prout indignationem nottram et regiam vitare volueri.
tis ultionem, ln cuus rei testi monium si gillum nostrum una cum sigill: s dominorum ma-.
gnifici orincipis D. Cerhardi Ducis lutiae Holsatiae et Stormariae Comitis dilectissimi a
vuncul et tutoris nostri praedicti, Canuti Ducis Hallandiae et Samsoc.Laureutij lonesson.
Ludouti Albretsson Mare schalc nostrietri Vaudelbo quondam lare schalci Anudreae.
Pederioo de Aluetorp. Petri Egeteside Petri Styg. Stigoti Andersson. Cregorij Thu..
essou, ttri Crubbe. Nicolai sacobisen de raragte. Audre Niclesson ue Nielstrup.
Audreae Pedersson de Bulletorp. Nicolai Ryrning. Nicolai Hac. Canuti Nielsson, e
thilli Pedersson Peder Nielsson Litle Iacobi Grubbe. Stigoti Pedersson. Peder Las
mand.Eberu Magnusson Christierni Bojesson et Ioseph Saltense. Agonis Haas, armige..
rorumoprae sentibus duximus apponendum. Datum anuo, die, loco supradictis.
Memeratum superius iu rebus Erti ad annum uoocxvini tabulaeque prolatae quibus Dux
etbristpu et archiepiscopus olitm Lundeosium Lgerur se utrique geurge. Suecorum Du.
o cum Eric et Vlemori tum captivorum, conjugibus bona nonnulla ecleliae Luudensis Cal.
mari oppignorasse fatentur: Ea hoc tepore eyusdem ecclesiae praesul ccroius libera ac so.
luta praefsitit, accepta apocha quae data Danebolmiae sexto ante fettum divi lohannis die.
Per icem fere tempus in Daniam veuit Ericus Pldemori regis olim Sueonum uldemuor
filius.Is aliquandiu Norvagorum regi Mugno a sacris fuerat.et uunc, mutata persoua, secu.
laris heredia quaedau a parte matris ad se pertinentia hisque in oris sita, jure reposcebat.
De quibus Neoburgi ita ftatutu, ut qu ipsius essentei traderentur, si vero demonstrari
poset plus juris in cadem alijs competere, ijs sententia lata nihil praejudicaret.Io his bonis.
p.446
quae ad se apud Scanos spectare referebat, nominabantur Malmogia et Trelleburgum
itenque pars tertia Malmogiae ortivae apud elandos Slieliora et Scheppiuga cum appenodentibus:
apud Fionios ferritalgrco et alia nonnulla, ut Borya, bogess, fidolvi
et Pertoryiu: apud Iutas serierr et Mesum aliaque tiuoris uomiuis. Leditqueidem abso
lutam putestatem Loico olim Mareschallo nec noo Petro Brecio Ncoli tilio ut apud
Iutas, l ionios ac elandos pagos ac posse ssionesjam nominatas, ab is qui easjure aut inuria
detinerent, repeterent ac suo nomine cum illis, prout videretur, agerent. Tum etiam
rex Vlenmrus, consentiente praeter regui confliarios Cerbuoro Comite oppignoravit
Erico foc et Agoui sur Vindbyam. Draugbyam. Boseholmiam. Elsemarliam. Holmiam,
Suartorpium.Ebeltofftam et Crindaviam cu praedio regio, Kongsgaard dicto aliisque
vice marcarum Lubecensium mille.
Rex autem Christophorus, pace cum fratre suo uteriuo soene Vagriae Comite, circa
idem fere tempus inita, sperabat hoc pacto commissum non modo iri utrunmq Comitem
Ioamem et Gerurdum, sed et se quoque illis disentientibus ad regni solium facilius redi.
turum. Lstque per idem tempus sublata lis omnis de oxeberret Boringholmenum territo
rio, de quo toties ac tamdiu litigatum fuerat, sobnne euim o, semel atque in perpetuum
acceptis a prae sule Lundensi ceroo mille marcis mouetae Scaniensis, id ei uteudum ac pos.
sidenduu soli ac secure permisit. Funestus ac fatalis anuus fuit Wartislao IV, Rugiae ac Pomeraniae
principi. Cujus relicta vidua Elcbeto, praeter Bugislaum V et Barnimum IV, quos
aute sustuleratdefuucto nunc iusuper parente, posthumum genuit / ort / scum Privatus
est etiam imperatoria dignitate per Iohannem XXIII Romanum pontificem Ludovicus Bavarus,
quanquam illc, contempto pontifice Avenione tum apud Gallos agente diadema
Romae assumpsit tradente illud tephcno columo principe ac cardinale egregio, qui edu.
ctum c coenobio Franciscanae familiae Petrum orrium, uatum in agro Reatiuo poutifici
tiarum exornavit, eumque icoum appellavit. Sed eo mox a discessu Luci uenem
per seditionem misso atque ibi in custodia vitam finiente solium ac sedem retinuit Iohannes
Initio fere anni lequentis millesimi vigesimi octavi supra trecentesmum obiit Ludovicus
Alberti de Everstein regui olim Mareschallus, novi regis Voldemari praecipuus fautor et
ad regiam dignitatem promotor. Ei fuuus ductum Viburgi. Per eosdem fere dies Ceur.u
Comes, regui primas, tributum uomine regis ldemori elandicis colonis usserat mo. pro
dicum. Sed illi censum qualemcuuque uegantes convenere quasi pro aris ac focis dimi.
caturi. Quod cum animadverteret Cerbrdus, assumptis secum sagittandi periti ssi misplu.
rimos eorum telis confgi permisit, ceteri et qui effugere nequieruut, aquis hausti erie.
runt. Exarserat circa eundeu temporis tractum bellum sive lis potius inter Ducen Me.
gapolitauum et Rugiauos principes de Rugiae territorio, io quod fbi etiam aliquidvindi.
care Megapolensis videbatur. Eraut tum adhuc minorenues ort / sv uorti liben. Ita.
que eos sibi defendeudos sumebaut Cripsualdenses, qui, missis ad regem / lder lega
tis, copias aux iliares submitti orabaut, misitque extemoplo lolemorur Cerordm Cciten
cuu equitibus cataphractis sexcentis, qui una cum milite domestico Megapoleoses in fu.
gam eguere. Iunde factis inducijs, foedus inituu, quod Cerur absente, vicissm ruptm eft. p
Quapropter to et Burimur Pomeraniae Duces, suscepta liberorum scrti / luoi defesione.
us corum ac ditiones egregie tutati sunt.
Per idem tempus res uldemuri Slesoicensis siugulari quoque gratia prosequebtur Eii.
um Petri filiam coniugem D. Ludovici iertmos: Eique cuncta, quae possidebat, libera eta
vectigalibus immunia concesst, eam peculiariter sibi defeudenda suscipieudo causau
quoqne marcarum quadragiuta indulgendo. Huic Ludovico frater germanus erat albertus
bertc, cui uxor erat sgeturg, ex qua filij eidem nati quiuquesiertu, fenriu, fer
mannu.Cc et Cbristieru. Domiua vero Eac filium habuit Petrum Ludvi Eratque
idem Ludovicus iidertnierti Comitis Clicenss et Everstenij filius tater ero eu
filia erat Domini Esberui Sncrei, soror sgebuge Gallenburgensis.
Christophorus autem Res, dum una cum filijs utroq lemoro et tle pertgre agit.
haud unquam desijt causam suam episcopis ac nobilitati.et quicuoque aliquid intr reguuu
poterant, per literas atque internuncios comuendare: adiicieus paratum se fore, qudcuuque
in Deum, ecclesiam atque ipsos a se esset commissum, corrigere atque emueundare: et vele quoque
ipsos uuiversos suo favore ac gratia peculiariter prosequi omuesque actiones suas ac regimen
quoque ipsum ad nutum et voluntatem ipiorum componere. Apud exteros vero et
praesertim Caesarem, teges, principes ac dynastas passim Germaniae, de injuria sibi ac liberis
p.447
suis allata querebatur, quod causa uimirum uon cognita e regno ejectus exulare cogeretur:
eamque ipsorum udicio ac seutentiae submitteus eorum opem atque auxilia implora
bat, quo retuuderetur rebellium contumacia: Et hoc ut in praesens utile, ita iu posterum
alijs exemplo futurum commoustrabat.Effecitque apud Imp. Davarum, idem quoque agente
Marchione Lico, quemu supra filiam eius dux isse retulimus, ut in aulam Caesaream rece.
ptus filius suus oldemruc ijs ibi artibus atque experimentis adolesceret, quae ipsi postmo.
dum totique regno utiles atque usui fuere. Obtinuit praeterea ab eadem Caesarea majestate
literas ad Cerbordm Comitem, quibus eum commonebat lmperator, ut causam suamj udicibus
neutrat in partetu propendentibus subiiteret. Vocatique ad reo propius cognoro
scendam Saxo Megapolensis ac Pomerauiae Duces, qui, causa peuitius iuspecta, compereruut
Cerordum praecipue pignus, quod ipsi esset traditumvindicare: de ulemoro autem
uepote suo respondisse nec ad se nec ad imperium eam causam pertinere, quod rex esset
electus ad consuetudinem regni Danici. Christophorus nihilominus promissis ac pollici.
tationibus assiduis id demum apud regni indigeuas eecit, ut archiepiscopus Lundensis et
magua nobilitatis pars tam apud etelandos, quam Scanos. Langlandios et li alltrios se erga
ipium beuiguos propeusosque declararint. In his ture Albertusilerti ab liverstein..
Luici defuucti frater, alijque eiusdem filij atque haeredes. D. Petrus Me / ion e e. Prosius
lensscn. Andreas ablnerut D. Andreas MNellion Petrus tggeit. D, icdelius eeriu.
Petrus seniin Cancellarius Nicolausnerson, lohannes fasetergi: t teuricus etriE.
o ricus one. Ago fuur.D, fto MNcolui. D, l selillus rc. Dominique / eriesic, qui varias in.
tra regnum posscsuiones haerediamhabebant alijque plures. Quibus et Ripeuiis epi scopus
lacobus pi et Arhusiensis ueno lesejunxere pr sertim cum auimadverterent Ceror.
dm sibi potius, quatu regi electo volemro studere. Tum et urebat eoldem teneri atque ad.
ministrari a Theutonis ceterisque regui arces ac praefecturas, quibus praefici alias ac praeesse
indigeae consueverant: quin etiam illud pungebat, quod nounulli beneficijs amplissimis
ornati apud regem esstut acceptissimi, cum alij neque acciperent quidquam, neq ullo labereotur
loco, adeo ut paeoitere eos aperit, quod regem Christophoruu ejul, filium re.
guo uoquam pepulissent aut foedera adversus eundem inijssent, ltaque ij ipsi, qui abiurarant.
revocare um ac monere institeruntut exercitum adduceret, se, quas possent, vires aux iliaq
o collaturos, lta foedus inter plures ac dissi miles et qui ad scopum haud unum collinearent, initum.
facile ruptum scissumque fuit. Nec Comes Cerbur ad eam uuquatm potentiam atque authoritatem,
qua pellebat apud regni proceres indigenasque pervenifset, uisi ipsi inter se dissden.
tes, nec sibimet ipsis fdi aut fentes huus ipsi calumitatis ac distractionis causae fuissent.
Sed Christophorus viribus omnibus destitutus cui fratre suo uterino voe Holsatiae
et Vagri Comitt caepit agere, ut prae stita certa pecuniae summa sibi in Daniam procin.
ctum moventi adesset, luitaque Lubecae iuter eum et Comitem, die divi Andreae Apostoli
tractatio, quae in lunc fere modum habuit ut resx accepta aoooo marcarum Coloniensium
argenti summa, tarum alterius partis loco oppignoratas Comiti traderet Langlandiam et
Falstrinau cuu omnijure regio, eum nimirum in modum quouodo praedicti Comitis pao
rens una cum conuge sua regindget easdem insiulas tenuisset, donec summajam dicta
redderetur. Comes auteu solutionem Chilonij aut Lubecae praestaret rexqy iooco marca.
rum, quae essent reliqu, per partes ac certis dierum vicibus persolveret. Concessitque
cidem Res monetaejus iutra Sax copiam et praedia quaedam Monensia cum lialstricis mu.
taudi poteftatem. Addixit se quoque ei per omnia et ubicunque adfuturum defensurumque.
Haec ea reconciliatio sit, cujus et Crantius meminisse voluit sed in eo erraus quod refe.
rat, iuter Christophiorum necnon solnem et Cerurdm Comites it Lubecae conventun.
ut illi acceptis oooo argenti marcis, eum in regnunm reducecrent: Pecuniarum autem noi
miue, cuu cae ad manus non essent iu piguus Comitibus rex cederet fum Dunicom (ita
est in Crantio / cum octo paroe cijs. Sed horum in Danicis actis nihil occurrit.
oEodem circiter tempore Cous Porsus, qui iuter regui primates tum habebatur, con.
tendere caeperat cum Mogo Sueonum ac Norvagiae rege. Et licet matrem Msogui Ca.
uutus uxorem haberet nou tamen fda uuquam aut firma inter eos amicitia coaluerat.
ude et Aericur et solucnnet Verlenses Comites qui praeter posse ssiones, quas iutra regnum
habebant amplissimas, etiam partes Christophori regis sequebantur, seque cum
Suenonum rege adversus Canutum conjungunt. Displicebat enim ipsis Canuti fastidiosa potentia,
qui praeeminere cunctis voleus etiam ipsorum territoria, quae in Zelandia tenebant.
sbi vindiocare caeperat quod Christophoro affnes amicique essent. Itaque foedus cum
p.448
Magno feriunt, sed ea lege ac formula, ut id neutiquam in regis Christophori praejudicium,
sed bonum potius cederet. Acta haec Stocholmiae antum circiter millesitum treceutesimum
vigesimum uonumpostridie assumptionis Mariae.
Hiuc Christophorus usus aux ilio quod sufficiebat Comes obones nec non Hets
Megapolensis aspectu territorij Rostochiensis, tum et Warlenses dynastae Comesque Gunzelinus,
Lalandiam et Falstriam cum Iohanne ingressus Nicopiam obsedit ac deditone in
suam potestatem recepit. Inde uterque Vordingburgum profectus cum es scendere in ter.
ram pararent, occurrere inad versum coloni aliquot, qui, absente or / so ceteramque nobilitate.
fusi omnes fugatique fure: ij sque profligatis, passim codicillos affligi curat, quibus veniam
et amnestiam praeteritorum elaudis atque uni versis pollicetur qui redire iu gratiam se, io
cum vellent, ltjam, ut ante memoratum, taedere Lalandos.Falstrios, elandosque caeperat
externorum dominorum: tum et Vlemr Comitisq Cerbor imperiosam potentiam
fastidiebant. Quocirca agere et pacisci cum Christophoro institere sibi de eo, post tot
incommoda tantamque status ac dignitatis diminutionen, omuia nuuc meliora pollicentes.
Apud Iutas quoque concitati Episcopus Ripensis Iacobus pii. et Arhusienss Sueno.
quique ij sdem adhae re scebaut. Hi relicto Cerr Comite et rege, quem elegerant ui.
emuro Sle svicensi, seque ungentes Christophoro Haderslebiam (in qua, ut dix imus. Eri.
cus regis Christophori filius capti vus tenebatur) desubito iuvadunt atque ipsum carcerc ex.
emptum in Zelandiam transmittunt, Zelandosque secutus confestim archiepiscopus Lundensis
cum uobilitate Seanensiuu potissi mam. Qui inita itidem cum rege pace, inu gratiam
recepti suam ei opem auxiliaque luculenter sunt polliciti. Et ille vicitiim promulgata
omnium, quae se absente contigissent, oblivione propitium se ipsis ac fdum regem fore
vicissim promiiit, aec recouciliatio Rosclildiae celebrata: unde cum Haffuiam move.
rejam castra rex insisteret, obvius ei fit sngvrur Hiort Cervinus ex ordine equestri haud
postremus. Eum affatus rex quaerit, qua illc audacia fretus ipsi in occursum prodire auderet,
quem adeo graviter offeudisset ille respondit, venisse ut cum rege se reconciliaret
ipsique urbem Hatfniensium dederet Ac simul ubi regi hoc ipsum certo asseruisset, prae.
misit extemplo Comes solnne qui ab equite am dicto arcem atque urbem regis nomine
acciperent, ex i stimans sibi eo pignore satis cautum fore, modo copias suas urbi introdu.
xisset. Cumque mox eodem accessisset Rex. et militem explicantem vexillum Comitis
animadverteret, folium urtic inscriptum exhibens: usque adeo in fratrem uterinum ex.
cauduit, ut misa contestim expeditione. et quod ageudum instabat relicto in Iutiam arcemque
Scanderburgum concesserit, bi dum aliquandiu subsistit, equi ac miles in prata
c nuobiaque monasticorum imtissus aea circumquaque depastus est. Quu auteu regis partes
secuti fuerant, eos ae gre habuit et remora quasi iniecta, quod ipsum regressum ac sibi quo
dammodo metuentem viderent. Sed regi qui a consilis erant, ei aut hores fuere ut resar.
cita cumo fratre uterinuo gratiaaliquid adversus lemarum et Comitem Cerrum ad versarios
suos serium et quod in regni univ ersi bonum posset redundare auspicaretur. Quapropter,
convocato tfratre, denuo cum eo pacisci caepit, idq in hunc propemodum uodum.
ut Comiti Lalandia, alstria. etelandia et Scauia in piguus cederent nomine sumptuum ac
pecuniarum quae in bellum impenderentur. Sed cum liberi Ludovici Mareschalci Helfeburgum
et totam fere Scaniam, excepta australi Hallandia, quae Canuti Porsij erat, obaeratam
tenerent, cgit cum Duce Porso Christophorus, ut is retenta Hallandia et borealiis
olerrid cum insula Samso et Galleuburgo, dynastis Vorlensibus hae redia sua redderet.
His iuterfuere compromissores, ratumque hoc fore addixere Ericu etus iertur Duces Saxo.
uiae. Ccnutus Dux Hallandiae ac Samsoae oradur Oldeuburgensis et colu Vittember.
gensis Comites: Iohannes fesn, lnguarus fiort.Iacobus Mcolci. Iohannes iui. Nicolaus
sus. Petrus Micoui dictus Lycae. Petrus crsin Marquardus de Sunerg. Henricus
Brucltorp.Rudolphus Puorcentin, ffo de cturen.Cotschalcus de / slenerg. Nicolaus Pruci.
terp.Emichiuus de dteee, henuingus de ygen et Marquardus tocae, milites: lohannes o
Aosenlerg. Nicolaus ue, lobannes. Magnus. Boetius sonen. Magnus Tode Nicolaus
Druceen, lvarus sfuers, l ohannes ssversn. Eggerus Bructoy. Lcngeoute Hermauuus
yctop, lohauues tucle et Henuelcinus Breye, fide media promiserunt.
Atque iude ipse seorsim Comes obunes cum liberis et hae redibus Luci Mareschalci
ciusque fratreieto Alberti super Helseuburgo totaque ea dioecesi in manus suas aut
priucipis Erii filij regis Christophori trausterenda, triduo ante festum Michaelis tracta-
tionem seu pactum iniit, postquam a parte ierti i urameutum esset prstitum, ad rei ac
p.449
regni praesertim Danici majorem certitudinuem, quod rfee vocant, quod et altero de.
iude die, signatis utrinque tabulis, firmatum eft. Compromissores ijdem adtuere fidemque
suam interposure, qui superius nominati Cricu eterts Duces Saxoniae, conruu Ol.
denburgensis.NcocuVittembergensis Comites.Henricus a luncere, lohannes esn
Iuguarus Hiort.Iacobus MNicen, lohanues ui. Nicolaus, xelin seu Absolouius Petrus
Nclesn dictus Lyceae. Emechinus ceten. Petrus cuor Marquardus tcae Henricus
Brchtop. Marquardus Brucbtort. Rudolphus Perc / enti, lfto de ure Cotichalcus
sceterg. Nicolaus Bructop Henningus de gen. et Miarquardus ooner, equites:
Iohannes Aosender Nicolaus uei Iohauues Msogusson, oetius soes Maguus
o Tbudde Nicolaus Ncuci lvarus eersn. Iohannes erin. Eggertus rucbtop. Nico.
laus Lungeso.Hermauuus Ayc / top, lohannes otoceae et sohaunes Breyd: Datum lelsog
burgi ut supra.
Rex autem ipse dominica post festum Martini diploma Tingstadij apud Palstrios evul.
gari fecit, in quo declaravit inter se et fratrem luum uteriuum et quicunque utrique
auxiliares fuissent, plene ac plane contractum pacificatumque: Et traditam fratri haeredibusque
eius Fimbriae iosulam ut feudum haereditarium tau quod ad hlias quam fi.
Ios cuujure ac jurisdictiouoe omui regia: Lalandiam vero cum arce Alholuenii piguo.
ris loco eidem permissam donec persolverentur 20000 argenti puri marcae. Sicque et
Scaniam et Selandiam quoque concessas excepto Gallenbourgo et eo spectantibus una
ao cum possessonibus ijs, qu passitm iu etelaudia ad dyuastas Verlenses iltgapolen ses et
Ducem orsum pertiuerent: Cum archiepiscopo ctiam ceterisqut tccltsiastici ordinis
ac status post datas has literas pax esset et amicitia iutegra. Et additae conditiones moul.
ctaque posita quam incurrerent, qui pacem violarent. Atque ita in Comitis Iohannis
potestatem redacta Scania. Qui se exinde dominjm ac dynastam Holsatiae, Stormariae,
Fimbriae, Lalandiae, Falstriae, Scaniae, et denique Zelandiae praefectum nominari voluit.
Conventum tum quoque iuter regen et Ducem Cauutum orsu in moduu fere ut
supra positum.
Eaque dum fiunt seorsim id operam Comes socuer dedit ut reconciliaretur etiam
Rex Christophorus et Comes Cerrdut. Cui rei induciae primum constitut ut iis
o durantibus. Cuues, qu ipsi oppignorata essent, retiueret et rex vicissim ex bonis regui
quodcunque necdum esset expositum pignori, id tuto et libere similiter possderet. Qu
cum subditis et Comitibus reconciliatione tum inita Rex Christophorus pacate aliquaudiu
egit, degens ut pluriuum Scanderburgi, ricur vero filius ejus Neoburgi mauebat.
cum reliqu ferc regui arces ounes oppignoratae ab alijs possideruntur.
Per idem tempus procurante rege, comprehensus eit a Comite Cerbuordo episcopus
Borglumensis Iclo et oh id reguum interdicto subditum, quuod septenmum circiter du.
ravit. Eius intrdicti forinula, quam et pontifes contirmatam approbavit exstat supra ad
auouiu ouvi ab arehiepiscopo suceo Ero Vedelae primum procusa divulgataqu.
Sed eo luci quum stusum huius Coustitutionis non ipsa verba expresserimus, hilc ea.
o den, qua scripta est, formula subjicieudau putav i. Ist vero hujuimodi:
Cum ecclesia Daciana adeo gravi persecutioni sit ex posita tyranuorum quod episcopis.
qui se pro domo Domiui murum obiiciunt defensionis, etiam in prae sentia domini regi:.
iu ipsorum personas non vercntur minas injuriosas iuferre, qu latis probabiliter suut ti
meudae cun clerus secularis defensione videatur carere peuitus potestatis ac corum luperbia
a metu Regio libera et secura in malum possit asccndere quantum velit. Sauxit
prae sentis Concilij authoritas, quod quicuuque vpiscoporum infra termiuos Regui Da
ciae, mala captione, de mandato domini regis, vel eius conni ventia, vel assensu vel alicujus
uobilis, qui manet infra fines praedicti regui captus fuerit vel membrum amiserit, aut a
trocem injuriam in persona sua passus fuerit, ipso facto dummodo probabiliter prae sumi
o possit, hoc de voluntate domini regis procefsisse ac dubium non sit hoc ipsum faciliter
corrigere posse, in toto reguo divina officia sunt interdicta. Si vero aliquid praedictorum
alicui episcoporum illatum fuerit per aliquet potentem qui mauet extra regnut Da
ciae et ex conjectura conici possit, hoc aliquo modo esx regis, vel principum fve uobi-.
lium regui Daciae consilio provenisse, eiusdem episcopi dicesis a celebratione mini.
strorum (uysteriorum / sileat divinorum: Et si Rex per episcopos, vel quoscuuque suae
dioecesis monitores distulerit vel non curaverit taliter laeso justitiam iufra mensem exhi.
bere, reguuu ipsum ad condignam satisfactionem habeatur a divinis suspensum. Prohibemus
p.450
item sub poeua excommunicationis, uc quis presbyter siveCapellauus licmus no.
bilisdurantibus praedictorum interdictorum sententijs, ips nobillbus aut in loco alio
aliquo in curijs dictorum uobilium vel alias publice vel pri vatim diviua celebrare praeio.
mat. QQiod qui fecerit, seiat se sententiam excomuuicationis incurrisse. Actum in
Concilio provinciali Vedelae.
Eodem circiter tempore Efthonum nobilitas metuens nue Rex Christophorus tanta re.
rum ounum penuria laboraus etiam eum Ducatum abalienaret, codici llos ipfus itpetravit
quibus proftetur se praedictum Esthoniae Ducatum nullo unquam tenpore de re.
guo seperaturum. Eorum codicillorum exemplum, quia et alia inusuper de haereditate et
tutela liberorum similiaque contiuet, prorime subiiciendum putavi:
Christophorus Dei gratia Danorum Sclavorumque Resx. Dux Efthoniae omnibos praesems
scriptum ceruentibus salutem in Domioo sempiteruan. Praesentibus publice protesta.
mur quod terra nostra Esthouiae cum castris civitatibus, munitionibus inibi existenti.
bus, per nos aut per nostros successores venditione impiguoratione commutatione seu
quocuuque alio modo nunquam in perpetuuu a corona vel reguo Daciae valeat aliemari.
Item ob reve rentiam beatae Mariae virginuis ac in remedium animae nostrae nostrorunque
pareutum volumus, damus et concedimus puellis in Esthonia cxistentibus ex gratia spe.
ciali ut succedaut jure haereditario parentibus ipsorum, quibus vero puellis defunctis ipsa
haereditas ad nos sive nostros succesores revolvetur. Praeterea volumus et concedimus
quod vicinior consanguineus puerorum remanentiun post morten pareutum de con.
sensu cognatorum usque dum ad annos discretionis perv enerunt sit tutor et provisor. us
Item volumuus quod confiliarij nostri terrae nostrae Esthouiae habeant eandem authorita.
tem in sententijs ferendis, quam habuerunt a temporibus retroactis Inhibentes omuibus
nostris Capitaneis et ofheiarijs eorundei ne quis de ausu temerario se opponat praedictis
prout nostram regiam ultionem voluerit evitare. In cujus rei te simonium sigil.
lum nostrum una cum sigillo venerabilis patris domiui Olai Episcopi Revaliensis praeien
tibus est appensum. Datum Ropeuhageo Auno domiui oocxsi in die beati Mattbaei
Apostoli praesentibus consiliarijs nostris.
Interea vero dum Imperator Ldvicu a pontifice excommunicatus agit Pomerania
Duces inter saxum quasi et salum positi ab lmperatore dignitatum suarum iufguia nou
acceperuut. Quocirca Caesar filio suo Lo tetini Ducatum permist, protettantibus
licet in adversum Pomeraniae principibus. Et Marchio deinde Lcus cum ea occafo.
ne Pomeraniam ferro ac flammis involveret eodem modo Micgapolenses et Ve rlenses
dyuast capta opportunitate titoli, quem io Rugiau iam olim sibi vindicare videban.
tur.Tallensoam invaduut: Sed Barnimus Pomeranus Marcanos prope Prentloviam cecidit
et Comes quoque Cutoviae soucne assumpta nobilitate, quae juxta Deminum
et illa loca colebat, impetitis circa Vateloviam Megapolensibus eos similiter fugt
ac fuodit.
Chri stophorus vero Rex, facta reconci liatione de qua dirimus, cum aeftatem fere et
hyemem quie vissetvideretque regui subditos faftidire pasfim Holsatorum superbum do
miuatun concitare nobilitatem ac plebem borealis lutiae in demru Slesvicensem
coepit. Et factus brevi tantus militum concursus ut denuo Cottorpium obsidione cir.
cumcinxerit. Aderat ipsi praeter ceteros, episcopus Ripensis iucobur Splid et uene Ar.
husiensis, tum et patruus eius sed thoro non legitimo natus bet dictus homo strenuus et
belli militiaeque vetus. Secumque volvebat ani mo Christophorus si lrum vicis.
set, facile se exinde obviaturum Cerhor: Quem et quieturum existimabat, fi in eum et
pacet jam ante pactam nihil id temporis toliretur. Verum Cerorur hand iguarus quo
spectarent conslia Christophori, totis viribus ad subveniendum enro progressusiterum
Cottorpium obsidione liberat captis, praeter cos qui occubuere quadriugentis
circiter, be vero, cuus jam meutio facta is et, quem ut virum etiam strenuum ac mili. o
tiae veterem celebrat, inter cetera vetus rhythmus eodem hoc seculo cantitatus, in quo
praeter alia haec legas:
Qcoo Arc pro, coniP o v
A L cM o. T vvi:
FT, c E s.
GOTTVRP IN OBSIDIIS,
p.451
REGIS TAMEN PATRVVS
ABEL MILES STRENVVS
RESISTEBAT,
VT VALEBAT,
FIRMITES,
VIRILITER,
EX TOTIS PRAECORDIIS.
Idem quoque rhythmus uec episcopum pddim, sicuti nec uenonem Arhusensem (quo.
o rum utomque, ut jauu patuit, regi Chriftophoro in eadem obsidione Cottorpiaens pro vi.
ribus adfuit) indictos omittit, sed utriusque mentionem facit honorificam, ubi inquit:
Ti cos s pt i tv /.
ov E x EC o v.
sLvo vs v.
D o M c E xi M s
e co s cct, i.
T o csi
E R cL..
oet cL.
KKK
E C cv.
o vi i iL vrs.
Atque istis ita peractiscum animadverteret o / nes Vagriae Comes, qui veluti seque
ster ac medius inter dissidentes pofulubatur, haudquaquam convetire duos in Dania reges
esse, idque causam perpetuo et occasionem tore motruum, caepit cum lodemr Sles.
vicensi agere ut sibidum viveret certum censum ac portionem pactus reguo cederet
idque Christophoro resignaret. Sed praeipua dlffleultas apud Comitem Certbordum hae.
rebatcui traditus erat in feudum hae reditarium Slesvicensis Ducatus: Permnovit nihiloo
miuus et oemcrum Slesvicensem et Cerlrdum Comitem sobouuer ut sibi propositis ido.
neis tmedijs, persuaderi sinerent. Nam anuo statim proximoqui fuit millesimus treceo.
tesitus ac trigesimus, interventu Comitis soouipsa domioica vocuvit volente et ad.
sentiente rege Christophoro eiusque filio Erio Ripis decretuu, ut Comiti Cerurd Fio.
nia in leudum haereditarium peruitteretur cumjure omnibusque regij reditibus cxce.
ptis insulis in prorimo fitis ad quas non vado sed velis ac reto commearetur. Comes
vicissim regi aurilio adesset cut equitibus quinquaginta, excepto si adverius australci
Iutiam et Comitem sobonuem res gereretur idque imponsis regi) s. Et praeter conditio.
ues alias etiam adstipulatum ut regi Christophoro Scanderburgum Erico vero Neobur.
gun cut adiacente territorio relinqueretur donec Helsi nbuorgum Christophorus reci.
o peret ac denique En am icitiae firmioris ergo sororem Cerbri Comitis leuioris Eri
Saxonuiae Ducis viduam iu conugem acciperet, quat ille tauen postuodum demisit.
cum uox sub auuum ocoxxxi ad arma redijssent. De olero vero ita staturum ut is.
omisso regio titulo se in Ducatum Sle svicensem reciperet. Interim Cerbon dum ei itpensae
quas belli tempore fecisset, redderenturborealem lutitm ut pignus teneretexce
pto Scanderburgo de quo est memoratum. E vita deinde migravit ix Raleud. April.
seues Hiudius episcopus Roschildensis, dum peregre in insula Rugia ageus ecclesas eo
loci obit. Erat enim, ut est ad aunum otxix iudicatum. Rugi insula, quod ad spiritua.
lia. Roschlldenss episcopi obsequio ac iurisdictioni subdita volente id ac literis Pontif.
tialibus mandanteiexuo eius uomiuis tertio Romanorum poutifice anno cxviui ut
e praeferunt eiusdem literae, quarum exemplar superius est positum. Ei comrmuuibus omnnium
votis est surrogatus sounne Nieuburgensis. Obierunt praeterea codem hoc anuo Du
cutus. Porsius.et regiua cpeo Chriftophori regis conjuns. Quorum ille uuo aut al.
tero post Pentecosteu die, relictis duobus filijs co et fuo, qui et ipsl haud diu, ex.
inde superstites fure e vivis excessit: Regiua vero Eupeic vn Celend. Augusti: Cujus
funus Sorae celebratum. Iacetque ibidem turulata sub aareo mausoleo, quod ei filius.
mun fieri exinde curavit. Eat uonuulli Esthonicatm sed perpenat, tuominant Fuit
eteuim Marchionis Brandeburgici filia: Ceoueratque Christophoro priusquam ad tgui
p.452
diadeta perveniretflios tres Entcum oldemunu et to totidemque filias Msetthu
getom. Morgoretcmne. Quaruu primaberto Brandeburgico uuptqs tradita Murga.
retum Marchio Luocus.Imperatoris Lbici Bv filius, uxorem accepit. Alij pro Met.
tem fHeligom nominant. et eam uua comgnet inouptam obijsse sed perpera volunt, ers
vidua priuceps ngeturga, defuncto lcet marito, sibi uihilominus Gallenburgun ol.
becam. Samseam et Hallandiam retinuit.
Post haec die qui D. Remigio sacer est, inter Ducem auftralis Iutiae lecn et Cc.
uitem Cerbordum ab una et alter parte socohum Splid. Ripeusem episcopum etc viros
uobiles sobnnem Tyuderingium convenitut initmicitiae, obligationes, contractus et quic
quid alter alterius detrimento vel Haderslebiae vel Cottorpij fecisset, id omue litera, o
tum ac condonatum foret: paxque deiude firua ac perpetua utrinque colereturet alter
alterius commodo nou palam modo sed et clam studeret Et Dus praeterea Cormesque
Cerlurur episcopatum Ripensem sibi in omuem eventum defendeudum assumerent.
Acta haec Abenradae die ut supra positum. Sub auni fere fuem evulgatum diploma Co
mitis soomr, quo is cleri ac sacerdotum per Lalandiau et Falstriam itmouitatuibus con
sultum voluit. Exque is frui eosdem nonoullis etiam hodie constat. Harum literarum
eiusimodi exemplum est:
Iohanues Dei gratia Comes Holsatiae et Stormariaenec non terrarum Lolandiae.Im.
briae que domius uuiversis praesentes literas inspecturis vel audituris salutem in onnium
servatore. Diguum et hominibus gratiosum esse credimus ut quos Dei pietas Ecclesuae
suae ministros et domus suae sauctae dispensatores ordinavit, gratia speciali persequamur
et favore. Hinc est quod nos ex iustantia et coniensu venerabilis patris domiui Petri
eiusden gratia Otthoniensis episcopi nuec uon commuunis consilij nostri voluntate, exbi.
bitores praesentium dotinos sacerdotes omnes et singulos terram notram Lolaodiam
inbabitauntes, sub Dei et nostra pace et protectione recipimus specialiter defendendosdemittentes
unicuique ipsorum uoau curiam cum suis attiueutijs in tfundo Ecclesiae si.
tau iu qua resdentiam elegeriut personalem ab omnibus oneribus uotris exactorijs.
petitionibus douationibus impositionibus precarijs seu ceteris gravaminibus quibus.
cunque videlicet impositis vel itmponeudis ad us nottrum spectantibus liberan peni.
tusque exceptam sicuti aliquo tempore praedecessorum nostrorum liberius habere vel
habui sse dignoscuntur. Volentes etiam ut familia ipsorum dominorum in paue suo exi.
steus vel in bonis eorum Ecclesiasticis resideuns adjudicium seculare non citetur uec ad
vectigalia nostra, quae edecl dicuutur per Officiales noftros coarctentur, uisi con per
ipsos sacerdotes ad vehendum requiratur aut de causis trium aut novem marcarun ubi.
cunque emerserint, nulli uisi cis debeant respondere. Admittimus insuper quod ipsi do.
mini vel eorum famuli in expeditionem noftram et edictuu, extra terram seu ad obsessio:
nem alicuus castri, per nos vel otficiales nostros tinime teneantur evocari, ltem volu.
mus quod nullus saccrdotum io placito nostro seculari se obliget alicui fualiter respounsu.
rum contra regulam juris Ecclesuattici: quod si fecerit, ratum non teuetur nec pro quibus.
cuuque causis per leges quae dicuntur Iingstocesoge ibidem convincatur. Concedimus p
etiamut si quis ipsorum domi uorum, vocaute domino, morieudo discesserit authorita
tem habeatlibera bona sua conferendi et legandi quocunque vel cuicunque sibi placuerit,
in suae animae remedium et salutem Et quod reditus Ecclesiarum cum alijs bonuis eo.
ruudem a die obitus sui neque ad anuum integrunm haeredibus suis vel teftamenti eorum
executoribus quos ipsi ultima voluntate conitituerint, iutegraliter cedere debeant, pacifice
et quiete pro teftamentis et alijs debitis eorum exsolvendis, nde ob talem gratia
cis a nobis concessam volumus ut quilibet ipsorum quater iu auno memoriam parentun
nostrorum, videlicet in vigilijs et missis animarum habeat defunctoruun. Quare distri.
ctius sub obtentu gratiae nostrae et firmiter inhibemus, ne quis advocatorum nostrorum
seu eoruudem officialium sive qui sque alius cujuscuoque conditionis ccistat aut status i, o
psos dominos sacerdotes uoftros vel corum familiam supradictam contra bhanc libertatis
uotrae gratiam sibi a nobis indultatmaudeat vel presumat molestare aut aliquateous im.
pedire prout iudiguationem nostram et ultionem voluerit evitare. In cuus rei teftimo
tuium sgillum nostrum una cum sigillo memorati venerabilis patris, domini Othoniensis
praesentibus dux imus appouneudum. Actum et datum castro nostrooleb sub anuo
Domini millesmi trecentesimi trigesmi in fefto beati Martini episcopi et confes.
p.453
Sequenti anno in clientelam suam Christophorus Rex ejusque filius Ericur suscepit
Stvgotumue de Biorueholm promisitque se ei et quicunque ipsius essent, propitium
et dominum clgentem futurum: estque vici ssim regi Stygotus obsequium suum ac f.
delitatem polltus. Et credidit Rex viam sibi ad Iutiae peuetralia hoc pacto reseratam
ac magnunm eius authoritatem apud Cimbros tmonmentum allaturam.
Per idem tempus Marclio Ludcu, collectis e Bavaria atque alibi maximis copiis de.
nuo iu Pomerauos ac Barnimum, a quo fusum modo diximus prociuctum movit. Sed ei
DBaruimus obvianm progressus, eum circa Cramerdamum in tugam egit, caesis ex equitatu
us circiter quadringentis. Domi vero et iu ipia Dania concitatus eodeu propemodum
tempore haud levis belli motus adversus regtm ejusque edictum quo caverat, ne quis
seor sim et suo ductu ad arma multitudinuem convocaret. Tamen exortus rustica plebe
cui Michaeli rpio nomen erat qui coacta rusticauorum maguum manu, quietem publicam
interturbasset nuisi in tempore occurreus Christophorus et capite ac coryphaeo fa-.
ctionis Michaele castigato ac profligato, boua ejus ounia ac latituudia in fscum redegi s.
set: Quae exinde tygotouree, consensu omnium, in publicis comit ijs Viburgi sunt assi.
gnata, lncidit in idem hoc teupus oor s tolsatiae et Vagriae senioris Comitis obi.
tcus: cui nuptam Etici regis viduam, reginamguetm superius memoravimus: et filium
ex ea uatum solne tertium, coguominoe Lrgu. Christophori regis uterinum fratrenm.
Cui patre jam defuncto lis exorta cum Cerno Comite, sed litis occasionem chronologi
uou referunt id tantum indicantes bellum ex ea natum, quod etiam Chri stophorum re.
gem ob foedus et aux ilia sibijam ante a soluue liberaliter praestita iu arma traxerit. Res
igitur ejusque filius Ericur, dum se ad expeditionem accinguut, constituit solner Comes
regem circa Oldesloam operiri ut ibi sociatis viribus Cerr impediret ne ad euo.
quas e vicin Cermania sibique consanguinea domo lruucloritia expectabat co.
pi pervenirent. Et Cerrls vicissim id operam dabat, ue uterque regis et solnmnir ex.
ercitus conjungerentur. Itaque ipse regi, qui via Cottorpensi pergebat, priorem se ob.
icit ut eumpriusquam solomem assequeretur caederet, licet copiae quas consecripserat.
ad mauum omues uou essent, pars aenim militum, quos tribunus eius ducebat haud ultra
Raucdersburgum progressi, ibi a civibus ob aes non solutum detinebatur. Victor nihilo.
o nmiuus Cerur regem eusque filium Ericum in fugam compulit. Dumque fugit ac equo
evadere Ericur festiuat prope Dauevircham ubi sese Loede campus expandit unde et
prlium istud Loeen / e vulgo indigitaut, cuu equo corruit. Quo ex casu ita contusus afli.
ctusque est ut tfamuli eum Chilonium deportari curarint, quo et pareus ipsius Christo.
phorus confe stim advolavit. Similiter quoque Cerrr equo dejectus periculum iucur.
risset uisi e proximo pago. Butela dicto colonus accurrens auxiliares ei mauus commo.
dasset: Quapropter etiam pagum ipsum oneribus ac tributis exemptui haberi ex inde
et ibi incolarum tantum delectum feri militemque legi voluit, qui expeditionibus secum
interesset, l iuic praelio a partt Regis praeter Vaudalorum ac Megapolensium auxilia Dux
iuterfuit Saxoniae ritus: a Comite iteterunt lllemur O rsemuudanus Burclordus Sua.
lenbergensis Comites: ericu de bronchorst, icour et Cuneinus V ittenburgici:
Apud Crantium et hol satiae clrouologos nonnihil confusius haec enarrari comperior.
qui et captum Christophorum volunt quod de toe filio omunino verius sit. Burcburo
praeterea stloeo, qui captivum abdux isset non hic sed in rebus exiude Vlemori locus
debetur, nisi duo ejus nominis diversi aut idemhiec ipse etiam exinde sub oemoro fuce.
rit: Tum et Christophorus si in viucula nunc deuuo tuisset abductus, laud ita facile eva.
sisset nisi pactis et instrumentis de eius liberationt prius confectis quorum meutio nus.
quam occurrit.
Hoc praelio commisso iterum sibi regui curam assumere est visus una cum avunculo
Ceruoro Dux Slesvicensis oldemrus. Nec deerat eorum fortunae uobilitas praesertim
oCimbrica, quae victorem sequebatur, tygtus quoqueure toparcha Bioruholmensis.
qui, ut memoratum, se paulo ante regiae clieutelae solenuiter permiserat, nuuc alio coosilia
auimumque vertens olemro a conulijs atque aulae Mareschalcus creatus est. Quin et
acceptis ab eo aliquot argenti puri marcis olemorus Comesque Cerbuorun unum atque
alterum ei territoria earum vice oppignorata reddidit.
Hinc auuo, qui proxime superiorem excepit, millesimo trecentesimo trigesimo secun.
do post dom inicae nativitatis festum, id est, duodecimo a praelio commisso die, rex Chri.
ftophorus eusque filius ric nec noo oe cum Cerordo Comite Chilonij huuc in
p.454
modum convenere ut Comiti scilicet Gerhardo tota borealis Iutia cum jure ac regijs reditibus
nomine centum millium marcarum argenti puri relinqueretur dum ab illo aut
eius haeredibus idem distrctus, soluto pretio redimeretur: Ejus item consauguiucus
Noloec redimeret ab fennicio ummer / tytte.Huuesgavelam uec non Pniae semissem
data summa cuus nomine obaerata fuerat Teueret etiam sibi Gerhardus quicquid insularum
iuter mare occiduum et lutiam esset situm uua cum Frisijs littori circa exitum
Eidorae vicinis, qui am aute itu pignus cesserant: interim redirent ad oumnem Comitem
hae redia quae cuuque apud Iutas et ionios habuisset. Quibus alij sque in eum modum
conpositis dimitterentur utrioque captivi et praesertim to Dus et Episcopus Borglu
mensis ea tamen lege, ut responderet ac promitteret episcopus se nulla de re sive cum re. o
ge aut alijs qui eum carceri emanciparant, cxpostulaturu aut inuriarum cum ij sdem
actionem auspicaturum, lnde addita nonnulla deiert Saxoniae Ducis haeredio Tossinga,
deque Langelandia et arce Traneliera reddenda Slesvicensi Duci Woldemaro una cum
Arrea iusulam: idque ea lege ac conditionibus, ut si Laugelandia lemcro non permitte.
retur tum ejus loco Scanderburgum et Arrea a Ducis consliarijs pro Duce servarentur.
Inde actum de auxilijs quibus Cerlurs consatguiueum suum oonnem et ille vicissim
Cerlrdmjuvare teneretur: stipulatumque ne in Ducem olemorumoloner aut ille in
solunem quidquam hostile moliretur: Acciperetque idem lemorur scxaginta fru.
menti lastas, partim e lutia partim e Fionijs nomine debiti: Huic recouciliationi inter.
fuere ac manu sua subscripsere nomine regis et soun ffo MNcolai Ei illus Broc. Ca-
nutus r. Ago foses Heuricus Petersus Petrus Diconus: Comitis vero Cerurd no
mine praeter ceteros Laurentius soue, letrus et Audreas tyge. Boecalus ic alique.
Eandem insuper reconciliatione comprehenderentur a parte regis et solum Dux Saxoniae
Ericur. Burcundur episcopus Bremensis, iertu Megapolensis fenricur Suerinensis:
nomine Cerord Comitissltertus Dux Saxoni Dux Slesvicensis) demorur et ius
Comes Schouenburgicus.
Hac inita cum Gerhardo Comite pacificatione trajecit in Zelandiam Rex nec multo
post filius ejus Ericus ex vulnere et casu, de quo diximus, Chilonij diem supremum obijt.
Unde in Lalandiam translatum funus, ibique aromatibus Lubeca, quae erat in vicino, petitis
suffultum, post dierum quatuordecim moratm in proxitmam elandiae insulam deve.
ctum est atque ibi regali magnificentia Ringstadij inter cetera regum mausolea sepul.
turae mandatum, linc xi nonas Maij fato etiam suo tunctus est Slesvici episcopus lohao.
nes Borcoltus, cui cxinde surrogatus est felemertus. Ac simul Neomonasterij coenobium
Boriholmiam translatum est cum exuvijs, qua ibi ut habent chronologi. / asservataeS .vi.
celini: idque per Henricum uinetergium.Prae positum Lubecensium.
Cum autem per eosdem dies Scana Holsatorum extremo ugo tatigata ad incitas quasi
redacta videretur, necj am suo, sed gentis alienigen more ac modo viveret varias de eorum
injurijs deque iuexplebili avaritia ad Comitem solonem querelas indigenae detulerunt:
Seorsim vero incusatus arcis Helsenburgi prae fectus Eggerus Brvctorpit qui ar.
cem eam a Comite oppignoratam tenens imperium serverius exercebat Adeo ut Co- p
mes poitremum archiepiscopo ccrolo alijsque ditionis illius proceribus permiserit, ut red.
ditis ses mille argenti marcis, eo se homine ac populi odio ipsimet liberarent. Verum in
superhabitum istud, sve quod episcopo ad tmanus pecunia non esset: sive quod minus coo.
venire ex i stimaret regui arces ab extero ac Comite peregriuo sibi obaerari sive deuique
quod aliud animo agitarent Schani. Nam plebs postremo populusque una cum nobilitate.
ruptis patientia repagulis, obsequi ulterius Holsatis omnino detrectabat: Et tandem eo
usque progressiut ubicuuque obvios eos haberent, qua poteraut, e medio tollerent. Et
accidit aliquando, dum in templo Lundensi inter se Holsati de componenda populi sedi.
tione deliberant, ut facta in aedem irtuptione, trecenti ex ijs sint trucidati et alij similiter
alibi. Itaque cum animadverterent indigenae Christophorumam totum propemodum
regnum duobus Holsatiae Comitibus aere gravatum, quasi in praedam ex posuisse et ipsum
nuperrime etiam cladem insignem passum, sibimet defendendo parem haud esse, capto iu
arena consilio, de Mcgo Sueouum rege adscisccudo caeperuut agere. Nec mora, plebs no.
bilesque, missis in Sueciam nuocijs aunimi sui sensum regi aperiunt. Ille confestim dicto
ipss die adesse eosCalmariam jubet. Quo et profectus exinde archiepiscopus curolus alijque
ex nobilitate, ampla omunia ac speciosa domum retulerunt. Praeter cetera pollicitus Mso.
gu se Schoniugos adversus vim et imurias aliorum indeumues ac tutos praestitutum: privilegijs
p.455
ac priscis eorum ftatutis atque immunitatibus nihil omnino derogaturum sed
ampliaturum ea potius: Illi vicissm fidem et obsequium oneraque se consueta suffectu.
ros pollicentur. Holsati, his acceptis, despoundeream animum caeperunt, ac tota paula.
tim ditione facessere. Et ipse quoque Comes solne videns se tauto adversario haud
quaquam parem futurum, exteuplo, quod dicitur, necessitatem in virtutem verteus, quid.
quid e Scania, .Hallandia, Blekingia et Lystris sibi obaeratum habebat, id, venditione cum
Sueouibus habitam. et acceptis septuagies mille argenti puri marcisMcguo iu totum trans
tculit, postquam summa cum vi ac violentia trienniuu circiter id ipsum tenuisset. Nec
Chriftophoro etiam, hoc accepto uuneio, gaudium auctuu cum distrahi ac separari re.
o guun videret. et tmalum malo cumulari. Hlc mirari subit, quid in mentem lohauni Co.
co venerit, cum in distractionem istam consenssse Christophorum tradat et per literas
c oratores rogasse ut Schania cum Hallaudia et Dlechiugi ad regui Suecici, a qua sejuncta
fuerat, laciniam rediret, praesertim cum eas regis literas nec ille cxlibeat, nec uspiam
in actis aut diplomatibus Daniae Sueonumque regum id alij ofteuderint. Ad ex solven.
dam hanc summanm qu tum Seania Suecis est tradita, partem ex omuium Sueciae ecclesiarum
decimis assumpsit Mg: et prima quidem vice triginta quatuor atque inde de
cem millia marcarum persoluta, dontec paulatim, quod erat reliquuu expuugeretur. Va.
rieque exinde super ca disceptatum venditione, qu situmque an ei, qui tantum oppignoratam
regionem teuereteius abalienand potestas esset: quamvis Sueci non ea tautum
ao cun Holsato transactione, sed etiam literis se indigenarum niti indicant, de quibus infe.
rius referetur. Statim exiude, quae feria tuit sexta post Butolpli fruavit rex Msognus ra.
caque habuit pri vilegia ouuia atque immunitates ecclesiae Lundensis si mul adpromit.
teus arclitpiscopo curoo se indemneu cum praestituruu quod ad sacrameutum, quod
ipsi fecisset. Praeerat ea tempeitate ac res Sueciae: potissimum tunc moderabatur Mathias
ete / mumdur, quod ipse Msgnu aetate per idem tempus adinodum esset tenell.
Sub auui fiuem rtnunciavit, de quo est supra memoratum. Caesareo ac paterno in Po
meranos beneficio Marchio Luovicur habit cuu eorum priucipi bus amica ac sociali
Ccouopositione. Idetm quoque codem circiter tempore cum t / one et uemaro. Christo.
phori regis filijs, affuibus suis, hunc in modum es pactusse nimirum aux ilio ipsis adver.
lus quolcunque adfuturum excepto Romanorum lperatore parente suo seorsim vero
adversus Hollatiae Couites, idque totis viribus, quoad viveret: hac tamen lege, ut ipsi navigia
ad transtretandum militi atque inde impendia sufficerent: Acta haec Vartillaviae
testibus Alberto urtenergio, atone / tebergio. Henrico a Buc, alijsque. Datis tum etiam
literis, attestatus est iterum Marchio se quoudcunque territoria illa apud Esthoues, orrio
et vric dicta, quae sibi a rege Christophoro dotis nomine oppignorata fuerant, duode-
cim millium argenti marcarum reditum superare ii sque esse potiora conperiretur co
dotalitium uxoris suae sorgoret compenusaturum.
Acctpit anno insquentc suo tutandum patrocinio Andream tgotum Coues Cerbor.
ds: liqu noo solum, sed ejus univ erso tfamulitio satellitioque ut et domesticis omni.
uus reuisit quibuscuuque alias oneribus ac collationibus ipsi obuorij haberentur. Et
Mgnu Sueciae Norvagiae ac Scaniae tum Rex salutatus. Eucetom. Lvic: quondam
Mare schalli viduam, uou modo fbi deficudendam, sed nomen quoquequo marito ipsius reguum
obstriugebatutut c xpuugeretur quatmprimumaut eius vice piguus traderetur, se
curaturum promisit, obsignautibus in rei majorem fidem, uua cum rege, e de re confectos
codicillos cuoroo Lundensium archiepiscopo ac Succi primate.Nicolao / omo.Ciselino
Eieo.Amundo turio, alijsque. Et acta haec Lundae iu coenobio Franciscanorum, re.gem
ea de re compellantibus proque domina uxietjam dicta iutercedentibus cur
archicpiscopo Lundensi. Petro loue diacono Cauuto Ericsn archidiacono Iohanne
e.Andrea MNclen. Nicolao sec.Nicolao scc tolgero Nice et Petro Lux.
o und equitibus Sacoue Pedrn Petro sorerucn, Iacobo Feerson de Truteio. Nicolao
Hoa Lyugby et Iacobo son arigeris. Literae vero huc spectantes, quas codem tum
tempore res Magu eidem Euulet, veruaculo idiomate vulgatas, concesst, huius fere
exempli fuere
Omuibus has visuris ac lecturis Magnus Dei gratia. Sueciae. Cothorum. Scauiaeque ac
Norvagi Rex salutem in Deo sempiteruatm. Cum vir nobilis domiuus lobhaunes Comes
Holsatiae et Stormariae dum adhuc suae potestatis Scaniam tenet honestae matronae
dominae Elizabethae.Petri fiiae, douiniLodovici Alberti, regui olm Marescballi, coniugi..
p.456
legitimae, iu recompensionem eorum debitorum damnorumque, quae idem dominus Ludovicus
publici boni ac regoi causa incurrit, quorum summa 8000 esset marcarum argenti
reliquerit vicissim ac piguori cesserit coronae territoria: Nos idcirco cum aes jam
memoratum regnui cauia accreerit nec levibus praeterea ipsi eorumque haeredes damnis
afficientur, si in totum suo ipsis carendum sit idcirco nos ex consilio assensuque senatus
nostripraedictae domiuae, eiusque haeredibus, providenudum in hunc modum censuimus.
ut ipsi 2000 marcarum Scanensum ex officina monetaria Lundensi, et quidem 500 die divi
Martioi oo die anuuuciationis Mariae oo Philippi et Iacobi et alia oo die ascensionis
Mariae aduumerentur: Quas am dictas pecunias hisce mandamus ut mouetarius noster
Lundensis ipum quotaunis iufficiat. Pignori vicissm ei tradimus Blelingiam et Lyftram ie
una cum piscatura Morumea ac jurisdictione ejusdem. Ditionem praeterea eandem
eidem immuneu ac liberam trausferri curabimushac interim lege, ut ex ea quoscunque
perceperit reditus inque posterum perceptura sit, id quidquid erit de summa ac sorte tot
detrahatur. Has literas una cum rege obsiguarunt Carolus archiepiscopus Lundensis.
Sueciae primas Nicolaus biomson. Cisleus Fineson, lffoibiornon. Amundus Sture lsf
Pbilisson, lohannes esson, equites Petrus oeso diaconus Lundenss et Saxo Peersonar.
migeri. Datum ieugrsuotanno domini oooxxxini postridie divi Miartini.
Ad veueratjam aute Saxcopiam.Lalandiae civitas est, exiguo comitatus satellitio Res
Christophorus, cum ecce duo ibi uobili genere Heonichius Bredius et Iohannes emosus
suopte iustioctu de capieudo eo consilia ineunt, existimantes se eo facinore baud levem a, o
pud Holsatum Cerurm gratiam inituros, t igitur regem ex aedibus, in quibus diver.
tebatur viri nobilis Petri tfelj propellerent, ignem contiguationi, inu qua erat, subii.
ciuut, adeo ut, fumo coactus dum e taenestris prosilit ab ijs sit captus atque iude in ar.
cem Aholmiam abductus, quam tum tenebat frater ejus uterinus Comes soficnnes: Qu
comperto iudiguissitmo facinore confestim laxari eum vinculis ac liberum dimitti imperavit.
Dimissus aliquot post septimaniscirca idus nimirum Iulij.Nicopi apud Falstrios
ex hac vita migravitdierum ac seculi satur, cuu annos circiter duodecim regno prae fuis.
set, plura, quod superiora demonstiaut, ex pertus undiquaque ad versa quam prospera: Qui
esse felis potuisset, tot praesertim magnatum suffultus amicitijs et ipsi quoque Caesareae
domui per connubia ionexus, si fortunae moderari, si pactis convents ftare, si colere pieta
tem ac culpas denique et sphalmata priora serio emendare in ani mum indux isiet. Non
nos latet exstare Latiuis versiculis quoruu aliquem superius gustum dedimus car.
men antiquum id est ipso hoc aevo compositum ac cantitatum, quod graphict quidem
ores et statum eorum temporum videtur proponere sed iu principes ac gentem cum
satyric quadam mordac itate dicam an licentia tum et rhytmis in torem famosorum libellorum
luxuriet, alibi quam hic legi tmaluimus.
r t s t o v M.
E r u o o Christophoro, deploratissimus fuit reipublicae reguique universi status.
hinc Cerbor illinc soumne Holsatis, tum et Sueco, qui tertius accesserat, ditiones pas.
lim ac populum depascentibus. Quam vero nobilitatem ceterosque indigeuas facti paeuituerit,
quod reges ac domiuos suos patrem fliumque reguo extorres propulissent, tum
apparuit, cum remedio locus vix esset. Septennium exiude tenuit priusquam reguo resx
et patriae, ut sic dicam, pater est redditus. Quid autem illo quasi interregni tempore in-
tercurrerit, nunc aperieudum est.
Memoratum superius Comitem sebuomem uteriuum Csfoponi regis fratrem, praeter
alias regui provincias etiam Lalandiam sibi obaeratam tenuisse. Hanc ille insulam atque
iusulanos, ue, ut Scanuos, rebellantes aliquaudo experiretur statim initio anni millesimi
trecentesimi trigesimi quartiexcitari apud eos ac muniri propuguaculum Raveosbureu- e
se curavit. Quod auuis sequentibus Res soboer solo aequavit relatis quae eo pertiue.
bantad Engelholmiae territorium latifundijs. Eius hodieque adhuc rudera solo exstantia
ounibus conspicua suut. Advenerat per eosdem dies has in oras pontificis Max, inter.nuucius
Petrus Cervf. Et ei coguomiuis Petrus ugu. Othoniensis episcopus, adauxit
tum temporis salarium, quod jam ante Rex Erits. Mexdictus, ftudioss, qui Lute.
tiam Parisiorum ad uberiorem animi cultum capiendum mittebanturliberaliter indulse.
rat, len etiam Slesvicenfs holmiae monaterium, firmatis, queuas autiquitus habuerat.
p.457
immunitatibus nova insuper munificentia exornavit. Vita per idem fere tempus excessit,
arcbhiepiscopus Lundensis corous si Catalogum sequimur praesulum eiuidem ecclesiae.
Estque sepultus in templo urbis cat hedrali illatus sacello, quod ipsemet conftitui curave.
rat.S. Dionysij. Ei proxim successit eccle siae eusdem Decanus Petrus Lceae, accepta A
veuione electionis luae confirmatione non a sobune quidem vigesimotertio, qui aouo hoc
codem Avenione vitae finem fecerat sed a Beefo ejus nominis duodec imo. Petrus in.
itium suarum curarum auspicatus est ab excommunicationue eorun, qui res ecclesi ac de.cimas
tollerent, quique episcopos aliosque praelatos iudigne tractarent, editis aut repetitis
ad id codicillis quos Leo olim poutifex sanxerat et / / oquoque archiepiscopus iu usum
o) am ante reduci fecerat.
Anuo insequenti Sueonum proceres priucipem suum Msagnum diademate regio insig
guiuuut, anuosjauu circiter natum septendecim. Liq Gallicam ex regio Vale siorum stemmate
virgunculam associant.Bloncom nomine. Lx hac duos filios Ericm et Houium, de
quibus suo loco, sustulit. Idem hac tempestate lata lege, quemadmodum e ante eum rex
Byrgerus, inhibuisse memoratur, ne quis intra Sueciam Christum professus mancipi haberetur:
quauvis iu adversui neget lohannes Cotu tale uoquam apud Suecos obtcinuissc.
nec eos adeo servili conditione vel gentilium aevo egisse sed suam perpecuo libertatem
gladio et armis tutos. Estque haud multo post ab eodem Sueouu rege Msgnmo Australis
Turris sive arx Stocholtiae fratribus Frauciscauis, quus, ex pullo vestitu, gror vocaut.
o concessa, ut ex e coe nobium aedificaretur.
Cerburur progressu ex inde temporis et anuo prae sertim cccxxxvi et, qui eum secutus
ett, millesimo trecente siuo trigesmo septimo, non se ulterius tutorem lmori quijam
ultro reguo rcuunciaverat, sed icem / uti scribi voluit: et qui tus vices tenuebat icolur
Limtequinr.Norderjutiae Capitaneus est salutatus, aepiuscule vero hoc tempore erluns
ipse pro tribuuali assedit acus Iutis dixit.
Oto autem Christophori filius incensus animi generosi impetu recuperandi et e manibus
imjuftorum possessorum eripiendi paterui regni, collegerat Lalandis, ermanis alij s.
que parenti eus olim deditis tumultuariam manum qua ille irruptionem it borealeu lu.
tiam facturussperabat, repulso Cerarosibi insignia regia assumere.Verum Cerarur mi.
o litiae vetus ac rerum suarum satagens seque antcverti haud sinens, ei circa Tapledam, qua
Viburgum itur, obviam occurrit. Atque ibi conserta utrimque manu, ipse tandem ct / o.
com misso infeliciter praelio, cum alijs ex nobilitate permultis captivus Segebergam ab.
ductus est. Hiuc interjecto haud multo tempore mittit ad Lubecenses literas impera.
tor eos adhortaus operam apud Holsatos navarentut viuculis to solveretur. Et actita.
tum de eo tum quidem iuter Cerrdum et Lubecenses, sed eo tempore res minus successit.
Iuterea Episcopus Borglumensis ycbo ejusqne capitulum, datis literis, palam eit con.
testatuu quidquid simultatis, erroris litiumque inter Comitem Ceraor et episcopos
equites, clerum ac laicos suae dioeceseos iu Iutia boreali Fiouia. Arrea. Tosfnga a parte
una et se quoque ipsum seorsm ob captivitatem ac vim sibi es mandato Chriftophori
o oliu regis illatam intercessissetet quidquid etiam in se ac suam ecclesiam violentiae rapinae
que esset commissum: de ijs omuibus amice utrimque esse conventum ac sibi omni.
modo satisfactum: tantunm cum haeredibus Christophori regis cumque Esclillo Broco
etBoetio flcyo, calamitatum suarum authoribus, sibi conftitutum iuiuriarum agere: limiliter
quoque actionem suam in Episcopos Ripensem et Arhusieusem de ablatis se capti
vo, sua dioecesi reditibus velle reservatam: lta tamen ut eam Cerurd Comiti per.muitteretut
is de re tota juxta leges ac regui placita pronunciaret. Liberatoque carcere
Epi scopo, interdictum, cujus superius memiuitmus, remissum est. Ad ideu hoc tempus referri
vulgo reperio obitum archiepiscopi Lundensis Caroli, quem tamen superius biennio
et ultra jam ante suo fato functum ostendimus. Ei fratrem germanum fuisse lego Enc
o nomine, cui praefectura commissa arcis atque insulae Borringholmiae.
Iohannes deinde Vagriae Comes, auuo, qui superiorem excepit, dato decem millinm argenti
marcarum pertio, Oldesloam a Tralovensibus sibi possidendam accepit. Et Caesar
Ludovicus Bavarus in Comitijs Francofurtensibus, die ascensionis Mariae, Ducibus Pomeraniae
tloi et Burrmo literas obfgnatas reddi curav it, quibus cos imperio reconcilia.
tos et io pofterum sibi ac successoribus suis obsequium pollicitos proftebatur. Quo au.
tem filius eus Luicus. Elector Brandeburgicus, aliquo sumptuum, quos, ut supra rela.
tumhaud exiguos in oppugnandis Pomeranis fecerat, solatio frueretur, ei jus succesfonis
p.458
iudulsit, si forte, quae tum erat. Pomeraniae prosapia deficeret: Refert ad hunc annumec
actisPontificijs BoviusAnnalium ccclesiasticorum Barouij continuator.Mugn Sueci
ac Norvagiae regem (de quo ad annum oooxxxi superius dictum; / quasi Daniae universo
am reguo potientem egisse hoc tempore apud pont ificem Romanum Benedctu, nut Da
uiae eiusdem pars Scania, quae veluti clavis etj anua regni Suecici haberetur, qu quae: solum.
modo, ut lupra ostensumMsgno seuuxerat, sibi ac posteris suis in perpetuum Apostolica
authoritate confirmaretur Anc simul potestas feret alias quoque regni partes e manibus
tyrannorum eripere suoque reguo adiunugere quod id nullo uuquam tempore Imperio
Romano subditum sed ecclesiae tantum Romanae fuisset vectigale addito promisso se
iu obsequio sedis Apostolicae deinceps mansurum ac censum consuetum siogulis anuis i
Romauo pontifici, more aliorum, persoluturum: sed renuisse pontificeem vel confirmare
aut concedere quidquam postulanti quod Apostolicae sedis haud esset aliquid alicui in.
uste, aut parte altera inaudita detrahere. Per eosdem dies praelucere secuturis malis no.
tibusque fax ingens in aethere caeperat vulgo Gometuom vocabant. Nam eum confeim
praegravis et quae ob id in literas est relata anuonae difficultas secuta Eidoram ac Slesvi.
ceosem Ducatum populosque vicinos miserrimum in iodum aflixit. Atque illam esx.
inde haud minor comitata pestis. et ad ultimum paene Boreae frigus divagata nec ibi
iguem ac sae vitiam suam exerere desijt. Eodem tum tempore indici censum monafterij:
omuibus elandiae Lalandi que jussit Comes sobomner. Lt Pomeraniae insuper priucipes
juniores Vartislai liberi, Burgislaus, Barnimus et Vartislavus oppignorarunt Prusiiae magistro 20
Theodorico, Comiti Oldenburgico, praefecturam universam atuqe opidum Stolpae, vice
marcarum Lubecensium 2756, ea lege, ut si idem forte intra anni tempus et quod excurreret
non redimeretur, ejus eiset, qui pignori accepisset.
Hinc quoque ldemcrur.Slesvicensium Dux, qui omuecm aliquandiu de reguo cogita.
tionem seposuerat, sub anuum proxi mum, qui trecente simus quadragefmus lupra millesi.
mum fuit, novam de eo spem concepit, iucitatus praecipue ab avunculo Cerrs, qui co.
monebat jure concesso uteretur semel unanimi omnium consensu regem euu electuu
Cstop / orum et Ericum, quibus cesserat, nuuc defunctos: t / oem captivum teneri et.
emcru viribus destituise auxilio ei futurum, tautum auderet ac repeteret, quod ipsi suu.
mojure debebatur. Verum Daui quos Holsaticae domiuationis fastidium habebat, aui.
mum atque oculos ad Valdemarum, Christophori filium qui tum iu aula Caesaris magna cum
gloria agebat, cae perunt retlectere. Eum per literas conveunientes amice serioque sunt ob.
testati aticorum exterua ausx ilia circumspiceret eaque ad recuperandum taiorum suo.
rumo regnum imploraret esse domi faventes omues paratosque ad suam quoque symbo
lam contereudum. Cerbonu autem Cotmes ue imminere ipsemet sceptro videretur, lu.
tiam borealem, quam oppignoratam tenebat, nepoti suo Duci lemro constituit cedere.
ut eum hoc pacto et alia quaf via ad solium promoveret, ita tamen ut sibi vicissm S lesvicensis
Ducatus quasi amuica permutatione, redderetur. Et mox mense statim Februario
tractari inter utrumque cae ptum de Iutia boreali et arci bus in ea sitis eodem, quo obae rat
eraut pretio redimendis prae sentibus amicis et affuibus ipsorum Duce Saxoniaeibeno
et Comite Cerurdo Hoiensi. Qui quidem tractatus multis tum ac varijs circumscriptio.
nibus conceptus fuit, sed incidente, de qua ftatim dicemus. Cerburd uece, ad fuem, queu
speraverant perductus non est. Praeter cetera auten eo pacti instrumeuto conteuta, hoc
quoque Cerburdr ftipulatus fuerat, ne ullo modo Dux clemrus Slesvicenss cum haere.
dibus cbristm; / or regis, toe Duce aut alijs foedus feritret, aut nuptias cum corundem so
rore contraleret: ipse vicissim promittebat se haud unquam e vinculis dimissurum t
nem aut affiuitatem cum eodet contracturum, nisi ipso ldemoro Duce conscio et consen
tiente: Seque haec aliaque ijsdem tabellis inserta (quae nunc brevitatis cauia et alio festi.
uantes praetermittimus / una cum Duce Saxoniaeiberto sobuone et fenrico Holsati Co
mitibus et Cierto Domino de Bronchorst servaturum sauctissi me pollicitus fuit.
Et licet non omnia, praecipua tamenu ex iis, idque ftrictim hic appouenda exiftimo Na
primo Duci Slesvicenum lemro nepoti suo concedit ac permittit ut Iutiam borealem.
uua cum arcibus, quemadmodum eas oppignnoratas a rege ristoporo acceperat, redimere
integrum esset ac aere suo liberare exceptis, quae ad ipsumjure haereditario pertinerent.
iuter quae receusetur medietas territorij, quod Bpyrlerret appellatur ftum haud procul
Middelfurto ut et domus Scanderburguu, cum praefecturis eodem pertioentibus, qua
spectaret ad coguatun suum. Comitem socem ut et illa, qua eius uomine teneret
p.459
Marquardus Bruchtorpius loco aooo marcarum argenti: Qua ex summa idem intra septimanas
quatuor dependet 1000 in pannis laneis et alia item 1000 in mercibus alijs. Solutio
fiet Lubecae aut Hamburgi. Si conveniri super his nequeat eligentur sequestri, dominus
fetur piit, domiuus Hartvigus uent. et Cerhardus abirtorp. Quibus..
ex tribus duo seligerentur. Solvet porro nobis et haeredibus noftris proximu lentecoste
ooo marcarum argenti, atque inde die divi Iohannis tooo marcarum item argenti Colo-.
niensis ponderis. Nomine harum toooo marcatum argenti nobis vades dabit, quibus sa
tisfactum esse nobis iudicabimus. Si autem eiusinodi fidejussores praestare nequierit, sal..
tem praefecti eus, qui arcem et oppidum Ripense tenent, id quidquid est nobis et haeredi-.
bus nostris cedant vice, ut dictum, coco marcarum argenti. Arcem inde Ripeusem, au.
uotatis detrimentis, piguori teneremus donec eam sorte ac danois reparatis, a nobis iu.
totumu redemerit. Si autem pro roooo marcis supra memoratis cespoudeatur, haud uecelsum
erit praefectum arcis eam nobis tradere. Porro nisi vades ac fideiuilores idonei coo
stituautur nomine ooo marcaruu aut eae si intra diem divi lolaunis uon txpungantur..
tenebitur praefectus qui Galloae praesidet, reddere nobis et hredibus nostris Galloam
cuu prae fecturis alij sque eodem pertinentibus. Ex spectabimus hoc iuito hebdomadas
quatuor sine ejus detrimento. Si vero nobis inutra easdem septimauas quatuor post festum
divi Iohaunis haud satis fecerit tuim omne damnum, quod eo nonine iucurrimus, imputa
bitur arci Galloae ejusque ditioni, ut inde hoc quidquid est resarciatur. Ac nobis oppigno
o ratam tenebimus Galloam donec idem propuguaculum nomine summuae ac sortis totius a
nobis liberaverit: Permittimusque ei ut hanc summam oooo marcarum argenti nobis
retundat aut in argento signato aut in mercibus cu usmodi suut pauonus, cera, butyrum..
lana, linum aliaqut e usuodi. Prae stabiturque haec nobis solutio Lubec aut lamourgi.
obis praeterea ac haeredibus nostris oppignorabit Cottorpium cum / s Doi itenque
Slesvicum ac Fles sburgum cum praetccturis eo spectantibus uoi versis: ltemque do
mum sive arcem oppidi Touderensis cum prae fecturis ejusdem item domum sive palatium
Dorning atque Haderslebiae cum ad vocatijs seu prae fecturis omnibus vice a coous
marcaruiu argenti librae Colonieosis. Has omues arces dit iones prae fecturas cum auja
centibus nos nostrique hae redes possidebimus ut verum pignus cumj urisdictione ul u.
fructu, immunitatibus ac clientelis universis: Omnes etiam ecclesias, quomodocuuq t
appellentur feudaque ecclesiastica nos uoitrique haeredes tradendi donaodique jus laot
bunt, quandiu ditiones arcesquejam dictas pignori teuemus. Liberum etiat ei erit ou
deram et Doruiugam redimere vice raooo marcarum argenti liberae Colonicusis. Cuu.
que bas arces liberare constituerit solutio fiat Lubecae aut intra Holsati; Comitatum.
prout illi aut nobis videbitur commodissimum. Nos noterque coguatus Comes Iohautes
pecuniarum curam ge remus. Lritque Cottorpiuu pignorum omnium quod redimetur
ultimum. Praetectis etiau, qui Coldingam et Rorsenam teuent, mandabitur ut:
Duci sacramentum praestent. Isque illis persolvet ccoo argenuti marcas, si ipsorum summa
eousque se exte ndat: si vero eo non excurrat, quod erit reliquum adjicietur ooo tmarci.
uomine arcis Cottorpianae, idemque viros quatuor ut vades dabit, quibus ipsis pro damno
caveatur. Porro alteram partem territorij Bruskherret quod proxime adsitum est Middelfurti
treto nobis nostrisque reliuquat haeredibus. Cuius uomine ei tribuemus ut a
parte nostra duo et ejus totidem judicent. Hi si inter sese convenire non poterunt arbitrium
ejus relinquetur Henrico Suerinensium Comiti. Et quidquid illi statuent, id ratum
esto. Eaque summa detrahetur ooo marcis, quae ei solveudae erunt circa festum divi
Iacobi. Nos praeterea nostrique haeredes trademus Duci eiusque haeredibus Ripas, Calloam,
et Alburgum cum prae fecturis ac eo spectantibus.et quiquid in Iutia boreali possidemus
ab hac parte treti Midde lturtensis cum praefecturis, jurisdictione ac usu fructu
cumque clieutelis, templis atque eccless, quemadtmodum his ips jam ante us fuimus.
Omues etiam literas ac codicillos per Ducecm evulgatos ux ratos atque inolabiles per
petuo servabit. Si quid nobis aut prae fectis nostris vel a tribunali protano vel sacro inteudaturid
a nobis atque illis ut arceatur, nobiscum operam navabit. Dux insuper neque cum
regis Christophori liaeredibus aut cum Othone Duce se coniuget ueque cum sorore ejus
conunubium inibit. Neque nos Ducem Othonem a nobis dimittetus, nisi id fat conseusu
Ducis: neque cuu eodem atiuitatem contrahemus. Nos praeterea Dus, neque matris
nostrae fratrem aut Comitem lohannem inhibebimus, aut a pignore eorum alij sq bonis.
quae in Dania habent excludemus: sed eis, si quis id tentaverit auxilio accurretmus.
p.460
Nostri quoque homines quotquot sub Duce haeredia aut bona possident aut sub juris.
dictione Comitis Iohannis ij sua tenebant prout ea tenueruut, cum primum inter co.
guatum nosque controerti est caeptum. Hac super re coosanguiueo nostro ac cognato
pleuamj am e sse factam reconciliationem ac pacem spospondimus uoa cum amicis nostris
intra sriptisierto Duce Saxoui soe Comite tolsatiae domino lohauue a en
Henrico Comite Holsatiae, domino Coselberto Bron orst. Hi uobiscum promiserunt.
ut si forte hanc pacem ruperimus, st adversus nos Duci Valdemaro auxilio accessuros, do.
uec culpam emeudaverimus. Si etiam contingat ut ipse Dusx sua teuere malit unec lu.
tiam borealem redimere curet, de eo ips deliberandi tempus concedetur: atque inde nos
certos reddat per dominos ac prinoipes am memoratos, se haud inhibiturum oos quod ad
pi gnus nostrum: si tamen id sibi attribuere in posterum sategerit, tum ad amicos atque a.
vunculos nostros Albertum axoniae Ducem et Henricum Comitem Suerini causa refe.
retur. Hi quodcuuque pronunciarint, id ratum erit. Datum Lubecae auoo et die ut supra.
Per ideio propemodum tempus Bertolu Hennebergensium Comes apud Caesarem
monetae jus Lubecensibus impetravit, idque occasione ucis tbos de quo e Segeber.
gensi custodia liberando serio tum idem Comes sategit et ut eo quoque suam Lubeceo.
les conterrent operam, eos identidem est adhortatus. Obijt per eoldem dies Petru Pe.
glr Ot honiensiuu antistes cui successorem elegerunt Canutianae societatis fratres MNit.
v soue monachum Ordinis lrancisci nou sine tamen contradict ione aliorum. Quo
etiam tempore exarsit in Comitem Cerbonm per universam fere lutiam plebs uobilitas.
que, quod ipsis iucousultis imponere dominos ac dynastas in animum induceret: ideoq
et arces ac loca, quae tenebat muuitoria ciugunt oblidione tributum et pensiones, quas
alias debebantei ac procuratoribus ejus cuncti renuentes. At Cerordu, quem vulgo tum.
ob capit is glabrit iem o / eum comitem vocitabantira incensus, extemplo conscribi e dioe.
cesi Bremensiapud Vestphalos et Rhenanos militem imperat, cui Cusbouuer nomen iu.
ditum, quod vestitu admodum aditricto ad omuia haberetur expediti ssimus: fuisseque
haud intra decem millium tam equitum quam peditum numerum authores traduut, tis
ille in lutiam lorealem facto procinctu.et plebem et uobilitatem in ordinem redigere et
olemurum Slesviceusem vi in possessionem immittere constituit. Aderant ei t fliis fe.
ricu et Ncou /. Eos cum partc copiarum alio dimittit. Ipse Randershusium progressus v
quatuor millia armatorum seceum ducebat. Hi quacunque iter facerent ferro omuia at
que igue defaedautes nobilium praesertim praedia aedesque ao loca sacra more militiae in
praedam passim dabant dispoliabantque. Tum ueno Arhusiensis episcopus aliique plores.
relicto regno ac possessionibus ad lemorum Chriftophori in Oermaniam conce ssere.
ejus se prosperis dubiisque socios j uncturi.
Obtulit se per eosdem dies vir genere nobilis sed animi nobilioris. Nicolaus Ebbonis
MNorer / sur, qui i ndignumratus totjam annos Holsatis quibus imperare sueverat servirc
Daniam, de bello semel et in universum finindo consilia secum coepit agitare, ldque cum
feri non nisi magno audacique aliquo faciuore posse animadverteret, ipium se morti potius
obyicere, quam videre perpetuo oppressam patriam maluit. Accedebat praeterea oc o
cultum quoddam adversus Comitem odium ortum e lite quam inter ipium et tgotum
Andreae sed minus ex sententia MNicoi. Comes deciderat. Ncoluu itaque ut alter Scae.
vola ad trucidandum Cerorm Comitem aut occumbendum ipie paratus, cumjam au
te rimatus cuucta fuisset et eidem quoque amicitiam rite et more gentis jam ante renuu.
ciasset, sciretque quo loci Comes cubaret, ipso sabbato ante Dominicam Oculi prius.
quam Randerhusium, ubi Comes agebat, cum suis ingrederetur ita pontem, quem erat
in reditu transiturus, sublicium de nocte aptavit, ut eum cum vellet, posset dejicere atque
aliis hoc pacto assequendi se occasionem praeripere. Eoque facto Randerhusium ingressus
recta conclaveComitis petiit ibique ipse.et quem ad manum sibi habebat, satelles, excus.
soe cardiuibus ostio Comitem in lecto jacentem obtruncat una cum Capellano eius et a
cubiculario enrico ttinglovio. Nicolaus perpetrato facinore urbe confestim faces.
sit, rescissoque, prout constituerat post se opidi ponte, celeri sibi fuga consuluit. Quem
ubi in vulgus sparsa. et ad totum deinde exercitum dimanarunt, inugens omnes terror per.
vasit, nec multo post diffluere paulatim caeperunt copiae: Cerhardoque exitde funus a f.
liis Henrico et Nicolao maestissimis Itihoae ductum.
Hic Ceruru pritmo dictus Comes Randersburgensis tenuibus admodum initiis ad
suma paulatim evectus est. Pater ei Aenricur fuit mater ceva Bronchorstia, uxorem
p.461
duxerat filiam Ducis Saxoniae Iohannis, ex qua tres filios Henricum Ferreum, Iohannem et
Ncocm suscepit. Operam initio liberalibus studijs dederat ad aunum usque aetatis vigefmum
quartum.spe potiundi episcopatus ob avunculum iertum a Brouchorst.qui Bremeusem
praesulatum tenebat: Cuius etiam auxilio Vilstermarsiam de qua diu litigatum
fuerat.obtinuit.cuujam antea eam laborasset iuopiam. ut ne locus quidem ullus aut arx apud
Holsatos esset quae ad eum pertineret. Renderiburgi ut civis propemodum inter cives
agebat. Memorant fenc / ium Reventolphiumoipb Comitis percussorem. ei caues.
equos et arma sufficere solitum. Inde, adspirante fortuna, vicit Comitem Adolphum Schoueuburgensem
Segebergam etiam et Randeriburgut suae in uni versum potestatis fecit.
ro Dithmar sos compescuit Danum ad incitas propemodum redegit. Quibus alijsque fa.
ctisut solet industrios et guavos. nec virtutem modo sed umbram sae pe eius gloria con.
sequi. nomen eim postremo impositum Mucgi. Qui vero. ut memorav imus. eum de gradu
dejecit.Nicolaus fuit EoCrantius Nicolaum seum sive scti appellat: Domeftici
iusuper scriptores familiae coguomentum Morij sive.ut posuimus.Morerij adjiciunt. Et
volunt praeterea Holsatorum chronologi ipseque Crantius eum icoum fidei et obse
quijure Cerber fuisse obstrictum: ideoque et mox a filijs deprehensum ut paricidam
et proditorem enectum ac rotis impositum cum ejus annales domestici nihil referant.
qui bienoio post circa Loundenessum in acie occubuisse inj iciunt et apud Iutiae borealis
Cimbros haud aliter sacrameuto obnoxium Cerber egisse.quam cetera, quae Gerhardi imperium
20 coacta acceperat.nobilitas: imo et amicitiam.ut dictum, Gerhardo legitime jam antea,
et more majorum renunciasse, acta, quae ea de re habentur ostendunt. Quod Dani
suo idiomate ac form ulariter onsge dicunt. adeo ut hostem ab hoste ac media inter ar.
a. prae ventum ac cae sum videantur inuuere praesertim cum tam negligenter custodi.
tum.ac nullis propemodum prae sidijs flagraute adhuc undique bello, communitum Nicolau,
captata occasione aggressus sit atque interemerit.
KKK
KKK
Ob ea, quae jam et ante saepenumero, tum et in sequentibus Holsatie dynastis Comitibusque
ert menorn proxmen.quetuir.hic ttexendmgercalgieme riftima.
vi: Tum etiam. quia aderrar: piarimn i fisceutquee h: cimrigeneaoicos oervo.
coperiam.
STEMMA
COMITVM HOLSATIAE
antiquorum.
p.462
[Genealogiae]
p.463
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER VIII.
VALDEMARVS ejus nominis III.
REX LXXXVII. ATTERDAG dictus.
Cum jam annis circiter quindecim Daniae regnum exterorum
dominationibus exhaustum, ac veluti Penthei artus, in partes
plures dissectum huc illuc fluctuaret, respexit postremo divina
clementia et, excitato Valdemari natu maioris filij Christophori generoso
spiritu, regnum injustis possessoribus liberavit et membra,
quae varie a varijs erant discerpta, in unum paulatim reducendi
et absque propemodum caede ac sanguine componendi facultatem
eidem indulsit. Ei Atterdag cognomentum haerebat, quod
ex usu scilicet sermonis quotidiani Atterdag dicere erat solitus,
cum innuere vellet, iterum instare diem, nec omnes omnino soles occidisse. Itaque dum
cedit tempori, et plura consilio quam vi gerit, in id praecipue incubuit, ut Caesar et Marchio
Brandenburgensis Ludovicus ad causam ejus propius cognoscendam animum atque aures
commodarent. Nec aversum ab ea re Caesarem expertus est, utpote cuius aulam aliquamdiu
non sine industriae laude secutus fuerat; et Marchio, qui filius erat Caesaris, Valdemari
ipsius sororem duxerat, uti jam ante est memoratum. Hi igitur cum subditorum
in Valdemarum inclinationem animadverterent, et literae quoque allatae ab ijsdem essent,
quibus eum Holsatici dominij taedio in regnum revocabant, indictus Spandaviae conventus
est. Quo cum advenissent Marchio jam dictus, et Dux Pomeraniae Barnimus ex Caesaris
mandato, inter principem Valdemarum ab una, et altera parte Ducem Slesvicensem
Valdemarum, Comitesque Holsatiae Henricum ejusque fratrem Nicolaum, mediantibus utrimque
consiliarijs hunc in modum agi coeptum: ut Otho, Valdemari frater, ante omnia e
carcere dimitteretur, tradereturque Marchioni aut regi Valdemaro hac tamen cautione,
si prius Henrico et Nicolao nec non Iohanni Comitibus profiteretur se actioni suae universae
in Daniae regnum renunciare: quod esset decretum, unius Daniae unum et solum agnoscendum
regem Valdemarum. Praeterea Dux Slesvicensium Valdemarus sororem suam
principi Valdemaro in coniugem cederet, tradita dote 24000 marcarum argenti; Quam
ille summam decideret ex 100000 marcis, quarum nomine Iutia et Fionia oppignorata tenebantur;
ita ut Fionia 41000 marcis cum insulis adiacentibus et Iutia 35000 similiter
p.464
marcis adhuc obligatae manerent, excepto Alburgo, quod una cum Vensyssela, Himmersyssela,
Thyesyssela, alijsque eodem spectantibus territorijs regijsque reditibus omnibus
confestim regi Valdemaro permitteretur. Similiter et reliquae Iutiae arces eidem paterent,
quandocunque eas redimere ipsi aut liberet, aut integrum esset. Harum primo loco
censebatur Calloa, inde Horsena atque ultimo arx et urbs Ripensis cum quarta latifundiorum
ad easdem spectantium portione. Praeterea statutum ne Valdemarus sibi defensionem
assumeret percussorum Comitis Gerardi, sed ipsis eorumque fautoribus, quicunque ii
forent, se perpetuo adversarium ac hostem demonstraret. Inde actum de censu agrorum
a colonis praestando exigendoque a partis utriusque scribis, deque auxilijs cum a rege, tum
a Comitibus invicem ferendis, ac demum de revocandis extorribus, inter quos erat Episcopus
Arhusiensis alijque, ac damnis ipsorum, quae passi exilij tempore fuissent, reficiendis.
Eaque omnia permissa arbitris ut de ijs seorsim pronunciarent. Actum quin etiam
de dotalitio, quod rex Valdemarus sponsae suae Hedvigae Ducis sorori post nuptias
celebratas esset assignaturus, nominataque praeter arcem Ripensem et urbis monetam,
etiam molendinum, telonium, alijque eodem spectantes reditus ususque ac fructus
urbani.
Inde Marchio indicto Lubecae conventu, praeter caeteros vocari eodem Ducem Slesvicensium
Valdemarum, itemque Henricum, Nicolaum et Iohannem Holsatiae Comites curavit.
Ibique superiora illa omnia Spandoviae inter partes agitata proposita, signatis rite tabulis.
firmata sunt. De dotalitio autem, quod reginae Hedevigae erat assignatum, hoc insuper decretum,
ut, si arx Ripensis eoque spectantia ante regis Valdemari obitum non redimerentur,
tum eorum loco Alburgum cum reditibus universis, quaeque eodem pertinerent, territorijs
reginae ad vitam concederentur. Haec sancte assecuturum se professus est Dux
Slesvicensium Valdemarus adstipulatique sunt, ac fide bona, veluti sponsores, hoc ipsum
polliciti Dux Saxoniae Albertus, Holsatiae Comites Henricus, Nicolaus et Iohannes, Schouwenburgi
Comes Philippus, Oldenburgi Conradus una cum arcium Iutiae Borealis quatuor
Praefectis: Promisitque et idem rex Valdemarus, ejusque nomine princeps illustrissimus
Marchio Brandeburgicus Ludovicus, ipsius affinis, itemque Stetini Dux Barnimus et Comes
Lindaviae Vlricus Gunterusque Swvartzenburgensis, ac denique Megapolitanus Albertus.
Sed ipsae hae literae idiomate vernaculo evulgatae, cum et alia non praetereunda propius
cuncta exprimant, earum, quantum potuit, sensum atque exemplum hic subiiciendum existimavi.
Sunt autem ejusmodi:
" Nos Valdemarus, Dei gratia, Dux Slesvicensis hisce patentibus codicillis profitemur ac
'' testamur coram omnibus, nos cum serenissimo ac generoso principe, rege Valdemaro,
'' Danorum rege, domino nostro, super detrimentis ac controversiis, quae hucusque tenuerunt,
'' amice et secundum aequum ac bonum, in modum ut sequitur, convenisse: Primo sororem
'' nostram dilectissimam Hedevigem, proxima, quae instat, dominica ante Pentecosten
'' in conjugem trademus jam memorato illustrissimo principi, addita dote 24000 marcarum
'' argenti, quas in solutum ei cedemus ac decidemus ex marcis 100000, quibus Fionia
'' ac Iutia oppignoratae sunt, ut ita Fionia adhuc cum insulis circumjacentibus 41000 marcas,
'' Iutia vero 35000 debeat, excepto Alburgo, quod nos domino nostro regi una cum Vendsyssela,
'' Himmersyssela, Omsyssela ac Hanherret, nomine ejusdem sororiae dotis, redimemus
'' ac eidem principi ac domino nostro extemplo utendum fruendumque permittemus.
'' Praefecti qui arces borealis Iutiae tenent, ipsi ut vero suo domino sacramentum dicent:
'' cumque celebrata erit inauguratio, ad nos ut pignus, remittentur, Et redimet porro Iutiam
'' rex summae alterius parte in eum modum ut cum quarta pars pecuniae erit soluta,
'' tum etiam quarta ditionis pars ad eum recidet, una cum arcibus, quas ei deinde permittemus.
'' Arcibus regi traditis si forte rex foedus hoc fregerit, tum arcium praefecti ad nos
'' provocabunt. Et vice versa fiet, si nos promissis non steterimus. Si quae hac de re controversiae
'' aut lis exsurgat, eam ut sequester decidet Dux Saxoniae Albertus. Cui et ipsi
'' quatuor septimanarum tempus dabitur de jure statuendi. Sique is, qui esse in culpa judicabitur,
'' eam intra spatium quoque quatuor hebdomadarum non emendarit, tum omnes ac
'' singuli utriusque partis, qui huic tractationi interfuere, se ei, qui injuria afficitur, conjungent,
'' donec effectum sit, quod sententia tulerit. Liberumque erit domino nostro regi
'' Valdemaro arces Iutlandiae jam dictas redimere, quandocunque id ipsi integrum erit.
'' Prima earum quae redimetur Calloa erit, cum quarta parte territorij ejus, altera Horsena,
'' cum quarta item parte ditionis eiusdem. His constituendis praeficientur ex regijs
p.465
'' scribis duo et totidem a parte nostra. Si autem accidat regem indigere vel nostra vel
'' Holsatorum ope, auxilio ei accurremus cum equitibus 400, et ipsi vicissim si auxilio indigeamus
'' regis, ipse nobis aderit cum equitibus similiter 400. Si maioribus copiis opus sit,
'' totis eum viribus nostris opitulabimur. Ubi nuptiae erunt consummatae, cedentur sorori
'' nostrae ad vitam arx atque urbs Ripensium una cum teloneo, molendinis ac fructibus universis
'' extra intraque urbem sitis una cum lacubus ac territoriis quatuor, quae eodem antiquitus
'' spectarunt cum altera parte Varsysselae. Quibuscunque a nobis arces permittentur,
'' ii regi sacramentum dicent, ut indicatum modo. Si cuiquam praefectorum concredi arcem
'' e re haud judicetur, is suo nomini fideiussores constituat. Episcopo porro Arhusiensi
'' neque quod ad vitam neque ad bona eius, sive etiam quod ad dioecesin attinet molesti
'' ulterius erimus. Quicunque sive equites sive milites, ditiones sive populus, laici aut clerici
'' aliique ex regis ministerio qui cum rege extorres fuerint, sua secure possidere permittemus.
'' Rex quoque ut et nos omnibus, qui hucusque domino parenti ejus ipsique et
'' nobis adversarii fuere, et jam vicissim se clientelae eius atque obsequio dedunt, ignoscemus
'' veniamque largiemur. Praedictus dominus ac rex noster, ubi redimet aut redemerit
'' terram suam borealis Iutlandiae, nobis haudquaquam impedimento erit, quod ad haeredia
'' nostra in Vendsyssel posita, sed iis haereditarie nos frui sinet, cum jurisdictione universa,
'' quemadmodum illis Comites Iohannes et Gerhardus eorumque liberi jam ante usi fuere:
'' Si autem contingeret ex hac vita decedere dominum nostrum ac regem (quem diu incolumem [incolumen ed.]
'' Deus praestet) priusquam nos, Dux Valdemarus, Ripas redemerimus cum ceteris
'' jam ante memoratis, tenebit tum eorum loco soror nostra ad vitam Alburgum eum omnibus
'' reditibus, jurisdictione, usu fructu aliisque eodem spectantibus, una cum Vendsyssella,
'' Hemmersyssela, Thysyssela, et Hemherret, prout idem territorium reges aliique
'' dynastae jam ante possederunt. Haec nos cuncta sarte tecteque servaturos fide bona promisimus
'' praedicto domino Danorum regi Valdemaro ac nomine nostro vades sive compromissores
'' dedimus illustrem principem Ducem Saxoniae, Albertum, Comitem Iohannem,
'' Comitem Henricum, Comitem Nicolaum, Holsatorum Comites; Philippum Comitem Scovenburgensem,
'' Conradum Comitem Oldenburgensem, Praefectosque borealis Iutiae quatuor,
'' utpote quibus quatuor oppignoratae arces concreditae sunt; Nosque ejusdem praeterea
'' regis vice pollicemur illustri principi, Ludovico Marchioni Brandeburgico, affini
'' ejus, Duci Barnimo Stetini domino, Comiti Vlrico a Lindaw, Guntero a Swartzenburg,
'' domino Alberto Megapolensi seniori, nos praemissa capita omnimode ac certo servaturos
'' absque dolo malo. Ad rei majorem certitudinem sigillum nostrum praesentibus appendi
'' fecimus. Datum Lubecae 1340, die Veneris ante festum S. Urbani.
Hinc eodem propemodum tempore et loco, seorsim cum rege Woldemaro sunt reconciliati
Holsatiae Comites Henricus et Nicolaus, eorumque haeredes et auxiliares sublatis,
quaecunque inter eos fuissent, controversiis. Deque Fionia professus est Rex se eam
insula cum caeteris ad eandem spectantibus oppignoratam ipsis reliquisse nomine 41000
marcarum argenti nec ipsis, quod ad idem pignus, sicuti nec ob Arream, ullo modo futurum
obstaculo, donec illud aere soluto, liberarit, adjiciens de extorribus, et qui relicto
solo patrio secum exularint, pronunciaturum cognatum suum Comitem Iohannem,
idque quod ille statuerit, sibi placiturum. Actum similiter de auxiliis mutuo praestandis,
deque Marquardo Rostrupio, et si qui alii bona ac latifundia apud Fionios et Iutlandos obaerata
tenerent, ea juxta tabulas signatas possiderent, donec redimerentur. Horum sponsorem
Rex elegit suo nomine Albertum Saxoniae ducem. De Othone quoque fratre ejus
statutum, ut, quandocunque is liberaretur, id ea cautione fieret, ne obesse uspiam Comitibus
posset, quod ad hypothecas jam indicatas. Subscripta haec atque obsignata ab iisdem
fere, qui nominati superius. Ipse autem Slesvicensium Dux Woldemarus circa festum
divi Iohannis cum Holsatiae Comitibus ita Sunderburgi convenit ut redemta ab ipsis
in commodum et usum regis Woldemari Boreali Iutia, ejus vicissim loco possessiones ac
territoria alia apud Iutas Australiores redderet. Qui tractatus multa continet, quae ad bona
etiam nobilium privata spectant et inter caeteros nominantur Nicolaus Crummedigus,
Timaeus Rantzovius, Petrus Munckius, Emolenus Vinsfledus aliique: estque fere
ad eum modum conscriptus, cujusmodi jam ante vivente adhuc Gerhardo Comite inter
Woldemarum Slesvicensem ipsumque Gerardum fuerat conceptus, quamvis, ut videtur,
ipse exinde Woldemarus Rex Comitibus hac parte satisfecerit. Relatum superius Scanienses
cum jugo Holsatorum supra modum premerentur, ad Regem Suecorum Magnum
p.466
confugisse, eumque persoluta, quam Holsatus petebat, summa Scaniam obaeratam Sueciae
hoc pacto adjunxisse. Unde hoc anno eorundem privilegia ac veteres immunitates,
promulgato diplomate, se ratas habiturum Suecus promisit; interque ea praecipue haec
erant, ut nimirum secundum leges Scanicas jus omnibus diceretur, ut tributa et exactiones
non nisi ipsis consentientibus imperarentur; ut ecclesiastici praediaque eorum ac bona
ab omnibus oneribus haberentur immunia; utque nobiles trium marcarum causis in sibi
subiectos fruerentur: Et archepiscopus totumque Lundense Capitulum a foro seculari
praestaretur exemptum. Nullus carceri manciparetur aut e Scania proscriberetur, nisi
legitime ac lata sententia, reus declaratus. Nemo etiam indigenarum Scanensium extra
suum solum in jus vocaretur, nec etiam extra patriam militare, nisi sponte sua ac regiis
impensis teneretur. Signata haec pridie Apostolorum Petri et Pauli, praesentibus rege et
regina Blanca Helsingburgi. Circa quod etiam tempus seorsim confirmata Lundensis
Ecclesiae privilegia evulgatis codicillis, in quibus Rex Magnus Archiepiscopum ceterosque
qui ipsi sacramentum dixissent, eo nomine indemnes praestiturum pollicetur.
Woldemarus autem ut Stolpam magno aere oppignoratam intra anni spatium redimeret,
ei virgines matronaeque aureum argenteumque mundum ac supellectilem suam omnem
volentes ac sponte sua detuleruut. Idem praeterea postquam jam ab omnibus in regnum
quam laetissime esset receptus, unicuique et praesertim nobilitati datis literis, omnium
tam in se quam parentem suum commissarum inuriarum amnestiam est pollicitus, immunitates
quoque ac vetera privilegia firmavit, promisitque ac permisit ecclesiasticos praelatos
omnesque ordinis ac status mortales suis bonis ac jure, quomodo jam olim consuevissent
frui ac possidere. Hos codicillos non modo Rex, sed et episcopi, Arhusiensis
Sueno, et Roschildensis Iohannes Neoburgicus suis sigillis obfirmarunt, praeter equestris
familiae viros Uffonem Nicolai, Petrum Vedelboum, Reimarum Scarpenbergium, Iohannem
a Plesso, Fredericum Wgensem, regni Mareschalcum [Maresschalcum ed.]: Ex aulicis praeterea ac
nobilitate subscripserant Eschillus Wedelus, Ericus Nicolai, Nicolaus Inguordsonius,
Paulus Globus, Eschillus Ebbonis, Petrus Laurentii, Suaningius Nicolai, Iohannes Lassus,
Petrus Munckius, Palladius Nicolai. Initio statim anni sequentis Rex Woldemarus
Helsingburgi, facto publico instrumento, Comitibus Holsatiae Henrico et Nicolao adpromisit
in solidum ipsos perpetuoque retenturos Fioniam, si abique liberis et haeredibus decedere
contingeret, at prole et haeredibus aucto et sibi et illis redimere eandem Fioniam
cum insulis adjacentibus integrum esset. Eodem similiter tempore Woldemarus
conventione facta, se obstrinxit, si transactionem Lubecae et Helsingburgi inter se et Comites
Henricum et Nicolaum initam violaret, illis liberum fore regias arces apud Zelandos
Wordingburgum, Corsoram, Neoburgum occupare sibique retinere, donec compositioni
jam dictae satisfieret. Idem et regi jus esset in Fioniae Castella, Neoburgum,
Orkelam et Hintzgavelam, si et illi pactis haud starent. Paucis inde diebus Haffniensium
privilegia, quaecunque a regibus superioribus vel scripto vel testibus approbata se accepisse
demonstrassent, firma rataque habuit. Ac mox Arhusiae Slesvicensium Dux Woldemarus
datis codiciilis, regi Woldemaro est adstipulatus si intra eum diem, qui Laurentio est
sacer, et festum proximum Pentecostes arx ac civitas Ripensium regi sacramentum dicere
omitteret, se ipsos ac juramentum sibi praestitum ad regem remissurum. Omnem
interea navabat operam rex Woldemarus, ut arcium nonnullas e manibus Holsatorum redimeret.
Itaque in eum finem e qualibet aede calicem cum disco tolli imperavit. Quae
tamen inde conflata pecunia est in solutionem cessit militi, Bavaris et Marcensibus, quorum
plures adhuc alebat, arcium vero nulla tum recepta; Post haec novi belli occasio inde
nata, quod cum existimaret neque a se, neque a parente suo Christophoro insulam Samseam
et opidum Callenburgum Canuto Porsio, sed Erico Sueciae Duci, Ingeburgae priori
marito in feudum olim esse permissa, ideoque nec Ingeburgae, quae jam Porsii erat vidua,
eum Comitatum jure competere, sed ad regni coronam recidisse. E contrario vero Comes
Iohannes, cui Zelandia fuerat oppignorata, Callenburgi arcem sibi deberi judicabat.
Itaque Woldemarus oppidum obsidione caepit cingere. Verum Holsatiae Comites Henricus
et Nicolaus Ducissaque Ingeburga, ac urbes Vandaliae una cum Iohanne Comite,
postquam mutua invicem auxilia polliciti fuissent, collecto ex locis vicinis tumultuario
milite, obsessis auxilio venere. Idque ubi intellexissent, qui intra arcem manebant, facta
ex inopinato eruptione, imparatas Woldemari copias invadunt ac profligant. Eaque clade
soluta exinde obsidio: et Rex Woldemarus, versis in pacem armis, non modo cum
p.467
Holsatiae Comitibus, sed cum Ingeburga quoque ac urbibus Vandalicis hunc in modum
inita pactione convenit, ut quatuor utrimque eligerentur viri prudentia ac fide conspicui,
qui Roschildiae circa festum Michaelis convenirent, atque ibi de tota controversia
quae inter dissidentes fuisset, sive amice sive ex juris praescripto pronunciarent. Si
qui autem his octo arbitris habere fidem detrectarent, tum ii facto sacramento testarentur,
se neque aequius quicquam neque commodius comminisci potuisse. Si vero dissidere
hos ipsos inter se contingeret, tum evocato Helsingoram archiepiscopo Lundensi Petro,
ei permitteretur quod aequum ac bonum, in medium depromere. Quodque ipse pronunciaret
id firmum ratumque haberetur. Similiter etiam, quodcunque inter regem et
Comites Holsatiae Henricum et Nicolaum, durante superiore expeditione dissidii seorsim
incidisset, id Heineus Brocdorpius et Henricus Sedelitzius, assumptis duobus aut
quatuor ex regis consiliariis, inque insulam Fioniam profecti apud ipsos Comites deciderent
ac terminarent. Si vero nec ita componi in totum lis posset, tum ea deferretur regi
Suecorum ac Duci Saxoniae Alberto, aut uni eorum seorsim, Et ille quodcunque statueret,
id firmum maneret. Haec acta Callenburgi dominica post festum divi Iohannis Baptistae.
Inter regem vero et Ingeburgam, nova exinde super Callenburgo tractatione
instituta ita convenit; ut ipsa Hallandiam borealem vitae suae tempore teneret, Callenburgum
vero confestim redderet. Crantzius et quae Holsatica hic refert historia, Holsatorum
scilicet fuisse Callenburgum (ipse Scaldinborg at Scalingborg corrupte appellat)
Comitemque Henricum ulciscendae paternae necis eo cum copiis trajecisse, parentisque
percussorem intra arcem apprehensum rotis imposuisse. ea ut a vero abeunt, ita cum actis
quoque domesticis, dissident, quomodo et statim liquebit. Fatalis annus fuit Margaretae
Sueonum reginae Erici et Christophori Danorum regum sororis, Byegeri olim regis,
de cujus exilio et obitu ad annum 1321 diximus, conjugis. Ea Ringstadii juxta cineres
mariti collocata, terrestrem hanc patriam cum coelesti commutavit. Incidit in idem hoc
tempus donatio sacratissimi Caesaris Ludovici, qua annuam sex millium marcarum argenti
puri pensionem, quam Lubecenses ipsi Romanoque imperio solvebant in totum filio suo
Ludovico Marchioni resignavit; quae et postmodum ab eodem Marchione regi Woldemaro
transcripta, ut infra ad annum 1350 uberius patebit. Caesarea donatio filio facta, si
quis eam desideret, ita habet:
" Nos Ludovicus Dei gratia Romanorum Imperator semper Augustus tenore praesentium
" profitemur, et constare volumus universis, quod nos illustri Ludovico Marchioni
" Brandeburgensi primogenito et principi nostro charissimo obsequiorum ejus fidelium
" nobis et imperio benevolentius factorum gratia, quorum refusionis occasione sibi suisque
" haeredibus in sex millibus marcarum argenti puri tenemur, et obligamur, pensionem civitati
" Lubecensi annuis temporibus nobis et imperio debendam locavimus: tam diu siue
" inquietatione qualibet percipiendam quousque ipsi Ludovico praefato suisque haeredibus
" praedictae pecuniae quantitas per nos aut nostros successores nobis in regno vel imperio
" Romano successuros integraliter persolvatur praesentibusque de plenitudine nostrae Imperialis
" majestatis decrevimus obligare. In cuius rei testimonium praesentes conscribi et
" nostrae maiestatis sigillo jussimus consignari. Ductum Monachii undecimo die mensis
" Martij anno Domini MCCCXLI regni nostri anno vicesimo septimo, imperij vero quarto
" decimo.
Tenebant adhuc per id tempus, qui annus erat supra millesimum trecentesimum quadragesimus
secundus, potissimam neque Iutiae partem Holsati; cum eam neque Slesvicensium
dux Woldemarus, neque ei cognominis rex in totum, aere soluto, redemissent.
Itaque Nicolaus Ebbonis Norrerisius, qui, ut supra memoratum, in lecto cubantem Gerhardum
sustulerat, collecta Iutarum aliquot, qui Holsatos fere passim fastidiebant, levi
manu Lundenessum profectus est; atque ibi munimentum quod excitare circa Scirneam
caeperant Holsati, destruxit ac solo aequavit. Verum Henricus recentibus copiis subsecutus
ac prope Alburgum eundem assecutus confligere cum eo constituit. Factaque haud
tralatitia pugna: in qua animose praeliando Nicolaus occubuit. Cadaver inter caesorum
corpora repertum an rotis impositum necne, de eo inter annotamenta domestica nihildum
reperi. Cum jam regno rex esset redditus, identidem ad eum respicere subditi, contemtaque
Holsatorum superba dominatione se eis opponere paulatim caeperunt, et arcium
quoque praefecti qui Dani erant, ac regi dicto audientes habebantur, minus cum ijsdem
amice agere, et illi vicissim cum ipsis. Quae utrimque occasionem saepenumero bello,
p.468
caedibus ac depraedationibus praebuerunt, dum alter alterum hostiliter invadit. Factumque
interjecto tempore ut regis Mareschalcus Fredericus a Laahen et Marquardus Scanius
Wordiogburgi praefectus conscripto hinc inde milite, tum et Sueticis adjutus auxiliis
inter se congressi acriter decertarint, adeo ut Marquardus praelio superatus fuga sibi
consuluerit, dum alij et inter eos Halduorus Peltius Suecus aliique Danorum misere
occumbunt, inde iterum inter Holsatos et regem pactio inita concessumque ut deinceps
illi arces ac regni territoria pignoris quasi vice teuerent. Anni finem clausit obitus
Benedicti pontificis, cujus supra meminimus, postquam annos circiter septem sedi isti
praefuisset. Hic est ille Benedictus, de quo memorabile est quod refert in Vita Petrarchae
Hieronymus Quarzaficus Italus, eum, cum deperiret afflictim sororem Petrarchae, eleganti
forma ac moribus puellam, et eam, oblato licet Cardinalitio galero, impetrare a Petrarcha,
qui eiusmodi galerum ut spurcum ac capiti suo dedecorosum detestabatur, haud
posset, vertisse se ad ejus fratrem Girardum, qui paucis muneribus captus sororem concesserit:
sed Petrarcham, audito facinore, et viso etiam eos, qui Dei quasi vices in terris
gerant, per abrupta vitiorum agi praecipites, Avenione facessisse, ac rhytmo exinde Italico,
cujus initium jo non no piu cantare come solea, rei indignationem posteris prodidisse: fratrem
vero poenitentia ductum in coenobium abdidisse se prope Massiliam. Habuit successorem
Benedictus Clementem ejus nominis sextum patria Lemovicensem. Anno vero,
qui proxime est secutus millesimo tricesimo quadragesimo tertio, divastata est passim
ac praedae poene relicta omnibus tam exteris quam ipsis quoque indigenis Zelandia. Coagium,
quod insulae ejusdem non ultimi nominis est opidum, in favillas versum et aliae similiter
alibi desolatae urbes. Commissumque inter Danos et Theutones praelium pridie D. Michaelis
circa Flasmollam, in quo cum superiores essent Holsati praeter eos, qui occubuerunt,
Boetium etiam Falcum, summae apud regem dignitatis virum, vivum ceperunt.
Eaque strage incensi Dani, ubicunque coire turmatim Holsatos viderunt, facto in eos
impetu, ad pugnam provocarunt; adeo ut una nocte, exorto forte fortuna tumultu, trecentos
sustulerint. Circa idem propemodum tempus inita Worbergae inter regem Sueciae
Magnum et Woldemarum amica et in perpetuum mansura pax concordiaque. Datis
ea de re Latine literis, quas eadem quoque, qua tum conscriptae sunt, formula proxime
subieci:
" Universis praesentes literas visuris vel audituris. Magnus Dei gratia Rex Sueciae, Norvegiae
" et Scaniae salutem in Domino sempiternam. Quantis est plena periculis aemula
" pacis discordia, jam non solum ex prisca dudum colligimus serie, verum etiam quam brevi
" manu ad id attigiuus, quam in se perplexa fit, praeterquam quod onusta dispendiis crebra
" Guerrarum adjecta, quae gravi concussionis pondere luctuosa cumulant incommoda
" subditorum, procul igitur eliminanda est guerrarum occasio, et alumna bellorum saeva
" dissensio radicitus extirpanda, ut quae ad pacem fuerint bene ordinata effectu non careant,
" cum cognoscantur habere profectum salutarem. Hinc est quod tenore praesentium
" uotum facimus universis, quorum interest vel interesse poterit in futurum. Quod nos
" anno Domni 1341, in octavis beati Martini Episcopi cum magnifico principe Domino
" Woldemaro, Danorum Slavorumque rege illustri, et Duce Aesthoniae, consanguineo nostro
" charissimo, in castro nostro Varberg praesentibus consiliariis et potioribus Regni
" nostri Sueciae placitavimus et concordavimus in hunc modum: Primo, quod inter eundem
" Dominum Woldemarum, regnum suum, terras et dominia, hominesque et subditos
" suos quoscunque, parte ex una, et nos, regna nostra, terras et dominia homines et subditos
" nostros quoscunque, parte ex altera, firmae pacis sinceritas et indissolubilis concordiae
" stabilitas, perpetuis temporibus inviolabiliter observentur, sedatis totaliter omnibus
" et singulis controversiis, discordiis, rumoribus et guerrarum disturbiis, hinc inde, huc
" usque qualitercunque et quibuscunque causis motis et subortis. Item si ardua nimis et
" difficultate plena inter eundem dominum Woldemarum regem et nos ac utriusque nostrorum
" successores vel haeredes, emerserint negotia, statum regnorum nostrorum aut
" successorum vel haeredum nostrorum honorem seu commodum summe tangentia, crimen,
" ut puta, laesae Majestatis, castrorum aut terrarum proditionem, vel eorum consimilia, ex
" tunc tres assumantur Episcopi et totidem milites et militares prudentiores ex quolibet
" regno Daniae et Sueciae, qui infra duodecim septimanas a tempore quo principi vel ejus
" locum tenenti seu tenentibus, per duos consiliarios partis adversae, querimoniae fuerint
" intimatae Helsingborg convenientes, praedictas causas et ardua negotia Regum et
p.469
" Regnorum diligenter examinent, fideliter tractent, et finaliter terminabunt: et si inter se
" concordare nequiverint, tunc duos discretiores ex se ipsis vel aliis unum videlicet Dacum
" alterum Succum super juramenta et conscientia eorum eligant, qui quidem duo sic electi
" omni amore et odio prorsus semoto hujusmodi negotia ibidem terminent et definiant,
" suo postmodum super hoc ad sancta praestito juramento, quorum definitioni et terminationi
" absque quavis displicentia et contradictione, utraque pars debet contentari, pace
" nihilominus et in hac finali concordia in suo pleno vigore et robore in perpetuum duraturis.
" Item si casus aliqui minus graves superius positi inter regna nostra utriusque nostrorum
" successorum, vel haeredum, seu subditos evenire contingat, adeo graves quod nostri
" vel eorum successorum aut haeredum ad vocati seu jurisdictiones vel judicia exercentes
" tales casus terminare vel ad concordiam reducere nequiverunt tunc princeps coram
" quo delata est querimonia, duos de consiliariis suis ad hoc specialiter deputabit, qui
" hujusmodi negotia ardua Helsingborg intra duos menses a tempore delatae querimoniae
" coram principe terminabunt, et fideliter concordabunt, pace nihilominus et hac finali
" concordia perdurante. Item si subditos utriusque nostrorum successorum, vel haeredum
" nostrorum unius vel alterius in aliquo regnorum nostrorum seu dominio contingat delinquere,
" adhuc flagrante crimine secundum leges patriae, in qua quis eorum delinquit, pro
" delicti qualitate punietur, pace ut praemittitur nihilominus valitura. Item si subditi unius
" vel alterius nostrorum, nostrorum successorum, vel haeredum, in advocatos, officiales, aliosve
" honores alterius nostrorum super rebus vel personarum inuriis conquerantur, teneatur
" dominus Rex, vel ejus advocatus, ubi delinquens esse dignoscitur, intra certum tempus,
" ex quo querimonia coram eo delata ett, justitiam facere conquerenti, secundum leges
" patriae et consuetudines approbatas: Nec advocati seu officiales praedicti causas sive casus
" coram eis delatos a se aliqualiter removere possunt, justitiam petenti denegando vel eos
" ad superiores judices remittendo, nisi adeo graves fuerint, quod eorum jurisdictionem non
" attingat, prout superius annotatur, pace nihilomnis duratura. Item neuter nostrum sive successorum
" sive haeredum nostrorum aliquis alterius inimicos vel adversarios publicos colligat,
" defendat, seu quovis modo foveat, vel in suis Regnis, terris, vel dominiis recipiat, aut sustineat,
" infra sua dominia aut territoria commorari, in praeiudicium, gravamen aut damnum
" alterius nostrorum successorum vel haeredum nostrorum, seu etiam subditorum. Nec nostrum
" alter haeredes nostri, vel successores amicitiae foedus ineant, seu colligationes faciant,
" cum alterius, nostrorum successorum vel haeredum inimicis, vel adversariis publice
" vel occulte, ex quibus damnum et jactura in rebus vel personis alicui nostrum, haeredibus
" nostris, vel successoribus seu subditis poterit evenire. Item uterque nostrum, successores nostri
" et haeredes ad hoc efficaciter cooperabuntur, quod praedones et piratae ex regnis nostris
" et dominiis procul eliminentur: ut mercatores et alij navigantes in bonis libera pace perfruantur,
" nec ipsos praedones vel piratas aliquis nostrum, haeredes nostri, vel successores colligant,
" sustineant, vel quovis modo foveant, contra regnorum nostrorum vel nostrum commodum
" seu profectum subditorum. Item in aliquo regnorum nostrorum seu dominiis passi
" naufragia res amissas libere absque impeditione quorumlibet, recolligant, et recuperent,
" quamdiu pro derelicto non habuerint res praemissas. Item circa exules et expulsos vel timore
" ex uno in aliud regnum nostrorum seu dominiorum fugientes, antiqua consuetudine in
" regnis ipsis et dominiis observetur, dummodo nihil molestiae aut gravaminis intulerint regno,
" vel regnicolis, unde exularunt. Item omnes et singuli, cujuscunque conditionis aut status
" existant, bona in utroque regno habentes, libere gaudebunt iisdem, et servient de istis bonis,
" sicut in eisdem regnis juris ac consuetudinis fuerit ab antiquo. Item volumus et firmiter statuimus,
" ut omnes et singulae placitationes et literae, per dictum dominum Regem, et quoscunque alios
" nobis datae aut nobiscum habitae, super terris Scaniae, Hallandia, Blekingia, Lyster et
" insula Huaen, in suo pleno vigore et robore, per hanc nostram placitationem et finalem concordiam,
" in nullo penitus diminutae vel debilitatae sed potius redintegratae et de novo roboratae
" ac firmae sint, ac in perpetuum stare debeant et durare. Caeterum quod praemissa omnia
" et singula, quae a nobis acta sunt personaliter, illibata servare ac tenere et non contravenire per
" nos vel alium aliqua occasione, vel causa de jure vel facto debeant, promittimus bona fide,
" et sub honore nostro. Et ut majorem habeant roboris firmitatem, volumus et expresse consentimus,
" nostro successorum et haeredum nostrorum nomine, quod contra ea, vel eorum aliquod
" (quod Deus avertat) nos, successores, vel haeredes nostros venire aliquo modo contingat,
" fideiussores et compromissores nostri infra scripti, haeredes et successores eorum de eo ipso,
p.470
" absque displicentiae et ingratitudinis nostrae, successorum et haeredum nostrum nota, se bonis
" successoribus et haeredibus nostris possint et debeant hostiliter opponere et praefato
" domino Regi Woldemaro, successoribus et haeredibus suis, contra nos successores nostros
" et haeredes efficaci juvamine firmiter et fideliter cum omnibus amicis suis alijsque amore
" eorum quicquam tacere aut omittere volentibus adhaerere donec eidem domino Regi
" Woldemaro, vel successoribus et haeredibus suis, per nos vel successores nosros et haeredes,
" propterea plenarie fuerit satisfactum secundum justitiam et amorem. In quorum omnium
" evidentiam firmiorem sigillum nostrum praesentibus est appensum. Nos insuper,
" Petrus Lundensis archiepiscopus Sueciae primas Siggo, Scarensis et Frenderus Stengenensis
" Dei gratia Episcopi Henricus Abbas de Saba villae Scheminghen, Ivarus Ingmundsson,
" Laurentius Ulffson, Gotstanus Tunesson, Canutus Folckeson, Carolus Tygesson,
" Carolus Naskoningson, Ulfo Abiornson, Ulfo Gudmarsson, Amundus Sture, Amundus
" Suenisson, Tucho Glissing, Laurentius Carlson, Maguus Knudson, Siggo Magnusson,
" Israel Bygesson, Gostanus Arvidson, Byrgerus Magnusson, et Laurentius Magnusson, milites
" ac Iohannes Christenson, armigeri, fidejusssores et compromissores domini nosti
" Regis Magni praedicti pro praemissis omnibus et singulis firmiter et inviolabiliter observandis,
" una cum domino nostro Rege supra dicto promittimus bona fide et sub honore
" nostro, successorum nostrorum et haeredum: Quod si praefatus dominus noster Rex Magnus
" haeredes sui vel successores ad coronam et regnum Sueciae qualitercunque venientes,
" praetextu juris coronae regni Sueciae aut propriae temeritatis audacia, contra praemissa,
" vel aliqua praemissorum venerit vel venire attentaverit, statim nos, successores nostri et
" haeredes cum amicis omnibus nostris alijsque amore nostri quicquam facere vel omittere
" volentibus saepedictum dominum Voldemarum Regem Daniae, succcssores suos et haeredes
" sub praemissa fidei sponsione efficaciter et fideliter juvabimus, contra dominum
" nostrum regem Magnum praedictum successores suos et haeredes in praemissorum evidentiam
" testimonium sigilla nostra cum sigillo domini nostri Magni regis praedicti, praesentibus
" apponentes: Quamvis autem per viginti quatuor compromissores, et unum super
" arbitrum pro utraque parte, per nos utrumque Regem adhoc eis plena authoritate data.
" specialiter assumtos et electos hujus finalis concordiae tractatus Helsingborg initium haberet,
" et processum aliqualem, veruntamen propter quaedam incidentia utilius et magis expediens
" videbatur, eadem omnia et singula, quae perpetuae pacis et finalis concordiae sodalitatem
" respiciunt, ut utraque parte praesente, scilicet domino Rege praefato, ac uobis et utriusque
" nostrorum consiliarijs et potentioribus plenius et perfectius discuterentur, ad finem
" debitum ordinanda, unde eiusdem compromissi forma non attenta, per viam et modum
" amicabilis compositionis, per omnia huius perpetuae pacis et finalis concordiae placitationem
" loco et termino praenotatis, hoc est Varbergae in octavis Beati Martini, ut praemittitur,
" duximus terminanda. Actum et datum Anno die et loco supradictis.
Woldemarus inde rex, facto cum exercitu suo procinctu, castra Ringstadio admovit
circa festum divi Iohannis Baptistae, atque inde ipso die Silvestri Slagosam movit. Unde cum
iter Corsoram instituisset, proditis nuncijs Liungam eadem luce concessit, atque inde reductis
Ringstadium castris, octiduo ante diem Stephano sacrum Roschildiam venit, militemque
hiuc inde in praesidijs locavit. Eodem circiter tempore Sueno Arhusiensis episcopus,
nec non Roschildensium Diaconus Iacobus Pauli cum iter Roschildiam instituissent, captivi
Padebornam, (arx erat Zelandiae) abducti sunt. Qua de causa confestim toti regno
sacris interdictum, ex formula ac vi constitutionis ejus, quam superius Wedelae olim concinnatam
indicavimus. Post haec Stigeus Andreae, Biornholmiae dominus, volente rege,
Calloam e manibus Nicolai Limbeci ejusque haeredibus, repraesentato, quod ipsi debebatur, aere,
recepit. Acceptaque ab eodem apocha, professus est Nicolaus sibi haeredibusque suis, quod
ad Calloam, plene satisfactum. Hic Limbekius initio regi inimicissimus, postea in amicitiam
ac consilium ejus receptus satrapia alijsque honoribus ab eodem honestatus est. Similiter tum
Falstriam et Nicopiam a Christophoro rege, ut supra memoratum, Iohanni Comiti oppignoratam,
Rex Woldemarus, solutis, quae ei debebantur, regno restituit: liberique demissi
Henningus Podebuskius nec non Macarius Bruscovius, qui territorij istius ac arcis nomine
Iohanni obsides concessi fuerant. Eodem circiter tractu temporis Rex Sueonum Magnus
reginae Blancae praeter dotalitia bona, quae intra Norvagiae regnum tenebat, ad vitam
insuper possidendam concessit Bahusiam, Malstrandiam atque Elversysselam, datis ibidem
Bahusiae Codicillis, quibus id ex filij sui Haquini omniumque procerum consensu,
p.471
esse ratum firmumque voluit. Tum quoque Norvagiae regni proceres praestito Varbergae
Haquino, Magni natu minori filio, ut regi suo ac vero regni haeredi, obsequij ac fidei sacramento
diploma eadem de re evulgarunt, quod Latine et ad formam ejus seculi concinnatum,
ita habet:
" Universis Christi fidelibus, ad quos praesentes pervenerint, Erlingus Widkunni, Inguarus
" Ogmundi, Iohannes Hastoriae, Haquinus Ogmundi, Ogmundus Guttormi, Ulffo Saxonis,
" milites, Siguardus Hastoriae, Vernerus Erlingi, Ogmundus Finnonis, Gerderus
" Gundonis, et Olaus Olavi, armigeri, salutem in Domino sempiternam. Notum facimuus
" per praesentes, Quod anno Domini 1334 in castro Varberg, in festo assumtionis beatae Mariae
" virginis, convenientibus nobis in concilio coram excellentissimo principe nostro, Domino
" Magno, Norvagiae Sueciae ac terrarum Scaniae, Hallandiae, Rege illustri, intelleximus
" ipsum id velle grata mentis deliberatione perficere, quod nos ab ipso prius plena instantia
" et concordi animo petere volebamus. Nam filium suum juniorem, videlicet Domicellum
" nostrum Haquinum, regem habere voluit super regnum Norvagiae, ad quod nos
" totis viribus anhelabamus, unde coelestis gratiae ductus instinctu, idem dominus noster
" Rex Magnus, sanus, et incolumis praesentibus nobis, pro firmiori pacis foedere inter filios
" suos et regna Norvagiae et Sueciae securius conservando, eundem filium suum juniorem,
" Domicellum Haquinum praedictum, regem fecit et constituit super Norvagiam, terras,
" provincias et insulas tributarias ad idem regnum pertinentes deditque ipsi regnum Norvagiae
" et nomen regium, cum omni honore et dominio, proventibus et commodis, servitiis
" et homagiis, quae vero regi Norvegiae de jure et consuetudine debentur, et ex facto,
" Nosque prout domini nostri regi Magni praefati, et praelatorum regni Norvagiae literae super
" hoc negotio plenius declarant et insinuant, laeto animo hoc eius factum amplectentes,
" ipsum eundem filium eius Domicellum nostrum Haquinum statim immediate eodem loco
" et tempore uobis in verum regem assumsimus, et tenore praesentium assumimus, pro nobis
" et haeredibus nostris, amicis et fautoribus totius regni Norvagiae, ut praemittitur, cum omni
" honore, dominio, emolumentis, servitiis et homagiis consuetis, impensis seu impendendis,
" vero Regi Norvagiae debitis, eidem domino nostro regi Haquino etc, quae sequuntur.
Interjecto deinde tempore, iterum Varbergae conventus habitus in quo Scaniae proceres
praeter eam, quae habita cum Magno Calmariae fuerat, super Scaniae districtu transactionem,
datis denuo codicillis decreverunt perpetuo eam aduecteudam Sueciae. Eae
literae ejusmodi fuerunt:
" Universis praesentes literas inspecturis Petrus Lundensis, et Hemmingus Upsalensis divina
" miseratione Ecclesiarum archiepiscopi Petrus Lincopensis, Siggo Scarensis, Frenderus
" Strengenensis, Odgysilus Arosiensis, Henningius Aboensis et Boetius Vexionensis Ecclesiarum
" eadem miseratione Episcopi, Iohannes monasterij Sanctorum omnium in Lundis,
" Ragnaldus in Alvastro, Sueno in Hergede, Vinmarus de Varnhem, Andreas de Sintli,
" Folcho de Novavalle, Michael de Biackaflog, Henricus de Saba, N. de Thomatorp et
" Andreas de Asylo Abbates. Petrus Dalbiensis, et Godefredus de Ekilstuna Priores, nec
" non capitula ecclesiarum cathedralium et conventus monasteriorum praedictorum, salutem
" in Domino sempiternam. Cum regnum Sueciae et terra Scaniae ita legaliter et indissolubiliter
" unita sint, et conjuncta, quod unum de caetero regnum censeri debent perpetuis
" temporibus ac unius regis praesidio gubernari sicut patentes literae et manifesta instrumenta
" super hoc edita lucidius edocent et declarant: nos unionem memoratam prompto
" et benevolo amplexantes affectu, firmiter promittimus quod magnifico Principi domino
" nostro charissimo D. Magno Sueciae, Norvagiae ac Scaniae regi illustri, suisque successoribus
" et haeredibus, pro dicto regno Sueciae et Scaniae in unione praefata retinendo, nec
" non pro eodem cum suis juribus, et justitia contra omnem hominem defendendo adstabimus
" fideliter verbis, factis, consiliis et auxiliis, quantum possumus, jure Ecclesiae, ordine
" et officio nostro salvis, habituri deinceps limites dicti regni Sueciae, qui ante citra Scaniam
" tenebantur in ipso passagio Orasund, eosdemque usque illuc una cum aliis confiniis et limitibus
" ejusdem regni Suetiae et Scaniae, ubicunque illud hostiliter invadi contingat, cum omni
" fidelitate et toto posse nostro viriliter et unanimiter cum Dei adiutorio defensuri. Caeterum
" revolventes sedulo in intimis cordis nostri, quam plena sit periculis, et onusta dispendiis
" intestina dissensio, ea potissmum, quae solet multoties ex vacillatione regiminis provenire;
" et tantis malis, quantum Deus permiserit, prospicere circa regni regimen cupientes, firmiter
" promittimus quod inclitum Domicellum Ericum filium dicti domini nostri regis seniorem,
p.472
" juxta consilium et voluntatem eiusdem domini nostri in regem dominum nostrum
" supra dictum regnum Suetiae et Scaniae terras provincias et insulas tributarias ad idem
" regnum pertinentes, omni quo decet honore, secundum debitam formam et consuetudinem
" ab antiquo jure in regno Sueciae approbatam, in loco pro electione regis deputato,
" unanimiter et concorditer eligemus, obligantes nos et nostrum quemlibet ex
" tunc ad servandum sibi cum omni obedientia, fidelitate, servitiis et homagiis favoreque
" prout ex debito veri subditi tenentur domino sua facere, et vero regi, salvo per omnia
" eidem domino nostro regi Magno patri ejus iure regendi ut prius praecipiendi,
" ordinandi ac statuendi toto tempore suo, quo superstes fuerit circa nos subditos suos,
" et regni res, ac negotia quae pro commodo et utilate ipsius regni viderit expedire.
" Item promittimus firmiter ut prius, quod si praefatum dominum nostrum regem Magnum
" (quod Deus avertat) nobis viventibus migrare contigerit ab hac luce, inclytae
" dominae nostrae Blancae et dicto domino nostro regi Erico ad honorem et servitium
" in omnibus fideles erimus, eisque in suis juribus in Suecia et Scania fideliter astabimus
" juxta posse: et si idem Ericus rex noster pro tunc minor annis fuerit, sibi et regno suo
" Sueciae et Scaniae juxta consilium consensum et ordinationem nobiliorum ejusdem regni
" Sueciae et Scaniae tutor indigena deputetur, et castra omnia et regni munitiones cum
" eorundem consilio et provisione per indigenas gubernentur, donec eum ad legitimam
" aetatem Deus dederit pervenire. Si vero dictum dominum nostrum regem sine liberis
" existentibus contingat decedere, tunc alium de filiis domini nostri regis praedicti Magni
" superviventibus, qui convenientior et aptior habeatur, in regem et dominum nostrum
" super antedictum regnum Sueciae ac Scaniae terrasque provincias, et insulas memoratas,
" et nullum alium rite et rationabiliter, ut convenit, eligemus. Item si ipso domino
" nostro Erico rege supradicto superstite vel eius liberis existentibus, contingat dominum
" Haquinum fratrem eius quem idem pater ipsorum dominus noster res Magnus regno
" suo Norvagiae praeficiendum duxerat principatum seu regnum regni Sueciae et Scaniae
" contra istud patris sui et matris factum velle usurpare, tunc eidem domicello Haquino
" totis viribus resistemus: quod etiam proceres et domini in regno Norvagiae promiserunt
" quod eidem domicello Haquino in nullo penitus consilium, auxilium, vel
" favorem ministrabunt, quorum praetextu contra hanc constitutionem veniat, vel contravenire
" attentet in futurum. Similiter si contingat dominum nostrum regem Ericum
" supradictum ad regnum Norvagiae velle se intrudere, domicillo Haquino, et ejus
" liberis existentibus, pari modo promittimus, quod in hoc facto ipsi domino nostro
" regi Erico memorato nullatenus coadjutores erimus aut fautores. Et si contingat
" quod uterque dictorum fratrum vel eorum alter contra praemissa patris eorundem
" et nostra facta venire voluerit et alienigenarum seu extraneorum ad hoc auxilium
" adduxerit et per hoc regnorum praedictorum aliquod hostiliter invaserit, seu subintrare
" attentaverit ex tunc regnum utrumque scilicet Norvagia, Suecia et Scania unanimiter
" et insimul totis viribus, et posse huic eorum voluntati efficaciter resistere laborabit.
" Quodcunque regnorum praedictorum prius vel pluries circa talis fuerit necessitatum,
" ad hoc finaliter et intente, ut eorum paterna tam provida pacis, simul
" et concordiae praeordinatio in suis viribus, et pleno robore irrefragabiliter perseveret.
" Et si memoratum dominum nostrum regem Magnum plures contingat habere
" liberos pro tunc promittimus ut superius quod ipsorum quemlibet utriusque
" sexus in suo jure et honore iuvabimus, prout ipsis et eorum statui, conditioni, simul
" et sexui congruerit, secundum leges et statuta regnorum praedictorum tam Sueciae et
" Scaniae quam Norvagiae et juxta consuetudines in eiusdem regnis approbatas. Verum
" si quis cujuscunque conditionis aut status contra praemissa vel eorum aliquod in
" parte vel in toto se opponere aut ea annihilare vel infringere quomodolibet nostris
" temporibus attentaverit promittimus firmiter, sicut supra, quod eidem quo minus id
" efficiat, totis viribus et posse nostro viriliter et unanimiter resistemus consiliis et auxiliis,
" quantum possumus, iure Ecclesiae, ordine, et officio nostro salvis. Quamvis autem libera
" et spontanea voluntate ac affectanti animo hujusmodi negotium pro bono pacis
" fecisse dignoscimur, per hoc tamen juribus et consuetudinibus in regno Sueciae et Scaniae
" ab antiquo tempore de regia electione observatis, in nullo penitus volumus derogari,
" quin ad nos et successores nostros Regum electio cum juribus suis omnibus, post
" mortem dicti domini nostri regis Erici, vel alterius domini nostri Domini Magni filij,
p.473
" quem ipso domino nostro Erico rege praedicto, sine liberis (quod absit) mortuo,
" in Regem (ut praefertur) eligemus libere revertatur. Ut autem praemissa omnia,
" et eorum quodlibet maioris habeat roboris firmitatem, sigilla nostra praesentibus duximus
" apponenda. Datum Varbergis, Anno Domini MCCCXLIII. in octava beati Martini
" Episcopi.
Quod autem eae literae in ipsum Oresundae fretum Sueciae limitem videantur producere,
atque idem hodieque ita habendum quia tum pronunciatum, ut Gothus concludit,
haud quaquam concedi debet. Nam postmodum ad Danici regni laciniam ubi redijt
Scania, veteres et qui ante observati fuerunt, non Oresunda, Sueciae ac Daniae limites
in usum revocati. Magnua praeterea non contentus Haquinum natu, ut diximus, minorem
filium, qui a teneris apud Norvagos erat educatus, regem Norvagiae communibus omnium
suffragijs fuisse declaratum, nisi et Ericus quoque, qui Haquinum annis anteibat,
Sueonum rex desiguaretur: ea tamen lege ut superstitibus rege et Blanca regina parentibus
ipsorum, potestas etiam regia penes ipsos maneret, donec Haquinus praesertim ad aetatem
perveuisset adultam. Eaque occasione datae Haquino ab omnibus Norvagiae ordinibus
inaugurales literae quibus eum solemnibus regni totius votis electum principem declarabant
ac renunciabant, ei, ubi ad eam, quae regni capax esset, aetatem adolevisset.
obsequium, fidem ac fidelitatem pollicentes. Haec acta Bahusiae anno supra millesimum
trecentesimum quadragesimo quarto anno, quo Sueciae sceptrum tenuerat Magnus,
vigesumo quinto. Genuit eodem propemodum tempore Regi Woldemaro filium,
Christophorum nomine, regina Hedeviga. Atque eo pacto, quae habita cum Holsatiae Comitibus
fuerat de Fionia transactio, rescissa evanuit. Estque tum nova Sunderburgi inita
cum Holsatiae dynastis Henrico et Nicolao tractatio, qua ipsis adfuturum se pollicebatur
Woldemarus adversus quoscunque idque vi et armis, si amice res componi nequiret:
Si quid autem inter se et ipsos oriretur inimicum aut controversum, de eo ad Ducem
Slesvicensium Woldemarum, veluti sequestrem, referretur. At vero si quid inter regem
Sueciae Magnum sive Ducem Stetini Bugislaum et Comites litis exsurgeret, eorum neminem
armis juvaret, idque ob foedus, quod cum rege eodem fecisset sed potius lis omnis
ut componeretur, operam daret. Literae omnes, quas obsignatas Comitibus dedisset, eae
ratae firmaeque haberentur.
Exortus per idem fere tempus homo nequissimus, cui Mullero Meinekeno verum fuisse
nomen volunt, qui se Marchionem Waldemarum Brandeburgensem finxit, cum is
ante annos viginti quinque sine sobole obisset. Hic Mullerus, sive, ut tradunt,
molitoris filius personam habitumque ac mores defuncti Waldemari perite mentiri norat,
quod ejus complures annos armiger fuisset. Itaque Waldemarum fato haud quaquam
functum referebat, sed religiosa peregrinatione confecta incolumem rediisse.
Et iam domum regressus, cum neminem ex veteri Ascaniorum stirpe, sed Ludovicum
Bavarum ditionibus suis praeesse videret, id ferendum nequaquam putavit. Et licet nomine
Waldemari, sit falso Waldemarus creditus, ut plurium opinio habuit, magno
tamen non populi modo applausu, sed vicinorum quoque Saxoniae et Anhaltinorum
Ducum opibus auxiliisque exceptus adjutusque bellis difficilibus annos propemodum
novem Bavaros praesertim exercuit, stante semper a partibus Marchionis et Bavarorum
rege Danorum Waldemaro. Tradit Crantzius a Wenzeslao (aliis Iohanne) Bohemiae
regis filio qui tum, assumto [assumta ed.] Caroli IV nomine ad imperium contra Bavarum erat vocatus,
hunc Marchioni Ludovico, imperatoris filio, falsarium sive adversarium potius excitatum.
Idque propterea quod jam ante Ludovicus Marchio, defuncta Woldemari regis
sorore, conjuge sua, cum de nuptiis secundis cogitaret, hujus Bohemi conjugem
Margaretam, Stiriae Ducis unicam filiam, Maultaschiam cognomine, postquam dictum
jam maritum suum, ut ad vota nuptiarum minus potentem, deseruisset [deservisset ed.], in uxorem sibi
accepisset. Verum Ludovicus post multas cum eo pugnas pugnatas cum exinde, ut infra
dicetur, defuncto Ludovico parente eius imperio videretur proximus, interventu
magnorum amicorum res eo deducta, ut permissis imperii habenis Bohemo, jam, ut
dixi, Carolo IV. Imperatore nominato, veterum iniuriarum omnium oblivio sanciretur. Quo
concesso Ludovicus quam acceperat eius coniugem secure tenuit, accepta insuper ab eodem
Carolo totius Brandenburgici ac Stiriae principatus investitura, cum jam detecta
fraude tenebrio ille Waldemarus, verso solo, in exilium ac latebras se abdidisset: sed de hoc
inferius suo loco plura.
p.474
Woldemarus per id tempus creato regni marescallo Nicolao Limbekio ita per eundem
cum Holsatis transigi fecit, ut Holsati, accepto aere, Danis Seeburgum redderent. Dimissus
etiam, de quo supra injectum, Arhusiensis praesul una cum Iacobo Paulo diacono
arisque sacra sua restituta, intermisso, quod anno superiori publicatum fuerat, interdicto.
Obijt haud multo post Iohannes Neoburgius Roschildensis episcopus, estque in locum
ejus continuo surrogatus Iacobus Pauli. Per eosdem dies domina Ingeburga, Canuti
Porsij ducis vidua, Magni Norvegiae ac Sueciae regis mater, habita cum rege Woldemaro
amica transactione in potestatem ipsius tradidit Callunburgum, Hallandiam vero utramque
borealem australemque sibi Rex Sueciae Magnus retinuit, vi et aspectu transcriptionis,
quam cum eo peregisse Scaniae proceres superius ostensum fuit. Etiamsi haud
leviter id usserit Woldemarum, praesertim cum utraeque illae Hallandiae ditiones haud unquam
Holsatis oppignoratae, sed Erico atque Ingeburgae Magni regis parentibus in praefecturas
fuissent concessae. Habita post id apud Cimbros Iutlandiae regni comitia ipsoque die
undecim millium virginum invasit, vastavit, sibique in totum Woldemarus subegit conterminos
Chersoneso Frisios, causam belli praetendens, quod annis totis quatuordecim a
temporibus Christophori regis, parentis sui, tributum negavissent. Holsati etiam cum
Nestwedae, Zelandiae opidum est, munitiomem posuissent, quod oppignorationis tabellis
expressum non habebatur, existimabat Woldemarus ad se propuguaculum illud pertinere,
aut saltem solo aequandum videri, Holsati contra cum id suis impensis construxissent,
et bona quoque aliunde eodem transferri curassent, sibi deberi contendebant. Itaque obsidione
tum cinctum, sed expugnatum non est. Induciae interim utrimque decretae. Proximo
anno, qui fuit millesimus trecentesimus quadragesimus quintus, sub festum conversionis
Pauli, petentibus atque obtinentibus Esthoniae statibus, qui sub potestate Woldemari
tum temporis erant, Ordinis Theutonici fratres per anni spatium, cum ad Esthoniae
tuitionem, tum regni Danici bonum, sibi defendendam Nervam, factis utrimque
stipulationibus, susceperunt sancteque polliciti sunt. Atque inde ipso Paschatis festo foedus
inter ducem australis Iutiae Woldemarum et regem adhibito altrinsecus jurejurando
eum fere in modum est initum, ut nimirum dux Woldemarus regi reginaeque sorori suae
non minus quam sibi ipsi fidus favensque per omnia esset: et ipsum, re exigente, invicem
praesto auxilioque adessent unumque perpetuo agerent: Si quoque regem esse Duci superstitem
contingeret, declarabat Dux regem tutorem suum, ut scilicet coniugem, Ducatum arcemque
ac liberos praesertim suos, donec ad justam aetatem pervenissent, suo patrocinio
defenderet. Hujus foederis ergo invitatus postmodum a consobrinis suis Henrico et Nicolao
Holsatis Dux Woldemarus, ut ad ipsos in Fioniam traiceret, ab ijsdem in venatione
captus est existimantibus ejusmodi foedus pugnare cum pacto, quod inter ipsos jam
ante fuisset percussum, quo scilicet vetabatur ne quisquam cum rege seorsim pacisceretur:
sed haec postea fuere, pleniusque mox infra dicentur. Eodem vero hoc, quem signavimus,
anno, archiepiscopus Lundensis Helsingburgi synodum celebravit, in qua praecipue
super nonnullis ad Ecclesiae ritus ac ceremonias spectantibus decreta facta. Fuitque
id temporis archiepiscopus Petrus ex nobili Luckiorum prosapia: qui primus collectis
in unum, quaecunque haberi uspiam potuere Lundensis Ecclesiae statutis, ex iis volumen
confecit in quod iurare soliti quicunque in societatem canonicorum admitterentur.
Per idem fere tempus Holsati et praesertim qui partes fovebant Comitis Iohannis, varia
Zelandiae loca ipsumque Ringstadium ferro atque incendio violenter faedarunt. Dani autem
Nestwedense munimentum de novo agressi illud una cum Gunderslebholmia suae
fecerunt potestatis, trucidato, praeter ceteros, ipso mareschallo Erico Nicolai: Expugnatum
similiter receptumque tum Paderbornae castellum. Postridie festi, quod Martino
sacrum habetur, facta venditione concessit rex Episcopo Revaliensium Olao civitatem
Cylpanorum. Haec enim, defuncto Iohanne Rodio, ejusdem Rodii testamento regi cesserat,
ut aut ipse eam in suum aut Ecclesae Revaliensis usum transferret. Firmatae tum etiam
assertaeque capituli Revaliensis immunitates. Woldemarus rex proximo statim anno
Holsatis, qui Lalandiae adhuc arces praefecturasque pignori tenebant, obtulit se ad redimendum
eas, aere repraesentato, paratum. Misit interea sub festum circiter trium regum
Mareschallum suum in ipsam insulam, ut loca quaecunque ibi munitiora erant praesidiisque
defendebantur, obsidione premeret, cum paulo ante Corsoram et Pedersburgum ad regni
coronam non sine oppignoratione reduxisset. Sed Holsati, intellecto Lalandiae munitiones
a regio milite peti, valido cum exercitu eodem accurrunt, ut suos obsidione
p.475
liberarent. Quae dum fiunt, post varia tandem praelia ac depugnationes interventu Sueciae
regis Magni in has utrimque conditiones descensum, ut Iohannes Wagriae Comes
accepta marcarum argenti octo millium summa, regi Wordenburgum cederet. Crantzius
non Wordenburgum, quod Zelandiae est municipium, sed Lalandiam totam tum regi
permissam tradit. Hoc circiter tempore Carolus ejus nominis In antea, ut supra est
indicatum, Wentzelaus appellatus, filius Iohannis Bohemiae regis, nepos Henrici Imperatoris
VII electus est Rex Romanorum paulo ante obitum Ludovici Bavari, posthabito
filio eidem Bavaro cognomine Ludovico, de quo et eius occasione jam ante a nobis
nonnihil est commemoratum. Pro Carolo stabant non tantum pontifex, qui Bavaro adversabatur,
sed Iohannes etiam pater et Balduinus, patruus magnus, praesul Treverorum,
una cum Gerlaco Maguntiuo et Henrico Coloniensi archiepiscopis. Inter haec Esthoniae
ac Revaliensium rebus divinis praesertim et ad Ecclesiam spectantibus rex vacans adjecit
aedi apud eosdem cathedrali quae Mariae erat sacra, quaeque a progenitoribus regis
jam olim fuerat fundata duo templi aedificia Capellam et Cipellam, inque iis solemnes
preces ac supplicationes aliaque exercitia divina certis anni temporibus ad animae suae ac
reginae suae solatium haberi mandavit, nec omisit etiam reditus subsidiaque quibus eadem
cathedralis Ecclesia ad sui reparationem aut alias uti fruique cum usus postularet posset.
Eodem circiter tempore etiam Decanum totumque Canonicorum collegium eiusdem
Revaliensis Ecclesiae in suam tutelam ac defensionem assumpsit idque datis ea de
re codicillis apud omnes testatum voluit. Nec multo post ipsemet sacram veluti peregrinationem
sive militiam potius adversus Lithuaniae paganos auspicaturus iter in Borussiam
instituit, assumto fratre Othone, qui se in ordinis Theutonici sodalitium eum
praesertim in finem tum tradidit, ne ipsius praesentia regni territoria ac praefecturae gravarentur
ex decreto scilicet, quo semel erat statutum, regem Woldemarum Daniae regnum
sibi soli retenturum. Assumserat praeterea itineris Comitem Saxoniae Ducem Ericum:
profectique una Lubeca, ubi convenerant, ad extremos Borussos Lifflandosque
haud diu ibi substitere, quod induciae id temporis cum paganis essent pactae. Vendiditque
per eosdem dies Ordinis Theutonici fratribus Esthonie Ducatum, acceptis ab ijs 18000
argenti marcis, contra non solum pactum, quod parens ipsius laudatae memoriae jam olim
consignarat, quo canebatur ne quis unquam a Daniae regno eum ducatum divelleret,
aut separaret sed et contra jusjurandum ab Esthonum nobilitate praestitum, quo illa se
haud unquam ab eodem regno recessuram promiserat. Accedebat quod venditionis eae
tabellae a nemine Senatorii ordinis nisi ab uno Stigoto Andreae, Esthoniae tum temporis
praeside consignatae fuerint, tum et testetur in Chronologicis suis nobilissimus Arnoldus
Witfeldius, regni olim cancellarius, earundem literarum exemplar, tum demum in
manus Daniae procerum venisse, exhibitum ipsis per legatum Polonicum, cum de pace
inter Daniam Sueciamque restaurauda sub anuum 1570 Stetini ageretur. Rex praeterea
Marchioni Brandeburgico, qui, ut ante est memoratum, ducta in coniugem sorore
Woldemari, Esthoniae nonnulla territoria dotis loco acceperat, eam nunc dotem, facta,
de qua diximus, venditione, aere repraesentato persolvit. Tradiditque vicissim Woldemaro
Brandeburgicus manu sua subsignatos codicillos, quibus eum ab ope auxiliisque quae
erant ad eorundem territoriorum defensionem promissa liberum, sibique per omnia satisfactum
declaravit. Priusquam vero e Lithuania in Germaniam procinctum rex moveret,
per literas cum nonnullis e Danica nobilitate egerat, ut se in Marchia Brandeburgica
apud affinem suum praestolarentur: quorum cum aliqui a Comite Wagriae Iohanne
circa Falstriam captivi abducerentur, id a Woldemaro perquam indigne acceptum est.
E Germania post haec in terram Sanctam religionis ergo, ut erat tum moris, profectus
Comitem secum duxit Ericum Saxoniae Ducem, praeter nobiles perplures interioris praesertim
admissonis. Cumque ad Christi Servatoris monumentum esset deventum, ab
Erico duce, conceptis solemni more verbis, eques Ordinis Christi creatus est. Estque
eodem loci a praefecto monachorum qui sepulchrum servabant, serio commonitus ut
strenue pro fide ac confessione Christiana dimicaret majorum suorum, qui primi in Esthoniam
Christiana sacra intulissent, vestigiis insistens. Est et Dux Ericus eodem honore
cum aliquot e nobilitate honestatus, dictique hi equites aurati Templarii ad discrimen
eorum, qui in aperto campo creati, equites Marcani dicebantur. Hoc iter praecipuam fere
pecuniarum pro Esthonia numeratarum partem abstulit, excepta dote, quae conjugi
Marchionis est tradita. Hinc Regina Hedeviga anni insequentis ipso paschatis die filiam ei
p.476
genuit Ingeburgam nomine. Quo circiter tempore etiam Rensburgum aere soluto repignoratum
traditumque Nicolao Hamo vice regis a Iohanne Huido. Per idem tempus Marquardus
Schreus elapsus est e turri Haffniensi, in qua captivus tenebatur. Ludovicus praeterea
Imperator inter venandum cum motu atque equitatione corpus calefaceret, ursumque
ingentem cum impetu quodam viriliter peteret, de equo praecipitatus corpus gravi
concussione laesit, Alii corporis convulsione ex veneno propinato, quod agitatione discutere
laborabat, equo dejectum tradunt. Sicque viribus omnibus ac sensu mox destitutus
vitam cum morte commutavit, sepultura honestatus Monachi Bavarorum. Uxores ei plures
fuere. Prima Beatrix Poloniae Ducis filia Ludovicum (qui Margaretam Woldemari regis
sororem conjugem duxerat) et Stephanum filios ei genuit: altera Margareta, Guilielmi III
Hollandiae Comitis filia, Romae cum ipso Imperatris coronata ibi filium illi Ludovicum
cognomento Romulum sive Romanum peperit, cum ante etiam Othonem, Guilielmum et Adalbertum
eidem procreasset: tertia ejus conjux Rudolphi Imperatoris filia Mechtildis dicta
est, ex qua nati Rudolphus et Ludovicus; quorum ille Palatinam, hic Bavariae familiam
propagavit.
Woldemarus rex anno statim proximo, qui fuit millesimus trecentesimus quadragesimus
octavus, e terra sancta domum reversus Selandiae reliquas arces et aliquot etiam
Iutlandiae recepit. Cum Holsatiae vero Comitibus ita porro agere institit, ut sibi Neoburgo
cum altera Fioniae parte permisso, ipsi Stegam vicissim reciperent, quodque reliquum
esset pecunia suppleretur; et ea dum foret repraesentata Orkelam interea et Hinsgavelam
tenerent. Toto autem tempore dum peregre rex agit, in custodia apud Fionios
detentus est, de quo supra injecimus ad annum 1345, Dux Waldemarus, nec ante dimissus
fuit, quam foederi, quod Holsati contra fas et pacta priora ictum cum rege judicabant,
renunciaret. Haffniensibus eo tempore immunitates in insula Dragorae concessae aut firmatae
ut ibi scilicet emere, venundare suaque omnia more consueto distrahere ipsis liceret.
Hac de re codicilli confecti signatique in arce Scanderburgensi ipso die, qui Laurentio
sacer habetur. Notant chronologi adeo saevam ac diram hoc anno pestem per omnes
propemodum orbis plagas grassatam, cujusmodi ante nulla hominum memoria noverit:
Absumpta Lubecae utriusque sexus mortalium novem millia, Argentinae millia sedecim,
Florentiae quadraginta millia. Multi in Dania pagi colonis exhausti agros desertos atque
incultos reliquerant. Primo hoc malum pueros atque infantes, inde adolescentes ac juniores,
mox demum aetate maturos ac senes invasit, suoque contagio alios atque alios infecit,
et quem invaserat celeriter enecabat. Vulgo et ab effectu atram mortem vocitabant.
Et sunt qui tradant, post eam epidemicam luem fuisse intermissam ac neglectam, quae
ad oras Gronlandiae solemnis antea atque annua fuerat incolarum regni navigatio. Nova
post haec circa festum Mariae Magdalenae, inita cum Henrico et Nicolao Comitibus transactio
super 41000 argenti marcis, quibus Fioniam oppignoratam tenebant. Eaque conpositio
varijs intersertis pactis ac stipulationibus, quae antea minus expressae fuerant, peracta
Nebbegardiae assentiente utroque Comite et rege propria manu ac sigillo tabulas ea de
re conceptas obsignante. Obsessa haud multo post Schioldenessa. Carolus vero ejus nominis
IV Romanorum imperator anno, qui proxime est secutus, Comites Megapolenses
Albertum Iohannemque inter Duces ac imperij principes censendos adhibitis pro more ceremonijs,
Pragae declaravit. Die deinde, qui Canuto est sacer, habita Ringstadij regni
comitia praesentibus nobilitate, civibus, agricolis aut eorum delegatis. Hic Woldemarus,
praeter alia id universis significatum voluit se regni arces variaque municipia, 30000
argenti marcis persolutis, ab Holsatis redimisse: ex suo autem 10000 addidisse, ut populo
hoc pacto benigniore in posterum uteretur, et simul constare ut omnibus posset tributa
ac collationes quas huc usque imperasset, haud in vanum expensas aut collocatas fuisse.
Indicta exinde Roschildiae comitia, cum antea Sueonum regem Magnum in Hallandia
praesens convenisset. Nec multo post, emissa in littus Germaniae classe, insulam Polae,
quae extra Wismariam sita ad Ducem Megapolensem spectabat, totam ferro atque igne
est depopulatus, idque in gratiam affinis sui Marchionis Ludovici Brandeburgici, cum
Megapolitanus adulterinum Marchionem Waldemarum, cuius superius meminimus, suo
patrocinio defendendum suscepisset. Itaque Megapolitani ditiones, qua potuit, infestas
habuit ac diripuit. Motisque mox in proximos Pomeranos castris, Stargardiam obsedit
ac cepit. At Megapolensis Albertus regem expedito cum milite insecutus, eum intra
opidum quod ceperat, conclusit. Intellectoque Romulum, Ludovici Marchionis fratrem,
p.477
cum copiis auxiliaribus accurrere omissa confestim, quam instituerat obsidione, Romulo
in occursum progressus est, ac habito conflictu, eum devicit acceptis praeter eos,
qui occidione occisi sunt captivis quadringentis. Ipse Romulus vix fuga sibi consuluit.
Rex intellecta Marchionis clade, Stargardia discessit, ac versa in proxima Megapolitani
opida belli mole, nonnulla eorum sibi subiecit ac mox, auctus Pomeranorum aliquot
manipulis Berlinum obsidione circumcinxit, quod id quoque a partibus fictitij Marchionis,
quem Bavaris objecisse Carolum Caesarem diximus, staret. Dum ibi res agit, creati
equites aliquot aurati, donatique solemni ceremoniarum ritu, praeter gladium cingulumque
calcaribus etiam aureis. Verum Albertus vestigia regis premens se ad conferendum cum
eo manus parabat; Nec detrectabat, imo in adversum jam etiam pergebat; Rex cum utrimque
ecce principum senatores se medios interpouentes praestare existimabant componi
controversiam, quam saevire in sese mutuo Christianos. Quapropter statutum ut
rex Sueonum Magnus sub proximam Pentecosten de lite tota pronunciaret: At mox, ubi
dies dicta venisset, ita per Sueonum regem Magnum res composita, ut Marchio Romulus
captivos suos redimeret; sacramentum etiam, quo obstringebantur civitates nonnullae
Megapolenses, quae olim ad Vandaliam pertinuerant, remitteret, ipse Romulus filiam Alberti
in conjugem acciperet. Dos esset Lentiae praefectura. Romulus vicissim in usum
fructum, quem dotalitium vocant, Arusbergam, Verbam et Pelebergam eidem permitteret.
Reconciliavit eadem hac expeditione Rex Woldemarus affinem suum Marchionem
Ludouicum et Duces Stetinenses. Albertum quoque Megapolensem cm Erico Saxoniae
Duce in gratiam reduxit. Pepererat eidem eo anno tertiam prolem Heduiga regina, Catharinam
nomine. Woldemarus excitatis inter principes imperij his motibus, tum quod arma
in Germania ipsemet quoque movisset, Caesaris indignationem incurrit. Postremum
misit tamen ad eum Imperator salvi conductus literas, Budusini datas, anno millesimo
trecentesimo quinquagesimo; quibus ipsis ejusque viae socio Guntero Suartzenburgensi Comiti
aliisque sive illi proscripti sive non proscripti essent, liberam ad se Sprenbergam veniendi
ac recedendi, tum et commorandi eodem loci, quandiu liberet potestatem permisit.
Assumserat itineris comitem Rex Marchionem Romulum, Ludovici fratrem: in quem Ludovicus
totum tum Marchionatum transcripserat, sola sibi reservata Bavaria: Aderat et
Dux Saxoniae Ericus. Inde ad Caesarem admissi, ex eo quaerebant cur in praejudicium principum
ac veritatis fictitium Woldemarum Marchionatui introduxisset, cum ipse Woldemarus
Marchio, quem iste tenebrio se esse mentiebatur, jam dudum ad plures abiisset. Respondit
Caesar se nequaqum levitate aut malevolentia eum locum alteri concessisse, sed Othonem
archiepiscopum Magdeburgensem, Rudolphum Ducem Saxoniae, Albertum Megapolensem
et Anhaltinum jurejurando affirmasse, esse um, quem se diceret, atque ita credulitate
inductum. Reposuit ad ea omnium nomine rex Woldemarus, se paratos certiore jurejurando
eos perjurij accessere, ideoque a Caesarea majestate petere, ut edicta super eo
promulgata immutare atque irrita habere vellet. Caesar his acceptis, proclamare Romulum
verum Marchionatus Brandeburgici haeredem ac dominum curavit. Estque neglectus
exinde subornatus iste Marchio, vel ut aliis placet, abditus apud Anhaltinum Dasoviae inter
fortunae ludibria, et urbis, ut sic dicam, mendicabula egens animam exhalavit. Transcripsit
per eosdem dies Dux Saxoniae Ericus regi Woldemaro urbis Lubecensis certum
tributum Stuergelde vocitatum, quod ille quotannis accipere ab iis erat solitus nomine
Ludovici Marchionis, qui id ab imperatore Ludovico parente suo acceptum ipsi pignori
concesserat. Super hoc Budisini cessonis tabulae aliaque syngrapha confecta, quae rata firmaque
se habere Carolus Caesar eodem tum tempore ac loco, datis codicillis, testatus fuit. In
literis autem Caesareis nulla Ducis Saxoniae sed tantum Ludovici Marchionis nominatim
fit mentio, quomodo ex diplomatibus eiusdem Caesaris liquere potest, quorum alterum
ad ipsum regem Woldemarum est; altero, quod secundo hic loco est postum. Lubecenses
Caesar affatur, ejusmodi formulis:
" Nos Carolus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus Bohemiae etc rex, notum
" facimus vigore praesentium, quod nos deliberato animo et consilio illustrissimi principis
" Ludovici Marchionis Brandeburgensis et Lusatiae et Ruperti Palatini Rheni Ducum Bavariae
" et electorum et aliorum principum nostrorum et sacri Romani imperij fidorum illustrissimo
" principi Domino Voldemaro regi Daniae nostro singulari et dilecto amico
" propter servitia quae uobis impendit et adhuc impendere vult et potest, futuris temporibus
" sedecim millia marcarum argenti puri monetae Coloniensis concessimus et concedimus
p.478
" de speciali gratia nostra et de eadem summa volumus eum securum reddere, quemadmodum
" conveniens et iustum est, et propterea oppignoramus supradicto Daniae regi et ipsius
" haeredibus pro justo pignore annuam Stevir et Gulte, quam nos et Romanum imperium
" habemus ex urbe Lubecensi et ipse ipsius haeredes supradictam Steur et Culte habere
" debent et debebunt sine diminutione et damno, cum omni jure usque ad tempus quo
" nos aut successores nostri in imperio eidem aut illius successoribus regibus Danorum supradicta
" sedecim millia marcarum argenti ad plenum et integre satisfaciant in ea urbe, in
" qua eadem pecunia illi addicta fuit hac conditione ut omnes literae quae prius per piae
" memoriae praedecessores nostros ex regno vel ex parte regni et nostri quoque specialiter
" Ludovici Marchionis Brandeburgensis, qui easdem literas ex parte nostrae regiae dignitatis
" signavit, cum bona voluntate et proposito aliorum, qui praenominati sunt, datae vel concessae
" sunt, annullentur et nullam penitus vim habeant. Sic quod hae literae, quas praenominatus
" rex Daniae ad eadem habet, vim et potestem nunc penitus teneant cum testimonio
" harum literarum sigillatarum nostro regio sigillo. Quae datae sunt in Budissin post
" Christi nativitatem MCCCL. anno proximo die veneris post festum Valentini anno regni
" nostri quarto.
" Nos Carolus Dei gratia Romanorum Caesar semper Augustus Bohemiae rex mandamus
" Burgi magistris et consilio et civibus comuniter civitatis Lubecensis nostris et sacri
" Romani imperij fidelibus gratiam nostram et favorem. Ex quo nos illustrissimo
" Woldemaro regi Daniae nostro speciali et dilecto amico annuam Steuram, quam vos nobis
" ex imperio ex parte civitatis Lubecensis singulis annis dare debetis cum omni jure, utilitate
" et voluntate loco veri pignoris oppignoravimus pro sedecim millibus marcarum
" argenti puri, quemadmodum in altera nostra litera, quam super illis habet, plenarie continetur.
" Ideo praecipimus fidelitatibus vestris serio et firmiter ex nostra et subditorum
" imperij parte ut vos supra dicto regi Danorum et ipsius haeredibus in eadem Steura, persolvenda
" obedientes et subjecti sitis, et eandem Steuram eidem, haeredibus suis vel illis
" quos pro eadem recipienda mittet cum eorum literis citra obloquutionem et repugnantiam
" et citra omne damnum singulis annis totaliter persolvatis et tribuatis. Quare nos
" vobis et successoribus vestris civibus Lubecensibus ipsique civitati modo vos eandem
" Steuram ipsi regi, haeredibus ipsius et nunciis illorum tribuatis et persolvatis, remittimus,
" vosque quitamus et totaliter liberos dicimus in regia nostra potestate et vigore et robore
" harum literarum sigillatarum nostro regio sigillo, quae datae sunt Pragae post Christi
" nativitatem MCCCL. feria tertia post testum Matthiae Apostoli anno quarto regni nostri.
Cessionis vero Luoici Marchionis literae, quibus eadem pensio regi Voldemaro permissa
est, ita habet:
" Noverint universi tenorem praesentium inspecturi, quod nos Ludovicus Dei gratia
" Brandeburgensis et Lusatiae Marchio, Comes Palatinus Rheni, Dux Bavariae et Carinthiae
" sacrique Romani imperij archicamerarius et excellenti et magnifico principi D. Waldemaro
" regi Danorum suagero nostro sincere charissimo et suis haeredibus ob singularis amicitiae
" et dilectionis, quas apud ipsos ex debito gerimus consideratione et sincero amore
" resignavimus pensionem civitatis Lubecensis annuam, quam ab invictissimo principe
" domino Ludovico Romanorum imperatore domino et progenitore nostro charissimo felicis
" recordationis hactenus secundum literarum suarum nobis super eadem pensione datarum
" continentiam pacifice tenuimus et possidemus et praesentibus voluntarie duximus
" resignandam renunciantes etiam benevole pro nobis et haeredibus nostris omnibus juribus
" nobis in eadem compensione comprehendentibus cum literis et privilegiis nostris
" desuper ut praemittitur confectis: Sic quod inantea praedicta pensio singulis annis praenotati
" nostri suageri et suorum haeredum usibus sine nostri et haeredum nostrorum impedimento
" quolibet debeat pertinere In cujus testimonium praesentibus sigillum nostrum
" duximus appendendum. Datum in Budissin anno Domini 1530 feria tertia ante dominicam,
" qua cantatur [cantaur ed.], reminiscere.
Cum vero in Daniam Woldemarus reditum jam pararet, praecipue curae habuit, ut non
tantum aequam cum vicinis principibus pacem ipse coleret, sed et illi inter se ut idem agerent
allaboravit. Itaque diem ei rei Lubecae constituit. Quo advenere praeter caeteros
Ludovicus Romulus Marchio Brandeburgicus, Wilhelmus Luneburgensis, Rudolphus Saxoniae,
Ericus Saxo Louenburgensis, Casimirus Stetinensis, Warteslaus Wolgastensis, Albertus Megapolensis,
Woldemarus Slesvicensis, Canutus Hallandensis Duces: Henricus et Nicolaus
p.479
Holsatiae Comites una cum Adolpho Scovenburgensi. Quibus et alij accessere ordinis equestris
viri nobilesque magno numero. Ibi postquam omnia praesertim, quae ad publicam
singulorum concordiam ac tranquillitatem spectarent, essent amice transacta, reliquum
tempus choreis, hastiludijs alijsque militaribus exercitijs absumptum est. Agitata tum
etiam aliquandiu controversia fuerat de territorio et opido Bartensi inter Albertum Megapolensem
et Duces Pomeraniae Bugislaum, Barnimum et Vartislaum. Ea regi Woldemaro
in totum permissa, ut, quod ille pronunciaret ratum firmumque haberetur. Est et Lubecae
eadem occasione tractatum de nuptijs Henrici Megapolensis Alberti Ducis filij, cum Ingeburga
Woldemari regis filia, tum adhuc aetate admodum tenera utpote quam natam
superius circa annum 1347 ostendimus: sublatum simul quicquid inter regem et Megapolensem
litis supererat: Statutumque ut Megapolensis a Daniae regno veluti praefecturam
acciperet urbem et ditionem Rostochiensium. De pactis vero dotalibus ita conuentum,
ut rex filiae suae Ingeburgae sex millium marcarun argenti dotem daret: Ipsa dum ad annos
nubiles adolesceret, in gynaeceo et apud matrem Henrici Megapolesis sponsi sui educaretur,
ubi vero consummatae essent nuptiae, ei quoad viveret assignarentur Gnopenhusa,
Ribenitza et Thisinum cum praefecturis et emolumentis omnibus. Huic actioni interfuisse
praeter Ericum Saxoniae Ducem et Othonem Furstenbergae Comitem viros etiam
equestres Benedictum ab Alefelt, Nicolaum de Iure, Boocalum Falck una cum Iohanne de Pless,
Corcinoque Barnekovio, literae quae Lubecae pridie ascensionis Dominicae sunt datae testificantur.
Woldemarus Rex anno eodem stabilem ac firmam cum rege Polonorum Cazimiro
amicitiam ac foederationem pepigit. Estque pollicitus Cazimirus se cum lancearijs
centum, ubi sex septimanis ante esset praemonitus, ei adversus quoscunque auxilia praestiturum,
exceptis Romanorum rege Carolo, Ungariae Ludovico, Marchione item Brandeburgico
Ludovico, tum et Bloda Sidnitzio, Vladislao Dobritzio, Boleslao Plocensi, Sancovio et
Cazimiro, Versoviensi et Zarensi, Bugislao Stetinensi, et Ludovico Romulo Brandeburgensi.
Parem Cazimiro opem adstipulatus vicissim est Rex Woldemarus; idemque foedus anno
exinde millesimo trecentesimo sexagesimo tertio esse renovatum authores domestici volunt.
Estque deinde die Simonis et Iudae Torneburgi resumta transactio super sponsalibus
Henrici Megapolensis et Ingeburgae Woldemari regis filiae, pollicitique sunt invicem
mutua adversus quoscumque auxilia, praeterquam si esset in Bohemia adversus Carolum Romanorum
imperatorem, aut ultra saltum, qui Thuringwald dicitur, bellum gerendum.
Qui copias auxiliares acciperet idem de commeatu militi provideret. Acta haec loco et
die jam dicto, praesentibus Iohanne Plessio, Eggardo Bilovio, Frederico Berkovio equitibus auratis,
tum et Simone, qui regi erat a sacris. Hinc in Daniam, rebus omnibus feliciter
transactis, reversus est Rex, nec multo post, cum ei paulo ante filius esset natus Woldemarus,
cum exercitu in Fioniam atque inde in Iutiam traiecit. E vita autem eodem circiter
tempore migrarunt Haquinus et Canutus Canuti Porsij Ducis olim Hallandiae filij, itemque
Roschildensis episcopus Iacobus Pauli, qui successorem est sortitus suffragijs omnium
electum, Henricum Geretsonium. Insequenti anno nescio quid inter regem et
Nicolaum Limbekium Mareschallum odij subortum, quod eo regem adegit, ut arcem eius
Dorningam obsidione circumcinxerit. Progressi etiam eousque Holsati nobilesque borealis
Iutiae, ut regi fidem et obsequium negaverint, libertatum suarum ac veterum privilegiorum
imminutionem tum et regis saevitiam obtendentes. Holsatis accedebant civitates
maritimae, quae similiter immunitatibus suis derogatum aliquid querebantur. Quod
ubi Woldemaro suboluit, arces circumquaque communiri ac horreis commeatum inferendum
curavit: Duci vero Slesvicensium Woldemaro transmisso cohortium aliquot subsidio,
ipse facto procinctu in Germaniam abiit. Verum Dux Woldemarus cum regis hostibus se
conjunxisset, auxilia regia domum redierunt. Apud Sueones Magnus rex violata matrimonii
lege, cum se vagis libidinibus tradere insimularetur, Sueci exosum eum habere
coeperunt; et ut solent homines turbidi ac rebus novis studentes, ad solem orientem
conversi, relicto patre, filium ejus Ericum ad regni habenas accipiendas sollicitarunt. Idque
videns Magnus confestim Helsingburgum Scaniae proceres convocavit, habitoque
cum illis consilio quid sibi eo casu agendum esset, deliberationem instituit; clam etiam
Woldemari regis amicitiam atque opem exposcens hoc ab eo responsi accepit, nolle se
ulli bello, nisi restituta prius Scania, immisceri. Ipse deinde Woldemarus sub festum Simonis
et Iudae Rostochium ac mox Stralesundam profectus ipso die, qui Emundo sacer
est, in regnum redit: Cum interea tres Daniae regni praesules ac Sueonum totidem Lundae
p.480
apud archiepiscopum convenissent de pace inter utrumque regnum constituenda tractaturi.
Rex enim Woldemarus Scaniam tum temporis reposcens, demonstraverat non potuisse
Comites Holsatiae divendere quod ipsorum non esset. In eo tum etiam rex erat, ut
revocatis ab Holsatorum foedere subditis suis nobilitatem ad se blandis affatibus pertraheret.
Et advenerat jam Callumburgum, praeter caeteros, Dominus Bugaeus ut cum rege
omnium nomine pacisceretur; sed re infecta utrimque discessum est. Quin et Bugaeus caeterique
quamprimum in Iutiam rediere, foedus cum Holsatis renovarunt, et castra quae
ibi adhuc regis erant oppugnare aggressi sunt. Die deinde Galli et Lucae confessorum
Henricus et Nicolaus Holsatiae ac Stormariae Comites apocham Iohanni Limbekio tradiderunt,
qua se accepisse a Domino Stigoto Andreae 500 argenti marcas profitentur, quibus idem
Stigotus, nomine amicorum Nicolai Ebbonis, de nece parentis ipsorum eos pacasset:
ideoque et Limbekium et Stigotium, quod ad eam reconciliationem indemnes ac liberos
pronunciarent, tantum ut Stigotus domino Limbekio eandem pecuniae summam refundat.
Stralesundae autem Dux Bugislaus, Barnimus et Wartislaus Stetini Duces, Vandaliae,
Cassubiae ac Rugiae principes regem Woldemarum a pronunciatione litis inter se et Ducem
Megapolensem exemptum et solutum declararunt, praesentibus Iohanne episcopo Caminensi,
Duce Saxoniae Erico, domino Alberto Hakelbornensi, Bernardo praeposito Caminensi,
Ludolpho Nienkirck seniori, Bernardo Kalve, Widikindo Bugenhagio Baronibus. Rex
anno insequenti causam litemque, quae erat inter ipsum et Comites Holsatiae Henricum et
Nicolaum exorta, quaeque motuum novorum occasionem tum dederat, totam in manus ac
potestatem tradidit Iohannis Holsati, ut is velut arbiter inter dissidentes pronunciaret. Verum
cum serius aut tardiuscule deproperarentur a parte regis, quas inferri ac tradi Comiti
Iohanni oportebat, accusationes, res successum non adeo facilem habuit. Multis hoc tempore
reditibus ac beneficiis monasterium Hovedoense ordinis Cisterciensis affecit domina
Ingeburga, Sueciae atque Hallandiae Ducissa. Eamque donationem filius ejus primogenitus, rex
Suecorum Magnus, ratam firmamque habuit datis signatisque Warbergae super re tota codicillis.
Interea Slaglosae copias aliquot res Woldemarus collegerat, eratque in eo jam totus,
ut, habito delectu prima occasione cum iisdem in Fioniam traiceret. Sed vento
vehementiore impetum ejus nonnihil remorante, regi Sueonum Magno circa pontem Orebroensem
diem dixit, eoque convento, ac mox in Zelandiam regressus denuo exercitum
coegit, factoque procinctu Othoniam advenit. Ubi eum ex ordine equestri totaque nobilitate
perplures salutatum accessere. Ipse cum Duce Megapolensi in pagum Othoniae
proximum concessit, ac principes de controversia ac lite, quae inter se et ipsos agitabatur,
certiores reddidit. Suntque continuo nominati medij atque arbitri, quibus et arces municipiaque
rex permisit ut eo celerius de lite jam contestata sententia pronunciaretur.
Habebatur per idem fere tempus Helsingburgi Sueonum conventus, quo, praeter caeteros
etiam Megapolenses Duces evocati, qui eo regiis impensis per Zelandiam deducti. Et ipse
haud multo post rex Lykoviam profectus, ubi regum uterque Daniae et Sueciae, seclusis
quicunque minus ipsis volebant, amice inter sese convenere. Exercere tum quoque piraticam
caeperant ex aulicis regiis nonnulli, qui maximis damnis affecere Lubecenses:
ideoque ex suis quosdam in Iutiam rex transmisit. Sed ij a Nicolao Limbekio Molsae, in captivitatem
abducti: Fuerat ijsdem diebus etiam Wordingburgi panegyris habita, in qua,
praeter caetera celebratae Nicolae Clementsonij nuptiae. Callumburgum vero convenere
rex Woldemarus, Episcopus Arhusiensis Sueno, Ripensis Petrus, Abdreas Borglumensis,
Henricus Roschildensis, Domini Nicolai Buggaeus et Limbekius, aliique Iutensium. Sed
ad compositionem ne tum quidem deducta res fuit. Celebrata deinde Coagij, et mox
in opido Stegae hastiludia. Sub anni finem rex Woldemarus cum exercitu in Germaniam
transmisit opem laturus Megapolensi adversus Stetini Duces. Curam interea
regni mandavit Episcopo Roschildensi Henrico, Boocalo Falck, Stigoto Andreae, Palladio
Laurentij, Iacobo Basso. Hi, rege absente, incolis tributum imperarunt, die circiter,
quem omuium sanctorum nominant. Rex vero dum ibi cum copiis adest Megapolensem
cum Pomerano ac Stetinensibus reconciliavit. At ipse in Slavos et Werlae dynastas
excandescens eorum circumquaque ditiones ferro ac flammis vastavit, sacra prophanaque
eodem loco ducens. Nonnulli bello capti auribus ac nuaso mutilati, detestantibus
eam atrocitatem perpluribus. Ipse tandem sub festum dominicae nativitatis,
peracto ex sententia bello domumn reversus Christi natalem VVordingburgi
celebravit.
p.481
Insignem reddidit anni consequentis ingressum Margaretae, quae trium postea borealium
horum regnorum regina memorabitur, natalis ut inopinatus, ita mirabilior conceptus.
Nam rex Woldemarus cum Hedewigam reginam, conjugem suam, delatorum falsis
suggestibus pudicitiae suspectam haberet, (utpote quam referrent Valquardo Laugmanno
quam regi familiariorem) eam Seburgi includi custodiae nil tale opinantem curaverat.
Et factum forte fortuna, cum de via aut venationibus fessus Seburgum aliquando
capiendae quietis rex de flecteret, ut ignaro ac decumbenti, arte ac astu Annae nutricis,
adducta sit conjux Hedwiga. Quae, expleta cum conjuge nocte, se confestim ante diluculi
tempus in conclave sibi destinatum recipit, uteri penetralibus Margaretam, e fortuito
isto mariti congressu conceptam, secum ferens. Alij qui in arce Helsingburgensi non
Seburgi conclusam tradunt, eorum aut mnemonicum hoc peccatum habendum aut secutos
authores parum certos dicendum, cum Helsingburgum id temporis a Sueco adhuc
teneretur. Nos praeter id Erasmum etiam Laetum habemus, Seburgum hic agnoscentem,
authorem et poetam post Grammaticum Saxonem inter Danos florentissimum,
utpote qui res nonnullas primorum ac sequentium regum versibus haud inconcinnis, licet
strictim, sit persecutus. Interiecto nonnihil tempore, quae inter regem et Iohannem
Holsatum nec non Henricum et Adolphum Holsatiae item Comites controversa
hucusque haeserant, amica transactione in eum fere modum composita, ut permitterent
omnibusque placeret, Ducem Saxoniae Ericum juniorem et Comitem Gerhardum ab Hoja,
acceptis ac ventilatis utrimque singulorum postulatis responsisque, ex aequo ac bono
de toto negotio pronunciare; et quod illi statuissent, id ratum se firmumque habituros.
Estque decretum simul ut si quis interea diripere incendereque aliorum ditiones
pergeret, de eo secundum regni jura arbitros jam dictos sententiam laturos, omniaque
post septimanas quatuor Neoburgi decisuros. Idque sancte et absque dolo
malo polliciti Holsatiae Comitum nomine equites subscripti Marquardus Brocdorpius, Lago
Plesse, Iohannes Limbekius, Iohannes Meinsorpius, Hartwigus Rantzovius, Hartwigus
Metzken, Lotharius ab Ebe, praeter nobiles armigerosque, inter quos numerantur
Lydekenus Schinckelius, Cothagerus, Lydekenus Schinckelius Bredhals Laticollus, Ditlevus
Wintzinus, Marquardus Wisschius, Hennekenus Witkoppius, Polliparus Quenus, Godeschalcus
Wiltbergius, Eilerus Segenus. Codicilli hac de re dati die Martis post dominicam
quasi modo geniti, in arce Neoburgensi. Per idem tempus variae cum Holsatis
tractationes initae, Inter caeteras authore ac sequestro Comite Henrico ita inter regem
et Iohannem Comitem transactum, ut rex Pilwerderam a Duce Saxoniae redemptam
intra festum nativitatis dominicae Comiti traderet, solutis Duce duabus millibus
argenti marcis aut earum loco, si hoc mallet, Comiti solum eiusve filio Adolpho,
e Fioniae territoriis reditus dictae summae assignaret, quos vicissim post triennij tempus
redimere regi liceret. Bonis interim maternis, quae intra Daniae regnum idem
Comes sita haberet, regi cederet, exceptis, quae Comitis Iohannis parens Gerhardo Comiti
apud Fionos jam olim vendidisset. Tractatum praeterea de Hummersbytelia,
Tralavia, Crummezea, ut et de Fimbriae Insula, statutumque ea omnia, prout ante
de jis pronunciatum fuerat, mansura. Eodem circiter temporis tractu postridie Divi
Iacobi ad amnem Windingae literas suas Henrico et Nicolao Holsatis rex dedit, quibus
ob Fioniae dimidiam partem concessam remissasque 1500 argenti marcas eos eorumque
haeredes immunes ac solutos declaravit, liberos simul dimittens quoscunque
proximo bello captivos eorum haberet. Est tum etiam inter regem, Comites
ac Ducem Australis Iutiae, quae aliquandiu tenuerat controversia, amice, ut erat
multorum opinio, composita. Sed eadem haud multo post resumta. Die vero Papae
Clementis Comes Holsatiae Iohannes omnia illa, de quibus jam modo iniecta
mentio, materna sua haeredia, quae intra Daniam erant sita, regi transcripsit, exceptis
in Fionia Lingby, Stega, Staverby, Affelby, quae Gerhardo Comiti fuerant
divendita, Eoque rescissum ac irritum esset, quicquid huc usque in Daniam sibi juris
vendicasset, Literas etiam omniaque chirographa cum vetera tum nova expuncta
hoc ipso ac nulla declaravit exceptis, quos in Fionia positos vicos jam indicavimus.
Ad eundem hunc annum referendum chronologi volunt, quod Sueonum
Rex Magnus Benedictum Algothum, ordinis equestris aulicum suum, Scaniae
Hallandiaeque Ducem proclamarit. Iohannes Gothus non Ducem solum, sed dominum
totius regni constitutum ait; edictoque a Magno praeceptum ut filius Ericus Dux,
p.482
ipse rex vocaretur. Insignia ejus in aede Sorensi, parieti inscripta, adhuc nuper conspecta
intelligo, Leonem praeferentia. Idem ut Magno charus ita populo invisus erat exosusque.
Adeo ut jure dubitari posset, quod et magnus olim author Cor. Tacitus tradidit,
fatone et sorte nascendi ut caetera fere ita principum inclinatio in hos, offensio in
illos an vero aliquid etiam hac parte in nostris consiliis siet liceatque inter abruptam
contumaciam ac deforme obsequium pergere iter ambitione et periculis vacuum.
Woldemarus vero insequente statim anno in Frisios duxit, multaque pecuniaria affectis
seditiosis, obsiides ab ijsdem accepit. Mox habitis Neoburgi comitiis, praesente,
praeter regni episcopos, Duce Slesvicensi, secum in gratiam subditos revocavit. Estque
in hanc ferme sententiam per Episcopum Ripensem publice tum reconciliatio proclamata,
regnum Daniae libere et ubivis uteretur jure et immunitatibus regis Woldemari
aliorumque Daniae principum, vetera statuta ac consuetudiues omnes, cuiusmodi
illae antiquitus latae observataeque fuissent, inviolatae rataeque haberentur. Quo praeterea
cessaret omnis incolarum divastatio depraedatioque, tum et alia ab hostibus quotidie
imminentia pericula omnium quoque delictorum a rege sancita amnestia, remissa
singulis culpa, etiam si vitae ac corporis paenam incurrissent ita tamen, ut quibus inuria
esset illata, cum is unusquisque secundum regni iura pacisceretur ac componeret;
nemo teneatur hospitio sive clericum sive laicum exciperent, si ipso volente fiat nemo assumat
sibi bona sacerdotum aut clericorum ejusmodi, qui sine haeredibus certis morerentur;
comitia quotannis Neoburgi celebrentur circa festum divi Iohannis. Haec aliaque
tum decreta, quorum tamen nihil, quamvis summa cum moderatione concepta proponerentur,
servatum id temporis fuit. Est deinde et Helsingburgi institutus conventus, cui ex
Daniae episcopis terni ac totidem Sueci interfuere: Rex enim Woldemarus proponi
Suecis curavit, Comitem Holsatiae Iohannem haud quaquam potuisse a Daniae regno abalienare
Scania, cum eam oppignoratam solummodo teneret: atque ideo nec inaugurationem
qua Scaniae proceres Magnum Sueciae regem affecissent, locum habere: De
Hallandia item Boreali et Australi ut ageretur mandatum, cum utraeque dominae Ingeburgae
ut regni praefecturae permissae, nec unquam Holsatis obaeratae fuissent. Demum et
ipse rex postquam Wordingburgi in gratiam recepisset ex Holsatis quosdam et varios
hinc inde a Sueco nuncios acciperet, Roschildia Helsingburgum profectus, ipsum ibi
Magnum regem convenit. Missique mox e Zelandia in Germaniam viri matronaeque
nobiles, quae Wismaria filiam ejus domum solemniter reducerent. Defuncto autem per
idem tempus episcopo Borglumensi Andrea, est in locum ejus a rege surrogatus Magnus
Roschildensis Canonicus, quem et secum aliquandiu rex retinuit, ejus ut plurimum
consilio utens. Lubecae vero ipso die liberorum insontium conventus erat indictus;
quo et rex praemisso commeatu, venire destinaverat, nisi Lubecenses certum numerum,
quo accederet, ei praescripsissent. Mutata idcirco sententia paucos ex senatoribus
eodem ablegavit. Reperio in actis salutavisse eum per eundem hunc annum Avenione
Papam Vrbanum V, qui et ipsum honorifice exceptum ac rosa candida donatum
magna cum solemnitate a se domum dimiserit. Lubecensium autem illo, de quo dictum,
conventu quid actitatum inter cetera fuerit ex Crantzij Saxonia potest colligi,
qui hoc circiter tempore mercatores orientales, ut tum vocabant, Brugis Dordracum
commigrasse refert atque eodem haud multo post opera ac studio Flandrensium,
qui Lubecam hoc nomine oratores miserant, esse reductos. Ita enim verba ejus habent:
" Hoc est illud tempus, quo tristisa ubique regnabat Erynnis. Nam er mercatores
" Orientales Brugus in Flandria residere consueti propter quasdam tunc exortas inter se et oppidanos
" causas populariter emigrarunt, in Dordracum Hollandiae se conferentes: Sed Flandri
" in urbem Lubecam misere oratores, et causa ad plenum liquidata complanataque per quosdam
" in Flandriam remissos, de Lubica de Turriano Prussiae urbe totius nationis oratore in Flandriam
" sunt reducti mercatores.
Postridie deinde trium regum anni millesimi trecentesimi quinquagesimi quinti, publice
in concionibus forensibus apud Zelandos recitatae regiae literae, quibus adesse pedites
omnes equitesque levioris armaturae Ripis iubebantur, ibique regem praestolari.
Sed ij, adverso spirante vento, aliquandiu circa traiectus detenti. Rex interea apud
Cimbros juri dicendo coram assistens, plurium avaritiam repressit effecitque ut pauperioribus
quodcunque aut vi aut alias esset ademptum, haeredi ac possessori legitimo redderetur.
Erat eodem circiter tempore eques auratus Nicolaus Raudius, qui de rege male
p.483
existimans eum in familiaribus colloquiis contumeliose passim traducere erat solitus.
Hunc ad se venire per satellites suos rex mandavit, sed venire recusans seque apparitoribus
opponens ab ijsdem contrucidatus est. Hinc denuo Helsingburgum in Scaniam
circa festum divi Iohannis trajiciens regem Suecorum Magnum obvium eodem loci habuit,
decretaeque tum inter utraque regna induci, habitus similiter Vrangstorpij
conventus, in quo praeter caetera, poenae pecuniariae, quae regi debebantur, duplo
exauctae fuerunt. Roschildiae haud multo post hastiluduium celebratum, cum interea
capitales inter Ducem Slesvicensem et Benedictum ab Anefeld exortae simultates.
Nam Benedictus adjutus regiis copiis Tranekeram obsedit, direpta insuper vastataque,
quae ad Ducem spectabat, Langelandiae Insula. Quo intellecto, cum classe
aliquot navium eo profectus Dux Benedictum loco pepulit. Sed Benedictus novo regiorum
militum supplemento mox auctus, tum et accurrens rex ipse Ducem eo adegit,
ut totum ipsi Ducatum tradere cogeretur. Sed re per sEquesttos composita, Ducatus
est redditus et pax utrimque sancita. Defunctus est hoc circiter temporis tractu
Lundensis archiepiscopus Petrus Luckius. Cujus hodique epicedium in aede divi
Laurentij Lundae legere est ejusmodi, Hic situs est Petrus Dei gratia Lundensis ecclesiae
quondam archiepiscopus, Sueciae primas, qui obijt Calend. Mai 17. anno 1355.
etc. Ei est surrogatus Iacobusus Nicolai. Qui dum Avenione in Galliis agit ibique a pontifice
vocationis suae confirmationem postulat, universae Lundensis dioeceseos bona a
Duce Benedicto, quem, ut meminimus, rex Sueciae Magnus constituerat cujus et nomine
pessime idem audiebat, invasa direptaque sunt. Per idem propemodum tempus
Rex Woldemarus varios ex nobilitate illustres viros ad principes Germaniae aliosque
transmisit. Pontifice etiam ipso per legatum Avenione honorifice salutato, benignum
ad postulata sua responsum ab eodem accepit. Ad ipsum vero Woldemarum a rege
Galliarum Iohanne magnifica simul transmissa tum legatio, qua, praeter caetera de contrahendis
inter utriusque liberos illustribus nuptiis agi Iohannes mandarat. Et rex vicissim
Woldematus interjecto nonnihil tempore, ad eundem suos dimisit, qui ab eo honorificentissime
excepti dimissique fuerunt. Ea tamen legatio, quaeque tum acta decretaque
utrimque sunt, finem optatum haud acceperunt ob regis Galliarum, qui ab Anglo
haud multo post inter praeliandum est captus, diuturniorem in custodia detentionem.
Sub diem deinde Simonis et Iudae iterum Waangdorpij comitia habita ubi inter alia et
quae colonorum subditorumque privata officia spectabant, de re quoque monetaria decretum
factum publicatumque. Ac mox in Iutiam transgressus [trangressus ed.] Woldemarus militem
e Zelandia ad se transmitti sub imperio ac ductu Boocali Falkij mandavit. Proximo
deinde anno, postquam comitiis Chilonij interfuisset, Roschildensi episcopo Henrico
aliisque praeterea duodecim tum equestris tum sacri ordinis viris spectatis curam imposuit
circumspiciendi ne quid uspiam res publica detrimenti caperet. Inter caetera
molarum etiam inspectionem ipsis commendavit. Hae enim ad excludendum coercendumque
inundantium aquarum vim passim tum erant exaedificatae. Apud Suecos vero,
quod e nobis iam ante est memoratum, evexerat ad Ducis et principis dignitatem Benedictum
Algothum rex Magnus, traditis ei non modo regni nonnullis insulis, sed et continentis
quoque praefecturis aliquot. Unde haud levis inter patrem et Ericum filium simultas
nata cum sibi potius Ericus utpote regis legitimo haeredi quam terrae isti filio eos
honores ac beneficia competere existimaret. Profectus itaque in Daniam Ericus ad affinem
suum regem Woldemarum, apud ipsum aliquanti semper substitit ac domum mox
rediturus non sine muneribus ab eo dimissus est. Nec longe post exortum inter utrosque
patrem filiumque bellum, quod cum aliquamdiu non sine clade utriusque esset gestum,
conventus tandem Enekopiae est indictus, quo accessere praeter alios Megapolensis
Dux Albertus, qui Magni regis sororem Euphemiam duxerat, et Comes Holsatiae Henricus,
cui Magni eiusdem sororis filia erat denupta. Illis medijs sequestrisque ita statutum,
omnia inter patrem filiumque amica placataque essent: Principi Erico Scania, Blekingia,
Hallandia australis (borealis enim ab avia ipsius possidebatur) tum et Smalandia,
Calmaria, Ostregothia una cum dioecesi Aboensi cederent; Magnus rex retineret Stocholmiam,
Oplandiam, Olandiam, Gotlandiam, Vestergothiam, Vermelandiam cum Dalecarlijs
et Hallandia Boreali, ubi e vita mater eius migraret. Literae, quibus Sueco Scania
erat permissa penes quatuor e regio senatu depositae servarentur. Hinc Ericus obsessa
Warberga, ac fuso fugatoque Benedicto, eum postremo e Scania universa profligavit.
p.484
Boocalus Falkius, qui navi eodem pergebat ut de rebus non levis momenti cum parente
Ducis, nomine heri ac regis sui Woldemari ageret, a Suecis interceptus custodiaeque
mancipatus est. Misitque extemplo Woldemarus, qui militem stipendiarium conscriberent,
sed anni hieme impediti intra regni oras subsistere coacti fuerunt. Tradit Iohannes
Gothus, primo non e Schoninga, sed e Suecia in Schoningiam secedere Benedictum
ab Erico coactum. Et matrem Erici Blancam reginam adeo gravi animo eam ejectionem
tulisse, ut superos et acheronta pro ejus in pristinum statum reductione flectere non dubitarit:
Nam et Woldemarum Danorum regem adjisse, eique pollicitam, si in integrum
eum restitueret, se curaturam ut protinus Schoningia et quidem sine armis ad Daniae coronam
reduceretur: Et Woldemarus quidem nihil non pro reducenda ad regni laciniam
Scania acturus, dum in eo est ut reginae satisfaceret, Ducem interea adulterinum ab
Erico secundo impugnatum occubuisse, Tumque reginam dolore in dolum verso, vocatum
ad se Ericum filium, perinde ac si de regni negotijs agendum foret, toxico ad id
praeparato e medio sustulisse. Narrat fere ita Gothus, addens tutius fuisse ad tigres
et immanes feras, quam ad ejusmodi parentes diverti. Sed haec postea accidisse et ad
annum 1359 referenda ostendent sequentia. Per idem hoc tempus passim per Holsatiam
infestae a quibusdam e nobilitate habebantur viae publicae, nec tuti fere uspiam erant a
praedatione eorum negotiatores, adeo ut Carolus Romanorum imperator, acceptis ea
de re vicinorum querimoniis, ducentos in eos equites immiserit, qui una cum peditibus
aliquot quos suffecerant Lubecenses et Hamburgenses, totum undiquaque
Comitatum pervolarunt. Magnus praeterea Sueonum rex, eo tempore Holsatorum
non modo socius, atque amicus erat, sed ipse quoque Henricus Comes neptem eius
in conjugem tenebat, ideoque in gratiam eorum permisit ab iis spoliari ac capi civitatum
incolas, si quos uspiam in Scania piscationi vacare deprehenderent. Et hi vicissim
eruptione in Scaniam facta ac manu tumultuaria suorum adjuti, Suecos ubicunque
dabatur Holsatosque sine discrimine caedebant inque vincula abducebant. Iutae tum
quoque se denuo Woldemaro immorigeros praebentes concurrere quasi ad arma caeperunt.
Quocirca commeatu ac praesidiis circumquaque communitis castellis, Neoburgum
profectus rex obvios ex iis praecipuos habuit, caeteri enim Othoniae substiterant.
Cum illis hunc in modum agere instituit, ut die dicta Callemburgi adessent,
ibique jurgiis omnibus finis imponeretur. Comes post haec Holsatiae Iohannes, anni
sequentis die, qui divo Iohanni sacer erat, regem Woldemarum ejusque haeredes ab
omnibus obligationibus ac syngraphis quae vel ipse vel antecessores eius ipsi dedissent,
immunem ac solutum pronunciavit, excepta praefectura Femerensi sibi comissa, tum
et contractu postremum inito; quae utrimque valere ac vim suam retinere volebat.
Ipso deinde annunciationis Mariae die procerum conventus Callenburgi est habitus, praesentibus
praeter regem etiam regni episcopis, quos inter erant Othoniensis Nicolaus,
Roschildensis Henricus, Ripensis Petrus, itemque Viburgensis Petrus et Paulus Arhusiensis
una cum Magno Borglumensi. Statutum ibi decreta ea, quae jam ante Neoburgi
super gravaminibus plebis ac colonorum promulgata fuerant, in posterum severius ac
strictius servanda. Hinc postridie festi paschatis convenire regni senatum Roschildiam
rex jussit, egitque, praesente eodem, cum episcopo loci ut quascunque haberet in Odisherrensi
territorio possessiones, eae ad ditionem Callenburgensem referrentur. Quibus
ex sententia transactis, in Iutiam traecit ac varia singulis, nullo dignitatum aut graduum
habito respectu, onera ac collationes imperavit. Apud Slesvicensem, Holsatiae
Comites caeterosque chersonesi incolas pessimam eo nomine gratiam inijt, adeo ut
mox in Zelandiam, ubi erat regressurus, collatis capitibus, apertum ei bellum denunciare
in animum propemodum induxissent. Haud multo post id Chilenses, captis ex Hinnikeni
Limbekij famulitio duobus, eos ut publicos grassatores capite mulctarunt. Quapropter
Hinnikenus a se ipso vindictam petens, praeteritis Holsatiae Comitibus, Iohanne et
Adolpho Chilensium, quosdam ad forum Eckelfortense pergentes captivos secum abduxit,
quosdam vita privavit. Id cum indignissime ferrent Holsatiae Comites Iohannes
et Adolphus, Cunigunda vidua Ducis Slesvicensis Erici, qui Woldemari Ducis parens fuit,
Hinnikeni patrocinium suscepit. Eaque occasione Comes Adolphus, assumpto sibi, praeter
alios, auxiliari Nicolao Comite, Tonderam et Haderslebiam obsidione cinctas suae
fecit potestatis. Woldemarus autem rex minime e re fore arbitratus eas civitates a
Slesvicensi Ducatu separari ad ferendas Cunigundae suppetias procinctum moverat, sed
p.485
nobilitate Cimbrica cum Holsatis foederata parum aut nihil promovit. Nam et Randershusio
capto ipsoque cum copiis fugato in Fioniam Iutae cum Holsatis trajecerunt, ejectoque
ex opido Othoniae regio praesidio, ingens opidanis tributum imperarunt. Quo
fere eodem tempore Gamburgum quoque, quod Holsatiae chronologi Bambergam vocant,
totis viribus obsidere ijdem caeperunt. Rex accepto hoc nuncio, confestim apprehendi
Petrum Laurentij mandavit cum fratre ejus Iohanne, nec non domino Iacobo Oluffsonio
eiusque fratre Olao aliisque quos suspectos habebat. Verum hi datis vadibus ac
magna pecuniae summa promissa carcerem evaserunt. Priores autem quatuor in vinculis
retenti ac bona eorum regni fisco adjudicata: praefecturae, quas habuerant, in alios
translatae. Inde circa festum Martini transmisit in Fioniam, ut obsessis a Comite Nicolao
in arce Gamburgensi suppetias ferret: Quan primum hofem advertit, aliquot ex suis
equitum auratorum titulo ac dignitate affecit, ac mox equestri pedestrique militia, facto
in hostem impetu, omnes adversariorum phalanges profligavit, in quibus ex primoribus
multi ceciderunt, plurimique capti sunt. Ipse Comes Nicolaus ex equo dejectus et
a milite Dano prehensus eidem clypeum suum atque arma tradidit, amisso altero lumine:
sed ab Holsato mox agnitus in tutum ab eodem deductus est. Inter caesos numeratus
Comes Iohannes Comitum Henrici et Nicolai frater germanus una cum Holsatis
ducentis. Ipsum inter haec munimentum obsidione liberatum ac postmodum dirutum
soloque aequatum est. Habito praelio, fundamenta arcis inspici ac praedam dividi curavit.
Estque in medium tum progressus, qui Comitis Nicolai scutum et arma acceperat:
et a rege qui ea agnoscebat, interrogatus ubi eorum possessor ac dominus esset, intellectoque
evasisse talem alitem retinendum, nec e manibus amittendam fuisse praedam
respondit: Post haec in Comitum Holsatiae ditiones motis castris, eas igne ferroque
qua potuit, vastavit, magnaque ditatus praeda rediit in Zelandiam. Compertoque per idem
fere tempus instare uxoris Benedicti ab Alefeld, qui Hintzgavelae praesidebat, ducendum
funus, magnoque ad eas exequias confluxuros numero Holsatiae nobiles, eos circa
aedis coemiterium inopinato ac capto tempore oppressit, plurimosque e praecipuis, qui
Fioniam tum incolebant secum abduxit. Hinc arcium praefectis, quos sciebat subditis
graves perque fas ac nefas tributa ab ijsdem exigere vel pecunia multatis aut loco motis,
missisque in eorum praefecturas aliis, Callenburgum profectus ibi natalem Domini
celebravit. Insequenti anno cum passim fama vagaretur bellum illi vel a Sueco vel a
Duce Megapolensi instare, copias suorum omnes adesse Roschildiae sub diem conversionis
Pauli imperavit curavitque interea arces municipiaque sua per omnes regni districtus
vallo ac fossis communiri [cummuniri ed.]; ac mox circa quadragesimam Slagosae delectum militum
se habiturum significavit. Nec omisit inter ista commeatum, et quicquid esui uspiam
esset, intra munitiones suas transferri, ut si in terram fortasse excensionem hostis faceret, omni
circumquaque annona ac frumentatione destitutus receptui canere cogeretur. Transacta
deinde quadrigesima habitoque suorum delectu postridie paschatis eosdem, ut erant
armati, redire jussit: Deportatoque exinde in naves commeatu, cum jam dicta dies milesque
advenisset, Neoburgum cum toto exercitu profectus novum ibi militum supplementum
egit, datisque mox vento velis Langelandiam inexspectatus intravit ac statim obsessa Tranekiera,
universam haud multo post insulam una cum municipiis omnibus suam in potestatem [potetestatem ed.]
redegit. Inde iterum ingressus mare, Hintzgavelam cum classe appulit. Cumque
a recto cursu navium nonnullae ob coelum nubilum ac nebulosum aberrassent, omissa arcis
obsidendae cura direptisque circumquaque insulis opidisque in Zelandiam reversus
est. Ibique facto iterum delectu auctisque copiis cum et militum navaliumque impensas
subministrato salario nonnihil relevasset, denuo cum classe egressus ad insulam Alsae
pervenit, misitque extemplo, qui munitionem, quae a parte insulae boreali erat, Neoburgum
dictam circumdarent: Quae et triduo post haud magno negotio est expugnata.
Ipse vero cum reliquo exercitu Sonderburgum, quod australe ejusdem insulae latus claudit,
profectus, illud obsidione circumcinxit. Caeperatque ballistis, arietibus aliisque belli
machinis arcem oppugnare, cum ecce Woldemari Ducis, ipso absente, conjux Regitza
Erici Saxonum Ducis soror de arce cum virginum ancillarumque choro progressa blandisque
affatibus, ut erat singulari prudentia et amabili quadam facundi foemina, regem
compellans eius iram lenire instituit. Rex matronali modestia ac moribus captus, tum et
fratris Erici potius quam mariti ipsius amicitiae memor, animi impetum nonnihil posuit.
Vocatusque ab ipsa ad epulas et mensae sacra, haud annuere prius voluit, quam accepto
p.486
ab incolis quod imperaverat stipendio totam sibi terram fecisset tributariam. Eoque
peracto Duci Rigitzae insula ipsumque municipium redditum ea tamen lege, ut nulli ex
regiis hostibus aut regni extorribus, locus ibi aut profugium relinqueretur, nec Duci quoque
Woldemaro durante bello majore quam viginti personarum comitatu intrandi arcem
aut in ea ultra biduum aut triduum subsistendi facultas esset. His de rebus codicilli
facti, quibus additis sigillis subscripserant Canutus Friis eques, Ravenus Aleseke, Ripa Rutzenus,
Carlevisius Fixen, Stureus Ratendorpius. Petrus Balsus, Tycho Lilleus, aliique. Hinc
regem Dux ipse cum aliquot ex Danica nobilitate salutatum accessit, ut simul de rebus
suis, data oportunitate, conferret; nec caruisset successu negotium nisi interventu senatorum
regis, turbatum fuisset. Post haec Sliam praevectus, multatisque Angelboensibus
ad Femerae insulam devenit. Ibi cum esse in armis omnes, idque agere videret, ut
a litore ad ventantem arcerent, facta per vim exsensione in terram progressus est. Ac
mox profligatis, qui se magno numero opponebant, insulanoruu manipulis, reliqui se
regi dedideruut, persolutis insuper 4000 argenti Lubecani marcis. Praefectus arcis Glambecae
ubi tanta cum classe tantoque apparatu regem accessisse animadvertisset, assumta
conjuge, et si quae raptim efferri poterant, ex insula facessit. Per eosdem dies nonnulli
ex regiis classiariis cum myoparonibus suis in hostium littus sub ipsam Wismariam praedatum
egressi, cum ventum forte fortuna adversum experientur nec redire in altum seque
in tutum cum praeda recipere possent, a Wismariensibus iterum iterumque impetiti, se
aliquandiu fortissime defenderunt. Videntesque Wismarienses pugnando haud multum
profici ad technas versi et oppletis aliquot navibus stipula stramentisque tum et igne addito
eas secundo cum vento in classem Danorum adegerunt. Dani cum sibi non modo
cum hoste sed ipsis cum elementis pugnandum animadverterent, sese dediderunt, captivique
Wismariam abducti sunt. Horum navarchus fuisse memoratur Petrus Ferreobarbus,
Iernskeg vulgo dictus, regi Woldemaro ob multa belli experimenta charus, acceptusque.
Rex haud multo post Flensburgum Borneburgumque cum copiis digressus,
ubique pecunias, commeatum navesque sibi tradi imperavit, multatis severiter,
qui impetrata renuerent. Sub diem deinde annunciationis Mariae postquam in Zelandiam
esset regressus, omniaque pacata reperisset, fama increbuit [!? ] ingentes cogere copiae
Ducem Megapolensem minitarique Zelandiae. Nec vana rumor afferebat.
Nam mox ubi relatum Duci, cum classe et viris ad excipiendum eum adesse paratum
regem, mutata sententia Barniminum Ducem Stetinensem ad regem misit, ut ea ageret,
quae ad suam Holsatorumque reconciliationem spectarent. Estque tum dictus Stralezundiae
dies, ubi Duces Comitesque perplures adfuere, cunctique facto iureiurando
quam se cum rege pacem culturos, dimissis utrimque captivis, promisere. Decretum
quoque praeter alia, ut Cimbri Neoburgum regi occurrerent, atque ibi de lite controversiisque
omnibus, quae inter ipsos ac regem hucusque haeserant, componendis serio satagerent.
Sed rex, insuper habito Neoburgo, recta in Zelandiam traiecit. Neoburgum
nihilominus misso cum aliquot regni senatoribus filio agi rem ibi ut erat statutum, curavit
sed ita ut omnia ad suum arbitrium referenda cuperet. Unde Iutarum nonnuli,
accepto regis ac filij ejus tum et nobilium quorundam salvo conductu, episcopos Nicolaum
Othoniensem et Petrum Ripensem comitantes Slagosam venerunt, ut ibi regis adventum
praestolarentur. Qui ubi advenisset, eas conditiones proposuit, quae ipsis nequaquam arriderent,
adeo ut inimiciores quam dudum decesserinut. Pactae interim aliquot dierum
induciae, ut ijs elapsis causa de integro resumeretur. Rex deinde Roschildiam advenit,
ut inde Haffniam pergeret, ibi cum rege Sueonum Magno ejusque regina Blanca natalem
Domini celebraturus. Verum cum neutrum adfuturum intelligeret, Roschildiae substitit.
Per eosdem dies soluto, ut diximus, Neoburgi conventu, trucidati circa Middelfurtum
in reditu dominus Buggaeus, Vffo, Stigotus eques et Petrus Andreae, nec defuere qui ea
de re clam regem suspectarint, faciente etiam eius rei indicium naenia, quae in necem
Buggaei tum decantata, hodieque est in manibus. Captus tum etiam a Duce Erico archiepiscopus
Lundensis Iacobus cum equitatu et suppellectile, quam ad manus habet, universa;
causam eius facti annotatam apud chronologos necdum repperi. Ornati hinc
anno, qui istum excepit, a rege Woldemaro Pomeraniae Duces, Barniminus et Wartislaus
fratres clientelari Rugiae praefectura. Qui vicissim, datis regi codicillis, polliciti sunt, se
ei obsequio auxilioque adversus quoscunque ac semper adfuturos, tum et operam navaturos,
ut omni cura ac fide, quam accepissent Rugiae clientelam ipsi approbarent. His sigilla
p.487
sua adiecere, qui praesentes fuerunt Iohannes Gudscoviae Comes, Nicolaus Colnerus, Angelus
Mandivel, Henningius Penseus equites aliique ex nobilitate. Ex quibus conjicere
est, non totam in universum Rugiam, sed eam tantum partem, quae Pomeraniae erat contermina,
fuisse temporibus Christophori regis a regno abalienatam. Hoc circiter tempore
rex Sueonum Magnus, quod anno superiori facere decreverat, reginaque ejus Blanca
Valesici apud Gallos stemmati, una cum filio sui Haquino Norvagiae rege, Woldemarum
Haffniam visum venerunt. Ubi et publice sibi despondit Haquinus regis Woldemari filiam
Margaretam, annos tum circiter septem natam, tradita pro more arrha aliisque donariis
sponsalitiis. Woldemarus quoque id temporis Magnum inter alia duabus paraeciis donatum
honestavit circa Hisingam, quae et hodieque ad Sueciam spectant. Haec dum fiunt,
invaluit quae erat inter patrem Magnum et filium Ericum exorta simultas, quod Ericum,
qui Scaniam tenebat, a subditis suis coli, se negligi Magnus videret. Itaque Woldemari
opem adversus Ericum implorat, promittens si auxilio adesset, Helsingburgum se una cum
Scania ei redditurum. Itaque Woldemarus magna cum manu Scaniam ingressus Sollitzburgum
aliasque munitiones vi aut deditione cepit, praefectos novos in locum priorum
substituit, inque verba Magni adegit. Ac mox, deficiente paulatim commeatu, cum jam
redire in Zelandiam pararet, ne vacuus recederet, Petrum Daa, Magni regis clientem secum
captivum abduxit, ldque ubi intelligeret Magnus, metueretque ne pluribus idem
obueniret, omisit, quod laudabiliter constituerat, Helsingburgum ac Scaniam veteri ac
ao vero domino restituere. Interea Dux Ericus, accepto rediisse domum Woldemarum universa
cum nobilium ac rusticorum multitudine (qui tum exercitus knubbeheer dictus)
in Scaniam movit, atque ibi si quid forte a Danico milite esset relictum, id omne cum
pulvisculo absumpsit, ac devoravit. Tandem vero inter eum parentemque ita convenit,
ut inita cum Woldemaro pacta, et praesertim illud de Scania deque matrimonio inter Haquinum
et Margaretam, irritum nullumque esset. Caeptumque exinde de contrahendo inter
Elisabetham Comitum Holsatiae sororem et Haquinum connubio agitari. Estque id ipsum
his legibus ac conditione decretum approbatumque, ut si forte Holsatiae Comites sororem
suam Haquino permittere nollent, tum Calmaria, quam pignori tenebat Comes Henricus,
ad Sueciam rediret, et ipse praeterea Henricus sexaginta auri pondo Sueco numeraret;
At vero si Magnus promisso non staret, connubiumque rescinderet, tum subditi a
praeslito ipsi sacramento liberi immunesque haberentur. Post haec cum indies magis
magisque se immorigerum Ericus filius praeberet sibique omnia vindicare videretur,
et homines etiam vivos intra Ecclesiam intraque sacrarium, ut sibi consulerent, fugientes
una cum mystico, quod ibi servatur, sacro exureret, tandem et ipse cum conjuge
et liberis extinctus periit. Iohannes Gothus, quod supra est memoratum, necis
occasionem aliam adducit, et ab ipsa matre Blanca, ob ejectum e Scania superatumque
Ducem fictitium Benedictum potionatum diserte scribit, tigridum generi ac feris animantibus
eam comparando: utpote quae in proprios affectus ultra humanum modum saevierit.
Reperio evulgatum id temporis apud Suecos versiculum qui in vivis fuisse tum adhuc
Ducem ipsum Benedictum videatur innuere, istum scilicet:
Flet pro morte ejus non multum Dux Benedictus.
Sueciae proceres, sublato Erico, ad Haquinum ejusdem Magni filium respicere caeperunt,
videbanturque res eo tendere ut utraque regna Sueciae Norvagiaeque in unum conjungerentur.
De nece vero domini Nicolaei Buggei, cujus modo meminimus, cum suspectus
haberetur a filio praesertim Buggei Canuto rex Woldemarus, asseveravit sanctissime rex,
se neque consilio neque facto neque permissu aut instigatione eius facinoris authorem aut
conscium fuisse hostiumque loco habiturum percussores; Canutum vero ut filium perpetuo
amplexurum. Quod ipsum et filius regis Christophorus testatus fidam cum eo fraternamque
amicitiam pepigit, pollicitusque vicissim est Canutus, se apud amicos agnatosque omnem
domi operam navaturum, ut ad pacis consilia Cimbri respicerent. At Stigotus Andreae
caedem filij cum Buggeo occisi lugens dolensque tum et aliis de causis Woldemaro offensior
commotos Iutarum animos suspensosque retinuit. Unde et bona eius praediaque apud
Zelandos, quaecunque habebantur, coronae subdita, quae vero apud Iutas erant, a Petro
Nicolai invasa occupataque. Per idem tempus Dux Megapolensis Albertus cum affinibus
suis Holsatiae Comitibus, classe collecta Fimbriae insulam adnavigavit eamque
universam cum arce Clambecensi sibi subiecit, direptis passim vicis ac captis abductisque
praeter naves aliquot regias, ex insulanis etiam haud paucis. Petrus vero Ferrobarbus, regis
p.488
Woldemari navarcha, quem a Wismariensibus captum asservatumque diximus, mira tum
simul felicitate evasit, dum custodibus inebriatis ac potu quasi sepultis, ipse sociorum
suorum unum collo injecit, atque eum ut potum nec sui potentem ad littus et navem deferre
simulat, ac multis insuper maledictis incessit, quod sibi sobrio hoc inutile pondus
imponeretur, Alij aliter referunt, et divorum ac sancti sanguinis invocationi liberationem
eius tribuunt. Fervebat adhuc bellum ac lis cum Iutis, et licet ij aurem paci commodare
haud detrectarent, erant nihilominus penes regem, qui alio traherent: Tum et
Iutae exemplo vicinorum docti, quorum jugum et conditio dura videbatur, quidvis pati
mallebant quam eam etiam sibi imponi. Itaque rex suorum aliquot in Iutiam missis, Randershusum
arietibus, ballistis aliisque belli machinis oppugnationi destinatis circumquaque
caepit incingere. Sed obsessi, priusquam reliqua manus accederet, eruptione tentata,
profligarunt obsidentes. Qui exinde Cattenbergae admotis tormentis et accurrente
mox rege ipso, non illud modo sed et Essendorpij castellum solo aequarunt, ceperuntque
Clausholmum. Eaque dum fiunt, defectio nunciata Erlandi Vitellij, vulgo Calff dicti,
qui arci Ripensi praesidens eius loco Mogeltonderam et Gramam defendendas ab Holsatis
recepit. Rege Zelandiam mox repetente, iterum rebellionem Iutae movent arcesque
amissas suae potestatis faciunt. Dumque rex navigat, exorta de subito tempestate, naufragium
propemodum adiisset. Nam et navium suarum unam amisit cum milite et nobilibus
aliquot, praeter suppellectilem et chirophilacium, in quo praeter alia, annulus eius
asservabatur signatorius. Pauci, arreptis forte fortuna ex naufragio tabulis, enatarunt.
Sed et hi licet mare Neptunique imperium evasissent, non tamen effugere potuerunt
arcis Biornholmensis praesidiarios, a quibus capti spoliatique praeterea fuere. Hanc regis
regiorumque fortunam loquitur versiculus eo aevo celebratus:
Tum mare Woldemarum spolians, ditaverat Vrsum.
Vrsus enim Danis Biorn notat: a Biorn autem arx Biornholmium dicta. Reperio eodem hoc
tempore illustrem militia ac celebratissmum fuisse Balduinum Danum. Qui apud regem
Galliarum Iohannem stipendia merens in eo bello quod adversus Eduardum Anglorum regem
saevissimum gerebatur, magister ballistariorum Quintini Fanum defendendum susceperat,
attestante Annalium Flandricorum scriptore Mejero.
Proximo abhinc anno, qui fuit millesimus trecentesimus sexagesimus, Christophorum Lalandiae
Ducem rex proclamari curavit. Talique tum idem privilegio Ecclesiasticos eodem
loci ornavit:
" Christophorus Dei gratia, Dux Lalandiae, Danorum Slavorumque regni verus herus
" universis prae sentes literas inspecturis salutem in Domino salvatore. Dignum Deo et hominibus
" gratiosum esse credimus, ut quos Dei pietas Ecclesiae suae ministros et domus suae
" sanctae dispensatores ordinaverat gratia speciali persequamur et favore: Hinc est quod
" nos ex instantia et consensu venerabilis patris domini Nicolai ejusdem gratia Othoniensis
" Episcopi nec non communis consilij nostri voluntate exhibitores praesentium dominos
" sacerdotes omnes et singulos terram nostram Lalandiam inhabitantes, sub Dei et nostra
" pace et protectione recipimus specialiter defendendos, dimittentes ipsorum unicuique
" unam curiam cum suis attinentiis universis in fundo ecclesiae sitam in qua elegerint residentiam
" personalem, ab omnibus oneribus exactoriis seu petitionibus quibuscunque
" videlicet impositis vel imponendis, ad jus nostrum spectantibus liberam penitus et exemptam
" sicuti per patentes patris dilecti literas liberius habere vel habuisse dignoscuntur,
" volentes etiam ut familia ipsorum dominorum in proprio pane suo existens ad judicium
" seculare non citetur. Nec inquilini eorum et Ecclesiae ad aliqua vectigalia nostra,
" quae Rechskpt dicuntur, per officiales nostros coarctentur, nisi per voluntatem ipsorum
" dominorum sacerdotum ad vehendum requirantur, aut de causis trium marcarum, ubicunque
" emerserint, nulli nisi iis debeat respondere admittimus. Insuper, quod ipsi domini
" vel eorum famuli in expeditionem nostram et edictum extra terram seu oppressionem
" alicujus castri, per nos vel officiales nostros minime evocentur. Item volumus quod nullus
" sacerdotum in placito nostro seculare se obligat alicui finaliter responsurum contra regulam
" juris Ecclesiastici, quod si fecerit, ratum non tenetur. Nec pro quibuicunque causis
" per leges quae dicuntur Tingstockihowe, ibidem [ibibem ed.] convincantur. Concedimus etiam
" ut si quis ipsorum dominorum vocante domino moriendo decesserit, authoritatem habeat
" liberam bona sua conferendi legandique quocunque vel cuicunque sibi placuerit, in suae
" animae remedium ac salutenm. Et quod reditus Ecclesiarum cum aliis bonis eorundem a
p.489
" die obitus sui, usque ad annum integrum haeredibus suis vel testamentariis suis, quos ipsi
" ultima voluntate constituerint, integraliter cedere debeant, pacifice et quiete pro testamento
" et aliis eorum debitis exsolvendis. Unde ob talem gratiam eis a uobis concessam,
" volumus ut quilibet ipsorum sacerdotum Moseherret et Fugelseherret, Sarkiobingen, Sonderherret
" Nordherret inhabitantium Nachskouwe bis in anno memoriam parentum nostrorum
" videlicet in vigiliis et missis animarum habeant defunctorum. Quare districtius sub obtentu
" gratiae nostrae et firmiter inhibemus, ne quis advocatorum nostrorum seu eorundem
" officialium sive quisquam alius cujuscunque conditionis existat, ipsos dominos dilectos
" sacerdotes nostros vel eorum familiam supradictam seu monasteria contra hanc
" libertatis nostrae gratiam sibi a nobis indultam, audeat aliqualiter de caetero molestare,
" vel per hospitalitates vel talitiones huiusmodi quomodolibet praesumat infestare, prout
" indignationem dei et ultionem nostram duxerint evitandam, ne officia divina et sacramentorum
" administrationes fidelibus subtrahantur, et divino cultui derogentur, per suorum
" carentia servitorum transgressores et contemtores praesentis nostrae inhibitionis
" per dominum Episcopum et advocatos nostros praecipimus acriter puniri et districtius
" coerceri. In cujus rei testimonium sigillum nostrum uua cum sigillo venerabilis patris
" domini Othoniensis memorati, praesentibus duximus apponendum. Actum et datum
" in castro nostro Aaleholm sub anno Domini 1360 in Vigilia Ephiphaniae Domini.
Rex vero eodem tempore quam maximo conscripto exercitu assumtoque filio Christophoro
Duce, in Scaniam traiecit obseditque Helsingburgum. Ei obviam factus rex Magnus
cum se viribus imparem videret, nec solvere obsidionem posset, arcem opidumque
Woldemaro permisit, pactis varie firmatis, inter quae pollicebatur Rex se in omnem eventum
ei fidum ac veluti fratrem fore cumque auxilium suum expeteretur, pro virili adfuturum,
caeptum inter Haquinum et Margaretam utriusque liberos connubium firme ratumque
mansurum. Inde vi summa munitiones praediaque passim nobilium agressus, sibi
cuncta subiecit. Lintholmium partim minis, partim pecunia ad obsequium reduxit.
Moxque inter ipsum filiumque eius Christophorum et civitates dynastasque Megapolenses
induciae pactae. Dictus etiam dies, quo adessent Neoburgi, qui cum rege nondum composuerant.
Erlandus vero Vitellius, Calff populariter dictus, qui ut memoratum, anno
superiore a rege defecerat prodita Ripensium arce, hoc tempore cum eodem in gratiam
rediit, reductis in fidem ejus, praeter castellum oppidumque Ripense, Mogeltondera
insuper Gramaque. Unde jocus in eum regis vernacula lingua vulgo jactatus est,
Kalff er ein god ko, i fior gick hand bort som etn aklff, nu er ham, som en ko, kommen
igien met to, quod brevi epigrammate expressum hunc fere sensum, verbotenus
propemodum e Danicis Latine redditum, habet:
Fugisti vitulus, rediens nunc vacca, Vitelli
Vt vacca, allatis rite duobus, ades.
Post haec dominica trinitatis conventus, de quo injecta superius mentio, Callunburgi
celebratus est. Ei, praeter caeteros, interfuit Dux Slesvicensis una cum delegatis Iuticae
nobilitatis, Estque reconciliatio ibi inter regem subditosque hisce praecipue pactis et conditionibus
inita, ut jura statutaque majorum, prout ea jam olim a Woldemari legislatoris
temporibus observata fuerant, inviolata deinceps rataque haberentur; utque Dux Woldemarus
ejusque filius haeredesque immunitatibus ac jure, quo praedecessores ipsorum usi
fuissent, libere ac tuto fruerentur, et idem quoque subditis permitteretur: Episcoporum
similiter privilegia ac jurisdictiones ut et monasticorum omnium sartae tectaeque haberentur:
Et si quis e Daniae episcopis, qui praesens non esset, iisdem regni statutis uti ac
frui velit, id subsignatione eorundem coram rege testaretur: Eadem eorum populorum
ac ditionum ratio esset, qui regni Danici coronae in posterum subicerentur: Equitibus
nobilibusque tum et caeteris regni indigenis ac incolis ut et negotiatoribus hospitibusque
cujuscunque status ac ordinis sua singulis jura integra firmaque manerent: nemo in vincula
conjiceretur, nisi ipso in facto deprehensus, ac iure convictus: Comitia regni ab isto
tempore continuo triennio Callunburgi haberentur: Eoque elapso Neoburgi quotannis
celebrarentur die divi Iohannis Baptistae, prout antea obtinuerat: Si quis statutis hisce
ac legibus regni obniti seque opponere praesumat, is ut legum violator damnandus omniumque
calculo secundum regni jura mulctandus pronunciaretur. Quae similiaque tum decreta
subscriptaque ab ipso primum rege Woldemaro ejusque filio Christophoro Lalandiae Duce,
p.490
tum et Woldemaro Henricoque Iutlandiae Ducibus nec non episcopis regni Nicolao Othoniensi,
Petro Wiburgensi, Petro Ripensi, Henrico Roschildensi, Paulo Arhusiensi, Magno
Borglomensi; inter equites praecipue nominantur Stigothus Andreae, Nicolaus Limbekius,
Henningius Podebusk, Benedictus Anefeld senior, Baocalus Falck, Everardus Molteke, Petrus
Grubbe, Iacobus et Petrus Begerus, Andreas Frostius, Eschillus Brockius, Iohannes Humersbytel,
Heinsius Cabholt, Benedictus Anefelt junior, Otho ab Hoia, Anroldus Moltetke, Christianus
Killeus Lotharius Limbekius, Erlandus Vitellus vulgo Kalff, Petrus Munckius, Nicolaus
Globus, Vffo Stegus, Petrus Windius: Nobilium annotati, praeter coeteros Nicolaus
Erici Lindius, Nicolaus Krebdebekius, Canutus Buggaeus, Paulus Globus, Woldemarus Sappeus,
Nicolaus Caasius, Boocalus Hoeg, Christianus Caasius, Olaus Nytorpius, Olaus Longius,
Matheus Falster junior, Petrus Vidus, Canutus Heringius, Olaus a Vaaben. Per idem circiter
tempus hac praerogativa Lundenses ac Malmogianos rex ornavit, ut ipsis per Daniae
universum regnum negotia sua exercere ab omni telonio ac pensione immunibus liceret.
Recepitque haud multo post volente atque assentiente rege Sueonum Magno, quae intacta
adhuc supererant, Scaniae Blekingiaeque munitiones ac castra: Similiter et literas idem
Magnus Woldemaro traditas assignavit, quibus Iohannes Holsatiae Comes Scaniam
sibi oppignoratam Suecis vendiderat, tum et eas, quibus Scaniae proceres regem Sueonum,
ut principem suum inaugurarant. Sueci hoc nomine Magnum detestati eum cognomento
Smeech per convitium vocitarunt, quod se deliniri et blandis persuasionibus ad
iniquias et turpes conditiones induci permissset. Obiit sub initium anni insequentis in arce
Hamershusia archiepiscopus Lundensis Iacobus delatumque exinde Lundam in aedem
divi Laurentij ejus funus, ubi et juxta altare humo mandatum. Ei omnium suffragiis successor
datus Nicolus Ionae eiusdem Ecclesiae Canonicus. Mox denuo inimicitiae ac dissensus
inter Daniae ac Sueonum regnum exorti ob varia, quae utrimque promissa pactaque
fuerant, sed necdum adimpleta, Horum praeter alia etiam matrimonium intet Haquinum
et Margaretam habebatur, pactum quidem sed tum adhuc dilatum. Notant Suecorum
memoriae, Magnum Godlandiae insulanis et praesertim Wisbuensibus, qui tum
nimia fortuna ebrij potentesque. Magnum flocci videbantur facere, minus aequum, egisse
cum Woldemaro ut eos invaderet ac desolaret. Quod et factum ab eo, vastata primum
Olandia, ubi incolarum quingenti ad internecionem deleti sunt. Inde Gotlandos adnavigans,
uno die ter cum illis conflixit superiorque fuit. Ex indigenis mille octingentos periisse
chronologi testantur. Ad urbis maenia ubi venisset, portis patefactis excipere eum
cives parabant. Sed ingredi eas nolens muri partem dirui fecit, per quam toto cum exercitu
veluti in aciem composito urbem intravit. Hic ingenti praeda maximisque opibus,
quod Wisbuy id temporis emporium totius propemodum Europae celeberrimum haberetur,
potitus, domum reversus est. Una navium ipsius sub insula Carlsae, pretiosissimis,
praeter aedium sacrarum aurea argenteaque ornamenta, mercimoniis onerata vi fluctuum
abrepta naufragium adijt. Ante decessum ex insula (nisi ad repetitam in insulam navigationem
referre libet) cum Wisbuensibus foedus ac pactum inisse reperio firmasseque immunitates
ac privilegia ipsorum omnia, quae olim Caesar Lotharius variis emporiis impertierat,
et nepos exinde ejus Henricus Leo Bavariae Saxoniaeque Dux, regesque postremo
Suecorum etiam apud Wisbuenses esse rata firmaque sanxierant: Woldemarus insuper
eandem, quam subditi sui intra Daniam fruerentur, emendi commerciaque sua distrahendi
libertatem indulsit, tum et permisit cudendae monetae jus, quemadmodum id jam ante
usurpaverant. Acta haec die quinto post festum Olai, in opido Wisbuensi, praesentibus
praeter regem Woldemarum eiusque filium Ducem Christophorum, Saxoniae Duce Erico,
domiuo Nicolao Limbekio, domino Henningio Podesbusk, ac domino Woldemaro Sappeo,
equitibus auratis, Commoveruntque haud leviter ea Germaniae circumquaque maritimas
urbes, quas fere Hansaticas tum vulgo vocabant. Hae enim per manus injectionem
sive, ut vocant, arrestum bonis mercimoniisque Danorum, tum et navibus, quae appellebant,
retentis, ubique infestos habere Danos caeperunt. Nec minus quam Hansaticae urbes
commoti etiam Sueciae incolae, ac Magno offensi diras ei imprecabantur ob avulsam a Suecia
Scaniam, permissamque in manus Woldemari Godlandiam aliaque ut inconsulto, ita
stulte perpetrata. Sed Magnus memor iniuriarum sibi a filio Erico illatarum, tum et regni
proceres, qui in se irritatum filium secuti fuerant, aversatus, statuit de iis paenas sumere.
Itaque viginti eorum quatuor, qui familiam quasi ducebant, regno pepulit, interque eos
Nicolaum Lincopensem episcopum, dominum Nicolaum Sture, regni Satrapam, Boocalum
p.491
item satrapam dominum Carolum Antra, dominum Carolum ab Ulftaa, dominum Ericum
Caroli aliosque. Hi in Gotlandiam primo, atque inde ad Ducem Megapolensem Albertum
delati ejus aliquandiu hospitio ac benignitate usi fuerunt. Sueciae interim proceres,
qui domi erant, adeo aegre ac graviter res actionesque Magni tulerunt, ut regem tandem
Norvagiae Haquinum permoverint parentem suum Magnum in arce Calmariensi custodiae
mandare. Quae dum fiunt, foedus inter se feriunt Lubecenses caeteraeque Hansaticorum
ad mare Balthicum civitates, quas urebat rem a Woldemaro adeo feliciter gestam.
Tracti in eorum societatem rex Haquinus, Comes Holsatiae Henricus ab animi et
corporis robore ferreus appellatus. Dux item Megapolensium Henricus aliique principes.
Ductor omnium declaratus Comes Henricus, cui e Lubecensium consulibus adjunctus Iohannes
Wittenborgius. Primum excursione, datis vento velis, Haffniam petierunt, ubi
occupata in ipso ingressu arce, urbem diripuerunt vastaruntque. Hinc in Scaniam, facto
procinctu, Helsingburgum diu noctuque oppugnarunt, admotis castelli moenibus sedecim
arietibus balistisque. At Woldemarus, capto tempore, dum militum plerique, facta
in terram exscensione circa Helsingburgi obsidionem satagunt, classem ac naves Lubecensium
in freto Oresundae adortus sex earum cepit, quasdam, igne injecto, exussit:
sicque soluta Helsingburgensium obsidio. Consul Wittenburgius, quam primum domum
rediit, carceri mancipatus ac, lata mox Senatus sententia, capite plexus est: quam multi
sententiam, si praesertim Consulis spectetur pro patria sua animus devotus et in hostem
cuncta agens, duriorem Rhadamanthea dicant, nisi et alia fortassis intercurrerint chronologis
non annotata. Tradit Crantzius in illo navali conflictu ictum tormento ac lapide
Christophorum Ducem, Woldemari filium, ex vulnere haud multo post diem obiisse. Danici
annales nihil ejus meminerunt, sed Haffniae biennio post inter gaudia ac taedas nuptiarum
sororis suae phrenesi extinctum tradunt. Obsidione tum etiam cinctum Wardinburgum:
Qui arci praesidebat, auctis ex inopinato, quas secum habebat, copiis, ac facta
mox eruptione repellit obsidentes, pluresque abducit captivos. Unde postremum inter
utrosque ita convenit: ut, receptis captivis, obsidionem solverent. Dumque hoc agunt
recenti milite suppletur non modo exercitus, sed et subsistere jubentur et perurgere obsidionem.
Quod cum accepisset arcis praefectus minus ex fide egisse eos judicabat. Itaque
ut artem arte deluderet, simulat haud multo post sibi statutum arcem dedere, mandatque
acccedere ex praecipuis, quibus archiva et claves arcis committat. Hi ubi venissent, claves
eis tradit, addens se quidem, sed ipsos promissis non stetisse: ideoque circumcingi
ac capi omnes jubet. Atque ita soluta etiam ea obsdio. Eodem circiter tempore de
dote Ingeburgae, quae erat 1000 argenti marcarum, cum Duce Megapolensi Alberto ejusque
fliis Henrico, Alberto et Magno tractatio habita. Expunxitque id quicquid debiti fuit rex
Woldemarus. Tum quoque idem Borringholmiam Lundensi Dioecesi, ad quam spectabat,
sed a se belli tempore cito nimirum Scani se Suecis dedissent, occupatam, certa sub
conditione ac legibus, quas se inviolate servaturum archiepiscopus Nicolaus una cum toto
Capitulo testatus fuit, restitui curavit. Eo autem directae praecipue eae conditiones,
ut Scanis episcopoque a Daniae regno resiliendi occasio omnis praecideretur, dum scilicet
stipulabatur rex, ut nihil moliretur archiepiscopus in regni detrimentum, utque arcem
et insulam, quandocunque id flagitaret, sibi restitueret. Signatae hae literae anno millesimo
trecentesimo sexagesimo secundo. Quo etiam tempore anni unius induciae pactae inter
regem et urbes ad Balthicum mare sitas, Lubecam puta, Rostochium, Stralesundam,
Gripswaldam caeterasque, quibus et Hamburgenses se junxerant. His durantibus permissum
omnes et singulos urbium jam indicatarum ad Danos, Danosque vicissim ad ipsos
commeare suaque exercere negotia libere ac tuto: Actum etiam de captivis utriusque
partis aliaque addita specialia et quae ad singulos seorsim pertinebant. Haquinus porro,
qui, ut ante memoratum, sibi desponsatam habebat regis Woldemari filiam Margaretam,
capto jam patre, a regni proceribus, quibus displicebant cum Margareta nuptiae, incitatur
ut, accepta ex Holsatia conjuge, quod iam dudum omnes voverant, se adversus hostium
insidias illustri ea affinitate praemuniret. Itaque missus sub hoc tempus in Holsatiam
eques auratus Hermannus de Witze, qui sponsam Elisbetham Henrici Comitis sororem in
Sueciam deduceret. Is priusquam iter ingrederetur, Elisabetha Haquino in arce Plone,
consistens inter fratrem Henricum et fratruelem Adolphum, sub persona dicti equitis
conjux est declarata reginaque Norvagiae consalutata. Ac mox magnifico ac rege digno apparatu
instructa ex amne Travae navigio solvens Sueciam petiit. Sed vento ac tempestate,
p.492
bruma jam imminente, adversantibus, in littora Daniae delata, benigne a rege Woldemaro
excepta asservataque est: dum interea cum Haquino Magnoque Woldemarus agit ut
facta pactaque ibter filium ejus et Margaretam sponsalia non modo firma rataque essent,
sed et suum sortirentur effectum. Et vero, quod Gothus tradit, dum isti mandatam
provinciam apud Holsatos exsequuntur, solvit e vinculis captum patrem Haquinus liberumque
quo vellet abire permittit.
Dissidebant hoc tempore interque sese contentionis funem aliquandiu duxerant Holsatiae
Comites et urbs Hamburgensium. Eique transigendae controversiae nominatus est
ab Imperatore Carolo Dux Megapolensium Albertus qui ex aequo et bono litem dirimeret.
Is igitur Caesareo mandato [mandatu ed.] Lubecam profectus ibi inspectis ac ventilatis propius
omnibus, adjudicavit hanc causam Holsatiae dynastis. Eis scilicet competere in eam civitatem
plenum dominij jus, spectareque ad eosdem inaugurationem, jurisdictionem, monetam,
telonea, trapezas, vectigalia, molendina, aliaque ejusmodi, quae huc usque Hamburgenses
Holsatiae Comitibus denegassent. Hamburgenses ex adverso id sibi ante omnia indulgendum
flagitabant, ut lis universa amice transigeretur, atque inde ut causa tota ad Caesarem
devolveretur, quod nimirum Dux Albertus judex haberetur suspectus, quodque Hamburgensibus
minus esset amicus, et denique quod Adolphi, Holsatiae Comitis, soror, ipsi in
matrimonium esset collocata. Postremo cum jam ad dicendam sententiam procederetur,
eam suo abitu declinarunt Hamburgenses. Quamvis, ipsis absentibus, ob contumaciam
lata nililominus in eos sententia fuit cuius hoc exemplum est:
" Audiens idem dominus Albertus Dux motiva prudentum ibidem astantium militum,
" vasallorum et jurisperitorum juxta eorum consilia et edicta et illius patriae consuetudinem
" ut videbatur, hactenus observatam pronunciavit, declaravit et decrevit, per suam
" definitivam sententiam, ipsos Proconsules, Consules et universitatem civitati Hamburg
" et eorum quemlibet conjunctim et divisim a jure suo, si quod haberent in ipsa civitate
" Hamburg, exigente justitia, merito cecidisse, et cadere debere, et jam ceciderunt, et
" eos et eorum quemlibet quod ad praemissa, convictos judicavit. et omnia et singula petita
" in libello predicto ipsius domini Adolphi, Comitis praedicti Holsatiae eidem adjudicavit,
" condemnationuem ex pensarum omittens ex caussa. Inita est anno etiam eodem postridie
" festi divi Michaelis cum urbibus Vandalicis firma rataque pax, factis ea de re codicillis
" in hanc propemodo sententiam:
" Nos Consules senatores populusque universus urbium Lubecae, Rostochij, Stralesundae,
" Bremae, Hamburgi, Kilonij, Vismariae, Gripsvaldiae, Anclami, Stetini, novae Stergardiae
" et Heiligebergae publice ac palam hisce codicillis profitemur atque attestamur, nos
" unanimi consensu ac voluntate pacem injisse firmam ac perpetuam cum illustri, generoso
" ac potenti domino, domino Valdemaro Daniae Vandalorum ac Gothorum rege, ejusque
" haeredibus ac successoribus, omnibusque dynastis ac principibus, equitibus, militibus,
" civibus, negotiatoribus ac populo uiverso idem regnum incolente additis etiam iis,
" qui huc eorum nomine referri aut suspectari possunt, statuentes hac tractatione amnestiam
" omnium litium, controversiarum ac bellorum dissidiorumque quae huc usque inter nos ipsosque
" tenuerunt. Nec quidquam ista pacificatio oberit, aut ullum impeditmentum aut moram
" inferet ei diei ac conventui, qui inter dictum regem Valdemarum et nos status jam ante
" fuit, quo minus omnia ac singula haec capita sarta tecta atque inviolata serventur, absque dolo
" malo. Unde et urbium singularum jam praenominatarum sigilla his impressa appensaque
" sunt. Actum Lubecae ut supra.
Hinc celebrata confestim Haffniae dominica, quae paschatis festum secuta, ingenti ac
regia plane magnificentia inter regem Norvagiae Haquinum et Margaretham Woldemari
filiam nuptiarum solemnia. Interfuere illis praeter caeteros, Blanca regina Haquini
mater, tum et Christophorus Hallandiae Lalandiaeque Dux. Quorum uterque, versa in feralem
facem nuptiali festivitate, ex hac vita Haffniae migravit. Ductum magnifice Blancae
reginae funus, sicuti et Christophoro Duci; qui Roschildiae, inter regia mausolaea depositus,
sepulturam accepit. Census per idem tempus universus propemodum regni populus
ingensque tributum ac collationes imperari rex Valdemarus curavit. Eaque exactio nec
pauperiores aut quemquam eximium habuit.
Sueciae interea proceres indignissime ferebant cum Margareta Haquini nuptias, sed et
consilia sua, illudque cum Holsata institutum connubium, successu caruisse eos quam maxime
urebat. Henricus quoque, animi generosi princeps, deludi a Suecis nolens, ipsis
p.493
significabat, ut sibi, quae promisissent, praestarent, nisi perfidiae apud omnes rei agi cuperent.
Hoc nuncio accepto, Sueci dominum Carolum Tostenum Mareschallum, Nicolaum
Satrapam, et Ericum Caroli Camerarium, equestri dignitate viros in Holsatiam ablegant,
regnumque Sueciae Henrico Comiti ex pactis deferunt. Sed ille humaniter se excusans
aetatem ingravescentem, tum et valetudinem obtendendo, eos ad ducem Megapolensem
Albertum uxoris suae parentem demisit. Illi cum tres essent ex sorore Magni Sueonum regis
Euphemia nati filii Henricus, Albertus et Magnus, sibi medium eligendum legati existimarunt,
adnitentibus in id quoque haud leviter, quos e Suecia ad Ducem Albertum extorres
confugisse jam supra memoravimus. Elizabetha vero, consummatis cum Margareta Haquini
nuptiis, coenobium Vastenense divae Brigittae apud Sueones sacrum ingressa ibi consenuit.
Gothus quod addit, Albertum Ducem Megapolensem legatos Suecorum sponsamque
Elisabetham, apud Woldemarum dum haeret, immissa in Daniae insulas classe, cum precibus
nihil obtinuisset, e manibus Woldemari liberasse, cum in actis Danicis non occurrat,
in medio relinquimus.
Postquam vero eligi in regem Albertum placuisset, ipse Albertus senior maximo procerum
Sueciae comitatu filium cum classe in Sueciam deduxit, quod Magnus multa adhuc ibi
loca praesidio teneret. Indictaque haud multo post Stocholmiae comitia, in quibus unanimi
omnium acclamatione amotus a regni sceptro Magnus, eique Albertus sororis ipsius
filius est surrogatus, die, qui Andreae sacer fuit. Inter causas reiecti Magni postquam vocatus
ad se defendendum non comparuisset, publice recitatae, quod vita esset ac moribus
perditis et flagitiosis, quod ecclesiae authoritatem excommunicatus insuper habuisset; quod
Olandiam Gotlandiamque regni Suetici clientelares praefecturas hostibus in praedam permisisset;
quod inusitatis tributis atque oneribus populum exhausisset; quod Scaniam Hallandiamque
impenso pretio emptam a Sueciae corpore seiungi pulchrum egregiumque
duxisset; quod leges ac tribunalia regni pessundedisset: quod sacramenta sancte praestita
multoties violasset, ac regni denique senatum penitus evertere ac conculcare in animum
induxisset. Hisce de causis semoto a regni administratione Magno, sororis ejus, ut indicavimus,
filium Albertum, ne in alienam familiam regia dignitas translata videretur, regio in
solio collocarunt. Haquinum vero Magni filium, Norvagiae regem, quod idem cum patre
Magno facere existimaretur, praetereundum sibi putarunt.
Memorat hoc tempore, et annum etiam ponit superius nobis notatum MCCCLXIII,
Iacobus Mejerus rerum Flandricarum scriptor accuratus advenisse Gandavum Daniae
regem, et eodem tum simul accessisse Petrum Lusinianum Cypri Regem petitum
auxilium adversus Saracenos. Valdemari accessus causam non addit, nec eam Mercantio
quoque idem notanti compertam video, qui interim salutatum a rege Ludovicum
Flandriae Comitem ait, hominem regio prodigoque apparatu et magna erga exteros praesertim
in actis domesticis non reperio ad hunc annum relatam, sed ad proximum potius,
principes munificentia, in vicinos supercilio. Valdemari istam ad exteros profectionem
quo eum Pragae convenisse Imperatorem Carolum In atque ibidem quoque adfuisse Cypri
regem Petrum Lusinianum referemus inferius, ut verisimile sit Pragam iturum regem
Valdemarum ita iter ordinasse ut urbe Gandensium Flandroque prius salutato inde Germaniam
versus reflexerit. Incidit in eundem hunc annum excessus Iohannis Holsatiae ac
Vagriae Comitis, Iohannis, cui Beningo sive Largo cognomentum fuit, filius. Dominica ante
laetare, quae fuit anni insequentis millesimi trecentesimi sexagesimi quarti, Fimbriae
clientelarem praefecturam Adolpho Holsato conditione et legibus, cuiusmodi eandem insulam
tenuisset jam olim parens ejus Comes Iohannes, utendam fruendamque permisit
Valdemarus. Praeter alia, quae iure clientelae regi praestare Comes tenebatur, adstipulatus
est rex, ut de eo, quod tum inter Holsatos ac regem Sueciae Magnum ejusque filium
Norvagiae regem Haquinum ob nuptias cum filia sua Margareta controvertebatur, non nisi
amice ageret, nihilque eo nomine negotii sibi aut illis crearet. Si quid praeterea inimicum
aut hostile exoriretur inter ipsum et Saxoniae Ducem Ericum Stetinique ac Megapolensem,
tum et episcopum Caminensem, id veluti sequester decideret rex Valdemarus:
Sicuti vicissim ad eosdem veluti arbitros referretur quodcunque exsurgere fortasse inter
se Comitemque posset controversum: Inde circa festum divi Iohannis Stralesundae induciae
denuo cum urbibus Vandalicis initae; sed brevis eae temporis fuere. Nam urbium earum,
quae Balthico mari sunt appositae, numero septem, caeteras, quae tum ejusdem foederis intra
Germani districtum habebantur, cum ad ipsas quoque pertinerent detrimenta Wisboensibus
p.494
illata, Coloniam Agrippiuam convocant, ibique aut ipsae aut delegati earum foedus
inter se feriunt, ad immunitates veteraque sua jura sarte tecteque servanda. Haec urbium
septuaginta septem, quae postmodum foederatae sive Hansaticae sunt dictae, prima fuere initia.
Quarum omnium indiculus est iste: Vandalicae erant Lubeca, Hamburgum, Rostochium,
Wismaria, Stralesunda, Luneburgum; Pomeranicae Stetinum, Anclamum, Solnovia,
Gripswalda, Colberga, Stargarda, Stolpa, Rigerwolda; Borussicae Colmaria, Torna, Elbinga,
Dantiscum, Coningsberga, Brunsberga: Lifflandicae Riga, Torpatum, Revalia, Pernovia:
Saxonicae Magdeburgum, Brunsviga, Gosleria, Embeca, Gottinga, Hildensheimum, Hannovera,
Ulsa, Buxtehuda, Stada, Brema, Hamelia, Minda, Westphalicae Monasterium, Osenbruga,
Dortmunda, Susatum, Herverda, Paderborna, Lemgovia, Bilevelda, Lippia, Cosvelda;
Clivenses et Marchicae Colonia, Vezalia, Diusburgum, Emberica, Verberga, Onna, Ham:
Gelricae Neomagum, Zutphania, Ruremunda, Arnhemum, Venloa, Hardervicum, Elburga:
Transisulanicae Daventria, Campi, Zwolla: Frisicae Groninga, Stavera, Bolswarda: quibus
accedebant Stendalia, Stolvedela, Berlinum, Brandeburgum, Francofurtum ad Oderam,
Vratislavia, Cracovia, Halla, Askerlova, Quedelenburgum, Halberstada, Hellemstadium,
Kyllonium, Nordheim, quae et omnes anmo MDLV una cum Brunsvicensibus foederi isti
conjunctim renunciarunt. Haec sane potens ad modum id temporis foederatio non tantum
suffecerit ad jura sua ac privilegia retinenda, sed ipsis quoque regibus principibusque formidabilis,
veluti officina fuerit, ad extorquendum ab iis quodcunque collibitum foret. Hodie
internis partim discordiis, partim principum vicinorum armis fracta interruptaque eas, quas
olim, vires haudquaquam habet. Nec esse diuturna ac concors inter plures concordia potest,
praesertim cum non omnes eodem respiciant, sed sibi quisque studeat. Cum primum urbes ista
LXXVII regi Valdemaro per fecialem quasi bellum denunciarent, nec ille, quid sibi hoc vellet
satis initio perciperet, tandem respondisse ferunt idiouate, quo uti consuerunt eae civitates:
Seven vnd seuentig Hense
Vnd seven und seventig Gense;
Biten mir nicht die Gense,
Frag ich nicht eine schit nac die Hense.
Quas diceret (alludendo rhythmice ad Hansas et Gansas, quod posterius anseres notat)
Septme et septuaginta Hansae
Totidemque anseres sive Gansae;
Si me non mordeant Gansae,
Nec flocci apud me erunt Hansae.
Harum civitatum primo quae erant in Germania quam longissime Austrum versus sitae,
post habitum, de quo indicatum, Coloniae Agrippinae conventum, ex oppido Campensi,
quod alveum Rheni borealem in oceanum Germanicum per Flevum emittit, classem in
oras Daniae miserunt, secutique mox Vandalici. Qui ubi monerentur se contra pacta foedusque
jam ante percussum agere, responsum dedere, se ab Hansa jam pridem instituta separari
haud posse. Itaque Rex Valdemarus, ne malum invalesceret, confestim per Ducem Stetini
Barnimum agi tractarique cum Vandalicis praesertim urbibus curavit: utpote quae primam
dissidio occasionem dederant. Factaeque haud multo post induciae, eaeque literis, quarum fere
haec erat sententia, obsignatae, Ducem scilicet Stetini Rugiaeque principem Barninum, serenissimi
Danorum, Gothorum Vandalorumque Regis Valdemari nomine, cum delegatis urbium
Lubecae, Vismariae, Rostochii, Stralesundae, Gripswaldae, Colbergae, Stetini, Anclami
et Kilonii inducias pactum, quarum initium a festo divi Iohannis anni currentis sumeretur,
finis vero in diem purificationis Mariae, elapso circiter triennio, incideret. Permissumque
durantibus induciis, ut libera utrimque essent commercia: halecum aliaeque piscationes loco
et tempore, ut ante consueverat, exercerentur: praefectos sive judices quisque ex urbibus
maritimis suo in districtu apud Scanos constitueret: deque omnibus sententiam ii ferrent,
exceptis delictis gravioribus, et quae vulgo capitalia vocant. Actum praeterea de captivis
utrimque dimittendis, Estque et illud decretum, ut si forte, stantibus induciis, harum civitatum
aliquae aut earum dynastae, regi hostilia atque inimicitias indicerent, tum eis civitatibus,
quod principibus suis sacramenti lege praestare tenerentur, exequi fas esset absque tamen
vitio aut interruptione induciarum. Elapsis vero induciis neuter alteri obstrictus ulterius
haberetur, ac suum cuique integrum maneret: comprehensos postremum hoc contractu
civitates etiam voluere Romanorun Imperatorem Carolum IV, Magnum et Haquinum reges Sueciae
p.495
Norvagiaeque, Barnimum Stetini Ducem seniorem, Bugislaum, Barnimum et Vratislaum Stetinensis
Ducatus haeredes; Episcopum Caminensem; Ducem Saxoniae Albertum, et Megapolensem
quoque Albertum una cum filiis ejus, tum et Slesvicensium Duces Comitesque
Holsatiae Henricum et Nicolaum, Adolphum item Holsatiae et nominis ejusdem Scouvenburgensem
cum Episcopo Giselberto dynastaque Bronchorstio. Qui et iidem regi Valdemaro
placuerunt nominatique, tantum quod suo seorsim nomine adjunxerit Hartwigum Cleinovium
Ditlevumque Gadendorpium, armigeros. Acta haec Stralesundae praesentibus,
praeter civitatum legatos, Barnimo Stetini Duce ac Principe Rugiae juniore, ejusque clientibus
Wedeko Bugenhavio Mareschalco, Angelo Mandevilio Camerario, equitibus auratis.
A rege Valdemaro missi accesserunt Fikius Moltekenus, Gielekerus Scaniensis, Christianus
Culeus, praefectus Aleholmensis, Sigowardus Nicolai, Olaus Biornonis, Benedictus Anefeldius,
equestris omnes dignitatis. His, secundum Ducem Stetini Barnimum, plenam atque
absolutam potestatem Rex concesserat vel pacem vel inducias cum civitatibus ineundi.
Ipse interea evocatus ab Imperatore Carolo Pragam abierat, ut ibi, inter caeteros, Caesaris
ipsius atque Elisabethae Bugislai Pomeraniae Ducis filiae nuptiis interesset. Accesserant eodem
praeter Daniae Valdemarum, Poloniae Casimirum, Ungariae insuper ac Cypri Reges Ludovicus
et Petrus. Valdemarum, transito tum Belgio in Germaniam profectum, ex iis, quae
ad anni praecedentis finem diximus, verisimile videatur. Invenioque defuncto per id tempus
Rudolpho Austriae Duce, Noricum, quod Alpibus, Oeno et Athesi amnibus est cinctum,
infestatum tunc a Bavaris Vindelici populis; eosdemque, praeda ingenti abacta, ad Stirios
usque penetrasse, castellisque aliquot vi in deditionem acceptis, diem, quo cum hoste totis
viribus confligerent, constituisse, sed regem Valdemarum, qui expeditioni intererat, appellente
praelii die, ne manus consererentur, sua intercessione effecisse, referente rerum
Boicarum scriptore perdiligente Iohanne Aventino, qui Valdemarum intelligens, Regem
Cimbrorum vocat. Nuptias vero, de quibus diximus, Imp. Caroli, refert non ad hunc sed
annum praecedentem Chronicon Carionis aitque Cracoviae celebratas. Valdemari autem
per idem tempus absentia occasionem Vandalorum Holsatiaeque chronologis dedisse videtur,
ut ab iis tum regno pulsum literis tradere haud dubitarint. Sed illud quam vanum
quamque falsum fuerit, ostendunt praeterea Imperatoris literae datae circa Paschatis festum
in arce Pragensi; quibus se Imperator profitetur Regi potentissimo Valdemaro sibique dilectissimo,
praesentibus Ludovico et Romulo Ludovico Brandeburgicis, Ruperto Palatino Duce
Bavariae ac sacri imperii Electore, ob varia eiusdem Valdemari merita imperio olim
praestita inque posterum praestanda, sedecim mille argenti puri marcas singulari ac regia benignitate
donasse: ejusque summae vicem dum in plenum persoluta fuerit, oppignoratam ei
posterisque ejus permittere urbis suae imperialis Lubecensium collationem annuam, quomodo
eam Ericus Saxoniae Dux olim a Ludovico Brandenburgico pignori sibi traditam regi
eidem Valdemaro sub annum MCCCL in plenum transcripserat: seque cupere ac mandare ut
eadem transactio rata firmaque habeatur. Rex deinde Valdemarus postquam approbasset, quae
annis superioribus cum maritimis civitatibus interventu Ducis Barnimi acta decretaque super
immunitatibus ac privilegiis earundem fuissent, simul etiam Holsatiae dynastae Henricus
et Nicolaus fratres cum eodem ex aula Caesarea iam reverso, in eum fere modum transegere:
Primum regi Valdemaro suo suorumque nomine sanctissme pollicebantur se neque ipsi aut
arcibus haerediisve ejus vel aliis quae intra Daniae regnum aut Comitatum Holsatiae pignori
haberet, ditionibus ullo pacto futuros oneri aut detrimento, Quodque post reconciliationem
Chilonii initam commissum peccatumque foret, id duobus a parte ipsorum ac
totidem regis nomine arbitris dijudicandum permitteretur. Holsatorum nomine id agerent,
Nicolaus Crommedikius, dictus Meseke, et Sigowardus Dosenrodius; regis vero
Nicolaus Limbekius regni satrapa et Valdemarus Sappeus. Si praeterea contingeret ex
Holsatiae subditis aliquem cum regis clientibus aut vice versa hos cum illis contendere, hi,
alii in alium nequaquam ferro aut flammis grassarentur, sed causam suam legitimo regni
aut Comitatus foro cognoscendam permitterent. Si etiam regis vasalli ac fiduciarii possessiones
intra Fioniam Comitibus oppignoratas haberent, promittunt iidem Comites cessuros
iis quodcunque fas aequumque statuerit. Haec ut certa rataque haberentur utrimque compromissores
dati magno numero equites nobilesque. A Comitum parte, praeter caeteros,
erant Nicolaus Crommedickius, dictus Meseke, Iohannes Crommedickius alias Angelus dictus,
Borchardus Itzehude, Iohannes Sestedius, Iohannes Siggenus, Otho Lumbequius equites:
Ludekenus Schinckelius Laticollus, Henricus Glissingius, Wolffgangus Paawisck, Sigowardus
p.496
Dosenrodius, Hertigus Porsveldius, Ditlevus Walsdorpius, Otho Rantzovius, Albertus
Wiskius, Arnoldus Wiskius aliique. Regis nomine compromiserant Nicolaus Archiepiscopus
Lundensis, Magnus Episcopus Vendelboensis, domiuus Nicolaus Limbekius regni Satrapa,
dominus Henningus Podebuschius, Thuo Galleus regni Mareschalcus, Stigothus Andreae,
Fickius Molteke, Eschillus Brokius, Erlandus Vitellius Calff, Christianus Culeus, Petrus
Grubbeus, Christianus Caasius, Iacobus Urneus, Steno Bassus, Olaus Longius, Ericus Soburgius,
Eilerus Porsveldius equites: Paulus Globus, Petrus Scioldenessus armigeri. Hi codicilli
signati in arce Coldingensi die Lunae ante festum divi Canuti regis ac martyris, anno a
Christo in terris nato millesimo trecentesimo sexagesimo quinto. Alberto autem ut memoravimus
regni Suetici diademate insignito, tenebat adhuc alteram regni portionem
Magnus, nec desinebat, ut est imperium omne impatiens consortis, modo ab Haquino
Norvagiae, modo a Danis Suecisque militem colligere: collectoque quantum sufficere
videbatur, ipse filiusque eius Haquinus recta in Albertum contendunt, praefati se aut totam
recuperaturos Sueciam aut tota carituros: Nec Sueones, qui a parte Alberti erant,
officii sui immemores contractis similiter copiis, quosque habebat ad manus Albertus
Theutones, venienti Magno circa pontem Osteni non longe ab opido Enecopensi occurrunt,
fitque atrox et cruenta pugna, diuque incerta ac dubia stetit, dum tandem
victoria ad partes Alberti se flexit, superato captoque in media acie Magno. Haquinus, parente
in vincula coniecto, rem deploratam videns, abrumpensque post tergus pontem,
se ad Norvagos recepit. Magnus vero Stocholmiam deductus, integro ibi septennio,
dum tandem a filio eodem Haquino liberaretur, detentus haesit, ut suo exinde dicetur
loco. Rex interea Albertus, licet omnia ageret modo obsidione cingendo, modo
vi et machinis oppugnando quas Sueci pro Magno tenebant munitiones, eas tamen nec
deditione, nec expugnatione ulla suum ad obsequium traducere potuit. Invenio praeterea
praeter approbationem eorum, quae cum urbibus Hansaticis, ut meminimus, regis Valdemari
nomine Stetini Dux Barnimus amice transegerat, etiam regem ipsum hoc anno
MCCCLXV pridie diei, qui Papae Clementi sacer habetur, Nicopiae in Falstria cum urbibus
iisdem Vandalicis Lubeca, Rostochio, Stralesunda, Brema, Hamburgo, Chilonio, Wismaria,
Gripswaldia, Stetino, Stargarda, Colberga firmam ac duraturam pacem pepigisse,
semotis quicunque hucusque eam interrupissent, bellis ac discordiis, reductisque in veterem
suum usum privilegiis antiquis aliisque, quas usurpassent jam olim eaedem civitates,
immunitatibus regio sigillo ac subscriptione firmatis. Quibus ut testes etiam vadesque
interfuere suaque sigilla subjecere Henricus Holsatiae Comes, Nicolaus Archiepiscopus
Lundensis Sueciae primas, Magnus Episcopus Ripensis, Paulus Episcopus Arhusiensis,
Iohannes Episcopus Vendelensis, Nicolaus Limbekius regni satrapa, Tuno Marschalcus, Hennichius
Podebuschius, Stigothus Andreae, Ericus Molteke aliique ex ordine equestri, nobilesque
perplures. In ipso autem instrumento, cujus apographum in archivis urbis Hardervicenae
servatur, Henricus non Comes Holsatiae, sed Dux nuncupatur Slesvicensium.
Anno dehinc proximo die Martis post eum, qui Jacobo Apostolo est sacer, evulgatae regis
Suecorum Alberti itemque Henrici et Magni Ducum Megapolensium [Megapelensium ed.] literae, quibus profitebantur
se cum rege Valdemaro certis conditionibus pactos, ut quicunque post diem
superiorem Pentecostes, durante adhuc inter Danos et Suecos bello, capti fuissent liberi
utrimque dimitterentur. Tum etiam senior Albertus Dux ut et filii ejus Henricus et Magnus
Megapolenses, datis codicillis regi Valdemaro sunt adstipulati, literas eas, quas Rex
Albertus et ipsi de induciis cum Haquino Norvagiae et Sueciae Alberto rege pangendis fecissent,
sicuti et eas, quae captivos utriusque regni Daniae et Sueciae post diem Pentecostes
proxime elapsum spectabant; nec non et illas, quae dotem 10000 argenti marcarum attinebant,
et alias insuper Erici Ducis pignorales, eas universas intra tempus praesens et
diem purificationis Mariae obsignatas eidem traditurum regem Suecorum Albertum: Nec
id modo, sed idem praeterea Rex Sueonum Albertus, metuens scilicet auxilia quae genero
suo Haquino in omnem eventum Valdemarus erat praestiturus, per idem tempus Aleholmiae,
consentientibus regni proceribus, Valdemaro regi Daniaeque regno perpetuas atque
haereditarias concessit Gotlandiam urbemque Wisboensen, Verendiam, Windovidiam,
Kindam, Markiamque, tum arcem Elburgensem cum altera parte Helsingiae ac toto Elsenburgensi
territorio, excepta Loddehusia: Has inquam ditiones universas castellaque,
prout ea superiori adhuc Pentecoste jure tutorio Valdemarus possederat, ipsi ejusque
poteris atque haeredibus, cum omni tam urbana civilique quam ecclesiastica jurisdictione,
p.497
cujusmodi jam olim ea Sueciae reges tenuerunt, in perpetuum haberi Daniaeque regno
adnecti permisit cum patris, fratrum ac regii senatus universi voluntate assensuque. Rex
interea Sueonum Albertus, exceptis jam dictis ditionibus, toto Sueciae regno frueretur.
Ejus parens Dux Megapolensis Albertus fratresque Henricus et Magnus eorumque
haeredes posterique totum Megapolensem Ducatum Comitatumque Suerinensium cum
dynastia Rostochiensi illibatos sibi retinerent. Similiter iisdem in literis obstrinxere se
Rex jam dictus Ducesque pater et filii regi Valdemaro ejusque haeredibus, Daniae regno
Hallandiaeque adnexam perpetuo mansuram Warbergam, Deque his regi regnoque Daniae
nullam molestiam nullumque negotium creatum iri, sicuti vicissim Rostochiensium
territorium Ducibus jam dictis eorumque haeredibus ac posteris totum integrumque cederet,
nihilque super iis obstaculi remoraeque Valdemarus ipsis injiceret, exceptis officiis, quae
jure clientelae praestari ipsi tenebantur. Polliciti insuper Rex Albertus ejusque parens fratresque
se Magnum Regem haud unquam e custodia dimissuros nisi ea cautione ac conditionibus,
quod ad ditiones superius memoratas, quibus satisfactum sibi Valdemarus existimavit:
Eodem etiam pacto promittebant se cum Haquino Norvagiae rege pacem nullam
facturos, nisi et ipse super ditionibus jam modo enumeratis ejusmodi sponsiones produceret,
quae regi Valdemaro perplacerent: Si vero is intra biennium aut triennium ejusmodi
cautiones Valdemaro denegaret, eoque nomine inter eum et regem Albertum bellum exsurgeret,
tum Rex Valdemarus totis viribus Alberto suppetias veniret, donec conditiones
jam indicatae adimplerentur. Obstrinxit se quoque Rex Albertus totumque Sueciae regnum
cum ditionibus, quas adicere eidem posset, ad aequam perpetuamque cum rege Valdemaro
ejusque haeredibusque ac regno pacem colendam: si tamen aliquae interea inter utraque regna
controversiae exorirentur, eae regni utriusque aequis arbitris componendae permitterentur,
pace nihilominus utrimque integra. Promittebant postremo procerum Sueticorum quadrumviri,
qui has literas sigillis appensis obsignarunt, easdem conditiones super jam dictis
ditionibus regi Valdemaro ejusque haeredibus inviolatas servaturum, quicunque in posterum
successurus Alberto esset. Ac denique eosdem hos codicillos orati cum ipsis obsignare
regni archiepiscopus episcopique cum capitulis, praelatis ac toto regni Suecici senatu,
equites ac decem ex regni ejusdem praecipuis emporiis cives. Acta haec loco et tempore
supra positis. Memorabile est quod in eundem hunc annum rejiciunt chronologi, tantum
quod Crantzius in Saxonia sua Gregorio pontifici tribuat, quod Vrbanno V, utpote tum adhuc
superstiti debetur, Episcopum nimirum, cujus nomen reticetur, insuper habita ecclesiae
suae cura, aulam, ut plurimum, Papalem insequentem ob id increpitum a pontifice, dedisse
responsum, eandem esse suam cum pontifice causam, quod ipse suam, Pontifex Romanam
deseruisset ecclesiam: Pontificemque responso isto in animum propius dimisso, Avenione
relicta Romam rediisse. Dum vero apud Sueones carcere tenetur Magnus omnem eius filius
Haquinus lapidem movit, cum adversus Regem Albertum popularium animos concitando,
tum copias conscribendo, ut e custodia aliquando pater liberaretur: Quis itaque hoc
et anno continuo insequenti, qui fuit Christi MCCCLXVII, rerum ac regni apud Suecos status
fuerit, intelligi ex literis potest, quas id temporis ad Ostrogothos ac Vestrogothos miserunt
Oplandiani. His, inter caetera, declarabant se injuriam, vim ac calamitatem, quam fuissent
ab eo tempore quo ipsis impositus esset Dux Megapolensis et eius praesertim filius
Albertus, qui nomine et munere regio fungeretur, perpessi a Theutonis, ad Deum Jesum
Christum eiusque matrem Mariam, item Petrum, Paulum, Laurentium, Ericum, Sigefridum, Henricum
et Eschillum, divos omnes ac patronos Suetici regni ceterosque sanctos ac principes
Christiana pietate praeditos, ut justos vindices referre: postquam ab Alberto, quem regem
esse voluerunt, licet saepius hoc questi, neque a senatoribus ullam opem vel solatium sensissent,
esseque Albertum perjurum; senatores regni proditores. Sibi itaque constitutum sub Christi
Jesu ejusque matris, et quos nominassent, Suetici regni tutelarium quasi divorum tum et
optimi Regis Magni, licet captivi, ductu auxilioque adversus vim atque injurias Theutonum
militare omnesque pro amicis ducere, quibus idem animus sit, optareque se cum illis
vivere ac mori. Proximo dehinc anno Carolus IV Imperator Angermundi codicillos promulgari
curavit, quibus ex sententia Ducis Alberti mandavit voluitque ut Hamburgenses veris ac
legitimis suis dominis Holsatiae ac Stormariae Comitibus dicto audientes essent, ac debito
eosdem obsequio prosequerentur, sin minus se auxilio adfuturum Comitibus daturumque
operam, ut jure suo ac legibus uti frui possent. Nec multo post denuo nobilitas praesertim
Jutica aliique ex subditis regis Valdemari, in partes scissi ab eo ad Holsatos inimicos
p.498
eius secessionem fecere, quiritantes quod bellis continuis aliisque oneribus plus nimio fatigarentur.
Holsati accessone tanta aucti, concitatis extemplo maritimis Vandalorum
civitatibus, easdem quoque eodem traxere. Foedus quod inter eos Henricum inquam
et Nicolaum Comites Cimbrosque Stigothum Andreae, Nicolaum Limbekium, Christianum
Caasium pluresque equestris ordinis viros, tum et Paulum Globum, Godeschalcum
Scarpenbergium, Hartwicum Paawisck, Nicolaum Stobum aliosque armigeros percussum
tum est, huius propemodum sententiae fuit; Primo se totis viribus auxilio futuros
Henrico australis Iutiae Duci eiusque foederatis, ad defendenda propugnandaque jura,
immunitates veteraque sua privilegia, nec se unquam cum rege Valdemaro absque
Ducis jam dicti eiusque subditorum consensu ac voluntate pacem tacturos, Comites vicissim
Nobilitati promiserunt omni se ope allaboraturos, ut ipsis privilegia atque immunitates
tum et leges, quas olim rex Valdemarus tulisset, sartae tectaeque servarentur, seque
absque eo nullam cum rege reconciliationem inituros. Horum exinde in societatem fere
omnes ubique regni hostes concessere. Nam et Sueciae rex Albertus Ducesque Megapolenses
cum urbibus, quas diximus, Vandalicis, motis jam Cimbris Holsatisque, arma quoque
ab ea parte ostendere Valdemaro caeperunt. Et quidem Dux Megapolensis Albertus
senior, quod cum illis percusserat, foedere, inter caetera, continebatur, ipsum filiosque ipsius
Henricum et Magnum ob varias, quas a rege Danorum Valdemaro pacis tempore injurias
identidem accepissent, pactum iniisse cum Henrico et Nicolao Holsatiae Comitibus, ut et viris
honestissimis Stigoto Andreae, Nicolao Limbekio, Benedicto Anefeldio, aliisque Jutiae equitibus
ac nobilibus adversus regem Valdemarum ejusque generum Norvagiae regem
Haquinum eorumque socios, quo promittebant id firmum atque immotum perpetuo mansurum,
neque unquam cum eodem Danorum aut Norvagiae regibus pacem facturos, nisi
volentibus atque assentientibus foederatis jam modo nominatis, curaturosque se ut ante
diem divi Iohannis Baptistae eidem quoque foederi esset associatus rex Suecorum Albertus.
Nec diu ille moratus continuo se eodem nexu illis obstrinxit pactusque, praeter alia, est
ut inter urbes ditionesque, quas singuli durante bello occuparent, seorsim quaecunque in
Scania Gotlandiaque vincerentur, sibi cederent; Selandicae Falstriae caeteraeque in vicino
insulae ad Ducem Megapolensem referrentur, uti et ea quae Cimbricae Chersonesi essent,
cum proxime adiacentibus Fionia, Langelandia caeterisque ad Comites spectarent:
hac lege tamen ac conditionibus, ut victi suo ubique jure ac modo vivere permitterentur.
Similiter et urbes Vandalicae Comitesque Holsatiae se cum Hartwigo Hummersbitelio
Ravensdorpio conjunxere, hac nimirum ratione, ut, stante inter regem Danorum Valdemarum
Sueciaeque Albertum eiusque foederatos bello, ipse conquiesceret, nullumque
Comitibus detrimentum inferret: ipse interim eiusque subditi libere ac tuto commeare
suaque exercere commercia, ubicunque vellent, permitterentur. His peractis, urbes maritimae
ingenti cum classe in mare proximum atque insulas Daniae prorupere. Rex Albertus
Scaniam ingressus Ustadium, Falsterboam, Scanoram et Somershavam occupavit, omnia
agens ut totum illud territorium ad Sueciam reduceretur. Holsati etiam et qui cum illis
Dani sive Gutae erant Scanderburgum aliasque in Jutia boreali regias arces obsidione
cinxere. Dumque triplici hoc modo aut pluribus hostibus Valdemarus impeteretur, et
ad se defendendum consilia circumspicit, Rex Suecorum Albertus varias Hansaticis urbibus,
quique cum illis foederati erant immunitates privilegiaque in Daniae regno concedit;
deque re etiam monetaria leges proponit, ac teloniorum postremo vectigaliumque
curam suscipit, et prasertim quae ad Halecariam capturam naviumque, quae Oresundae
freto enavigarent, pensionem pertinerent, voluitque navium unamquanque (excepto
halecis, quae immunis esset, ipso onere) undecim schillingos grandiores persolvere; lastam
interim halecis, quae a loco, circa quem capta fuit, eveheretur, denarios viginti; carnis
tonnam denarios duos, et sic de ceteris. Reperio tum etiam Amsterodamensibus immunitates
indulsisse praesertim iis, qui ad Scaniam et eas oras commerciorum gratia navigiis
appellerent. Sed haec taliaque tum constituta literisque ac sigillis ab Alberto rege in eam
spem promulgata obsignataque fuerunt, ut si forte etiam Daniae regno potiri ipsi daretur.
Nam et sigillum, quod literis appendebatur, trium coronarum effigiem praeferebat, primusque
regum omnium Sueciae fuisse perhibetur, qui tali sigillo usus fuerit, cum antea
Suecorum insignia Leonem praetulerint tres lacus transmittentem Vennerum, Vetterum, et
Mellerum scilicet, quamvis aliter de eo hodie Sueci statuant, velintque tres coronas esse
insignia Sueciae, lacus vero istos ad Gothos pertinere esseque eorum gentilitias imagines.
p.499
Obiit sub finem anni Dux Stetini Barnimus, multis illustribus factis passim famigerabilis.
relictis post se Cazimiro tertio, Suanteboo secundo et Bugislao tertio. Rex autem Valdemarus
sub annum proximum regno excedens Romanum pontificem salutatum abiit, idque,
ut nomen praeberi fecerat, religionis ergo, sed verior causa habebatur vis, quae illi undiquaque
hinc a Danis ipsis Holsatisque, inde a Sueco urbibusque Vandalicis inferebatur,
cum ob damna in insula et urbe Wisbuensium multifariam illata, tum et violatas, quas
olim illae apud Scanos et alibi obtinuissent immunitates: praeterquam quod idem fere
domi Gutae et Holsati super Langelandia sibi erepta quiritarentur. Interea priusquam
Rex peregre abiret, proceribus regni in mandatis reliquerat, ut si absente se, aequis conditionibus
pacisci cum hoste daretur, occasionem haud quaquam negligerent. Dumque
inter haec classis Vandalicarum civitatum ad insulas Falstriae, Selandiaeque identidem appellit
inque iis praeter Nicopiam etiam Haffniensium urbem et munimentum una cum
Amaga, Huena, Helsingora, Scanora et si quae sunt aliae in vicino arces locaque invadit
ac diripit, caepit cum urbibus agere Henningus Podebuschius aulae Mareschalcus ac, Rege
peregre agente, regni totius praefectus: Estque dies Stralesundae dictus, ad quem omnes
omnium civitatum delegati convenirent: iique ubi advenissent inter eos Daniaeque
regni senatores pactio confestim inita, qua, datis in hunc fere modum codicillis, signata
fuit:
" Nos Consules ac Senatores civitatum Vandaliae ac Borussicarum Lubecae, Rostochii,
" Stralesundae, Wismariae, Gripswaldae, Stetini, Colbergae, Nystargardae, Coloniae Agrippinae,
" Hamburgi ac Bremae: tum et Livonicarum Rigae, Torpati, Revaliae, Parnoviae; nec
" non et earum, quae ad mare Austrini sinus inque Hollandia et Zelandiaque sunt sitae Campi,
" Daventria, Ultrajectum, Zwolla, Hasseltum, Groninga, Zutphania, Briela, Middelburgum,
" Armuda, Hardervicum, Ziriczea, Elburgum, Stavera, Dordracum, Amsterdamum; profitemur
" ac publico hoc instrumento testamur inter nos et regni Daniae Senatores virumque
" honoratum dominum Henningum Podebuskium regni praefectum, itemque Nicolaum archiepiscopum
" Lundensem, Ericum Episcopum Othoniensem, Nicolaum Roschildensem
" aliosque equites ac regni nobiles armigerosque amice esse conventum, dissidiaque illa ac
" bella omnia quae hactenus inter serenissimum regem Valdemarum ei usque subditos ac
" nos nostrarumque civitatum indigenas atque incolas agitata fuere utrimque composita
" placideque placata esse, ita scilicet ut Rex jam dictus hanc inter nos reconciliationem
" suo sigillo ac manu obsignatam sub proximum festum Michaelis anno circiter ab_hinc integro
" nobis sit exhibiturus. Ipsis autem reconciliationis literis hoc praecipue cautum erat,
" ut urbium Vandalicarum indigenae ac cives Helsingburgum, Malmogiam, Schanoram
" et Falsterboam, id est, totam propemodum Scaniam veluti pignus et loco illati a Rege
" Valdemaro detrimenti annos quindecim retinerent, usum fructum sibi servarent, praefectos
" judicesque suo modo et more ipsi haberent: Atque annis istis elapsis territorium idem
" immune ac nullis gravatum oneribus, quomodo ipsum acceperant, regni regnoque restituerent:
" Danis interea omnibusque regni incolis urbes atque emporia Hansatica libere
" accedere suaque ibi exercere negotia quemadmodum ante bellum sueverant, fas liberumque
" esset. Haec acta dataque Stralesundae postridie ascensionis dominic anno a Christo
" nato post millesimum trecentesimum septuagesimo.
Quae dum ibi sunt nihil non apud Noortvagos Rex Haquinus egit, ut patrem Magnum
e vinculis liberaret. Praeter caetera nonnullis ex regni sui senatoribus facultatem concessit
ea de re cum Suecis in plenum transigendi. Factaque procuratio, qua testabatur se
domino Ionae Hautorsio, Erico Ketelsonio ac Ionae Hiernae equitibus, nec non Laurentio Biornoni,
Haquino Jonae, Henrico Milckeldorpio, Colbiorno Ketelsonio et Vffoni Ionae senatoribus
ac consiliariis suis dilectis, absolutam tribuisse potestatem cum regni Suecici proceribus
de pace inter utrumque regnum redintegranda deque clarissimi domini ac parentis
sui Magni liberatione agere, ac tractare sibique constitutum quodcunque ex suo mandato
ac mente illi peregerint, firmum ac ratum habere. Obsignaverant has literas in rei maiorem
fidem regni senatores, et Episcopi Botulferus Stavangriensis, Halduarderus Ansloensis,
Magnus Hammerensis, praeter Omundum Findsonium, Nervam, Ingwaldum equites, aliosque
ex nobilitate: datae vero fuerant Bahusiae die Veneris post festum divi Canuti. Eodem
circiter tempore idem Haquinus, Suenoni Basso aqua atque igni interdicto, non eum modo
sed et omnes, qui eum hospitio exciperent, extorres pronunciavit, licet causam interdicti
apud chronologos non inveniam. Servatur in archivis Hardervicenae civitatis literarum,
p.500
insuper Haquini regis hoc ipso anno datarum apographum, quibus Hansicae similiter
societatis urbes in suum se recipere favorem postliminio profitetur, sopitis atque amotis,
quae eousque tenuerant dissidiis ac remoris. Conceditque ut libere ac more consueto
oras ac portus sui regni adeant ac frequentent, commerciaque invicem exerceant
soluto ubivis, quod debeatur, teloneo. In his memorantur civitates etiam nonnullae Austrini
sinus. Quarum ad Gelriam ac Transisulanos spectantes recensentur Zutphania,
Hardervicum, Elburgum, Daventria et Campi: Hollandiae Dordracum, Amstelodamum,
Enchusa, Wiringa, Briela, Zelandiae Ziriczea, Middelburgum, Armuda, Frisiae, praeter ceteras,
Hindelopa. Delegati harum qui omnium nomine praesentes fuere, nominantur viri
spectatissimi Everardus Bosen proconsul Campensis et Iohannes Menardus Consul
Amstelodamus.
Rex interim Valdemarus peregre agens, praeter alia apud Caesarem demonstrando,
quam saepenumero ex suis subditis perplures, qui rebus novis studerent modo Holsatos
modo Vandalos aliosque in se, et olim etiam in parentem suum laudatae memoriae Christophorum,
concitassent, ab ejus idcirco majestate impetratum volebat, ut eos publica imperii
authoritate ac proscriptione notaret, sperans scilicet hoc pacto obtenta exinde Imperatoris
executione ac ope, seditiosos se dicto audientes redditurum. Literae, quas eum in
finem conscriptas ab Imperatore Carolo ln accepit, directae fuerunt ad Fredericum Balthasarem
et Wilhelmum marchiones Misniae avunculos Caesaris dilectos, tum et Bugislaum Stetini
Ducem, affinem ejusdem, ut et Adolphum Holsatiae Comitem, ipsius et regi principes
clientesque. His significabat Caesar, potentissimum ac serenissimum Valdemarum Daniae
Regem, fratrem suum dilectum exposuisse sibi tam intra quam extra regnum ejus agere,
qui licet sacramento ac jure clientelae obstricti ipsi essent, tamen vero ac legitimo suo domino
immorigeros ac perjuros bella ac seditiones machinari: idque cum esse sibi cordi ac
curae debeat velitque succursum fratri suo dilecto, eos authoritate Caesarea monitos habere,
ut Valdemaro jam dicto ejusque procuratoribus, ubicunque daretur, adesse eumque
atque illos juvare ac promovere non desinant. Et quos esse ex regiis clientibus reos ac
sontes deprehendant, in eos jure aut proscriptione sua imperiali agant. Pontifici vero Romano
Gregorio XI non ipse coram, sed misso ad eum ex senatoribus viro nobili, cui Iohanni
Rud nomen fuit, variis cum muneribus, inter quae fuisse Falcones reperio, equosque tolutarios,
qui Tioldones sive gradarii vulgo dicti, pellesque pretiosas, deferri per eum causam
suam curavit, obnixe a summo Pontifice petens, ut sanctitas ejus compescere anathemate
seditiosam nobilitatem ac subditos regni sui vellet. Verum excusabat se Pontifex, datis
vicissim ad eum per eundem Rudium literis, quibus subinnuebat haud fieri id commode
posse, nisi altera etim parte auditam. Eadem in epistola Pontifex ut singularem suum
erga Regem affectum declararet, eum mouebat se certa signatura (contrasignum vulgo
vocant) usurum, si quando serio quid a rege impetratum vellet, eamque nunc mittere, ac
petere, ut idem rex faciat, quo de voluntate ejus suprema certo sibi constare posset. Agebatur
quoque iisdem in literis de Vrbani V apotheosi sive canonizatione, seque de eo Regem
certiorem redditurum significabat, ut, quem vivum religiose observasset, etiam defuncto extremum
hoc officium vel ipse vel per legatos praestare in tempore posset. Verum regni
nobiles, praesertim regi adversitantes, his acceptis similiter ad Imperatorem Pontificemque
Romanum delegatos misere, qui suscepta dominorum suorum defensione, de vi ac violentia
regis deque immunitatibus ac jure suo, quod imminuisset, Pontificem atque Imperatorem
edocebant. Motusque istis Pontifex literas per eosdem deproperat, quibus Regem
modestiae commonefaciens eum a vi et ira ad moderationem revocare studebat, et,
nisi parere locumque dare melioribus consiliis vellet, anathema et excommunicationem
minitabatur. Eaque occasione respondisse in haec verba pontifici memoratur:
" Valdemarus Rex, etc. Romano Pontifici salutem; vitam habemus a Deo, regnum ab
" incolis, divitias a parentibus, fidem vero a tuis praedecessoribus, quam si nobis
" non faves, remittimus per praesentes. vale.
Unde admodum etiam natura fuisse irritabilem liquere potest, neque aestimasse magnopere
tradita a Pontificibus Romanis sacra deserere potius, quam animo non obsequi,
nisi eum, praeter alia publicus etiam pudor inhibuisset. Sed et praeter istud Romanorum
Pontificum minus fuisse reverentem verisimile hinc est, utpote qui in aula Imperatoris
Ludovici Bavari, ut est superius indicatum, a teneris educatus, illud in eam sedem, quae ut
p.501
perpetuo isti Imperatori negotium facessiit, ita ille vicissim eam, dum vixit, exagitavit,
odium jam olim conceperit. Et referunt, Romanum Pontificem, accepto hoc regis rescripto,
respondisse, cum allusione ad ejusdem nomen, valde id esse amarum dictitando.
Eadem propemodum tempestate evulgari Scotorum Rex David, adminiculante
Norvagiae Rege Haquino, diploma curavit, quo omnibus ac singulis regni sui incolis
serio ac severe, idque sub capitis poena mandavit, ne quis Orcadum insulas, nisi negotiationis
causa, frequentarent, quod scilicet per eos dies adeo infestarentur eae insulae Scotorum
piratica, ut poene pessumdatae et veluti solitudo praedonibus tantum atque harpiis
ejusmodi paterent. Proximo hinc anno cum domum jam rediisset Valdemarus, quae pacta
conventaque inter delegatos ejus ac urbes maritimas Stralesundae superius memoravimus,
ea sigillo suo majori, quomodo stipulati fuerant, obsignata ipsis tradidit. Indulsit
praeterea et alias per idem tempus civitatibus immunitates in terra Scania; Quarum omnium
nomine andapocales literae ab iisdem datae, quibus profitebantur se acceptis atque
usurpatis per annos quindecim quorum initium esset anni MCCCLXX dies post ascensionem
Domini, territoriis Helsingburgensi, Malmogiensi, Schanora, Falsterboa cum adjacentibus,
quod ad partes duas, relicta regi ac regno parte tertia, se inquam [!?] ea omnia post
elapsos annos illos quindecim regi regnoque, aut qui regis tum nomine praesideret, sarta
tectaque reddituros. Subscripserant his rataque ea fore sancte polliciti urbium dictarum
deputati una cum iis qui Stralesundae tractationi interfuerant aliisque regni Daniae senatoribus.
Similes literae confectae a Revaliensibus, Elbingensibus, Tornensibus, Dantiscanis,
Coningsbergensibus, Brunsbergensibus aliique districtus Prutenici. Et praeter
eas omnium in universum nomine datae regi eiusdem exempli aliae, quibus comprehensae
etiam fuere, qua ad sinum Austrini maris inque Hollandia Zelandiaque sitae urbes,
Campi, Daventria, Ultrajectum, Zwolla, Hasseltum, Groninga, Ziriczea,
Briela, Middelburgum, Armuda, Harderwicum, Zutphania, Elburgum, Stavera,
Dordracum, Amsterodamum. Signatae omnes eodem hoc anno millesimo trecentesimo
septuagesimo primo Stralesundae sub vesperam Simonis et Judae. Quo eodem propemodum
tempore Rex Norvagiae Haquinus collecto, quam maxime potuit, milite, cui et suum
addidisse Valdemarus putatur, in Sueciam movit. Ibique auctis indies, quas adduxerat
copiis, tam validus illi ac numerosus, accedente etiam Aboensi episcopo, excrevit exercitus,
ut ipsam qua parens tenebatur, Stocholmiensem arcem atque urbem obsidione quam
arctissima non tantum circumcinxerit, sed et munimentum ex adverso obiecerit, quod
in rupe proxima versus Boream positum, Coningsbergam vulgo vocitabant. Tandemque
res eo deducta, ut Magnus solutis duodecim mille argenti marcis Coloniensibus, ac traditis
ex nobilitate Norvagica vadibus sexaginta, qui fidejuberent, donec summa esset expuncta,
e carcere dimitteretur, cederetque praeterea Alberto totum Sueciae regnum immune
ac liberum, cumque omni, quod sibi ullo tempore in Scanos vindicasset, jure. Videbatur
enim Albertus ei adhuc ditioni postliminio imminere, praesertim cum se etiam
tum Sueciae Gothorumque Regem ac Scaniae Dominum ferret. Magnus interim ad vitam
retineret dioecesin Scharensem, absque tamen nobilibus ceteraque servitute atque
obsequiis, quae ad Regem Albertum spectarent. Eodem vel insequenti hinc anno Marchio
Brandeburgicus Otho, interponente se Duce Bavariae Stephano ejusque filiis, bonorum sive
pecuniarum, quas per manus injectionem, nomine regis Valdemari detineri Odersbergae
curaverat, suspensionem sive arrestum, ut vocant, remisit. Estque lis ea omnis in Fredericum
Misniae Marchionem translata, ut is de toto negotio pronunciaudo ostenderet an eae
pecuniae sive bona publicata inque fisci jus redacta essent nec ne. Proximo mox anno,
qui fuit millesimus trecentesimus septuagesimus tertius, obiit Romae circa x. Cal. Augusti
Brigitta Suedica. Cujus exinde ossa translata in coenobium natalis soli Wastense, ac ipsa
postmodum, habita solenniter ab Vrbano VI Pontifice Romano apotheosi, inter divas relata
est. Alii obitum ipsius in annum praecedentem rejiciunt, et eius praecipue suasu hortatuque
rediisse Avenione Romam Gregorium XI volunt, idque opinione ac fama, quae de
ea vulgo spargebatur sanctitatis. Volaterranus octo eam liberos ac omnes sanctos habuisse
memorat, mares quatuor ac totidem foeminas, addens, viduam factam Roma Hierosolymam
esse profectam, ac mox reversam datis ad Gregorium Pontificem literis eum
monuisse, Dei hanc esse voluntatem, ut Romam rediret; Nec cunctatum exinde Pontificem
quin iter quantocyvus accelerarit. Valdemarus vero anno insequenti facto in Frisiam,
quam minorem vocari alibi diximus, Danici iuris districtum, procinctu, imperatoque
p.502
quaecunque haberent, privilegiorum atque immunitatum documentis, quod nimirum
annis totis quatuordecim, quas debuerant collationes, nullas solvissent. Interjecto hinc
tempore apud Norvagos Rex Magnus, quem e custodia Stocholmiensi magna pecunia
redemptum modo meminimus, forte fortuna dum fretum, Blomfjord dictum, juxta Lingholmum,
navigio transmittit, eodem submersus interiit, vita in cum modum, quam agere
jam multos annos probrose caeperat, cum probro finita. Qui eum excepit annus, cum
pestilentia ac fame gravis haberetur, tum et piscationes aliaque commercia viderentur
deficere, moti indigenae, qui Salingsysselam inhabitabant, ab ecclesiasticis etiam sine dubio
persuasi causam eius in iram numinis conjecere, quod scilicet clerum debito honore
ac jure haud affecissent; eum itaque omnesque ecclesiae operantes se reverenter habituros,
et quod jure ac more majorum ipsis deberetur, omni officio ac devotione reddituros,
confectis ea de re codicillis, sancte promiserunt. Sub idem fere tempus Carolus IV Imperator
cupidine videndi ea loca, quae olim incoluissent antiqui Vandaliae populi ipso die
undecim millium virginum Lubecam venit, cum ingenti Ducum ac procerum comitatu:
nam eum praeter conjugem reginam Elizabetham secutos reperio Archiepiscopum Coloniensem,
Megapolensem et Luneburgensem Duces; tum et Marchiones Brandeburgensem,
Misniensem ac Moraviae; exceptis Holsatiae Comitibus aliarumque ditionum Baronibus
ordinisque equestris viris nobilibus aliisque propemodum absque numero. Imperator
a Lubecensibus maxima honoris significatione, nec minore apparatuum epularumque
sumptuoso impendio honestatus aerarium eorum haud leviter exhausit. Referunt
ista ad annum insequentem incerti authoris Chronica Slavica in quibus haec legas:
" Eodem MCCCLXXVI anno Imprator Carolus IV die XI millium virginum intravit cum conthorali sua
" imperatrice civitatem Lubecensem cum magna comitativa principum, cum Archiepiscopo Coloniensi, Duce
" Megapolensi, Duce Luneburgensi, Marchione Brandeburgensi, Vilhelmo Marchione Misnensi, Iodoco
" Marchione Moraviae, Comitibus Holsatiae ac pluribus aliis Baronibus, militibus et militaribus [militatibus ed.], et cum
" maxima solemnitate receptus est, et mansit ibi der decem dies, et hospitium cepit in domo angulari plateae
" beati Iohannis, quae est dominorum de Dartzou dictorum, et educti sunt ibi dies illi in laetitia magna et
" solemnitate mirabili. Alii anno, ut posuimus, praecedenti adscribunt.
Inter quae Valdemarus adversa valetudine conflictatus, die, qui Crispino sacer est, mense
anni, quem superius posuimus, decimo, in arce, cujus adhuc prope Helsingoram in Zelandia
rudera, ostenduntur, Gurrea dicta, rebus humanis excessit, postquam imperio praefuisset
annos triginta quatuor et quod excurrit, sumto initio ab eo tempore, quo ex aula Caesarea
domum est reversus, annum circiter MCCCXL. Statim in regnum regressus tentari doloribus
podagricis coepit, estque variis in id malum usus remediis et maxime puteis aquae
frigidae aliisque, cujusmodi saepenumero magis irritabatur quam lenimentum acciperet
aegritudo. Volunt nonnulli, cum jam extremum aegrotaret, usum operum medici, qui postquam
propinasset alexipharmacum videretque prolectum sudorem, et ipsum et caeteros
sospitatem regi ominantes excedere omnes conclavi ac regem capere quietem mandasse;
sed eum sudorem mortis praenuncium fuisse declaratum eventu: nam ubi rediisset,
regem exspirasse et vitae fabulam complesse, deprehensum. Verum hoc errore aut lapsu
memoriae Valdemaro huic ultimo, quod primo debetur, tributum existimo. De primo
enim Valdemaro, cui Magno cognomentum fuit, verum id esse, teste Grammatico Saxone,
qui tum adhuc superstes egit, in rebus illius retulimus. Fuit vero, de quo jam diximus,
Rex ejus nominis tertius Valdemarus vir in omni virtutum genere eximius, et a Deo
Opt. Max. unice quasi excitatus, qui dissipatos tamque varie distractos regni artus in unum
recolligeret: Quique tot undique difficultatibus domi militiaeque saepenumero
irretitus plura semper consilio quam vi peregit, quod sibi olim inter praecipua elogia
apud maximum authorum Tacitum Tiberius adscripsit. Tradunt alii tenacem et ad severitatem
ingenio propensum fuisse, ideoque durum et malum sive reprobum cognominatum: sed
incidere tempora, et ea fuisse, quibus vixit, ut vitia virtutibus mixta requirantur, fatendum
vicissim. Coluisse familiaritatem cum Rugiana quapiam Tovilla nomine, et liberos
quoque ex ea tulisse memorant: atque ob id vilipendisse Hedevigam reginam, utpote
quam impudicitiae postremo etiam insimulatam custodiae mandarit, quemadmodum a
nobis jam ante est memoratum. Obiit ea (Hedevigam dico) ante excessum ipsius, condita
in coemiterio Seburgensi, ubi aliquandiu super tumulo eius lignum quadratum in modum
saxi sepulchralis conspectum fuisse tradunt, incisam gerens reginae effigiem capite
coronan gestantis, cum stola ad pedes dimissa, ut erat eorum temporum, prae quam hodie,
p.503
memorabilis simplicitas. Breviter, in Valdemaro, praeter egregias undiquaque dotes,
quae industriam, vigilantiam atque animi ejus adversus tot incidentes casus invictum
robur declararunt,etiam vitia haesisse, nec quicquam ab omni parte beatum perfectumque
dari concedendum habemus. Funeris solemnia Vordingburgi primum celebrata,
postea volente filia regina Margareta, translatum id in aedem coenobii Sorani,
ubi hodieque Latinum Epicedium, brevem vitae ac rerum ejus indiculum complectens.
ejusmodi est legere:
" Valdemarus regum non ultima gloria Danum,
" Quem tenet exstinctum constructa ex marmore tumba,
" Ejectus regno, magna virtute regressum
" Obtinuit, pulso forti de finibus hoste
" Holsato, patrias arces terramque redemit
" Expositam precio, senserunt Principis arma
" Invicti, gentes ponto terraque diremptae,
" Vandalicaeque urbes, opibu fastuque superbae
" O nimium! Tandem vitae pertaesus obivit
" Gurrae, translatum recubat post funera corpus
" Hoc tumulo Sorae, sed mens petit ardua coeli.
" Fama solo remanet studiis celebranda nepotum.
OLAVS eius nominis V.
REX LXXXVIII.
Valdemaro vita functo, cum proceres frequentes Othoniae apud Fionios praesto
essent, una cum Henningo Podebuschio, equite ac regni Satrapa, ut de novo creando
rege in medium consuleretur, non omnium una de eo sententia fuit. Alii enim Olavum nominarunt
Haquini Norvagiae regis et Margaretae filium, utpote, qui matris aspectu non modo
regni proximus esset, sed qui aliquando etiam utraque Daniae ac Norvagiae sceptra
haeredii ac successionis jure conjungere atque unire feliciter posset. Alii aliter et seorsim
statuerunt. Videbantur enim eo nonnulli ire, ut e medio nobilitatis, quique natus intra
regnum esset, cum regum prosapia, quod ad masculam prolem, jam defecisset, rebus admoveretur:
nec decore satis existimabant Daniae regnum, quod jure electionis Regem
sumebat, quodque per se Regi sustentando sufficeret, Norvagiae submitti, regno non libero,
aut suae potestatis, sed haereditario. Nec deerant, qui asserebant Albertum Megapolensem,
iunioris Henrici Ducis ex sorore Margareta Ingeburga filium, non minus quam Olavum
ad regni successionem pertinere. His talibusque altercationibus finita tum Comitia, neque
in iis magnopere quidquam peractum, nisi quod inter caetera, Ceciliae, viri nobilis Petri
Vidi relictae viduae, Magaarda aliaeque possessiones, quas ei Valdemarus praeter aequum ademisse
credebatur, restitutae, ne scilicet Ceciliae nomine anima Valdemari (ita adjicitur) ullo
aut cruciatu aut poena afficeretur. Postremo tamen singulorum de regis electione sententiis
propius ad animum revocatis, Cimbricae Chersonesi, quae Jutia appellatur, populus
nobilitasque eo praecipue abierunt, ut eligendum unanimi consensu principem Olavum,
Haquini regis filium, cuncti judicarint. Idque ubi allatum ad Scanienses esset, haud
quaquam illi ab eorum sententia sibi discedendum putarunt, sed in eam, universi pedibus
euntes, missis ad eos literis, suum quoque animum ac vota consentientia declararunt:
Earum literarum exemplum, cujusmodi ad manus nostras devenit, forma ac phrasi servatis,
adjiciendum hoc loco putavi:
" Nicolaus, Dei gratia Archiepiscopus Lundensis Sueciae primas, totumque Capitulum
" Lundense, Abbas Monasterii omnium sanctorum prope Lundis, Prior Dalbyensis, Thuo
" Gallen, Hollingerus Gregorisson, Andreas Jacobson Lunge, et Petrus Nielson de Blekingia,
" milites: Torchillus Nickelson, Henricus Josepson, capitaneus castri Lindholm, Bosse
" Pariis, capitaneus castri Warbierg, et Petrus Brock armigeri, reverendis in Christo Patribus
" ac Dominis Dominis Episcopis, militibus militaribus et armigeris civitatensibus totique
" communitati terrae Jutiae salutem in Domino charitativam. Innotuit nobis per
" Dominum Jacobum Oluffson militem quod vos unanimiter et concorditer decrevistis
" et intenditis domicellum Olavum, filium illustris Regis domini Haquiui in nostrum principem
p.504
" et dominum eligendum, si nostra ad hoc voluntas accesserit et consensus: Quare
" vobis rescribimus, quod ex mera deliberatione voluntate et consensu totius nostrae universitatis
" Scanicae, Hallandiae et Blekingiae in dictum domicellum Olavum vota nostra
" dirigimus et ex nunc consentimus in eundem, per nos eligendum ipsumque cupimus habere
" in regem Daniae et nullum alium. Sane noster consensus est, sicuti vester, et sicuti
" intelleximus per dominum Jacobum praedictum se tendit sinceriter in eundem. Rogamus
" igitur vestram conspectionem et providentiam summe consulentes quatenus ad electionem
" praedicti domicelli Olavi, efficaciter et sine mora qualibet procedatis ipsum in
" Regem regni Daniae et nullum alium praeter eum eligentes: firmam enim et fidam assistentiam
" vobis, cum omnium virium nostrarum benevolentia volumus exhibere et adsertos
" facere in promissis, hac conditione praehabita, quod idem domicellus Olavus per se et
" suos ante omnia sufficientem faciat cautionem, quod omnia jura nostra tam in libris, legalibus
" quam in haandfestniug contenta: privilegia generalia et privata per Reges Danorum
" et suos praedecessores liberius concessa, consuetudiues et libertates conservet, roboret,
" innovet et confirmet inviolabiliter observanda. In Domino feliciter valeatis. Scriptum
" Roschildis, anno Domini MCCCLXXVI, feria III. post Dominicam Invocavit.
Inde Majo mense, die Inuentionis S. Crucis, habitus Slagosae apud Selandos conventus,
praesentibus rege Norvagorum Haquino, Margareta regina regnique ordinibus. Ibi omnium
suffragiis Olavus, accepto solemni a singulis sacramento, Rex Daniae est inauguratus
ac declaratus. Mater interim Margareta, dum filius, qui natus MCCCLXV, undecimum
circiter annum ingressus jam erat, paulatim adolesceret, ejus vicem regni habenas moderata
est; foemina gravis, industria, prudens, et quae facile quod aetati filii deerat, tot insignibus
animi dotibus ornata supplevit. Codicilli tamen ac publica literatum instrumenta,
quae ab ipso, dum regno praeesset, sunt evulgata, numen ipsius primo loco ponunt, inde
matris in hunc fere modum: "Nos Olavus, Dei gratia Daniae, Norvagiae, Slavorum, Gothorumque
" Rex: nobisque dilecta mater Domina Margareta eadem gratia Norvagiae et Sueciae Regina.
Aliquando et idem ita: " Nos Olavus, Dei gratia Daniae, Norvagiaeque Rex, verus Sueciae haeres,
" et nos Margareta Valdemari Regis Danorum filia. " Slagosae autem, priusquam solverentur
Comitia, praeter caetera, Rex Olavus haec infra signata se assecuturum sartaque ac tecta
praestiturum sancte pollicitus est:
Primo ut Episcopi, capitula, coenobia omnesque Ecclesiae homines per universum Daniae
regnum immunitatibus, privilegiis, jure ac legibus suis cunctis, quas antiquitus habuerant,
tuto fruantur: sintque a regiis omnibus teloneis ac vectigalibus exempti ac liberi.
Unicuique sacerdoti villarum, quae in eius parochia est, praecipua ad inhabitandum cedat,
eaque a regio censu habeatur immunis: Eccelesiastica munera neque precaria sint, neque
etiam Rex aut eius praefecti sibi ullam de iis dispositionem vindicent: Nemo peregrinus
et qui idiomate utitur alieno, aut aetatis justae non est, ulli Ecclesiae praeficiatur: Caenobiorum
quoque aut Ecclesiastica bona haud ullus sibi curanda assumat, praeter Abbates, Priores
ac Curatores monasteriorum, hi soli Episcopo, legitimo suo ac vero domino, rationes
reddant, respondeantque tam in corporalibus quam spiritualibus: Nemo similiter
quempiam ex clero praesentet Ecclesiae nisi cui jus competat [computat ed.] patronatus. Nemo itidem
sive Episcopus sive alius ecclesiasticae dignitatis vel in vincula conjiciatur, vel extorris agatur,
aut bonis denique suis spolietur, nisi legitime et coram judice spirituali convictus:
Coenobitae aliique Ecclesiae operantes non adigantur equos aut canes alere. Nemo sacerdotum
aut clericorum vita functorum bona sibi arroget absque consensu ac voluntate
haeredum. Equitibus equestrisque ordinis nobilibus universis exigere a suis subditis
trium marcarum mulctam, item novem marcarum et ultra, secundum cujusque ditionis
jura, libere liceat: iidem extra regnum regi militare haud teneantur: si quidam tamen
rege id mandante fecerint, atque interea vel domi vel foris capiantur, tum eos suis impensis
rex intra annum liberet, ac damna eorum priusquam denuo ad bellum excedant, refundat:
si vero domi manserint sarta nihilominus ac tecta ipsorum privilegia habeantur.
Rex bellum nullum absque praelatorum procerumque regni consilio et voluntate auspicetur.
Cuicunque praeter fas et aequum bona ac possessiones ablatae fuerint, ea coronae
ope ipsi restituantur: si quis vero reperiatur, qui in eadem bona sibi aliquid nomine regis
vindicet, tum arbitri duodecim ab Episcopo eiusdem ditionis nominabuntur, qui facto
juramento de lite statuant ac pronuncient. Neminem sacris initiatum rex secularibus
admoveat. Rex ejusque praefecti in id toti incumbant, ut controversiae dissidiaque
p.505
omnia inter regni indigenas sopiantur. Nemo in vincula conjiciatur nisi ipso in facto
deprehensus aut legibus convictus. Regis Valdemari (cujus anima Deo gaudeat) statuta
ac leges inviolatae serventur, exceptis si quae forte privilegiis aliis aut novis decretis
sint emendata. Agricolae non teneantur reparare regia praedia, molendina aut
arces, nisi regio senatu adsentiente. Novis oneribus nuper impositis, ut decimarum
tributo, aliisque coloni, qui propria habent latifundia, non graventur, dum interea
quod Regi debetur, persolvant. Nemo ullam ob causam bonis aut latifundiis suis excidat,
nisi de crimine laesae majestatis deque armis in patriam sumtis convictus. Negotiatores
civesque intra Daniam habitantes commerciis suis utantur fruanturque absque
teloneo et onere, nisi a Rege idque optimatum consensu ac re exigente statutum
aliter fuerit. Comitia more maiorum celebrentur quotannis sub diem S. Iohannis
Baptistae. Nemo extra ditionem, in qua agit, in jus vocetur. Nemo potentiorum, cujuscunque
is status fuerit, ulli ex laicis aut clero se minori comminetur; qui faxit,
is Regi, si in laicum deliquerit; aut Episcopo, si ex clero cuiquam sint minae intentatae,
mulctam pendat.
His Olavus Rex aliisque immunitatibus ac statutis, quaecunque unquam Daniae Reges
eiusque praedecessores civibus aut clero concessissent, se subscribere professus est:
idemque et nomine ipsius Rex Norvagiae Haquinus, Margaretaque Regina, parentes
ejus, publice sunt attestati pollicitique. Subscripserant insuper sigillaque sua adiecerant
reverendi viri Nicolaus Archiepiscopus Lundensis ac Sueciae primas, Nicolaus Ripensis,
Olaus Arhusiensis, Nicolaus Roschildensis, Iacobus Wiburgensis, Sueno Borglumensis,
Valdemarus Podebuschius Othoniensis, Episcopi; itemque Henningus Podebuschius
regni satrapa. Everardus Moltekenus Mareschalcus, Thua Gallen Ghilker, Petrus
Munckius, Petrus Grubbe, Christiernus Vendelbous, Iohannes Andreae, Iohannes Nicolai,
Andreas Uffonis, Iacobus Olai, Olaus Biornonis, Andreas Jacobi equites, nec non
Conradua Moltekenus, Ericus Horingholmius, Torbernus Nicolai, et Andreas Suanholmius,
armigeri. Acta haec Slagosae die et anno supra indicatis. Eodem circiter tempore
Regibus Daniae Olavo; Norvagiae ac Sueciae Haquino Reginaeque Margaretae Stetini Pomeraniaeque
Dux Bugislavus, Rugiae Princeps, pollicitus est, quascunque haberet vires,
ipsis subsidio venturas, quandocunque postularentur, nec sibi negotii quicquam
cum iis, qui Daniae Regi adversarentur, fore, Promisit praeterea addixitque se quamcunque
ex jure clientelae ob Rugiae insulae principatum, quam ut praefecturam a Daniae
regno acceperat, operam atque obedientiam Regi debebat, eam omnem prompte
ac fideliter praestiturum. His Aleholmiae datis subscripserant praeter Iohannem Comitem
Gudslcoviae, equites armigerique aliquot: Idem quoque haud multo post Roschildiae
polliciti Dux Wartislaus fratresque ac nepotes Ducis Bugislai, Barnimi Ducis filii:
ea tamen lege, ut si copiae ipsorum in Daniam transfretarentur, id Regis impendio fieret:
si vero Daniae ac Norvagaei Regum auxilia Ducibus in Germaniam subsidio accederent,
sumptibus Ducum sustentarentur.
Quae dum ibi aguntur, bello se adversus Danos accingere videbatur Dux Megapolensium
Albertus senior, quod persuasum haberet nepotem suum Ducem Albertum, Henrici
Ducis atque Ingeburgae, quae soror erat Reginae Margaretae, filium non minus quam Olavum
ad Daniae regni successionem quam proxime pertinere, cum uterque in pari propinquitatis
gradu consisteret, et Albertus insuper ex filia Valdemari natu, quam erat Margareta,
majori progenitus esset. Itaque milite ac classe parata in oras Daniae procinctum
movere coepit; nec omiserat monere Albertum filium, Suecorum Regem, ut
suppetias accederet, haud perpendens secum Regem Olavum magis electionem,
et quod ad regnum, consentientibus procerum suffragiis esset vocatus, quam quod
natus ad idem foret, obtendere. Moxque in altum progressus Albertus, cum orta
uudique foeda tempestate maxima detrimenta classis milesque incurrissent versis velis
omittere tandem expeditionem institit. Causa vero utriusque partis assensu
arbitris permissa: Hi de ea in hunc fere modum pronunciarunt; ut scilicet Princeps
Olavus eiusque mater Regina Margareta jure suo intra Daniam fruerentur; et Albertus
quoque Henrici Megapolensium Ducis filius, similiter suo uteretur, haerediaque omnia
ac praedia, arces territoriaque avi sui Valdemari quae intra Daniae districtum collocata
ad ipsum jure haereditatis serenissimus princeps Misniae Marchio Fredericus spectare judicaturus
erat, in solidum acciperet: Dani interim omnesque Daniae incolae libera sua electione
p.506
ac praerogativis gauderent: Electioque in Olavum facta Duci Alberto in praejudicium
aut damnum haud cederet, jus nihilominus titulusque ad eundem Olavum delata, firma
immotaque haberentur. Quibus transactis obiit haud multo post uterque Ducum Albertus
nepos avusque: atque ita liticula ea controversiaque omnis finem habuit.
Circa idem fere tempus Margareta Regina hierothecam auro gemmisqe ornatam donarii
vice inferri Ecclesiae Lundensi curavit. Vandalicaeque urbes, quam cum Rege Valdemaro
pacem pactaque super Scaniae districtu in annos quindecim jam ante inierant, ea
omnia firma rataque se habere etiam Regi Olavo declararunt: civitates quoque ad sinum
Austrini maris sitae Campi, Daventria, Zwolla, Hardervicum, Amstelodamum, datis de
eodem ad Olavum Regem codicillis, anno sequenti, qui fuit millesimus trecentesimus septuagesimus
septimus, idem testatae professaeque fuerunt, cum antea scilicet, anno superiorem
antecedente, ipse Rex Olavus, datis Corsorae codicillis omnibus Vandaliae Prussiaeque
urbibus, ut et Coloniae Agrippinae ac sinus Austrini Zelandiaeque civitatibus (quas inter
nominatim recensentur Campi, Deventria, Vltrajectum, Zwollo, Haßelunna, Groninga, Ziriczea,
Briela, Middelburgum, Arremuda, Hardervicum, Zutphania, Elburgum, Stavera, Dordracum, Amstelodamum,
ac caeterae iisdem foedere ac sacramento obstrictae) vetera jura omniaque ab avo
Valdemaro laudatae memoriae, concessa privilegia se renovasse ac stabiliisse esset protestatus,
appenso literis iisdem regio suo sigillo, ac testibus adhibitis, qui idem firmarunt, Henrico
Podebuschio regio ac regni satrapa, Nicolao Archiepiscopo Lundensi, Nicolao praesule
Roschildensi regis ac Regni Cancellario, Iohanne Ripensi, Olao Arhusiensi, Iacobo Wiburgensi
Episcopis, ut et Everardo Molteke, regis ac regni Mareschallo, aliisque equestris ordinis
ac nobilitate primaria illustribus viris. Hinc octiduum circiter post diem divo Johanni
Baptistae sacrum, habita Neoburgi procerum Comitia, praesentibus, praeter Regem
Reginamque Margaretam, Nicolao Archiepiscopo Lundensi, Iohanne Ripensi, Iacobo Viburgensi,
Olao Arhusiensi, Nicolao Roschildensi, Suenone Burglaviensi, Valdemaro Othoniensi
Episcopis, Henningo Podebusck aulae magistro, Everardo Molteke dapifero, Thuone Gallen,
praefecto Scaniae, Petro Munch aliisque ex ordine equestri ac nobilitate perpluribus, inter
quos, praeter caeteros, nominantur Bojocalus Hoegus, Christiernus Vendelbous, Christiernus
Kaas, Nicolaus Lycke, Erlandus Vitellius Kalff, Petrus Grubbe, Odulphus Lunge, Boiocalus
Diure, Iohannes Staverskou, Nicolaus Sture, Iohannes a Belderinge equites: Iohannes Rud,
Ivarus Lycke, Iohannes Glob, Petrus Glob, Andreas Glob, Timaeus Limbeck, Christianus
Kaas, Eschillus Frost, Lago Duss, Iohannes Friis, Nicolaus Erici ab Avensberg, Petrus
Huass, Nicolaus Slet, COnradus Molteke, Petrus Basse, Ericus Pilemund, Nicolaus
Hack, Nicolaus Gagge, Bosso Pariis, Ericus Geed, Petrus a Scioldeness, Iosephus Falster,
Rickmannus Lanchoven, Oggo Star, Petrus Axilli dictus Rebbingius, armigeri. Hoc
conventu Rex Reginaque mater nom modo se legum atque immunitatum regni defensores
fore professi sunt, sed et nobilitatem totumque equestrem ordinem ad idem profitendum
adegere, pollicitique universi fuere, se et tutaturos eas et viribus quoque totis adversaturos
si qui infringere easdem tentarent. Mox publico instrumento hoc ipsum conceptum
omniumque subscriptione ac sigillis communitum signatumque. Eodem quoque
tempore Res Olavus Lundensi Archiepiscopo Nicolao quartam signatae ibidem monetae
partem, quomodo et olim obtinuerat, reddendam adjudicavit, testibus, praeter caeteros,
Nicolao Thurseno Drage, Thuone Gallen Gilkere, Andrea Pep, equitibus nec non Eschillo
Brock, Iacobo Axillo, aliisque armigeris. Proximus, qui superiorem excepit annus insignis
fuit obitu Romani Pontificis Gregorii XI. Miserat is paucis antequam excederet diebus
ad Scaniae Archiepiscopum literas, severe eum ac serio commonefaciens adhortansque
ut anathemate feriret, sive ii nobiles sive plebei essent, quicunque bona Ecclesiasticis eriperent
aut sacra etiam loca prophanarent: Idque ea praecipue occasione ab eo tactum,
quod Scaniae nobilitas bellis assiduis exercita ferocior jam esset, et tota in raptus atque
avaritiam ferri videretur. Si quid ea reditibus Ecclesiae Lundensis ad se pertinere
judicabat, id non jure aut legibus, sed vi sibi ipsi adquirebat, haud aliam litis disceptandae
rationem praestolandam existimans. Inter Reginam tum quoque Margaretam,
quae Lindeholmiae, nunc vastatae ac desertae, ut plurimum agere erat solita,
canonicosque Lundenses controversum nonnihil intercedebat, quod ejus scilicet praefecti
emungendis colonis qui ad Lundense Capitulum Ecclesiamque spectabant, incumberent,
eisque graves essent: sed hoc quicquid erat, anno sequenti amice compositum,
promisitque Regina se ordini ipsorum imposterum propitiorem fore, neque commissuram
p.507
ut praeter fas aut aequum gravarentur dioeceseos ejusdem homines. Vitam hoc anno Pragae
finiit Carolus Imperator author conditorque bullae quam auream vocant. Comprehendit
haec leges ritusque servandos in electione Imperatoris. Quod operum ejus praecipuum ac
laudatissimum fuit. Hac enim constitutione nixa erexit se postliminio ac communivit majestas
imperii, dum ea contentionum ac dissensionum in electione occasiones tolleret, et
principes atque Imperatorem ad eum modum inter se uniret, ut in reipublice, patriae,
Imperatoris vicinorumque detrimentum aut perniciem nemini movere molirive quicquam
impune liceret. Idem conjuges plures habuit. Prima, quam duxit, ex domo Regum
Galliarum Valesia Blanca dicta non modi cognominis, sed et cognata fuit ei Blancae, quam
supra Sueonum Regi Magno nuptam iudicavimus. Ex tertia Bulconis Suidnici Ducis filia
Anna, natus est Wenceslaus, qui patri successit, sed patri dissimillimus filius: utpote
in quo praeter speciem nihil fere hominis fuerit, quanquam et ea, ut tradunt, distorta
deformisque Thersiten potius quam principem referret.
Sequens annus qui fuit millesimus trecentesimus septuagesimus nonus, praeter compositam,
quae inter Reginae Margaretae praefectos et dioecesin Lundensem erat, liticulam, de
qua jam injecimus, illud insuper habet, quod in eum obitus inciderit Archiepiscopi Lundensis
Nicolai. Defunctus enim is in arce Hamershusa Boringholmiae insulae, postridie
diei qui Caeciliae sacer est. Funus Lundam translatum depositumque in aede cathedrali
divi Laurentii. Ei praeter auctas ampliatasque dioeceseos opes reditusque literarum quoque
amorem tribuunt, quodque in gratiam posteritatis concinnarit Chronologiam Archiepiscoporum
Lundensium, in qua praeter caetera sub praesulum unoquoque tria vel plura (ita
titulum loqui intelligo) notabilia haberentur. Successor ei communibus votis datus
Magnus Fionensis, qui et postmodum Romae confirmationem obtinuit. Paucis ante
mensibus sub Barnabae circiter festum, quod III est idum Junii, venerunt ad Regem Norvagiae
Haquinum Gulielmus Dalhiel, Mallitius Sparre et Alexander a Rode, missi ab Henrico
de S. Claro Orcadum Comite, cum reciproca, ut vocant, cautione super insulis Orcadum,
qua se eas, permittente Haquino, in formam clientelaris praefecturae tenere profitebatur.
Sed eae literae, cum a Comitibus et Baronibus Scoticis, quomodo Malstrandae
condictum fuerat, obsignatae non essent, accipere eas Haquinus renuit. Se idcirco iidem
Henrici Comitis mandatarii Gulielmus Millitius et Alexander jam dicti Tonsbergae substituros,
data syngrapha, Regi Haquino addixere, donec allata essent, quibus sibi ex
praescripto eorum, quae Malstrandae pacta conventaque erant, satisfactum judicaret.
Promiserunt praeterea iidem numeraturos se ei centum octuaginta semiaureos (nobiles
vulgo dictos) qui ratione contractus ex summa mille semiaureorum ipsi etiamnum
debebantur.
Lundam anno deinde insequenti Roma reversus est Archiepiscopus Magnus. Ei se passim
Scaniae nobiles obstrinxere pollicitique sunt, defensuros se Ecclesias ac pacem cum
ipso totaque dioecesi aequam culturos. Referunt ad idem hoc tempus Chronologi pulveris
Pyrii aeneorumque tormentorum inventionem a Bartholdo Nigro proditam, et utraque
in bello quod cum Genuensibus a Venetis hoc anno est gestum, ad fossam Clodiam
primitus usurpata. At quatuor integris lustris anterius et bombardarum et pulveris ejusmodi
Lubecae confecti mentionem facit Chronicon Slavicum ab Erpoldo Lindeburgico
evulgatum, cujus verba ita habent: anno Domini millesimo trecentesimo sexagesimo consistorium
urbis Lubecensis in toto combustum est per negligentiam eorum, qui pulveres pro bombardis parabant.
Qui sane Chronici Slavici locus, atque inde suggestio illustris ac summi viri Christiani
Friis, magni Daniae Cancellarii, qui admonuit etiam ante id tempus pulveris ac machinae
ejus a Danis usurpatae mentionem apud authores fieri, me ut propius hoc idem inspicerem,
excitavit: Et vero inter primos Munsterus occurrit, qui diserte Cosmographiae suae
libro III se ab Achille Gassaro, diligentissimo Historico commonitum refert bombardarum
ac pulveris pyrii usum anno Christi MCCCLIV habuisse in mari Balthico Regis Danorum
classiarios. Et praeter eum Hieronymus quoque Zieglerus in illustrium Germaniae
virorum historia eodem illo anno MCCCLIV machinae istius fabricam excogitatam
refert, ut omittam, quod habet in Chronico suo Aubertus Miraeus, Lovanienses
biennio post, anno nimirum MCCCLVI, primum bombardis uti cepisse, et triginta
duas publico aere tum emtas, ac vulgo Donderbussen ab horrendo fragore vocitatas,
idque in suis Rerum Lovaniensium libris, quos se MSS. adservare Miraeus ait commemorare
ex archivis publicis Divaeum. Johannes vero Mariana, quod laudem propemodum
p.508
ac fidem huius inventi derogare Theutoniae possit, commemorat, Algizira ab
Hispanis anno MCCCXLIII obsessa, cum tormentis tela lapidesque ab Hispanis excuterentur,
Mauros ex urbe contra ferreos globos cum igne et fragore pulvereque tormentario
fuisse ejaculatos, magno Hispanorum damno, additque tormenti ejus mentionem tunc
primum in historia a se observatam. ne addam, quod memorant longinquae nostrorum
aliorumque navigationes non aenea tantum tormenta conflandi, sed et literas imagines.
que, subditis praelo typis, excudendi artificium, vetustissimo jam olim usu, obtinuisse apud
Chinenses. Sed a diverticulo in viam.
Eodem deinde anno MCCCLXXX ipsis calendis Mai, e vita migravit Rex Norvagiae Haquinus
relinquens haereditariam regni possessionem Olavo filio Daniae Regi. Et agi continuo
cum Regina Margareta regnique Norvagici proceribus tum caeptum, ut ipsi in gratiam
Danorum, qui Olavum ipsorum etiam suasu ad regni Danici diadema promovissent,
id vicissim operam darent ut Dania Norvagiaque in perpetuum conjunctae uno sub Rege
haberentur: Quod ipsum Olavo quoque mox defuncto, repetitum multoque illustrius
transactum, ubi Sueciam etiam sui juris Margareta fecisset, collectis tribus his Boreae regnis
unoque sub sceptro ac monarcha constitutis, ut suo exinde loco dicetur. Sub anni
mox finem exundasse praeter solitum oceanum ac magnam vicinae Holsatis Frisiae, perruptis
passim aggerum objicibus, cladem intulisse annalium monumenta testes sunt.
Qui secutus est, anni millesimi trecentesimi octuagesimi primi maximam partem apud
Norvagos Olavvs transegit, dum ibi ingenti cum solemnitate parentis exequias celebrat,
et ipse accepto mox regni diademate faustis omnium acclamationibus Rex salutatur.
Absentibus autem ipso Reginaque Margareta, dum Scanos identidem lacessit Sueonum
Rex Albertus, inducias cum eo Archiepiscopus Lundensis aliique eiusdem ditionis praefecti
in annum ac menses tres his propemodum lege ac conditionibus fecere, ut inter
Sueci regnum omnesque qui ab Oresundae freto ortum versus agunt, aequa ac rata per
annum ac trimestre pax esset, utque grassatores, praedones similesque aeruscatores et qui
pacificatione ista comprehendi uolebant, neque a Suecis neque a Scanis hospitio aut aedibus
uspiam exciperentur, sed ut comprehendi inque vincula dari possent omnis utrimque
opera navaretur: Commercia similiter libera utrobique forent, liceretque tam clero
quam aliis ultro citroque negotia exercere invicemque visere. His subscripserant Sueonum
cunctorum nomine Boocalus regni satrapa, Steno Benedictus Mareschalcus, Porsius
Get, equites: itemque Henricus Canpruchius, Gerardus Snackenburgius, Arnoldus Caronius,
aliique armigeri: qui et data dextra polliciti sunt Archiepiscopo Lundensi Magno,
nec non Thuoni Gallen Gilkere, Holgero Gregorii ac Petro Nicolai equitibus, ut et Torchillo
Nicolai, Axillo Ketelio, Trugotto Hasso, ac Petro Munckio armigeris rata haec firmaque
mansura. Meretur his addi quod annotatum apud chronologos repperi, eam hoc tempore
annonae vilitatem fuisse, ut vervex quatuor albis vaeniret, vacca Schillingis Lubecensibus
tribus, ova quindecim nummulo uno: frumenti modius nummis undecim; cerevisiae
tonna Danicis Schillingis quatuor; butyri pondo nummis duobus.
Anno insequenti amissa sive erepta potius Thuoni Gallen Scaniae praefecto Thystrupsea,
castrum haud procul Nelbyholmia situm: occubuitque dum illud vi capitur frater ejus
uterinus Petrus Holgeri. Sed quis author moti belli Suecus, an alius quispiam per seditionem
turbas dederit, additum in annalibus non legi. Interim Albertus Sueonum Rex elapsis,
de quibus memoravimus, induciis, sub annum proximum numeroso cum exercitu in
Scaniam movit, oppugnatamque Lauholmiae arcem vi cepit. Nec mora, Regina Margareta
Regisque Olavi Mareschalcus expedita cum manu ei in occursum prodiere. Verum Albertus
praestolari adventantes haud ausus, se in Sueciam ac tutum recepit. Apud Norvagos
sequenti anno Rex Olavus usus consilio senatorum suorum Iacobi Bergensium Episcopi,
Arvidi Vindii satrapae, Olavi Haraldi aliorumque proclamari fecit sanxiitque, ut Finmarkenses
et Helgelandii negotia sua commerciaque cum Vagensibus exercerent, Numedalii
cum Nidrosiensibus, Romsdalii cum Vedeoensibus, Sundmorii cum Bergensibus, ipsi Bergenses
forum Vagensium frequentarent, serioque inhibuit ne Finmarkenses aut Helgelandii
alio, quam indicatum, suas merces bonaque venum deferrent, cum praesertim accepisset
Moschos Careleosque, quam cum subditis Norvagiae coluissent, paci renunciasse.
Istis diebus haud quaquam tam ampla negotiatoribus Theutonicis Bergae fuisse
privilegia immunitatesque, cujusmodi postmodum ipsis indulta inde constare potest,
quod anno primum MCCLXXV urbibus Vandalicis negotiandi Bergae potestas sit
p.509
facta a Rege Magno Calmariae, eaque ita circumscripta ut ulterius enavigare ipsis haud
fas esset: tum et merces emere tantum a civibus, nec morari nisi certo tempore, id est a
tertio Mai usque ad XIV Septembris, vulgo S. Crucis festa inventionis atque exaltationis
vocant permittebatur. Si quis ulterius subsistere atque negotiari comperiretur, is civium
onera ac collationes quoque tenebatur subire. Eaedem Norvagis vicissim in urbibus
Vandalicis concessae praerogativae: Magni regis diploma ratum postea habuere ejus
filii Ericus et Magnus.
In Scaniam deinde cum matre Margareta regnique proceribus Rex Olavus advenit,
sub annum Christi millesimum trecentesimum octuagesimum quintum, ingressusque primo,
idque cum animi debita devotione, aedem divi Laurentii donaria aliasque oblationes
regias in loco deposuit. Inde Scaniae nobilitatem totiusque ditionis proceres obvios
sibi habuit circa Ludershoyam: atque ibi in pleno omnium conventu aequam se cum
omnibus pacem culturum; privilegia atque immunitates habiturum sancta rataque promisit.
Scanienses ei vicissim in aede divi Laurentii, die dominica post festum S. Urbani,
sacramentum frequentes dixere. Haec inauguratio ob id praecipue hoc tempore habita,
quod anni illi quindecim, quibus Scaniam tenere Theutoniae civitatibus ex pacto
erat concessum, jam finem haberent. Eodem tempore firma esse ac rata haberi voluit
jura omnia atque immunitates ecclesiae ejusdem cathedralis Lundensium, datis ea de re
amplissimis codicillis. Hisce in literis se verum ac legitimum Sueciae haeredem profitetur.
Similiter et Othoniae apud Fionenses urbis et oppidanorum leges et praerogativas
veteres ut et monasterii fraternitatis Canutianae, promulgato diplomate, communiri
ac redintegrari curavit. Et mox Slesvicum profectus ibi quoque stabiliri capituli libertates
ac privilegia fecit.
Post haec, cum anno proximo in fata concessisset Dux Slesvicensium Henricus, Valdemari
quondam Ducis filius, nec liberos ex Cunigunda uxore sua susceptos haberet, desiit
in ipso Ducum illa stirps. Itaque Rex Olavus annuente matre Margareta, in publicis
regni Comitiis Neoburgi sub testum divi Johannis, praesentibus regnorum suorum Episcopis
aliquot, quorum Archiepiscopi duo aderant Lundensis Magnus et Nidrosiensis
Vinaldus, ceteri fuere Episcopus Ripensis Iohannes, Sueno Slesvicensis aliique praesulum ac
procerum regni plures: his praesentibus, Gerhardo, Henrici Ferrei defuncti Holsatiae Comitis
filio, Ducatum eundem detulit, ea scilicet lege, ut regis ac regni Daniae beneficium
agnosceret: eoque praestito promissaque fide, vexillum illi de manu in manum pro more
rex tradidit, ipseque Dux ac regni cliens declaratus est, universis, qui aderant, bonum factum
acclamantibus. Fratres interim ejus Albertus et Henricus Comitum Holsatiae titulum
retinuere, nec ad Ducum dignitatem tum evecti, quamuvis postmodum, cum sibi
Gerardi penultimi liberi hoc, ut feudum haereditarium, praeter morem majorum apud Danos
receptum, vindicare cuperent, quaenam tum ortae difficultates sint, suo memorabitur
loco. Iisdem praeterea Neoburgensibus Comitiis, Archiepiscopi Lundensis et Nidrosiensis,
itemque Episcopus Ripensis Iohannes, Sueno Borglaviensis, Iacobus Viburgensis, Johannes
Slesvicensis una cum praesule Gronlandiae Henrico Garderensi pluribus ecclesiis coenobiisque
veniales largitiones impertiere, praesertim si quae ad aedificationem novorum
monasteriorum ecclesiarumque in medium aliquid conferrent: Indixere et supplicationes
pro Danici regni regisque ac reginae incolumitate, prosperisque successibus. Ipsaque
regina Margareta liberali indultu arcem Thustrupseae, quam sibi a Thuone Gallen dato pretio,
comparaverat, esse dioecesis Lundensis, se defuncta, in perpetuum voluit; hac addita
cautione ut, si filio suo regi Olavo e re videretur arcem solo aequari, id penes ipsum staret:
lapides interea, tignaque structurae totius caeteraque arci adjacentia ad dioecesin jam dictam
in solidum pertinerent. Hanc matris suae donationem ratam postea habuit rex filius
attestantibus reginae nomine Everardo Molteke, capituli vice Petro Valckendorpio, Nicolao
Corvitio aliisque. Tum quoque Lundensis Archiepiscopus Magnus synodalia nonnulla
super ceremoniis decreta evulgari curavit: in quibus praeter caetera hoc statutum, ne
quis vicariatus munere fungeretur, aut Choro praesideret, nisi doctrinae studiis imbutus et
moribus quoque ac fama commendatus.
Anno vero proxime subsequente magna clade colonorum aliquot affecit praefectus
Bydelbachius, qui Byritzholmiam nomine regis gubernabat; et simul mox alios mulctavit
praeses Stoterslottae Henricus Snackenbergius natione Germanus. Quarum caedium
initia an ab agricolis motae, sive quid aliud occasionem praebuerit, chronologi parum liquido
p.510
adjiciunt. Per id quoque tempus in vicina Pomerania Anclami, postquam promulgari
senatus urbis statuta quaedam piscatoribus servanda curasset, piscesque post habitam
proclamationem in foro vaenum non exponerentur, populares desubito exorti motus;
quos ubi compescere senatus studet, occupat curiam incondita civium multitudo; qui,
trucidatis senatoribus, novos eorum loco creant, inque verba sua adigunt, accepto ab iis
sacramento, ut si quid in contrarium moliretur princeps, se unum acturos. Quod sane peratrox
facinus haud quaquam inultum habendum Bugislavus existimans, convocata extemplo
cum fratre Wartislavo tota provincia, agitabat de urbe obsidione cingenda. Sed capita
factionis re intellecta, se clanculum urbe subduxere. Indeque admissus in opidum
cum equitibus trecentis princeps novum illum senatum munere suo dimovit, suffecto in
ejus locum alio. Ex seditiosis vero, qui supererant, eos, prout meruerant, ignitis forficibus
discerpi ac dissecari, alios aliam, pro delicti modo, subire poenam imperavit: cumque
ex consiliariis ejus nonnulli connivendum ad minus nocentes dicerent, ne locus in totum
opidanis evacuaretur, respondit malle se in bufonum cloacam converti civitatem, quam
ut eam nefaria ejusmodi colluvies inhabitaret: deditque porro operam, ut coryphaei, qui
effugerant, retracti, se quoque dignum supplicium subirent, expunctique de coetu opidanorum
liberi eorum posterique, ac simul decretum ne ad ulla unquan civilia munera aditus
ipsis eorumque prosapiae pateret.
Coincidit in eundem hunc annum illustrissmi ac serenissimi Olavi regis excessus, defuncti
apud Falsterboenses; postquam annos circiter undecim cum matre praefuisset,
Prognatus ex omnium, quorum tum memoria habebatur antiquissima, sive paternum
sive maternum genus videamus, regum prosapiam: ultimusque virilis prosapiae fuit, qui
eam gloriam sustineret, cum in ipso ac matre ejus, ut est humanarum omnium rerum periodus,
primorum etiam atque aboriginum Daniae regum familia defecerit. Qui enim
sequuti Ericus et Christophorus ex eadem quidem familia, sed e sorore et nepte Margaretae
progeniti fuere: Eos alia mox domus, Oldenburgica nimirum, quae sceptrum hodieque
feliciter tenet, excepit. Viscera Olavi Lundae in aede divi Laurentii deposita, corpus in
Sorae coenobium translatum atque ibi magnifice funeratum, additis Epicediis, quae hodieque
eodem loci prosa ac versa oratione legere est ejusmodi:
Olavus illustrissimae trium regnorum borealium Reginae Margaretae
filius, ex Haquino Norvagorum Rege genitus, qui primum
Norvagiae regnum jure haereditario ex morte Patris obtinuit regnante
Matre. Cum vero defuncto avo materno Valdemaro, et Mater
in Daniam ob heroicas animi dotes revocata esset ad imperium, praestantissimae
Dominae Reginae beneficio Danorum Rex in adolcscentia,
accepto a proceribus regni juramento, designatur et declaratur: quo facto
ubi Gerhardum Holsatiae Comitem ex voluntate et consilio
Matris ac procerum regni Ducem regnique Danici vasallum solemni ritu
creasset, paulo post immatura morte ex hac vita evocatus, Hic Sorae
inter materni proavi et avi tumbam sepultus est, dignissimae dominae
matri Reginae utriusque regni jus et imperium relinquens Anno Domini
MCCCLXXXVII..
Danica Norvago genuit me Margaris illa,
Quae fuit Haquino tradita connubio.
Et jus Norvagum, sed Danum gratia regem
Signat, ubi fatis cum patre cedit avus.
Sed mihi regna negat mors immatura deinceps,
Norvagia ut Dano pareat imperio.
Ni matris tanta regnantis laude triumphus
In Suecos toto notior orbe foret.
Inter avum et proavum nunc Sorae corpore condor
Olavus, caeli lumine mente tegor.
p.511
At qui me ob similes vultus se finxit eundem,
Nutricis ludens arte doloque meae,
Falsterboensi cineres commisit arenae,
Supplicium in ficto corpore ut ignis agat.
ALIUD.
Hoc cubat Olavi parvo sub marmore corpus
Margarida regis matre potente sati;
Haeres regnorum fuerat princepsque duorum:
Haeredem at fecit mors properata poli.
Eosque versus non nisi adulto jam Margaretae imperio conscriptos inde colligere est,
quod de excessu Olavi variatum per id tempus, nec defuisse qui vivere eum fingerent crederentque,
undecimus prioris epigrammatis versus injiciat: nam in annum demum
Margaretae decimum quintum, id est, a nato Christo MCCCCII, id incurrisse suo inferius
referemus loco.
LECTORI.
Commonstrata est superius p. 356, idque schemate genealogico, progenies
universa Christophori ejus nominis primi Danorum regis: Et simul ostensum
ibidem ex Valdemaro III filio Christophori II (qui primi Christophori ex Erico
Glipping nepos fuit) superstites tantum fuisse liberorum eius omnium filias duas Ingeburgam
et Margaretam: Et hanc quidem matrem Olavi Daniae et Norvagiae
regis, cuius iam modo res et brevem vitae periodum explicuimus: illam vero
nuptam Duci Megapolensi Henrico. Quorum deinde filius Albertus, de quo ad
annum Christi 1476 superius est indicatum, quonam cognationis iure vel iniuria post
obitum Regis Valdemari ad Daniae regum adspirarit, nunc similiter ob oculos ponendum:
Et item, mortua regina Margareta eiusque filio rege Olavo sine liberis, quomodo
ex nepte eiusdem Margaretae, filia Ingeburgae et Henrici Megapolensis,
Maria enati exinde sint Reges Daniae, qui veteris regiae prosapiae postremi fuere, Ericus
Pomeranus et Christophorus Bavarus, de quo utroque post enarrats Reginae
Margaretae res, quam proxime hinc libris sequentibus dicetur.
p.512
Hic notandum etiam Henrico Ferreo, Holsatiae Comiti, nuptam filiam Alberti I Ducis
Megapolensis. Nam habet Crantzius lib. 9. cap. 32. Saxoniae: "Duxit Henricus Ferreus
" Comes Holsatiae filiam Henrici Ducis Megapolensis; cuius germanam sororem Adolphus itidem Comes in
" Holsatia, sed Vagriam possidens, uxorem accepit. Anna faeminae nomen, quae Adolpho nupsit, in sterilitate
" permansit etc. " Ubi manifeste patet perperam legi in Crantio, Henrici Ducis Megapolensis,
pro Alberti Ducis Megapolensis, cum Adolphus, Holsatiae Comes, duxisse germanam sororem
memoretur ejus, quam Henricus Ferreus duxerat. At vero Adolphum VII, Holsatiae Comitem,
duxisse Alberti I Ducis Megapolensis filiam ex tabella genealogica superiori patet;
tum ex verbis Crantzii, quae superiora sequuntur, hisce nimirum: Vtraque soror Alberti fuit,
postea regis Sueciae. Albertum autem eum, quis nescit filium fuisse Alberti I Ducis Megapolensis,
quemadmodum in schemate quoque genealogice superius expressimus?
STEMMA
DVCVM MEGAPOLENSIVM
ab ALBERTO I adusque ALBERTUM III, qui natus est ex
INGEBURGA, sorore MARGARETAE Danorum
reginae, ut et Maria, ex qua filius ERICUS
et nepos Christophorus, Daniae
ex vetustissima prosapiam postremi
reges
p.513
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER IX.
MARGARETA REGINA I.
In ordine Regum LXXXIX.
Cum jam, erepto humanis Olavo, Magni Smechi Regis nepote,
Haquini et Margaretae filio, defecisset apud Suecos Norvagosque
regia virilis sexus prosapia, essetque insolitum nec apud
Danos Norvagosque usitatum antea foeminarum regimen. Margareta
nihilominus, cum sola ex veteri regum stirpe superesset
et eius benignitatem sedatumque regimen Dani jam cognitum
haberent, eam regni gubernaculis admovendam proceres
populusque curarunt. Erat ei ex filia sororis Ingeburgae,
quam nupsisse Henrico Megapolitano antea meminimus, abnepos
Ericus, patre Vartislao, Pomeraniae Duce, natus, hunc sibi filii loco habitum,
postea quoque in regni consortem adoptavit: spemque Danis fecit, se ita cum Noruagis
acturam, ut et illi, non nisi se et ipsis volentibus regno principem assumerent. Nec diu
cunctati Scani codicillos ei inaugurales misere, in quibus professi sunt, se eam Daniae Reginam
agnoscere, nec regem absque eius nutu assensuque electuros. Datae hae literae in
ecclesia Lundensi die S. Laurentii praesentibus Archiepiscopo, Episcopis, equitibus Daniaeque
nobilibus permultis. Hos inter omnium primo recensetur non Magnus, qui tamen
Lundensem Archiepiscopatum tum tenebat sed Nidrosiensis Archiepiscopus Vinoldus
et praesul Arhusiae Petrus: et ab his deinde proxime nominati Henningus Podebusch,
regni Daniae satrapa, Iohannes Andersson, Benedictus Byg, Henricus Parauv, Reymerus Breide,
Folmerus Jepsson equites, Otho Jensson, Hennekenus Oluffsson, Conradus Molteke junior, Iacobus
Musius, Stigothus Petri et Albertus Vindius. Similiter et Selandi, habito ditionis suae
conuentu, tum et publice Ringstadii in aede divi Canuti eandem illustrissimam principem
Margaretam Dominam ac Reginam suam proclamarunt, annuentibus una cum Episcopo
Roschildensi, Hennigo Podebuschio regni satrapa, Iohanne Trudone Selandiae supremo judice,
Benedicto Bygio a Gundershoffholm, Iohanne Rud Vordingburgi praefecto, equitibus
Danis aliisque ex nobilitate; quorum inter caeteros recensetur Iohannes Uffo Finkenovius
p.514
ab Egede, itemque Hardwigus Bruske. Literarum, quas Fionenses super eadem electione
Latinas et ejus seculi phrasi evulgarunt, hoc exemplum est:
" Omnibus praesens scriptum cernentibus Hennekinus Oluffson de Nyborg, Bernekinus
" Scinckel de Hingsgaffvel, et Henningus Berg de Kirstruppe castrorum Capitanei, Otho
" Schinckel, rector placiti generalis Fioniae, Otho Strangesson de Tange, Thuvo Nickelson,
" Borquardus Schinckel de Rolstede, et Borquardus Limbeke armigeri salutem in
" Domino sempiternam. Universis praesentibus et futuris in verbo veritatis publice protestamur,
" nos anno Domini MCCCLXXXVII Sabbatho proximo ante diem beatorum Simonis
" et Iudae Apostolorum, Othoniae primo in Ecclesia beati Canuti Regis et martyris,
" deinde in placito generali Fioniae, praesentes fuisse, vidisse, veraciter audivisse et infra
" scripta simul fecisse, sic videntes et audientes, quod in iisdem die, loco et placito hora Placiti
" consueta ac debita constitui personaliter ecclesiarum secularium et regularium Praelati
" et specialiter vices Episcopi Othoniensis gerentes milites, militares, Bundones, villani
" et de villis forensibus nec non communitates terrae Fioniae praedictae verumetiam de
" terris Langelandiae et Thoslandiae ac etiam de pluribus regni Daciae partibus in multitudine
" copiosa unanimi consensu et voce consonanti nullo revera in contrarium dante vocem
" dominam illustrissimam dominam Margaretam, Norvagiae et Sueciae Reginam, filiam
" domini Regis Valdemari, et matrem domini Regis Olavi, ipsorum et regni Daciae
" dominorum et regum bonae memoriae ultimorum pro largis ipsius dominae Reginae
" praedictae favoris sinceri, bonae voluntatis et multiplicium beneficiorum meritis exigentibus,
" quae omnes illi, se ab ea fatebantur permultis modis accepisse et expertos fuisse, ac
" etiam propter generis propinquitatem, quoniam duxerunt nullum hominum linea notionis
" de illo sanguine ipsa esse propinquiorem, in veram suorum dominam, principem et
" plenipotentem totius regni Daciae tutricem videlicet formunderske benevole recolligerunt,
" et acceptabant videlicet unanimiter et concorditer eligerunt et placabant, videlicet
" hyldede, fidejubentes et promittentes, se nullum Dominum, nullum Principem,
" et nullum alium hominem in Regem vel in dominum recepturos, et nullum hominem in
" Daciam introducturos, qui ipsi Dominae Margaretae Reginae praedictae adversatur, vel
" fuerit contrarius, modo aliquali, et plane nullum hominem, nisi cum ipsius dominae Reginae
" voluntate plena, rogatu et consilio, sed sibi videlicet Dominae Margaretae [Margaratae ed.] Reginae praedictae
" firmiter et inseparabiliter quocunque prosperitatis et adversitatis eventu, adhaesuros
" et fideliter servituros, prout bonos homines oportet suae Dominae suo vero Regi et
" suo vero Domino, cum fidelitate famulari et nunquam ab ipsius Dominae Margaretae Reginae
" praedictae servitio et juvamine separari, nisi ipsa Domina Regina Margareta praedicta
" ipsos omnes bona voluntate a se ad aliquem Regem miserit, quem illi cum consilio
" velle et rogatu Dominae Margaretae Reginae saepe dictae elegerint singulatim consensu
" consonante. Haec omnia praedicta et tam praedictorum quodlibet singuli praedicti
" Ecclesiarum secularium et regularium praelati tam vices Episcopi praedicti gerentes,
" quam alii, ac milites, militares, Bundones, Villani de villis forensibus et communitas supradicta,
" de terris Fioniae. Langelandiae et Toslandiae in praedictis die et loco erectis ad
" sancta manibus unanimibus et juramento super praemissorum singula sibi praestito, concorditer
" promiserunt rata et firma inviolabiliter observanda, aliqua exceptione vel occasione
" non obstante. Haec omnia et singula praedicta cum hominibus praedictis promiseramus
" et feceramus Dominae Margaretae Reginae antedictae omnibus modis, ut superius
" est expressum. In cujus rei testimonium sigilla nostra praesentibus sunt appensa. Datum
" die, anno et loco supra dictis. His quoque similes promulgarunt eodem circiter tempestate
Cimbricae Chersonesi Episcopi nobilitasque.
Et anno statim proximo, qui fuit millesimus trecentesimus octuagesimus octavus, tractatio
cum Norvagis instituta ut et ipsi Reginam Margaretam in locum mariti et filii
jam defunctorum admitterent, tum quod Sueci electo Alberto Megapolensi, se a vera ac
virili propagine, quae ad Haquinum et Olavum Reges pertinebat, seclusissent abiissentque
ad lineam foemininam, et collateralem, tum quoque quod ipse Albertus eiusque frater Henricus,
qui duxerat sororem Reginae Margaretae Ingeburgam, variis bellis non modo Reges
Haquinum et Olauum, sed et Daniae Norvagiaeque Regna infestassent, Ideoque et, volente
Regina Margareta, pronunciatum, excidisse Henricum omni jure succesionis, quod ad
regna eadem, ut eo simul modo Suecorum Regi Alberto jus et occasio in totum praerepta
ostenderetur adiutandi fratrem Henricum. Quin et eodem conventu Regina Margareta,
p.515
habita cum regni proceribus deliberatione, exquiri ab omnibus, qui concilio intererant,
fecit, ecqui legitimi ac veri Norvagici regni post se haeredes forent, responsumque
Vartislavi septimi Pomeraniae Ducis liberi nati ex Maria Reginae nepte, filia Ingeburgae, ac
Ducis Henrici Megapolensis, tanquam ex linea descendente. Unde porro in id Regina
incubuit, ut ordinum suffragia in liberos eiusdem Mariae, et quem eorum ipsa eligendum
judicaret, inclinata sint: literaeque Aggershusae confectae atque obsignatae, quibus hoc
ipsum unanimes uuaque voce declararunt ac pronunciarunt Vinoldus Dei gratia Episcopus
Nidrosiensis, Augstinus Asloensis, Olavus Stavangriensis, Sivardus Hammerensis, et
Holgerus postulatus ejusdem loci Episcopus, Henricus Praepositus Asloensis, Haquinus Ionae,
Gautho Erici, Henricus Nicolai Torp, Ionas Martini, Alphredus Haraldi, Benedictus Nicolai,
Amundus Bolt, Ionas Darre, Haquinus Stumpe, Petrus Nicolai, Simon Torgonis, Nicolaus
Galle aliique ex regni consiliariis. Hinc idem negotium ulterius actitatum declaratumque
Vartislavi indicati filium Ericum tum adhuc infantem proximum regni Norvagici
haeredem habendum, tabulaeque super eo Latinae conscriptae signataeque, quarum hoc exemplum
est:
" Vinoldus Dei et apostolicae sedis gratia Archiepiscopus Nidrosiensis, Henricus de S.
" Claro, Comes Orcadensis, nec non Iacobus Bergensis, Augustinus Asloensis, et Olavus
" Stavangriensis eadem gratia ecclesiarum Episcopi, Haquinus Jonae, Otho Romer, Erlandus
" Philippi, Gauto Erici, Benedictus Nicolai, Amundus Bolt, Iohannes Darre, Nicolaus
" Galle, Petrus Nicolai, Finno Giordi, Haraldus Sivardi, Gutbrandus Ellingus, Herlogus
" Alphi, et Swalo Rommer armigeri, omnibus praesens scriptum cernentibus salutem in domino
" sempiternam: Palam universis praesentibus et futuris recognoscimus et publice
" protestamur nos legisteria nostra videlicet libros legum nostrarum et regni Norvagiae
" et quam plures regni eiusdem constitutiones sufficienter examinasse articulatim inspexisse,
" ac ipsis inquisitione diligenti perlectis veraciter invenisse, quod illustrissimus Princeps
" et Dominus noster dilectus, Dominus Ericus Rex Norvagiae, filius Domini Vartislavi
" Ducis Pomeraniensis secundum certam et totalem Norvagicarum legum expressionem
" verus est haeres regni, ac debet esse, in ipso regno Norvagiae antedicto, ac ipsum idem
" regnum retinere, dominari, uti et cum omni plenipotentia, jure et authoritate Regis convenit,
" prout et quantis Reges Norvagiae ante ipsum perusi fuerant in dicto regno, sicuti
" etiam verum Norvagiae Regem oportuerit ac decuerit omnibus modis possidere. Hoc
" etiam praeviso quod quando Dominum nostrum dilectum. Dominum Ericum Regem
" praedictum ab hoc mundi vita decedere contigerit, extunc filius dicti Domini nostri Erici
" Regis, post eum tunc supervivens, aut frater hujus Domini Erici Regis, filio eius non
" vivente, sive frater patris eiusdem Domini Erici Regis, praedicto filio dicti Regis Erici et
" fratre Regis ejusdem non existentibus vivis, horum quilibet videlicet unus qui post alterum
" sic (ut dictum est) supervixerit, dictum regnum Norvagiae cum omni modo, jure regali,
" haereditate et debito succedere teneatur: Verum etiam si nullus istorum videlicet
" filius Regis Erici praedicti aut frater Regis huius vel frater patris ipsius Domini nostri
" Regis Erici, post ejusdem Regis obitum foret vivus, ex_tunc memorati Domini nostri Erici
" cognatus, post illos praedictos, filium dicti Domini Regis Erici fratrem ejus et fratrem
" patris Domini Regis Erici saepe dicti de istius generis linea ab hoc Domino nostro Erico
" Rege inceptive numerando proximus dictum regnum Norvagiae cum omni veri successoris
" et Regis jure et authoritate tanquam Rex haereditabit in suam generationem successivam
" possidendum, dummodo horum nemo videlicet filius Domini Regis Erici saepedicti
" vel frater suus aut frater patris Regis Erici eiusdem, post mortem huius Regis, ut
" supra scriptum est, sit superstes.
" Omnia igitur et singula superscripta, et ipsorum articulos quoscunque Nos Archiepiscopus.
" Comes et Episcopi et armigeri supradicti, ex parte omnium nostrorum et ex parte
" totius regni Norvagiae, et ex parte omnium hujus regni incolarum et intraneorum ratificamus
" et consentimus tota fide et vere, memoratum Dominum nostrum dilectum Dominum
" Ericum Norvagiae Regem, ac suos veros haeredes, ad quem etiam et quos pro veris
" nostris et totius regni Norvagiae Regibus habendos et debito retinendos certum Noricae
" legis documentum nos induxit, in verum et veros Reges nostrorum omnium et totius
" regni Norvagiae et regni hujus inhabitatorum voce consonante tam hujus regni,
" quam nostrorum singulorum, recolligimus et acceptamus videlicet unum post alium, vicibus
" (ut praefertur) successuris, cum singulis juribus supradictis dicto regno Norvagiae
p.516
" toto tenus futuros aliqua juris vel legum exceptione contra ulla praemissorum non obstante,
" unde vero in cautelam et recognitionem firmiorem, quod omnia et singula suprascripta
" omni modo, prout articulatim expressa et scripta sunt fideliter absque omni
" excusatione observentur. Nos Vinoldus Archiepiscopus Nidrosiensis, Nicolaus Comes
" Orcadensis, Iacobus Bergensis, Augustiuus Asloensis et Olaus Stavangriensis Episcopi,
" Haquinus Joensson, Otho Romer, Erlandus Philipsson, Gautho Ericksson,
" Benedictus Nielsson. Amundus Bolt, Iohannes Darre, Nicolaus Galle, Petrus Nielsson,
" Finno Giordsson, Haraldus Sivordsson, Gutbrandus Ellingsson, Herlogus
" Alffsson et Suale Romer, sigilla nostra scitu et voluntate bona, praesentibus duximus
" appendenda. Datum anno Domini MCCCLXXXVIII.
Agebat per eosdem dies apud Norvagos Haquinus satrapa natus regio Norvagorum,
ut existimabatur, genere vir ut nobilis ita praediis ac possessionibus etiam apud Suecos
locuples. Huic plerique quod stirpe mascula esset, ius aliquod in regnum competere existimabant.
Verum cum neque potentia neque authoritate valeret praeventus aut aliter
persuasus jure suo, quodcunque habere videbatur, volens cessit testantibus hoc,
quos subiecimus in eum tum finem Latine quidem, sed seculi eius stilo conscriptis
codicillis:
" Nos Vinoldus Dei gratia Archiepiscopus Nidrosiensis, Olavus Stavangriensis, Sigvardus
" Hammerensis eadem gratia ecclesiarum Episcopi, Gauto Ericksson, Benedictus
" Nielsson, Haquinus Stampe, Iohannes Darre, Simon Torgeti, et Finno Giordsson
" palam omnibus praesens scriptum cernentibus recognoscimus in verbo veritatis et publice
" protestamur: Nos sub anno Domini MCCCLXXXVIII feria tertia proxima post dominicam
" primam Quadragesimae, qua cantatur officium Invocavit, in castro Aggershus, praesentes
" fuisse vidisse et veraciter audivisse, quod tunc temporis in eisdem, feria tertia, castro
" Aggershus praedictis coram illustri domina nostra Domina Margareta Dei gratia
" Norvagiae et Sueciae Regina ac vera haerede ac Principe Regni Daciae ac coram nobis ac
" coram aliis regni Norvagiae consiliariis vir discretus Haquinus Iohannis personaliter constitutus
" manu sua super librum posita, juramentum praestitit ac rogavit Deum omnipotentem
" et sanctam Mariam matrem ejus et omnes sanctos coelorum adiutores sic ei propitios,
" quod nunquam institit pro hoc, quod voluit Rex fieri in Norvagiae regno, fatebaturque
" se nihil juris et proprietatis ad ipsum regnum habere modo aliquali et nunquam
" instare ad hoc voluit et nunquam ad hoc se ingerere ullo modo: Sed juravit et arbitratus
" est non compulsus, sed vere, sponte, quod nunquam Rex fieri voluit aliquo tempore
" dierum suae vitae in Norvagia antedicta: et prout nos Dominum Haquinum Iohannis
" sic iuratum et arbitratum esse omnimodo (ut dictum) vidimus et audivimus, hoc testamur.
" In quorum omnium praemissorum per ipsum Haquinum sic factorum et per nos
" visorum et auditorum evidentiam sigilla nostrorum omnium praescriptorum praesentibus
" duximus voluntarie et scienter apponenda. Data et acta haec sunt anno die et loco
" supradictis.
Postquam igitur Danici regni sceptrum Reginae Margaretae permissum esset, electusque
imperii utriusque Danici Norvagicique consors Princeps Pomeraniae Ericus, praeterito
Henrici Megapolensis ex sorore Margaretae Ingeburga filio Alberto, exortum haud tralaticium
inter regna Daniae Norvagiaeque ab una, et Regem Sueciae Albertum ac Duces
Megapolenses eorumque agnatos ab altera parte bellum. Cumque per id tempus Margareta
Regina sibi quoque Sueciae titulum adscriberet, etiam Albertus Suecus se Daniae Norvagiaeque
Regem in publicis codicillis professus fuit, eoque fastus eius processit, ut immutatis
Suecici regni insignibus, quae olim leonem tres lacus transmittentem praeferebant:
eorum loco tres coronas imaginibus suis intulerit quo trium horum regnorum jus sibi
competere demonstraret. Quamvis Sueci, quod etiam supra meminisse nos puto, leonem
cum lacubus esse Ostrogothiae et Vestergothiae insignia velint; coronas vero ad Sueciae
proprie regnum Oplandiamque pertinere. Margaretam praeterea Albertus vario scommatum
genere aspergens, eam, quod foemina esset, absque bracca Reginam per ludibrium
vocitabat, Danice id strictus elegantiusque prolatum, Droning brogeloes sonat,
Evulgari etiam ac jaci passim fecit se haud ante usurum pileo, cuiusmodi tum erat moris.
quam Daniae regnum Sueciae conjunxisset. Erant haec veluti fomenta et occasiones
ad bellum gerendum quamvis et alia etiam accederent de limitum divisionibus et
quod arces castraque nonnulla regnorum alterutrius terminis propius essent imposita.
p.517
Hinc ad bellum uterque accingitur impositaque limitibus praesidia, et commeatus castellis
invecti. Albertoque per Megapolim proximamque Germaniam cogendo militi intento,
Margareta quoque haud destitit vicinos et sibi foederatos Pomeraniae Duces de
mittendis subsidiis sollicitare. Ac mox Albertus per risum et jocum, oblongam ei cotem
transmisit, ut ea acus et forfices gynaecei sui exacueret. Quae hodieque in aede cathedrali
Roschildiae ferrea catena ad posterorum memoriam parieti appensa visitur. Verba
etiam in eam jecit parum honora, appellans eam dicterio vernaculo, Margarete
munckedeye, quod clero et ordini sacro addictior praecipue Abbatem Soranum, qui
illi a confessionibus erat, impensius observare videretur. Cujus etiam nomine suspectatam
volunt. Belli interea consilia serio utrimque agitata. Et habebat apud Suecos
Regina Margareta sibi haud paucos faventes, praesertim ex iis qui in maritum ipsius
laudatae memoriae Haquinum propensiores electionem Alberti improbaverant. Displicere
praeterea Suecis ipsius Alberti actiones coeperunt, cum vulgo, contemtis indigenis, negotia
publica castraque ac loca munitiora extraneis ac rerum Sueticarum parum gnaris traderentur,
nihilque fere per regni Senatores exequi ipse sineret. Et virgines quoque nobilissimas
viduasque matronas in peregrinorum saepenumero conjugia consentire faceret,
eos consanguineos suos appellando, ut digni scilicet haberentur illustribus nuptiis.
qui comperti post modum cerdonum aut terrae, quod dicitur, filii esse. Accedebant
et detrimenta assidua quibus afficiebantur regni incolae, dum eos pendendis tributis
belloque quod adversus Danos identidem lacessebat perpetuo fatigaret: ac tandem
cum opibus aerarium civesque exhausti essent, convocati ad publica comitia Pontifices
ac regni primates omnesque, qui in agris praedia possidebant, ab his tertia quaelibet
villa ad regios sumptus sustentandos postulata, ac simul sine consensu possessorum
occupata etiam. Quae cum fieri quotidie dolerent ac quererentur Episcopi ordoque equestris,
legem suppliciter orabant, ne jura atque immunitates quas huc usque inviolatas
usurpassent, ire imminutum vellet, addebantque modo sibi commodare aurem
in animum induceret ac missos faceret, quibus regnum gravabatur extraneos,
facile provinciarum reditus sumptibus suffecturos: seque ita consilia eius moderaturos
ut redemptis castellis ac praediis, quae Theutonibus ob non soluta stipendia
pignori erant tradita, ipse et regnum ab oneribus omnibus immune agens, pristinum in
statum restitueretur. Sed Rex Albertus salubriter monentes parum attendere, tum et
Theutones dimittere haud quaquam volens instabat identidem, quod erat postulatum,
de tertia quaque villa cedenda, pertinacius urgere adeo ut alio postremum respicientes
Sueci auxilia adversus vim manifestam a Regina Margareta postularent:
potius habentes pro patria et libertate honeste mori, quam turpi servitutis jugo colla
submittere.
Margareta his acceptis se haud defuturam ipsis sed jura ac regni antiqua privilegia
lubenter asserturam defensuramque respondit, modo in regni Principem, et
quomodo maritus ejus verus Sueciae haeres ante obitum fuerat declaratus, ita et ipsa
assumeretur. Quod responsum licet haud leviter plerosque Sueciae procerum perculsos
redderet, reperti tamen, qui passuri quid vis potius quam statum praesentem laturi
videbantur. Atque ita in verba Reginae juratum: Primo quidem ab Algotho Magni.
Qui literis simul Eckholmiae datis binas arces Obersteinam et Oresteinam cum ditionibus
Marcana et Cynda in manus ac potestatem Reginae transcripsit, professusque
est se vicissim a Regina Margareta, utpote Norvagiae ac Sueciae Principe ac vero
haerede Daniaeque Regina, easdem arces ut praefecturas accepisse, ac aldem quam.
diu teneret in bonum ac commodum Reginae retenturum defensurumque: Quae
et eidem Reginae aut eius delegatis, quandocunque hoc ipsis videretur paterent
cederenturque. Haec manu sua signata pollicitus dictus Algothus eiusque haeredes una
cum Iacobo Musio, Suantone Schoningio, Abrahamo Brodersonio, Suenone Pug, Sunone et
Suenone Sture fratribus Magnoque Gycke. Similiter et alii qui partes Margaretae et
praesertim vivente adhuc marito eius Haquino, a Rege Alberto alieniores Haquinum
animo et votis secuti fuerant, se hoc tempore publice declararunt, regnumque Sueciae
et quae tenebant praesidiaria loca territoriaque ipsi unanimes detulere. Inter hos
praecipuus et princeps fere habebatur regni satrapa Haquinus Ionae: Itemque Byrgerus
Ulfonis, Steno Benedicti, Arngiselus Nicolai, Vlfo Jonae, Steno Stenonis, Steno
Boocalus, Thuro Benedicti et Arvidus Benedicti equites, praeter Canutum Caroli,
p.518
Carolum Magni aliosque armigeros. Hi enim Margaretam Sueciae Reginam Dominamque
suam agnoscentes Albertique detestati imperium uno omnes ore affirmarunt ac, datis
consignatisque codicillis, pronunciarunt, nihil sibi cum eo rei aut negotii deinceps
futurum nec ullas cum eo pactiones inituros nisi assentiente volenteque Regina
Margareta: tum et eum solum, quem ipsi Reginaque Margareta ac Sueciae regnum,
ipsa sive superstite sive defuncta. Regem eligendum judicarent, sibi Regem electuros.
Cum iis ad manus Reginae variae accessere arces castellaque ac ditiones cum juribus
ac jurisdictione omni, ut sunt Aboa, Tavasta, Razeburgum, Castelholmum,
Crytzeburgum, totaque Helsingia una cum aereis aliquot ferreisque Dalecarlorum fodinis
ut et Ostergothia et quae in ea sunt oppida ac munitiones universae. Tenebant
vero per id tempus aerearum fodinarum partem Holsati nomine stipendii, quod
regno adversus Moschos fecerat Henricus Ferreus, Cumque Reginam jam sequerentur
ipsi Dalecarlii, permisit plenamque potestatem Reginae tradidit, qui a partibus
Reginae erat, regni senatus ut cum Holsatis super eisdem fodinis, prout ipsi
videbatur, ageret. Quo et ita Holsatiae Comes Gerhardus ab Alberto ad partes Reginae
facilius traduceretur. Dataeque de eo procerum literae manu omnium signatae dominica
Palmarum. Erant vero eae in hanc propemodo sententiam conscriptae:
" Omnibus has literas visuris aut lecturis salutem adnunciamus nos Burgerus Ulffsson,
" Steno Benedicti, Erngiselus Nicolai, Ulpho Jonae, Steno Stenonis, Steno Bosonis,
" Thuro Benedicti et Arvidus Beuedicti equites, Canutus Bosonis Cantor Lingcopiensis,
" Carolus Magni, Tordo Bodonis, Gregorius Benedicti, simulque profitemur, ac
" omnibus constare hisce literis volumus, nos nostro omniumque amicorum atque adjutorum
" regnique ipsius Sueciae nomine illustrissimam ac dignissimam Dominam
" nostram, Dominam Margaretam, Norvagiae ac Sueciae Reginam ac veram haeredem
" Principemque regni Daniae, plena donasse potestate atque authorasse in sequentibus:
" Primo facultas ipsi erit omnium nostrorum ac regni ipsius Sueciae nomine
" agere ac disponere de fodinarum aerearum reditibus qui hucusque penes Holsatiae
" dynastas fuere: plenamque habebit potestatem nostra singulorum et regni quoque
" Sueciae vice tractare cum Domino Vikeno a Vitzen et nobis, omnibusque amicis nostris;
" Et ipsa quodcunque inter Vikenum et nos regnumque Sueciae praedictum omnesque amicos
" nostros pronunciarit, id ratum firmumque habebitur. Facultatem praeterea nostro
" amicorumque nostrorum ac regni Sueciae nomine habebit confirmandi urbibus
" ac mercatoribus Balthici maris immunitates ac privilegia quaecunque ipsis intra Sueciae
" regnum fuere. Haec singula capita et quidquid insuper dilecta Domina nostra
" Regina aget ac pronuociabit, id nos nostrique amici nomine regni Suecici firmum
" ratumque habebimus, dolo omni malo penitus excluso. In rei majorem certitudinem
" his literis sigilla nostra appendi fecimus. Datae millesimo trecentesimo octuagesimo
" octavo dominica Palmarum.
Nec multo post Ericus Ketelius Suetici regni Marescalcus se quoque Reginae dedidit,
una cum munitionibus ac territoriis quae regni nomine tenebat, seque ratum habere
ac sua voluntate factum profitebatur, quidquid cum Regina Margareta contractasset
Suecici regni senatus, idque literis Daleburgi signatis die Lunae post dominicam
Palmarum hujus fere sententiae:
" Ego Ericus Ketelsson eques ac Mareschallus publice hisce literis contestor, quidquid
" Dominus Byrgerus Ulffsonius, Steno Benedicti, Erngiselus Nicolai, Ulpho
" Ionae, Steno Stenonis, Steno Bosonis, Thuro Benedicti, Arvidus Benedicti equites,
" Canutus Bosonis cuutor Liucopiensis et Carolus Magui Thordo Boudonis et
" Gregorius Benedicti milites, cum serenissima ac dilecta mea Domina, Domina Margareta.
" Norvagiae ac Sueciae Regina ac vera haerede Principeque regni Dauiae transegerunt
" ac contractarunt, id omne factum ac contractatum ex voluntate et consilio
" meo: Cumque in vivis adhuc existens Boetius Ionae me unum ex testamentariis suis
" constitueret, tum simul obligationes ac codicillos Reginae Margaretae modo datos consignavi
" eaque singula esse rata firmaque cupio. Inque majorem hujus certitudinem
" hisce literis sigillum meum adieci. Dabantur in arce nostra Daleburgo.
Hinc quarto post pentecosten die ipse Suetici regni senatus literas ad Reginam
Nicopia transmisit quibus significabat ad se reversos Byrgerum Ulfonis et Stenonem
Benedicti eosque declarasse, quibus pactis ac conditionibus cum ipsa transegissent,
p.519
Eaque apud se rata firmaque mansura. Hisce literis Margaretam Sueciae Norvagiaeque
Reginam ac veram haeredem Principemque Danici regni appellabant. Nomina Senatorum
praescripta erant, Arngiseli Nicolai, Vlffonis Ionae, Stephani Ulffonis, Magni Haquini,
Stenonis Boocali, Rangvaldi Philippi, Thuronis Benedicti, et Godlavi Mathiae equitum:
Thordi Bondonis, Caroli Magni, Falconis Nicolai, Ivari Nicolai, Rangvaldi Magni, Haquini
Halsteni, Ionae Eschilli, Ionae Benedicti, Vlffonis Benedicti, Nicolai Laurentii, Findvidi Findvidi,
Haraldi Baggei et Erici Erici armigerorum.
Albertus vero cum non modo indigena milite, sed et opibus sibi esse opus videret
ad conscribendas extra regnum copias, viginti dublonum millia ab ordine Crucigerorum
apud Prutenos mutuo accepit tradita eorum loco pignori Gotlandiae insula.
Alii accepisse eum has pecunias a Conrado Iungingamo Prussiae magistro volunt, oppignorata,
quam diximus, Gotlandia: ac tenuisse aliquandiu insulae praefecturam
Conradi nomine virum apud Suecos nobilem Magum Store dictum, quem Iohannes
Gothus fuisse atavum suum memorat. Hoc igitur accepto subsidio Rex Albertus maximum
jam exercitum non modo e Megapolensi Ducatu sed ex Holsatis quoque
ac Saxonibus comparaverat: aderantque magno numero, praeter gregarium militem,
Barones Comitesque et inter hos Rupensium, vel, ut alii scribunt, Repini Comes
Otho, Holsatiae Gerhardus ac Dux Stargardiae Bugislavus: Margareta licet animo virili
foemina, tamen consilio magis quam vi agendum rata, copiarum suarum Duces,
viros militiae gnaros ac diu bellis exercitos elegerat equestri dignitate claros Ivarum
Luckium, Echolmiae Dominum, Henricum Parovium, Vikenum Norbyum una cum
Lothario Cabolt: Hi undecimo Calend. Octobris, qui dies Mathaeo Apostolo sacer fuit,
circa pagum Vestergothiae (Faloniam vocant) obvium sibi habuere numerosum Regis
Alberti agmen: certatumque est diu atque acriter concurrentibus utrimque peditum
equitumque instructissimis copiis donec victoria, primum anceps ac dubia, Reginam
tandem respexerit, capto cum filio Erico Rege ipso, ac multis ex nobilitate:
Viarum enim angustiae et palus intermedia vix locum effugio relinquebant. Inter Principes
viros numeratus affinis ipsius Regis Comes Rupensis Otho, Gerhardus Holsatus
ac praesul Scarensis Rudolphus. Clara et antiquis victoriis par ea die laus Danis parta.
Quippe, exceptis captivis, caesi, praeter gregarium militem equitum torquatorum
novendecim. A parte Reginae desiderati ex eodem ordine octo et in his Ducum
haud infimus Henricus Parovius. Rex captivus in arcem primo Bahusiae, quae est inter
Vestergothos et Norvagianos limitanea, ad Reginam cum filio deductus, mox Lintholmiam
Scaniae munimentum pro custodia accepit. Ibique una cum filio integrum
circiter septennium carceri mancipatus desedit. Ceteri captivorum Duces Principesque
Callenburgum alioque deportati. Pugna haec pugnata die, ut dixi, Mathei Apostoli
et Euangelistae, qui fuit vigesimus primus Septembris, non vero, quod plures fefellit,
die Mathaei, cuius in Quadragesimam [Quadragasimam ed.] festum incidit.
Capto in hunc modum inque vincula conjecto Alberto, Sueones inter se de eligendo
Rege dissentientes non unum cuncti statuerunt. Praevaluit tamen eorum sententia,
qui minus honestum existimarunt, Regi captivo, et cujus causa necdum esset
satis discussa, successorem assumere. Itaque dilata pro tempore Margaretae Reginae inauguratio.
Interim serram altercationis cum Suecis reciprocantibus Theutonis palamque
dictantibus spectare ad Sueonum fidem liberare e custodia vinctum Regem:
atque illis vicissim reponentibus se nec consilium nec consensum suscipiendi belli
praebuisse ideoque ad ipsos hoc potius pertinere, utpote primos mali ac cladis universae
authores: se totamque nobilitatem Suecicam quaestorum exactionibus ac tributis
ita exhaustam, ut libertati suae consulere parum posset. Eaque agitantibus utrimque
illis Megapolenses una cum urbibus Rostochio Vismariaque aperto bello Margaretam
petere coeperunt praesertim cum adhuc a partibus Alberti Regis praeter alia
Stocholmium staret. Praecipue autem movente se et classem in Balthicum mare emittente
Iohanne Megapolensi Duce, tria haec boreae regna veluti praedae omnibus data.
Et licet primo quidem egressu classis ejus vi tempestatum, ut plurimum, disjecta parum
promovisset, iterum tamen reparata eadem, recta Stocholmium petiit, liberatoque,
qua tum cingebatur, tumultuaria obsidione, opido, importari, qui sufficere ad tempus
est visus, rerum omnium commeatum curavit, ac miles, facta in terram excursione,
vicos opidaque et quicquid obvium erat caedibus, incendio ac direptionibus complevit.
p.520
Cumque per idem tempus, rusticanorum ingens turba occurrere illis circa pagum
Tillingae pararet, incondita multitudo et sine Duce fortius quam pudentius agens, circumventa
ab hostibus occubuit propemodum universa. Estque ab ea clade nomen loco
inditum ut Mons rusticorum usque in praentem diem nominetur. Nec satis haec fuere,
nisi et iidem Megapolenses aperto quasi piratis mari, publice Rostochii promulgari
fecissent, liberum fore omnibus quicunque suo periculo Danos, Suecos, Norvagosque
mari aut terra aggrederentur ac dispoliarent, urbium suarum portus [portas ed.] frequentare,
atque ibi, quae praedae accepissent, divendere ac commutare. Qua proclamatione invitatis
hominibus praedarum avidis mare passim vicinum piratis apertum completumque
est ac tribus his regnis ingentia illata detrimenta. Inter caetera Gotlandiam suae potestatis
fecerunt, et ea veluti statione piraticae suae constituta totum circumquaque
mare infestum habuere, dum nulli uspiam tutus transitus relinqueretur ac passim eorum
classes per freta mariaque volitarent. Hi praedones voce vernacula Fetalybrodre
Danis vulgo dicti quod, in illo mari passm de commeatu sibi ipsi prospicerent, Vitalianos
Crantzius vocat.
Eodem circiter temporis tractu Dux Gelriae Gulielmus in usum atque auxilium ordinis
Theutonici classem parasse adversus Polonum memoratur: Et ipse more ac habitu
eorum qui religionis ergo iter faciunt, Borussiam terra petiit, ea mente ut classis
quam collegisse diximus, per Balthicuum mare subsequeretur. At re detecta, Pomeraniae
Dux Vartislavus detineri eum Slagoae jussit, quod absque salvo conductu suas oras
intrasset: Dimissus tamen haud multo post facta promissione se nihil adversus Poloniae
Regem ac Duces Pomeraniae clam palamve moliturum.
Regina Margareta anno statim proximo cum Calmariensibus coepit agere: Qui et
statim se ipsi dedidere, datis obsequii ac fidei literis, quas nomine totius senatus civiumque
omnium consules ac senatores praecipui sigillo urbis obsignatas in manus Reginae
tradiderunt. Earum exemplum hujusce propemodum sententiae fuit:
" Nos Henricus Remester, Iohannes Behr, Iohannes Breel, Iohannes Braske Consules
" Calmarie: itemque Henricus Schiele, Siggo Suitz, Johanues Coning, Tidemannus
" Durus, Albertus Segebade, Herbertus Witte, Lambertus a Borg, Henricus
" Brekemand, Bernardus Witte, Gerhardus a Cleie, Nicolaus Tusse, Johannes
" Parcken, Godeschalcus Hulds, Rorckenus Rehorst, Jonas Hultung, Olaus
" Kuse, Olaus Bennemar, Toro Raster, Nicolaus Bagge, Torchillus Suder, Nicolaus
" Heding, Bertoldus Hobe, Iohannes Strabruck, Iohannes a Werne, Tudekenus
" Trappelmannus, Iohannes Blome, et Vickenus Varlovius Senatores, cives
" omnesque incolae urbis Calmariensis palam hisce literis protestamur, postquam
" Nicolaus a Butzen nosque totamque civitatem Calmariensem ex nostro consensu
" atque arbitrio, reconciliaverit cum serenissima ac generosissima Principe, Domina
" nostra dilecta Margareta, Regina Norvagiae ac Sueciae, ac vera haerede ac Principe
" regni Daniae, nos vicissim Consules, Senatores, cives incolasque ac totum coetum
" Calmariensem, unanimi omnes consilio ac sponte nostra inaugurasse ac jurasse
" fidemque nostram dedisse Reginae Margaretae praedictae ejusque veris haedibus, eique
" nos fideli perpetuoque obsequio adhaesuros; adeo ut nos Consules, Senatores,
" cives, omnesque incolae opidi Calmariensis omnesque nostri haeredes ac posteri
" necessitate id postulante velimus ac teneamur re et consilio fidelique opera praedictam
" Reginam Margaretam eiusque haeredes, ut fidos decet subditos, juvare, eique
" servire atque obsequi. Atque ideo ex manibus praenominatae Reginae Margaretae urbis
" claves periculo honoris ac fidei nostrae acceptavimus pollicitique sumus nostro
" et posterorum nomine haec praemissa sancte perpetuoque nos servaturos promittimusque
" hoc ipsum junctis manibus et absque omni dolo. Cujus quoque in certitudinem
" ac majus testimonium hisce codicillis urbis Calmariae sigillum subiici fecimus,
" idque ex arbitrio ac voluntate omnium.
Per idem circiter tempus Bugislavus octavus Stetinensium Dux ac Princeps Rugiae
una cum haeredibus ac subditis suis pollicitus Reginae Margaretae matri suae fidem atque
opem adversus quoscunque ipsi regnisque Daniae, Sueciae Norvagiaeque visum foret,
perpetuam: Statutumque ut duo a parte Reginae ac totidem Ducis nomine de salario ac
pensione ei assignanda decernerent, ea lege ac conditionibus, ut nec ipse aut ejus subditi
ulli alii quam Reginae Danorum aut ejus haeredibus stipendia facerent, nisi volente id
p.521
fieret Regina regnisque jam dictis. Acta haec Falsterboae, die Veneris, qui festum Jacobi
Apostoli praecedit, sub sigillo Bugislavi jam dicti praesentibus ac veluti testibus ad id vocatis,
Vedekeno Bugenhagio equite, Alberto a Stolpe, Henrico Clotovio, Tidekeno a Borre,
Reimero Nieukircke, Nicolao Emeren, Martino Stedinck, Lydekeno Gotzovio et Michaele
Bere. Bugislavus hic, quem vulgo octavum faciunt, patruus fuit Erici Pomerani, Daniae
Regis, nati ex nepte Reginae Margaretae, de quo suo loco dicemus.
Post haec denuo Regina convocari apud Norvagos regni senatum curavit diserteque
cunctos intelligere voluit ecquem designandum juxta se Regem ac jure haeredii ac successionis
proximum Norvagiae sceptro judicaret, esse scilicet eum Pomerani Principem
Ericum, Wartislavi Ducis ac neptis suae ex sorore natae Mariae filium: haud verita, quod
multos terret, orientem potius quam occidentem solem a plerisque adorari. Sed erat id
temporis tenella adhuc aetate Ericus, et id praecipue operam dabat Margareta ut suae prosapiae
consuleretur, eaque tria haec regna, se defuncta, retineret. Literae quae tum ea de
re confectae, ejusdem fere cum superioribus anno antecedente super eodem datis exempli
fuere. Subscripserantque et suo et regni nomine sigillaque sua appendi fecerant Vinoldus
Dei gratia Archiepiscopus Nidrosiensis, Henricus Senckler, Orcadum Comes, Iacobus
Bergensis, Augustinus Opsloensis, Olavus Stavangriensis eadem gratia Episcopi, Dominus
Nicolau Sparre eques, Haquinus Jonae, Otho Romerus, Erlandus Philippi,
Gauto Erici, Benedictus Michaelis, Amundus Bolt, Ionas Darre, Nicolaus Galle, Petrus
Nicolai, Findus Giordsson, Torrildus Sivardi, Gulbrandus Erlingi, Rollekenus Axilli ac
Suale Romer.
Eadem circiter tempestate naucleri nonnulli aliique negotiatores Gronlandiam classe
petierant contra morem ac praeter edicta regia id temporis longa consuetudine servata.
Iis etenim diebus Islandia, Westenora, Helgelandia, Feroa, Findmarckia Regis Reginaeque
propriae erant, nec aliorum nisi Regis solius classibus frequentari solebant. Eaque
de causa dies dicta negotiatoribus jam nominatis. Qui cum declarassent ac vero ostendissent
se nullo studio sed sola necessitate ac vi ventorum molibusque glacierum aquis
innatantium compulsos id fecisse, indemnes ac liberi pronunciati sunt. Liquetque per ea
tempora Gronlandicam navigationem minus fuisse periculosam, cum nondum coacervata
esset ex Trollebottis glacierumn ea copia quae nunc impedita ea omnia ac difficilia
reddit, adeo ut vix nisi a parte insulae, qua Libonotum Borealem spectat, terram hodie,
quamvis et id subinde difficulter, detur contingere.
Apud Sueones vero, dum ad nutum et vota Reginae Margaretae jam fluere cuncta videbantur,
Stocholmiae etiam metuere sibi Germani coeperunt, ne a Suecis proditi urbem
hosti dedere cogerentur. Hos vulgus Hettebrodre, Latine cucullatos fratres Gothus nominat.
Erantque initio haud multi, sed crevit paulatim numerus ultra mille quingentos.
Quorum praecipuum erat studium in Sueones convitia spargere, quibus irritati illi ad
odia capitalia et caedes tandem mutuas devenerunt. Et licet blandis subinde promissis a
Theutonibus laetati se jam in gratiam cum eis rediisse existimarent, haud tamen diuturnum
id fuit. Nam ex civibus nobilioribus aliquot in arcem tandem Stocholmensem
tracti atque ibi exquisitissimis tormentorum generibus ac ligneis serris ab iisdem quasi
proditionis rei vexati mactatique fuerunt: Alii magno numero sub noctis silentium
in proximam insulam Cheplingam deportati: ibi ludibrio primum affecti, deinde torti,
postremum vivi intra domum quampiam conclusi, igne injecto exusti sunt.
Hunc qui excepit annus millesimus trecentesimus nonagesiuus duorum praecipue funeribus
insignis fuit Adolphi scilicet Holsatiae Comitis et Archiepiscopi Lundensis Magni.
Quorum Adolphus improlis obiit, eaque occasione Vagria ad Holsatos rediit. Comitibus
Schouwenburgicis, qui aliquid etiam sibi cognationis jure in eam vindicabant, tradita est
pecuniae certa summa una cum praefecturis tribus Penneburgo, Hattesburgo ac Bremsteda.
Atque ita universa Vagria Holsatis cessit. Archiepiscopi fatum miserabile fuit.
Is enim arcis Arhusiae sublicio ponte dejectus, confracta cervice, exspiraverat: habuitque
successorem virum venerabilem Petrum nomine. Qui postquam immunitates ac privilegia
totius dioeceseos sibi esse cordi ostendit, eaque egregie tutari atque indies adaugere
curae haberet, praeter multorum vota atque exspectationem humanis ereptus est Hellingburgi
sub finem anni sequentis, qui fuit millesimus trecentesimus nonagesimus primus:
habuitque successorem Iacobum Gerhardi cognomento Grubbe.
Quo etiam tempore Imperator Wenceslaus captus a suis et in tetro carcere, ob neglectam
p.522
imperii curam, alii connivisse ad Hussiticam doctrinam volunt, aliquandiu Pragae
custoditus, opera demum balneatricis, transmisso, quod Pragam interlabitur, flumine in
tutum evasit. Ac mox solio redditus, ubi ad ingenium rediret, et memoria carceris vindictaeque
cupidine atrocius quam prius in suos saeviret, frater eius Sigismundus praepropere
ingressus Bohemiam ac regno occupato eum abduxit tradiditque custodiendum Alberto
Austriaco. Quod cum indigne ferrent Iohannes frater et Procopius patruelis Duxque
Pomeraniae Suanteborus, comparatis copiis, ad illum liberandum irruperunt in Bohemiam.
Sed illo frustra quaesito, cum traductum esse Viennam cognovissent, retrocesserunt.
Evasit nihilominus Wenceslaus adjutus opera et consilio piscatoris cujusdam reversusque
Pragam mendici habitu receptaque arce mox etiam regnum recuperavit. In
gratiam fideliter pro se liberando navatae operae Iohannem et Procopium Marchionem Moraviae,
nec non Ducem Pomeraniae multis provinciis, quas ademit adversariis, remuneravit.
Praeter caetera Pomeraniae ac Stetini Duces Botzeburgum, Etzedingam ac Stralburgum
ab ipso tunc temporis possidenda acceperunt. Eratque ea tempestate tota propemodum
Marchia Pomeranorum tutelae ac potestatis. Acceperatque et reliquam ditionem
Brandeburgensem Procopius sibique tenuit, donec ingruentibus aliis bellis eam Wilhelmo
Misniae Marchioni oppignoratam permitteret. Hoc eodem tempore diva Brigitta,
quae octennio jam ante vitam cum morte commutaverat Romae, cuius et alibi meminimus,
in censum ac numuerum divarum a Bonifacio Papa circa Nonas Octobris solenniter
est relata.
Margareta Regina totum hoc fere tempus apud Suecos Norvagosque transegit, ideoque
et parcius res ejus hoc loco attinguntur, quas tamen varias multasque peregisse et
in uniendis regnis animisque subditorum conciliandis, tum et armis, quae Alberti nomine
erant excitata, componendis totam fuisse vero est simile; licet acta ipsa incuria majorum
interciderint. Authores exteros habeo ex quibus liquere potest per id adhuc tempus admodum
celebrem fuisse peregrinorum frequentia piscationem halecariam apud Scanienses.
Reperioque inter caetera Albertum Bojum, Hollandiae Comitem senatui populoque
Amstelodamensi indulto tum privilegio concessisse jus praefectum judicemque constituendi
quotannis in eo Scaniae tractu, quem ibi cives ipsorum possiderent, aut in posterum
a Daniae Rege obtinentes essent possessuri. Diploma ipsum vernacule conceptum
Latine propemodum hunc sensum habet:
" Nos Albertus Dei gratia Comes Palatinus Dux Bavariae Comes Hannoniae, Hollandiae,
" Zelandiae, Frisiaeque Dominus omnibus notum facimus nos dilectis ac fidelibus nostris
" Scabinis ac Senatoribus urbis nostrae Amstelodamensis donasse istoque chirographo,
" quod ad nos et posteros nostros donare ac concedere, ut quotannis, idque in perpetuum
" praefectum constituant terrasque quas in Scania possident, aut postmodum a Rege
" Daniae obtinentes possessuri sint, secundum leges, ac jura sua componant gubernentque.
" Hoc signatum sub aeram anni MCCCXCI.
Eum insequente, regressa in Daniam Margareta perpetuam cum Holsatiae Comitibus
Duceque Slesvicensium Gerhardo pacem iniit. Estque renovata feudi Ducalis Slesvicensium
ratio cautumque ut ille Ducatus solius esset Ducis nec ullam ejus Holsatiaeve curam
sibi arrogaret Regina sicut nec illi vicissim Danici regni negotia sibi assumerent,
excepto obsequio et jure clientelae, quo Dux Gerhardus ratione accepti Ducatus, regno
reginaeque obstringebatur. Haec acta Vordingburgi, obsignataque Reginae ac Comitum
sigillis, die, qui Veneris fuit, post Canuti Regis ac Martyris, praesentibus Petro Viburgensi,
Suenone Borglumensi, Petro Arhusiensi, Eschillo Ripensi, Episcopis; nec non ex ordine
equestri viris magnificis Domino Ivaro Lucke, Domino Iacobo Musjo, Domino Valdemaro
Iacobi; tum et armigeris Iohanne Due, Iohanne Thomae, Iona Jacobi, Reginae a consiliis:
praeter senatores ac consiliarios Ducis Gerhardi ac Comitum; quos inter fuere Benedictus
ab Alefeld, Henricus a Siggen, Holsatiae Mareschalcus, Iohannes a Thynen satrapa, Nicolaus
Kierle, Henningus Kietelborg, Theodorus Hoecken, Wolfgangus Paawisck, Sivardus Dosenrode,
Henricus ab Alefeld equites: Itemque Hardvigus Paawisck, armiger. Circa diem
xx Aprilis in locum defuncti Archiepiscopi Lundensis Petri, cujus modo meminimus, est
surrogatus Iacobus Gerhardi ex nobili Grubbeorum prosapia oriundus; cum paulo ante
mense nimirum eodem ex hac vita decessisset Valdemarus Podebusch, qui jam plures annos
praesulatum Othoniae haud sine laude administraverat, sepulturae mandatus Neostadii.
Ei successit ejusdem prosapiae vir nobilis Matheus Podebusch.
p.523
Per idem tempus, quos diximus, piratae Vitaliani animadvertentes hoc agi ut restituta
publica pace e custodia aliquando dimitteretur una cum filio Erico Rex Albertus, veritique
ob id piraticae suae finem: se confestim e Balthico mari in occiduum profudere, atque
ibi direpto Norvagiae clarissimo emporio Berga magnam circumquaque incolis cladem
intulere. Regina tamen expugnata navium ipsorum una, viros, qui in a reperti circiter
octuaginta, capite omnes plexos multavit. Ceteri exinde divisi inter se ac diversa secuti
consilia, pars ignota septentrionis ac orientis litora adiere, variisque jactati casibus, pauci
ad suos redire: pars opportunitatem speculati in Frisiae vicinos portus cum navibus se
recepere. Ex iis nonnulli cum se confugia ibi hyemis ac omnis fortunae nactos viderent,
statim longe latequo occidentem versus praedarum causa navigare coeperunt. Belgium,
Galliam, Britammiam, Hispaniam appetiverunt, apertis circumquaque compluribus ad
commercia portubus.
Eadem circiter tempestate Princeps Rugiae Vartislavus octavus, itemque Pomerania
Dux Vartislavus septimus, facto procinctu, iter Hierosolymam instituerunt. Estque per
viam aegritudine correptus Bizantii Vartislavus septimus, ac mox delatus Zenderinum
vitam cum morte commutavit. Rugiae vero princeps absoluta, quam instituerat Hierosolymam,
peregrinatione ac domum deinde rediturus de via Romam perrexit; ibique
honorifice ab Vrbano sexto Romanorum Pontifice exceptus donatusque praeter alia, rosa
aurea, salvus ad suos reversus est. Post id Bugislaus octavus, postulatus Caminensium Episcopus,
ducta in conjugem Procopii Marchionis Moraviae filia, praesulatu excidit. Iohannes
Dux Opeloensis, quem obtrudere dicoecesi in ejus locum Papa studuit, rejectus est a capitulo,
electusque Nicolaus Buddeus Canonicus Caminensis. Danorum vero antistites
Vordingburgi in publicis regni Comitiis indulgentias largiti omnibus, qui ad exstructionem
sacrarum aedium se munificos declarabant. Habuitque eundem hunc annum
sibi supremum Othoniensis Episcopus Valdemarus Podebusck, sepultura honoratus in aede
coenobii Franciscanorum apud Lalandos Neostadii, vir praeparcus ac rerum suarum satagens.
Ei ex eadem prosapia surrogatus Theso Podebusck vulgo Theus sive Mattheus
dictus ut et modo meminimus.
Qui secutus est annus millesimus trecentesimus nonagesimus tertius id praecipue memorabile
habuit, quod alteram arcis ac praefecturae Viburgensis partem praesuli ejusdem
loci Iacobo ad usum Ecclesiae, quae ibi est cathedralis, Regina resignarit, ea lege, ut preces
ac Missae unae, ut tum obtinebat, pro anima suorum majorum, suo autem nomine anniversariae [anniversiariae ed.]
haberentur. Eadem tempestate Harburgum, quod Dux Brunsvicensis Magnus suo
nomine adversus Saxoniae ac Luneburgi Ducem Albertum vi summa defensitabat, in potestatem
suam Albertus traduxit, ope atque auxilio vitrici sui Holsatiae Comitis Nicolai, qui,
praeter ceteros, mille Vilstermarsorum subsidium adduxerat.
Anno insequente Regina Margareta privilegia atque immunitates dioeceseos Lundensis
firma esse rataque voluit, datis de eo codicillis, in qubus se Sueciae Norvagiaeque Reginam,
veramque haeredem ac Principem Daniae profitebatur. Eodem circiter tempore
convenere apud Scanienses Helsingburgi Iacobus Archiepiscopus Lundensis, Petrus Arhusiensis,
Matheus Podebusck Othoniensis, Eschillus Ripensis, Tordo Strengenessensis, Augustinus
Ansloensis, Henningus Vexioensis, Henricus Orcadensis, Vigletus Feroensis et Iohannes
Christianopolitanus Episcopi. Qui, ut videtur in id Helsingburgum frequentes accesserant,
ut Scanienses quoque ad aedium sacrarum exstructiones, promulgatis, cujusmodi
jam ante Zelandis impertierant, indulgentiis, praesentes quasi animarent. Nam et Othoniensi
Episcopo vicarius aderat, qui templa altariaque solemni dedicatione consecrabat,
dictus Iacobus Dei gratia Episcopus Constantiensis. Aderat circa idem quoque tempus
Regina Margareta Helsingburgi. Quo cum oratores etiam suos urbes Vandalicae destinassent,
ut cum ipsa de liberatione Alberti Regis agerent, accidit, ut exorta forte fortuna
per tumultum unius ex oratoribus caede, reliqui domum festinarint.
Indeque cum jam extrema inedia premerentur Stocholmienses, et aliquo quidem
commeatu, industria ac virtute navarchi Vismariensium Hugonis, fuissent sublevati, urbes
tamen ipseque Megapolensis Dux Iohannes pacis consilia bello praeferenda satius ducentes
anno, qui proxime secutus, millesimo trecentesimo nonagesimo quinto Reginam
Lindholmiae, ut Crantzius habet, frequentes adierunt. Urbium nomine legatos miserant
Lubecenses, Sundenses, Gripswaldenses, Turrianenses, Elbingenses, Gedanenses ac Revalienses.
Alii his opidis septem a Crantzio enumeratis Visiariam, Rostochium ipsumque
p.524
Stocholmium etiam adiciunt. Ac tandem post multa ac varia in utramque ibi partem
ultro citroque agitata, in hanc postremo sententiam conventum fuit ut tradito in potestatem
civitatum Alberto Rege una cum filio eius Erico, Rex vicissim intra triennium
Reginae persolveret sexaginta marcarum argenti puri millia, aut vice earum Stocholmium
Reginae cederet, ac juri suo, quod ad Sueciae regnum in totum renunciaret. Civitates
vero pro summa jam dicta fidem suam obstringerent; ac ipsis vicissim per Regem
Albertum pignoris loco traderetur una cum arce urbs Stocholmia, ea scilicet lege, ut
nisi intra triennium pactis conditionibus satisfieret, ipsi arcem cum urbe Reginae permitterent.
Urbes itaque Hermannum ab Hal, militiae praefectum, accepto ab illo fidei
sacramento, arci oppidoque Stocholmiensi cum praesidio imposuere. Atque inde
cum jam in manus delegatorum civitatum Rex Albertus una cum filio Erico e carcere
Lingholmiensi dimissus Helsingburgi traderetur, testati ex adverso illi, dato chirographo,
se conditione ac legibus jam modo memoratis Regem e custodia recipere,
easque, ut fuerant promissae, sartas tectasque praestituros. Datae hae literae dominica
ante festum Michaelis Helsingburgi suisque sigillis ac manu easdem communiere
non tantum urbium septem, quas Crantzius ponit, verum etiam Rostochii, Vismariaeque
delegati. Quibus et Dux Stetini Princepsque Pomeraniae et Cassubiae Barnimus
ejusque satrapa Iohannes Sconefeldius [Sconefeldiis ed.] una cum aliis ex senatoribus ac nobilitate
suas quoque symbolas sigillaque adjecere. Similiter quoque Dux ipse Megapolensis Iohannes
ejusque filius haud absimiles literas Lindholmiae datas Reginae reddiderunt, quibus
ipsi totaque propemodum nobilitas se pro Rege Alberto sponsorem interposuit: seorsim
autem iisdem codicillis promissum, ut durantibus triennii induciis nullae uspiam
arces aut nova munimenta excitarentur, vetera et quae posita jam ante forent, solummodo
reparari fas esset. Gotlandia ut possidebatur ab utrisque ante festum divi Georgii,
ita utrimque possideretur: Si quid tamen post diem dictum a Rege Alberto ejusve milite
esset occupatum, id Reginae confestim redderetur, post vero elapsum triennii tempus
si quid alter in alterum praetendere, quod ad insulam dictam, id anno denunciaretur,
idque annuum tempus, non minus ac triennales induciae, immotum haberetur
firmumque.
Hic Albertus extraneorum Regum, quos Suecia habuit, primus perhibetur: natus Euphemia,
sorore Regis Magni, cui Smechi cognomentum fuit, Erici Ducis filia. Estque memorabile
potissimam ejusdem Erici prosapiam exitu minus prospero defunctam. Rex enim Valdemarus,
Erici patruus, Byrgeri Comitis filius in carcere spiritum efflavit, postquam regno
eum devolvisset frater ipsius germanus. Similiter et Magnus Ladislaus, Byrgeri [Bygeri ed.] filius,
perpetuae custodiae mancipatus in eadem exspiravit. Et filius ejusdem Byrgerus, postquam
fratres inedia extinxisset, ipsemet regno extorris vitam misere finiit, ut et filius ipsius Magnus,
qui Rex electus ob patris demerita, capite plexus interiit: nec usus meliore fortuna
Rex Magnus Smechus, qui a filiis bis captus, eorum alterum veneno tandem sustulit, ac ipse
mox, die qui Mathiae sacer est, captus primo a nepote hoc suo Alberto, atque inde regno ab
eodtem exutus, dum lacum Norvagicum transire navigio studet, submergitur. Et ipse deinde
Albertus eodem Mathiae die, quo avunculum illum suum Magnum captivum olim ceperat,
in vincula quoque a Regina Margareta deductus, ac totum fere septennium intra pedorem
carceris obtorpens, luit, quod in alium perpetraverat. Nam uti avunculo Magno regnum
extorserat, ita vicissim armis ac subditis volentibus, Reginae illud Margaretae permittere
coactus fuit. Quae esse documento omnibus et praesertim in eminenti constitutis
possunt, ut habere reverenter fortunam eique moderari blandienti sciant, gnari vitream
esse, et tum praecipue, cum splendet, frangi. Quamvis Albertum praeter ista etiam hoc pessum
dedit, quod e Megapoli sua ad regium Suecorum fastigium vocatus, posthabitis aut
contemptis regni indigenis, tum et gentis statuta legesque parum pensi habens muneribus
fere omnibus populares suos praeficeret. Unde non tantum, ut extraneum sed populi
quoque moribus adversum, ab illis ipsis, quos contempserat, contemtum rejectumque
ad suos regredi post annorum septem captivitatem necessitas adegit.
Funestum annum habuit obitus Roschildensis praesulis Nicolai Jacobi, fundatoris ac
conditoris Capellae, quam divi Laurentii vocant. Ei est surrogatus Petrus Iohannis Ferreobarbus,
Jernskeg vulgo dictus. Regina Margareta ut novum Episcopum sua munificentia
honestaret, arcem et praefecturam Soltae, emptam ab Ernesto Glicensi Comite, Episcopatui
adjecit, addita lege, ut preces ac Missae diebus certis pro animabus maiorum suorum
p.525
haberentur. Nec stetit hoc fine ejus liberalitas, sed et onera insuper sustulit, quibus
grauabantur ex veteri instituto pagani sacerdotes, cum ad eos praesertim Episcopus visum
veniret: Erantque ejusmodi Cathedraticum dictum, itemque hospitalitas, aliaque.
Regina itaque eorum loco Episcopo Fionensi ejusque dioecesi Kestruppam Thossingamque,
Roschildensi vero Draxholmiam accedere voluit, excepto territorio quod ad arcem
tum Callenburgensem pertinebat.
Hinc anno insequenti cum jam in Sueciam una cum nepote suo Erico digressa esset
Regina Margareta omniumque suffragiis regio diademate honestata, suasu consilioque
ejusdem, vergente paulatim in senium ipsius aetate, electus Morastenii Sueciae Princeps
Ericus, annorum tum circiter quatuordecim adolescens, die 22. Iulii. Atque inde conversa
ad res regni ordinandas Margareta, Nicopiae praesentibus Archiepiscopo Upsalensi Henrico
caeterisque Episcopis omnibus, ac regni Senatoribus, statutum inter caetera, ut praedia
omnia aliaque Sueciae regni territoria, quae Regis Alberti tempore abalienata a regno fuerant,
coronae redderentur, nova munimenta, bello durante, excitata solo aequarentur,
omnesque qui Suetici regni jure ac immunitatibus uti fruique vellent intra hebdomades
sex sacramentum Regi Reginaeque dicerent: quaecunque in usum belli ac regni
commodum a Reginae clientibus aut milite essent usurpata, ea remissa eisque condonata
forent: Interim singulis in regnis nobilitati sua restituerentur: Reginae quoque Principique
Erico, quandocunque placeret et locus diesque indiceretur, praesto adessent regni
proceres de uno, eoque Erico Principe ac Rege, Regnis tribus praeficiendo acturi. Statutum
Praeterea, ut aereae fodinae omnes, exceptis quae Episcopi Westerosensis essent, coronae
cederent. Insuper et illud decretum, ut, Erico Rege designato, Reginae dotalitia sua
cum jure ac jurisdictione regali universa integra sartaque ad vitam remanerent, cujusmodi
erant Ostergothia cum arce Rumelburgo: Itemque Ienecopia ejusque praefectura
tum et Vestergothia, Kintum, Markia, Dalum, nec non et Vermelandia ditioque tota
Merherret dicta, oppidaque atque arces aliaque in iisdem sita: Solverentur quoque
eidem ex bonis regni decem millia marcarum argenti, quae cum primum Sudercopiam
advenisset, a regni senatu promissa fuerant. Actum denique de regni quibusdam possessionibus
ac bonis quae pignori nobilibus concessa fuerant; horum, inter caetera, quaedam
Abrahamo Brodero prorogata, alia, dato pretio, coronae reddita. Postremum Regina,
praesente Rege electo, paratam se obtulit aes nomenque expungere, si quod debere alicui
demonstraretur: pronunciatumque ac publice testati Episcopi proceresque universi,
non esse qui ab ea quicquam exigeret, omibusque plene ac benefice satisfactum, seque
ac ceteris ei grates gratias reddere semperque reddituros. Acta haec in castro Sueonum
Nicopiae vigilia beati Matthei Apostoli et Euangelistae. Interfuerant his omnibus subscripserantque
praeter Henricum divina gratia Archiepiscopum Upsalensem, itemque eadem
gratia Episcopos Lincopiensem Canutum, Scharensem Torstenum, Strengenessensem
Tordonem, Westerasensem Nicolaum, Aboensem Biornonem, atque Henningum
Vexiosensem; Praepositosque Andream Upsaliae, et Scharae Brynolphum, praeterque regni
consiliarios ceteros Carolum a Toffte, Stenonem Benedicti, Erngiselum Nicolai, Stenonem
Boetii, Carolum Magni, Amundum Ionae, Arvidum Benedicti, Tordonem Bonde, Ivarum
Nicolai, Algodum Magni, Canutum Hat, Ericum Erlandi, Erlandum Canuti equites;
Carolum Caroli, et Ionam Andreae armigeros, alii praeterea regni nobiles ac Sueciae indigenae
atque incolae, et in his Dominus Magnus Haquini, Dominus Nicolaus Magni,
Dominus Nicolaus Giedde, D. Ericus Nicolai, D. Magnus Sture, D. Gustavus Mathiae,
D. Henricus Snackenbergius, D. Vikenus de Vitzen, D. Tookildus Haraldi, D. Magnus
Trottesonius, D. Nicolaus Boetius, D. Canutus Ulfonis, D. Wolphius Benedicti, D.
Ericus Venerius, D. Laurentius Wolphius, D. Nicolaus Platte, D. Iohannes Magni, D.
Nicolaus Olavi, D. Gregorius Benedicti, D. Tordo Petri, D. Christianus Nicolai, D. Nicolaus
Erugiselus, D. Carolus Baat, D. Nicolaus Flemmingius, et D. Thomas a Vitzen,
equites, Philippus Caroli, Steno Laurentii, Ionas Eschilli, Carolus Iacobi, Andreas Mathiae,
Ionas Petri, Carolus Benedicti, Arvidus Stenonis, Haquinus Torvonis, Ingemundus
Ionae, Nicolaus Erici, Olaus Haraldi, Nicolaus Arvidi, Canutus Nicolai, Nicolaus
Gustavi, Canutus Benedicti, Mathias Andreae Finckenovius, Ionas Ambiorni, Andreas
Byrgeus, Magnus Ionae, Carolus Erici, Nicolaus Dymning, Martinus Caroli, Laurentius
Burgeus, Laurentius Suenonis, Nicolaus Abildgaard, Nicolaus Ionae, Sueno Pich, Laurentius
Bryncke, Petrus Ulphonis, Esbernus Blaapande, et Arvidus Benedictus, Armigeri.
p.526
Moris autem antiquitus fuit ut peracta hujusmodi regum designatione et annus et
dies inaugurationis nomenque Regis lapidi, qui Morasteen vulgo dictus, cujus et modo
meminimus, incideretur ad perennem rei memoriam. Estque notatu hoc loco dignum
id in Regis, de quo agimus, Erici Pomeraniae Ducis inauguratione similiter factitatum,
ostendente hoc ipsum Notarii publici Upsalensis instrumento, quod hujus ergo, attestante
Ioh. Messenio Sueone ejusmodi factum reperio:
" In nomine Domini Amen: Anno a nativitate ejusdem MCDXXXIII. Indictione XII, die
" mensis Maii, hora vesperarum vel quasi, Pontificatus sanctissimi in Christo patris ac Domini
" D. Eugenii Papae In anno In in nova domo capitulari ante valvas Ecclesiae Upsalensis sita,
" in mei Notarii publici testiumque subscriptorum praesentia, personaliter constitutus venerabilis
" D. Petrus Archiepiscopus ecclesiae Upsalensis nomine et ex parte Capituli dictae ecclesiae
" Upsalensis ibidem tunc congregati, me Notarium subscriptum requisivit, ut assumptis iisdem
" testibus accederem ad lapidem, vulgariter dictum Morasteen, in quo et super quem Reges
" Sueciae de novo electi statim post eorum electionem consueverunt ab antiquissimis
" temporibus sublimari et intronizari, investigaturus ibidem annum electionis in Regem
" Sueciae illustrissimi Principis Domini Erici Regis moderni: Ego memoratus Notarius
" infra scriptus, una cum testibus subscriptis, statim ad dictum lapidem Morasteen, extra
" civitatem Upsalensem, ad unum milliare in plano campo situm accessi, et honorabilem
" virum D. Iohannem Matthiae Curatum ecclesiae Danmarck, quae dicto lapidi vicina est
" ecclesia, in testem assumpsi et sculpturam cujusdam lapidis dicto antiquo lapidi Morasteen
" superpositi diligenter inspexi et per testes infrascriptos inspici feci, sicque praecise
" ut sequitur, in eodem lapide sculptum iuveni: ANNO DOMINI MCCCXCVI,
" ELECTUS EST IN REGEM SUECIAE IN HOC LOCO, ILLUSTRIS REX
" DOMINUS ERICUS; CALENDARUM AUGUSTI. Locus autem pro numero
" Calendarum vacuus erat: Ab omnibus tamen communiter dicitur et scribitur, quod
" electio ista facta fuit in die B. Mariae Magdalenae, quae cadit in XI Augusti. Super quibus
" omnibus et singulis, praefatus Petrus Archidiaconus Upsalensis nomine quo supra, me
" Notarium publicum infra scriptum requisivit, ut unum vel plura publicum vel publica,
" super praemissis conficerem instrumentum vel instrumenta. Acta sunt haec anno, indictione,
" Pontificatu, die, mense, hora et locis suprascriptis. etc.
Hactenus Notarius. Quod autem is in diem undecimum Augusti hanc Erici Regis inaugurationem
rejicere videatur, hallucinatio est. Inauguratio enim illa celebrata anni
MCCCXCVI die Iulii vigesimo secundo: ut modo notatum. Estque probe numeri injecta
mentio, sed omissus ipse numerus Calendarum Augusti in lapide Morasteen. Scribi
quippe vel addi debuit numerus Calendarum, qui fuit, XI CALENDARUM AUGUSTI.
Undecimus enim Calendarum Augusti est dies Iulii vigesimus secundus, supra notatus.
At si, ut hariolatur Notarius, inauguratio haec facta fuisset die undecimo Augusti, Calendae
non ad mensem Augustum, sed sequentem, qui September est, fuissent relatae: aut Idus
potius ipsius mensis notatae. Ordine itaque et recte lapis jam dictus habuit CALENDARUM
AUGUSTI, qui scilicet, ut jam innui, undecimus Calendarum Augusti fuit, id
est, dies vigesimus secundus mensis Iulii, ut meminimus.
Interjecto hinc tempore, relicta Suecia, Daniae regnum caeterasque ditiones suas una cum
Erico Principe, jus ubique summa cum aequitate dicendo obire Regina coepit, tulitque tum
super regni praefecturis decretum sive constitutionem potius, ex qua haud levis pecuniae
vis brevi collecta regnum locupletavit. Apud Cimbros Boreales, edito Viburgi diplomate
promulgari fecit, ut regni extorres se juri sisterent, ut asyla nuspiam aut nova munimenta
excitarentur, utque territoria omnia aliaeque possessiones, quae olim Coronae fuissent,
eidem restituerentur; Qui electo Regi Erico sacramentum nondum dixissent, intra
dies quatuordecim id praestarent; extorribus nemo hospitium commodaret: regni causae
omnium primae in dicasteriis ventilandae assumerentur, operaque daretur ne quid uspiam
regni reditibus decederet. Prohibiti praeterea portus omnes, praeter eos, qui frequentari
circa emporia jam olim consuevissent, telonia non nisi locis consuetis solverentur,
nautis quoque omnibus ac negotiatoribus vicinarum regionum ubique promovendis
indigenae studerent, nec quidpiam sive mari sive terra, praeter jus atque aequum
eisdem imponeretur. Si incurrere eos naufragium contingeret, suppetias ferrent
resque naufragorum atque ipsos pro virili eximere periculo allaborarent; merces pro
rebus servatis secundum privilegia redderetur, ex regiis vero navibus si quae naufragae
p.527
fierent, nullae ex iis tabulae bonave collectoribus cederent. Hinc de jure ac iustitia administranda
latae leges, aut potius, quae bello interciderant in usum revocatae. Abrogata
quoque Vitalianorum pyratica; severeque mandatum ut apprehensi in morem praedonum
supplicio afficerentur. Reginae autem dum ad aetatem pleniorem Ericus Princeps assurgeret,
omnium consensu regnorum cura commissa, quae et praesidem suo nominue boreali
Iutiae itemque judicem totius districtus summum constituit.
Apud Sueones ex decreto quod jam ante Rex electus regnique senatus tulisset, praesentibus
ex nobilitate Domino Gutsavo Magni, D. Carolo Baat equitibus; Stephano Gustavi,
Torsteno Simonis, Nicolao Dicker ac Lindormo Iohannis; una cum sex ex popularibus
sive colonis, qui fuere Carolus in Hellinga, Byrgerus in Bruwensby, Torbiornus
Sueonis, et Amundus in Fietme, pronunciatum in foro Lodissae ac demonstratum
bona, quae, ut libera aliquandiu possederant Thordus in pago Luckedorp, Trollius
in Skindingarda, Henningus in Ramstorp, Sueno in Noera territorii Allerherret dicti:
itemque Petrus Harius in ditione Berkenherret, Benedictus Gasius in tractu Huitenensi,
Benedictus Suenonis, Mathias Blydemester, Iessens Verckmesterus, Biorno Schytte,
Christianus in odenesso; nec non in Collantherret dioecesi Ericus Petri, Thomas Diaconus,
Ragvaldus Diaconus, Benedictus Pick aliique, ea haud quaquam libera aut immunia
esse, sed regio censui jam olim fuisse obnoxia, ideoque ad veterem morem reducenda
nisi aliter Res Reginaque pronunciandum judicarent.
Sub idem tempus evocari Margareta Rexque Ericus Holsatiae Comites Nicolaum ejusque
fratrueles, Henrici filios, Assenacum curavit, offerens illis Slesvicensem Ducatum
modo ac conditione, qua eum concedere regnum solebat, uti nimirum Daniae
Regi regnoque se jure clientelari obnoxios profiterentur. Sed illi non accepto quod
offerebatur, operam suam addicere regno stipendiariam maluerunt. Eaque de re codicilli
facti datique eodem loci, praesentibus ac rem ita se habere publice testantibus
D. Petro divina gratia Archiepiscopo Lundensi nec non Iohanne eadem gratia Slesvicensium
praesule, Folmero Iacobi, Andrea Iacobi, Nicolao Ivari, Iohanne Olai, Predebiorno
Podebusck, Bernekeno Schinckel equitibus: Hi, inquam, palam testabantur, postquam
anno MCCCXCVI clementissimus suus Dominus, Dominus Ericus Dei gratia Daniae, Sueciae
ac Norvagiae Rex, Dux Pomeraniae et Comes Holsatiae Nicolaus, ejusque fratris Henrici
Comitis filii tres Assenaci fuissent, ut de feudo Ducatus Slesvicensis se etiam praesentibus
tractaretur, tum accepisse se, praedictis Henrici Comitis filiis multoties oblatum
beneficium Ducatus Slesvicensis: idque impense voluisse Regem Ericum, ut nimirum
Comitis Henrici filii tres praedictum Ducatum Sleivicensem a se in feudum ac praefecturam
accepissent ac sibi eo nomine obnoxii fuissent redditi; verum Comitem Nicolaum,
ac fratris ipsius Comitis Henrici, filios jam dictos tres in feudum id accipere ab Erico
Rege. Domino suo praedicto nec eius esse vasallos voluisse, sed praeoptasse certum salarium
sibi tribui et ejus sponsores dari etc.
Hinc Bornovedae, sub festum divi Iohannis Baptistae anno millesimo trecentesimo nonagesimo
septimo, Gerhardus Holsatus Slesvicensium ante annos undecim ab Olavo Rege
Reginaque Margareta sub fide tantum clientelae, ut supra ostensum, Dux declaratus,
cum fratribus Alberto et Henrico Comitibus coram Holsatiae universa nobilitate in eum
modum divisionem instituit, ut Holsatia, Stormaria, Femeraque insula tres in partes
distributis, Plona ditioque Oldenburgensis, tum et oppida Ludkeburgum et Helgehava
Femeraque insula cum Glambeca, Hanovra, ac dioecesibus Hedemarschia,
Schonevelda et Hesseldorpio, Gerhardo Duci cederent, Alberti Comitis esset Chilonium
cum Neomonasteriensi territorio, itemque arx Trittavia, Oldensloa oppidum
totaque Stormariae ditio cum Itzhoa et Osterhovia: Henricus sortiretur Segebergam,
quae parentis ipsorum Henrici Ferrei laudatae memoriae fuerat, nec non Neostadii urbem
ditionesque Seletenam, Gickoviam, Crempam, Grottenbrodam, Rendersburgam
et Tyleburgum. Caetera, quae seorsim cuique obtigerant alius fuere generis. Statutumque
tum quoque ut Wolstemarchia et Crempemarschia trifariam dividerentur, ecclesiasticae
vero aliaeque jurisdictiones, quas in Lubecenses, Hamburgenses urbemque Uthinum
antiquitus Holsati usurpassent, indivisae manerent. Additaeque et aliae conditiones
deque Slesvicensi Ducatu pronunciatum, ut is integrum novennium penes Gerhardum
Ducem esset, post id ex arbitrio Holsaticae nobilitatis de eo statueretur. Quae omnia
inconsultis non modo dominis, Rege Reginaque Danorum Margareta, sed errore praeterea
p.528
atque interpretatione sinistra fuere transacta, cum feudum istius Ducatus nunquam
haereditarium aut reale ut vocant, sed personale tantum fuerit, et soli de eo Daniae
Reges disponere perpetuo consuevissent. Margareta interea Calmariam cum electo Rege
Erico nepote suo concesserat, omnibus jam regnis destinato. Eodemque singulorum
regnorum trium senatores convocari fecerat. Ac simul inauguratus ibi Daniae, Sueciae,
Norvagiaeque Rex Ericus ipsa dominica trinitatis. Eaque de re, sub diem qui Veneri
dictus post festum S. Canuti Regis ac martyris, conscriptae signataeque tabulae, in quibus
Iacobus et Ericus Archiepiscopi Lundensis et Upsalensis, praesentibus Episcopis regnorum
ceteris ac senatoribus magno numero Regem suum declararunt ac pronunciarunt Ericum,
Margaretae Reginae nepotem eique sacramentum solemni ritu dixere, creatique
tum simul ex tribus his regnis equites aurati centum triginta sex.
Hinc ipso die Margaretae virginis, quo ita Ericus Rex posterique eius validiori praesidio
munirentur, foederatio ibidem regnorum trium celebrata, decretumque unanimi omnium
procerum voce, ut uno sub Rege unoque Domino in perpetuum essent agerentque. De
eo literae in membranis datae loco ac die jam indicatis statutumque inter cetera, ut tria
haec regna unum eumque, dum viveret, Ericum Regem agnoscerent: ac eo defuncto
unum similiter non plures deinceps Reges haberent. Nec fas esset regnorum uni Regem
assumere eligereve, nisi unanimi regnorum singulorum suffragio: Regi Erico si filius
aut filii nascerentur, eorum unus tantum non plures regnis omnibus cum imperio praeesset;
ceteris ditiones ac territoria regnorum certa mandarentur. Filiabus ex ritu ac
more veteri regnisque usitato provideretur. Si vero sine liberis defungi Regem contingeret,
tum eum communibus, ut dictum, suffragiis sumerent, quem aequo ac bono niti
regnisque quam maxime fore utilem, quasi Deo coram, judicarent. De bellis quoque similibusque,
quae ingruere possent, incommodis decretum ut quod uni obveniret, id obveniret
singulis mutuasque invicem operas subsidiaque praestarent. Regnum unumquodque
secundum leges ac jura sua administraretur, nec in Dania Norvagiaque Sueticae,
nec in Suetia Danicae Norvagicaeque consuetudines, quae cuique regnorum peculiares
essent, locum haberent. Essentque hac unione discordiae omnes veteraque regnorum
atque indigenarum odia sublata sopitaque, nec unquam regnorum alterum in alterum
insurgeret aut bello occasiones praeberet. Haec fere praecipua fuere, quae statuta per
id tempus. Regis ac Reginae procerumque omnium, qui regnis singulis frequentes aderant,
nec non et civitatum sigillis solemniter communita firmataque: adjicientibus
suum quoque sigillatim calculum Iacobo Henricoque divina gratia Lundensi, atque Upsalensi
Episcopis, Petro et Canuto eodem favore Roschildensi ac Lincopiensi praesulibus, una
cum pluribus ex ordine equestri viris spectatis aliis. Quorum praecipue fuere Carolus a
Tolffre, Ionas Andreae, Steno Benedicti, Ioannes Rud, Thuro Benedicti, Folmerus Jacobi,
Erngiselus Nicolai, Petrus Nicolai ab Angaard, et Algodus Magni equites; Arnoldus Praepositus
Upsalensis, Amundus Bolt, Alpherus Haraldi et Gautho Erici equites.
Haec foederatio, paci atque unitati inter regna stabiliendi comparata, dissidiorum
tamen ac belli inter Danos Suecosque gesti occasio identidem exstitit. Cum enim Daniae
postmodum Rex Christianus I, et qui eum secuti adusque Fredericum I suum in commodum
hanc unionem interpretarentur, obiciebant vicissim Sueci pacto haud stetisse
eos in eligendo Christophoro III, quem sese inconsultis Regem adscivissent: quamvis et
ipsos in ejus quoque electionem consensisse exinde constet quod in tempore et suo loco
dicetur. Alii quod adferunt, eodem foedere comprehensum, ut in electione Regum alternis
vicibus Daniae Sueciaeque primum suffragandi jus esset, id literis superioribus expressum
haud memini: Unanime interim ac consentiens singulorum suffragium votaque
requisita id literis indicari superiora satis ostendunt. Factum insuper, sive repetitum
potius fuerat IV Idus Februarii, qui fuit Lunae dies post S. Scholasticam in foro, quod
Repstading Sueci vocabant, decretum super colonis omnibus regio censui obnoxiis,
quibus sive volentibus sive vi, bona sua essent ablata, ut ea intra id tempus et paschatis
festum reciperent, aedibus interim iisdem in bonis aut prope collocatis nullum detrimentum
inferretur aliaque in eam rem utiliter pronunciata signataque subscriptione judicum
Vestergothiae Episcopique Scariensis Tordi, virique venerabilis Domini Brunolphi
Praepositi, atque Archidiaconi ejusdem loci Haquini, nec non aliorum aliquot ex nobilitate
Sueonum. Quos inter erant Gustavus Magni, et Carolus Baat equites; Stephanus Gustavi,
Tostenus Simonis, Nicolaus Dickert, ac Lindormius Iohannis milites.
p.529
Sub finem anni exorta inter Regem Ericum Stenonem Sture haud levis simultas, cujus
tamen causam atque occasionem non produnt chronologi: id tantum innuentes
Stenonem promisso quo se obstrinxerat, ut Regi nimirum intra hebdomadas duodecim,
ubicunque foret, praesentem se sisteret, haud stetisse: ideoque codicillos ab Archiepiscopo
Lundensi ac praesule Roschildensi aliisque ex nobilitate ac ordine equestri subscriptos
Regem accepisse quibus id ita se habere testatum faciebant. Dati hi erant in castro Zelandiae
Gurra dicto, feria quinta post festum Michaelis. Clauserat circa idem fere tempus
supremum vitae diem filius Regis Alberti Ericus, mortua jam ante, quam sibi connubio
Albertus junxerat, Rigitza, matre ejusdem Erici, Othonis ultimi Suerinensium Comitis filia.
Eoque filii praesertim inopinato casu de novo consternatus Albertus spem omnem recuperandae
aliquando Sueciae coepit deponere, scribique extemplo Stocholmiam Suecis
obsidibusque fecit, qui pro summa superius dicta spoponderant, ut se Margaretae Reginae
traderent, collaudata prius eorum fide, quam ad extremum usque constanter servassent. Atque ita
non solutis sex millibus marcarum argenti, Stocholmia aliaeque munitiones, quae Alberti adhuc
signa secutae fuerant, Reginae Margaretae in solidum permissae. Reusnerus lutrum ipsum
solutum ait, conferentibus illud mulieribus. Eaque de causa in ditione Megapolensi feuda
foeminis quoque esse concessa. Et vero depensum id Alberto fuisse sed eum, lutro sibi
reservato, Stocholmiam eius loco tradidisse, atque illud rebus suis oportunius judicasse,
vero videatur quod et alii existimant consentaneum.
Proximo hinc anno allatae ad Archiepiscopum Lundensem Romani Pontificis literae,
quibus ratam se habere demonstravit donationem quam fecerat Ida, Iohannes Snackenburgi
equitis aurati relicta vidua, fundata consecrataque in monialium coenobium Gladsaxia.
Bugislaus interea eius nominis, ut habent vulgo sextus, Wartislavi itidem sexti frater germanus,
eadem hac circiter tempestate, in eo jam totus erat. Idque agebat ut Dartzoviae,
ubi non incommodus haberi videbatur portus naviumque statio, ut inquam ibidem loci
oppidum conderetur. Sed ejus se molitionibus acriter opponentes Rostochienses, illud
haud ullo pacto admissuri videbantur. Obiitque morx eodem hoc anno idem Bugislaus.
Eoque id quidquid fuit operis abruptum inque fumos abiit. Alii ejus obitum triennio
anterius incidisse videntur tradere. quamvis id certum habetur eiusdem Bugislavi neptis
Elisabethae, quae consors fuit Imperatoris Caroli IV., filia Bugislavi V., soror Erici Pomerani,
Daniae postmodo Regis ad annum etiam hunc excessum referendum: Eique sepulturae
solemnia Pragae habita. Sed horum Pomeraniae Ducum, et praesertim Bugislavorum, cum
intricatior sit genealogiae series, exque hisce Margaretae Reginae agnatus Ericus, quem in
regni consortem ac Principem trium borealium regnorum Daniae, Sueciae Norvagiaeque,
ut est relatum, atque inde etiamnum dicetur, ipsa constituit a parte patris lineaque
masculina profectus sit non abs re fuerit eorum hoc loco stemma subiicere in modum
ut vulgo proditur, initio sumto a Bugislao ejus uominis quarto, ut sequitur:
SERIES GENEALOGICA
Ducum POMERANIAE adusque ERICUM Daniae
Sueciae Norvagiaeque postmodo
Regem.
p.530
Que Pomeraniae Ducum genealogia, ut hactenus a genealogicis, et in his ab ipso praesertim
Reusnero est proposita, id vel maxime vitii habet, quod Bugislavorum unus omissus
sit. Idque inde natum, quod filium Vartislavi primi, Bugislavumum nomine, primum Bugislaum
faciant, cum is esse secundus debeat, et primus Bugislaus is, qui Vartislavi ejusdem frater
fuit, ut schemate sequenti patebit: ubi et re nonnihil altius, sed breviter et schematice,
repetita, etiam ii, qui, ante quartum, Bugislavi fuerunt, commemorantur, in
modum ut subiicitur:
p.531
Tenebant id temporis Gotlandiam partim Vitaliani piratae, quos secutos Alberti partes
supra memoravimus. pars Reginae Margaretae praesidiis defendebatur. Verum piratae cum
nulli parcerent, Trosque illis Tyriusque simili discrimine haberetur, omnium in ipsos concitatis
odiis, ipsae passim Vandalorum urbes, a quibus auctorati primo frequentare mare
coeperant arma in eos classemque verterunt. Horum primi memorantur Lubecenses,
Dantiscani, Torenses et Elbingenses: sed ineunte statim anno cum ordinis Theutonici
apud Borussos societas, in qua tum Conradus ab Ingrigen cum imperio praesidebat, imminere
etiam insulae coepisset, ea occasone praesidia sua circumquaque disponere et sibi
quasi solis vindicare insulam praedones videbantur. Sed ea facile Conradus, missis in eam,
praeter equitum manum, quatuor millibus peditum dissipavit, ipsosque Vitalianos in totum
insula pepulit. Dux Albertus Megapolensis redditus de hac expeditione Magistri
Ordinis certior, in Borussiam recessisse memoratur ea mente, ut repeteret ab eo insulam:
At Magister insulam cedere recusans opponebat non ab ipso accepisse se eam, sed piratis
extortam suam fecisse, nec praeterea quidquam in adversum tentasse Megapolensem, innuit
Borussae chronico. Crantzius venditam ab Alberto Theutonicorum domui videtur
innuere.
Hinc ex Suetica nobilitate Sueno Sture aliique se arcesque cum ditionibus, quas nomine
Alberti sibi concreditas suae adhuc potestatis habebant, in manus ac fidem Erici Regis
Reginaeque tradiderunt. In his censebatur munimentum Faxholmia, cum tota Helsingia
dimidiaque parte Medelpadae: itemque Crytzberga, arx munitissima cum Norrebotta,
et quae eo referebantur ditiones territoriaque. Literae ea de re consignatae, quas Regi
p.532
exhibuerunt, datae erant in castro Almerstega, una cum Suenonis Sture, Algothi Magni,
Nicolai Magni, Canuti Othonis, Henrici Thun, Arnoldi Stycke, Andreae Thomae, Othonis
Setzsomer, Stenonis Caroli, Torchilli Brade, Axilli Brade, Arvidi Stenonis, Esborni
Baad, Suenonis Baad equitum armigerorumque sigillis ac subscriptione. Quorum
Sueno Sture, Stenonis, cujus modo meminimus, Sture filius fuerit. Estque verisimile
litis inter ipsum et Regem Ericum occasionem hinc natam, quod et ipse
regni praefecturas ab Alberto acceptas, quemadmodum filius, sibi pertinacius retineret.
Traditaque tum quoque, ut supra memoratum, regni ipsius acropoli Stocholmia,
nihil jam reliquum erat quod ea parte Erico Reginaeque negotium facesseret. Supererat
interim Gotlandiae insula, quam ut suae potestatis Ericus faceret, in eam
sub imperio Algothi Magni nec non Abrahami Broderi justum propemodo exercitum
traduxit. Hi, obsessa Visbuensium urbe excitatisque circumquaque munimentis,
premere opidum atque urgere deditionem coeperunt. Sed ordinis Theutonici miles
valido praesidio quod ad manus erat, opidum insulamque defendens eousque conatus
cuniculosque ipsorum repressit, obstititque, dum tandem Imperator Wenceslaus, se medium
interponendo Helsingburgi per delegatos inter Regem atque ordinis magistrum
hunc in modum pronunciarit, ut insula opidumque Visbuensium Erico Regi cederet;
ea tamen lege ut Rex Teuthonici Ordinis Magistro pro belli impendiis novies mille
Noblios Anglicanos adnumeraret. Quae pecunia cum haud ita parata inque promptu
tum esset, insula exinde in potestate aliquamdiu Theutonum remansit. Estque interea
Haffniae die, qui Aegidio dicatus fuit, cum Ordinis Magistro Conrado ita pactus Rex ut, nomine
veteris illius amicitiae, quae semper inter tria ipsius regna Ordinemque Theutonicum
culta fuisset, denuo ipsius posterorumque nomine firmum amicumque cum
eodem foedus esset, addito his decreto, ut alter alterius commodo studeret, mala
averteret; bello oriente pacate uterque ageret, Borussi Livonesque sua in regnis
Daniae, Sueciae, Norvagiae, et hi vicissim apud ipsos commercia libere exercerent.
Iisdem ipsi, quibus urbes Hansaticae, quaeque antiquitus obtinuissent, immunitatibus privilegiisque
gauderent. Subscripserant his una cum Rege trium regnorum Senatores
Iacobus Lundensis, Henricus Upsaliensis, Archiepiscopi; Petrus Roschildensis, Conradus
Strangenessensis, Augustinus Asloensis, Castinus Scharensis, Olavus Stavangriensis, Boocalus
Arhusiensis, Biorno Aboensis, Lago Viburgensis, Episcopi: itemque Praepositi
Ambiornus Bergensis et Asloensis Andornus: tum et Henricus Podebusck, Carolus a Toffte,
Iohannes Audreae, Steno Benedicti, Iohannes Rud, Volmerus Jacobi, Andreas Jacobi,
Iacobus Axlaus, Thordus Bondo, Iohannes Olavi, Algothus Magnus, Iohannes Due, Carolus
Nicolai, Predebornus Podebusck, Ericus Erlandi, Petrus Nicolai, Nicolaus Niger
Schoningus, Abrahamus Broderus, Stygeus Petri, Iohannes Podebusck, Arvidus Benedicti,
Petrus Valckendorpius, Magnus Haquinus, Iohannes Laurentii, Iohannes Snacbenburgius,
Magnus Trotteni, Magnus Munck, Biorno Olavi, Iohannes Falck, Godeschalcus
Benedicti, Olavus Petri, et Sigevardus Venonis.
Anni insequentis millesimi trecentesimi nonagesimi noni tam asperam hyemem fuisse
memoriae proditum est a scriptoribus, ut e Pomerania reliquoque Germaniae vicinae
littore recta in Daniam pedites per glaciem mare transmitterent. Eaque occasione usus
Albertus Holsatiae Comes, Gerhardi Slesvicensium Ducis frater, qui Erici Saxoniae Ducis
filiam duxerat, Transeidoranam Frisiam bello vexatam, ad extremam vastationem redimendam,
16000 marcarum argenti tributum sibi solvere coegit.
Interjecto nonnihil temporis apud Falstrios Nicopiae, praesentibus Frederico Vandalo
Torensi, Iohanne Degardo Marieburgensi, Petro Forstenavio Dantiscano, Ordinis
Theutonici Senatoribus: itemque Iohanne Andreae, Valdemaro Iacobi Lunge, Iohanne
Ivaro, Andrea Jacobeo, Bernekeno Schinckel ab Ivernessa equitibus auratis Regique a
consiliis, amice inter Reginam Margaretam a parte una et Rostochiensies Vismariosque
ab altera convenit de bello, quod eorum instigatu ad liberandum e carcere Albertum
a Vitalianis erat gestum, dum eorum classes instruendo ac portus suos patefaciendo piraticam
exercendi passim per Balthicum mare licentiam fovissent: Aderantque et urbium
Vaudalicarum delegati Henricus Westhovius et Iordanus Plescovius Lubecenses;
Henningus Ratiboerius Hamburgensis, Castinus Mollerus et Iohannes Hoierus Stralesundensis
aliique. Praeter autem sancitam ob bellum piraticum amnestiam, excepto promisso,
quo obstringebantur Reginae Megapolenses Alberti Regis nomine, decretum insuper ut
p.533
libertatibus suis ac privilegiis vetustis, cuiusmodi olim usurpassent intra regna singula
denuo cuncti fruerentur. Haec pactio nihil aliis inter ipsos Reginamque ac Regem Albertum
aliquando initis officeret.
Qui est proxime secutus, anno novi seculi quadringentesimo adeo de coelo deus imbres
Ostergothiam Sueciae oppleverunt, ut molendina omnia pontesque sublicii, aquis
abrepti, fluitarent: videbaturque Deucalionis alterum imminere aeuum, dum cuncti colles
locaque exstantia ad se servandos conscenderent ibique rupibus quasi infixi adhaererent.
Qua eadem tempestate cum Imperator Venceslaus ob desidiam ac luxum, quibus
veluti obrutus erat, solio suo esset depositus. Electores Popardiae summam rerum detulerunt
collegae suo Ruperto, Bavariae Duci atque Electori Palatino ad Rhenum, viro ingenio
acri, corpore parvo, sed animo ingenti, majestatis imperii atque rerum publicarum
perquam amanti ac studioso, opinione justitiae atque integritatis celebri, bellis
exercito. Eum Aquisgranum inaugurationis gratia deductum, cum Aquenses, praetextu
juramenti, quo adhuc obstricti Venceslao videri volebant, in urbem non admisissent,
Coloniensis reductum Coloniam, ibi diademate cinxit.
Per idem propemodum tempus Regina Margareta oppignoratam tradidit Episcopo
Ripensi Trojeburgum cum ditione Lyherret dicta. Quae omnia Regina, dato pretio,
sibi comparaverat a Nicolao Lymbekio. Ab episcopo eorum vicem accepit argenti puri
marcarum quinque millia. Summa haec pignusque insolutum mansit adusque Christianum
tertium, cum dioeceseos istius bona in usum regni traducerentur. Conditum eodem
circiter temporis tractu Gabnoense coenobium. Quam insulam Gabnoo dictam cum
Regina venditione accepisset a Valdemaro Blydelbochio, ejus vicem alias ei ex dioecesi
Roschildensi possessiones ac praedia reddidit. Fundatoque coenobio, divae Agnetae illud
dicavit, adnitente Roschildensi Episcopo Petro Ferreobarbo, vulgo ut memoratum Iernskeg
dicto. Traduxit quoque eodem Regina moniales e coenobio Gladsaxiae, postquam
illud emptum ab Ida Snackenburgita suum fecisset. Pontifex Romanus Bonifacius IX, intellecta
Reginae voluntate, ut in unum commutaretur utrumque, suum assensum transmisit.
Qui et anno hoc ipso jubilaeum, ut vocant, celebravit, ex more partim Ethnicis
olim, partim judaeis usitato, quamvis diverso ab utrisque fine. Illi enim seculares ludos
institutos habebant veluti monumentum annorum ab urbe condita, nec alius fere quam
temporum observatio judaeis celebrandi ejus scopus fuit, cum pontificii ut partem divini
cultus censeant et accommodatum praecipue elargiendis quas vocant indulgentiis,
quae sunt poenarum canonicarum relaxationes. Has enim profitentur dare hoc maxime
tempore pontificem uberrimas. Eas noenias cum alias tum ista praesertim tempestate,
convellere viri docti atque oppugnare coeperunt, et antecessit caeteros ingenii ac
pietatis fama Iohannes Hussus Bohemia oriundus, ostendens inter alia certissimam delictorum
remissionem esse, quae accipiatur praeconio vocis Euangelii et fide quocunque
tempore; jubilaeum autem in animis piorum esse assiduum; nec intermittere eorum gaudium
fundatum innocentia, et in filium Dei unigenitum certa fiducia. Hoc se postquam
exerere ac tenebroso seculo terrigenisque lucere illustre os Hussi lumenque coepisset una
cum Hieromyo Pragensi, de quo et inde dicetur, e coelo quoque sidus crinitum flammam
extulit, quae et ante et post quadragesimam eodem hoc tractu temporis conspicua apparuit,
paucis serio advertentibus temerarium id haud esse,
Nec coelis unquam spectatum impune Cometam,
Ut ait poeta. Bonifacius autem divulgatis Romae generalibus indulgentiis seorsum omnibus
remissiones pollicitus fuit, qui die Ostensionis reliquiarum cathedralem divi Laurentii
ecclesiam Lundae frequentaret. Fuit is dies julii undecimus anni, qui superiorem excepit
post millesimum, primi et quadringentesimi.
Quo eodem tempore praedones e Balthico mari submoti varie huc illuc, ut ante ostensum,
dispersi longe lateque maria per volitabant. In his primas facile tenebant Wichmannus,
Wichboldus, Godefridus Michaelius, et ante alios apud posteros celebris Nicolaus Stortebekerus.
Hi compluribus navibus armatis Germaniae, Galliae, Hispaniae, Britanniae, Norvagiae,
Daniae littora portusque infestos reddebant, nec quicquam tuti navigantibus relinquebant:
quas praedas ceperunt, eas aequa sorte inter se partiebantur, quaque illas arte
paraverant ita vicissim decoquebant: nullos vero infestius post Danos ac Norvagos
veteres hostes quam Saxones, qui se mari Balthico ejecerant, persequebantur, hosque
p.534
hostes suos nuncupabant. Ex his Nicolaus Wichmannusque Albis ostium ad Saxonum
insulas cum classe sua forte servabant, ut commeantes ex Anglia atque aliunde mercatorum
naves interciperent. Quo per indicium accepto, Hamburgenses etiam ipsi naves
suas, quas jam ante publice in piraticam exercentes armatas habebant, quarumque e
numero erat, quam versicolorem Vaccam de bonte koe vulgo nuncupabant, celerrime
expediunt, tormenta, arma, militem imponunt mixtasque onerariis civium navibus secundo
Albi descendere, hostemque praedae intentum oportune invadere jubent. Cum
in conspectum mutuum esset ventum, praedones solas onerarias has esse rati, praesentisque
praedae spe laeti ad invadendas eas se pararunt. Sed ab armatis contra spem excepti
commisso acerrimo praelio ac promptissimis suorum quadraginta amissis, qui reliqui erant
LXX cum ipsis ducibus Stortebekero Wichmannoque, multitudine circumventi, sese Hamburgensibus
permisere, victores cum spoliis et captivis ovantes Hamburgum reversi,
ibi captiva capita omnia carnificis gladio subjecta pinnisque in terrorem et spectaculum
navigantibus ad Albim longa serie imposita. Nec multo post cum Godefredo quoque et
Wichboldo, qui in sociorum vindictam contra victores exarserant, simili eventu, majoribus
etiam viribus ab Hamburgensibus dimicatum: capti praefecti ipsi cum manipulariis ad
octuaginta. Omnes gladio percussi, capitaque in maris littore tignis praefixa. Hamburgenses
purgati a praedonibus oceani egregium nomen meruerunt. Dania quoque et totum
quod appellamus Germanicum Cimbricumque mare tam nefariis ac gravibus hostibus
liberatum, omnium ubique commerciis quasi apertum exinde patuit. Haec alii
non ad annum, quem posuimus, sed proxime sequentem referunt.
Quo uno omnes consensu tradunt chronologi exstitisse Prutenum, qui se Margaretae
Reginae filium ferret, multa adducens, de quibus nemini nisi uni seorsim Reginae
constare poterat. Sed eum nutrice Olavi natum, ex qua multa secretiora hauserat, postea
innotuit. Nam inter caetera iudicia, quibus verum Olavum deprehendere erat, asserebat
Regina eum veluti e nevo agnoscendum, verruculamque habuisse intra humeri
utrumque armum. Eaque non deprehensa dolum prodidit, cum Olavum praeter id fato
suo functum ac corpus sepulturae apud Sorenses honestatum luce clarius haberetur.
Hoc itaque pacto aperti mendacii convictum monstrum intra Scanoram et Falsterboam
flammis exustulandum publica authoritate est traditum; meritas poenas tam infrunitae
temeritatis atque impudentiae luens.
De Algotho Magno et Abrahamo Brodero in Gotlandiam cum exercitu ab Erico Principe
missis, quod ad annum supra millesimum trecentesimum nonagesimum octavum meminimus,
rejiciunt annales Suenonum ad hunc, qui superiorem proxime excepit, millesimum
quadringentesimum tertium. Quem tamen calculum vel Imperatoris Wenceslai, qui biennio
ante Imperatoria dignitate erat destitutus, ad componendum id belli per delegatos,
ut memoravimus, interventus, vitii videatur arguere. Nec certior est aera, qua traditur
nata inter Dithmarsos et Ducem Saxoniae Ericum simultas, quae in apertum postremo
bellum erupit. Crantzius initium eius conjicit in seculi hujus quarti primum exordium
ac tractam in hoc usque tenpus, quo Ericus Saxo, post cladem, quam incurrisse apud eos
generum ejus Albertum, supra notatum, ex improviso illos, mediam transgressus Holsatiam
invasit, et agros ac praedia eorum extreme divastans magnam secum opum ac captivorum
vim domum abduxit. Hanc iniuriam sibi ab externo Principe illatam detulerunt
ad vicinos dynastas atque opida Dithmarsi, quod Erico scilicet Duci per suas ditiones
atque oras adversus jura ac pactiones jam olim initas, transitum permisissent. Illi, et inter
caeteros Gerhardus Slesvicensium Dux, accepta eorum querimonia, fratrem Albertum Erici
generum eo nomine increpans, responsum ab eo accepit, se omnino ignaro id quicquid
esset, perpetratum fuisse: Eoque responso excitatus Dux, sibi fidem atque integritatem,
praecipuam a maioribus haereditatem relictam memorabat, et se quoque eas verbo ac
factis ad extremum usque inviolatas servaturum testatus, rescribi confestim Dithmarsis
imperavit, eos objurgans, ac temeritatem accusationis notans, quod honori suo per ipsos
apud Principes vicinos detractum esset, postulabatque satisfactionem se dignam. Dithmarsi
excusatione Ducum ac Comitum intellecta, se compositioni paratos referebant.
Lubecenses quoque et Hamburgenses eodem spectantes, omnia per oratores agebant,
ut res amice transigeretur: Sed incassum haec omnia. Itaque bellum caeptum. Cujus
Holsati, Dux Gerhardus, ejusque frater Comes Albertus excitato ad opidum Meldorpum
circa Delbrugam munimento, auspicium fecere. Hoc cum frustra oppugnarent Dithmarsi,
p.535
opidum postremo Holsatis cessit. Qui et alia loca tenebant, quae licet strenue saepenumero
a Dithmarsis impeterentur, penes Holsatos tamen mansere. Ac tandem post
varios conflictus cum in Northammum Albertus duceret, ac multa ditatus praeda reditum
pararet, occurrere cum expeditis copiis Dithmarsi, a quibus caesi haud dubio cuncti fuissent,
nisi inundans desubito Eidora angustam elabendi semitam ipsis reliquisset. Albertus
interim dum equum calcaribus incitat atque agmen cogit, equus in humum cum sessore
collapsus ita armatum suo pondere pressit, ut spiritum haud multo post domi efflarit, tumulatus
inter monumenta maiorum suorum Itshoae. Eo improle e vivis sublato Comitatus
ille in fratrem Gerhardum recidit. Quem identidem exinde Dithmarsi per suos ac
Lubecensium Hamburgensiumque delegatos benigne adire, obsecrantes ut rem amice
componi pateretur. Obtulerant denique ingentem pecuniae summam modo paci auscultare
in animum induceret. Respuit omnia Gerhardus praeter pensionem annuam ac fidem
praestandam sibi in perpetuum; praetendens majorum quoque suorum jura ac pactiones,
quibus antiquitus se Dithmarsi obstrinxissent. Sed illi conditionem eam morte duriorem
rati ad arma ac sui defensionem recurrere. Primus impetus in castrum Delbrugae
factus, sed evanidus, quod id firmo Holsatorum praesidio defenderetur: tum et praeter
repulsam multi ex Dithmarsis capti, abducta, jumenta, boves, oves, equi Holsatis in praedam
abiere. Gerhardus Dux hoc successu animosior redditus, et vi, quod verbis non dabatur,
se assecuturum sperans, toto in hostem agmine ferebatur. Sub eius signis, praeter
caeteros, viri nobiles et summis familiis nati militabant. Sagittariorum agmen unum ducebat
Henricus ab Alevelt, eques auratus, et aliud eius frater Nicolaus, quod primarium
vocitabant. Dux ipse, cum cohortibus caeteris, ingressus viarum circa locum, cui Suiderhamae
nomen servabat. Praelium commissum die Osvaldi, ipsis nonis Augusti, anno
supra millesimum quadringentesimo quarto. Sed antequam iniretur, praedae atque incendiis
villarum quam Duci intenti magis Holsati, multa quidem Dithmarsis damna dedere:
Sed ea dum fiunt, in unum coeuntes Dithmarsi obseptoque viarum exitu ducem
ipsum cum copiis signisque omnibus caedunt funduntque. Occubuere cum eo Comes
Vunstruppae ac milites duodecim militares utriusque ditionis Holsatiae ac Slesvicensis
Ducatus trecenti, nobiles ac dignatione apud ipsum Gerhardum praecipua trucidati memorantur
Henricus Limbekius, pluribus inter Danos adoreis clarus; Vlffo Paagwisck cognomento
Bonus, Henricus et Nicolaus ab Alefelde, Gerhardus Scultetus ex dioecesi Bremensi
eques, Henricus a Siggen mareschalcus aliique. Die sequente e ruiuis cadaverum
servati Rantzovius et cum eo Paagwisck dictus. Pro quorum redemptione id obtinuere, ut
castrum Delbrugae extemplo dejiceretur. Militarium signorum nonnulla in opidum
Mildorpum, alia Oldewardae illata, columnis ac summis templorum tectis in modum trophaeorum
affixa. Aurum argentumque, et si quid ejusmodi occurrit, viritim divisum.
Haec altera insignis est clades, quam perpessi a Dithmarsis Holsati, dignumque memoratu
archegum utrobique fuisse Gerhardum. Nam prior strages cuius supra suo loco ad
annum 1322 meminimus, profligato Gerhardo Comite, dynastarum insuper ac principum
virorum duodecim praeter duo gregariorum militum millia, ut ista Ducem ipsum, cum
toto exercito ac nobilitate, Holsatis abstulit.
Praelio cladeque nunciata, luxit Holsatia ereptum sibi Ducem, Elisabetha maritum, omnisque
populus patriae patrem ac defensorem. Imprimis Elisabetha, Ducum Brunsvicensium
germana soror, cum tribus filiis ac filiabus duabus, maeste agens, belli nomen omnemque
Martis aleam detestata, factis induciis, ita cum Dithmarsis transegit, ut renovatis
antiquis foederibus intra Holsatiam Storae atque Eidorae fluenta ab omnibus illi vectigalibus
immunes haberentur et eodem vicissim iure apud Dithmarsos Holsati gauderent.
Si quid controversum exsurgeret id ditionis utriusque arbitri ex aequo et bono dirimerent,
arma facesserent. Cui recedere a foedere in animo esset, sex ante septimanis parti
alteri id declararet. Haec, obsignatis codicillis, tam a domina vidua, quam Dithmarsis
approbata roborataque. Sed ut erat tam tristi tempore perculsa haud immerito ac animo
fracto princeps Elisabetha, ita vicissim in nobilium quorundam conjugibus eluxit ac
deprehensa est illa veterum Cimbrorum virtus ac fortitudo. Estque praecipue celebranda
matrona vere magnanima Paagwiskia. Haec cum amisisset in eadem expeditione filios
octo, ac saluum redire maritum nunciaretur, recipere eum noluit antequam vulneratum
quoque esse certo cognovisset. Nec minor aliarum fuit pietas: quae maritos caesos et
sepultura a Dithmarsis prohibitos sub habitu monialium quaesitos repertosque humo
p.536
mandarunt: praestito officio, quo nurus illas Thebanas, quae maritos suos e rogo captae
urbis humeris deportarunt, vel aequasse aut superasse potius dicendae, cum illae id officii
vivis, hae etiam mortuis persolverint.
Filiorum, quos Dux idemque Comes Gerhardus reliquit, trium maximus Henricus annum
circiter septimum agebat, Adolphus tertium, Gerhardus in utero matris patri posthumus
fuit, filiarum priorem Ingeburgam nomine, Regina Margareta Sueonum coenobio
Vastenensi, ob Divam Brigittam imprimis tum celebri, dicatam tradidit. Altera quae
Hedeviga dicta, in matrimonium data Balthasari Megapolitano. Quo sine liberis defuncto,
nupsit Theodorico Oldenburgensium Comiti, ex quo suscepit peperitque Christianum, Mauritiumque
et Gerhardum filios: Quorum primus rex exinde trium Aquilonis regnorum,
hodiernam Daniae Regum ac Ducum Holsatiae stirpem propagavit. Henricum praeterea,
quem maximum natu filiorum Gerhardi diximus, regina additis e nobilitate tribus moderatoribus,
educandum in Dania ablegavit: Adolphus Henrico patruo prae ceteris charus
ab eodem Nurebergan in aulas dynastarum Germaniae, ut ibi honestis ac principe
dignis artibus adolesceret, dimissus fuit. Estque memorabile, quod Crantzius memorat,
eundem Adolphum adhuc puerulum, cum Regina Margareta ejus inter ceteros piliolo baccatum
monile testandae benevolentiae assui curasset, eo insigni ornatum pileum recusasse,
moxque manicae intextum manu rejecisse, ac denique tergo thoracis additum, tergo
parieti applicito, confregisse: Tumque Reginam de eo minus bene ominatam dixisse,
eum, ubi ad justam aetatem venisset, sibi suisque hostem natum.
Horum filiorum Dux Gerhardus in omnem eventum tutores constituerat Ericum Crummedikium,
Sigefridum Sestedensem, Laurentium Haestenum, equestris ordinis viros: Sed
patruus liberorum Henricus, electus Osnaburgensis, extincto Gerhardo, eos aspernatus, ad
sese jure successionis administrationem Ducatus nomine nepotum suorum pertinere
existimavit, unde varii animorum motus ac bellum postremo enatum. Nam et Henrico
erant, qui traditis ei Segeberga et Rendersburgo, eum amplexi sequebantur: Regina
quoque Margareta occasionem haud negligens et gnara matrem liberorum Elisabetam aere
indigere, ab ea arces aliquot Holsatiae numerata pecunia pignori acceptas, suam in potestatem
redegit. Nicolaus quoque Comes filiam reliquerat Elisabetham, cui arx Openrada,
ipso defuncto, cesserat; Eam puellam Saxoni Duci Erico regina despondit; Procurataque
de suo dote arcem sibi vindicavit. Similiter et Grodebusam destructis munitionibus,
Ecclesiae Slesvicensi in suam suorumque majorum memoriam permisit. Sicque
ad nutum suum cuncta tum ibi administrare regina instituit. Sunt qui addunt, Ducissam
Elisabetham, commotis in hunc modum rebus, una cum tutoribus aliisque ex ordine senatorio,
Ericum Regem ut dominum feudi sibi defensorem Ducatus elegisse, praestito ei pro
more obsequii ac fidelitatis sacramento, Et Ericum vicissim Ducissae, tutoribus ac consiliariis,
Erico nimirum Crummedikio, Eilero Ronnovio, Othoni Haesteno aliisque Holsatiae
praecipuas praefecturas tradidisse, adpromisso insuper annuo salario, sed minus ad vota
ipsorum, ut postea referetur, reddito. Estque per idem tempus publice Flensburgi inter
Daniam Ducatumque Slesvicensem pax promulgata, Neque sibi Reginaeque de toto Ducatu,
nisi obsequii ac clientelae jus, more maiorum debitum, adscribi rex voluit.
Regina interea non desiit arces aliaque apud Suecos municipia coronae adicere, quorum
inter caetera Schindelburgum memoratur, emptum a Nicolao Limbekio. Similiter
et apud Suecos Rimstedam et Rimstedholmum pertinere eodem in publico Nicopiensi
conventu ipsa praesens declarari effecit. Eadem a filio Margaretae Due Canuto Boetio
accepissse, soluto pretio, Gripsholmum, sub testibus ac sigillis Ditlevi Bylovij aliorumque
demonstravit. Volunt annales sub idem hoc tempus supremum clausisse in insula
Rugia diem foeminam quampiam, Gulitzam nomine: Eamque omnium, quibus in usu
fuerat idioma Vandalicum, extitisse ultimam.
Proximo hinc anno, feria statim quinta post purificationis, de Axelwaldae arce praefecturaque
inter Regem Reginamque, nec non Hennekenum Beckmannum et Nicolaum
Guttorni diaconum dictum ita transactum, ut eam cum praefectura arcem Regi Reginaeque
servarent; Si quid illis, Regi inquam Reginaeque, accideret, traderent eas
Catharinae heri sui sorori. Si et eam defungi contingeret, cederet utraque regni Suetici
coronae, aut regi, cui permitti regnum contingeret. Hinc die, qui Mathaeo Apostolo
sub quartum ac vigesimum Februarii sacer habetur, praesente Regina, piacularis
instituta reconciliatio inter Iohannem Nicolai ab Avensberg et Iohannem Andreae
p.537
ab Assendorp equitem eiusque agnatos amicosque ob necem Iohannes a Clausholm et
filii ejus ac parentis utriusque.
Quae secuta est eius anni aestas autumnusque assiduas fere et sine missione pluvias habuit,
adusque propemodum Decembris initium: Excepitque coelum admodum grave
ac pestilens, quod mortalium fere decimum quemque absumsit. Evulgari autem Rex
Albertus duos codicillos curavit, Flensburgi XXV Novembris datos, die Catharinae sacro:
Quorum altero se una cum haeredibus volentem ac deliberato consilio designasse profitebatur,
quicquid in Daniae, Norvagiae ac Sueciae regna praetendere, aut sibi competere
juris in aliquem ea regna incolentem posset, similiter et alteris seorsim ac sancte testatus,
est se in Regem Ericum eiusque haeredes arma haud unquam moturum, mansuramque
in posterum, tradita iam in manus Reginae Margaretae Stocholmia, inter ipsam
regnaque haec tria et suum Ducatum Megapolensem territoraque, pacem integram
perpetuamque: quin et operam se cum haeredibus suis daturum, ut regnis jam dictis,
sicuti et Slesvicensium Ducatui ubicunque daretur, commodaret, nullum vero detrimentum
inferret. Appensum his sigillum ipsius Regis Alberti, subscripserantque in rei
testimonium cum Alberti tum regnorum trium nomine, Regisque Erici ac Margaretae consiliarii
ac senatores aliquot. In quibus memorantur, D. Otho Veeregge, D. Wickennt
Belouv, D. Henningus Podebusck, D. Mathias Nascou equites, et Henricus Quitzouv,
armiger, itemque Episcopus Eschillus Ripensis, D. Nicolaus Ivari, D. Predebiornus Podebusch,
D. Petrus Nicolai ab Aagaard, D. Iohannes Olai, D. Iohannes Scarpenberg,
D. Iohannes Thomae, D. Gustavus Caroli, D. Nicolaus Thomae, D. Bernekenus Schinckel,
Predebiornus Praepositus Othoniensis, Dom. Henricus Westhoff Consul, Dominus
Reinerus a Calen Senator Lubecensis, Iohannes ab Aa Rostochiensis, Hermannus Meier
Vismariensis, Meinardus Buxtehude Hamburgensis, Wolphius Vulflauv Sundensis,
Consules.
Eodem circiter tempore Ingeburga Reginae Margaretae sororis filia, quae Reusnero
aliisque genealogicis vulgo omissa, coenobii Ribbenissensis antistita, argenti marcas
trecentas a Regina Margareta matertera sua accepit, quibus bona nonnulla Ribbenissensibus
hac lege emit, ut ea in usus pios verterentur, cederentque virginibus, si quas ei
Regina Margareta commendaret. De coelo per idem fere tempus tantae molis grando
circa Wolgastum prolapsa, ut ovi magnitudinem aequans pecudes ac sata prostrarit.
Supremum hunc annum habuit Iohannes Pauli, vir optimus deque Ecclesia Roschildensi
supra modum benemeritus. Estque postremo excommunicatus per id tempus,
opera Canonicorum Ripensium Iohannes Scharpenbergius: Causae praetendebantur injuria
et vis illata Suenoni Abbati coenobioque Holmensi. Quod autem dixi, omissam vulgo, nec
plene redditam genealogiam eorum, qui ex sorore Margaretae Ingeburga Duci Megapolensi
Henrico prognati sunt. Et nos quoque superius, pag. 512 (ubi STEMMA DUCUM
MEGAPOLENSIUM, ut vulgo fere editur, est positum) Ingeburgam, quae hic antistita
est Ribnissensis, filiam eiusdem Ingeburgae, post Mariam neptem alteram Reginae Margaretae,
non tam incuria, quam aliud ibi demonstraturi, omiserimus, ideo hoc loco propius et
velut postliminio, quod eam praecipue rem spectet, ob oculos proponemus. Est vero id
schema eiusmodi:
ALBERTVS I Dux Megapolensis.
Vxor Euphemia soror Magni Smechi, Sueciae ac
Norvagiae Regis.
p.538
Quae genealogiae series etiam hoc amplius et a superiori, quae posita est pag. 512 Megapolensium
Ducum, diversum habet, ut Euphemia, a qua veluti linea materna descendunt
Megapolitani Duces, non filia Magni, Sueciae ac Norvagiae Regis, ut fere omnes, Crantzium
sequuti, perperam tradiderunt, sed Magni, qui Smechus est dictus, soror fuisse memoretur.
Fuit enim Euphemia filia Erici Ducis, qui a Rege Suecorum Byrgero, fratre germano,
inedia, ut ante est demonstratum, enectus interiit.
Hiuc Rex Albertus, Dux Megapolensis, anno proxime insequenti testatus est recepisse
se ab equitibus infra scriptis Nicolao Ivari, Bredeborno Podebusck, Petro ab Aagaard, Iohanne
Clausson, Iohanne Scherpenbergio, Wernero Schenckelio, Iohanne Thomae, Iona Avestono,
Gustavo Lekindo, marcas Lubecenses bis mille: Easque per Iohannem Magni Canonicum
Arhusiensem, Iohannem Bondonem consulem ibidem, tum et Cancellarium suum Iohannem
a Bentlage sibi esse recte redditas. De marcis vero trecentis quas modo memoravimus,
antistitae Ribbenecensi a Regina Margareta, ut piis usibus impenderentur, transmissas
ita hoc anno per eandem statutum, ut quatuor ex iis insumerentur comparando
lychno pensili, qui diu noctuque sanctorum corporibus illuceret, ex iisdem triginta quinque
antistitae dispositioni relinquerentur, Ea defuncta quotannis per proxime succedentem
Abbatissam diviso ex iis ac sportula conferretur in sacerdotes ac virgines ejusdem
Abbatiae. Defuncta autem Reginam Margareta vigiliae ac supplicationes pro anima
ipsius majorumque eius, cujusmodi pro Ducibus Megapolitanis fiebant, statis diebus
haberentur.
Insignis praeterea hic annus est nuptiis quas Lundae celebravit 25 Octob. Enricus trium
regnorum electus Rex cum Philippa Regina, Henrici quarti Anglorum Regis filia. Nata ea ex
coniuge Henrici priore Maria, Herfordiae et Essexiae Comitis filia. Sponsam ex Anglia in
Daniam ingenti magnificentia, veluti paranymphi, deduxerant Thuro Benedicti, ordinum
Sueciae nomine, et equites Daniae duo. Suecorum annales immensi aeris dotem secum detulisse
ad sponsum memorant. Eodem tum tempore arcem Toruppae emptam a Stigoto
Andreae, coronae adiecit Margareta.
Promulgavit exinde sub annum, qui fuit millesimus quadringentesimus septimus, Episcopus
Fionensis Iohannes indulgentias omnibus, quicunque aliquid ad aedificationem ecclesiarum
Horsdorpiae, Sollingae et Bregensdorpiae de suo contulissent: qui et easdem anno
quoque sequente repetitas continuavit. Hiems tum fuisse asperrima memoratur igneque
vago exustum magna sui parte Stocholmiae opidum. Apud Sundenses Pomeraniae
exortae per idem fere tempus leves quaedam discordiae, sed quae urbi postremo haud
exiguum detrimentum attulere. Cum enim magistratus pecuniolam cudi fecisset deteriorem
priori, renuebat loci pastor Conradus Bonovius una cum symmiste suo hujusmodi
nummulos novos altari illatos accipere, quod eos veteribus multo diceret viliores, adiciens
eripi sibi jus suum, nec alios ecclesiastis reditus esse. Quae cum dixisset, ipse urbe
excedens hostilia minitari videbatur. Nec diu cunctatus ipse cum equitibus (quis a parochio
id exspectasset) trecentis regressus suburbana fere omnia flammis inuolvit ac
vastavit armenta et opidanos, qui extra urbem deprehensi, captivos abduxit. Iisque commoti
cives, presbyteros [presbytetos ed.] clerumque reliquum adusque centenos in unum convocatum ac
certae domui inclusum, igne injecto, absumpsissent uuiversum, nisi facinus inhibuisset urbis
senatus. Interea ex grege toto tres selecti qui, cum incensa arderent suburbana praedia,
seque flamma attolleret, dixisse memorantur, eos esse cereos pro civium animabus ab
ecclesiasticis accensos. Hi in forum, quod novum vocabant, abducti ac rogo impositi in
cinerem versi sunt. Conrado deinde Bonovio loci, ut diximus, pastore causam totam ad
Romani Pontificis tribunal deferente, et suam quoque eandem litem faciente Episcopo
Suerinensium, sacris interdicti Stralesundenses, manseruntque ab Ecclesia seclusi septennium
p.539
circiter. Tandem res ita composita ut ob malam cleri tractationen inchoatum
templi Suerinensis fornicem confici et ad colophonem perduci opus curarunt.
Eodem hoc tempore Emdenses pressi a vicinis ac popularibus, primi omnium eius gentis,
quod quidem constat, auxilii causa cum Hamburgensibus et Lubecensibus quorum
tum maritimis in rebus permagna erat potentia, quique classes expeditas habebant, iniere
societatem: Eorumque milite ac tormentis et cetero apparatu instructi non solum jam
pares sed etiam metuendos se hostibus praestitere. Proximo hinc anno redempta resumtaque
e manibus ordinis Theutonici Gotlandiae insula numeratis, de quibus supra ad annum
MCCCXCVIII memoravimus, novem millibus nobliis Anglicanis. Hujus transactionis
tabulae sub sigillo Magistri ordinis Vlrichi ab Junggengen Marienburgi obsignatae,
attestantibus urbis Torinennsis, Dantiscanae, Elbingensis, aliisque consulibus ac ordinis
ejusdem consiliariis. Qui omnes Calmariae praesentes aderant, et in his Iohannes van der
Dolle, Albertus Rodius Consul Torinensis et Conradus Catzecovius Consul Dantiscanus.
Decretum quoque ac literis eisdem expressum, ut abolitis post id, quaecunque ad urbem
ac insulam Godlandiae exortae fuissent, controversis, perpetua atque aequa cum Ordinis
Magistro pax coleretur et eam vicissim ordinis subditi in tribus Erici Regis regnis Dania,
Suecia, Norvagiaque experirentur. Exacti per id tempus urbe Lubecensi consules
quatuor factaque novi senatus per populum electio. Nec stetit ibi malum, sed longius
serpens etiam Vismarienses et Rostochienses vicinos involvit. Qui similiter posituri Magistratui
suo modum sexaginta utrobique viros nominarunt, qui rebus gerendis senatuique
interessent. Causam motuum plerique fuisse tradunt impositiones novas, quae populo,
duo aliis oneribus gravaretur, minus tempestive fuissent imperatae.
Apud Holsatos anno proxime sequenti, postquam multa utrimque damna, dum fluctuat
sine capite Slesvicensis Ducatus, hinc Dani, inde Holsati tulissent, die, qui Dionysio
sacer est, Rex Ericus Comite Henrico, qui se pro liberis Gerhardi tutorem gerebat, Coldingam
evocato atque inde eodem in Fioniam Regem secuto, ita cum eo transegit, ut damnis,
quae Daniae regnum ab Holsatis accepisset, circiter undecim aureorum millia aestimatis,
eorum loco opidum Flensiburgense veluti pignus una cum Niehusia sibi traderetur.
Eaque summa si intra annum non solveretur, res in commissum, ut loquuntur, recideret,
nec redimi exinde opidum daretur. Damna vero, quibus Dani Holsatos affecissent, si liquido
demonstrari possent, facta aestimatione compensarentur. Ita fere [fete ed.] in Saxonia sua
refert Crantzius. Alii Elisabetham Gerhardi viduam, nomine liberorum suorum, assentiente
patruo Henrico Osnabrugensi oppignorasse utrumque opidum Regi simpliciter memorant.
Et addunt, Reginam Margaretam, ut se veluti mediam Regi Comitique interponeret,
cum Elisabetha eum in modum convenisse ut, tradito sibi Godtorpio, id ad tempus
possidendum retineret, quo scilicet Comes Henricus animadvertens Ducatum non ab
Elisabetha, ad quam regimen nullum pertineret, sed a se, utpote feudi Domina, gubernari,
quietius ageret, et ipsa quoque eodem hoc pacto benigniore uteretur, Matremque exinde
parvulorum Elisabetham Reginae dicto audientem, ut accederet arcemque susciperet.
permisisse; Et mox Reginam, ubi ingressa arcem esset, paululumque consedisset, a famulis
commonitam haberi turrim milite stipatam; atque ita confestim exsurrexisse, abeuntemque
torvo vultu in Elisabetham, quae aderat, verso, dixisse; haeccine est illa fides,
quam pollicita es? Crantzius ait speciem oblatam oculis observantium quasi magna inclusa
fuisset armatorum manus, cum praeter solitum praesidium nulli adfuerint. Sed id utcunque
se habeat, saltem diffidentia hinc nata, quae Reginam respicere et sibi ut consuleret
admonuit. Sed Ericus Rex postquam Flensburgum, ut diximus, sibi traditum accepisset,
id vallo aliisque munitionibus ita firmavit, ut et collem, qui proxime est adsitus arcemque
impositam habet, fossa cingeret. Unde Holsati non tantum Ducatui Slesvicensi, sed toti
Holsatiae imminere Regem in animum inducentes, ei diffidere coeperunt. Et addit
Crantzius, quod tamen apud nostros non reperio, cum Henricus Osnabrugensis summam
promissam offerret ut, recepto Flensburgo, pignus liberaret, Ericum Regem moras nectentem
aliud semper ex alio causatum. Et auxit denique suspicionem, quod etiam Regina,
ut supra memoratum, praeter Tonderam aliaque loca, Openradae quoque arcem suae
potestatis fecisset. Holsati idcirco et qui Regi Reginaeque a consiliis ante fuerant, eisque,
ut modo indicatum, fidem ac sacramentum dixerant, Ericus inquam Crommedikius,
Timaeus Ronnovius, Eilerus Ronnovius, Otho Hoestenus Holsatici equites, posthabito
utroque se Comiti Henrico Osnabrugensi Episcopo Adolphoque Schouwenburgensi
p.540
denuo adjunxere, eorumque et Holsatorum secuti partes obtendebant, nisi id fieret temporique
circumspicerent, periculum imminere, ne totus Slelvicensium Ducatus e manibus
filiorum Gerhardi elabatur. Quapropter et Elisabetha, liberorum mater, secuta eorundem
consilium, evocatis ad se Flensburgensium consulibus, eos eousque custodia contineri
mandavit, dum se reddituros in manus Holsatorum Flensburgum pollicerentur. Sicque
eorum nomine nonnulli Flensburgum una cum consulibus digressi, opidum ab iisdem
receperunt, insuperhabito, quod Erico Regi praestiterant, fidei sacramento. Nec eo
contenti, arcem etiam Episcopi Slesvicensis Iohannis, praefecti ac senatoris Regii, Suavestadum
et Stubbam sui fecerunt juris. Et arce praeterea solo aequata supellectilem omnem
Episcopi, qui ipse absens Capellanum suum ibi reliquerat, militi in praedam dedere.
Factaque haec omnia, durante adhuc, de qua supra memoratum, pacificatione. Sed re intellecta,
Rex Alsam insulam itemque Arram ingressus Sunderburgum et Noreburgum
obsedit, deditoque Noreburgo, Sunderburgum, additis circum_circa munitionibus, inedia
ad deditionem urgere statuit. Verum insulae utraeque Regem agnoscentes ei sacramentum
dixere, ut et Sundevidum. Haec licet indignantibus Holsatis, ea tamen mente ab
Erico Rege tum peracta, quod utramque ditionem ad regnum pertinere et ab Holsatis
injuste possideri existimaret.
Idem annus foederationis meminit, quae die Margaretae dica, instituta sit inter Regem
Ericum praefectosque ac consiliarios Dithmarsorum: ut nimirum auxilio illis Rex accurreret,
si quando eos injuria afficere quispiam, aut invadere eorum ditiones pararet: Et ipsi
vicissim si vel Regem regnaque eius similibus exponi periculis contingeret, ei cum copiis
auxiliaribus praesto adessent; Privilegia atque immunitates universae, cujusmodi eas antiquitus
usurpassent, Rex Reginaque inviolatas atque integras ipsis permitteret. Haec una
cum Rege subscripserant obsignarantque Episcopus Roschilsensis Petrus, Arhusiensis
Boetius, Dominus Petrus Lucke electus ac confirmatus praesul Ripensis, Iohannes Dne aulae
Magister, Andreas Lunge, Magnus Munck, Iohannes Scharpenbergius, aliique, equites
ac regi a consiliis. Crantzius de eadem Dithmarsorum foederatione paulo sequius loqui,
nec in eam consensisse omnino eos videtur innuere: addens nihilominus evocatos a Rege
ex praecipuis nonnullos, atque eos honore ac donis, quibus emolliri humanae mentes
solent, largiter ab ipso affectos, ac suum postremo eousque assensum praebuisse, ut cum
Rex Holsatiam sui juris fecisset, ipsi Hantoviae arcem expugnandam susciperent: nisi
alio et ad sequentia hoc tempora spectet. Rejiciunt in eundem hunc annum chronologi
supplicium Abrahami Broderi, natione Sueci ex Ordine equestri aliisque dignitatibus clari
viri. Est is extra Sunderburgi arcem securi subiectus capiteque plexus, et quod mirabantur
perplures invita Regina Margareta: utpote cui ob multas causas, tum res pro
ipsa regnisque feliciter administratas, quarum et mentio superius facta, singulariter charus
amatusque fuerat. Ei dabantur crimini praeter libidines variaque adulteria vis imperiumque
supra fas et aequum in Hallandos exercitum. Author alias ac fundator exstitit
Praebendae, quae Roschildiae habetur, collatis in eam tribus cum dimidia frumenti lastis.
Instituit similiter et vicariatum Ecclesiae Lundensis, proventibus amplum, qui Abrahae
Broderi dicitur, hodie Malmogiensis Scholae reditibus additus. Insignia ejus fuisse perhibent
tauri caput.
Lugenda clades est, cujus mentionem faciunt annales domestici ad anuum millesimum
quadringentesimum decimum, superiori proximum. Miserat per id tempus Rex
cum exercitu Magnum Munckium, Iohannem Scharpenbergium, Nicolaum Thuonem,
Henricum Cabolt viros omnes equestri dignitate militiaeque veteres, ut Frisios, Eidorae
accolas, Tonderaeque ditionem invaderent. Fuisse praeter equitatum octo circiter peditum
millia volunt. Hos circa Brestedae ac Husae municipia, collecta ingenti praeda, ubi
receptui signum daretur, aggressus est ex inopinato prope Soltorpium Adolphus Schouwenburgensis
Comes, caesis ex iis circiter mille quadringentis, trecentis quinquaginta captis.
Inter caesos primus ducum memoraur Magnus Munck una cum Nicolao Thuone.
Scarpenbergius in hostium potestatem vivus venerat, redemptus postea decem millibus
argenti marcis. Reliqui captivorum confecto lutro sexaginta millium marcarum, domum
dimissi. Haec strages edita pridie iduum Augusti, die qui Clarae virgini sacer. Estque
Regi Erico expeditio tota bis centies marcarum millibus aestimata. Crantzius ab istis
nonnihil dissidens Danorum ait manum fuisse mille quingentorum equitum expeditorum
nulla peditatus mentione addita: Schouwenburgensem vero duxisse militem ex
p.541
Ducatu Luneburgensi, dioecesi Bremensi et Westphalia collectum circiter octingentos,
propositumque ejus fuisse, ut Ducatum Slesvicensem Gerhardi liberis vindicaret: Danos vero
non Eidoram modo sed omnem intra Albim et Rhenum provinciam sibi subiicere constituisse.
Et addit idem, tum demum ex insidiis Ericum Crummedikium Flensburgi opidum
recepisse, sed arcem colli impositam regios adhuc servasse: atque inde a mari classem
opido admotam per regios, verum ab Holsatis feliciter defensum mansisse in potestate
Ducum juniorum. Et rem exinde non armis sed tractatibus agi coeptam; sed ii cum irriti
demum redderentur, Regem valida cum manu ex arce eruptione facta opidum recepisse,
nonnullis ex civium praecipuis, qui sacramentum rupissent, gladio castigati.
Post haec Ericus Rex et vidua Gerhardi Elizabetha causam universam arbitris disceptandam
permiserunt. Horum a parte Regis nominati Margareta Regina, Dux Stetinensis
Vartislavus, Balthasar Vandalorum Princeps: qui, constitutis vicissim sequestris Bernardo et
Henrico Brunsvicae et Luneburgi Ducibus, Iohanne et Magno Megapolensibus, permitterent
iisdem, si convenire inter se haud possent eligere superiorem et veluti medium liti dirimendae.
Dies conventui dicti XIV, quae festum Michaelis praecedit. Rex interea Ericus
agnato suo Duci Vartislavo Alsam et Arram traderet, Elizabetha vero et Comes Henricus
Brunsvicensium Duci Suavestedam et Stubbam permitterent, donec de iis pronunciatum
esset, et suum cuique arbitrij in dicti adjudicassent. Quodcunque autem penes eos statueretur,
id firmum maneret. Captivi datis sponsoribus dimitterentur. Duces Principesque
jam dicti Erico Regi Ducique Vartislavo nec non Balthasari Vandalorum Principi
haec ita fore polliciti.
Invenio isdem his diebus Episcopum Lundensem Iacobum convertisse in suum ac
mensae suae usum Nesbyholmiae praedium, numerato ejus nomine certo pretio, cujus jam
ante fuerat, domino Thuoni Gallen, una cum possessionibus ac villis aliquot ad Borrebyam
spectantibus. Tum quoque praesul idem oppignoravit Elleholmeslotam domino Axillo
Petri ab Herluffgaard, quae Lilloa nunc dicitur, vice marcarum millium Sterlingensium.
Hanc ex inde arcem, elapiis circiter annis viginti, reddito pretio, redemit Petrus Lucke
eques.
Eodem propemodo temporis tractu Erici Regis soror Sophia (nobilissimus Vitfeldius
felicis memoriae Catharinam nominat) solemniter desponsata Ruperti imperatoris filio Iohanni,
superioris Bavariae ac Neoburgensi Duci, praesentibus magnificis atque illustribus
dominis Hadamaro a Laber, Iohanne Turckisio a Paldisheim, nec non Conrado a Niemarck.
Nuptiae sub diem assumptionis Ripis celebratae. Deque dote ita statutum, ut ea florenorum
quadraginta millium esset, aut loco eorum argentum aurumve non signatum.
Ipsa vicissim ab Imperatore Romano ejusque filio, si marito supravivere eam contingeret,
haud minore summae reditus, quos vocant ad vitam reciperet. Qui et statim post factas
nuptias hebdomade quarta designarentur, sicuti et dos, quam ipsa conferret, jam indicata.
Ericus interea licet maximis cum Regina matertera regnorum suorum negotiis distineretur,
piarum tamen rerum curam haudquaquam intermisit, constituto ad partem australiorem
municipii Sebuensis, quod postea Landskronae urbis ab [ad ed.] eodem condita appellationem
accepit, insigni coenobio. Cui ex ordine Carmelitarum praefecit viros monasticos,
pietate et aliis, quae tum spectabantur, dotibus commendabiles. Hos e vicina Germania
evocari magnaque solemnitate ipsemet in locum jam dictum introduci praesens curavit.
Arcem praeterea munitionibus ac fossis adversus vim imminentem quasi inexpugnabilem
e solo eduxit, atque opido Visbuensi, quod in insula Godlandiae est, proxime adjecit.
Fatalem annum habuit circa XIV Cal. Mai Archiepiscopus Roschildensis Iacobus
cum paulo ante Nesbyholmia aliisque aliquot in Borrebyensi districtu possessionibus a Thuone
Gallen pretio emptis, dioecesin adauxisset, et arcem insuper Eleholmiae, loco mille marcarum
argenti oppignoratam, ut ante meminimus, tradidisset Axillo ab Herluffgard, nunc
Lillo vocant. Hanc summam refudit ac bona jam dicta post annos viginti, de quo et ante
dicere caeperam, ad dioecesin reduxit Archiepiscopus Petrus Lycke, qui Petro Cruse in locum
Iacobi jam memorati surrogato, proxime successit. E vita quoque sub idetm fere tempus migravit
Rupertus Palatinus Imp. cum decennium Germaniam rexisset. Successitque Sigismundus
Ungariae Bohemiaeque Rex familiae Lucelburgensis, Caroli IV Imp. filius. Is initio
statim imperii sui Marchiam Brandeburgensem redemptam a Wilhelmo Thuringiae Lantgravio
cui eam patruelis Iodocus Moraviae Marchio oppignorarat, vendidit Frederico Burgravio
Noribergensi spectatae prudentiae, fidei atque authoritatis Principi, quadringentis
p.542
aureorum millibus: addita conditione, ut si filius sibi nasceretur, huic fas esset, eam
soluto pretio repetere: quanquam in hac venditione non tam spectatum pretium, quam
remuneratio virtutis ac meritorum Frederici, qui pro Sigismundo contra Ungaros et Bohemos
sapienter plurima consuluerat, et magna saepenumero pericula adierat.
Dux Saxoniae Ericus, ejusque conjux Elizabetha, Nicolai Comitis filia, superius nobis ad
annum MCCCCIV memorata, anno exinde, qui fuit a Christo nato quadringentesimus undecimus
supra millesimum, oppignoratam tradidere Reginae Margaretae, vice trium millium
marcarum Lubecensium, Obenradae arcem atque opidum, una cum Aslova, Sedorpio,
Varmsa, binisque parochiis in tractu Anglorum Quarna et Steenbeca dictis, et si quae
praeterea ad arcem eandem municipia, pagi reditusque referrentur; idque in tempus quinquennii,
Intra quod si liberare pignus iidem vellent hoc semestri ante significandum foret:
si vero redimi intra id temporis non contingeret, Reginam eo uti fruique fas esset, dum
summa expensa redderetur. Additae et aliae conditiones de novis munimentis, si quae forte
exstruerentur, ea Reginae, non Ducis Erici aut Elizabethae impensis, exstructum iri. Per
vim quoque aut dolum si intercipi eandem arcem bonaque e manu Reginae eripi ex improviso
accideret, de eo nulla ipsis in Reginam aut ejus haeredes actio relinqueretur. His
tabulis utriusque sigilla, Reginae ac Ducis appensa: additaque et approbatio postea Erici
Regis. Nec destitit Elizabetha Saxonici Ducis coniux epistola ad Obenradenses data declarare,
esse hanc animi ac voluntatis suae sententiam. Datae hae literae omnes Nienhusae
die S. Fabiani et Sebastiani, qui fuit XIII Cal. Februarii. Et licet res Holsaticae de quibus
cum Daniae Rege ac Regina Margareta controvertebatur, rejectae essent ac permissae,
ut modo memoratum Germaniae principibus aliquot velut arbitris, variae nihilominus
eruptiones aliaque interea tentata, quae pactis conventis fraudi fuere. Holsati et inter eos
praecipue Ericus Crummedikius, Timaeus Rannovius, Eilerus Ronnavius et Otho Sestadius
imminere arcibus ac munimentis, quae Daniae Rex apud Holsatos tenebat, vix unquam
intermittebant. Eaque occasione rerum suarum satagere Rex coepit, existimabatque
Holsatos, cum sibi sacramento obstricti essent, ea perfidia, tum damnis, quae passim Daniae
intulissent, excidisse in totum feudo Ducatus. Et referunt ad idem hoc tempus annales
domestici, quod ex Crantzio de Flensburgi opido ab Holsatis occupato, et arce a Danis
defensa, deque eodem vicissim ab iis, qui arcem tenebant, recepto ac gladio exinde punitis
senatoribus, ut foederis ac jurejurandi violatoribus allatum superius. Quibus et additur,
dysenteria inter Holsatos orta destitisse eos urgere Flensburgensem obsidionem, sed
et regios summa vi de monte in eosdem incubuisse atque ita, fugatis omnibus, urbem
recepisse.
Institutus est post ista Coldingae conventus, in quo de iisdem fere modis ac pacificandi
mediis, quemadmodum jam antea actitatum fuit, ut nimirum Ericus Rex Reginaque Margareta
Flensburgum, Niehusam, et quae eodem spectant ditiones territoriaque, cum jure
ac jurisdictionibus universis a die proximo S. Johannis in annos usque consequentes quinque
sibi retinerent: Tonderae quoque arx ac praefectura iisdem cederet: Suavestadum ac
Strubbae municipium Episcopo redderetur: Alsam, Erram, Sondvedam Holsati reciperent:
quicunque has aut illas partes fuissent secuti, iis sua restituerentur: haec pactio aliis
ante hac initis nihil officeret: actum praeterea de captivis, deque conventu Neoburgi
celebrando, induciisque quinquennalibus solide sanciendis. Hoc decretum factum, assentientibus
Rege Erico, Elizabetha Gerhardi Ducis vidua, Comite Henrico Electo Osnaburgensi,
nec non haeredibus eorundem ac consiliariis. De hisce autem quinquennalibus induciis
prolixae tum quoque inter principes confectae tabulae, easque signarunt ipsi, cum suo
tum haeredum suorum nomine inviolatasque toto illo quinquennio haberi ubivis voluerunt.
Huic panegyri interfuere a parte utraque Danorum Holsatiaeque compromissores magno
numero. Regis jam dicti nomine compromiserant Archiepiscopus Lundensis Petrus Cruse,
Petrus Roschildensis, Petrus Ripensis, Boetius Arhusiensis, Iohannes Slesvicensis, Iohannes
Othoniensis, Lago Viburgensis, Petrus Burglomensis, Episcopi, Iohannes Due, Thuvo Benedicti,
Algothus Magnus, Vikenus a Vitzen, Thomas a Vitzen, Ericus Vimmerius, Nicolaus
Bossonis, Benedictus Steno, Iohannes Scarpenbergius, Canutus Baad, Nicolaus
Crabbe, Otho Meinstorpius, Ionas Litle, Laurentius Huass, Christianus Schram, Trudo
Hassus, Iohannes Schram, Sueno Bossonis, Stigothus Munck, Nicolaus Brock, Ionas
Buggaeus, Lotharius Cabolt, Bernekenus Schinckel, Valdemarus Budesbachius, Christianus
Friis, Nicolaus a Tange equites, Nicolaus Limbekius, Canutus Benedicti, Hermannus
p.543
a Vitzen, Lotharius Limbekius, Olaus Haquinus armigeri. Inter Holsatos Elizabethae
ejusque liberorum ac Comitis Henrici vicem compromissores fuere, Iohannes Episcopus
Lubecensis, Ericus Crummedikius, Otho Sestadius, Lotharius Storm, Wolffgangus
Paawisck junior, Otho a Knope, Timaeus Ronnavius, Sigismundus Sestadius, Hartwigus
Hoestenus, Iohannes Ronnavius, Otho Viltbergius, Nicolaus a Bugwolt, Hartwigus Stacke,
Marquardus a Siggen, Ditlevus Richsdorpius, Stacke Rantzovius, Paulus Breide, Nicolaus
Suave, Iohannes Stacke, Ditlevus ab Alefeld equites, Hennechinus Tralow, Bertramus Sabellus,
Ludekenus a Bockvold, Henricus Brocdorpius, Marquardus a Qualen, Cajus Rantzovius junior,
Ericus Ratlow, Luderus Langelow, Seldorpius, Borkardus Crummedikius, Henricus Rantzovius,
Nicolaus Raven, Ditlevus Valsdorpius, Nicolaus Aschebergius, Henricus Dosenrodius
armigeri.
Sub festum Martini Vlrichus Dux Megapolensis, facto Vordinburgi Erico Regi Reginaeque
Margaretae tribusque his regnis sacramento, operam ipsis suam pollicitus est stipendiariam
sive terra sive mari bellum ingrueret. Ejus quandocunque expeteretur auxilium
sex ante septimanis a Rege commonitus ac missis Stralesundam navibus ac commeatu,
centum vicissim armatos ei remissurum se addicebat. Horum nomine singulis trimestribus
quingentae ipsi argenti Lubecensis marcae adnumerarentur, Unicuique armato equus
adjiceretur: si ipsum Ducem una adesse Rex cuperet, se adfuturum spondebat, ea tamen
lege ut damna impensaeque itus ac reditus sumptibus regiis fierent: ex subditis eius nulli
adversus regna jam dicta militarent, qui vero intra regna jam dicta facere stipendium vellet,
id liberum cuique foret, ipse quoque Dux hostibus Regis, regnorumque ejus se hostem declararet
ac commodis semper eorundem [eorundum ed.] studeret. His subscripserant una cum ipso Duce
equestris ordinis viri Iohannes ab Illefeldt, Otho Padhakel, Angelus ab Helpede, Nicolaus
Skielle. Eadem quoque lege ac conditionibus Iohannes junior Megapolensis item Dux,
se nomenque suum regiae militiae stipendioque per idem tempus obstrinxit.
Inde Sultzbachii sequentis anni die qui Lunae erat, post pentecosten Dux Bavariae Iohannes
Palatinus, tradita apocha, sibi satisfecisse Regem Ericum professus fuit, quod ad dotem, quae
ipsi conjugis suae nomine promissa fuerat, quadraginta florenorum millium. Sunt et literae
haud multo post Erici Megapolensis Ducis promulgatae, quibus velut lata sententia, de
lite et controversia pronunciat, inter Regem Henricum, Reginam et eorum haeredes, ut
et Ducem Brunsvicensem Henricum et ejus sororem Elizabetham liberosque eiusdem: ut
nimirum, praeter caetera Flensburgum lege ac jure pignoris Reginae Margaretae permitteretur,
de castello juxta eandem urbem colli imposito idem Vlrichus, acceptis utriusque
Reginae et Elizabethae postulatis responsisque, dijudicaret, Essetque ac coleretur inter regna
haec tria Ducatumque pax aequa ac firma, dum in totum sub diem Iohannis Baptistae,
ex compromisso de omnibus semel certoque statutum foret.
Mox ipsa Regina Margareta, feria sexta post beati Francisci confessoris, nomine Erici
Regis Vlrico Megapolenss Duci in arce juxta Fleusburgum se stitit obtulitque cum Henrico
Brunsvicensi jure velle de omnibus agere, quae in eam nomine sororis suae Elizabethae,
adferre esset paratus. Eaque de re literas Ducis jam dicti sibi dari postulavit. Nec diu
exinde senatus consulesque urbis Flensburgensis Erico Regi Daniaeque regno fidem obsequiumque
polliciti fuere, confectis super hoc tabulis, quae datae ibidem feria proxima
ante festum Apostolorum Simonis et Iudae. Agebat per ea tempora Roschildiae praesulem
Petrus Iacobaeus Ferreobarbus, qui praeter alia quibus se erga Ecclesiam munem atque
prolixum declaravit, insulam Suinoae coenobio Gabnoensi liberali donatione transcripsit,
confirmante hanc ejus munificentiam Pontifice Romanorum Iohanne vigesimo tertio:
adjecerant et suum calculum ejusdem dioeceseos Canonici, quorum tum ad posteros sua
nomina transmiserunt Laurentius Iohannes Decanus, Christianus Hemmingius, Nicolaus Bille
Archidiaconus, Gerhardus Henricus, Nicolaus Boetius, Andreas Gerechinus, Nicolaus Lagonis,
Petrus Clementis, Laurentius Nicolai, Iohannes Gerechinus, Gerhardus Petri, Iohannes
Laxemand.
Obiit per eosdem circiter dies Wolffgangus Wolfflavius, vir ordinis senatorii ac opibus
apud Sundenses Pomeraniae peramplis Principibus et praesertim Danorum Regi
Erico gratissimus. Hujus conjux decoctis deinde, quibus abundaverat superstite marito,
bonis omnibus solum argenteum scyphum ex tanta fortuna retinuit, nec eum sibi eripi
passa, eo ad stipes emendicandas est usa, in memoriam scilicet felicitatis ac divitiarum,
quibus olim floruerat.
p.544
Supremum etiam hunc annum habuit in ipsa vigilia Simonis et Iudae V. Cal. Novembris
ex Holsatia in Daniam navigatura Regina Margareta. Cujus tum casus eo tristior
regnis accidit, quod inopinanti et jam compositis Slesvicensium rebus alioque conversa
mentis acie, et quod mirandum trium regnorum totque terrarum Domina, quasi terra
defuisset, in ipsa navi, qua transfretare in Daniam e sinu Flensiburgensi constituerat, vitae
filum fata praeciderint. Alii tam subitum eius excessum contagioni pestiferae, alii, ut est
praesertim isti sexui halituum subtilior sensus, marino foetori attribuunt, qui, ut esse plerumque
circa littora et aquas restangnantes gravior solet, ita facillime lipothymiam, et ex
ea subinde horam fatalem causari queat. Priusquam Flensburgo solveret, mortem quasi
meditans ac praesentiens, monasterio, quod ibi in propinquo est, Campensi dicto, triginta
argenti marcas, ut sacra pro se in perpetuum fierent, testamento reliquit. Ibi an primo quoque
funus depositum diserte non reperio, Constat interim in coenobio Zelandiae Sorensi aliquandiu
servatum, dum ab Episcopo Petro Ferreobarbo Roschildiam delatum, ibi ex candido
marmore mausoleum, quod hodieque eodem loci visitur, curante Erico Rege, magnifice
elaboratum acceperit. Quam vero ipsa sapienter moderateque una cum filio Olavo, aetate
admodum adhuc tenero, atque inde seorsim, adscito sibi Erico nepote, annos circiter duos
et triginta regnis his tribus praefuerit, ex supra memoratis intelligi potuit. Quorum Daniam
Norvagiamque bellis atque aere alieno poene pessundatas pristino nitori restituit, et
illis postremo etiam Sueciam, armis superatam, adjecit, princeps opibus omnibusque animi
dotibus cumulatissima interque paucas memoranda. Holsaticae et Sueonum praesertim memoriae
haud aeque eam ut nostrates, laudibus vehunt, quamvis solertia sapientiaque eminuisse
non negent. Sueci praeter alia vitio ei vertunt, quasi oneribus ac novis tributis ipsos
gravarit, et, inter caetera, censum commenta sit, qui Rumpeskatt dictus, ex qualibet jumenti
cauda certam pecuniae summam extorserit. Addunt, in dedecus quoque gentis
suae et veluti socordiam exprobando viris, ea parte, quam in foeminis natura tectam vult,
nummum signasse. Sed haec, ut quaeque natio sibimet ac suis applaudit, alienigenis minus
est aequa, ita in eam quoque quod Dana non Sueo esset, fuisse conficta, aequiores facile concedent.
Nam de nummo quod adferunt, casu non studio factum: ut solet subinde in exprimendis
nummorum ectypis per negligentiam aut alias rudiculae fortuita positione, aut usu
longiore attritae aberrari, et facile id fuisse in nummo isto, liquere hinc potest, quod ut altera
pars effigiem foemineam cum parte crinium hinc in nodos collecta, illinc soluta exhibuit,
ita altera characterem O, qui Danis cum virgula transmissa usurpatur loco dipthongi,
expressam habuit. At hoc nihil obscoeni aut probrosum sed Orebro designabatur, qui locus,
sive opidum fuit, monetae id temporis jus habens, juxta insuper Daniae, Sueciae ac Norvagiae
regnorum concursum propemodo collocatur, ut ita nihil eo indicatum sit aliud, quam
nummum eum ubivis valuisse, et omnibus Daniae, Sueciae Norvagiae que districtibus fuisse
communem: Sicut et ille capillorum comptus, hinc strictus, inde solutus, a parte ejusdem
nummi altera, indicio fuerit celeritatem ubivis et in omni persona locum habere plurimumque
posse, si publica praesertim res agatur. Unde etiam Assyriorum Regina Semiramis,
cum ei circa cultum capitis sui occupatae nunciatum esset, Babylonem defecisse: altera
parte crinium adhuc soluta protinus ad eam expugnandam cucurrit: Nec prius decorem
capillorum in ordinem, quam tantam urbem in potestatem suam redegit. Quocirca statua
ejus Babylone posita est illo habitu, quo ad recuperandam eam civitatem celeritate praecipiti
tetendit; ut ita illo quoque nummo et eodem habitu veluti aereo trophaeo, etiam ista
nostra Semiramis Margareta expressa fuerit. Interim aliquibus ex nobilitate praesertim
Danica, minus aequa duriorque est visa: idque hinc accidit, quod ii parenti ipsius laudatae memoriae
Valdemaro negotium facesserint; unde, ut tradunt, dicere solita, se pomum concussuram,
torrentem stituram ac disrupturam Scyphum, tres indicans illustres per id tempus regni
Danici familias, Abilgaarde, Limheke et Beggere: quarum prima pomarii, altera torrentis, tertia
Scyphi significationem gerebat: has nimirum depressuram se innuens, quod et praestitit:
Alias omnibus modis commendanda extollendaque [extollandaque ed.] ab industria, prudentia, pietate, tum et
animi pari moderatione ac magnitudine, aliisque ejusmodi praeclaris dotibus, quae exornare
laudabilemque reddere principem ac principatum consuevere. Et solitum quoque parentem
ejus Valdemarum referre memoriae est proditum, aberrasse in ea producenda naturam, et
foeminam edidisse, cum gignere marem instituisset. Jactitent suam Assyrii Semiramidem,
Boudiceum Britanni, Amalasuentham Gothi, Elizabetham Anglia aliique si quae sint alias, habet
ecce Dania, quae opponi his omnibus possit, Margaretam.
Si ors u pus I
p.545
STEMMA
REGVM SVECIAE
Usque ad Reginam MARGARETAM.
S. Ericus Iadvardi nobilissimi viri F. a Suecis anno Christi
1150 Rex declaratus, ab Henrico Scatlero trucidatus
A. C. 1160. Vxor Christina F. Ingonis
Regis Suecorum
p.546
SERIES
REGVM DANIAE, SVECIAE
ac NORVAGIAE adusque Ericum ac Christophorum
Reges ex hac prosapiam
ultimos.
Divus Ericus, Rex Sueciae MCI.
p.547
ERICUS VIII POMERANUS
REX DANIAE XC.
Humanis, ut memoravimus, erepta Regina Margareta, jam annum circiter decimum
sextum una cum ipsa rebus, quae ad regna pertinebant, curare coeperat Ericus,
electione procerum omnium ad id destinatus, utpote nepte ipsius Margaretae apud Pomeranos
ac Duce ejus gentis, ut indicatum, progenitus. Et statim anno, qui superiorem, quo
obiit Regina, excepit, decimo tertio supra millesimum quadringentesimum regni Sueciae
primates, Episcopi equitesque ac cetera nobilitas apud eum institit ut regni universi comitia
indicerentur, facto promisso se ad omnia quae regni leges praescriberent fore paratos
suamque ei operam libenter commodaturos. Horum precipui fure Iohannes Upsalensis
Archiepiscopus, Canutus Lincopiensis, Brunolphus Scarensis, Petrus Westerasensis,
Eschillus Vexiensis Episcopi, praeter equestris ordinis viros nobilissmos Thuronem
Benedictum, Algothum Magnum, Nicolaum Boetium aliosque.
Per idem tempus Landscronense opidum, quod Sebyae tum nomen gerebat, adjunctum
sibi habens Carmelitanum coenobium, et nomen primo Landscronae, et urbis privilegia
atque immunitates a Rege Erico accepit, factis ea de re codicillis, qui Stocholmia
feria secunda proxime ante festum annuntiationis Mariae fuere signati. In his eadem illis
jura tribuuntur, quibus hucusque gavisi fuerant Malmogienses ac Lundae civitas. Flensburgi
vero Dux Pomeraniae Wartislaus Stetinensis inter Ericum Regem et Ducem Brunsvicensem
ac Luneburgi Henricum fratrem Elizabetae nomine liberorum ejusdem Elizabethae,
Gerhardi Holsati Slesvicensium Ducis relictae viduae, eiusmodi compositionem instituit,
ut Holsati quoscunque a parte Erici Regis captivos cepissent post factam ab Vlderico Megapolensium
Duce pacificationem, hi liberi dimitterentur, et Rex vicissim ipsis suos redderet:
Conventusque inter Regem ac Ducem eundem Henricum sub festum Catharinae Flensburgi
haberetur, in quo de eisdem captivis, exceptis si qui ob pacem violatam tenerentur,
plenior iniretur tractatio, ita tamen, ut nihil ea prioribus derogaret. Hinc Ericus.
qui jam ante Holsatis litem intenderat, causam suam non tantum jure et rationibus tueri,
sed vi et armis quoque agere in animum inducebat, praesertim cum sibi clientes essent et
arma in se regnumque movissent, tum et neglexissent intra anni spacium, quomodo debuerant,
Ducatus praefecturam a morte Gerhardi vacuam [vacuum ed.] sibi de novo postulare: Gerhardo
praeterea quod erat concessum clientelae jus, solum Gerhardum respicere nec ad haeredes
eius aut alios transferendum ex indole et natura feudi, quod semper apud Danos obtinuerat,
intelligendum significabat: Et ideo Ducatus Slesvicensis cum Regis ac regni esset
beneficium, ipseque Dominus, illi vero clientes ac vasalli, et qui ad se de jure provocare
suumque tribunal agnoscere deberent, citari per principes viros Elizabetham, Slesvicensium
Ducissam curavit ejusque fratrem Henricum Brunsvigae et Luneburgi Ducem una
cum eiusdem Elizabethae liberis Holsatiae Comitibus Henrico, Adolpho et Gerhardo, ut se regni
Cancellario totique senatui sisterent. Estque tum lata sententia, qua excidisse eos
Ducatu Slesvicensi promulgatum fuit. Acta haec in plenis regni Comitiis Neoburgi
apud Fionios, praesentibus non tantum Lundensium archiepiscopo ceterisque regni praesulibus
totoque equestri ordine ac nobilitate sed e vicina quoque Germani illustribus
Principibus ac Dominis, Domino Bugislao Pomerano, Vdalrico Megapolensi, Vartislao Stetinensi
et Iohanne Saxoniae Ducibus. Cumque Luneburgensium Dux Henricus, qui se sororis
suae Elizabethae nepotumque, Holsatiae Comitum tutorem gerebat, exposuisset tum
omnibus, Gerhardum, nepotum jam iudicatorum parentem, fuisse, quod ad Slesvicensem
Ducatum, Regis regnique Daniae clientem, et locum eundem idemque beneficium exoptare
filios: Responsum extemplo ad ea Regis nomine fuit, illustrissimae memoriae Reginam
Margaretam Gerhardo quidem Slesvicensem Ducatum Assenaci olim in feudum obtulisse
sed ab eo tum illud beneficium fuisse recusatum: Idque negante Henrico, pluribus
probari posse Rex asseruit, et posse vel eo liquere, quod Gerhardus ejusque fratres certo
stipendio, si quando bellum ingrueret, merere Regi regnoque mallent, quam dictum Ducatum
eo modo, qui offerebatur regnoque ac regibus semper fuerat usurpatus, in feudum
recipere. Hinc tabulae ea de re confectae aliaque eodem spectantia in medium prolata.
Quibus cum Dux Henricus quod opponeret non inveniret, id agere institit ut res compositioni
p.548
permitteretur nominavitque a parte sua arbitros aliquot, et, inter cetera, pacificationis
quoque ab Henrico Megapolensi institutae mentionem injecit. Eaque a Rege, ut formulae
contractus ac tabellarum minus respondentia, rejecta cuncta fuerunt. Inde a regni
Cancellario Roschildensium Episcopo Petro, justitiae supremo praeside, per Ducem Bugislaum
(cui ut testes adjuncti Henricus Megapolensis, Vartislaus Stetinensis, et Iohannes Saxoniae
Duces) peremptorie citati nepotum tutor Henricus Luneburgensis ipsaque cum liberis
Elizabetha Henrici soror, ut et complices eorum ac consiliarii Ericus Crommedikius,
Otho Sestedius. Otho Knophius, Thunno et Eilerus Ronnavii, equestris ordinis apud
Holsatos aliique ditionum Ducatus jam dicti insessores at detentores injusti. Rexque
Ericus, sub diem citationis, ubi se coram judice ac Cancellario pro tribunali sedente stitisset,
omnium, quos citatos diximus, sive praesentium absentiumve contumaciam incusavit;
Ostenditque se matremque suam illustrissimam, piae memoriae Margaretam, statim a
caede Gerhardi Holsati, qui se pro Duce Slesviceosium gesserat, ab Erico Crommedikio,
Othone Sestedio, Othone Knophio, Tunone Ronnavio, Eilero Ronnavio itemque Laurentio
Hesteno aliisque ex optimatibus Holsatici Comitatus ad dicti Ducatus ipsiusque Dominae
Eliuabethae ac filiorum ejus tutelam fuisse vocatam; et eam quoque a se salvo feudi
jure, quo sibi matrique in eundem Ducatum competebat, esse acceptatam. Eaque
de re constituta per eundem Ducatum Holsatiamque pace, adjutam suis opibus Elizabetham,
Gerhardi viduam eiusque liberos, et suo nuper praesidio communitum Gottorpium
ac Fensburgum, receptosque inter clientes suos salarioque annuo ornatos
Krummedikium, Sestedium, Hestenum aliosque, Et tandem fidei ac sacramenti oblitos
eosdem, seclusisse postmodum ex arce Gottorpio Reginam Margaretam; captosque
per dolum proconsulem consulesque Flensburgensium in vincula conjecisse, aliaque sibi
regnoque multiplicia intulisse damna, quorum denique nomine Flensburgi opidum aliaque
loca oppignorare ipsos oportuit; eaque a se quidem accepta, sed ita, ut integrum perpetuo
esse sibi voluerit, quod in ea praetenderet haereditatis ac feudi jus: Addebatque
postremo Rex, ea ipsa promissa pignora ab ipsis minus sincere praestita, dum ea aut eripere
vicissim regno aut varie eludere studuissent, adeo ut damna ab ipsis Daniae regno illata,
excedere diceret marcarum Lubecensium ducenta millia. Et alia multo adhuc majora
secuta detrimenta cum, rupta pace, quae fuerat Coldingae inter se et ipsos constituta
ad bellum quasi apertum res deductae fuissent. Itaque sub extremum Rex conversus ad
reverendum patrem, judicem ac Cancellarium Petrum Roschildensem ab eo humanissime
petit ut sensum suum super allatis secundum leges ac iura Danici regni coram omnibus
declararet. Ac simul acceptis propiusque inspectis singulis Roschildensium praesul, praeter
cetera cum praecipue locum premere coepit, qui in legibus regni ita propemodum
concipitur; Quicunque regno excedens junctusque extraneis in idem regrediendo
praedas ac vastationes agat is bonis suis sive mobilibus sive immobilibus, ut vocant, universis
excidit: habeturque id facti pro crimine laesa majestatis, voce vernacula Affuindskiold
vocant. Quapropter ex authoritate, qua pollebat. et legum, quae id dictabant, vigore
declaravit ac pronuntiavit memoratus jam praesul Roschildensis, Dominam Elizabetham
nec non Henricum Ducem Luneburgensem, tutorem dictae Elizabethae sororis ac
nepotum suorum illegitimum, ut et Comitem Holsatiae Henricum eorumque consiliarios
Ericum Krummedikium, Laurentium Hestenum, Othonem Sestedium, Thunnonem et Eilerum
Ronnavios, Othonem Knophium personatos dicti Ducatus Slesvicensis milites,
nulla investitura aut justo titulo suffultos, serenissimum Principem ac Dominum, Dominum
Ericum Dei grati regnorum Dani, Sueciae, Norvagiaeque Regem, cuius haeredium
sit Ducatus jam dictus et a quo, ut feudum, in alios proficisci debeat, maligne atque
hostiliter invasisse; eidemque ut Domino feudi obsequium ac fidem praeter fas atque
aequum negasse ideoque eosdem Ducatu jam saepius memorato amovendos omnique
ejus jure ac beneficio spoliandos ac spoliatos, Et denique teneri ad restitutionem omnium,
quascunque eorum nomine Rex regnumque fecisset impensarum ac sumptuum.
Sed haec cuncta cum Latine concepta habeamus phrasi et verbis eo seculo usitatis, ea his
ordine subiicere visum fuit. Sunt vero ejusmodi:
" In Nomine Dei Amen. Anno nativitatis ejusdem MCCCCXIII. indictione sexta.
" XXVI die Julii hora nona, vel quasi, in [in in ed.] platea castri Nyborg, in orientali parte, Othoniensis
" diaeceseos. Pontificatus sanctissimi in Christo patris et Domini nostri Domini Johannis,
" divina providentia papae XXIII, Anno IV in nostrorum notariorum tanquam personarum
p.549
" auctenticarum praesentia personaliter constitutus Serenissimus Princeps et
" Dominus, Ericus Daciae, Sueciae, Norvagiae, Slavorum Gotthorumque Rex etc. ex una,
" nec non illustris Princeps et Dominus, Dominus Henricus, Dux Luneburgensis ex altera
" parte, praesentibus ibidem et adstantibus Reverendis in Christo Patribus ac Dominis, Petro
" Archiepiscopo Lundensi, Petro Roschildensi, Iohanne Slesvicensi, Iohanne Othoniensi,
" Petro Ripensi, Boetio Arhusiensi, et Lagone Viburgensi, Ecclesiarum Episcopis, ac
" illustribus Principibus ac Dominis, Domino Bugislao Pomerensi, Vldarico Magnopolensi,
" Vartislao Stetinensi, et Iohanne Saxoniae Ducibus dictus Dominus Dux Luneburgensis,
" gerens se pro tutore sororis suae, Generosae Dominae, Dn. Elizabethae, relictae Domini
" Gerhardi Ducis Slesvicensis et nepotum suorum, ut asseruit nomine dictae tutelae, proposuit
" et dixit, quomodo dictus Dominus Gerhardus, pater nepotum suorum, fuisset homo
" ligius et homagialis, dicti Domini Regis et regni Daciae de dicto Ducatu Slesvicensi ita
" desiderarent esse filii. Ad quae pro parte dicti Domini Regis fuit responsum, quod Ducatus
" Slesvicensis per Dominam Margaretam Reginam clarae memoriae fuisset exhibitus
" dicto Domino Gerhardo in opido Assnes in feudum, coram consiliariis Regalibus et Ducalibus,
" in magno numero, quem protunc in feudum recipere recusavit. Dicto Domino
" Duce Henrico hoc negante, ipse Dominus Rex asseruit, se istud sufficienter probaturum,
" et addit istud ex eo clarescere, quia dictus Dominus Gerhardus maluit pro una certa pecuniarum
" summa, ipsis serenitatibus regalibus in eorum Guerris servire, quam dictum
" Ducatum in feudum recipere, prout receptum erat, Juxta literas ex parte utraque desuper
" confectas satisfacere satagens, sex judices pro sua parte et regni sui Daciae, super discordiis
" inter eos exortis sedandis, secundum dictarum literatum tenorem, pro tribunali
" sessuros, in judicialibus sedibus sedere fecit, ipsasque literas, quoad articulos praesentem
" materiam et diaetam concernentes, per praedictos quatuor Principes et Duces ad dictum
" Ducem Henricum Luneburgensem, ad audiendum et percipiendum dictos articulos, per
" dictam sororem suam, cum ipse per se tutelam puerorum suorum ageret, cum suis literis
" confirmatos una cum plurimorum potentum, procerum, et Nobilium Militum, et Militarium,
" sigillis sigillatos transmisit et legi fecit super quibus dicta Diaeta etiam per Dominum
" Henricum Luneburgensem recepta fuerat, ut praefertur, quorum articulorum tenor
" sequitur in haec verba:
" ot stual iser ber tunoe fret / nenen biten scheilitt tin / ooet tho tootana
" hamen / atect oe artitalen / so oe efe nnepolen / oe tho etolomnut nestet.
" fen mes / uet men ntht uftithten stpoloe the / e fiNel tmme maren / als
" ue unt t; uesen / dat sthal men uu titten oper oit ooo: sthetenIohanuis
" dac.
Tenor secundi articuli secundarum literarum sequitur in haec verba: Wann
" auett ise titeltn tmmetamen fino / so stel t: er ener oem anottm ftpnot.
" lc tett pitpen / tmmme alle thospaue / oe enet ener tuo den anoetn hett / an e.
" en noen / inst mse als hitt tooesthefen tehet / al tmann ise fut anen
" uume sino / elther dem anoetn tmostugen til / e scel enim cuo crste thoseneneder
" thost uen laten / o tehen tuo ton / tenn oe o teten tmme sino / oa sthoi.
" lensit tan tunoen an ale men uit to alleterste abten an / sonoert teuerun,
" unoe sunuet aru unue enen ftpnultten uatm olten an beioen sen touboae
" n puen / doth so.: o dem anoern thoseuuen il / he stgue enim tho tmuchen
" easten tnoe, imels oach / so tpotiit to ton / at pot mnoe eperoloen utt.
" uen / uo, ihels oatt / tnoe op uem dech unot seoe / schollenst ten hesen,
" ses un beoe soen / hres aoes ttper annematt tnoe in sonoer utiano / oe
" tmol ttollen en toiamen matht hebben / se tho ostheen mit tetht / necper
" luth oes enisthen ethtes / natt tlosprotten unoe nach antmerot / tnoe tat
" to de tmol en enoettlcen no tettt seuen nath eniscten cecht / oet sthollen
" se an depoen siuen holoen: tre put ouerum at e tuolttur oit tthts nttt
" enu tmuren / so stollen e toouenonten tmoltur / sets an beotn sien / tnen
" Deren tesen / tnoe mit tutlten siten an oem ttmolen / e tte uan en ettn
" enorachtlcuen thofallen / oe tihtgum ueseauet hebuen uat enmschen uecht,
" dat sctollemse an been siuen holen: fete pot onerunt oat ue tmeen eren oit
" ethts nitht tns meroen: a schal men hlaue / antuerot bnoe ecpert / e
" atup eseet smo / bintn no en tomtsthen onn / tnos tenn oen de
p.550
[hebr.]" Romische Koning denen seght / toer seuuen let / dat he rithtigum uesetht h:
" nacper ennscle etute, at scholen se tuo beoen sitn also oloen tno tun
" unoe sitt outan genouen lutten au beoen sitn.
" Et perlectis sibi dictis literis, quo ad dictos articulos, requisiverunt dictum Dominum
" Henricum Ducem Luneburgensem, ut iisdem literis et praesenti Diaetae placiti, satisfaceret,
" ut nomine tutelae suae teneretur, et suos judices idoneos juxta dictarum literarum continentiam,
" ordinaret, a quo quidem Domino Duce Luneburgensi, quatuor Domini Duces,
" nullum aliud responsum habere potuerunt, ut asseruerant, nisi quod dictus Dux Luneburgensis,
" libenter deputare vellet sex ad amicabiliter tractandum stando, sed non judicialiter
" sedendo, quos nominavit, qui tamen per Dominum Regem, omnino fuerunt inhabiles ad
" huiusmodi actum reputati, quia nec erant de Dacia nec de Suderjutia, prout esse debebant,
" juxta literarum formam. Et adiecit Dominus Dux Luneburgensis, quod nullos
" alios vellet deputare, asserens, quod juxta tractatus Domini Vldarici Ducis Magnopolensis
" vellet tenere Diaetam praesentis placiti: et quod nihil sibi constaret de literis coram
" eo productis per dictam sororem suam et Comitem Henricum Holsatiae et aliorum
" Nobilium sigillis sigillatis. Tunc replicatum fuit per dictum Dominum Regem, quod
" ipse Dux Luneburgtusis in propriis tractatibus pro huiusmodi Diaeta servanda in dictis
" literis consensisset, et addidit, quod in dictis articulis sibi lectis expresse continetur, quod
" posterior litera, se ad priorem referet. et ad eundem effectum tenderent, et indissolubiliter
" una sine alia, servari non posset, obtulitque se dictus dominus Rex, ad standum diffinitioni
" dictorum quatuor Priucipum, et Ducum super hac. Et quo dictus Dux Luneburgensis
" se de tutela dictorum sororis et nepotum intromitteret, utrum teneretur tenere literas
" dictae sororis suae cum sigillo Comitis Henrici patrui suorum nepotum, et aliorum
" Nobilium suorum consiliariorum, per eandem sigillatas, dum ipsa tutela praedicta fungeretur,
" vel an ipse Dominus Rex super his ipsam sigillationem impetere debet, cui diffinitioni
" stare dictus Dominus Dux Luneburgensis penitus denegavit. Tunc protestabatur,
" quod ipse dominus Henricus Dux Luneburgensis sine satisfactione ipsius Diaetae et placiti,
" de dictarum literarum observantia super quibus dicta Diaeta per eundem recepta fuerat.
" diversis delusoriis evasionibus, studuit evadere de facto, licet de jure non potuit. Ipse
" dominus Rex volens in omnibus satisfacere legibus praedictis et Diaetae praesentis placiti,
" assumpsit dictas literas in manibus suis, et una cum dictis Principibus, Episcopis et aliis
" spiritualibus, ut temporalibus circumstantibus ad judices suos in Cathedra judicialiter
" tunc sedentes, pro hujusmodi discordiarum decisione deputatos, se sponte obtulit stare
" jur. definitioni, et decisioni eorundem, juxta Diaetam receptam, Et si hoc facere debeant
" stando vel sedendo, super haec remisit eos ad leges regni sui Daciae, et rogavit omnes et
" singulos praemissos adstantes, ut eum informarent, si in aliquo dictus dominus Rex pro
" regno suo Daciae, se ultra offerre deberet, quam se obtulerit ad latis faciendum hujusmodi
" Diaetae, pro discordiarum discisione confectarum. Deinde dominus Rex, protestabatur
" in haec verba, vel saltem consimilia, Quod libenter vidisset quod omnes controversiae
" inter eos exortae fuissent sedatae ac discussae secundum literas praedictas, super quibus
" inter eos praesens Diaeta fuit recepta. Sed quia nec dictus Dux Luneburgensis, tutor
" dictae sororis suae et nepotum suorum, nec ipsa soror, nec nepotes sui hujusmodi literis
" seu tractationibus satisfacere curaverunt neque curent et per dictum dominum Ducem
" tutorem dictarum literarum observantia, per ipiam sororem et patruum suorum nepotum,
" super praemissis sigillatarum penitus denegaretur: Quapropter ne dictus dominus
" Rex negligens in persecutione jurium regni sui Daciae inveniretur, ipse dominus Rex a
" Iudice et executore justiciae domino Petro Episcopo Roschildensi, Cancellario regni
" Daciae, per generale Parlamentum et placitum Danorum specialiter deputato, cum debita
" juris instantia recitari petiit, et postulavit dictum Ducem Henricum Luneburgensem.
" tanquam praesentem tutorem sororis et nepotum suorum ac ipsam sororem et nepotes, et
" omnes alios et singulos, quorum interest seu interesse poterit, nec non occupatores et detentores
" bonorum dicti Ducatus Slesvicensis, in feudum ut praemittitur, a dicto domino
" Rege descendente, in fraudem servitiorum ipsi domino feudi inde debitorum ad standum
" juri coram dicto judice regni et toto parlamento Regali, juxta leges municipales regni
" Daciae. Super huiusmodi iniuriis, et aliis enormibus, infra describendis, hujusmodi petitioni,
" predictus Reverendus pater et dominus, dominus Petrus Episcopus Roschildensis.
" consiliarius dicti regni Daciae, judex ad infra scripta, cupiens parere Illustri Principi ac
p.551
" domino, domino Bugislao Duci Pomeranensi, executionem huiusmodi citationum in debita
" forma injunxit ac commisit exsequendam. Moxque et in continenti dictus dominus,
" Dux Bugislaus, assumpsit secum pro testibus, alios tres Duces, videlicet, Uldaricum Megapolensem,
" Vartislaum Stetinensem et Iohannem Saxoniae praenominatos, accessitque ad
" personalem praesentiam dicti domini Henrici Ducis Luneburgensis, citavitque eundem
" dominum Henricum Ducem tanquam se gerentem pro tutore sororis suae praedictae, et
" nepotum praescriptorum, dictatmque sororem et nepotes, ac alios quoscunque, quorum
" interest seu interesse poterit, occasione praemissorum, nec non occupatores, detentores,
" depilatores bonorum dicti Ducatus in fraudem servitiorum dicti domini Regis feudatorii,
" et complices et consiliarios, nec non auxiliarios eorundem, videlicet Ericum Crummedige,
" Otthonem Sestede, Otthonem de Knoph, Thonnonem Ronnau, et Ericum
" Ronnau, milites, et generaliter omnes et singulos ipsis in hac parte adhaerentes, consiliarios,
" et auxiliarios eorundem terras possessiones et bona haereditaria in dicto Ducatu
" possidentes et habentes, alta et intelligibili voce, proxima die juridica, in dicto parlamento
" Danorum coram dicto domino Cancellario generali judice regni Daciae in castro Nyborg,
" super praemissis et aliis objiciendis iis, a dicto domino Rege, secundum leges regni
" Daciae compareant, in dicto generali parlamento legitime responsuri. Quo quidem termino
" adveniente, qui fuit xxix mensis eiusdem, dictus serenissimus dominus Rex dominus
" Ericus comparuit coram dicto domino Petro, judice et Cancellario, pro tribuuali sedente,
" ut supra in major Sala Regali dicti Castri Nyborg, dictorum citatorum, et cujuslibet
" eorum non comparentium contumaciam accusavit, adjiciens dictum Ducem
" Henricum contra et adversus dictarum literarum tenorem, contumaciter recessisse, petens
" omnes et singulos sic citatos, non comparentes, contumaces per dictum Judicem reputari:
" Qui quidem judex de executione dictae citationis certificatus, dictos citatos
" suffcienter expectatos, non comparentes contumaces reputavit, prout erant. Demum, in
" eorum contumaciam, dictus dominus Rex, coram dicto domino Cancellario regni, et Iudice
" ordinario, in hac parte proposuit et dixit, contra et adversus Ducem Henricum Luneburgensem,
" tanquam tutorem intrusum sororis suae dominae Elisabethae et nepotum suorum,
" nec non contra ipsam dominam Elizabetham et ejus filios, et caeteros intra et supra scriptos
" in huuc modum: Venerabilis domine Iudex ad infra et supra scripta, et Cancellario
" regni nostri Daciae, coram vobis et Archiepiscopali, et Episcopalibus dignitatibus, Regali
" et generali parlamento, dicti regni nostri Daciae, nos Ericus, Dei gratia, Danorum, Suecorum,
" Noricorum, Sclavorum, Gotthorumque Rex, Dux Pomerensis, contra et adversus
" Dominum Henricum Ducem Luneburgensem intrusum tutorem dominae Elizabethae
" sororis suae et nepotum suorum, in Ducatu nostro Slesvicensi contra omnes et singulos,
" eorundem complices et auxiliarios et consiliarios supra nominatos videlicet. Ericum
" Krummedige, Otthonem Sestede, Otthonem de Knoph, Thunnonem Ronnau, Eilerum
" Ronnau, et Laurentium Hesten, milites praetensos, seu quoscunque alios eorum adhaerentes,
" quos hoc praesens negotium concernit, seu quorum interest, seu interesse poterit in
" futurum et quoscunque in dicto Ducatu possessiones habentes, Nobis et regno nostro
" Daciae in hac parte contrarios, dicimus et proponimus in hunc modum. Quod interfecto
" in Dithmarsia domino Cethardo, qui se gessit pro Duce Slesvicensi per utrumque statum
" dicti Ducatus, Ecclesiasticum et temporalem et per praestantiores milites et militares,
" Comitatus Holsatiae, praesertim per dictos Ericum Crummedige, Otthonem Sestede, Otthonem
" de Knoph, Thunnonem Ronnau, Eilerum Ronnau, et Laurentium Hesten, et eorum
" in lac parte adhaerentes, domina Regina Margareta, mater nostra clarae memoriae, et
" nos fuissemus concorditer electi in tutelam dicti Ducatus, et ipsius dominae Elizabethae,
" relictae dicti domini Gerhardi et puerorum suorum quam etiam tutelam acceptavimus,
" prae omnibus, salvo tamen jure nostro materno, et feudali, in dicto Ducatu nobis debito,
" et ex tunc, ante omnia, de concordi consensu praemissorum fecimus generalem et perpetuam
" pacem, per regna nostra, et dictos Ducatum et Comitatum, quae etiam per praemissos
" milites et militares, dictorum Ducatus et Comitatus, et per nostros subditos, fuit promissa
" bona fide debere servari: et tandem consiliis et auxiliis, et nostris paratis pecuniis,
" juvimus dictam relictam, cum pueris suis, ut ipsi, et Ducatus non periret, quia alias
" simul fuissent destructi penitus, et quidem dictae dominae Margaretae Reginae super hujusmodi
" tutela, Castrum Gotthorum, et Oppidum Flensborg praeservabantur, et valentiores
" milites et militares, dictorum Ducatus et Comitatus, et praesertim dicti Ericus Crummedige,
p.552
" Ottho Sestede, Ottho de Knoph, Thonno et Eilerus Ronnau, Sigfridus Dosenrod,
" Laureutius Hesten, et Borquardus Krummedige, et quam plures alii facti sunt servitores
" dictae dominae Margaretae Reginae et nostri. Et super hujusmodi servitio, receperunt stipendia
" nostra bene larga. Omnibus vero bene ordinatis, vigore dictae tutelae, pro bono statu
" dictorum, relictae, puerorum et Ducatus, per dictam dominam Margaretam Reginam,
" ipsaque Regina ad alia facta regnorum nostrorum retrocedente, dicta domina Elizabetha,
" et dicti complices, Ericus Crummedige, Ottho Sestede, Sigfridus Dosenrode, Laurentius
" Hesten, Ottho de Knoph, Thonno et Eilerus Ronnau, dictorum beneficiorum
" et praemissae nostrae pacis, et praemissorum servitiorum, et receptorum stipendiorum, et dictae
" tutelae ac debitae fidelitatis et fidei castrensis immemores, pro bono malum reddentes
" ipsam dominam Margaretam Reginam de dicto Castro Gotthorum excluserunt, contra
" dictum fidelitatis debitum, et fidei castrensis, et contra dictam pacem et tutelam et eorum
" fidem, multa alia enormia mala intentaverunt. Nam Proconsulem et Consules Flensburgenses
" traditione captivarunt, et tot et tanta damna nobis et regno nostro Daciae intulerunt,
" quod oportuit ejus pro hujusmodi damnis recompensandis, impignorare Oppidum
" Flensburg et Castru, Nyhuss, ut in literis desuper confectis, clarius continetur: Magna
" tamen parte dictorum damnorum, ut indulta, quae pignora acceptavimus, salvo tamen
" jure nostro haereditario et feudali, in iisdem, ut praefertur, in quibus tamen pignoribus,
" contra eorum literas et sigilla, nos impediverunt, et obsederunt: Eodem, in hoc denuo
" ad tantos sumptus et tantas impensas, nos adegerunt, quo nos et regnum nostrum Daciae
" damno affecti et gravati fuimus ex his, ad summam 200 millium marcarum Lubecensium,
" et tandem in eadem pace Episcopum Slesvicensem, consiliarium nostrum, proditorie captivarunt,
" exactionaverunt, spoliaverunt, et castra Ecclesiae suae Stubbe primo, et tandem
" Suavested, in possessione dictae dominae Reginae ad manus fideles dicti domini Episcopi,
" ipso in negotiis regnorum dictae dominae Reginae occupato, existente, proditorie ceperunt,
" damnificantes nos et dictam Ecclesiam, et ipsum dominum Episcopum, ac Dominum
" Andream Jacobi, Capellanum nostrum, ad summam quatuor millium florenorum
" Rhenensium. Item Capitaneos captivos nostros in nostra absentia, tales malitias ac sacrilegia
" coercere curantes, prout de jure tenebantur, captivaverunt, interfecerunt, et damnificaverunt
" ad summam ducentarum millium marcarum Lubecensium. Item dum nos
" Rex Ericus cum magno exercitu, ad faciendum justiciam hujusmodi traditionibus superveniremus,
" infra scripti principes interposuerant se, videlicet Vartzlaus Dux Stetinensis,
" Henricus Dux Luneburgensis, Iohannes Dux Magnopolensis, et Baltazar dominus terrae
" Sclaviae, et tractaverunt de novo, inter nos perpetuam pacem pro qua servanda promiserunt
" nobis, dictus dominus Henricus Dux Luneburgensis, et Dn. Iohannes Dux Magnopolensis
" quod tamen promissum uobis et regno nostro Daciae, minime exstitit servatum:
" Quinimo per Othonem Sestede et Thonnonem Ronnau, innocentes subditi nostri, nobis
" in contemptum, fuerunt suspensi, et nonnullis guttura incisa, nec non sumptuosae nostrae
" machinae, per eosdem maliciose combustae. Nicolaus Limbeck et Petrus Uke, servitores
" nostri, et nonnulli alii nostri familiares et subditi fuerunt capti. Demum per dictam
" dominam Margaretam Reginam, alia placita facta fuerunt, in castro Coldinge, cum dicta
" domina Elizabetha, et domino Henrico Comite Holsatiae, et dicto domino Baltazaro, et
" eorum consiliariis, et in dictis placitis concorditer concordatum fuit ex utraque parte,
" inprimis quod ad corrigendum dictae pacis transgressores deberent deputari arbitri ex
" utraque parte, prout in literis desuper confectis clare patet, quod pro nostra parte extitit
" adimpletum, et pro alia parte penitus defecit. Secundo, quod praedicta domina Margareta,
" deberet dominae Elizabethae relictae praedictae, restituere terras Alse et Arthe, et ipsa
" domina Elizabetha et sui, vice versa deberent restituere domino Episcopo Slesvicensi,
" castra suae Ecclesiae, traditorie eidem ablata, videlicet, Suavested, Stubbe, quod pro parte
" dictae dominae Margaretae impletum fuit, realiter, omni effectu, et pro parte alia nulliter et
" collusorie cum defectu. Item, quod cautum fuit in iisdem literis, quod quilibet spoliatus
" bouis suis haereditariis, tempore hujusmodi guerrae, sive Ecclesiasticus sive temporalis, ad
" eadem bona sua, cum effectu ex utraque parte recuperanda praeveniret, sed tamen in altera
" parte defecit, ut apparet in Episcopo Slesvicensi, Ivaro lull etc. et in militaribus
" in Alsia morantibus, quibus eorum bona hodie non sunt restituta. In eadem pace proditorie
" intraverunt oppidum Flensburgum praedictum, contra eorum proprias literas et sigilla,
" depraedantes et damnificantes in eodem incolas et conventum fratrum ad summam
p.553
" 40000 Marcarum Lubecensium et ipsum Episcopum Slesuicensem ad summam 4000
" marcarum Lubecensium: Et coegerunt nos, ac dictam dominam Margaretam Reginam
" matrem nostram ad damna, expensas, sumptus, et ad reformandum et corrigendum, praedictam
" summam, 200000 marcarum Lubecensium. Item, dicta domina Margareta ex una
" parte et dictus dominus Dux Luneburgensis ex altera parte, arbitrati sunt super huiusmodi
" traditione et pacis fractione, in dominum Vldaricum Ducem Megapolensem, Ipse dominus
" Vldaricus pronunciavit, Flensburg restituendum et pacem praedictam servandam,
" quae non longe post rupta fuit in Advocatia Suuderborg, homicidiis, spoliis et captivitatibus
" servitorum nostrorum damnificantes iterum nos, videlicet ad summam 10000 marcarum
" Lubecensium, et ipse Dux Henricus, fecit Episcopum Slesuicensem ad statim, post
" hoc, spoliari in villa sua Rodenisse 180 bobus et vaccis, et per advocatos suos fecit eundem
" Episcopum spoliari in decimis, jurisdictionibus. et terragiis suis, usque ad summam
" 6000 marcarum Lubecensium. Postmodum vero dictus Domiuus Dux Stetinensis, venerunt
" ad nos in Vordingborg, et ibidem promisit nobis dictus Dux Henricus vel sororem
" suam praedictam cum nepotibus suis, castris et terris ad tutelam nostram praesentare,
" et quod nos pro eorundem debitis persolvendis, pecuniam accommodaremus vel, si
" Holzati hoc impedirent, ipse dominus Henricus Dux vellet stare juri in parlamento Nyborg
" celebrando juxta tenorem literarum desuper confectarum, dummodo hoc protraheretur
" usque ad festum S. Iacobi tunc proxime futurum, promittens ex tunc de caetero,
" dicto domino Regi, nunquam contra ire. Et supra hoc posuit fidejussores, quos ut fefellit,
" et de praemissis nihil tenuit, sicut pro nunc contumaciter recessit. Ex quibus omnibus et
" singulis, tanquam notoriis publicis et manifestis, taliter quod nulla valeant nec possint tergiversatione
" celari, colligitur quod licet dictus Ducatus Slesuicensis, materna successione
" juxta leges municipales regni nostri Daciae, haereditario jure ad nos spectet, nihilominus
" per subditos dictae dominae Elizabethae, illicite detentorum praedictorum temerariorum et
" violentorum detentorum dicti Ducatus castrorum, terrarum ejusdem sine quacunque investitura
" debita et absque justo titulo, qui tamen a uobis in feudum descendit hostiles
" invasiones, contra nos dominum dicti feudi, ex Ducatu, contra debitum fidelitatis militantes,
" et servitiorum nobis inde debitorum, et dicti debiti fidelitatis fraudationem, nec
" non eorundem traditorias faelonias, contra nos dicti feudi dominum, et dictum fidelitatis
" debitum machinatos, quae crimen sapiunt laesae Majestatis, dictus Ducatus ad nos de jure
" feudali, secundum dictas leges municipales regni Daciae, existit devolutus et ad nos dignoscitur
" pertinere et maxime cum dicta detentrix, ac dicti detentores necnon eorum
" literas et sigilla nec fidem, nec pacta, nec fidejussorum cautiones, nec promissam ore et
" manu pacem servent nec nobis servaverunt usque modo. Quare nos Reverendum patrem
" judicem et Cancellarium (ut supra) petimus et requirimus, quatenus authoritate, qua
" fungimini in hac parte, de consilio dictorum assessorum et consensu, et totius nostri Regalis
" et generalis parlamenti, declaretis dictas leges municipales et alia jura nostri regni
" declaretis, pronuncietis, definiatis, dictum Ducatum (salvo quod materna successione,
" jure haereditario ad nos spectare noscitur) occasione praemissorum, etiam jure feudali ad
" nos et nostrum regnum, et haeredes et successores nostros fore legitime devolutum, ipsamque
" praemissam illicitam detentricem, et illicitos detentores et occupatores dicti Ducatus
" et intrusos detentores in dictum Ducatum, amovendam, et amovendos fore de eodem,
" declarantes dictum Ducatumusque in praesens eandem et eosdem, detinuisse et detinere.
" Et ex eodem nobis et regno nostro Daciae contra fidelitatem exinde nobis debitam,
" injustas et indebitas guerras movisse, nobisque et dicto nostro regno Daciae, eosdem
" teneri ad restitutionem omnium fructuum inde perceptorum nec non ad restitutionem
" omnium damnorum, per nos et adhaerentes nostros, Ecclesiasticos et Temporales passorum,
" spoliis, rapinis incendiis, homicidiis, captivitatibus, captivorum redemptionibus, castrorum
" et fundorum praefati Episcopi Slesuicensis traditionibus, praedictas eorum injustas guerras,
" nobis et aliis illatas illicite et inique et ad restitutionem sumptuum et expensarum,
" ad quos et ad quas faciendum nos et dictos nostros adhaerentes nequiter arctaverunt.
" Nos vero Petrus Episcopus Roschildensis, Cancellarius dicti regni Daciae, et judex praefatus,
" hujusmodi requisitionem et petitionem, reputantes fore justas, et rationi consonas,
" Et quia omnia praemissa sunt publica et notoria, taliter quod nulla valeant tergiversatione
" celari Dei nomine invocato pro tribunali sedentes, ac solum Deum ac justiciam prae
" oculis habentes, venerabilium assessorum nnostrorum jurisperitorum et totius Regalis
p.554
" parlamenti freti consiliis, et consensu, cognitis et praefatis hujusmodi causae, et causarum
" meritis et circumstantijs, perlectisque et intellectis capitulis legum muunicipalium regni
" Daciae hanc materiam immediate concernentibus, et praesertim capituli, cuius tenor
" in Danica lingua, de verbo ad [ab ed.] verbum, sequitur in haec verba.
" et ttal mano ot tioe / at sin tuenoo maa mano met anet intet foruiore
" uen hano faret uoen i uet / ot far met poen iuens oet / ino paa sit ent ti
" ue / or hoetret paa uet / oa petfuet hano toruiot puet oen peuuin tano euer
" nden iget / hooueoo / ot anore oste t uonutn / foroi et teluet mano ut.
" fuinosfiolo / at foe paa iutt quod sic sonat in Latino.
" Quicunque exiverit regnum, et cum extraneis revertitur in regnum et in eodem praedas
" et vastationes contra regnum exercuerit, privatus est omnibus bonis suis, mobilibus
" et immobilibus, Quia tale factum fore reputatur pro crimine laesae Maestatis. Quare
" authoritate qua fungimur in hac parte et vigore huiusmodi legis municipalis dicti
" regni Daciae et aliorum jurium dicti regni decernimus declaramus pronunciamus,
" diffinimus, in his scriptis, non licere, nec licuisse, non decere, nec decuisse ipsam dominam
" Elizabetham nec non dominum Henricum Ducem Luuneburgensem, intrusum
" tutorem dictae dominae Elizabethae sororis suae et nepotum suorum, dominum Henricum
" Comitem Holsatiae, nec Ericum Krummedige, Laurentium Hesten, Otthonem
" de Knoph, Thunnonem et Eilerum Ronnau, praetensos milites, dicti Ducatus Slesuicensis,
" nulla investitura nec justo titulo suffultos, Serenissimum principem ac dominum
" Ericum Dei gratia regnorum Daniae, Sueciae, Norvegiae etc. Regem, cujus dictus
" Ducatus Slesuicensis successione materna haereditas vera extitit, et nihilominus
" ab eodem, et ejus regno Daciae in feudum descendit, omnis rationis et juris feudalis, ordine
" praetermisso: palam publice et notorie hostiliter, invasisse, et invadere, et eundem
" dominum Ericum Regem, dominum feudi, dicta Ducatus suis servitiis debitis eidem, de
" dicto Ducatu et debito fidelitatis defraudavisse et defraudare atque proditorias atque
" fraudatorias felonias multipliciter intulisse, inferre contra dictum debitum fidelitatis, et
" dicto domino Regi, et regno ejus Daciae literas per eosdem, eidem datas et sigillatas, pacta,
" promissam ore et manu pacem, et fide jussorias cautiones, minime servavisse, sed per hoc si
" quid juris eisdem, vel alicui eorum, in dicto Ducatu competivisset, vel competeret [competere ed.], perdidisse,
" decernentes eosdem, castra et terras, dicti Ducatus illicite et injuste detinuisse, et detinere.
" Quia absque investitura debita, et sine justo titulo, eundem violenter et de facto,
" occuparunt, ipsumque Ducatum, etiam jure feudali, occasione praemissorum et iuxta leges
" municipales, et alia jura regni Daciae, ad ipsum dominum feudi, et regnum Daciae fore, et esse
" legitime devolutum, et ad ipsum dominum Ericum Regem, et regnum ejus Daciae, et ad
" nullum alium pertinere, quem etiam dictis Regi et regno adiudicamus, in his scriptis, ipsamque
" dominam Elizabetham, et filios suos, de dicto Ducatu, et dominum Henricum Ducem
" Luneburgensem, a dicta tutela, ad quam se intrusit, et alios omnes, et singulos, supra nominatos,
" amovendam, et amovendos fore, tanquam illicitam et illicitos, detentricem et detentores,
" dicti Ducatus. Quam et quos nos sic amovemus, a Ducatu antefato, Decernentes insuper
" illicitam detentricem. et injustam et illicitos detentores, et injustos dicti Ducatus
" dicto domino Regi et eius regno Daciae, ad restitutionem fructuum, de dicto Ducatu perceptorum
" nec non omnium et singulorum damnorum, per ipsum dominum Regem, et
" regnum Daciae, et per adhaerentes eorundem, Ecclesiasticos et temporales, passorum spoliis,
" rapinis, incendiis, iniuriis, captivitatibus, captivorum redemptionibus, castrorum et fundorum
" Episcopi Ecclesiae Slesuicenses traditionibus, bonorum mobilium et immobilium ablationibus,
" per dictas injustas guerras, dicto domino Regi et regno, et ejus adhaerentibus,
" illatis, illicite et inique, tenerique eosdem ad restitutionem sumptuum et expensarum,
" ad quos et ad quas faciendas, dicti Rex et regnum, et eorum adhaerentes, per eosdem
" injustos gubernatores, nequiter sunt arctati, cum debita et condigna satisfactione praemissorum
" injuriarum realium et verbalium, per dictos injuriatores praemissos, injuriatis
" principibus et eis adhaerentibus Ecclesiasticis et temporalibus praefatis, nequiter
" illatis, In quorum omnium fidem et testimonium praemissorum, praesentes literas fieri,
" et per notarios infra dictos subscribi et publicari mandavimus, sigillique nostri jussimus
" et fecimus appensione communiri. Datum et Actum. Anno Indictione, mense, die, hora,
" loco, et pontificatu, quibus supra, praesentibus ex tunc, reverendis in Christo patribus
" ac dominis, DD. Petro Archiepiscopo Lundensi, Iohanne Slesuicensi, Boetio Arhusiensi,
p.555
" Johanne Otthoniensi, Petro Ripensi, Canuto Lincopensi, Iacobo Asloensi, Ecclesiarum
" Episcopis nec non Illustribus principibus et dominis, Bugislauo Pomerensi, Vartislao
" Stetinensi, Iohanne Saxoniae Ducibus, aliisque quam pluribus proceribus, militibus et
" militaribus, proconsulibus et consulibus, plurimorum nobilium et insignium civitatum et
" communitatum infra regna dicti domini Regis et extra in terris et patriis partim in remotis,
" et partim in vicino dictis regnis, constitutis, testibus ad praemissa vocatis et specialiter
" et rogatis.
Ejusmodi in Holsatos prolata sententi, regem adijt filiorum Gerhardi natu maximus,
Henricus nomine, submisse efflagitans ut sibi Slesvicensis Ducatus feudum permitteretur,
ac simul obsequium suum officiaque prolixe commendans ei se ad omnia paratum
fore pollicebatur. Verum Rex universum prius Ducatum omnesque arces opidaque
restitui sibi postulavit, atque inde, quid tribui vellet suo arbitrio ac favori relinquendum
censuit. Idque ob causam eam, quod nec ipse aut eius nomine quispiam hoc jam
antea efflagitasset. Verum modus iste conferendi feuda pluribus in Germania principibus
displicere videbatur, praesertim cum genium atque indolem Danici feudi ignorarent.
Quapropter condolere Holsatis illisque adhaerere nonnulli caeperunt. Hujus,
praeter caeteros, classis fuere Megapolitanus Albertus, Sueciae olim Rex, ut aliquo scilicet
modo se adversus Ericum qui in imperio Suetico successor ei obtigerat, ulcisceretur,
tum Vandaliae dynasta Balthasar itemque Duces Luneburgenses Holsatiae Comitum avunculi
ac tutores. Sicque factum ut rumperentur paulatim, quas pepigerat jam ante inducias,
Regina Margareta. Cuius funus archiepiscopus Lundensis Petrus Cruseus, post peracta
superiora comitia, e Sorae coenobio transferri Roschildiam curavit, invitis licet ejusdem
coenobij fratribus. Eidorenses circa haec tempora varie inter Danica et Holsatica
arma jactati tandem in bellum quoque ob vicinos Dithmarsos inciderunt. Dithmarsi
indignantes, captos quosdam suae gentis ac scelerum convictos a Transeidoranis laqueo
fuisse necatos, agmine ob id infesto Eidora flumine superato, primo cladem ab hostibus
accepere, quingentis suorum amissis: Deinde, instaurato exercitu ita eosdem
terruere, ut ad iniquissimas conditiones accipiendas descenderent, triginta marcarum
millia multae nomine polliciti; et in causis controversis hoc ratum habituri quod viginti
Dithmarsi ab Eidoranis delecti, uno suae gentis addito, judicassent. Quae cum ibi fierent,
annus iam erat a Christo nato millesimus quadringentesimus decimus quartus.
Quo cempore Constantiam a rege Erico missi praesules Petrus Luckius Ripensis et Slesvicensis
Iohannes Schonlevius, ut ibi, quod ad Michaelis celebrandum instabat, Concilio
interessent. Cuius initio Gregorius duodecimus sedi, quam occupaverat, renuntiavit.
Benedicto vero decimo tertio et Iohanni vigesimo tertio potestas abrogata. Atque inde
Cardinales viginti quinque ingressi conclave Othonem Columnam elegerunt qui, quod
ipso festo Martini esset creatus, Martini quinti nomen assumpsit. Aderat et ipse Imperator
Sigismundus aliique totius Europe principum perplures: interque ceteros Casimirus
ac Vartislaus Stetinensium Duces: Quorum hic illud praecipue agebat ut ab imperatore,
nomine nepotum suorum Wolgasti principum investituram reciperet. Domi vero per
idem fere tempus ex Holsatiae nobilitate illi ipsi, in quos superior etiam sententia erat vibrata,
relictis Elisabeta ejusque liberis, qui Slesvicensem Ducatum sibi vindicabant, se
regi Erico conjunxere. Nomina eorum fuere Ericus Krummedikius, Otho Knophius,
Thunno et Eilerus Ronnavij equites: Marquardus et Nicolaus van der Wisk et N. Sestedius:
Rex insignibus eos praefecturis ornavit. Erico praeterea Krummedikio in ordinem senatorium
allecto. Haec defectio quantopere Elisabetham ceterosque Holsatiae principes adfecerit,
aestimare per se quivis potest.
Proximo statim anno Caesar Sigismundus literas ad Ericum regem fratrem et avunculum
suum charissimum, super Lubecensibus dedit, quibus ipsi ut urbi eorum
vicino principi mandabat, Lubecensem senatum qui anno 1408 per seditionem
loco fuerat motus, dignitati suae pristinae restitueret. Eamque provinciam
postquam Res Imperatoris nomine suscepisset, scripsit de re tota ad Lubecenses.
Sed ii cum parum commoveri tum viderentur, in aliud id tempus differendum
statuit.
Constantiae interea de quo dictum Concilium agitabatur, in quo, praeter cetera, cum
esset haud perperam, ut Platina testatur, decretum generale concilium legitime convocatum
esse supra Papam et habere potestatem a capite ecclesae, qui est Christus, tamen in
p.556
devium lapsi patres, nec ferre euangelij salem assuefacti, Iohannem Hussum et Hieronymum
Pragensem hisce diebus rogo adjudicarunt, licet salvo, ut vocant, conductu Sigismundi Imperatoris
communitos. Causa tam saevi supplicij haeresis Viclevi praetexebatur, quam illi quasi novo
paxillo affixam reducere et animis mortalium inserere sategissent; cum verius seculi
atque ecclesiae luxum qui ad summa jam venerat, castigare, et eiusdem, quod ad ceremonias
et doctrinam, exerrationes ad sua et Christi atque apostolorum primaeva instituta
revocare elaborarint. Nec aliud erat, quod eodem in concilio illustris ille Parisiensium
Cancellarius Iohannes Gerso agere instituerat, cum accepta a patribus loquendi potestate, de
corruptis similiter ecclesiae moribus publice ac libere per idem circiter tempus dissereret.
Dum vero Constantiae aut in propinquo substitit Imperator, Rex Ericus per literas et
legatum salutari eum curaverat, assensum ac confirmationem eius exposcens super sententia,
quam Neoburgi adversus Holsatiae principes eorumque consiliarios, regni Danici
senatus jam pridem pronunciaverat. Quam et hoc circiter tempore per literas Constantiae
XIV. Junij datas ei transmisit in hanc propemodum formam: ut, postquam modos
quibus excidere quispiam feudo suo possit, ostendisset, et eorum fere omnium rei essent
Holsatiae principes, dum nimirum intra annum et diem investituram a domino feudi petere
supersedissent, et contra fidei atque obsequij sacramenta in herum quoque insurrexissent
aliaque commisissent, quae crimine perduellionis ac laesae majestatis intelliguntur,
declararit ac statuerit recte et ordine in eos judicium factum, tenerique regi Erico, fratri
atque avunculo suo dilecto, utpote feudi vero domino per omnia satisfacere deque singulis
ad jus idem spectantibus ei in totum respondere. Sed ipsas Caesareas literas, eadem,
qua tum temporis scriptae fuere, lexi ac formula, his proxime subiicere haud abs re existimem.
Sunt vero ejusmodi:
" Sigismundus Dei gratia, Romanorum Rex, semper Augustus ac Hungariae Dalmatiae,
" Croatiae, Rassiae, Serviae, Palliciae, Lodomeriae, Cumaniae, Bulgariaeque Rex,
" Marchioque Brandeburgensis, nec non Bohemiae et Luzeburgensis haeres, Notum facimus
" tenore praesentium, quibus expedit universis, ad perpetuam rei memoriam. Post
" mundi machinam, divina providentia firmatam, et primordialem materiam, naturae melioris
" conditionis officio, in rerum effigies distributam, qui facienda praeviderat, facta
" considerans, et considerata commendans a globo circuli Lunaris inferius hominemque
" creaturarum dignissimam creaturam, ad imaginem propriam effigiemque formatum, quem
" paulo minus minuerat ab Angelis, consilio perpenso, disposuit praeponere caeteris creaturis,
" quem de limo terrae transsumptum vivificavit in spiritu, ac eidem honoris et gloriae diademate
" coronato, uxorem et sociam partem sui corporis aggregavit, eosque tanto praerogatiuae
" munere decoravit, ut ambo efficerentur primitus immortales, ipsosque, veruntamen
" sub quadam lege praecepti constituit, quam quia servare tenaciter contempserunt
" transgressores eosdem poena damnatos, ab ea, quam ipsis ante contulerat, immortalitate
" proscripsit. Ne tamen in totum quod ante formaverat, tam ruinose, tam subito divina clementia
" deformaret, et ne hominis forma destructa, sequeretur per consequens destructio
" caeterorum, dum carerent subiecto praeposito, et ipsarum commoditas ullis usibus non
" serviret, ex amborum semine terram mortalibus foecundavit, ipsamque subjecit eisdem,
" qui paterni discriminis non ignari, sed in ipsos a patribus transgressionis vicio propagato,
" inter se invicem, saeva odia conceperunt, rerumque dominia jure naturali communia distinxerunt,
" et homo, quem Deus rectum et simplicem procreavit, immittere se questionibus
" non ambegit, sicque ipsarum rerum necessitate cogente, nec minus divinae provisionis
" instinctu, principes gentium sunt creati per quos possit licentia scelerum coerceri, qui vitae
" necisque arbitri, gentibus, qualem quisque fortunam, statumque haberet, velut executores,
" quodammodo divinae sententiae stabilirent, de quorum manibus ut villicationis sibi
" commissae et perfectae valerent reddere rationem, pacem quoque populis, eisdem pacificatis
" iusticiam ministrando, quae velut dominae sorores se invicem amplectantur et pro
" posse conservent. Nos itaque qui ad Romani Imperij fastigia, et aliorum reguorum insignia,
" sola divinae potentiae dextera, insufficientibus licet meritis sublimavit volentes duplicata
" talenta nobis credita reddere Deo vivo, in reuerentiam Jesu Christi, a quo cuncta
" bona procedunt, colendo justitiam, et jura tuendo praecessorum nostrorum, divorum Imperatorum,
" et Regum Romanorum, laudabilibus vestigijs inhaerere cupientes, et declaratione
" nostra, guerrarum dispendia et anfractus questionum mactare cupientes, claritatem
p.557
" justiciae providemus, pulice denotandam, Dudum equidem nonnulli Divi Imperatores
" Romani, circumspectione provida, et providentia circumspecta, certis casibus exprimendo,
" salubriter decreverunt et statuerunt, in quibus feudum amittitur: inter quos specialiter
" tanguntur, casus infra scripti videlicet, Si Vasallus alienet totum feudum suum, vel majorem
" partem domino inscio et irrequisito, quo ad illam partem alienatam, cadit a jure feudali,
" et perdit feudum et dominus feudi potest de jure, et debet illud a quolibet possessore
" seu detentore illicito repetere et revocare, et tanquam suum proprium apprehendere.
" et tenere. Item. Si Vassallus infra annum et diem, investituram feudi a domino, vel ab haeredibus
" eiusdem domini feudi, non petierit vel domino feudi requirente ab hujusmodi
" Vasallo juramentum fidelitatis, et tertio commonitus illud non praestiterit, aut aliquam
" feloniam contra tenorem juramenti fidelitatis fecerit, perdit feudum, et revertitur ad dominum,
" et praesertim, si Vasallus contra domiuum feudi commiserit Crimen laesae Majestatis,
" Amisso igitur feudo per Vasallum in casibus supradictis, aut aliquo eorundem, bonisque
" feudalibus, juxta dicta decreta et statuta, ad dominum feudi reversis, incolae et inhabitatores
" terrarum, Vasalli et bonorum feudalium praedictorum, de jure et dictamine rectae rationis,
" et aequitate suadentibus tenentur et debent omni timore deposito, salvoque honore
" possunt ipsi domino feudi, in omnibus parere, intendere et obedire. Cum itaque pro parte
" Serenissimi principis, Erici regnorum Daciae, Sueciae, Norvegiae, Sclavorum, Cottorumque [Cottorumqe ed.],
" Regis, et Ducis Pomeraniae fratris et avunculi nostri charissimi, coram Celsitudine nostra
" propositum extiterit, in publica audientia, et manifeste deductum sit, Quod Ducatus Slesuicensis
" ab eodem fratre et avunculo nostro, ratione praedicti regni Daciae in feudum
" dependeat, Quodque illiciti detentores praedicti Ducatus, ipsum dominum feudi, servitiis
" praetextus dicti Ducatus, et Vasallatus debitis penitus defraudarint, Majoremque [Majoremqe ed.] partem
" dicti Ducatus, omni prosecutione juris postposita alienaveriunt, Ac insuper regnum suum
" Daciae, contra debitum fidelitatis, spoliis et rapinis, hostiliter invaserint, multasque alias felonias,
" contra hujusmodi fidelitatis debitum, nec non fidefragia et traditiones, ipsi domino
" feudi pro felici gubernatione aliorum suorum regnorum praedictorum, in remotis agendi,
" contra ipsum perperam et inique commiserint, in dedecus praedicti sui Regni, et
" Crimen laesae Majestatis suae, Volens igitur praefatus Serenissimus princeps, frater et avunculus
" noster charissimus, ut dominus feudi praedicti Ducatus, non de facto sed via juris et
" regia, juxta leges municipales praedicti regni sui Daciae, quae etiam statutis imperialibus
" supradictis, sunt conformes, contra illicitos detentores predicti Ducatus Slesuicensis procedere
" vocatis ad hoc vocandis. et servatis de juro servandis, idem Ducatus Slesuicensis
" saepedicto Serenissimo principi, fratri et avunculo nostro charissimo ex praemissis justis et
" rationalibus causis exitit judicialiter adiudicatus prout in literis et instrumentis publicis,
" desuper confectis, et coram Celsitudine nostra productis, plenius est expressum. Nos igitur
" in solio throni Caesarei plenitudine potestatis assumpta, tum laudabiliter ea utimur cum
" inspectis diligenter circumstantiis variis personarum, rerum, locorum, et temporum,
" emergentibus oportuntatis articulis utiliter providemus, legibus profecto et observantiis
" municipalibus praedictis, justis et aequis, rationalibus et honestis potissimum statutis, et decretis
" autenticis divorum Imperatorum Romanorum superius expressis et denotatis,
" clare concrepantibus, favere cupientes et earundem effectum promovere, praesentis scripti
" nostri Epigrammate, et sanctione, in quantum digne possumus, ac juris et rectae rationis
" dictant ordo et auctoritas, significamus declarando, declaramus significando, quibus
" expedit, Quod universi et singuli incolae et inhabitatores dicti Ducatus Slesvicensis, sic
" ut praefertur adjudicati, virtute adjudicationis praemissae, eatenus quatenus rite processum
" censetur, praefato Regi, ut praelibatur, tenentur et debent ut domino feudi de jure et ratione
" justiciae administrare, intendere, per omnia, et parere honore ipsorum semper salvo
" in praemissis, perinde sicut antea Vasallo, quia jure suo cecidisse dignoscitur, et feudum
" perdidisse, paruisse et obtemperasse noscuntur et debeant. Eidemque Regi, domino feudi
" de omnibus juribus feudalibus, ad ipsum propterea rite transfusis et reversis, actualiter
" respondere. Nec propterea abiectio aliqua et nota, in judiciis vel extra judicia possit
" contra ipsos aliquatenus assumi, per quempiam legitime dici, allegari aut impingi, seu
" imputari. Salvis tamen in praemissis semper juribus alienis. Praesenti sub nostrae Maestatis
" sigilli appensione testimonio literarum, Datum Constantiae Provintiae Maguntiae,
" Anno Domini 1415, die 14 Iunij, regnorum nostrorum, Anno Hungariae 29. Romanorum
" electionis 5. Coronationis vero 1.
p.558
Hinc collecta ingenti manu Rex Ericus Slesvicensem Ducatum ingressus fuit: Erantque
Holsatiae principum copiae fere omnes circa Slesvicum atque arcem Gottorpij, cum
cetera propemodum cuncta dereliquissent. Ericus itaque duo extemplo munimenta ad
Sliae flumen excitari curavit, quorum alterum circa initium amnis Sliesmundae, alterum
prope initium ejusdem Coningsburgum vocitatum. Et erant haec utraque a parte caetera
Gottorpij ac Slesvici collocata. Nec iis contentus, versus alterum praeterea Ducatus latus
ad Treae ripas Wildspangae et Fresenbergae propugnacula posuit, sperans se hisce munitionibus
exclusurum Holsatos ac totam simul Ducatus ditionem sibi retenturum. Nam
et fidem quoque ejus sequebantur Flensburgum et Eckelforda; Quibus adiecit suaeque
potestatis fecit quaecunque ad Episcopum Slesvicensem intra Ducatum pertinebant, ut
erant Suavestadium et Stubba aliaque. Inde ad Lubecenses, quos supra distribuisse eum
diximus, conversus, quadringentos eorum cives apud Scanienses piscatione operam dantes
una cum bonis ipsorum detineri ex Caesaris Sigismundi mandato per manus injectionem
imperavit, ut eo scilicet facilius expulsos senatores in urbem reducendos populus assentiretur;
Idque significatum ipsis factaque de bonorum restitutione spes, modo effectui
hoc ipsum darent. Rexque Ericus, maxima hoc nomine apud extorres relata gratia,
amicitiam quoque inter Lubecenses et Daniae regnum stabiliorem exinde reddidit.
Misit praeterea in Norvegiam Iohannem Kroppelinum, hominem Borussum, eoque Bergensibus
praefecto constituto simul bona, quae ad Lubecenses ibidem pertinebant, suo
decreto retineri mandavit. Quibus omnibus eo postremum res deducta, ut revocati tandem
sint, qui ejecti fuerant senatores; Habuit et alias arresti hujus causas Rex, et inter
ceteras, quod ex Lubecensibus nonnulli Constantiae de Rege male existimantes, minus apud
Caesarem de eo honorifice verba fecissent. De quo etiam post modum inter regem
et ipsos amice convenit. Erant eo tempore res juniorum Holsatiae principum afflictae admodum
ac deploratae. Gottorpium, Plona, Hasseldorpium et Hanrava avunculo ipsorum
Henrico Luneburgensi pro summa quadraginta florenorum aureorum millium, quae salarij
vice ei debebatur, erant oppignorata. Easque tum pecunias, tempore haud satis oportuno,
ab eisdem repetebat. Quin et cogitabat munitiones easdem Erico regi permittere,
hac tamen lege, ut eas Dux Saxoniae Ericus, dum summa jam dicta numeraretur, asservaret.
Nec abhorrebat admodum Res, nisi dissuasisset Ericus Crummedikius, existimans
facile capi arces istas posse nec esse tanti ut tam care emerentur. Vicini circunquaque
principes, ut et urbes Vandalicae, excepto Hamburgensium opido, regi favebant, ejusque
amici erant, Holsatorum vero inimici ac hostes. Rebus eorum mali et illud accedebat,
quod Dux Saxoniae Ericus, Oldisloae igne injecto, vicina circumquaque depopulatus fuisset:
Et duces quoque Megapolitani Iohannes et Albertus reposcerent marcarum argenti duo
millia nomine neptis suae Annae, quam uxorem habuerat Comitum postremus Adolphus.
Qui et innuere videbantur, nisi amice sibi satisfieret, se ab Holsatis solutionem armis petituros.
Atque inde anno statim proximo, qui fuit quadringentesimus decimus sextus
supra millesimum, denuo Ericus Rex maximis cum copiis terra marique Ducatum ingressus
Slesvicum una cum arce Gottorpiensi obsidione circumcinxit: arces ac munitiones
ceteras, quas antea vel ceperat vel excitari de novo fecerat, praesidiis firmavit, unam praeterea
intra Gottorpium et urbem Slesvicensem educi imperavit, Hattersburgum dictum,
ut eo facilius, separatis utrisque, inedia eos premeret. Sed obsessi de nocte, amne superato,
in castra regia cum impetu irrumpentes regiorum aliquot trucidarunt. Accessit
per idem fere tempus Holsatis auxilio Dux Megapolensis Albertus, Sueciae olim Rex, vindicandi
se aliquatenus in successorem suum cupiditate ut videtur exstimulatus, ducens
secum Vandaliae dynastam Balthasarem una cum equitum aliquot ex Vestphalia Saxoniaque
collectis cohortibus. Dumque ad Gottorpium Slesvicumque Dani sedent, obsident
Frisii, qui Eideram et littus illud accolunt, evocati ab Holsatis, Fresenburgi propugnaculum:
idque sub diem 18 Iulij capiunt, interempto, qui erat impositus, Reimero Sestedio.
Tonno Ronnavius ejusque frater fuga evaserunt. Inde cum eisdem et quas habebat praeterea,
copiis, Holsatiae princeps Henricus Osnaburgensis minorem Tonderam corona caepit
cingere, ut eo pacto Ericum regem ab obsidione Gottorpiensi retraheret: Tenebat id
temporis Tonderam Nicolaus a Thynen, nomine Erici Krummedikij, qui arcis praefecturam
a rege acceperat. Sed ea cum parum adversus vim maiorem tum esset communita,
nec de obsidione sustinenda, qui inerant, cogitassent, dedere se Nicolaus arcemque coactus
fuit. Dani accepto a Frisiis occupatum Fresenburgum, transferrique ad obsidendam
p.559
Tonderam copias, motis Gottorpio castris, in Frisios impetum vertunt, ut gente ea in fidem
Regis sacramento adacta agros simul perduellium ferro flammisque vastarent. Verum
Henricus de adventu regis certior redditus propius Eidoram movet castraque cis ripam
fluminis locat. Interea subigendis Frisiis intenti Dani, dum armis acrem gentem
lacessunt, nonnullam ab ea stragem incurrere, ac videns Rex nihil tum effici ultra posse,
firmatis circumquaque praesidiis, exercitum domum reduxit. Erat eadem tempestate
sub ditione adhuc Regis Fimbria insula. Quam recipere ac suae facere potestatis omni
vi annisi Holsati in eam ante diluculum movent. Duces eorum fuere Henricus Brunsvicensis
et Osnaburgensis, ille avunculus, hic Comitum Holsatiae patruus. Fimbriae incolae
exorta luce cum adesse Holsatos cognoscerent, pulsari confestim campanas imperant,
sed impares se esse adversus vim armatam inermes animadvertentes, mittunt opidi Burgensis
sacerdotem, qui cum Holsatis omnium nomine pacisceretur. Praefectus interea
Regis Ivarus Bruskeus, qui arcem Glambecae tenebat commeatum et quidquid armorum
nancisci poterat ex opido in arcem comportari fecerat, se ad excipiendam oppugnationem
omnibus modis comparans. Factisque insultibus aliquot, cum expugnari munimentum
armis vix posse Dux et Comes uterque Henricus viderent, decreverunt inopia ac fame
ad deditionem obsessos compellere. Et jam octo propemodum septimanis duraverat
obsidio, cum nihil interea e Dania subsidii mitteretur, unde praefectus forte fortuna
navem nactus, quae eo appulerat, commendata suis castelli defensione, in Daniam navigat,
ac mox commeatu armisque instructa cum classe regressus cum undique ab Holsatis
ingressu arceretur, tandem deditionem facere coacti praesidiarii, ac vitam pacti, decesserunt.
Indigenae sacramentum Holsatis dicere, et sex insuper marcarum argenti millia
tributi nomine persolvere adacti sunt. Quod supra de marchia et marchione Brandeburgico
Frederico, ex Burgravio Noribergensi ad eam dignitatem evecto, est memoratum,
id ad hoc fere tempus referunt chronologi delatumque eum a Caesare honorem Friderico
Constantiae, dum ibi adhuc isti concessui vacat. Obiit sub anni extremum Petrus Ferreobarbus,
Iernskeg vulgo dictus, Roschildensium Episcopus, eique ex fratre nepos Iohannes
Andreae quam proxime est surrogatus. Est quoque in locum suum ac pristinam dignitatem
hoc circiter tempore repositus, quem supra retulimus a Lubecensibus intestina seditione
eiectum, urbanus magistratus: Idque ope et auctoritate praesertim Erici Regis,
a quo id Caesar summis precibus, ut supra meminimus, efflagitaverat.
Proxima aestate, qui fuit annus decimus septimus supra millesimum quadringentesimum
maximis instructus copijs terra marique Rex se aliquandiu priusquan in terram
descenderet, mari et intra foros continuit, unde lutrae ei nomen a quibusdam est inditum,
quasi aquis gaudenti. Verum ille studio hoc agens, non ignorabat magno aere ab Holsatis
conscriptum militem, cumque diu merentem alere difficile illis fore. Sed Holsatiae
Principes subodorantes quid ageret Ericus, militem suum Australi Jutiae immittunt, ut
ibi rapinis et praeda vivat. Igitur in terram egressus Rex, exercitu altero Gottorpium, altero
Slesvicum obsedit, cum ad manus in universum ei essent virorum centies millia. Slesvicum
sub diem divisionis Apostolorum, qui fuit Julij XV suae fecit potestatis. Intra urbem
se continuerat Dux Megapolensis, Albertus Sueciae quondam Rex. Itaque impositis
urbi praesidijs, urgere nonnihil obsidionem Gottorpiensem pergebat. Cum Alberto vero
ita transactum, ut is, facto promisso, se haud unquam regi ejusve regnis aut ditionibus
futurum adversarium, sed amicitiam cum eo culturum perpetuo, liber decederet. Eoque
sub diem omnium Apostolorum praestito dataque sine dolo malo coram rege regnorumque
senatoribus fide et addito insuper se cum suis regi auxilio adfuturum, idem ad rei
uberiorem testificationem, obsignatis codicillis, sunt adstipulati cum Albertus tum et ii, qui
cum eo aderant Vlricus Pentzius, Vipertus Lutzovius, Casparus Halverstadius, Henricus Splitus,
Iohannes Bulovius. Capti et plures tum ibi, interque ceteros Nicolaus et Ivarus Powisckij,
e Holsatiae nobiles, qui datis fideiussoribus, se in posterum regi eiusve regnis aut territorijs
haud adversaturos pollitici, domum redierunt. Per eosdem dies in praedam Holsatis
cessit archiepiscopi Lundensis navium una, quam subsequi regiam classem jusserat, ornamentis
episcopalibus aliaque suppellectile pretiosa instructam. Idque cum innotuisset
Holsatis, qui egressi cum myoparonibus suis Chilonio occasionem haud negligendam
existimarunt. Dum vero obsiderentur Gottorpium Slesvicumque, Henricus Osnaburgensis,
ascensa rheda, Hamburgum excurrit, orans obsecransque ne deesse popularibus suis vellent.
Ac simul declarabat quid ipsos, regem adeo vicinum habituros, maneret. Posse
p.560
adhuc, priusquam Gottorpio Slesvicoque potiatur, obsisti ejus viribus: Illud modo alacres
agerent. Hamburgenses ubi pecuniam se aliquam confecturos, non vero copias pollicerentur,
minus id placere Henrico videbatur, qui pleno in foro ex essedo mobilem plebem
affatus, id postremum obtinuit, ut missis ad regem clarigationis litteris, militem expedierint.
Dumque adhuc ibi haeret, adfertur deditum regi Slesvicum. Sed ille Gottorpio
ac novis auxiliis fisus Rendesburgum abijt: ibique certiorem de Hamburgensibus reddens
Elizabetham ejusque filium Henricum, bono eos esse animo jubet. Cumque allatas
mox regi essent, quas diximus, Hamburgensium [Hamburgensiium ed.] literae, fama ut solet omnia in majus
tollens, adfore jam jamque ingenti cum exercitu etiam Holsatos Dithmarsosque nunciat.
Unde trans Sliam motis castris, ipse haud multo post Rex Daniam repetiit. Holsati interea,
collecta undique popularium multitudine, tum et aliunde auxilia nacti, pedites circiter
mille triginta praeter equitum turmas, sub signis habuere. Eaque manu Hattersburgum
aggressi vi illud ceperunt, trucidatis, qui inerant, praesidiarijs. Invasum similiter
Slesvicum, praesidijsque nudatum. Cives, qui regi sacramentum dixerant, id insuper habere,
postquam urgere vis major caepit. Obsessum tum quoque ab iisdem Koningsburgum ad
Sliae exitum, ac disturbatum, quod episcopi erat, Stubbae municipium penitusque
destructum.
Quae dum ibi fiunt, haud destitit domi archiepiscopus Lundensis Petrus Cruseus sacrorum
negotium agere, acceptisque regijs codicillis, et acto per capita censu, nummum ab
unoquoque, qui annum aetatis decimum octavum superasset, exigi ad aedificationem caenobij
divae Brigittae, quod Marieboam nunc vocant, per singula regna curavit. Soli dominium
jam ante suo aere comparaverat regina Margareta, et quod agere nunc episcopus institit,
ipsa tum forte animo conceperat. Eo autem tempore Schieningia loco nomen fuit.
Decesserat jam Imperator Sigismundus Constantia, relicto, quod illic agebatur, Concilio,
duorum praecipue Bohemiae martyrum, Iohannis Hussi et Hieronymi Pragensis, quorum
superius meminimus, supplicijs non tam celebre quam infame. Ubi et ipso hoc anno
MCCCCXVII. interdictum Pontificis incurrit Dux Pomeraniae Bogislaus ejusque conjux
Sophia instigatu maxime Caminensis episcopi Magni nomine. Nam et Hussi doctrina etiam
ad Boreae has oras per id tempus delata ita Stralesundenses ceperat, ut eam publice
profiterentur; dum tandem apud Synodum Constantiensem tantum effecerint adversarij,
ut ea in totum sublata etiam ex praeconibus unus Iohannes Bucholtius, haud meliore
quam ipse Hussus Constantiae fato usus, ibi apud suos Stralesundae in dedecus eiusdem sinedrij
publice exustus fuerit.
Flagrante adhuc inter Holsatos et Daniam bello Lubecensium Episcopus Iohannes
Dulmannus sive Dulman, ut eum appellat Slavicum Chronicon, Dulmerum alij scribunt,
circa festum divi Martini mandato Romani Pontificis in Daniam venit, ut cum rege et
Holsatis de pace firmanda ac sopiendo bello ageret. Quo etiam nomine Ericum regem
praesens affatus, eum haud abhorrentem a pacis consilijs deprehendit. Actumque per idem
tempus de inducijs; eaque inter regem ejusque regna ac ditiones, ut et Henricum Osnaburgensem,
Stormariae principem, Holsatiae et Scouvenburgi Comitem ejusque haeredes
ac belli socios, ad festum usque Michaelis eum in modum sancitae, ut interea sub
diem divi Iohannis Baptistae Gottorpium aut Slesvicum conveniretur, ibique controversia,
quae agitabatur de Slesvicensi Ducatu, duobus Germaniae principibus et quatuor
Hansaticarum urbium ad hoc delegatis pronuncianda permitteretur. Hi si inter se convenire
haud possent, quisque nihilominus suam super Ducatu jam dicto sententiam recitaret;
Eaque ad Duces Brunvicensem Bernardum ac Pomeraniae Bugislaum transmissa, ij quod
dicerent, id ratum haberetur. Durantibus vero inducijs hostilia cuncta cessarent, munitiones
nuspiam excitarentur, agricultura civiumque commercia utrimque essent libera. Voluitque
inducijs quoque istis includi Saxoniae Angriaeque ac Vestphalorum Dux Ericus.
dicta dies anni sequentis ubi advenit, uno die quam erat statutum, serius comparuere Danorum
delegati: eoque nec sistere se Holsati voluerunt. Atque ita Lubecensium episcopi
opera, ut et Pontificis maximi laudabile ad promovendam pacem studium frustraneum
tum fuit. Testatique sunt, datis hac de re ad Ericum regem codicillis, Dux Saxoniae Angriaeque
Ericus, nec non Otho Stetinensium princeps, ut et Albertus Eversteinij Comes, se
postquam dicto conventus die Slesvicum advenissent, a regiae majestatis legatis ac consiliarijs
Iohanne Dne, Erico Crommedikio, Nicolao Strangeo, equitibus, itemque a Wickio a
Witzem armigero et Iohanne Iacobaeo, regio cancellario, qui omnes postridie divi Johannis
p.561
eodem accesserant, rogatos in templum convenisse ibique exposuisse urbium legatos, quod
intellexissent Holsatiae principes se excusare, utpote qui dicerent se dicto die Gottorpium
venisse, nec ibi regios legatos deprehendisse ideoque existimare pacto convento
a se esse satisfactum, velle nihilominus postero adhuc die subsistere si forte amica compositione
deduci res eo posset, ut ditiones ipsis suae ac territoria relinquantur, id se expectaturos
nec in ulteriorem juris actionem consensuros. Tuncque datum a regiis legatis ejusmodi
responsum, se quod serius accessissent, non sibi aut regiae majestati aut ulli malevolentiae,
sed coelo ac ventis imputandum, esseque ob id paratos luere, quodcunque arbitri
se commeritos judicarent, rogareque urbium legatos, vellent id suo nomine Holsatiae
principibus significare, Idque ab urbium consiliariis postquam Gottorpij Holsatis esset
declaratum, ab iis responsum redditum sibi cum Ducibus aut Comite, uti nec cum regiis
senatoribus, qui Slesvici aderant, negotij quidquam esse, sed cum rege ipso, quem abesse
intelligerent, se itaque promissum complesse nec morari ulterius cupere. Eoque accepto,
repositum a regiis senatoribus ac Cancellario, si nihil sibi esse cum ipsis negotij
vellent, se hoc praestare non posse, sed scire eos debere se ibi regiae majestatis nomine adesse
cum plena potestate agendi omnia, quae ad praesens negotium pertinerent: adesse
etiam principes viros delegatosque urbium Lubecae, Stralesundae, Gripsvaldiae, ac Vismariae,
ut medios atque arbitros, Sicque identidem amice Holsatos invitatos, sed frustra
haec cuncta fuisse testati literis Albuae apud Lalandos undecimo Julij datis principes
ac dynastae superius memorati. Interjecto nonnihil tempore Frisij, qui Eidoram accolunt,
Holsatis juvantibus, glaciem transgressi episcopo Slesvicensum Iohanni, qui cum rege
faciebat, eripere per insidias Suavestadium conati sunt, sed eventu minus favente.
Agere jam ante per legatum ac literas apud Romanum pontificem Martinum Quintum
Rex coeperat de publico Gymnasio sive Academia intra Daniam constituenda, loco, qui
praesulum utrique Lundensi ac Roschildensi videretur quam commodissimus. Eaque de
re allatum hoc circiter tempore Pontificis diploma, signatum Florentiae VII cal. Junij,
quo ei potestatem facit condendi universitatem iisdem privilegiis atque immunitatibus,
quas haberent academiae aliae et praesertim Parisina, excepto, quod Theologiam doceri
haud permitteret, quod ea scilicet Romae et ex Italia esset petenda. Sed Ericus bellis ac
seditionibus domesticis innexus, Marti magis quam Musis litandum habuit. Quapropter
nonnisi annis sequentibus, regnante Christiano primo, ultima demum manus ei rei imposita,
ut suo dicetur loco. Codicillos interim ipsos sive diploma pontificis jam dicti,
per idem hoc tempus hac de re constitutum cujusmodi illud in archivis servatur, his subnectere
operae pretium credidi. Est enim eiusmodi:
" Martinus Episcopus, servus servorum Dei venerabilibus fratribus, Archiepiscopo
" Lundensi, et Episcopo Roschildensi, Salutem et Apostolicam benedictionem.
" A supremo Patre familias, in domo Domini, superna dirigente providentia insufficientibus
" quanquam meritis, dispensatores effecti, inter curas innumeras quibus rerum negotiorumque
" occurrentium varietatibus obsidemur fluctusque nostrae mentis navi jugiter
" illidentes, pastoralis officii debito, solicitudine perurgemur exacta, ut ad domum ipsam,
" qua mansiones plures sunt, per sapientiae doctrinaeque ministerium, gregem nobis creditum
" salubriter evocemus, votis illis gratiosum efferentes auditum per quem, ad irrigandum
" scaturienter de hujusmodi sapientiae fontibus sterilis climatis alveum, singulis quaerendi ipsius
" alimenta sapientiae, literarum studia peculiares pollicentur eventus, e quibus messis
" Dominicae cultoribus insitis, sublimi speculatores indagine contemplantur, altae militantis
" bases muniuntur Ecclesiae, et justitiae sarculis jurgiorum succisis involucris, omnisque conditionis
" humanae prosperitate, distenta, pacis et tranquillitatis amaenitas intenditur ubique
" propagata. Cum itaque sicuti pro parte charissimi in Christo filii, Erici Daniae, Sueciae et
" Norvegiae Regis Illustris, nobis nuper exhibita petitio continebat, ipse ejusdem sapientiae
" dono radianti veluti in coeli firmamento luminari suae nedum ditioni subditas, sed et illis
" contiguas partes, terrasque illustrari ac ipsarum habitatores et incolas, in mandatorum
" semita dirigi, tenacius concupiscens, apud aliquam cathedralem, secularem vel regularem
" infra suorum Regnorum limites consistentem Ecclesiam, in loco ad id accommodato pariter
" et idoneo, generale studium Apostolicae sedis auctoritate fieri, ordinarique desideret,
" eventu desiderato salubri, quod inibi pluvido quasi rore hujusmodi sapientiae spiritus, carismate
" fuso veri scientia, moribusque procedant limpide redimiti superstitionum [superstionum ed.] elisis
p.562
" facibus, judicij concrescat ratio ac perstringendo singula cum illis pariter bona venient
" universa attendensque Rex ipse quod inter caetera virtutum opera quae tanquam accepta
" summo rerum auctori, sacrificium ei per per manus offeruntur humanas, illa diuinae
" Majestati grata plurium, nullatenus ambiguntur, per quae ad suscipiendum singulare virtutum
" diadema illis qui scientiarum earundem sitiunt acquirere Margaritam, oportunis
" remediis et auxiliaribus commodis subventionis praesidium efficaciter impartitur. Et ut
" hujusmodi sui desiderii exitum reportet optatum si studium ipsum apud regularem
" Ecclesiam ordinetur eandem, quod illis qui tunc inibi sub regulari castimonia Domino
" fuerint mancipati, ad alia sui ordinis infra hujusmodi regna consistentia, regularia loca,
" ubi voluntarios invenerint receptores translatis vel pro eis qui superstites apud dictam Ecclesiam
" remanere acceptaverint super communibus ipsius Ecclesiae prouentibus, sicuti
" hactenus fieri consueuit, congruis portionibus assignatis, dotandisque nonnullis Canonicatibus,
" et praebendis, dignitatibus, personatibus, officiis aliisque beneficiis, cum cura
" et sine cura, pro personis secularibus ibidem pro tempore Domino collegialiter seruituris,
" fructus, redditus proventus, atque facultates religiosorum ibidem uiui alias cedere.
" soliti, perpetuo applicentur. Quod dicta alias regularis Ecclesia, personarum diuinis in ipsa
" pro tempore deditarum numero alteri et vicinae Cathedrali Ecclesiae coaequari ac
" hujusmodi erectiones et dotationes, de dictis Canonicatibus et praebendis, dignitatibus,
" personatibus, officiis, aliisque beneficiis Ecclesiasticis fieri, Quodque tunc et etiam si hujusmodi
" studium apud dictam saecularem Ecclesiam constituatur domus, ac habitationes,
" cum necessariis officinis, pro Magistris, Doctoribus, et aliis pro tempore legentibus, docentibusque
" ibidem fundari et construi, ac dotis ope competentis fulciri nec non pro condecentibus
" Magistrorum Doctorum et legentium eorundem stipendiis, salariisque certi
" et convenientes annui reditus, deputari et assignari congrue poterunt, tot de bonis sibi desuper
" creditis impendere ac consignare. Quodque omnes et singuli qui huiusmodi causa
" studii in illo resederint, sive de ejus extiterint suppositis, pro tempore privilegiis, libertatibus
" imuunitatibus et exemptionibus quibusvis, aliorum generalium studiorum, uti et
" gaudere debeant, quantum in eo fuerit efficere, Rex ipse offerat se paratum. Nos igitur
" hujusmodi pium ejusdem Regis desiderium, paternis contemplantes affectibus, et ad eximiam
" fidei devotionisque sinceritatem, qua Rex ipse erga nos et Romanam Ecclesiam
" splendere dignoscitur, attente reflectentes considerationis intuitum, ejus in hac parte
" supplicationis inclinati, fraternitati vestrae per Apostolica scripta mandamus, quatenus si
" apud Ecclesiam eandem quam praefatus Rex pro hujusmodi directione studii eligere decreverit,
" ad id, locum aptum et idoneum fore conspexeritis, si illa regularis extiterit, ut
" praefertur, postquam dictus Rex de huiusmodi suis bonis, ut praemittitur, pro Canonicatuum
" et praebendarum ac dignitatum, personatuum, officiorum et beneficiorum erectionibus
" et dotationibus, nec non habitationum, et domorum, cum officinis ac illorum
" dote competenti, fundationibus et constructionibus, stipendiorum quoque et salariorum
" praedictorum, pro Magistris, Doctoribus et legentibus eisdem deputationibus et assignationibus
" faciendis etiam illis quae hujusmodi eorundem religiosorum usui, ut praefertur,
" cedere consueveruut adiunctis, facultates et redditus impenderit et deliberaverit condecentes,
" ex religiosis supradictis, eos qui in hoc consenserint, ad alia loca hujusmodi in quibus
" voluntarios receptores, ut praemittitur, invenerint, auctoritate Apostolica transferendi,
" singulis vero qui inibi remanere voluerint congruis pro eorum sustentatione imminentibus
" pro tempore perferendis oneribus, de hujus modi solitis proventibus, quoad vis.
" erint, portionibus reservatis et eis aliquo ad id habili et honesto, quo sub hujusmodi Castimonia
" sua vota Domino reddere queant, apud dictam eligendam Ecclesiam loco de.
" putato, illam in secularem eadem auctoritate erigendi ac hujusmodi si et pro ut reserventur
" portionibus detractis alias de praemissis facultatibus reditibus et bonis in dicta
" eligendi Ecclesia, Canonicatus et praebendas, nec non [noc ed.] dignitates, personatus, et officia,
" ac alia beneficia supradicta, prout congruentius fieri poterit, etiam illis [ills ed.], de quibus vobis
" videbitur, honores, qualitates, et onera adjiciendo, pro praedictis secularibus personis,
" veluti eiusdem eligendae Ecclesiae ministris, creandi et dotandi, ac illorum singula, postquam
" creata et dotata fuerunt ut praefertur hac vice singulis personis idoneis, de quibus
" vobis videbitur, etiam duo, tria, seu plura alia beneficia Ecclesiastica similia et dissimilia,
" obtinentibus et expectantibus auctoritate praedicta conferendi, et de illis etiam
" providendi, inducendi quoque per vos, vel alium seu alios, personas quibus hujusmodi
p.563
" beneficia conferetis. vel procuratores suos earum nominibus in corporalem possessionem
" Canonicatuum et praebendarum, dignitatum, personatuum, officiorum et aliorum beneficiorum
" eis conferendorum iuriumque et pertinentiarum praedictorum, et defendendi
" inductas, amotis quibuslibet detentoribus, ab eisdem ac faciendi personas, vel pro eis
" procuratores huiusmodi ad Canonicatus et praebendas nec non dignitates, personatus,
" officia et alia beneficia praefata eis conferenda, ut est moris, admitti, ipsisque personis de
" singulorum Canonicatuum et praebendarum, dignitatum, personatuum et officiorum aliorumque
" beneficiorum, ipsis ut Praefertur conferendorum eorundem fructibus, redditibus,
" proventibus, iuribus, et obventionibus universis integre responderi. Contradictores
" quoque per censuram Ecclesiasticam appellatione postposita compescendi, et tunc
" vel si praefatus Rex apud eandem secularem Ecclesiam huiusmodi studium fieri, et ordinari
" elegerit quamprimum ipse cura habitationum et domorum cum officinis ac illorum
" dote competenti fundationes et constructiones, nec non stipendiorum et salariorum
" praedictorum deputationes et assignationes faciendas huiusmodi ac alias congruae suae
" oblationi ut praefertur satisfecerit antedictae, ad Dei gloriam et laudem rei quoque publicae
" felix incrementum auctoritate praefata statuendi et ordinandi, quod apud dictam,
" per eundem Regem ut praemittitur, eligendam Ecclesiam, in qualibet facultate licita,
" praeterquam Theologiae generale sit studium, illudque perpetuis futuris temporibus, vigeat
" et praeservetur ibidem, Quodque omnes et singuli Doctores, legentes et audientes,
" inibi libertatibus, immunitatibus et indulgentiis quibusvis Doctoribus Magistris legentibus
" et scholaribus, de Universitate studii Parisiensis existentibus, per sedem ipsam,
" et alias qualitercunque, generaliter concessis, gaudeant in omnibus pariter et utantur.
" Singuli vero qui cursu feliciter consummato in ea facultate qua hujusmodi inhaerendo
" studio, bravium obtinere meruerint, sibique etiam pro aliorum erudimento, docendi
" licentiam, et Doctoratus sive Magistratus honorem petierint elargiri, per ipsorum inibi
" Doctores sive Magistros, illi quem ipsus studij per vos ordinandi, Cancellarium fore perpetuo
" decreveritis, sive alteri ab eo deputando praesententur, ab illo quoque cui praesentati
" fuerint, si servatis consuetudine et modis, super talibus in aliis studiis praemissis observari
" solitis, ad hoc extiterint idonei sufficientesque reperti, licentiam et honorem sortiantur
" et reportent antedictos, et quibus adeptis, illi absque veterioribus de eis habendis examine,
" et approbatione, in ipsa facultate, qua licentiam et honorem attigerint, eosdem
" legere et docere poterunt, etiam in aliis quibuslibet ftudiis memoratis. Omnia praeterea
" alia et sinogula. quae in prae missis et circa ea necessaria fueriut. aut quomodolibet oportu-.
" ua faciendi.dispouendiet exequeudi. pleuam et liberam vobis conceditmus teuore prasentium
" facultatem. non obstantibus constitutionibusApoftolicis.nec non statutis.et con.
" suetudiuibus eligendae Ecclesiae praedictae. et illius forsitan ordinis iuramento. confimatio.
" ue Apostolica vel quavis alia firmitate roboratis caeterisque contrariis quibuscunquo.
" aut s aliqui super provisionibus sibi facieudis. de Canonicatibus et praebendis. ac diguita
" tibus. personatibus. officiis seu aliis beneficiis Ecclesasticis. in illis partibus speciales vel
" generales dictae sedis vel Legatorum eus literas itmpetrarint etiam si per eas ad inhibitionem
" reservationem. et decretum.vel alias quomodolibet sit processum. quas quidem
" literas et processus etiam per eas pro tempore habitos. ad Canonicatus et praebendas.
" diguitates personatus officia et alia beneficia per vos torsitan conferenda hujusmodi
" volumus non extendi sed nullum per hoc eis quod assequutionem Canonicatuum et praebeudarum.
" dignitatum personatuum vel officiorun aut beneficiorum aliorum praeju
" dicium. generari seu si aliquibus communiter vel divisim. a dicta sit sede indultum.quod
" iuterdici iuspendi vel ex communicari non possint. per literas Apostolicas nou facientes
" pleuam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiui modi meutionem. et
" quibuslibet privilegiis. iudulgentiis ac literis Apostolicis geueralibus vel specialibus.
" quorumcunque tenorum existent. per qu praesentibus uon expressa: vel totaliter uon iu.
" ierta. effectus earum imupediri valeat. quomodolibet vel differri et de quibus. quorum
" que totis tenoribus de verbo ad verbum.habeuda sit in nostris literis mentio specialis..
" Volumus autem quod siugulae periona praefatae. quam primum siugula Canonicatus et
" praebendas. dignitates. personatus. officia et alia beneficia eis forian confereuda hujui.
" uuodi vigore praesent tueriut pacifice assequutae beneficia Eccle siastica cum eisdem as
" sequutis. itcompatibilia quae tuuc forsitan obtinebunt et quae ex tuuc vacare decerui
" mus. onuino dimittere teneautur. Quodque grati. per quas alia beneficia, cum hujusmodi
p.564
" assequutis ut praemittitur, incompatibilia forsitau tunc ex pectabunt. et quae cunquo
" iude sequuta, quoad ipia inocomtmenti. et insuper ex tunc irritum deceruimus. et inane, si
" secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter, contigerit attem.
" tari. Volumus praeterea, quod de uominibus et coguominibus persounarum, quibus Canonica.
" tus et praebendas, dignitates, per sonatus ofscia et alia beneficia hujuimodi cooferetis ut
" praetertur, nec non diebus collationum, hujusmodi gentes Camerae Apostolicaeieu collecto.
" res velsubcollectores fructuum et proventuum cidem Camerae debitorum, in illis partibus
" deputatos pro tempore quantotius certificare curetis Quuodque hac prima vice detra.
" cta dei nceps illi vel illis, ieu quibus eorundem Cauonicatuum et prae beodarum, diguita.
" tum, personatuum ofhciorum ac aliorum bencficiorum collatio provisio seu alia dis, o
" postio, dejure cedere debeaut, circa ipsias praemissorum occasione, nullum geoeretur praeudicium,
" sed cujuslibet eorum iuteresse lalvum maneat pariter ac illaesum. et ne humano refri.
" gescente motu, huuimodi directio studij diutine suspendatur nisi oblationis prae missae in.
" tra bienuium a dato prae sentium computamdumlegitimo impedimento cessaute debitus
" habeatur eftectus cx tunc prae sentes literae nullius existaut roboris vel momenti Datum
" Florentiae /. Calend, uuij Pount ificatus nostri Anno secundo Anno Domini ia is.
Supremum diem eodem hoc anno clausit archiepiscopus Lundensis Petrus Cruseus, qui
ut artium liberalium negotium non parum promoverat, ita excessu ejusdem haud leviter
id ipsum retardatum. Ei successor datus Ripensium praesul, Petrus etiam nomine, clara
Lukeorum oriundus prosapia.
Anno qui proxime secutus decimo nono supra millesimum quadringentesimum Rex
Ericus videns obfirmatos nec ad pacem, ut memoravimus, propendentes Holsatos, expeditis
cum copiis ingredi Fimbriae insulam constituit, sed Holsatorum auxiliis fisi indigenae
ingressum ei negavere. Quapropter recta Helgehavam cum classe profectus Oldeburgum
et Volstadium aliaque in vicino municipia ferro ac flammis devastavit, abacta
quam potuit maxima armentorum ac rerum aliarum praedam. Hinc iterum navibus conscensis
secundo Fimbrienses petiit. Sed et tum priore successu ferociores redditi posticas
ei corporis partes obvertendo aliaque dictu ac visu faeda petulanter ostentando exscendere
eum prohibuerunt, dum tandem repetito tertium impetu terram tenuit, amissis
ex suis mille quingentis. Quam id temporis acrem vindicem egerit omniaque deplorata
ibi fuerint, ostendit, praeter cetera, Slavicum Chronicon ad eundem hunc annum,
commemorans sacra prophanaque nullo discrimine habita, quidquid esset virilis sexus
uua propemodum strage sublatum, nec parcitum matronis virginibusque et has praecipue
vel abductas aut stupro contaminatas, adeo ut ipse Rex, quod Crantzius addit, illachrimare
sit solitus, quotiescunque illius diei ac cladis recordaretur. Reducta tum in potestatem
regis arx Glambekensis ac firmo eiusdem praesidio communita, capto, qui erat ab Holsatis
impositus, Hennechino Ratlovio. Traditi quoque obsides viginti, qui nomine tributi,
quod erat imperatum, marcarum argenti puri viginti millium spoponderant. Lubecenses
interea et Hamburgenses equitibus octingentis ac peditum duobus millibus obsesso
Bergerdorpio et arce et opido potiti sunt. Similiter et Ratzeburgum ab iisdem corona
cinctum coactusque Saxoniae Dux Ericus se ad nutum eorum componere. Cum Vladislao
Poloniae rege ac magno Lithuaniae Duce Vitoldo praesentibus utriusque consiliariis Rex
Ericus perpetuam pacem ac faedus per idem hoc tempus in castris sanxit, cum contra alios
utriusque partis hostes, tum nominatim contra Cruciferos: ea lege, ut etiamsi principum
aliquis ab eo faedere vellet discedere, subditi tamen ejus eo nihilominuus tenerentur: ne
tamen quisquam altero inscio, Cruciferis vel cuiquam bellum omnino intentaret. Excepti
sunt a Vladislao et Vitoldo Sigismundus Caesar et Venceslaus Rex Bohemiae. Ita fere habent
Polonorum historiae. Danica monumenta Cruciferorum nomen non exprimunt,
indicantque jam antea regem Ericum prope Matzeburgum de faedere cum rege Polonorum
iciendo iniecisse, idque hoc tempore Haffniae ictum statutumque, praeter cetera, ut
urbes quaecunque caperentur, ejus essent, ad quem antea earum jurisdictio pertinuisset;
alias praedae manubiaeque omnes communes forent. Qui in auxilium vocaretur, is suis
impensis ac periculo mereret militemque traduceret, adjiciuntque idem hoc faedus de
paganis quoque capiendum, ut nimirum de victis eorum ditionibus, Christiana pietas latius
hoc pacto propagaretur, ea tamem conditione ut si bellum eiusmodi gerendum esset,
de eo alter alterum prius commonefaceret, ut communicatis consiliis id geri posset;
ac denique ut alter in commodum alterius perpetuo incumberet. Si e vita migrare reges
p.565
aut Vitoldum contingeret, horum nihilominus regna ditionesque foedere ac legibus jam
latis tenerentur. Haec Poloni Rex Duxque Lithuaniae suo haeredumque ac successorum
nomine factis ea de re codicillis est adstipulatus. Cum Erico rege iisdem tabulis
sua adjecerunt sigilla archiepiscopus Lundensis ceterique ecclesiastici ordinis praesules,
una cum Comite Everstenij ac Pickburgij Iohanne; exceptis qui magno numero recensentur
ex ordine equestri ac nobilitate viri illustres, Predebornus Podebuschius Seburgi
praefectus, Andreas Lunge Callenburgensis, Tranckerensis et Langelandiae praeses,
Iwarus Bruske Falstriae praefectus, Valdemarus Sappae praefectus Stegensis et Monae, Steno
Bassus ab Imburgo, et Absalon Brahe aliique. Postquam adolescerent jam indies liberi
Gerhardi Ducis et essent aetate provectiore, Comes Henricus Osnaburgensis, qui
tutelam eorum susceperat omniaque pupillorum nomine strenue peregerat, de abdicanda
eadem tutela agere seque et reliquum quod esset aetatis Deo et quieti consecrare instituit.
Quocirca relictis sub hoc tempus seculi rebus coenobium ingressus est, quod
Borsholmense vocant, ut ibi solis divinis vacaret. Auxit tum quoque ejusdem monasterij
reditus, addito Lopensi municipio. Comitem praeterea Alphenum, nepotem
suum, revocatum ex aula Marchionis Norebergensis, Seberga et Pendersburgo donavit.
Atque inde biennio circiter post, quod interius dicetur, vitam cum morte commutavit,
sepultura honestatus inter monumenuta majorum Itzehoae. Primus ille Holsatorum
memoratur, qui se Stormariae dominum inscribi voluit. Fatalis quoque
annus fuit Lubecensium episcopo viro claro ac reverendo pacisque amanti Iohanni
Dulman, de quo superius memoratum. In eius locum est surrogatus Iohannes Schelius,
vir ut claris natalibus, ita magnae industriae, et qui Sigismundo Imperatori a secretis olim
fuerat.
Sub initium statim anni, qui superiorem excepit, ex hac etiam vita decessit reverendus
vir Iohannes Avonis Fioniensium praesul, conditus in aede Canutiana Othoniae.
Ei successor datus Navius nomine. Estque per idem hoc tempus igne fortuito exustum
Nascoviae opidum una cum templo quod S. Spiritus appellabant. Regina vero
Philippa pridie Calend. Julij evulgari codicillos fecit, quibus profitebatur serenissimum
maritum suum Ericum Daniae, Suecie, Norvegie etc. regem sibi benefice, quae
erant ad vitam attributa, ad suos usus transtulisse [transstulisse ed.] ac multis parasangis luculentiora eorum
loco reposuisse. Et quidem loco Nesbuhoviae feudorumque Fionensium itemque
Romerigae et si quae eodem apud Norvagos sita pertinerent, sibi ad usum fructum concessisse
omnia, quae in Zelandia ad Coronam spectarent, ut erant arces, opida, praedia,
piscationes cum jurisdictionibus eodem pertinentibus universis, eo usque dum patrui ejus
filius Dux Burgislaus, aut si e vita migrare eum contingeret, qui ex eadem prosapia
proximus esset, hisce tribus regnis a senatoribus praeficeretur aliaque territoria apud
Suenones eorum vice, de quibus regis literas haberet, sibi redderentur. Ut facile ex
iis liquere possit id tum agerc caepisse Ericum regem, voluisseque si quid sibi improli
accidisset ut regnorum successio a se in patrui filios, ac eam Pomeraniae domum, quam
proxime traduceretur. Quod illi malorum, postea dicetur, initium fuit.
Sub idem fere tempus, legati ad eum missi venere e Findemarckia, qui obsignatis literis,
querebantur, se a Moschis vicinis ita quotidie infestari ut nec hiberno neque aestatis
tempore uspiam tuti essent, idque totos agere ut depopulando territoria sua faeminas
cum liberis atque infantibus vel furtim aut palam abducant, nulla pacis cum rege jam
ante pactae ratione habitam, petere itaque opem auxiliaque adversus eos regis, Quaesti praeterea
de Anglorum duabus onerariis navibus, qui anno superiori a dita Helgelandia, ibi
mercimonia exercuissent, ac se anno proximo totidem navibus redituros dixissent.
Idque cum antea factum non esset, et regio quoque fisco multum detrimenti adferat,
praeter incommoda, quae inde ad indigenas promanent, rogare maestatem ejus ut ei
etiam rei provideri oportune curet. Inter Holsatos haud multo post Danosque tumultuario
ac levi praelio conflictatum prope Immersvadam, in quo tamen praeter gregarios
milites ipsumque Antonium Ronnovium etiam vexillarius Petrus Hogeschildus dimicando
occubuit, adeo ut inter Danos hoc dictum tum vulgo percrebuerit, hos Immerbad,
der fick Dannemarck id fandis bad, quasi dicas, apud Immersvadam infernali
multata infortunio Dania. Vergente jam ad finem anni aestate, ipso die, qui Catharinae
sacer erat, Flensburgi breves inter regem Ericum ejusque regna ac ditiones principemque
Holsatiae Henricum seniorem ac fratres eiusdem conciliatae induciae, quarum exemplaria
p.566
singulis transmissa. Sponsores fuere Comes Alphenus Schouwenburgius et Balthasar
Verlensis, pollicitique perpetuas eas ac firmas fore. Acta haec die divi Nicolai, qui fuit
VIII Idus Decembris.
Hinc anno statim proximo operam Rex dedit, ut veluti arbitri ac judices inter se
et Hericum Holsatum eiusque fratres assumerentur Iohannes Megapolitanus, Vartislaus
Stetinensis Duces, una cum Comite Everstenio Alberto, litemque super Slesuicensi Ducatu
ex aequo et bono dirimerent. Cumque ad id opus esset testimoniis ac documentis,
quibus demonstraretur eum Ducatum antiquitus Daniae regno fuisse subiectum ac
clientelarem perpetuo, extitere inter primos Selandi, qui quarto nonas Julij in pleno
territorij sui foro, praesentibus Iohannes Roschildensi episcopo eiusque dioeceseos capitulo,
nec non Abbatibus Nicolao Sorano et Iacobo Scouvenclostrensi, tum et Ivaro Bruske et
Georgio Rud equitibus, Iohanne Hallosio, Iohanne Schuttio, Hermanno ab Ortz, Nicolao
Grubbe, Saxones a Gortzhoa, Benedicto Musio et Iohannes Fossio a Kragerup una cum civibus
duodecim et totidem colonis, testificati omnes sunt antiquissimis seculis ac semper Daniae
clientelarem fuisse. Subscripserat Ericus diaconus, ut fori praeses ac justitiarius. Hos
secuti archiepiscopus Lundensis totaque Schaniae nobilitas idem adstipulantes. Et mox
in foro quoque Viburgensi episcopus Slesvicensis Iohannes, Christianus Ripensis, Boetius Arhusiensis,
Lago Viburgensis et Petrus Borglumensis antitites singulaque dioecesium earundem
capitula, Abbates ac Praepositi, omnisque propemodum Iutiae australis ac borealis
nobilitas, urbiumque Ripae, Flensburgi, Hadersleviae, Abenredae, Viburgi, Arhusiae,
Aelburgi, Randershusiae, Horsenae, Vardae, Coldingae senatores ac consules
prolixa cum declaratione professi fuerunt Gottorpium in Iutia Australi situm eamque
arcem Holsatos per vim sibi retinuisse cum Daniae regni sit propria; Idque inde liquere
quod Jutiae Australis populus jure ac legibus semper sit usus Danicis: Quod privilegia
atque immunitates, quibus fruuntur capitula et sacrae aedes Slesvici, Ripis, Hadersleviae
a Daniae regibus promanarint, ut et illae, quibus ibidem gaudent civitates.
Addebant et limites hodieque ostendi, quibus Dania ab Holsatis dirimatur esseque
Jutlandiae Australis idioma Danicum, nec permissum cuiquam eam possidere ditionem,
nisi volentibus Daniae regibus, utque obsequio ac jure clientelae iisdem obstringatur:
Primumque fuisse regem Valdemarum III, qui cum Holsatis hac de re in certamen
descenderit: et eo defuncto, cum capite destitueretur regnum, plurimum vi
usos Holsatos, donec filia Voldemari Margareta suscepisset Olavi filij sui tutelam: nec
locum hic habere jus aut consuetudinem imperij ac Saxonum, qui feuda hereditaria
largiuntur, Daniae feuda ad vitam modo et gratiam concedi, ita ut rege, qui feudum
indulsit, defuncto, quisque id ipsum de novo a rege proximo, facta obsequij
ac clientelae fide, repetere teneatur. Acta haec Ripis die lunae, qui festum sancti
Laurentij praecessit. Pauculisque diebus interiectis feria nimirum sexta post Bartholomaei,
sub mensis Augusti finem, renovari rex Ericus constitutionem fecit,
qua latum jam pridem fuerat ne quis Norvegiam commerciorum gratia frequentaret,
nisi qui marcas argenti quindecim possideret, additumque ut negotiatorum unusquisque
literas praefecti exhiberet, quibus sua esse, quae circumferret
demonstraret.
Inde sub Michaelis suo patrocinio defendendum rex suscepit Osiliae episcopum ejusque
dioeceses, cum ex jure, quod usurpassent jam olim praedecessores ipsius Daniae
reges, tum ob mandatum summi pontificis, qui id efflagitasset. Obiit sub
idem hoc tempus Slesvicensium antistes Iohannes Schonlovius, eique suffragiis omnium
successor nominatus Henricus Stormariae princeps, patruus Comitum Holsatiae,
quem supra monasticam vitam auspicatum memoravimus. Sed ille ad novum
hunc honorem suscipiendum postquam esset postulatus paucis interiectis
diebus ex hac vita migravit. Rex interea Ericus classem sic satis armatam ad
depopulandam Alsae insulam dimisit, sub ducatu Ivari Brusche. Sed Holsatus,
dispositis circumquaque praesidiis, in terram eos egredi inhibuit. Tum et ipse classis
praefectus Ivarus, dum ibi in anchoris subsistit, oborta valetudine, vita excessit,
sepultura postmodum honestatus in Schouclostrensi coenobio, quod hodie Herlefsholmiam
vocant. Sed et classis quoque ipsa tempestatibus varie disiecta vix in
tutum recepta est. Tradit Crantzius Vandaliae urbes Lubecam Vismariamque cum
Rostochiensibus instructam quoque classem subsidio mississe negotiatoribus suis, qui
p.567
piscationi halecariae apud Scanienses operan navabant, hancque regem invadere constituisse,
impletis Hollandorum navibus, quae ibi in anchoris stabant, milite sed praeventum
a civitatum navarchis, qui Hollandicis navibus partim gubernacula partim vela
ademerant, quod decreverat, perficere nequisse. Eaque dum ibi in Balthico sinu ad
ortum fiunt, Hamburgenses per Albim in occiduum mare navibus duodecim egressi littus
ac latus illud Borealis Jutiae pulsantes identidem in terram exscensionem fecerunt,
raptis aut incensis, quaecumque se obviam dedere. In eos praesidiarias aliquot res armavit,
cum quibus congressi Hamburgenses, tres illarum suae fecerunt potestatis, easque
perforatas in fundum egerunt, milite ac navalibus Hamburgum avectis, ut ibi se pecunia
redimerent.
Vergebat jam ad finem annus, cum XIII. Calend. Decembris subita tempestatum
vi de nocte concitatus oceanus universam eam, quae est a Cimbrica Chersoneso, maritimam
oram ad Flandros usque gravissime afflixerit: disiecti aggeres, fluctus agris
infusi, greges armentaque cum stabulis hausta; magna mortalium copia absorpta.
Verum gravus nusquam clades incubuit, quam illi, quae est ad austrum Hollandiae,
declivi orae, ubi spes etiam reparandorum agrorum incolis adempta. Nam et pulcherrimus
ille et faecundissmus ager, Dordracum inter et Gertrudis montem porrectus, vicisque
quondam distinctus ut volunt LXXII, invalescente maris vi absorptus paulatim et in
aestuarium versus est, multi e re lauta ad incitas redacti. Crantzius Saxoniae suae undecimo,
parochias haud ultra sedecim cum populo et jumentis ea eluvione periisse commemorat.
Et id Mollerum quoque in Rheni descriptione secutum reperio. Nec abludat
maris, quod hodie relictum videmus, spacium quod ad quatuor circiter nostratia
milliaria longitudiuem vix habet, latitudinem duorum tantum, ut ita vicos istos septuaginta
duos, contiguas hinc inde domos viciniasque, non parochias aut pagos fuisse, vero
haud absimile habeam.
Anno insequenti, qui fuit MCCCCXXII, dominica statim septuagesima Haffniensibus
Rex constitutiones quasdam de civium opificiis deque iure civitatis ac collegiorum
utilissimas tulit: cautumque voluit ne ex iis qui artem manuariam excercent ullus ad
consulatus aut senatoriam dignitatem eveheretur: nec uspiam civium multitudini jus
fasve esset abdicandi aliquem magistratu, nisi coram se et ordine senatorio demonstrari
posset, ejusmodi neque regi neque civitati aut regno esse usui. Post haec Tonderanae
arcis obsidionem, quae jam ante minus successerat, urgere Dani de consilio Erici
Crummedikij et, scalis quoque muro applicatis, ad oppugnationem caeperunt progredi,
cum praesertim obsesi negligentius sua agere viderentur, sed illi intra maenia se quietos
continentes id operam dabant ut repleta militibus muri exterioris fossa, magna mole
trabibus de summo provolutis, omnis, quae erat inferius, multitudo potereretur. Quod
et factum non modo, sed fugientes quoque balistis ac bombardis ita sunt insecuti, ut ex
iis quadringenti circiter ceciderint. In his erat Antonius Ronnovius, qui inter primipilos
occubuit. Dorningam quoque eodem tempore obsessam Dani tenebant; Sed ei
postquam de commeatu per Ducem Brunsvicensem Henricum esset provisum, Danique
recessissent, Dux Haderslebiae opido, quod nullis munitionibus defendebatur, marcarum
aliquot millium tributum imperavit.
Rex domi interea Orcadum praesuli Thomae eorundem Orcadum Comitatum veluti
praefecturam ac feudum administrandum concredidit. Estque professus Thomas
jam dictus, literis ea de re VI Idus Julij prolixe datis, se a rege Erico, Kirckevogiae
arcem ac munitionem una cum Orcadum universo Comitatu non ut pignus aut
debiti aeris vice, sed ex fide et more, quo tradi a Domino et accipi a cliente arces ac
praefecturae [profecturae ed.] solent accepisse ac tenere, promittereque se eandem arcem sarte tecteque
conservaturum, et populum incolasque omnes pacifice et secundum leges ac jura pro
virili moderaturum, nec ulla, quantum in se esset affici eos injuria vel a se aut aliis
permissurum. Polliceri insuper se eandem arcem ac territorium regi ac domino suo
Erico, quandocunque id postulaverit, prompte redditurum: Si vero, quod Deus
avertat, mori maiestatem ejus, antequam a se repetere arcem ac Comitatum jam dictum
posset, contingat, tum eum in manus ac potestatem reginae Philippae nomine ac
vice nepotis sui Bugislavi Pomeraniae Ducis tradituru, quamprimum de eo compellatus
fuerit. Si vero et illud accidat, quod tamen prohibeat Deus, regem ac reginam,
antequam ars ditioque iam dicta repetantur, e vita migrare, tum eas se regis Erici ex
p.568
patruo nepoti, jam nominato Pomeraniae Duci Bugislao, aut si et ipsum mori accidat, coronae
ac regni Norvagici nomine agnato eius quam proximo, cuius insignia tridentem
praeferunt, quique omnium procerum suffragiis tribus hisce regnis Daniae, Sueciae, ac
Norvagiae praeficiendus ex iis censebitur, eas postulanti se permissurum, additis et aliis
insuper conditionibus de filio aut filiis, si qui interea ipsi regi obvenirent, tum et ista, ut
omuia aere alieno libera. et quomodo ea accepisset, integra et sine mora ac dolo malo restituerentur.
His sigilla sua cum episcopo adjecerant Nicolaus Tolacus et Iohannes Follertonius
armigeri.
Haffniensibus deinde interjecto nonnihil tempore praeter eas quarum superius mentionem
injecimus, constitutiones senatui ac civibus concessas privilegia insuper atque
immunitates aliae favore ac benignitate regia indultae, cuiusmodi et alij civium fruerentur
apud Scanienses, Falsterbodios, Malmogios aliisque in locis, ubi halecum pisciumque
aliorum captura celebris haberetur: Tum ut essent in emporiis regni omnibus ac
mercatibus a vectigalium onere immunes, exceptis mercatibus iis ubi piscatura exerceretur.
Quibus et alia multa adiecta de hospitum et hospitiorum jure deque negotiatoribus
indigenis ac peregrinis, ut et singulorum praerogativis ac consuetudinibus.
Quae acta omuia signataque Haraldsburgi die Simonis et Judae, qui in 28 Octobris
incurrit.
Hinc ineunte Martio anni sequentis marmoreum illud quod hodieque in aede cathedrali
Roschildensium visitur, mausoleum erigi reginae Margaretae ac tumulo ejus imponi
rex fecit. Episcopique Roschildensis Iohannes et Othoniensis Navius, una cum archiepiscopo
Lundensi Petro Luckio et Olavo apud Arosios in Sueonibus praesule, conventum
Altorpij egerunt, concessis inter cetera, eidem ecclesiae certis ceremoniarum ritibus
aliisque donativis Pontificiis. Haffniae vero foedus haud multo post ictum inter regem
urbesque Vandalicas de mutuis praestandis invicem auxiliis, in eam fere sententiam,
ut etiam posteros et haeredes suos eo comprehensos voluerint. Erant autem urbium
hae, Lubeca, Rostochium, Vismaria, Stralesunda, Luneburgum, Gripswalda,
Anclauium. Quae tamen ita pacto teneri cupiebant, ut nihilominus uuaquaeque hero
ac principi suo, quae debebat, officia ac fidem persolveret. Si quis tria haec regna armis
oppugnare, aut regi, quod esset aquum, negare insisteret, ei opem urbes non ferrent,
sed regi pro viribus adessent. Quicunque sive dynasta sive princeps, Rex aut
respublica regem injuria aut bello peteret, de eo rex ad urbium unam referret, quae
deinceps, ceteris in consilium adhibitis, ecquid facto opus foret statueret. Alter alteri
mille armatos, plures paucioresve, prout opus videretur, intra menses tres de eo
commonitus sufficeret. Qui auxilia mitteret, mensem totum subsidia atque inpensas
suppeditaret. Si quis vero aequis rationibus averti a belli consiliis posset, cum eo
jure experiundum, ita tamen ut intra menses sex res decideretur. Si vero sexcenti
tantum aut pauciores auxilio venirent, is, qui eos sufficeret, sedecim septimanis eosdem
impensis suis aleret. Quaecunque istis subsidiis castella, opida aut ditiones
superarentur, ejus essent, qui auxiliis uteretur: caeterae manubiae ac praedae ex more
militiae distribuerentur. Damna detrimentaque sua unusquisque praestaret. Si contendere
fortassis partem aliquam cum altera ob lata subsidia contingeret tum ceteri eam
haudquaquam desererent, aut parti alicui se jungerent, nisi et omnes eidem includerentur.
Urbium etiam unaquaeque domino ac principi suo, quibus teneretur, obsequia
praestaret; Si tamen ex iis in Daniam quispiam arma moliretur, tum urbium illa, quae
principem eum agnosceret, quiete ageret, ceteris, quod esset promissum, fideliter
exsequentibus. De hisce omnibus quamvis Flensburgi primum agi caeptum, per regem
tamen dilata res, dum ei tandem ab urbibus ipsis foederis totius formula exhiberetur.
Estque actum postremo conventumque Haffniae, in modum ut supra commemoratum,
subscribentibus una cum rege urbium omnium delegatis sigillaque sua
seorsim appendentibus. Et ut maior pacto vis esset, veluti testes suum quoque calculum
ac manum adiecere Petrus Luckius et Iohannes Haquinus Dei gratia Apostolicae sedis,
ita titulus habet, Lundae et Opsalae archiepiscopi: Iohannes Roschildensis, regni
Daniae supremus Cancellarius; Canutus Lincopiensis, Boetius Arhusiensis; Navius Othoniensis,
Christianus Ripensis, Lago Viborgensis; Brunolphus Scharensis; Arnoldus
Strengenessensis; Iohannes Ansloensis, Ambiornius Hammerensis; Thomas Orcadiensis
Episcopi: Itemque Iohannes Neugardiae Comes, praefectus Gripswaldie; Andreas
p.569
Jacobeus, aulae magister, praefectus Tranekerensis, Predebiornus Podebuschius aliique
equites aurati omnes nobilesque magno numero. Dati hi codicilli ipso die confessorum
Viti et Modesti, qui fuit Iunij decimus quintus. Cum initio statim mensis
proximi Rex Ericus Orcadum praefecturam, quam modo memoravimus, demandatam
ab eodem fuisse episcopo earumdem insularum Thomae Tholaco, administrandam
commisit Davidi Meinero, homini Scoto, remoto, ut videtur, aut ita potius
consentiente episcopo. Nam in tabulis, quas ea de re confecit seque regi reginaeque,
tum et haeredibus regis eiusque successoribus David jam dictus obstringit, etiam
praesul ipse praeter ceteros, memoratur de fide officiisque Davidis sponsionem
interposuisse. Sed ille, quod postmodum patuit, minus laudate eam provinciam
administravit. Nam et avaritiae non tantum, sed et fraudum inuriarumque multarum
ab incolis reus actus de praefectura sua remotus ei muneri inhabilis declaratus
est.
Postquam jam diu tenuisset inter regem et Holsatos super Slesvicensium Ducatu controversia,
et ex ea enatum bellum, quod magnis utrimque damnis nec ullo fere alterutrius
emolumento gestum fuerat, scribi Res fecit pontifici Romanorum maximo, Imperatori
vicinisque principibus ac dynastis ut et Dithmarsis, apud eos agens conquerensque
de injuria, qua sibi adversus fas et aequum Slesvicensum Ducatum, Daniae regni proprium,
Holsati retinerent: Offerebatque se illud coram omnibus re ipsa commonstraturum.
Effecitque hoc pacto ut ei ex principibus multi ex civitatibus quoque pleraeque
exceptis Hamburgensibus suum calculum favoremque accommodarent. Praeter
ceteros, Luneburgici, publico edicto, inhibuerunt ne quisquam Holsatis adversus regem
stipendia faceret, nisi excidere jure, quod civitatis vocamus, cuperet. Lubecenses
quoque nomine regis, habito cum Holsatis in aede Utiniensi conventu, palam per Iordanum
Plescovium verba fieri edicique eorum, qui aderant, senatoribus curarunt, se Holsatis
significare potentissimum Daniae regem Ericum, Dominum suum clementissimum,
datis ad se literis declarasse, ipsos hucusque injuste possidere Slesvicensem Ducatum,
velleque ut eum Daniae regno restituerent aut de eo coram Caesare ad causam dicendam
se sisterent: Se vero omnium Hansaticarum urbium nomine ipsis declarare, cum nihil
nisi quod aequum jusque dictat, rex efflagitet ipsi vero nec aequo aut bono se submittere
neque restituere, quod injuria tenent, in animum inducant, constituisse se adesse illi
quem juri atque aequo auscultantem comperiant, cum praesertim bellum, tot jam annos
terra marique gestum, aversentur nec ferre ulterius queat. His acceptis Holsatorum omnium
nomine Schackenus Rantzovius eques responsum reddidit, sibi certo constare dominos
suos iure tenere Slesvicensem Ducatum, utpote morte parentis ad ipsos devolutuum;
ideoque nec teneri de eo, quod iure haeredij possident, se Imperatori sistere. Contra
vero Dithmarsi rogatu regis, datis ad Holsatos literis, eos commonebant, ut Slesvicensem
Ducatum et arcem Gottorpiensem, quae utraque praeter fas et aequum sibi vindicarent,
Erico regi redderent, se alias in causa justa denegare opem regi haud posse.
De donis aureis argenteisque, quibus demeruisse Dithmarsorum favorem ac societatem
rex traditur et Crantzius quoque alibi meminit, an ad praesens tempus referri debeat,
parum adhuc reperi. Holsati interim, misso ad eosdem Dithmarsos viro gravi ac prudenti,
ab eis petebant ne temere adversae parti assensum suum commodarent, se etiam nisi
quod aequum esset postulare, et idem Ducatus, quem parens ipsorum clientelari jure haereditarium
reliquisset, si quando sibi traderetur, se ulterius nihil efflagitare. Dithmarsis
deinde reponentibus, equum mutuo acceptum reddi, non vero ut proprium servari debere,
responsum ab Holsatis, aliud esse secundum leges ac morem omnium gentium accipere
aut dare mutuo equum, et tradere alicui jure clientelae Ducatum, seque de eo ipsos
Dithmarsos judices statuere. Post id Holsati quoque ipsi, urbes principesque conterminos
de innocentia sua causaeque aequitate certiores reddiderunt, expetentes ut esse inter
se et regiam maiestatem arbitri vellent. Dithmarsi vero Holsatorum ad se literas, quaeque
invicem essent transacta regi Erico cuncta miserunt, adjicientes se in eos nihil statuere
hostile posse cum animadverterent aeque eos ac regem ad leges et iura provocare.
Nec desiit praedecessoris sui exemplo novus episcopus Lubecensis Iohannes Schelius, qui,
ut meminimus, Imperatori quondam a secretis fuerat, eandem hanc causam coram rege
Hafniae agere idque eo fidentius quod mandatum quoque in id Romani pontificis, ad
quem, ut diximus, regis quoque literae transmissae fuerant, exhiberet. Sed ille cum
p.570
undique principes viros, qui ut arbitri litis essent, studiose convocari fecisset, inter se convenire
partes nequierunt. Quocirca ne nihil egisse, sed ecclesiae ac pontificis iussa exsecutus
videretur, sub poena anathematis denunciari curavit, ut quicunque ecclesiae bona
in usus prophanos commutassent, ea ecclesiae ac vero suo usui redderent. Quod adeo regem
offendit, ut scribi extemplo Lubecensibus iusserit, revocarent episcopum suum, ne
et ipsi eidem controversiae involverentur. Imperator quoque ipse ne officio suo, per regias
similiter literas amice compellatus, ullo pacto deesset, Rumpoldum Silesiae Ducem rebus
componendis transmisit. Is Lubecae primum, atque inde Flensburgi amice honorificeque
exceptus vix ibi diem substiterat, cum postera statim luce subsecutus est Henricus
Holsatus cum Duce Brunsvicensi Wilhelmo, et Comite Scouenburgico Adolpho, qui occupatis
disiectisque opidi portis, eas armati irruerunt. Sed eis extemplo Caesareus legatus
inermis prope portam obviam procedens, Henrico Duci, benigna usus oratione, declarabat,
missum se ab Imperatore pacis sequestrum, esse ante omnia ipsum regem conveniendum,
nec dubitare de felici successu, principibus quoque qui aderant, gravibus verbis adhortator
authorque fuit, ut quae pacis essent, sequerentur, eaque Holsatiae etiam principibus
aetate adhuc minoribus ut suggererent placerentque, quantum in ipsis foret, operam
navarent. Persuasitque vir ut morum gravitate, ita pari quoque verborum comitate
spectabilis. Estque exinde ad regem profectus, comitem secum ducens, quem modo nominavimus,
Lubecensium episcopum Iohannem Schelium. Obtinuitque primo accessu, ut
Rex sedatiore in Henricum Holsatum animo, eum ad colloquium admitteret, et donis
quoque una cum urbium oratoribus benigne honoratum a se dimitteret. Sed res perquam
feliciter caepta ne ad ecxitum optatum deduceretur, fatum invidit. Obiit enim epidemica
valetudine correptus Silesiae Dux, cum prius, misso nuncio regem Holsatosque orasset,
ut viis ac rationibus ad pacem ac concordiam indicatis auscultarent, ac rem totam arbitrio
Caesaris et principum aliquot imperij diudicandam permitterent. Quod non modo
Henricus Holsatus sed et rex pollicitus diu tristis haesit ob mortem inopinatam laudatissimi
principis; quem non modo ingentibus donis cumulatum dimittere, sed affinitate
insuper sua, destinata ei in matrimonium Pomeraniae Ducissa nepte sua, sibi conjunctiorem
reddere constituerat. Verum omnia ista mors invertit, relictis solum supremis exequiarum
officiis, quae ei funerando Haderslebiae prolixissime rex impendit constituto in
aede cathedrali monumento et se et ipso et imperatore a quo missus fuerat, digno. Interjecto
hinc tempore misit in Daniam Imperator virum juris peritissimum, qui acceptis inspectisque
partis utriusque documentis, ad aulam Caesaream instructior regrederetur.
Unde cum ei, quae habebat universa, rex describi atque exhiberi prolixe curasset, negaverunt
hoc ipsum Holsatiae principes. Quo nomine coram rege protestatione facta in
ipsos culpam relapsuram idem declaravit. Caeperantque eodem circiter temporis tractu
Holsati ad arcem Doringae, quam rex tenebat, obsidione ducere, sed causa compositioni
permissa, soluta obsidio est.
Agebatur jam annus Christi vigesimus quartus supra millesimum quadringentesimum
cum Rex Ericus e Dania in Pomeraniam vicinam natale sibi solum, facto procinctu, ibi
aliquandiu rebus curandis moram traxisset, Moxque dispositis, quae eum tenuerant, nonnullos
ex comitatu suo domum remisit, Hierosolyma profectionem meditans. Itaque acceptis,
praeter ceteros, levis armaturae equitum manipulis aliquot Budam primo inferioris
Panoniae urbem, a Caesare vocatus, abiit, citato quoque eodem Henrico Duce cum
fratribus, ut Crantzius memorat. Alij una profectum Henricum ipsum videntur innuere.
Sed propius vero sit, quod tradunt scriptores domestici consultationem de profectione
ea Bornhovedae ab Holsatis institutam, authoremque fuisse Henrico Lubecensium episcopum
Iohannem Schelium, ut iter susciperet, multum id dehortante ac refragante ex consiliariis
ejus viro gravi ac prudenti, qui negabat teneri Germaniae principem extra Germaniam
vocanti Caesari parere; praesertim cum ipse etiam Caesar, ut Regi Erico affinis ac
favens, haberi pro judice suspecto debeat, praestareque idcirco a Caesare ad summum pontificem
provocationem instituere: Sed, ejus consilio insuper habito, Henricum nihilominus
ex promisso jam ante Rumpoldo Silesiae Duci facto obsecutum episcopo se Budae stitisse.
Ibique Imperatorem Sigismundum lata adversus Holsatos sententia Slesvicensium Ducatum
regi regnoque adjudicasse. Hujus sententiae ab Imperatore Sigismundo pronunciatae
apographum, cui et regis Erici ut et Holsatorum codicilli actaque cum Duce Silesae
Rumpoldo verbotenus sunt inserta, his proxime subieci. Est auten eiusmodi:
p.571
" In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Amen.
" SIGISMUNDUS Dei gratia Romanorum Rex, semper Augustus, ac Hungariae, Bohe-
" oiae. Dalmatiae. Croatiae Rex. Notum facimus teuore praesentiuu, quod uos Sigis.
" muudus Resx praefatus, arbiter et supremus j udes electus ex compromisso per lllustris..
" simum priucipem et dominum.Do. Ericum Dei gratia. Daciae. Sueciae. Norvegi. Scla
" vorun. Cothorumque Regem et Ducem Pomeraniae etc, fratrem nostrum ex uua parte
" et illustres Henricum Adolphum et Cerhardum Comites Holsatiae avuoculos nostrosparte
" ex alteraut per literas dicti compromiss in nos facti in Theutonico descrip.
" ro tas datas per dictas partes hiuc inde ac etiam per literas bonae memoriae Henrici dicti
" Rumpoldt. Ducis iu Sleia. et domini majoris Glogoiae etc, quem propterea trausisimus
" ad partes ilas ipsarum partium sigillisut prima facie, ex armis et literis circumferentialibus
" muuitas nuobisque exhibitas cooftat, quarum literarum compromissi tenores.
" de Theutonico ad Latinum reducti et fideliter translati, tales sunt:
" Nos Ericus Dei gratia, reguorum Daciae.Sueciae. Nonegi. Sclavorum. Cothorum.
" que Resx. Dux Pomeraniae. etc, recoguoscituus publice cum praesenti litera omtibus
" cam videntibus. et legi audientibus, quemad modum Sereui ssimus princeps et dominus.
" Du. Sigismuudus. Romanorum Rex, semper Augustus. Hungariae. Bohemiae. Dalmatiae.
" Croatiae Res, nofter dilectus frater et avunculus, geuerosum principem. Du. Hentcum
" ao dictum Rumpold Ducem maioris lagoviae, ad nos ex una et ad generosos principes.
" domioos Heuricum. Adolphum et OCerhardum fratres. Comites in Rolfteo.Stormaro et
" Sovenburg, ex alia parte, misit et destinavit, ob tales guerras et displicentias discordias
" et actiones, quas nos ab utraque parte iovicem habemus propter pacet et concordiam
" inter nos compoueudat: Sic unos totius nostriuris et actionis quas uos invicem habeuus,
" io praefatum uoostrum fratrem et dilectum avunculum. Romauorum Regen, sicuti
" iu unum supremum udicet et plenae poteftatis arbitrum, es parte nostra et coronae re
" gui Daciae deveoiuus et reuansmus ac dev euiuus: et remanemus in vim praesentis lite..
" rae nos cuoiusticia propterea componere in omni modo, sicuti ipsius prae scripti Ducis
" EHenrici nomiuati Rumpold, litera compromiss super hoc data, proprie declarat, quae de.
" verbo ad verbum taliter sonat: Nos tenricus dictus Rumpold Dei gratia. Dux Silesiae
" t domiuus maioris Clogovia, gubernator terrarum et civitatum Budesin Corlit et
" ittau etc, recoguoscimus et notum facimus, publico cum praesenti litera, omuibus ean
" videntibus aut legi audientibus, quod Sereui ssmus princeps et dominus. Du. Sigismuu
" dus. Romanorum Resx, semper Augustus, tuogariae. Bohemiae. Dalmatiae.Croatiae. Res
" nofter gratiosissimus dilectus dominus, ob taleu discordiam, displicentiam et guerram.
" qu iuter Serenissmutm priocipem et dominum Ericum. Daciae. Sueciae. Norvegie. Sl
" avorum. Cothorumque regem. Ducem Pomeraniae, nostrum dictum domionum ex uua.
" et Cenerosos principes dominos, tenricum. Adolphum et Cerhardum.Duces in Slesuig..
" et Comites in Holsteu Stormaro et Sloveoborg ex alia parte, exortae sunt Nos in pleo
" uae potestatis nuuciatione cum plena authoritate ad praetatos dominos, propter pacem et
" concordiat pronuociandam tractaudam concordaudan et faciendam ex sui et sacri
" imperij parte in se cepit et ponderavit Quod tales guerrae non solum eorum terris et
" homiuibus, notabilia amna et destructiones important, sed etiam toti Christianitati, secuudum
" talem dispositiounem, sicut se oegotia pro nunc disponuot. Et ab hoc praefatos
" domiuos ad diem placiti et ad invicem convocavitus. et nos cum eis fatigavimus. et pro
" pter pacem, concordiam.et cormpositionem tractasimussic ipsi ab utraque parte, nostro.
" gratioso domiuo Romanorum regi et sacri imperi ad hooorem et servitiun, omuiun
" luarum causarum, guerrarum, discordiarum, displiceutiarum, defectuum et actionum.quas
" ipsi invicem habent secundum eorum querelas, actiones causationes et responsiones.
" o quas ips sibi invicem sub corum sigillis literatorie daturi erant et dare debebunt Iu nos
" Ducem Henricum dictum Rumpold, sicut io unum plenae potestatis judicem et arbitrum.
" omnium prae uominatarum causarum facieunduu jus ipios propterea componendi et pro
" uunuciandi devenerunt. et remanseruut. Sic oos nostro dominuo Romauorunm regi et sacri.
" Imperij ad honorem et servitiumet pauperibus hominibus ad pacem et melioratioueu..
" praenominatos nostros dominos regem Daciaeet Duces de Slesvig, uxta eorum petitio
" ueu et responsionem, sicuti suprascriptum est, ipsos secuudum jus componendi nos ac
" ceptav imus et acceptamus in vim praesentis literae. Et reservamus uobis notilomius plenam
p.572
" potestatem, quod nos omnia hujuimodi jura, di splicentias.et actiones, quas supra no.
" minati domini contra se invicem dabunt statuent et literatorie praeseutabunt ad nostrum
" dominum Romanorum regem, ad suos priucipes electores, principes domiuos, milites.
" et Clientes, quos ad hoc acceptaverit, sicut in unum supremum judicem et pleuae pote.
" statis arbitrum, iplos super hoc secundumjus componendi, portare et deducere possimus.
" Taleus noster dominus Romanorunm rex ex pedire et permutare poterit in sui perona.
" aut per suas lit eras aut per suum plenae potestatis Ambaliatore tu, quetm ad hoc miserit in.
" tra prae sentem anuum, lecundum tenoremet datum prae sentis literae. Si autem nos Heu.
" ricus nominatus Rumpold, hujuimodijus, per sonaliter expedi verimus et prouunciaveri.
" mus es parte nostri Romanorum regis hoc debemus et volumus nos etiam prouunciare o
" et fuire, in prae senti anno, sicut supra scriptum eft, per nos aut per nostras literas. Si au.
" tem conutigerit, quod nostro domino Romanorum regi aut uobis ex parte sui, ipium jus
" expediendi et pronunciandi, intra prae seotem anoum propter notabilem causam, tempus
" nimis breve fuerit tunc possit noster dominus Romauorum rex, aut nos cx parte sui, tale
" tempus ad medium annum prolongare. Sic tamect quod talis juris pronunciatio, utique
" inufra praesentem auuum cum dimidio prouuncietur in omni eo modo sicuti ipsum hic de
" ure pronunciare debusscmus. Et quandocunque noster dominus Romauorum rex, ip.
" lam pronunciationem aut nos ex parte slui ex pedire et pronunc iare voluerimus, tuuc erit
" nolter domiuus Romanorum res aut nos, ex parte sui ad ipsam pronunciatioueo, nostro
" domino regi Daciae et Ducibus de Slel vig diem et locum statuere et praefgere taliter, o
" Quod noster domiuus Romanorum tex aut nos esx parte lui aut quet noster domiuus
" cum suo plenae potestatis ambasiatore, aut nos cum nostris literis tale jus ex pedieudi et pro.
" nunciaudi deit inabit et muittet et ambabus partibus, in eorum domicili is, aut diem pro.
" nunciat ionis intimate, facere de be bit tale tempus etlocum.et ipsis hoc deuunciare ad tres
" integros menses aute, ad quod, ipsi ex tuuc ab utraque parte personaliter aut coruu pleoae
" pott stat is nunciatione ad ipiam pronunciationem audiendam et acceptandam venire
" aut mittere debebunt sine omni dolo et fraude. Et quicquid ipsis extuuc eo modo a do.
" uiuo nostro Romanorum rege, aut a nobis sui ex parte leutentiatuu seu pronuunciatom
" fuerit in hoc debebunt ipsi ex utraque parte stare contenti et debebunt hoc inviolabili.
" ter sine ommi contrad ictione et sine protelatione tenere absque omoi dolo et fraude
" sicuti ipsi ex utraque parte, sibi invicem literatorie et oretenus, proscripierunt et promi.
" seruut Quicquid eis eo modo projure sententiatum fuerit illud firmiter et inviolabili.
" ter tenere sicut hoc eorum literae propriae demonst rant. Et debebuut etiam nostrum
" gratiosum dominum Romanorum regem et nos ex sui parte sine omni oblocutione et
" sinistra cogitatione tenere et dimitttere sicut ipsi hoc noftro gratioso domino Roma
" uorum regi et nobis ex slui parte, iu iplorum literis et etiam oretenus dixeruut et pronilerunt.
" Et iam statuimus et facimus ex parte nostri gratiosi domini Romanorum regis.et
" ex parte nostri praetextu talis potestatis sicut ipsi ipsorumjuris in nostrum gratiosum domiuum
" Romanocum regem et iu nos es sui parte, pleuarie deveuerunt et remaose ruut.
" taliter, quod noster domious Rex Daciae. et Duces de Slesvig, super talis juris pronoocia.
" tione, sicut luperius scriptum est, inter ipsorum terras et homiues. Episcopos. Nobiles
" dominos, milites et Client es cives et rusticos et omues supranomiuatorum domiuoruu.
" terrarum castrorum et civitatum incolas, spirituales aut temporales, quos ipsi ab utra.
" que parte, in ipsorum defensione habent unau rectam pacem et concordiam teoere de.
" bebunt ita plenarie ac si nunc ipia pronunciatio, a nostro domiuo Romanorum rege.
" aut a nobis ex lui parte jam acta, expedita. et pronunciata esset et talis pasx et coocordia
" debebit prouunc intrari et teueri inter ambos dominos et eorum subditos prout supra.
" scri ptum est. Taliter tamen, quod talis sententia juris, prout supra scriptum est firmiter
" et integre ab utraque parte ae que bene teneatur. Etiam debebunt et possint luprascripto.
" rum dominorum homines et civitates ci ves et rustici spirituales et seculares. et omues o
" ambaru partium inhabitatores invicem in stratis et viis ambulare ducere equitare. et
" ire. et corum merces et negotia libere et secure ducere. et portare, prout hoc ad rectam
" pacem et concordiam spectat. Etiam debebit quaelibet pars, tales villas et bona, cum o.
" mnibus utilitatibusqu ad hoc alias pertinuerunut tenere et uti in omui modo et mane.
" re, prout ipsi ab antea. et ab antiquo ad castra quae quae libet pars pro uunc tenet pertiouerunt
" et in sua detensione tenet ita ulterius tenebit et uti debebit et poterit tam
" diu, quoad talis lententiajuris pronuucietur et expediatur. Et si contigerit, quod in tali
p.573
" concordia per supra nominatorum dominorum hominues et civitates, ci ves et rusticos.
" et omnes supradictorum dominorun, terrarum castrorun et civitatum inhabitatores.
" spirituales vel temporales, in aliquo violatum fuerit contra iuris et praesentem pacet
" et concordiam iu hoc debebit se quaelibet pars a tali violatione aut tali parti cui talis.
" violatio facta fuerit fideliter exhibere sine dolo supra hoc unat emeodam disponere et.
" ordinare. Etiam debebunt caftrum Dorningeu. et muoit iones quae aute ipiom aedificatae
" sunt, contra se invicem taliter stare et remanere usque ad ipsiusjuris pronuuciationeu.
" Et debebunt ab utraque parte secundum talem pacem et concordiam ita dis crete teneri
" prout hoc in vera pace et concordia respicitur. Et debebunt etiam in utraque parte li.
" o beras Vias habere ab et ad ducendi et portandi quicquid eis necesse fuerit. Et poterunt
" etiam in castro et munitionibus aedificare quicquid eis necesse fuerit taliter tamen, quod
" ipsis cum uulliusmodi munitione magis ultra occupando uon construaut nec fodient, sed
" in tali modo et ftatu mauere debebuut usque ad pronunciatiorem praenomiuatam. E
" tiam ftuduimus et facimus esx parte nostri gratios domini Romanorum regis etiam se.
" Cundum talem potestatem, quat nos ex sui parte habemus ex parte nostra, pro ut ipsi ab
" utraque parte nostra in nos devenerunt et remanserunt Etiam quod ounes capti vi ab
" utraque parte inducias habeant sine dolo et fraude tam diu quod talejus et sententia
" expediatur et pronuncietur. Iu cuius veram recoguit ioueu et tajorem firmitatenu.
" Nos nostri priucipatus secretuo ad praesentem literam fecimus appendi qu data est
" ao i n Flensborg, in die Circumcisionis Domiui. Anni a nato Christo, rqes.
" Omnia suprascripta verba puncta et articulos, promittimus nos prae fatus Ericus rex
" Daciae etc, firmiter et integre teuere. Et quomodocuoque nos Serenissimus princeps. et.
" dominus Du. Sigismundus Romanorum rex. et Dux Henricus Rumpold uomiuatus..
" secuodum rectum arbitrium et inter nos secundumjus arbitraturus et pronunciaturus
" erit, boc firmiter ratum et inviolabiliter per nostram regiam fidem et verbum tenere.
" volumus, sine dolo et omni contradictione et protelatione. Et promittimus eis etiam,
" quicquid ipsi inter nos, eo modo secundumjus pronunciabunt, quod nos ipios propterea
" absque siuistra cogitatione et omui oblocutionue dimittemus et tenebimus. Et pronit..
" tmus etiam geuerofs domiuis. Heurico Adolpho et Cerhardo fratribus. Comitibus iu
" Holften, quicquid nobis hoc modo secundum jus senutentiatum fuerit, hoc volumus fidelter
" erga eos tenere et contiuuare, prout etiam hoc oretenus et mediantibus nostris lite.
" ris, quas nos singuli nobis iovicem dedimus ratificamus et confirmavimus, promisimus
" et diximus. In cuius veram recoguitionem et majorem firmitate nos supranominatus
" Ees Ericus nostrum secretum fgillum ad praesentem literam feciuus appeudi cunu
" vera scientia. Datum Auuo ra. Circumcisionis Domini.
" Teo lterius ere.
" Nos Henricus Adolphus. et Cerhardus, fratres. Dei gratia Duces in Slesuig. et.
" Comites in Holsten. Stormuaru. et Slovenborg, recoguoslcimus publice cum praesenti
" litera, omnibus eam videntibus aut legi audientibus. Quemad modum Sereuissimus.
" princeps et dominus, Dn. Sigismundus, Romanorum rex, semper Augustus, Hungariae,
" Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae rex etc. noster gratiosissimus dilectus dominus, generosum
" pritcipem domiuum enricum dictum Rumpold. Ducem et dominum maioris
" Clogoviae c, ad Sere nissimuu priucipem et domiuum Du. Ericum Daciae Sueciae.
" Norvegiae Sclavorum. Cothorumque regeo, noftrum gratioslum dominum, esx uua. et
" ad nos praeuominatos Duces ex altera parte, destinavit et misit, ob tales guerras, displi.
" centias discordias et actiones quas nos ab utraque parte inuvicem babemus, pro.
" pter pacem et coocordiam inter nos tractaudam Sic nos totius jris et actionis.
" o quas nos inoicem habe mus in supradictum nostrum lllustriss mum gratiosiss.
" muu domiuum regem scut in unum supremum j udicem et plenae potettatis Ar
" bitrum ex parte noftra devenitmus et remansimus devenimus et remanemus in vim
" praesentis literae, Nos cum jure super his componendi in omni modo, prout ipsius praefati
" Ducis domini Henrici Rumpold dicti, litera compromissi, super hoc dati, proprie declarat,
" quae de verbo in verbum sonat in hunc modum:
" Nos Henricus dictus Ruopold.Dei gratia.Dus Silesiae et dominus majoris Glogoviae.
" et guberunator civitatum et terrarum Bude sin Corlita. et ittau, recoguoscimus et notum
p.574
" facimus, publice cut praesenti litera, omnibus eam videntibus et legi aud ientibus.
" Quouiam Sereni ssimus prinuceps et domiuus. Do. Sigismouudus. Romanorum rex, semper
" Augustus. Huugariae. Bohemiae. Dalmatiae. et Croatiae rex, noster gratiosiss mus dilectus
" domiuus, ob talem discordiam, displiccntiam. et guerram, qua inter Serenisstunm priu.
" cipem et domiuum. Dn: Ericum Daciae. Sueciae. Norvegiae. Sclavorum. Cothorumuqut
" regem. Ducem Pomeranie unostrum dilectum dominum, cx uua. Et geuerolos principes.
" dominos Henricum. Adolphum et Cerhardum. Duces in Slesvig. et Comites in Holsten.
" Stormaru. et SRoveoborg esx altera parte exortae slunt nos in plenae potestatis nuucia.
" tionue cum plena autoritate ad praefatos domiuos propter pacem et concordian pro.
" nunciaudam tractandam, concordandam. et faciendam ex sui et sancti Imperij parte, u
" iu le cepit et pouderavit quod tales guerrae non solum eorum terris et homioibus uo.
" tabilia damua et dest ructiones importaut, sed etiam toti Chriftiauitati secuudum talen
" diloiitionem sicut se uegotia pronunc dispouunt. et ob hoc, praefatos domiuos ad dien
" Placiti et ad invicem convocavimus et nos cum eis fatigarimus. et propter pacen, coo
" cordiau et composit ionem tractavimus Sic ipsi ab utraque parte, postro gratioso do.
" mino Romanuorunm regi et sac ri lmperij ad hooorem et servitium, omnum luarun cau
" sarui guerrarum discordiarum displicentiarum defectuum et actionumu quas ipsi in
" vicem habent, sccundum eorunm querelas actiones causatiooes et responsiones, quas fi
" bi i nvicem sub eorum sigillis literatorie daturi erunt et dare debebuut iu nos Duccm
" Eenricum dictum Rumpold sicut in unum plenae potestatisjudicem et arbitrum omni, v
" uu praeoomioatarum causarum secunduu us iplos propterea cotmpouendi et proouu.
" ciaudi dev eneruut et remaoserunt Sic nos nostro domino Romanorun regi. et sacn
" lmperij ad houorem et servitium. et pauperibus hominibus ad pacem et meloratiooes
" prae uominatos nostros dominos regem Daciae et Duces de Slesvig, lupra eorum peti
" tionem et responsionem, sicuti luprascriptum ef, ipsos secundumjus compouendi it os
" acceptav imus et acceptamus, inu vim prae ientis literae Et reservamus uobis nihilomiu
" pleuam potestatem. Quod nos omnia hujusimodijura, displicentias et actiones, quus so
" prauomi nati domimi contra le invicem dabunt statuant et literatorie praesentabunt a
" nostrum dominum Romanorum regem ad luos principes Electores, principes dori.
" nos milites, clienutes, quos ad hoc acceptaverit sicut in uuum lupremumjudicen et
" plenae poteftatis arbitrum ipios super hioc secundumjus componeodi portare et dedu.
" cere possimus talejus noster domiuus Romauorum resx esxpedire et prouunciate pocerc.
" in lui petr soua aut per luas literas aut per suum plenae poteftatis Ambasiatoren, quev
" ad hoc miserit intra praesentem anuun secuudum tenorem et datum pr sentis litenc.
" Si autem nos Henricus oominatus Rumpold huiusmodi ius personaliter espedi verimus
" et prouunciaverimus ex parte nostri domiti Romanorum regis, hoc debebimus et volo.
" mus nos etiam pronuociare et fuire in praesenti auuo sicut suprascriptom est per uo
" aut noftras literas. Si autem contigerit, quod nostro domino Romanorum regi aut uo.
" bis ex parte sui ipsum jus ex pediendi et pronunciandi insra praelentem annun, properret
" uotabilem occasionem si tempus oimis breve fuerit tunc possit dominuus noter Ronauo
" rum rex aut nos ex parte sui tale tempus ad medium auuum prolongare Sic tannen.
" quod talis juris pronuuciatio utique infra praesentem aunum cum dimidio prouuncict.
" inu omoi eo modo sicut ipium hic de jure pronuuciare debuissemus. Et quandocun
" noster dominus Romanorum rex, ipsam proouuciationem aut nos esx parte sui, expedir
" et pronunciare voluerimus, tuuc erit noster dominus Romauorum rex aut nuos ex parts
" sui, ad ipiam pronuuciatiounem nostro domino regi Daciae. et Ducibus de Slesvig, dien
" et locum statuere et prae fgere taliter. Quod noster domiuus Romauorun rex auc nos
" ex parte sur aut quem noster douinuus cum suo plenuae potestatis Ambasiatoreaut oos comt
" nostris literisale jus expediendi et pronunciaudi deftinavit et mittet. et ambabus parti.
" bus in eorum domicilium anute diem pronuciatiounis intimare, facere debebit, tae tetpus
" et locum et ipsis hoc denunciare ad tres integros meuses ante, ad quod ipum cxtuoo
" ab utraque parte personaliter, aut eorum plenae potestatis ununciatione ad ipsam pronuu.
" ciationem, audiendan et acceptaudam venire aut mittere debebuut, sinc, omui dolo et
" fraude. Et quicquid ipsis ex tunc eo modo a notro domino Romanorum rege, aut a uno
" bis sui es parte leutentiatum seu pronunciatum fuerit projurc in hoc debebunt ipfi ex u
" traque parte ftare contenti. Et debebunt hoc inviolabilitet sine omni contradictione et pro
" telatioune tenere absque omuoi dolo et fraude sicut ips es utraque parte, sibi iuv icen
p.575
" literatorie et oretems prae scripserunt et promiseruut. Quicquid eis eo odo projure.
" sententiatum fuerit llud firmiter et iuviolabiliter teuere, ucut hoc eorum literae proprie
" demouftrant. Et debebunt etiam nottrum gratiosum domioum Romanorum regenu. et.
" suos esx sui parte sue omuni oblocutione et sinistra cogitatione tenere et diuittere, sicut
" ipse hoc gratioso notro domino Romanorumu rgi. et uobis es sui parte lite ratorie etore.
" tenus etian dixerunt et promiserunt. Etiam studuimus et, faocimus ex parte oostri gra
" tiosi domini Romanorum regis, et ex parte nostri praetextu talis potestatis, sicut ipsi: ipsorumjure
" it nostrum gratiosum domiuum Romauorum regem. et io nos ex sui: parte
" plenarie devenerunt et remanserunt taliter, quod noster dominus rex Daci et buces
" de Slesvig, super talis uris prouunciatione sicut superius scriptum est, inter ipsorum ter.
" ras et homines Episcopos, nobiles, domiuos, milites et clientes, cives et rusticos. et
" omnes supra noninatorum dominorum terrarum, castrorum et civitatun incolas spiri.
" tuales aut temporales, quos ipsi ab utraque parte in ipsorum defensione habent unam ve.
" ram pacemet concordiam tenere debebunt, ita plenarre, ao si uuoc ipsa pronuuciatio a uo
" sro doniuno Romanorum rege, aut a uobis es lui pacte am acta, espedita et prouuuciata
" esses et talis pas et concorda debebit pro nuuc utrare et tencri inter ambos domiuosc
" corum subditos, prout supra scriptum eit, taliter taens, quod talis sententiaiuris prout lu.
" pra scriptum est firmiter et iutegre ab utraque parte aeque baene tencatur. Etiam debebuntc
" c possiut suprascriptorum domiuorum homines et civitates, cives rustici, spirituales
" et seculares et omuium ambarum partiuu inhnabitatores invicem iu stratis et viis am
" bulareducere, equitare, ire. et eorum mercantias etnegotia invicem libere et secure stare
" et portare, prout hoc ad veram pacem et concordiau spectat. Etiam debebit qulibet
" par, tales villas et bona cum omnibus utilitatibus, quae ad hoc alias pertiuuerunt, teuero
" et uti in omui modo et manerie, prout ipsi ab antea et autiquo ad castra, quae quelibet..
" pars pronunc tenet pertinuerunt, et in sua defensione tenet, ita ulterius tenebit et uti debebit
" et poterit, tam diu, quod talis sententia juris pronuncietur et sententietur. Et si
" contigerit, quod in tali concordia per supra nominatorum dominorum bhomiues et civite
" tecives et rusticos.et omnes supradictorum dominiorum, terrarum, castrorum et civita.
" tum inhabitatores, spirituales vel temporales, in aliquo violati fuerint, contra jus et prae seu
" ten pacem et cotcordiam in hue debebit se quaelibec pars in tali violatione alteri parti.
" ci talis violatio facta fuerit fideliter ex hibere.et sine dolo super hoc unam emeodandam
" disponere et ordinare. Etiau debebit castrum Dorningeu. et munitiones, aute ipsuu.
" dificatae contra se invicem taliter stare et manere usque ad iplus juris prouuuciationen.
" Et debebunt ab utraque parte, secundum talem paceo et coocordiam ita prae cise tenere.
" prout hoc in vera pace et concordia requiritur. Et debebunt etiam in utraque parte liberas
" vias habere ab et ad ducendi et portandi, quicquid eis necesse fuerit. Et poterunt
" etiam in castro et munitionibus aedificare quicquid eis uecesse fuerit taliter tameu quod
" ipf cum nulliusmodi munitione magis ultra occupaudo uon coostruant nec todiaut led
" in tali modo et statu manere debebunt usque ad pronunciationem praeuouinatam. E
" tiam statuimus et facimus es parte nostri gratiosi domiui Romanorum tegis, etian se
" cundum talem potestatem, quam nos ex sui parte habemus es parte nostra prout ipsi ab
" utraque parte in nos devenerunt et remanseruut. Etiam quod omues captiv i ab utraque.
" parte inducias habeant sine dolo et fraude tau diu, quod tale jus et seutentia ex pedia.
" tur et pronuucietur. Iq cuius veram recoguitionem et majorem firmitatem. Nos nostri
" principatus secretum sigillum ad praesentem literam fecimus appendi, quae data est in
" Flensborg, die Circumcisionis Domini, Anno 1423. Omnia ista suprascripta verba, puncta
" promittimus nos supradicti Henricus, Adolphus et Gerrardus fratres Duces in Slesvig,
" Comites iu Holsten etc, firmiter et integre tenere Et quo modocunque Illustrissimns
" ptiuoeps et domiuus. Du. Sigismundus Romanoruu rex, aut Dux tenricus dictus
" Rumpold, secundum jus arbitraturus et inter nos pronunciaturus est, illud firmum, ra.
" tum et inviolabile per nostram principalem fidem et verbum tenere volumus sine dolo.
" ae omui contradictione et protelatione. Et promittiius eis etiau, quicquid ipsi iuter
" nos iu eo modo secunduuojus prouuociabuut, quod nos ipsos propterea absque sinistra
" cogitationue et omui oblocutione ditmittemus et tenebimus. Et promittitus etiam lllu.
" strissmo priuoipi ac domino Du. Erico Daciae regi nostro gratioso domipo, quicquid
" uobis hoc modo secuudum jus seutentiatum fuerit, hoc volumus fideliter ergeum teuere
" et continuare prout etiam hoc oretenus. et per nostras literas, quas nos siuguli, nobis
p.576
" invicem dedimus, ratificavimus et confiruavimus diximus et promisimus. In cuius veriorem
" recognitionem et meorem fritatem. Nos uotrum sigillu ed presentem lie.
" ram fecimus appendi cum vera icientia Datum Flensborg Circudicitonis Domti.
" Auuo ia. Habentes de iufrascriptis Ballivam et porestatem es forma et tenore dict.
" rum literarum, in cauia et causis: quae coraa uobis vertebantur, inter partes praedita seu
" earum procuratores, de et super Iutia australi, in qua sita sunt Sle svig et Cottorp. / isqe
" ad ipsam Iutiam pertinentibus una cum sylva Danica. Iusula Alse. et proviucia Fristei.
" den vulgariter uominata, cun omuibus juribus et pertinentiis, limititus, grentiis iust
" noonullis aliis et eorum occasione et cauia, ac de et super discordiis, dispiiceutiis et gu
" erris inter dictas partes exinde exortis, diligenter, datisque hiuc inde petitiouibes et que.
" relis per ipsas partes, ac respousonibus commissarioque nostro ad partes regui Dace
" pro diligeni intormationejurium, partium prae dictarum, tam per restes quam per lr
" aut alias habenda, transmisso per nos cum plena porestate et commissione qui de eidem
" uribus et aliis supra, sibi per nos commisso diligenti facta inquisitione. et examiuatii tt
" stibus. et receptis juribus nobis relationem tribuit fide dignam, ac per nos j oribus als
" hlc receptis, processoque ad alios actus plurimos partibusque illis luper formam et teno
" ren ipsarui compromissi literarum ad nostram audieundam sententiam et arbitium
" proferendam et prolatorum videndum legitime citatis ut ad certum diem et hunc l.
" cum coram uobis propterea comparere deberent: ex rectis etrationabilbus canfsdettt.
" seniu procuratis dicti regis Erici et Comitis Henrici saepedictidiem ipium prolougvi, v
" uus ad diem praesenteu, quo die, circa horam. Ericus Rrummcdige miles, procurator
" procuratorio nomine Illustrissimi do, regis Daciae praefati prae sentc ctiam et intelligente
" Venerabili viro Nicolao, procuratore dicti Henrici Comitis accuosata et contiuuma p
" fatorum. Adolphi et Cerhardi fratrum. Comitum prae dictorum, coram uobis ad ips
" audiendam sententiam, minime comparentium. et io ipsis causa et caufs, taodem prop.
" te dicti domii regis concluso, ac etiam per nos petiit inftanter coram nobis prose dio
" nomine. et ejus parte et contra partem ad ver sam, diffuitivam per nos feri et prolgi
" ri sententiam et arbitrium ut haec et alia latius in actis et registro cauiae hoimmode
" ram uobis habito plenius et latius contiuentur, ude nos Sigismundus rex prefsat, iii
" biter et udes praedictus, sdens pro tribunali, in loco iufra scripto, quem nobis pro ido
" ueo ad hoc elegitus prius visis, auditis, consideratis et lectis ac iuellectis, per tsic
" Praelatos et Doctores nostros, ad hoc specialiter depuratos, literis praedictis comproui
" hinc inde datis et earum contin enutiis petitionibus partium et querelis, probatioaib.
" de partibus reportatis citationibus exhibitationibus, iustrumentorum et literarur par
" tium praedictarum, ac omuibus et sinogulis: quae dictae partes dicere, producere et allegue
" volueruunt coram nobis, quaelibet ipiarum ad defensouem juris sui tau iu scripris. / ver
" bo et viva voce aliisque omnibus et sinogulis diligeuter visis auditis consderatis. et
" examiuatis quae videnda audienda, coniideranda et examiuauda tuerunt, taturaqoc et
" diligenti deliberatione praehabita ad nostram diffnitivam sententiam et arbitriu, su
" pra his proce ssius, prout et quemadmodum iu schedula iufra scripti tenuoris continetu
" quam per Organon Venerabilis domini Fraocisci praepositi Strigonieofs, vice Caucelle.
" rij noftri legi tecimus et maudavimus, iu haec verba, scilicet Cuuisrt None Ivo
" oaro In causa et causis, quae vertuntur coram nobis inter Illustrissimum principem et
" domiuum. Dn. Ericum. Daciae et c. Regem, ex una. Et illustres. Henricum. Adolphuu
" et Gerhardum Comites Holsatiae, ex altera parte super Ducatu Slesvicensi, et aliis querelis,
" hiunc inde petitis, viss, productis et allegatis, per partes praedictas. et habita matur
" deliberatione ac diligenti cum consilio cum Praelatis Baronibus, Nobilibus, doctoribus,
" Iurisperitis. et aliis Nos Sigismundus Rex praefatus, arbiter praedictus inter partes electus,
" vigore compromissi io nos factidicimus, deccroimus laudamus et arbitramur. et
" in his scriptis pronunciamus, totam Iutiam australem in qua situata sunt Slesvig et Gottorp,
" et alia loca ad ipsam Iutiam pertinentia, una cum sylva Danica, et insula Alse, et
" provincia Friseheiden vulgariter nuncupata, cum omnibus juribus et pertinentibus suis
" pertinuisse et pertinere ac pertinere debere, ure directi et utilis dominij, ad Regem et regnum
" Daciae, ipsumque inducendum fore et induci debere, in possessionem Ducatus praedicti,
" et terrarum cum suis ut supra praenominatarum, Et dictis Henrico Adolpho et Gerhardo.
" Comitibus praefatis, in et super dicto Ducatu et terris cum suis pertinentiis ut supra,
" uulluo ius ratione feudi competiisse uec competere. et ita per hauc nostram arbitralem
p.577
" sententiam secundum allegata et probata in his scriptis defnimus et arbitramur pro
" ue dictis partibus luper aliis hinc iude petitis ex causis animum nostrum moventibus.
" utrnique parti actionem reservantes. Io quorum omuium et siougulorum prae scriptorum fi.dem
" et teftimoniun, praelentes nostras literas, hoc publicum instrumentum pronuociati.
" onis dictae sententia in se continens feriet per Autonium infra scriptum lcribi et subicribi
" fecimus. Sigillique nostrae Maiestatis appeosione muniri. Data, lecta et lata est praesens.
" sententia et arbitrium Budae Vestprunensis Dioeceseos, inStufa muagna iutra castrum Re-.
" gium, praeslentibus ibidem reverendissimis in Christo patribus egregiis, venerabilibus et
" magoificis dominis.Du. Ferdiuando D. C. Luceui. Episcopo et uuncio Apostolico. Luc.
" re dovico Dive de Dec Aquilegiensis Ecclefae Patriarcha. Cuuthero Archiepiscopo Miag
" deburgeosi.Georgio Archiepiscopo Strigonensi.Nicolao Vatiensi.Petro de Rosgon Ves.
" prunenosi Episcopis. Iohanne Rosgon, summo Regis Hungariae Thesaurario.Pippone Spa
" uo.Nicolao de Gaxa.Magno Comite regni Hungariae. Benedicto praeposito Albensi protouotario
" sedis ApostolicaeIohanue praeposito Budeosi Francisco praeposito Stri.
" gouniensi, vice Cancellario Imp. Petro Paulo deustinopoli V. I, imborio de Padua mili.
" te et legum Nicolao Ceielmester slacri pallatij auditore decretorum Ludovico de..
" Cataneis de Verouna legum Iohauue Delmelavensi Decretorum Doct oribus consilia
" riis, dicti Sereniss mi domini Du. Regis etaliis iu multitudine copiosa testibus ad prae missa
" vocatis, specialiter rogatis, diae Mercurij as Iuunij. Iudictione secunda. Anoo Domini
" aoia. Auuo Hungariae s. Romanorum o. et bohemiae. Et ego Antonius de Pisis, publi.
" eus Apostolica et Imp, authoritate Notarius et judex ordinariusac Curiae et Caucellariae
" protonotarius dictae que causae coram serenissitmo domino nostro Romaunorum rege pra.
" fato.Notarius et scriba, quia praedictis, prouunciationi dictae sententiae et arbitrij et pro.
" mulgationi ac aliis omuibus et singulis luprascriptis, dum sic ut praemitt itur agerentur et
" ferenut una cum prae uomiuatis dominis testibus, praeleus, tui. Eaque sic feri vidi, audi vi.
" et in notam suscepi. Regiftravi haec in literas hoc instrumentum pronunciationis senteuo
" tiae in se continens, alterius mauu de mei licentia, me aliis occupato negotiis, hic scriptas
" concepi. etideo de mandato euidem domini nostriRegis, ea publicavi et per me subserip.
" E.Et uua cum appensione sigilli Majeftatis suae, siguum meum et uomen apposui consueta.
" in fidem et testimonium eorundem etiam rogatus et requisitus. Ad mandatum domini
" Regis.
" Franciscus pp. Strigon.
" Rr. Henricus Fye.
Habent Holsatiae annales Caesarem, promulgata super dicto jam Ducatu sententia, operam
dedisse reconciliandis cum rege Holsatis, et nomine quidem regis Lalandiae insulam
una cum trecentis marcarum millibus loco Ducatus eis obtulisse, sed conditionem ab
ipsis rejectam. Priusquam vero in Pannoniam Rex adveniret, reperio apud authores rerum
Bohemicarum, ipsum et infantem Petrum, regis Portugalliae Iohannis primi filium, Eduardi
germanum fratrem, Iacobi Cardinalis sancti Eustathij excellentis et clari viri patrem,
salutasse in Bohemia Imperatorem, ambos rei militaris peritissimos, Caesarisque exercitum,
qui tum ad oppidum Moraviae Lutempergam, Hussitarum praesidio communitum, castra
moliebatur, et copiis auxiliisque suis luculentum supplementum adiecisse, atque inde obsidionem
tribus mensibus loco jam memorato ductam. Hunc Petrum Lusitaniae regum Genealogiae
Ducem Conimbricensem vocant, virum bello et pace celebratissimum, ut qui multas
Europae, Asiae et Africae loca regionesque viderit: Quarum inter ceteras, etiam huius
expeditionis, qua Sigismundo adversus Bohemos adfuit, mentionem injiciunt; fuisseque
non solum militari disciplina excellentem sed artium quoque multarum callentem ac scriptis
denique tam prosa quam vorsa oratione editis clarum.
Rex autem Ericus dum apud Caesarem ac Pannones agit, accidit ut circa idem tempus
Sophiae reginae, quam sibi paulo ante quartis nuptiis junxerat Rex Poloniae Vladislaus,
solenni ritu diadema imponeretur. Eam celebtitatem praeter Polonos et Lithuanos
proceres, Sigismundus Caesar cum Barbara uxore, Ericus Danorum Rex, dilato nonnihil,
quod Hierosolyma instituerat, itinere, Brando Cardinalis, cognomento Placentinus
legatus Pontificius; Iulianus Caesarinus, Camerae Apostolicae auditor, qui postea
Cardinalis fuit, Ludovicus Bavarorum alijque principes ac Duces sua praesentia cohonestarunt.
Tentatum est in illo conventu a principibus de Hedeviga Regis Vladislai filia Bugislae
p.578
Pomeraniae Duci in matrimonium collocanda, cum Vladislaus non obscure se a Frederico
Marchione, cujus filio ea desponsa erat, alieniorem demonstraret. Sed nihil tamen ea de
re impetratum est, dissuadentibus apud regem eas nuptias proceribus, fidemque rebus omnibus
habendam potiorem commonstrantibus. Inde post diem decimumquintum Reges
et principes liberaliter et magnifice a Polono habiti, suas quisque domos repetivere.
Ericus cum Caesare in Ungariam ubi esset regressus destinatum Hierosolymam iter voti ergo
accelerare institit, comitem secum, praeter alios, ducens Barnimum Volgasti Ducem.
Erat in aula Caesaris homo ejus coeli, qui trium regnorum regem eum non ignoraret. Is
omnibus lineamentis efformatam penicillo ipsius imaginem amico cuidam suo in Syriam
et eas oras, quae Soldano parebant, transmittit: eaque rex, ubi eodem advenisset, licet habitum
religionis ergo peregrinantis praeferret, agnitus tamen et captus ingenti summa
ne nomen et tituli ejus Soldano proderentur, redimere se coactus fuit. Fatalem atque ultimum
hunc annum habuit episcopus Arhusiensis Boetius, e stemmate Vidorum aut Porsiorum
oriundus. Estque in ejus locum proxime surrogatus Vlricus Stigeus: inter quem et
reginam Philippam ob rationes ditionesque, quas praesul Boetius tutorio nomine a rege regnoque
administrandas habuerat, liticula orta. Sed ea anno proximo qui fuit supra millesimum
quadringentesimum vigesimo quinto ita composita, ut juxta leges ecclesiae,
quod cleri esset, permitteretur clero; cetera secundum statuta ac jus municipale dijudicarentur:
Rationes etiam si quas sibi a praedecessore suo Boetio Vlricus relictas haberet, de
iis quatenus eae ad regnum pertinerent, rege abiente Philippae reginae ut satisfaceret, opera
navaretur. Holsati accepta, quam tulerat adversus eos Imperator, sententia, licet de provocatione
ulteriore compromisissent, queri nihilominus et alio respicere caeperunt. Missusque
fuit ad Pontificem Romanum Martinum quintum Nicolaus Schackovius, qui id saltem
obtinuit, ut ab episcopo Coloniensi Theodorico et uno insuper cardinalium causa de novo
vel cognosceretur, vel, si id possit, amice exque aequo decidenda iisdem committeretur.
Redierat jam e Palaestina rex Ericus, cum sponte sua ipse Holsatique amice consenserunt
de conventu Flensburgum indicendo, ad quem utrique parti fas esset convocare ecclesiasticos
principes duos ac totidem laicos. Qui octo operam simul darent, ut, lite in
universum sublata, dissidium componeretur. Arbitri essent Prussiae magnus magister una
cum delegatis Lubecensium, Rostochiensium et urbium insuper Stralesundae Wismariaeque.
Consenserant in hoc Lubecae regis nomine Ericus Crommedikius et Steno Bassus.
Sed ad rem ubi ventum, nihil peractum operaepretij, Cum Rex Ducatus Slesvicensis
feudum ad gratia, prout a Caesare erat pronunciatum et semper quoque obtinuerat,
non ut haereditarium, quod Holsati urgebant, concedendum declararet. Estque paulo
ante feria nimirum quinta post festum Canuti regis et Martyris, Haffniae synodus habita:
cui praeter ceteros, interfuit, aut praefuit potius, archiepiscopus Lundensis Petrus Luckius
una cum episcopis Viburgensi, Burglaviensi, Roschildensi, Othoniensi, Ripensi et Arhusiensi.
Aderant et praelati alij, abbates, Decani, Praepositi, omniumque dioecesium archidiaconi,
cantores, Priores ceterique ecclesiarum ac cleri rectores. In ea multa, quae
a prioribus et praedecessore praesertim archiepiscopi jam ante statuta fuerant, novo decreto
resumpta ac confirmata: Et addita denique iisdem perplura, sed omnia ejusmodi, quae
ceremonias ecclesiae et mores cleri, non fidei aut dogmata pietatis spectarint. Statutumque
ante omnia ut preces pro rege et regina, Erico et Philippa, proque statu totius regni
tranquillo cottidie in ecclesiis fierent, ut et iis; qui ecclesias fundarant, earumque aedificationes
promovissent: Quorum in censu primo loco nominata serenissima Valdemari III
filia, laudatae memoriae Margareta, trium horum regnorum quondam regina. Indeque super
vita et vestitu cleri decreta lata, ut ij se ita gererent ne in delicta tantum, sed ne in suspicionem
quidem delictorum incurrerent praesertim crapulam et ebrietatem: luxum et
libidinem fugerent; concubinas domesticas procul amandarent; monialium claustra non
ingrederentur; diversoria nulla aut cauponas frequentarent; arma, nisi iter facientes,
non gestarent: vestes et habitus eorum omnis honestatem praeferret; manicas ad cubitum
propendentes non haberent; vestes pellibus suffultae exceptis pileis fimbrias haud
explicarent: nullis institis aut limbis orae earundem ornarentur. Moniales non nisi
cum venia coenobio suo excederent, Episcopi neminem ex clero alterius dioeceseos ordinarent
aut suae ecclesiae praeficerent, nisi consciis ac commendantibus iis, quorum interesset:
Idemque praesbyteris imperatum, Quibus concessum esset celebrare divina
officia in iis sacellis, quae ad publicas vias peregrinantibus erant posita, vetabantur
p.579
id tamen facere caelo tempestuoso et locis minus tutis aut honestis. De homicidis
quoque decretum ut certo quidem tempore ab ecclesia essent semoti, sed seria tandem
ac vera poenitentia demonstrata in eandem reciperentur. Addita demum et alia, de
decimis, de haerediis ac bonis cleri, deque iis qui pacem regis ac regni ut et libertatem
ecclesiae Danicae violarent, quique ditiones ejus ac jurisdictionem invaderent aut officerent
immunitatibus eos similesque omnes ab ecclesiae communione procul habendos.
Quorum praeter alia illud de homicidiis, ut exorbitantis libertatis vitium, aetas posterior
salubriter correxit, estque caedium licentia capitali paena per leges repressa. Verum ne
quid a nobis omissum videatur, ipsius hujus, de qua loquimuur, Constitutionis, cujusmodi
ea concepta verbotenus fuit exemplum subieci:
" In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Patris, Filij et Spiritus sancti,
" Amen.
" Petrus Dei gratia, Archiepiscopus, omnibus et singulis. Praelatis.Abbatibus. Deca.
" uis. Praepoftis. Archidiaconis. Cantoribus. Prioribus. Capitulis. Conventibus. Ple.
" banis. Ecclesiarum Rectoribus. Clero et clericis, ac aliis Christi fide libus tam Religio
" ss, quam lecularibus uni versis, per Lundeusem civitatem, dioece seos. et provinciam con.
" fitutisSalutem in omnium ialvatore. Pastoralis cura regiminis, illo est ugo solicitudinis
" o oneratan ut io commissa vinea Domiui concurrentibus exeessi bus reformats uoribus..
" placitatique virtutibus, per vigilantiam provisionisque sarculum, vitia studeat extirpare.
" Nos itaque una cum venerabilibus fatribus nostris, dominis, Laugone Viburgensi, Petro
" Burglaviensi.Iohanne Roschildensi. Nafnone Othoniens Christierno lipeosi. et
" Clric o Arhusiens eadem gratia Ecclesiarum Episcopis, suffraganeis et asse ssoribus notris,
" prsentibus exparte domini tenrici slesvicensis Episcopi Hertuatno Dene Ca.
" uonico. et ohanue Selle, perpetuo Vicario Dccleslae Slelviceosis, ejusdem Episcopi vale.
" tudiuem, seuiuu et legititum impedituentum praeteudentibus slicet pulla ex parte do
" mini Rivalliensis hic io praesentiarum comparente) sacro cui nuuc (licet immeriti) praesi..
" deuus, approbaute Concilio, infra scriptos per faelicis memoriae dominum Petruo, quou
" dam Luuodeniem Archiepiscopum praedecessorem nostrum, in Concilio provinciali Hel.
" ugborg celebrato, articulos innovamus. Primo ut si quis io hoc sacrilegij genus irrepsenit,
" quando aliquem Episcopum Daciaoae proviuciae host: liter fuerit sequutus, vel per
" cusserunt, aut ceperit, seu banniverit, sive locius fuerit facientis aut ficii mandaverit vel.
" factuno ratum habuerit, sive consilium dederit aut favorem, seu postea receptaverit, vel
" defeuiaverit scienter euudem, sive etiam extorquere praelumpserit ab ipsis Epilcopis, aut.
" luis coosauguiueisaffnibus vel amicis, per minas aut cruciatus corporisseu alio quocunque
" modo literas promissionis, cautionis aut alius obligationis sub quacunque forma verboruu
" tiamsi beneplacitum continere videantur, concedentes de excusando vtl quittau
" do eas pro captionc, violentia et iuiuriis ipsis Episcopis factis Quas cautiones tanquan.
" o per vim et metum extortas authoritate praesentis concilij deceruimus esse irritas et ita..
" ues si cut et reus laesae Majestatis, perpetuo sit intamis. et perpetuo Auathematis mucrone
" percussus ltaque et ipiius flii per lineam masculinam descendentes usque ad secundam
" geuerationem, reddantur ipso tacto inhabiles ad Ecclesiastica beuesicia, per totao Luu
" densen prot incianit omoibus Dioecesibus. et civitatibus obtinenda: nec non sint inha.
" biles ad eractiones. Iurisdictiones, administrationes spiritualeset temporales castra, vil
" las et oppida seu quascunque alias possessiones Ecclesiae, quocunque nomine censeantur, ad
" dies suos, vel tempus aliquod determinatum sub aunuo censu, vel in consessu, seu alio quo-.
" cuuqs titulo, vel colore alieno acquisitoaliqualiter obtinendi. Terra quoque ipsius, si quau.
" habeac propriam, vel titulo piguoris, seu quocunque alio modo acquistam, oec non locus
" o seu loca alia, io quibus Episcopus captus detinebitur, leu ipse capieus trausierit, quam diu
" ibi moram fecerit.etpost ejus recessum inde, per triduun, quam diu ipia detentio durave
" rit, aut horitate praesentis Concilij Ecclesiaftico subiaceant interdicto. Clerici vero, qui
" buj usodi durantibus captionibus, in locis sic interdictis diviua scienter celebrare, imo po
" tius prophanare praelumserint, praeter excommunicationis sententia, qua iplos incurrere vo
" lumus, omoibuset siugulis iuis beneficiisEcclesiasticis, ipso facto authoritate qua supra siot.
" privati, et inhabiles, ad quaecunque alia beneficia. Item ut quicunque Diabolo instigante, aliquem
" Praelatum vel Canonicum, cujuscunque Cathedralis vel Collegiatae Ecclesiae, nostrae provinciae,
p.580
" seu aliquam personam diguitatem Ecclesiasticam habentem, regularem et secularem, per
" Laicos seu alios absque loci ordinarij justo muaudato, capi seu interfici vuloerari, mem
" bro mutilari vel alias scaudalose tractari contigerit. et de hoc constiterit manifefte, us.
" que ad liberationem person captae ac satisfactionem debitam et emenudan, eo ipio per
" totam illam Dioe cesiu, iu qua captus detiuebitur, seu huiusmodi facinus sit comuissu
" sileatur geueraliter, a divinis. et denuncietur hujustodi malefactor, cum suis malefacto
" ribus et fautoribus. et complicibus, de quibus constiterit manifeste, excomtuuicatus.
" per totam uotram provinciam Daciae Iuterdictum sub paenis inferius anuotatis. Si vero
" regulares vel seculares, clerici vel monachi nostrae proviuciae, ituriose capiantur, muti.
" lentur seu trucidentur, dum de hoc constiterit tmauifeste, tuuc in tota provincia ubi hu
" uimodi captus detinetur, usque ad ipsius iude libe ratiounem, nec non ubi hujusmodi malefactores
" domicilia habuerint morentur vel transitum fecaeriut. et per triduum pot co.
" rum inde recessum silcatur similiter a divinis. Et hujuimodi malefactores per totam huus.
" modi Dioecesiu usque ad satisfactionem debitam, ex commuoicati denuocieutut noui.
" nati, de quibus constiterit manifeste. Insuper, ut omnes et sioguli, qui bona Ecclesu.
" ftica, reditus, clericos et Ecclesiasticas persouas, prov iuciae uoftrae rebus suis aut meliori
" parte earuudeu spoliaverint vel bona decedentium clericorum rapuerint, seu tallias, col.
" lectas, vel onera clericis vel eorum familiis vel colonis, sine praelatorum, capitulorum li
" centia, consensu et voluntate imposuerint seu clericos vel corum familius vel colouos
" inj urios a hospitalitate gravaverint, aut reditus Ecclesiasticos, seu decimas Ecclesiaftics, v
" sibi usurpaveriut violenter, seu homiues ad Ecclesias confugieotes, vel infra loca imu.
" nitatis constitutos, ceperint vel extraxeriut seu capi vel extrahi maudaverint (uisi in casi.
" bus praemissis vel per subtractionem cibi et potus, ipsos exire compulerint, loca saca
" ipio facto seutentiam excomtunicationis incurraut. Et per provinciae Ecclesias, exco.
" municati denuncientur, de quibus conftiterit manifeste: A uullo nium a Dioecelauo, pr.
" sertim in mortis articulofacta prius condiguna satisfactione absol veudi. Et alias in mone.
" Ecclesiastica careant sepultura. Item, t clerici beneficiati io sacris ordinibus conftim
" ti, qui urisdictiones vel ad vocacias temporales, a Laicis sibi commissas: siv e commite
" das exercere praesumpserint, uisi infra meuset a praesentis conftitutionis uoticia, uat
" raudo eas demittere curaveriot, cum effectu, adminiftratione ordinum, eo ipio suspen.
" et a beueficiuis Ecclesiatticis quae occupaut, siut privati. Et si postea indurati, uisi iufta r.
" dies, post lapium mensem supradictum, ad vocatias Iurisdictiones et exactiounes praedi.
" ctas non demiserint, penitus cum efsectu. / ex tunc excommunicationis seutentian incur
" rant ipio facto, ltem, t in causis matri monialibus, nullus alius, quam hpiscopus, si pra
" sens fuerit et commode poterit, iententiam proferre praesumat, vel Iurisperitus vice su.
" cui is hujuimodi caulat committendam duxerit. Ad haec autem iunovamus quosdau
" faelicis recordationis domini Magni, quondam Archiepiscopi Luudensis, praedecefsor:
" nostri, io provinciali Concilio ftatutos articulos, qui sequuntur. Excommunicamus omue
" et singulos, qui Ecclesias causa lucri, odij vel favoris alicuius, aut alia quacuuque de caula
" ure luo privare praesumuut, etiam illos, qui bona clericorum decedentium injufte rapi.
" aut. et sibi imbursant Illos qui homines in Ecclesiis, vel turres ecclesiarum, vel alia sacra
" loca incastellant, et munitiones et fortalitia inde faciunt, sine locorum ordinariorum inqui-
" sitione. et conseniu. Etiam illos qui coemiteria violant, vel violari mandaut. Etiam illos,
" qui per minuas vel cruciatus corporis, compelluut aliquos se excusare vel quittare, pro da
" nis et iniuriis. Episcopis. Ecclesiis. Ecclesiasticis, vel Sacerdotibus, clericis, vel eotum
" familiis vel colonis illatis. Etiam illos, qui Ecclesias incecndunt, vel infriugunt, vel liber.
" tates earum infringere, aut perturbare contendunt. Item. Excommunicamus clericos
" diviua celebrantes scieuter praesentibus huiusmodi malefactoribus, quas etiam fic cele.
" brantes irregulares esse declaramus per praelentes. Item. Excomtuunicamus illos qu
" huusmodi malefactoribus, concilium, auxilium vel consenium in suis maleficiis adoi
" uistrant, nec uoo et illos qui eadem faciunt, vel fieri mandaut, aut procuraut. Nec aliquis
" praedictorum uisi per Episcopum Dioeceseos facta prius satisfactione competenti, super
" damnis et injuriis, a dictis setentiis possit abiolvi. Personas quoque omnes quacuoque d.
" guitate et status praeeminentia prae fulgentes, uuiversitates, civitatum vel locorum aut con
" iules eoruudem, quiut nullus conqueratur coramjudice ecclesiastico prohibent, velftatu
" ta condunt contra clerum et ecclesiafticam libertatem, hoc edicto tali poeua volumus puuiri
" scilicet, quod personae talia de caetero commuittentes modo quolibet, excommuoicationis
p.581
" universitatis sententias subiacent ipso facto. Nos igitur Petrus Dei gratia Lundensis
" Archicpiscopus praefatus prae tmissis articulis dominorum nostrorum praedecessoru, it
" luo vigore et robore duraturis, lacro cui nuuc prasidemus, approbante Concilioarticulos
" addicimus infra scriptos statuentes, quod omues clerici tam seculares quam religios..
" Metropolitico et Dioecesano nobis) ure subecti Quq pro Serenissito domino. Erico.
" Dei gratia Daci. Sueciae Norvagiaeque Rege. Ducc Pomerauiae. et Illustri conthorali
" sua domina Philippa Regina nec uoo pro iis qui tempore fuetunt Daciae Regibus et
" Regiuis, uec uon pro ftatu pacifico Ecclesiastico et temporali in missis et quotidianis
" orationibus suis fundaut preces ad Dominum devotas ut in praesenti vias eorum dirigat.
" o per suorun semitas tandatorun et iu futuro prae tuium eis tribuat beatorum. Iteus.
" omues et singulas personas Ecclesiasticas tam religiosas quam seculares nostrae provitu
" ci hortamur et in Domino mouemus, ipsisque authoritate qua supra, firmiter praecipieudo
" mandamus Quod pro Ecclesiarum, monasteriorum clauftrorum et aliorum lo..
" corum quorumcuonque in quibus deguut fundatoribus, institutoribus, dotatoribus, patronis
" aliisque quibusvis benetactoribus, vivis. et detunctis: Etiatu quod pro Se.
" renissimua domina V oldemari filia Margareta bonae memoriae istoruu regnorum
" quoudatm Regiua et Ecclesiae Dacianae directrice speciali, ad Dominum Deum continuas
" fundant preces humiles et devotas. Item, t universi clerici vitam et mores
" reforment in melius nt ea quae ad ipsorum statum et honestatem pertinent cum magua
" ao cautela cuftodiant uon solum, sed etiam ab omui specic mali se studeant cohibere a cra-.
" pula et ebrietatc, quae sunt libidinis incentiva. Publicas etiam in suis domibus, slub p na
" Canonis uon habeaut concubinas. Taberuas non visent Arma uou portent, uis propter
" uecessitatem et viarum periculain itinere conftituti. Mauicas ad cubitum peudentes.
" cum magua superfluitate noo habeant. Vestibus etiam a retro vel a lateribus fisss, exceptis
" veftibus pro via necessariis, sub poeua Concilij Constantini, non utantur, quae est.
" ut talibus utentes vestibusa perceptione fructuum suorum beneficioruuu, per mensem
" int privati. Clausuras mounasteriorum et monialium, sub poenua ex comtmunicationis tere
" ua vouitioune praemissa absque rationabili et manifetta causa et sine superiorum luoruu
" licentia, ingredi haud praesumant. Ipfisque mouialibus ubicuuque iofra noftram prov iuo
" ciam degentibus, sub poeoa excomuuuicationis ftricto praecipieudo tmaodamus, ue sep-.
" ta monasteriorum suorum de caetero exeant, sine rationabili, necessaria et urgente causa,
" nec nisi superioruu suorum prius petita licentia et obtenta. Plebani itaque Eucharistiam.
" reliquias etornamenta Ecclesiarum, praecipue ad usum altarium spectautia in statu decenti
" cuundo diligenter custodiant etcobiervent: Si quis vero ea incaute reliquerit, tribus mem
" Ebus ab oficio suspendatur. Caeteraque cum diligenti cura observent, quae observari praeci.
" piunt lacrorum canonum sanctiones. Aliud.Si quis in praemissiis, vel aliquo praemissorum.
" excesserinut, contra eos locorum ordinarij per ceusura Ecclesiasti cam, monitione praemissa
" cauouica tandem vero ad beneficiorum privat ionemuua cum aliis poenis, quae huusmodi a.
" Canonibus iofliguutur, procedere non omittant. Item Episcopus qui sciens ordinaverit cleo
" ricum alienae Diaeceseos, sinue commeudatitiis illius, cui iuterest eas dare, per annum a col
" latione ordinum esse suspeusum: Taliter vero ordiuatum ab executione ordinis sic fuscepti.
" suspenium esse declaramus, donec secum per ordiuarium suum fuerit dislpen iatum. Item.
" ftatuimus, ut nullus Praesbyter, in Ecclesia, iguotum seu peregriuum clericum, ad celebra.
" tionem divinorum, in publico praesumat aduittere, uisi literas suae ordinationis, seu literas
" Dioeceseos Episcopi, vel ipsius Vicarijplenam de hoc fidem facientes es hibtat: Coutrarium
" faciens in sex grossos pro admissione qualibet puuiatur, in utilitatem fabricae Cathedra.
" lis Ecclesiae convertendos, ltem, t nullus Episcopus receptet, colligat, vel aduittat siue
" literis demissorialibus Episcopi originarij praesbyterum Dioecesis alienae, lte, utgloria
" corum ab iutus sit. In fimbriis praecipimus, ue quis clericorum pelles foderatur suaeultra..
" o capucia, vel oras vestimeutorum faciat explicari: Nec quisquam clericorum deiuceps portet
" veftes, taliter extrinsecus foderatas alioquin per superiores suos sine spe restitutionis se
" uoverint spoliandos. Item.Si cui conceditur, quod iu altari viaticodivina officia possit ce.
" lebrare uon in lcco veutososeu alias periculoso vel inhouesto haec feri debere intelligimus.
" Cude si quis Praesbyterorum, occasione conce ssonis huuimodi, contra prae missa, diviua
" celebrare praesumpserit, eo ipso per unum mensem, a Missae officio praesentis statuti vigore,
" le noverit suipensum.Item, nullus praesbyterorum, alienum proximorum, ad confessioueovel
" communionem corporis praesumat admittere sine licentia proprij sacerdotis. Extranei vero
p.582
" hospites et peregrini, a sacerdote, iu cujus parochia morantur. et non ab alio Ecclefasti.
" co recipiunt lacramenta. Item authoritate qua supra, stricte praecipieudo mandarus, ue
" quisquam homicidarum alibi, quam ante fores Ecclesi cathedralis abiol vatur, ubi eis
" uudato dor so et pedibus, vultibus in terram humiliter ditmisss. et reatus lui modum ple.
" narie conftentibus iujungatur promodo culpae, poenitentia salutaris. Nec nuif integro
" anuo revoluto eis Ecclesae praestetur introitus: nec catenae relaxentur, iuo non alio
" tempore quam duntaxat in coeua Domiui nec alio loco quam in Ecclefa cathedrali
" uec etiam nisi ipsi homicidae a suis plebanis testimoniales lecum portant literas quod vere
" siut poenitentes. et quod jam poenitentiam, vel ejus partem aliquam peregerint. Nium
" cun iis ex certa etdeterminata cauia et licentia.Dioecefos Epilcopus duxerit dispenfan, o
" duu. Quod si quis homicidarum, intra sesx hebdomadarum a perpetratione homicidij
" maturando poenitentian, praefato modo non receperit, extunc per totam illam Dioecesio
" vigore hujus statuti denuncietur esx communicatus sive euodatus. Item homicidae vo.
" luntarij coruuque omues.et singuli complices et lequaces, qui anito occidendi ferien.
" di, capieodi vel insidiaudi seu alias injuriandi, invadunt aliquem vel occidunt. Quilibet
" eorum pro modo culpae suae aute fores Ecclesiae cathedralis, poenitentiam recipiat lalo.
" tarem, ipsique omnes et eorum quilibet, per sonaliter et singillatim, qui hujuimodi perpetrationis
" homicidij auimo quo supra interfuerit contiuuo ad poenam pecuuiarum di.
" ctam Bandsret vel Baudslet, per censuram Eccle siasticam arcantur, ltem de omnibus.
" praecipue de agris, auimalibus, apibus halecibus. et aliis piscaturis coniuetis, praecipimus, ao
" decimas fideliter et sine fraude solvisub poeua quam S, patres statueruunt. Itemut siugu.
" li plebani in Ecclesiis suis solutos et insolutos, in foruicario coitu praesenter cohabitan.
" tes in anno moneant nominatimut aut separentur, aut invicem dispeulent. Quod s hu.
" ulmodi salutari monitioni parere contempserint eatunc anno evoluto, in sancto feto
" Paschae, a commuuione Eucharistiae suspendantur. Item, nullus Epilcoporum seu praela.
" torum iuferiorum bona clericorum decedentium sibi subiectorum, praeter ea quae ipfs
" spontanee legantur, sibi vendicent vel usurpent. Bona vero clericorum ab iumtestato de.
" cedentium, dividantur secundum Canonum sacrorum sanctiounes. Item, bona clericn.
" rum alienigenarum, intra nostram prov iuciam decedentium, solitis exinde primum debi.
" tis. et sic testamentis exsccutis fideliter apud ordinarium loci seu ejus Commissariun.
" si ipsorum defunctorum una uon adsint haeredes. et legitimo cessante praepedimento, per
" auuum et diem sub fideli custodia reserventur, postmodum Si ipsi haeredes sic ut prae.
" termittitur, venire nuon itmpediti infra eundem tertmiuum uou advenerinut inu pios usus.
" secundum locorum ordinariorum arbitria, convertenda. Item fratres meudicantes, ad
" solvendum presbyteris parochialibus portionem Canonicam et quartam de fuuerali.
" bus, astrictos esse secundum dispositionemjuris Canonici declaramus. Huius etiam
" super hoc prae sentis concilij authoritate, pronunciamus, ipsos fratres mendicantes, ad
" hujuimodi solutionem dictarum videlicet quartae et Canonicae portionis determinantes
" nihilominus fore perpetuo obligatos, tameo adiectione paeuae. et puuitionis specia
" lis, taliter, quod si praedicti fratres mendicantes eandem solutionem quartae.et portionis o
" Cauonicae, cum necessitate contra bullas sedis Apostolicae exsolvere recuiaverunt, mani.
" feste extunc, venerabiles Episcopi nostrae provinciae. et alij iuferiores Praelati, seu eorum
" officiales in suis Iurisdictionibus, habeant authoritatem plenariam, eorum Eleemosyuas
" occupaudi, donec satisfeceriot ut tenentur Et reconciliationis beneficium meruerint
" obtiuere. Aliis tamen poenis iu Canouibus. et provinucialibus statutis proviss, semper iu
" suo vigore et robore duraturis, ipfque fratres mendicantes, ad praedicationis officium vel
" confessionum auditionem, ubi secundum juris dispositionem praesentati et approbati fueriut,
" nullatenus admittantur. Insuper inter Praelatos. et rectores Parochialium Ecclefiarum,
" tuec uon fratres meudicautes. Clementitam semper Cathedram ut iuter nos eo major
" sit concordia per totam nostram Lundensem provinciam praecipimus inviolabiliter 50
" observari. Ite, quae stores in alcujus Episcopi Dioe cesi, sine ipsius literis. et circa limi.
" ua transeuntes, aut etiam hujustodi limiua.et literis huius indulgentias nepharias et truf.
" faticas pronunciantes. Si de mandato ordinariorum vel praelatorum captivati aut abla.
" tiounem rerum, quas habent, pass fuerint, id sibi ipsis de caetero imputabunt. Quoicuu.
" que etiam religiosos, qui Clericis aut Laicis sacramentum unoctionis extremae vel Eo.
" charistiae ministrare, matritmonia solenniare non habita super his parochialis praesby.
" teri licentia speciali ac qui interdictos vel excommunicatos a Canone vel a senteutiis
p.583
" per ftatuta provincialia ac synodalia promulgatis, seu a paena et culpa qualicunque abiol.
" vere praesumpierint, excotmmunicationis senteutiam ipso facto incurrisse denuociamus.
" per sedem duutaxat Apostolicam absolvendos. Item. Statuimus es praesentis authoritate
" concilij deceroentes, ut quarumcunque Ecclesiarum hospitalium seu Mouafteriorun
" nostrae proviociae seu aliorum piorum locorum administratores cu uscunque status ao.
" conditionis exstiterintbona mouilia, sine conseusu Dioecesauo Episcopi donatiounis, imupignorationis
" venditionis, permutationis seu infeudationis vel ad formam dimissionis
" titulo, in posterum mioime alienent, obligent vel dimittaot. Quod si contrarium factum
" fuerit, nullus ipio facto. et invalidus sit contractus, ipsique administratores, per suos senio
" ores administ rationis oficio perpetuo spolientur, luiuper huiusmodi admiuistratores.
" Abbates Priores. Praepositi praeceptores et hospitalium prae vilores ut eorum loca ex.
" empti authoritate Apotolica sed non exempti authoritate ordinaria ad reformaodanm
" mores status. et regulas eorundem nec non ad reddenda ratiociuia, de quibuscunque le..
" vatis et erogatis super quibus ordinuariorum conscentias oneramus per ipsos ordinarios.
" quoties expediens opportunum fuerit, visitentur. Monasteria vero, hospitalia, seu alia pia
" loca, et Ecclesias quascunque Episcopis locorum ordinariis, etiam quo ad institutiones
" et destitutiones administratorum, in iisdem declaramus esse subiectas, nisi per cvidentia
" pri vilegia probaveriut tenere le exempta, ltem excommuuicamus omuues illoss, qui pa.
" cem Regis et Regui perturbare, ac ecclesiasticas libertates Ecclesae Dacianae infriogere.
" o aut posse ssiones Ecclesiarum invadere aut ad eorum bona manus impias extendere, praee
" sumpierint, seu approbatas et longaevas locorum consuetudines, peues jura parochialia.
" in decimationibus, oblationibus obventionibus cum luis accessoriis, diminuere conteu
" duut, iu prej udicium ecclesiatticae libertatis: Etiam, illos, qui in beneficia ecclesiastica
" se intruduut. et eos qui per Laicalem potentiam, seu aliam violentiam ea detiuent occupata
" Otmnes autem incendiarios.Ecele siarum tractoresveneficos et veneficas, cun magicis
" incantationibus utentes, sacrilegosque et hoc feri procurautes, excommuuicationis
" sententiam iucurrere deceruimus ipio facto. Excommunicamus insuper omnes il..
" los, qui odio vel lucri causa, aliquibus crimiua falsa imponuut, pro quibus mors vel exili..
" um, autc membrorum mutilatio, vel exhaeredatiobonorum spoliatio, seu famae denigra.
" o tio sequi debeat si judicialiter convincantur. Qui vero ad diffamationem alterius quid
" propouat, quod mores sugillat nisi hec approbare potuerit canouice puuiatur. et uimi.
" rum passo pro modo culpae iatisfacere compellatur. Ite, qui anitmo iniuriandi quempi
" am clericorum enormiter laedeus, mut ilans vel occidens, praeter paenas superius exprel.
" sas, immuuitate Ecclesastica non gaudebit. Item, qui in criminuibus Ecclesiasticis delin.
" quetes, per sacramentalem confessioneu et absolutionem, fuerint uuioni Ecclesiasticae
" reconciliati extuuc, ab aliquo eos captivari detineri seu boua eorum confiscari nisi super
" his per eorumudicem Ecclesiasticum prius pronunciatum fuerit sub excommuuoi.
" catiounis poena latae servere prohibemus. Item, uon citentur clerici ad placitum secula.
" re, vel coratmjudice seculari, sed coram suo judicce ecclesiastico in quacuuque causa cio
" tentur et ibidem legitime convincantur. Quia vero exigentibus culpis nostris fructus
" humanis necessitatibus coe lesti miseratione praeuisos frequeuter absorbet repentina ca.
" lamitas tempestatum, orationum suffragia. et Christus et Maria piis precibus imploranda.
" ideoque singuli praesbyteri cum aeris intemperiem viderint immiuentem non ex pectato
" ordiuariorum maudato protinus ad processionem et humiles orationes devotiooen.
" excitent subditorum, ltem, statuimus ut Laici, ad vocati, consules, judices, leu jurisdicti.
" ones quascunque leculares habentes, paenas pecuniarias, seu mulctas sub paena excommunicationis
" latae, sive i caufs ecclesiafticis levare vel exigere uon praesumant, nec perlo
" nas ipias ecclesiasticas, in hujuimodi jure luo impediant quov is modo. Item, excommunicatos
" a Canoue, denunciamus, etiam exemptos, qui casbus uon permisss, defunctos se..
" o peliunt in Caemiteriis, vel Ecclesiis, tempore interdicti, vel qui scieuter sepeliunt excomuuicatos,
" publicos nomiuatim interdictos, seu etiam usurarios manifestos, qui quiden
" sepelientes f non absoluti celebraverinut, irregularitatem a qua non nisi per siummum
" Pontificem absolvantur) se noveriut incurrisse. Item, statuimus, quod festum sauctae
" Aunae matris, genitricis Dei beatae Mariae quolibet anuo io crastino conceptiounis eius.dem
" beatae Mariae virginis per totam nostram prov inciam, pro festo terrae et populi, itn
" posterum celebre habeatur, ltem, ftatuimus, prout ab antiquo est conftitutumut in qua.
" libet Ecclesia cathedrali nostrae provinciae bis in anno celebretur Dioecesana synodus
p.584
" generalis in qua, praemissa statuta, coram Clero et Laico vulgariter exponantur, Ne
" quisquam de praedictorum igunorantia se valeat quomodolibet excusare. Iu quorum o
" muium et siugulorum praemissorum evideutiam, noftrum secretum una cum Secretis ve
" oerabilium fratrum Episcoporum et suffraganeorum nostrorum praedictorum, praelenti.
" bus est appensum. Datum et actum Hafuiae Anoo qs, feria quiuta post testum Beai
" Canuti Regis et Martyris.
Curaverat eodem hoc anno Rex monetam cudi cupream, levidensem admodum ac vilem.
Quo etiam nomine male apud omnes fere audire caepit. Variisque in id conficti libelli
carminaque, parum ei decora. Quod cum aegre esset reginae Philippae, memoratur
eodem sub typo, rege ignaro, aliam ac meliorem fieri curasse. Inhibitum per idem quoque
tempus, Germanos aliosque exteros quibus jus civitatis atque incolatus apud Norvagos
non erat, illas ceterasque boreae oras navigiis petere ac frequentare.
Inter quae nec desiit res caeptum urgere de subiiciendo sibi Slesvicensium Ducatu, innitens
scilicet, quam etiam Caesar nuperrime tulerat, sententia. In id domi forisque conscriptae
ad obsidendum Gottorpium Slesvicumque quam maximae copiae. Sed Holsati
jam ante, non ignari haec primum impetiturum regem, imposito firmissimo praesidio, praeter
vallum fossasque Slesvico circumductas, accurate communiri utrumque fecerant. Tum
et juris specie colorem aliquem suae causae conciliare studuerant, quod scilicet Nicolaum
Schackovium, de quo diximus, Romam ad pontificem misissent, obtinuissentque ut praesul
Coloniensium Theodoricus litem de novo inspiceret cognosceretque. Similiter et urbes
Vandalicae ab iisdem compellatae earumque in causa, ut existimabant, justa auxilia postulata:
quod novum sibi videri referrent Caesarem, posthabito more apud Germanos ubivis
usitato, ut filij feuda paterna suscipiant, juxta Danorum consuetudiuem sententiam
pronuntiasse statuisseque hoc feudum personale tantum. Sed et Hamburgenses, qui cum
Holsatis faciebant, in id quoque enisos apud easdem urbes clanculum constat, ut se, rege
relicto Holsatis coniuugerent, quod nimirum Holsatiam Dania viciniorem haberent;
quodque multa Holsatorum beneficia expertae fuissent; et denique quod eo pacto celerior
bello finis imponeretur. Atque ita Vandalorum civitates, quas praeter id belli taedebat,
insuper habito, quod cum rege firmissimum pepigisse superius memoravimus, faedere,
Holsatorum sunt partes secutae. Nec multo post Rostochij conventum habuere ubi omnium
fuit sententia, ut missis ad regem legatis, eum pacis commonefacerent, ac demonstrarent
quantis ex eo bello implicarentur difficultatibus. Sed regem ubi convenissent,
a pace alienum deprehenderunt, potiusque paratum ex Caesaris sententia jus suum persequi;
Unde a rege discedentes ex sociis hostes redditi.
Concessit eodem hoc anno rex Helsingorensibus urbis privilegia, ita ut quicunque habitatum
eo concederent, aedesque ligneas exstruerent, annis decem, qui vero lapideas exaedificarent,
viginti annis ab omnibus collationibus essent immunes, ac libera fruerentur
in silva inferiori lignatione, exceptis quercu, fago et virgultis, nec ulli nisi ipsi respondere
tenerentur. Primus praefectorum Petrus Oxe arcem Orekraage, nunc Croneburgum ibi positum,
tenuisse memoratur, cum antea versus boream munimentum haberetur, quod Flundersburgum
vocitabant. Diplomatis huius literae datae Flebsburgi Dominica infra octavam
corporis Christi.
Proximo hinc anno, qui fuit millesimus quadringentesimus vigesimus sextus, cum exercitu
multorum millium Gottorpium Slesvicumque progressus rex fossam quamprimum
duci latissimam curavit, a colle, quem Caballinum vocant, in Sliam usque. Eaque
haud leviter regiis copiis munimento fuit. Accesserant et Holsati, qui castra sua ab altera
Sliae parte locata habebant. Eis subsidio missi ab Hamburgensibus gregariorum militum
sexcenti. Erantque in id toti Holsati ut Sliae ingressu Slesmunda dicto, depressis aliquo
navibus oppleto, regiis castris commeatum, qui mari advehebatur, intercluderent. Sed
Dani summis viribus, quae esse impedimento poterant, sublatis, eum sibi aditum patefecerunt
liberumque retinuerunt. Dumque hoc pacto duplici obsidione detineretur Rex
optimaque speraret, adferuntur ei urbium Vandalicarum literae, quibus significabant, durante
cum Holsatis bello, plurima sibi detrimenta mari illata, et pacis quoque tempore erepta
sua bona a Regiis navibus, tum et commonitum ipsum, ut quae pacis essent, sectaretur;
sed frustra omnia fuisse, se idcirco coactos sequi hostium partes. Quibus acceptis,
tum et intellecto urbium earundem nonnullo ad bellum apparatu, obsidionem solvit.
Dumque discedunt, levia hinc inde commissa praelia captis utrimque ac caesis eorum
p.585
aliquot, qui agmen extremum ducebant. Erat ad manum praeterea Holsatiae Comitum
juniori Gerhardo classis, cui et suam conjunxerant civitates Vandalicae. Hac infestare abeuntes
circa Femeraesundam, qua iter agebant regiae naves, totis viribus decreverant.
Sed bruma imminens et exorientes cottidie tempestates ventorumque adversitas hoc eorum
conslium elusit. Ducenti interim pedestri militia ingressi Femerae insulam arcem
Clambecensem, quae regio praesidio defendebatur, deditione receperunt, excitato clamore
ac nomen praebentes quasi urbium auxilia praesto adessent: Custodes vera rati,
quae audiebant, cum se tantae multitudini impares scirent, nec copias auxiliares sub brumam
expectandas haberent, arcem Holsatis tradiderunt. Re transacta deceptos se, sed
sero viderunt. Eadem hieme Dux Henricus Wiltispangae munimentum, quod paulo ante
firmissimum exaedificari rex fecerat, positum loco percommodo ac via quae Flensburgum
ducebat, unde multa Holsatis detrimenta Dani intulerant, vi cepit, non sine sanguine ac
strage multorum. Capta arce deprehensi in vivis etiam viri sexaginta cum equis quadraginta,
qui in praedam omnes abducti.
Rex accepta urbium, de qua diximus, clarigatione, literas ad cives atque incolas earundem
misit, demonstrans se nec causam nec occasionem dissidio ac simultati dedisse; ipsi
idcirco se ab omni navigatione omnibusque commerciis abstinerent, domi et intra maenia
sua intraque lares, ut intra testam cochleae, remanerent, causam omnem penes magistratus
ipsorum haerere, qui, pacto secum faedere, ab eo praeter fas et aequum resiliissent.
Hac scriptione commotis civium animis, senatorum multi in urbibus contrucidati, alij
loco moti deserere stationem coacti sunt. Eaque durante intestina seditione societas nihilominus
inter urbes culta, et bellum demum post annos decem vix greque compositione,
ut infra dicetur, finitum.
Sub idem fere tempus cum rege Scotorum Iacobo, ejus nominis primo, faedera omnia
antiqua inter Scotos et Norvagos renovata. Quorum antiquissimum habebatur, quod
inter Alexandrum tertium et Magnum olim pactum fuerat super Aebudis insulis, ut et pensione
certa, quam, retentis Manna et Sudora, Norvagiae regi soluturum se per annos aliquot
Alexander receperat; exceptis centum argenti marcis, quas in annos singulos numerare
ob Orcadas idem ejusque successores tenebantur. Cujus census, diu per bella aliaque incommoda
intermissi gratiam rex Scoto fecit.
Hoc et superioribus annis exstitisse inclytae per id tempus prosapiae matrona memoratur,
cui maritus fuerat Axillus Broderus. Qui postquam, nulla relicta sobole, esset defunctus,
simulavit ipsa se a morte mariti praegnantem. Idque ut ita habere demonstraret,
acceptis pulvinis protuberare ventrem in modum gravidarum curavit; ac mox decumbenti
ad manum fuere virgines aliquot, quae natum ei puellum testabantur, eumque per
baptisma Christo initiatum vixisse, ac mortuum postea sepultura esse honoratum. Sicque
pia mariti bona, quae a patre ad puerum haereditate erant devoluta possedit. Sed cum
increbescere et suspectari res caepta est agnati affinesque Axilli id obtinuere, ut puer e
tumulo erutus, non puer sed esse sacciperium sit deprehensus, arena sic farctum ut lineamenta
omnia ac partes hominis expresserit. Cui exinde equitis Sandi sive Arenacei nomen
inditum. Estque de ipsa omnibusque consciis lata capitalis sententia. Sed causa postmodum,
ut inter amicos et consanguineos, compositioni permissa Othoniae, praesentibus ipso
rege, archiepiscopo et episcopis, pluribusque ex ordine equestri ac nobilitate.
Nihil interea a parte regis omissum, ut non modo inter se committerentur urbes, sed
et dissidentes invicem suas in partes traheret. Unde Martio statim mense anni supra millesimum
quadringentesimum vigesimi septimi Casimirus, Vartislaus et Barius Pomeraniae
Duces, vocatis in Curiam consulibus et senatoribus urbis Stralesundensium, cum iis egerunt,
ut ad faedus cum rege pactum redirent, aut saltem secessus causam aperirent, sibi a
rege potestatem datam significantes, ut inspecto propius negotio ad solita ipsos commercia
ac navigationes vocarent. Ad quae cum respondissent Stralesundenses, se cum urbibus
ceteris eo modo faederatis, ut illis inconsultis nihil possent, ac reposuissent Duces,
sibi cum ceteris negotij nihil esse, tandem delegatis quibusdam, declaratum a Stralesundianis
praeter vim et iniuriam sibi et suis a regia classe non semel illatam nihil se causae habere:
De quo cum relaturum se ad regiam majestatem promisisset Casimirus, et iter quoque
in Daniam hoc nomine mox instituisset, remansere interea domi ceteri.
Hinc vere appetente, maritimae Vandalorum civitates immissa Balthico mari instructa
classe, cui praeerat Gerhardus Holsatus, insulas circumquaque Danicas infestas habuere ac
p.586
praedas, qua poterant, egerunt quam maximas. Henricus vero terra rem urgens opidoque
Flensburgensi, quod id bello cum mari tum terra gerendo admodum oportunum videret
occupando intentus etiam classem eodem appellere fecit. Eratque oppugnationi
dies dicta, quamprimum allata essent, quae exspectabantur, grandiora tormenta. Interea
Frisij fossis ac vallo faciendo destinebantur, cum forte fortuna ex urbium castris tela ignita
in hostem sunt missa aliaque ad exprobrandam quasi Holsatis ignaviam, tentata. Eaque
conspicatus Henricus Dux, ne solus cessare videretur, dum sepi admotas scalas inscendit,
ut quid hostis ageret, rimaretur, a milite, adacta per sepem lancea, vulneratus haud multo
post animam efflavit. Adstitisse in scalas conscendenti Henricum Alefeldium, virum
nobilem ac strenuum, memorat Crantzius, monitumque ab eo Ducem, ne se in periculum
daret, quod in ipso rei summa verteretur: atque ea voce excitatum militem Danum, qui
intra sepem latebat, ictum inflixisse. Ereptusque hoc pacto Holsatis Dux Henricus dolorem
omnibus ac lachrymas excivit, utpote qui laudatus ab omnibus amatusque se militem
manu, Ducem exemplo praebuerat. Desponsa jam ante eidem fuerat Brunsvicensium
principis filia, cuius nomen annalibus insertum non repperi, nisi quod memorent ab obitu
sponsi virginem egisse ac caelibem quoad vixerit. Duci funus Itshoae pro more gentis
magnifice ductum. Adolphus vero orbatus Henrico fratre, quamvis apud militem omnia ageret
seque fratris vices utpote aetate proximus, subiturum sponderet, non tamen sufflaminare
abiturientes potuit. Nam non Lubecenses modo, sed et Hamburgenses quoque,
licet totis animis ac viribus bello jam ante incubuissent, suas quique domos repetivere.
Iohannes Bantscherius consul, praefectus cohortium, quas miserant Hamburgenses, et cujus
primum ausu, Holsato inconsulto, hostis lacessitus credebatur, ubi ad lares rediit in
vincula conjectus, ac anno statim post capite plexus temeritatis suae paenas persolvit.
Confecerant tum simul classem urbes maritimae, quae ad fretum Oresundae collocata auxilio
esset adversus Danum omnibus, qui vel ab occidua vel orientis plaga suis onerariis eas
maris fauces trauseundas haberent. Verum Ericus Rex non ignarus hujusce Concilij,
praetorias confestim aliquot eidem objecit, et bis habito navali conflictu, cum anceps aliquandiu
pugna haesisset, omnes postremo aut vicit aut fugavit. Hamburgensium fere
cuncti Haffniam captivi abducti, quod a Lubecensium duce, qui primo profligatus, deserti
aut, ut quidam tradunt, vado adhaerescentes nullibi suppetias invemnirent. Vix abierant
illi, cum Lubecensium paucis post horis adnavigant mercatorum corbitae, Bajanam
classem ab occiduo venientem Crantzius vocat, cujus vel maxime adventui ac securitati
suas eo paetorias destinaverant Vandaliae civitates. Haec classis navibus constabat triginta
ac primo aditu a regiis impetita, licet omnia ad sui defensionem moliretur seque fortissime
gereret, tamen, instantibus animose Danis, sub noctem postremo superata maximi
pretij mercimoniis regem regnumque ditavit. Stragem interim haud exiguam utrimque
factam ex Crantzio liquet, qui ultra millenos desiderasse etiam victorem ipsum memorat:
Lubecensium navarchus neci adiudicatus, sed apud senatum exoratus ab episcopo eorundem
Iohanne Schelio, aedes proprias pro custodia accepit. Hamburgensis praefectus
HenricuS Hoyerus se aere suo redimere coactus, ut et ceteri quos Hafniam abductos
memoravi.
Rex minus ex animi sui sententia in istud cum urbibus descendisse certamen existimabatur,
licet fortunam initio haud adversam expertus sit; Tum et satis sibi persuasum habuisse
est visus, facilem cum Holsatis rem fore, modo eos desererent civitates. Eamque
ob causam, ut et supra injecimus, evulgari identidem codicillos apud eos curavit, quibus
insimulabat temeritatis ipsorum consules, quod faedus secum percussum, praeter fas et aequum,
rupissent: et eos idcirco non caedium modo et sanguinis, qui indies profunderetur,
innocui occasionem dedisse, sed in causa quoque esse ut ea, qua hucusque in Daniae ac Norvegiae
regnis feliciter usi ipsorum cives negotiatione fortunaque fuissent, ipsis jam praerepta
ad exteros et Hollandos praesertim vultum verteret. Hinc undique animorum in
urbibus motus exciti. Praeter caeteros Vismarienses in consules ac consulares suos Henricum
Harenum et Iohannem Rantzkovium, publico in foro animadverti gladio fecerunt. Apud
Rostochienses quoque exacti opido consules quatuor et totus una nocte Stralesundae depositus
ac trucidatus per seditonem senatus. Alij conspiratum a cerevisiariis in magistratus
universi necem tradunt, ac sex eorum in vincula conjectos capiteque plexos.
Memoratum jam ante de Orcadum praefectura, quam, prius concessam Episcopo earundem
insularum Thomae Tholaco, impetraverat a rege David Meinerus homo Scotus,
p.587
qui ea minus cum laude functus, haud multo post coactus provinciam deserverit: Eam
hoc circiter tempore redditam Episcopo annales notant, addit lege ac conditionibus superius
potissimum expressis.
Allate per idem fere tempus Sigismundi Imperatoris ad Lubecenses, Hamburgenses,
Vismarienses, Sundenses et Rostochienses ceterosque Hansatici foederis literae, quibus declarabat,
missum ante annum a Romano pontifice Noribergam Cardinalem Vrsinum, ut
bono ecclesiae expeditio in perduelles ac haeresi infectos Bohemos susciperetur, indicatosque
sibi reges ac respublicas quae operam eodem suam conferrent, cuiusmodi praeter
ceteros habebatur Danorum Rex Ericus frater suus dilectissimus Ordoque Pruthenicus
aliique, Et se quoque eum in finem fratri suo jam dicto Erico Danorum regi transmississe
non ita pridem nobilissimum Michaelem Honningerum cubicularium suum, sed eum
quomodo excepissent non se latere; sicuti nec ignorare, quam praeter omne fas et aequum,
imo adversus sententiam a se et imperio latam bellum una cum Holsatis adversus eundem
Serenissimum regem lacessant, idque non in detrimentum modo regnorum ipsius qui se iure
agere coram se, pontifice imperiique principibus paratum ostendit, sed in maximam quoque
haereseos ejusdem promotionem idem cedere: se idcirco eos ut imperij clientes identidem
commonefacere sub poena, quae usurpari ab imperio in minus obsequentes solet ut,
positis armis, cum rege Danorum in gratiam redeant: His ad civitates Vandaliae missis codicillis
significavit similiter Imperator Regi Erico, redditas sibi quas ad se dedisset literas,
et intellexisse praeterea ex cubiculario suo Michaele Honningero bellum adversus ipsum
terra marique iniquissime ac se plane inconsulto invitoque gerere urbes Hansaticas,
esseque hoc pacto subductum sibi quod ab utroque expectandum haberet, in Bohemos
necessarium subsidium, ideoque, datis ad urbes literis, serio eos adhortatum, ut bello
posthabito, aures aequitati commodarent, seque earum literarum exemplum praesentibus
addere: Et mittere insuper ad easdem civitates cum ampla agendi potestate Nicolaum
Stochium jurisconsultum ac sibi a consiliis, ut de aequissimis conditionibus ac lite in universum
sopienda, cum eis agere instituat. At Vandalorum interea civitates, nominatimque
Vismarienses, inimicitiae plenas literas ad regem dederant, bellum tantum minasque
spirantes, quod iniuriis multoties affecti, indies adhuc majoribus ab eodem afficerentur,
nec ullus apud eum immunitatibus ac privilegiis locus videretur relictus. Sed advenerat
jam Lubecam Stochius qui confestim in Curiam admissus, publice, quae habebat a Caesare
mandata, exposuit, significans quam esset a bellis ac controversiis omnibus abhorrens imperatoris
animus et maxime ab eo bello quod suscepissent adversus fratrem et affinem ipsius
Ericum Danorum regem: quantumque ex eo detrimentum et remora accederet
rei Christianae, et ei praesertim expeditioni, quae ipsi erat adversus Hussitas demandata:
nec ignorare se, habere eos atque agnoscere Caesarem pro rege ac domino suo et ideo magis
magisque in admirationen rapi, quod ipso totoque imperio inconsulto tum et foedere,
quod cum ipso pepigissent insuper habito ac neglectis constitutionibus omnibus,
quibus sancitum habetur, neminem suae litis iudicem esse posse, in bellum tam atrox consensissent,
praesertim cum rex Danorum Ericus se suaque juri submittere paratum declaret;
Mirari ad haec imperatorem referebat, quod Holsatis auxilio accessissent, qui contra
fas et aequum contraque promissa sua sententiam ab ipso latam reiecissent: Si tamen iidem
Holsati aliquod sibi in regem Danorum competere jus existiment id submittere regem
orbis Christiani utrique judici Romano pontifici ac Caesari. Quibus expositis, de classe
militeque in regem conscripto revocandis deque induciis sexennalibus decernendis, utque
interea lis universa tolleretur verba caepit facere, simul adhortans omnes, ne maiestatem
Imperatoris vilipenderent, sed ei perpetuo dicto audientes essent: adjiciens postremo
habere similiter se ad regem Danorum et Holsatiae principes mandata. Ad quae omnia
dilatum aliquandiu responsum. Inde Reinfeldiae caenobium petiit, ubi Holsatiae dynastas
praesens affatus, eis, quae sibi ab imperatoria majestate essent demandata, significabat. Sed
illi conventus sibi cum rege Danorum nullos esse nec fore respondebant, nisi quae iure hae.
redij paterni sibi debebantur, concederet. et sua insuper jura atque immunitates negotiatoribus
permitteret integra. Sed haec responsi loco se accipere negabat Stochius. Lubecenses
haud multo post praesente episcopo totoque senatu, se obsequium polliceri declararunt,
iret modo salutatum Daniae regem exploratumque, an et ipse se dicto audientem
praeberet, se exinde ad omnia et vota ipsius responsum reddituros. Ab Holsatis praeter,
quod est memoratum, obtinere responsi nihil potuit.
p.588
Proximo hinc anno, qui fuit vigesimus octavus supra millesimum quadringentesimum
postquam trimestre circiter apud Holsatos substitisset, rediit Lubecam Stochius. Ibique
in curia Senatorum, quod obiter antea erat injectum de obsequio erga Caesarem deque
induciis sexennalibus ceterisque plenius discussum ventilatumque est: et additum insuper
petitumque, ut interea temporis dimitterentur captivi, sibique pristinis immunitatibus
ac privilegiis frui liceret. Militem vero ac naves praesidiarias, quae erant hinc inde ad portuum
ac maris tuitionem dispositae, revocare se posse negabant, nisi de voluntate regis
ad pacem quoque propensione certiores redderentur. Haec cum scripto sibi tradi Stochius
expeteret, responsum dederunt, id praeter morem suum et civitatum esse se quae dicerent,
facto probaturos.
Inde Lubeca in Daniam profectus regi responsa Holsatorum ac civitatum sigillatim aperuit,
eum quoque ad pacis consilia amplectenda, traditis, quae eodem spectabant, caesareis
mandatis, amice commonefaciens. Ad quae reposuit extemplo Rex, se quodcunque
permitteret aequitas, id in publicum Christiani orbis bonum ac gratiam Caesareae majestatis
non invite praestiturum, et pacis quoque nuncium libenter accipere. Estque exinde
de loco et die actitatum nomitataque Dominica post laetare, ad quam Flensburgum conveniretur:
Holsatis item et urbibus de literis tuti itineris prospectum, et data praeterea
Stochio potestas eundem diem, prout videretur, protollendi. Sed mox Slesvicum profecto
Stochio, ac regis propensum ad pacem animum apud Holsatos declarante, quodque statuisset
die dicta adesse cum affinibus aliquot, et idem quoque ipsis permitti: nolle eum suae
causae judicem esse, adque ea Holsatiae principum major natu cum minus amice respondisset,
ac varia interposuisset Stochius, tandem de alio loco interjectum, et placere sibi Holsati
dixerunt Falsterboam in Schania, relictis domi tutoribus. Eoque accepto, cum iter in
Daniam Stochius pararet, aliud Holsati urbiumque delegati retulerunt, piratas scilicet suos,
Vitalianos tum vocabant, in mare jam ante emissos nec revocari tam subito posse, huc
illuc dispersos: tum et detrimento sibi ac veluti foedifragis fore dedecori si concessis jam
induciis irruptionem alicubi illi facerent, et effluxisse praeterea diem conventui praefinitum:
Sed illis reposuit Stochius id ante indicatum oportuisse ac durum esse legibus ac jure
inter arma agere; scire etiam eos debere, Danorum regem non metu ipsorum sed publici
boni ergo, et ne imperio per intestina haec bella detrimentum, haeresi robur accederet,
in pacem, quae offerebatur, consensisse, diem, vero, qui effluxisse diceretur, protollendi potestatem
se habere. Postremum in curia Lubecensium resumpta haec eadem. Estque ipsorum
et Holsatiae nomine responsum, octavo se post Paschatis festum die, modo ventus
et aura permitteret et novae tuti itineris literae a rege mitterentur, conventui interfuturos.
Verum Stochius in Daniam et ad regem ubi esset reversus, quam ibi Holsatorum ac civitatum
classis ferro passim ac flammis devastasset omnia, coram intellexit. Legatus nihilominus
regem ad conventum, in quem consenserant civitates et Holsati, adhortatus, ab eo
responsum accepit, se id non tam ipsorum quam Caesaris et boni publici causa facturum;
Literas modo salvi conductus a classe Holsatica acciperet ob eos, qui ad conventum suo
nomine erant profecturi. Inde legatus cum classe aut eius praefectis Gerhardo Holsatiae
Comite juniore itemque Ditlevo Anefeldio alijsque verba commutans Caesaream illis indignationem
ac fulmen est comminatus, nisi parerent, ac, missis armis, conventui dicto se
sisterent, praesertim cum ipsae civitates principesque ipsorum in idem consensissent, qui
novas tantum tuti itineris literas efflagitarunt, quas et paratas haberet. Classis autem ista,
ut Crantzius observavit, communibus urbium impendiis comparata ducentis sexaginta
navibus constitit, hominum duodecim millia vehens, praeter Vitalianorum copias, qui
haud infra octingentos sunt habiti. Holsaticis praeerat, quem diximus, Gerhardus Comitum
junior. Convenerantque in unum omnes circa Vismariae portum, unde solventes recta
Haffniam petiere. Sed rex naves suas intra portum locis oportunis dispositas sic perarmaverat,
ut aditus illis nuspiam concederetur. Tum et Philippa regina rege absente,
praeter civium praesidia juventutem, quam potuit omnem in arma contrahi quam citissime
imperavit, donativa illi atque honores pollicita, si fortiter rem gereret. Et licet naves
saxis repletas demergi circa portus ingressum Vandalici satagerent, confecta insuper
ex trabibus consertis area, in qua positis grandioribus tormentis in opidanos detonarent,
parum id tamen potuit, quod ostium late, pateret satisque profundum haberetur, et opidani
quoque tignis invicem junctis, veluti pontem mari immisissent, ex quo propius in
hostem excurrendo missilia sua tormentaque vicissim ejaculabant. Cumque intellexissent
p.589
urbium classiarios ingentem cuparum ac salis copiam secum assumsisse ad boves tergoraque
animantium, quae praedae erant obventura, salienda, buculam tignis opidani imposuerunt,
ad praedam ut venirent, per ludibrium incusantes, Atque ita cum diu sed frustra cum Danis
manum conseruissent, tandem, sublatis velis, domum abierunt, maximis conatibus impendiisque
nullum non modo operaepretium, sed dedecus ac risum pro gloria reportantes.
Interim, qui aderant Vitaliani suo periculo ac fortuna militantes, praeternavigata Dania,
ac cursu Norvegiam versus instituto, sed prius direpta incensaque Landskrona, celebre
Bergarum emporium petierunt. Eoque cum appropinquassent, mercatorum, quae ibi in anchoris
stabant, ex Anglia et aliunde onerariae, existimantes totum Holsatorum urbiumque
Vandalicarum agmen adnavigare, quae poterant in naves comportatis, sibi fuga consulere
institerunt. Quas et secutus loci episcopus in altum similiter abiit, relicta una cum sacris
prophanisque omnibus praedatorum libidini tota civitate. Erat archegus horum Bartholomaeus
cognomento Voet Vismariensis, qui hominum ex ultimo Borea eodem appellentium
pisces pellesque aliaque mercimonia sine pretio ac commutatione mercatus, ubi suos
quam diligentissme saburrasset myoparones, Vismariam repetiit.
Eaque dum mari agerentur, Holsatiae princeps Adolphus, quique se ei junxerat Brunsvicensium
Dux Vilhelmus immissis in Jutiam borealem terrestribus copiis totam eam oram
ferro atque igne pervagati, jumenta circiter 3000 abigi, praeter manubias aliaque id genus spolia,
curarunt. Celebravit exinde festum Pentecostes Haffniae regina Philippa, ubi non modo
controversiae, quae inter Magnum Goe et Martinum, viros primarios, invaluerat componendae
incubuit, sed et militem praeterea ac juventutem Haffniensem, quae suum ipsi adversus
Holsatos Vandalosque studium ac fidem egregie probaverat, in arce urbis conviviali
festivitate liberaliter excepit, pollicita insuper se ipsis gratia ac favore suo apud regiam
majestatem adfore, atque elaboraturam ut operae suae fecisse pretium intelligerent.
Eodem propemodum temporis spacio Lubecenses Slucopij indicto conventu coram episcopo
Ratzeburgensi Iohanne palam sunt testificati, se haudquaquam cum rege Danorum
Erico ob Hussi, ut divulgatum intellexerant, doctrinam, sed ob privilegia sua atque
immunitates, quas imminuisse saepiuscule atque imminuere regem quererentur, bellum
gerere: paratos quoque ordinum Borussiae magistro, quo et rex provocaverat, causam suam
submittere, nec se, sed regem, quo minus id factum sit, in culpa esse, qui eo legatos mittere
supersederit, profiteri similiter se pontificis, imperatoris atque Electorum adversus haeresin
Bohemorum mandatis dicto semper audientes fuisse et expeditionem, quae in eos
per Cardinalem Florentinum fuerat destinata, suis quam maximis impendiis stetisse; sicuti
et eam, quae eodem nomine per sum Cardinalem jam ante procurata fuerat, dum
erecta cruce ac positis passim intra ecclesias suas gazophylaciis, pecuniae haud levem summam
in usus ejusdem belli collegissent, et essent seorsim quoque cives suae urbis, rogatu
cardinalis Anglici, de subsidiis similiter faciendis compellati nec detrectare etiamnum
fortunas ac vitam suam eidem haeresi exstirpandae impendere: Quod ad Michaelem Honningerum,
eum non a se captum, quomodo Caesari erat significatum, sed a piratis, se insciis,
detentum declarabant et missum exinde in Daniam, omniaque ei praestitisse, quae
potuerunt, officia. Similiter et Stochio ejusque, quae habebat a caesare, mandatis se perlibenter
obtemperaturos ajebant, sive ut sopiretur, quod erat caeptatum, bellum sive
ut longae fierent induciae, modo et rex in idem consentiret; Falsterboam autem ut erat
destinatum, non venisse ob ventos et tempestatem adversam, ideoque rogare ne ipsos
Caesar proscriptione sua aut simili paena feriat, Caesarem postremo, cum regi Danorum
affinitate conjungeretur, non posse iudicem agere, in ea praesertim causa,
quae inter se et regem controversa haberetur, affirmabant: Atque ideo ut alium quempiam
ex imperij principibus judicem imperator pronuntiaret, cui se libenter erant
submissuri, orabant. Haec ita coram episcopo a se deposita esse, ut manu sua episcopus
testaretur, die, qui erat Veneris, post dominicam vocem jucunditatis,
petiverunt.
Sed Caesar interea, evulgato diplomate, se gravatum querebatur, quod Papa Romanus
ad suum quasi forum ac dicasterium eam super Slesvicensi Ducatu Holsatorum controversiam
vocasset, cum non divini sed humani juris negotium esset, et uterque ad se quoque super
eodem provocasset. Addebatque se neque pontificem Romanum neque alium quemquam
in rebus civilibus superiorem se agnoscere, ideoque mandare serio ne ecclesiasticorum [ecclesiastcorum ed.] quispiam
sibi hic judicium sumeret: ac rogare electorem Brandeburgicum nec non Saxoniae ac
p.590
Luneburgi principes ut Regi Erico adessent, et latam ab imperio sententiam exequerentur,
modo auscultare [ascultare ed.] aequo ac bono Holsati nollent. Quibus exinde motus pontifex literas,
quas hac de re dederat ad archiepscopum Coloniensem revocari ac irritas haberi curavit:
Conventus vero, qui erat Nicopiae apud Falsterboenses indictus, anno demum proximo,
qui fuit vigesimus nonus supra millesimum quadringentesimum, ibidem loci est habitus.
Sed in eo cum varie de re tota esset disceptatum, injectumque de imperii principibus quatuor,
qui de lite statuerent, conveniri postremo super arbitro ac sequestro haud potuit,
cum Daniae regis delegati Caesarem, Holsati ac civitates pontificem eligendum cuperent.
Verum regi Deputati praeter Caesarem [Caesatem ed.] agnoscendum hic neminem inferebant, nec ullo
pacto re ferri causam ad pontificem posse, quod humani non divini juris res esset. Atque
ita re infecta inde discessum. Exstant de his acta sive literae episcopi Osiliensis Christierni nomine,
qui una cum Iohanne Bumetzkeno, nec non Burchardo Guntersbergio, Prutenici Ordinis
delegatis, conventui isti vocatus interfuit. In iis, praeter jam dicta, reperio, regios
consiliarios Holsatis ac civitatibus permisisse, ut sinerent Brunsvicensium Ducem Vilhelmum,
qui a parte Holsatorum conventui praeerat, pronunciare an iure possit Imperator excludi
ab isto negotio, et in alium sententiae ferendae potestas transferri; cum Imperator legum
omnium civilium veluti terminus atque finis sit habitus semper, hodieque habeatur.
Tum et indulsisse ac liberum illis reliquisse protrahere conventum, quo rem interea ad
dominos ac principes suos referrent; Sed frustra haec cuncta fuisse. Itaque, bello manente,
perarmavit suis auspiciis virorum mille quadringentorum classem regina Philippa, excitata
ut videtur, prosperorum, quae circa Hafniam gesta fuerant, successu. Haec classis Sundenses
primo statim impetu petiit, sed pede parum felici, quod re jam divulgata, opidani Stralesundenses
naves in ad versum paratas haberent: quibus aggressi Danos circiter trecentos in
suam potestatem vivos egerunt, quorum capite sunt plexi quadraginta, ceteri aut caesi aut aquis
mersi, qui fuga sibi consuluerunt, perpauci habiti, iique laceras reliquias domum trahentes.
Inciderunt per idem tempus piratae Vitaliani in regis quoque onerariam: quae e Suecia veniens
annuas regni collationes, aere et argento potissimum constantes, in Daniam deportabat.
Ei praesidium inerat quadringentorum circiter classiariorum, qui se magnis viribus defendentes,
tandem numero et celeritate superati, manus dederunt. Hac praeda mirum in
modum laetati Rostochienses et Vismariani, plures ad simile tentandum excitarunt. Rex
vero Ericus ob istam reginae Philippae minus prospere ac se inconsulto tentatam navalem expeditionem,
ei quam gravissime succensuisse memoratur; et ipsam tum forte fortuna gravidam
ab ipso quoque inclementius exceptam; Idque cessisse eidem perincommode. Nam
statim cum hujus ergo, tum quod interitus tot mortalium causa exstitisset, Vastense ingressam
caenobium, et anno proximo ineunte, ipsis Ianuarij nonis exspirasse ibidem constat, ac
tumulatam intra delubri summi penetralia ejusdem caenobij. Estque fato suo functa voce
passim omnium defleta celebrataque, ut princeps optima, et cui robur animi aliaeque supra
sexum dotes obtigissent. Nullos ex Erico marito liberos habuit, fuitque matrimonium ipsorum
prorsus sterile, quamvis uterum gessisse, cum indignationem regis incurreret, ex opinione
quorundam traditum jam innui. Celebratis exequiis, rex sacella aliaque aedificia sacra
in ejus memoriam excitari maximis impensis curavit. Caenobiique Vastensis antistiti
mille centumque noblios legavit, ut emptis praediis ac possessionibus ex annuis earum reditibus
alerentur, qui sacra ac missae officia pro defuncta quotidie facerent; adjecto insuper
sacerdotali instrumento ac vestium pretiosarum ornamentis quae regni insigne rubeam crucem
in campo flavo inscriptum exhiberent. Et idem quoque Calmariae ut fieret, summo studio
elaboravit, additis ecclesiae eius urbis canonicatibus tredecim, ac facto decreto ut eadem
ecclesia inter collegiatas haberetur. Idque se facere, ut habent ea de re conscripti codicilli,
in animae suae solatium ac memoria charissimae sibi conjugis reginae Philippae nec non regum
ac reginarum ceterarum illustrium majorum suorum, iisdem in codicillis prolixius repetit.
His domi curatis inter urbes ac faederatos Vandaliae primi Rostochienses ac Stralesundenses
fuere, qui taedio belli a faedere reliquorum discessere, inita cum rege pacificatione,
quam firmam atque inviolabilem haberi voluerunt. Rex collaudato eorum studio et additis,
qui domum honorifice deducerent, per urbes ubique ac portus suos promulgari extemplo
mandavit, pacem inter se et Sundenses ac Rostochienses initam liberaque utrimque
commercia in posterum futura: quamvis Sundenses cunctati aliquandiu domi se continuere,
quod recens adhuc esset supplicij, quo reginae Philippae classiarios quadraginta affecerant,
cuius et modo meminimus, memoria. Estque eodem circiter tempore cum civitatum ceterarum
p.591
delegatis conventus itidem Nicopiae habitus de pace ac commerciis similiter restaurandis,
ac multa tum ibi agitata utrimque, sed definiri postremum solidi nihil potuit, cum
rex inter alia, sibi ac Daniae regno ob illatas multifariam iniurias recompensationem fieri
debere judicaret, aut si id non posset, operam saltem apud pontificem Romanum atque Imperatorem
darent, ut ea omnia intercessione ipsorum condonaret. Suntque codicilli super
omnibus, quae ad pacem resarciendam pertinere sunt visa, ibidem id temporis confecti atque
exhibiti civitatum delegatis, quibus et responsa sua ore aut scriptis coram inferre permittebatur.
Et ipse tum Rex ut ostenderet, quam semper componendae discordiae studuisset
inpalam relegi atque inspici de novo curavit omnia, quae ea de re diversis temporibus
in acta fuissent relata, et primo quidem loco transactionem inter se et urbes Vandalicas
de mutuis auxiliis invicem praestandis aliaque eodem prolixe spectantia scriptoque
ac testibus obsignata Hafniae anno 1423, die, qui Vito et Modesto sacer est habitus, recitari
de plano fecit, sicuti et ea, quae anno eodem per Ducem Silesiae Henricum Rumpoldum
legatum Caesareum interiecto nonnihil tempore Flensburgi fuerant actitata, Eaque in fumum
versa omnia cum haud multo post anno scilicet 1426 eaedem civitates, quarum circa
Slesvicum et Gottorpium auxilia exspectaverat, ad Holsatos inopinato transgressae, sibi
bellum denunciarent. Similiter et alia replicata, quae ad fretum Oresundae, quaeque exinde
per Caesaris consiliarium [consiliarum ed.] Stochium singulari cum cura ac sollicitudine tam Hafniae quam Lubecae
peracta fuissent. Atque inde civitatum, quam fecissent anno 1428 coram episcopo
Ratzeburgensi, quae et superius posita, protestatio lecta: Ostensumque de privilegiis atque
immunitatibus a rege violatis quod episcopo coram intulerant, id haud unquam se coram
ab ipsis, nisi jam hostibus, factum fuisse: quemadmodum et illud quod de Ordinum magistro
et ad eum provocatione dicerent, a vero similiter recedere, cum ad jura potius vetusta
atque immunitates suas provocarint: nec omnia ab eis dici cum se consiliario [consilario ed.] Caesaris Stochio
ipsique Caesaerae maiestati libenter obtemperaturos dicant, omittique classem eo ipso tempore
in oras Daniae violenter immissam, quae a caedibus ac divastatione inhiberi per serias ejusdem
legati Caesarei comminationes vix potuerit. Et denique de affinitate, quae inter Caesarem
et regem esset, quod eam sibi praejudicare existimarent, id nihili esse, cum ad Caesarem
jam ante utrimque sit facta provocatio, ut rerum earum ac litium talium supremum
arbitrum ac proprium iudicem: Rex nihilominus utcunque hoc habeat se perpetuo quod
jus atque aequum permittat, exequi paratum referebat. Est deinde urbium nomine sollicitatus
Conradus Episcopius, proconsul Stralesundensis, authoritate et gratia apud regem praepollens,
ut suam vicem apud regiam maiestatem, quae pacis essent, peragenda susciperet.
Quod cum ille, ut regi jam ante reconciliatus et gratus sedulo curatum dedisset, indicta
mox sub finem anni, qui fuit decimus quartus Decembris Helsingburgi comitia, quibus Rex
una cum archiepiscopo Lundensi Petro, Iohanne Ansloensi, Iohannes Roschildensi ac Thoma
Strengenessensi praesulibus, nec non Stetinensium Dux Suanteborius ac Comes Everstenij Iohannes
senior, praesentes interfuere, ut et urbium delegati Henricus Rappensilverius, Iohannes
Berius, Iohannes Gallemannus Lubecensium consules, et Vismarienses Iohannes Cressius et
Henricus Pellens, iisque adjuncti Ditmarus Dukelius et Henricus Heiermannus Luneburgensium
senatores, praeter Reinoldum Rappensilverium et Eberhardum Druselhagium consules, qui ut
medij a Stralesundensibus submissi accesserant. Hic postquam esset pauca praefatus rex, exoptans
scilicet a summo numine ut tempore auspicato ad eum conventum progressi, possent
aliquando funestum illud ac diuturnum bellum vel tollere penitus vel saltem in longas
ferias protrahere [portrahere ed.]. Et se eo fine convocasse ipsos ac semet praesentem stitisse; Exorsus est
declarare cetera Benedictus Paawiskius illa tempestate inter aulicos regios ac nobilitatem praeeminens,
et cui eas dicendi partes rex mandaverat. Offenditque Conradum Episcopium et Rappensilverum,
cum Lundae postremum adessent, locutos de modo et mediis, quae a rege fuissent
ad pacem ducentibus, Nicopiae commonstrata, ea visa parum civitatibus decora fore,
si praesertim injuriarum atque illatorum damnorum satisfactione tenerentur. Ideoque civitatum
earum nomine petiisse, ut regia majestas [majestatas ed.], quaecunque optatae reconciliationi impedimento
esse possent, tolleret aut mitigaret. Eaque cum essent inter cetera a Paawiscio in
corona legatorum deposita, rogatus est regius Cancellarius, ut quas ad Lubecenses ceterosque
urbium faederatos prolixe exinde rex literas dedisset, propalam et ita recitaret ut intelligerent
cuncti nullam penes regem pertinaciam, sed animum semper ejus ad pacem et
ejusmodi consilia propensum fuisse, quae et statui et regnis ipsius esse detrimento haud possent.
Illisque lectis, iterum Paawiscius ad caetum conversus, satis liquere ex iis demonstrabat
p.592
quanta esset erga publicam suorum regnorum totiusque Christianae rei tranquillitatem regis
propensio, seque sperare etiam ipsos eo fini congregatos, ut pacis consilia amplexarentur.
Inde paulisper, ut inter sese deliberarent, secedentibus urbium foederatis, ac statim vicissim
retrogressis, omnium nomine Henricus Rappensilverus, actis primum pro regio erga se favore
atque admissione gratiis, dicere orsus se suosque parum de iis sollicitos referebat, quae
essent a rege Nicopiae ad pacificationem proposita, cum praecipue regiam majestatem ad
omnia benignius interpretanda paratam viderent, sed illud agi, ut etiam jus, quod sibi rex
regnumque in Holsatos vindicaret, insuper haberetur. Cui respondens Paawiscius, cum nihil
de eo jam ante motum, et iis solum, quae fuerant Nicopiae injecta, quaeque urbium porro
compositionem spectarent, concionem eam destinatam referret, secessere denuo civitatum
legati. Conradus vero Episcopius recta regem adiit eique persuadere etiam conatus est,
ut de suspensione juris regij adversus Holsatos articulum admitteret, Verum Paawiscius admirari
se dicebat sermonem de eo injici, cuius antea mentio nulla facta fuisset: Estque hoc ipso
Episcopius professus, se quidem nullam eius apud regem mentionem prius fecisse, sed aliis
ex regio senatu et praesertim Iohanni Cropelino de eo locutum: At illi id haudquaquam inficiari
se referebant sed ita verba fecisse Episcopium ut id regi referendum mandaret id vero
negabant. His varie utrimque ventilatis, post tridui deliberationem regressi in conventum
urbium delegati, omnino etiam de suspensione juris adversus Holsatos agendum injiciebant,
et alias tractari cetera frustraneo. Tum ex iis quaerere Paawiscius caepit, si aliquandiu suspendi
illud jus expeterent, quot annos id suspensum cuperent. Responderunt illi, quamvis
de octennio alias injecissent, sed animadverso, id minus placere, expeti saltem quinquennium.
Ad ea regis nomine repositum, licet diversa esset Holsatorum et civitatum ratio, permittere
nihilominus regeu, ut de iis quoque agatur. Atqui ita seorsim de Holsatis actitatum
sed definiri postremo aliud haud potuit, quam ut, annuis concessis induciis sua interea causam
agerent aut compositioni amice permitterent. Inde per Cancellarium suum Nicolaum
Crummedigium legi exemplar literarum rex curavit, ad consules urbiumque senatores:
Omniaque egit ut ab Holsatis separati illi secum agerent ac litem in totum finirent. Sed id cum
obtineri tum nequiit, in triennium ferias clementer indulsit, ut eo elapso, cuncta, quae esse adhuc
controversa poterant, ad finem tandem optatum perducerentur. His peractis Henricus Rappensilverus
ad regem conversus, satis se existimare significabat perspectum esse regiae majestati
sibi suisque haudquaquam in mandatis fuisse ut suam hoc tempore jure aut bono causam
terminarent, nec ea quoque spe aut mente ad conventum accessisse, se nihilominus maximas
regiae majestati gratias meminisse, quod Holsatos in annum et dies inducias benigne permisisset,
ac se de eo relaturos ad senatum consulesque civitatum omnium, et absque ulteriori
mora de sententia ac mente ipsorum per literas reddituros majestatem eius certiorem.
Erat eodem hoc anno non modo Bohemia, sed ea quoque Germaniae pars, quae Balthicum
mare attingit, adeo ab Hussitis commota, ut ij peragrata Neomarkia oram omnem
Stetinensium ditionis usque Collebatzam ferro atque igne devastarint: Eique haud levem
occasionem praebuerat Stetinensium Dux Cazimirus, quod Caesari pecunia et equitatu adversus
eosdem subsidia misisset. Initium anni sequentis insigne fuit, obitu Romani pontificis
Martini V ut et Roschildensis episcopi Iohannis Andreae, nec non clade Hamburgensis
consulis, cui Martino Suartekop nomen erat. Eum ad ceteras urbes ablegaverant Hamburgenses
oratum ut auxilia ad versus regem Ericum tenpori submitterent, dum vero iter
facit, inopinato agressi eum Dithmarsi, caedunt. Mari tum quoque feliciter pro rege rem
gerens Broderus Sueno, nobilis Suecus, tres Lubecensium onerarias Riga adventantes magnique
pretij mercibus probe saburratas suam in potestatem redegit.
Advenere per idem fere tempus honorifice salutatum Ericum Henrici sexti Anglorum
regis legati Gulielmus Sprenius jurisconsultus et Iohannes Germersbyus eques. His in mandatis
Henricus dederat, ut cum Erico Daniae, Sueciae et Norvagorum rege, absoluta potestate,
suo regnorumque suorum ac subditorum nomine, agerent, omniaque ad pacem, concordiam
mutuaque commercia, quae antiquitus semperque inter utrosque fuissent, pertinentia constituerent;
se ea cuncta sedulo exequuturum. Habebant et specialia quaedam mandata de damnis, quae,
ut referebant, Norvagi quibusdam ex Anglicis negotiatoribus intulissent. His ut quam
primum satisfieret, petebant. Rex istis acceptis amice rescripsit, gratias primo Anglorum
regi agens pro insigni, qua se invisere dignatus fuerat, legatione. Inde placere sibi significabat,
pacis studium ac veteris amicitiae, qua regiae semper Anglorum Danorumque familiae
ac populi coniuncti fuerant, memoriam: Eamque per reginae Philippae conjugis suae,
p.593
felicis memoriae illustres nuptias ad se usque continuatam. De damnis vero, quibus affecissent
Norvagi Anglos, ita referebat, se cum in eo esset, ut, convocatis regni sui Norvagici
senatoribus, causa ea propius inspiceretur, allatum sibi, ex iisdem senatoribus tres
tantum Haffniam accessisse, ceteros qui una erant ablegati, in mari ab Anglis captos retentosque:
Eos auten, qui praesentes essent, auditis Anglorum postulatis, reposuisse vicissim
ac graviter questos, quod Angli suis navibus commerciisque frequentarent Norvagiae
insulas, Islandiam, Groenlandiam, Feroam, Hetlandiam, Orcades aliasque, ipsis
omnibusque exteris adiri semper vetitas, exceptis Bergis, publico regni emporio ac rerum
earum omnino, quas Boreas producit, communi foro ac stapula. Hoc autem factitatum
ab ipsis contra fas et aequum cum ingenti incolarum detrimento jam annos circiter
viginti. Nec illud modo sed et portus saepenumero Norvagiae hostiliter ingressos, ferro
flammaque municipia vastasse, naves diripuisse ipsosque naucleros profundo mersisse:
Esseque speciatim annotatum quid in Hellegelandia et Findemarckia, quid iis navibus,
quae Bergis Islandiam quotannis petunt, et iis quoque, quae Hetlandiam, Orcades aliasque
in vicino insulas adeunt, per annos illos viginti damni dederint, et nomina etiam non eorum
modo qui detrimentum essent passi, sed eorum quoque, qui intulissent, scripto pro
parte signata haberi.
Holsati interea, postquam inter ipsos et regem conveniri non poterat, omnem moverunt
lapidem, ut opido Flensburgensi, sibi terra marique percommodo, potirentur. Et factum
opera civis cuiusdam, quem urbe exegerat magistratus, ut die Palmarum cum sacro
interesset civium multitudo, portis introducti opidum ceperint. Ac mox in forum effusi
ac signis explicatis consistentes impedimento fuerunt, quo minus convenire cives armaque
sumere possent. Unde in caenobia nonnulli, alij in arcem se receperunt, qui remansere,
coacti sunt sacramentum Holsato dicere: in arcem qui abierant, affluxu quotidiano viribus
aucti, se defendere non dubitarunt. Et licet fossam circumquaque Holsati circumduxissent,
addito Frisiorum Eidorensium octingentorum praesidio, qui aditus exitusque praecluderent,
tamen e Dania, qui navibus haud multo post advectus est commeatus, quominus arci
inferretur impedire nequierunt, quamvis postremum ingruente anni hieme et accedentibus
urbium auxiliariis, eo adacti inediae, ut praeter equos et canes, nihil quo vitam sustentarent,
superesset. Quapropter facta sub aequis conditionibus deditione sibi consuluere.
Dumque hoc bellum inter Holsatos urbesque Vandalicas et regem tenet, paulatim Hollandi
aliaeque in occiduis partibus gentes orientale mare frequentius adire et illa cum
Borussis, Livonis, Moschis excercere mercimonia caeperunt. Idque animadvertentes Vandalici
pacem, quam toties aspernati fuerant, ambire postremum ipsi, sed serius, in animum
induxerunt, assuefactis jam inque locum ipsorum promotis exteris.
Eodem hoc anno die septima Septembris inchoata Basiliensis synodus, decreta quidem
per Martinum V pontificem, de quo supra memoratum, verum habita sub Eugenio In successore
ejus, tunc primo electo. Fuerunt eo invitati et adhibiti praeter ceteros Bohemi
quoque et inter eos Hussiticae doctrinae Gulielmus Costo, Iohannes Rochesana, Procopius:
Qui interrogati, in quibus a Romana ecclesia dissentirent, sententiam suam libere et sine
fuco aut ambagibus declararunt. Sed videns Eugenius multa ibi liberius disputari ac metuens
ne synodi plus paulatim authoritatis sibi sumerent praecepit transferi conventum
Bononiam, quod graviter tulit Sigismundus Imperator. Synodus itaque loco se moveri non ferens
auctoritate sua adversus Egenium usa, illum pontificatu dejecit, surrogato in eius locum
Felice V. Sabaudiae Duce. Qui tamen factione impeditus, Romanam sedem, quam
Petri cathedram vocant, conscendere haud unquam potuit. Unde annis novem exortum
schisma duravit, ac multae passim seditiones fuere, dum alij Felici, alij Eugenio obtemperant,
plerisque interim subjici concilio pontificem debere asserentibus.
Insequenti statim anno, qui fuit, supra mille quadringentos, trigesimus secundus, post
levia aliquot inter urbium ac regias naves habita praelia, captumque in freto Oresundae Broderum
Suenonem, equitem [equitum ed.] Suecum, injere cum rege mense Augusto inducias Vandalici in
annos quinque, ea lege ac conditionibus, ut de pace interea aequa ac perpetuo colenda ageretur:
Et primo quidem anno proximo in eum finem sub Philippi et Jacobi conventus Suinoburgi
haberetur: Atque ibi, si terminari omnia nec in solidum coire pax posset, induciae
nihilominus in quinquennium ratae essent; Eisque durantibus, civitatum incolae terra marique
pro more ac consuetudine veteri commerciis atque immunitatibus suis in regnis, ditionibus,
opidis, portubus ac territoriis Erici Regis, ac Regis vicissim subditi in urbibus
p.594
praedictis iure ac praerogativis suis libere et abique dolo malo fruerentur, similiter et naves
utrimque praetoriae hoc ipso Augusto mense domum revocarentur: si vero intra jam
dictum mensem et proximum Martini festum ab iis, quae revocari interea nequierint,
damnum quispiam acciperet, id cuiusque periculo haberetur. Si praeterea infringi a quoquam
inducias, intra diem Suinoburgi indictum, contingeret, de eo dicta iam die, ac simul
quo pacto tractandi in posterum faedifragi forent pronunciaretur. Haec Horsenae decreta
die jam supra nominato, comprehensique eadem pacificatione quicunque alterutri
parti fautores adiutoresque fuissent. Interiectis diebus aliquot, Nicolaus Crommedigius
eques ac regius senator habita eodem loco brevi actorum omnium anacephaleosi, urbium
delegatos identidem de conventu Suinoburgum indicto conmonuit, indulsitque
regio nomine, ut si conveniri in totum nec tum posset, ut proximo exinde aut alio conventu,
assumptis dynastis, principibus aliisque, quos vellent amicis, ad pacis tractationem se
sisterent. Et Rex quoque, postquam finiisset Crommedigius, Henricum Rappensilverum
consulem, ejusque collegas seorsim affatus, eodem propemodum sermonem convertit, et
an pactis conventis stare decrevissent, interrogavit. Iisque firmiter annuentibus interjecit
Rex, varia inter se et urbes conventa inita, sed ea quo pacto ab ipsis servata sint, constare,
atque ideo denuo Rapensilverum ac ceteros compellans serio efflagitavit ut si quid
iis, que pacta conventaque jam essent, fraudis aut technarum subesse scirent, id retegerent
atque aperirent. Illis cum jurejurando negantibus, addidit postremo rex, suum erga
illos favorem et gratiam multo quam antea firmiorem fore, modo quae dicta decretaque
essent, integra ac sine vitio haberentur. Atque ita finitus etiam iste consessus.
Hinc proximo octobri Callendburgum convenerunt Henrici Anglorum et Erici Danorum
regis nomine Robbertus Schorbrochus eques, et Vilhelmus Sprenius juris utriusque consultus,
Iohannes episcopus Roschildensis, Thomas Strengenessensis, Arnoldus Clemens confirmatus
Bergensis, Axillus Petri, Arvdus Sturo, et Eschildus Brock equites, ad componenda,
quae inter utrosque reges, eorumque subditos inciderant, controversa. Estque super iis utrimque,
modo et regibus ita videretur, statutum in hunc fere modum: Primo, quod ad injuriam
contumeliamque qua affecti essent regiae majestatis consiliarij Aduornus episcopus Stavangriensis
itemque Endretus Erlandus, regni Norvagici senatores, cum anno superiori,
ut ante relatum, Haffniam ablegati, ut de commodis utriusque regni Angliae Norvagique
cum rege despicerent, ab Anglis caperentur, de eo polliceatur Anglorum Rex se
inquisiturum ex quonam isti Angli portu solverint daturumque operam ut dictis Norvagi
senatoribus, cum ob detrimenta, tuum dedecus illatum satisfiat et simul constet, nullum
in eo regis fuisse beneplacitum, sed mutuam eius esse fraternamque erga Daniae regem
affectionem ac voluntatem. Quod vero ad ea damna ac raptus attinet, quibus Islandiam,
Hellegelandiam, Finmarckiam aliaque prohibita loca ad portus iidem infestassent,
quorum praecipue nomine anno superiore Haffniam ad regem missi fuerunt Sprenius praedictus
et Iohannes Gremersbyus, de eo rex inquiri faciat atque ita in authores animadvertat,
ut inde cognosci fraternus eius animus posset, et simul intelligi quid regnorum quies
ac mutua amicitia efflagitet, et denique ut exemplo ac terrori sit aliis. Si qui etiam ab iisdem
Anglis ex Islandia, Findemarckia, Hellegelandia in Angliam traducti fuerint, eos
ubicunque intra regnum suum deprehenderit Anglorum rex traduci curet efficiatque ut accepta
pro opera sua mercede libere et absque impensis suis domum redeant. Quicunque etiam
ab Anglis Norvagi vel Angli a Norvagis caesi intelligentur, operam uterque regum det, ut
haeredibus eorum satisfiat ac multa pendatur. Si quid praeterea ab Anglo praedatus convincatur
Norvagus, in id res senatusque Norvagiae incumbat, ut cum eo, qui damnum accepit,
ex aequo ac bono transigatur. Ipse postremum Daniae rex, si quam redituum ac vectigalium
suorum ex eadem occasione injuriam ac detrimentum incurrerit, de eo cum rege Anglorum,
utpote fratre suo, amice per literas agat. Haec sancte et sine vitio servaturos regum utrosque,
legati jam dicti se obstringebant: Et illud insuper, mansurum Angliae regem Daniae
regi perpetuo amicum non bello aut detrimento ullo affecturum sed nec permissurum
ut eius subditi stipendia adversus ipsum aut regnum ejusque haeredes faciant, Quin et significaturum
ei, si quid in detrimentum eius tentari cognoverit: Et idem quoque facturum
per omnia Daniae regem: ita tamen ut liberum illi sit, suis copiis adesse pontifici Romanaeque
ecclesiae, necnon Romanorum, Ungariae ac Poloniae regibus, ut et Ordini Teuthonico
eorumque posteris: Et Anglo vicissim permissum juvare pontificem, ecclesiam, Hispaniae
et Portugalliae reges eorumque posteros. Concedebatur praeterea ut regis utriusque subditi
p.595
frequentarent portus ac ditiones quaecunque inhibitae non essent, modo portoria et quae
more majorum debentur, penderent. Quae autem inhibita, ut Islandia, Findemarchia,
Hillegelandia aliaque loca atque introitus, hi sub poena captis ac bonorum adiri vetabantur:
Similiter et Daniae regis subditi abstinerent ab iis Anglici regni portubus, quos prohibitos
constaret, nisi necessitas ac vis ventorum aliud cogeret. Quos tamen ea occasione
negotiari ibi sub poena eadem interdictum volebant: In hanc pacem ac formulam si quos
utriusque regis subditos delinquere contingeret, immota nihilominus ac firma inter reges
pax esset: Penes eum interim, qui commonitus in delinquentem, quod jus atque aequum
postularet statuere negligeret, culpa remaneret.
Nuptias per idem fere tempus contraxerat Adolphi Holsatiae Comitis frater Gerhardus,
cum virgine honestissima Anna, e domo Badensi, Alij Agnetem vocant. Haec initio statim
nuptiarum facta e marito suo gravida cum eodem paulo post in Holsatiam concessit.
ubi septimo exinde mense filium ei et filiam gemellos peperit. Hi maturo partu, et quomodo
edi subinde septimestres foetus solent, nati sermones nihilominus matri crearunt,
quasi ij non ex Gerhardo, sed alio concepti jam ante fuissent. Praecipue vero Comes Adolphus,
pudicitam ejus suspectam habens, de eo summopere dubitare caepit. Consultique
medici et obstetrices, qui liberis ac re tota propius inspecta responderunt omnes naturali
modo id fieri. Adolphus tamen susurronum potius delationibus quam veritati aurem
commodans eo usque suspicioni suae fraena laxavit, ut eam in patriam redire fecerit. Gerhardus
abeuntem secutus, ubi Embricam ad Rhenum pervenisset, ibi sive animi sive corporis
aegritudine obiit. Liberos Adolphus reservaverat, quorum masculus haud multo post
infans exspiravit, puella monialium asciterio est tradita. Obitum puelli luxisse summopere
Adolphum tradunt, postquam accepta in conjugem insigni virgine domo Mansfeldica,
nunquam ex ea liberos suscepit, justa scilicet Nemesi qui suos matri [fatri ed.] inviderat.
Proximo hinc anno, qui fuit millesimus quadringentesimus trigesimus tertius, die Philippi
et Jacobi, qui in ipsas Mai calendas incidit, conventus, de quo anno superiori decretum
Horsenae fuerat, Suinoburgi est habitus. Ei interfuerunt Episcopi Fioniensis Navius,
Arhusiensis Vlricus, Iohannes Roschildensis, Sigo Scarensis, Nicolaus Vexoniensis, Nicolaus
Volfgangi Slesvicensis. Accesserat praeterea Dux ipse Slesvicensium Adolphus, qui defuncto,
cujus meminimus, Gerhardo fratre, sibi clarissimas e familia Mansfeldiorum per id
tempus nuptias conciliaverat. Eodem se quoque Lubecensium delegati contulerant. Verum
nihil tum ibi operae pretij factum, quod animis inter se dissidentibus, aegre esset Danis,
quod urbes sua quoque ad capiendam Flensburgi arcem auxilia Holsato submisissent.
Ne tamen nihil actum videretur, res in alium diem, sub festum scilicet Pentecostes anni
proximi, dilata. Sundenses interim missis Haffniam sub quintum Augusti delegatis ex
contractu, qui ante triennium circiter cum rege erat initus, libera in oras atque iusulas ejus
commercia sibi permitti expetebant. Horum praecipuus erat, cujus et supra meminimus,
Conradus Episcopius, Everardus Dreveshagius, Nicolaus Cracovius aliique. Sed ipsis
suo nomine postquam responderi per Ericum Crommedigium equitem, ac repeti fere omnia,
quae acta fuissent, rex curasset, tandem instantibus eis, significari per eundem Crummedigium
fecit, nihil esse sibi antiquius, quam ut ad pacem diu optatam reduci cuncta
possent non interim ignorare eos debere esse ab ipsis quadraginta seorsum Danicae gentis
capite plexos, quorum adhuc amici agnatique intra regnum superessent, idque haud
parum causae ac petitioni ipsorum obesse: se nihilominus refragari haudquaquam, quominus
suo quisque periculo instituere in oras jam dictas negotia ac navigationes suas posset.
Per idem fere tempus levis apud Suecos motus concitatus, majorum regi malorum initium
fecit. Cum enim diu ibi Dani Theutonesque praefecturas imperiumque a rege
acceptum impotentius in subditos exercerent, nec juri aut aequitati apud multos, absente,
ut plurimum, rege superesse locus videretur, tum et querelae, quas ad regem ipsum in Daniam
Suevi deferebant, praecipue in Iessonem quendam Ericsenum ab Asdal, qui inter
praefectos regios veluti coryphaeus eminebat, dirigerentur, ita semper ille conatibus eorum,
datis ad regem in contrarium literis, occurrit, ut parum accusatoribus fidei relinqueretur.
Inter eos Engelbertus memoratur, vir Sueticae gentis, animo quam corpore maior:
Is popularium suorum et praesertim Dalecarnorum, nemine, facto in Daniam procinctu,
regiam majestatem coram affatus omnen accusationis suae molem in Iessonem effudit, pignori
caput suum opponens, si falsa narrasse deprehensus foret. Qui tamen hoc solum id
temporis obtinuit, ut literae regis ad regni senatores sint datae, quibus eos commonebat,
p.596
ut in Dalecarnos digressi de statu et querelis eorum ad se delatis cognoscerent, ac sibi quid
rei esset significaret, Iessone interim in loco ac dignitate sua relicto. Senatores ex mente
ac praescripto regis profecti in Dalecarnos, rem, ut erat, cognoscunt: atque inde praefectorum
avaritiam, iniurias ac vim per literas regi aperiunt. Easque literas Engelbertus
sibi a senatu traditas regiae majestati coram exhibuit, efflagitans ut in Iessonem, quod ius et
aequum diceret, pro sua auctoritate vellet statuere; idque ea libertate ut rex succensens
decedere eum, nec in conspectum suum redire jusserit. Sed Engelbertus, ut erat nobilitate
non quidem inter primos, at mentis perquam excelsae, abiens ac secum submussitans,
imo et revertar [reuartar ed.] quandoque, inquit. Cum igitur animadverterent Dalecarni, libera ac laeta
bello gens, nec literis apud regem nec nuntiis locum esse, potius judicarunt honeste oppetendum,
quam exhauriri perpetuo et tamquam mancipia haberi. Itaque viribus ac viris
in unum collectis, salutatoque Engelberto Duce, in Vesterosiam irrumpunt. Ibi ex regni senatu
praecipuos sibi obvios habuere, qui se medios professi eum tum animorum ac popularium
motum sua prudentia componere omni ope annisi fuerunt: Et annuerunt eatenus
Dalecarni, ut se interea nullum ex eo die Iessoni tributum aut obsequium reddituros, uno
omnes ore dictarent.
Anno, qui est insecutus supra mille quadringentos trigesimo quarto Iohannes Schelius
Lubecensium episcopus, olim Imperatori Sigismundo a secretis, tum vero ab intimis consiliis,
diploma ab eodem Basileae accepit, quo mandabatur, ut Holsatiae Comites ab ipso
feuda susciperent, nec de iis nisi ipso vel imperatore conscio quidquam abalienarent, statuta
marcarum centum in delinquentem mulcta diplomate eodem expressa. Tum quoque
Schelius idem, acceptis a Caesare feudis, quae vocant secularia, se eidem clientelae ac
fidei sacramento obstrinxit. Nidrosiensis vero praesul Aslachius una cum dioeceseos ejusdem
capitulo, data apocha, professus fuit sibi ab Erico rege trecentos noblios adnumeratos,
his legibus ac conditione, ut ipse posterique ejus psalterium in aede divi Olai [Olao ed.] cani
atque ibidem haberi vigiliarum ac Missarum, ut vocant, solemnia curarent, Eaque si intermitti
horis suetis contingeret, de eo in jus vocati se coram episcopis ac clero Norvagiae
ad causam dicendam sisterent. Tum quoque Basileae in synodo, quae ibi id temporis
habebatur, sententia adversus Burgislaum ac matrem ejus Sophiam lata, ope ac studio Sigefridi
Camiensis episcopi, qui Magno successerat, de quo ad annum 1417 supra meminimus:
Sed Erico Rege, utpote ejusdem dioeceseos beneficiario se medium interponente, res ad
compositionem deducta est. Horum pleraque ad anni statim initium referunt chronologi:
Inde Junio et Julio mensibus, quod supra decretum diximus, celebrata Vardinburgi regni
comitia, praesentibus archiepiscopo Lundensi Petro, Aslacho Nidrosiensi, Navio Othoniensi,
Iohanne Roschildensi, Iohanne Werdensi, Paridone Ratzeburgensi, Sigone Scarensi, Petro
Hammerensi, Auduorno Stavangriensi, Iohanne Ansloensi, Hermanno Viburgensi, Thoma
Strangenessensi, Gerhardo Borglaviensi ac Severino Feroensi praesulibus. Convocaverat eodem
quoque rex Bavariae Ducem Christophorum, Pomeraniae Bugislaum, Stetinum Barnimum,
itemque Megapolensem et Saxonem, qui una cum episcopo Hildeshemensi praesentes
cuncti adfuere: ut et Lubecensium, Hamburgensium, Luneburgensium ac Vismariensium
delegati, de pace scilicet cum rege regnoque semel ac firmiter sancienda acturi. Quamvis
ea nec tum obtineri potuit, quod causa longa ac sinuosa plus otij ac temporis postularet.
Estque idcirco in proximum festum divi Johannis dilata ut inspecta propius, et arbitris
quoque ac sequestris adhibitis ex praescripto conventus Horsenensis finiri aliquando
in plenum posset. Eodem anno die Laurentij sacra, qui in decimum Augusti incurrit,
Res Ericus Gulielmum de S. Claro, volgo Sinclerum vocant, nobilem Scotum, additis, qua
eo spectant solemnibus, Orcadum Comitem renunciavit. Ipse vicissim regi eiusque posteris
fidelitatis atque obsequij sacramentum dicit, lege ac conditionibus ut sequitur: Se
nimirum, quandocunque postularetur, centenis armatis peregre militaturum in commodum
et usum regis, modo mensibus tribus apud Orcades antea praemoneatur. Ubi autem
advenissent, illi de alimonia aliisque necessariis prospici ipsis rex curaret: Se etiam, si qui
forte invadere hostiliter Orcades Hetlandiamque tentaverint, omnibus viribus ac manu
ex insulanis collecta, inhibiturum eos ac sua defensurum territoria, Bona quoque fide pollicebatur,
nullas se arces aut munitiones excitaturum, nisi conscia ac consentiente regia
majestate; ditiones quoque easdem atque incolas, clerum, laicos, dites et pauperes intra
juris ac legum fraena retenturum, Insulam vero et arcem Kirckewagam se defuncto, redituram
ad regem ejusque haeredes ac regnum Norvagiae, sine oblocutione. Neque se
p.597
etiam eundem Comitatum ditionesque praedictas et quam in eas, Dei et regis beneficio,
jurisdictionem tenet, aversurum ullo modo aut oppignoraturum sine consensu ac voluntate
domini ac regis sui iam dicti. Haec fere praecipua sunt, quibus se feudi et clientelae jure
regi ac regno Norvagiae obligatum Comes agnoscit, Quibus et alia nonnulla accedunt
de dissidiis intra Comitatum dictum non excitandis, deque rege ut judicec agnoscendo,
idque secundum leges et jura Norvagiae, ac denique de ecclesiasticis Episcopoque tutando,
quae aliaque, ut specialiora, praeterivimus. Inter testes vero et compromissores
Comitis nominantur Henricus Aberdonus, Columba Apraniensis, Robertus Cathaviensis divina
gratia episcopi: Itemque Archibaldus, Duglassus, Gulielmus Augusius, Georgius Mehius,
Comites: Gulielmus Corck, Alexander Ramseus equites: Iohannes de S. Claro, Andreas
Critus armigeri: Obsidum etiam loco, cujusmodi olim proavus hujus Comitis Henricus
Orcadum Comes regi Norvagorum Haquino exhibuit, eorum inquam loco se codicillis
capitibusque supra scriptis subditurum spondet sigilla Thomae Sincleri, Davidis Mundtovij,
Olavi Getonis, Alexandri Prounij, Roberti Berionis et Iohannis Harilsonij armigerorum:
Promittit praeterea easdem literas eo modo, ut dictum, obsignatas transmissurum venerandis
in domino patribus Aslacho divina gratia archiepiscopo Nidrosiensi, Thomae Orcadensium,
Iohanni Ansloensi, Anduorno Stavangriensi, Petro Hammerensi, Olao Bergensi episcopis,
ut et Erlando Erlandi ceterisque ex ordine equestri ac senatorio regni Norvagici.
Cumque saepiuscule etiam Erico regi avunculo suo, nomine Orcadum et Comitis dicti,
literas misisset serenissimus Scotorum Rex Iacobus, adstipulatus similiter est Comes idem,
operam se daturum ut tabulae, quibus capita superius expressa continebantur, regis ejusdem
illustrissimi sigillo instructae ad regiam majestatem pervenirent. Acta haec Haffniae
die et anno superius positis.
Apud Suecos vero, postquam Dalecarnij, ut memoravimus, positis armis domum
redjissent, caeperat jam Iesso Erici, Vesterosiae praefectus, tributum singulis imperitare.
Unde iterum novi motus. Sed denuo interveniente regni senatu, statutum, ut
Iessone abdicato, ipsi, quod peterent, secundum leges et jura obtinerent; Arx vero et
praefectura, quam Iesso tenuerat, traderetur Iohanni Everstenio Comiti. Eoque facto,
cum expectarent mitiorem regis animum, atque id frustraneum videretur, quod rumor
passim successuros prioribus peiores spargeret, iterum assumpto classico, primo Borgenessam,
inde Copinghusae arcem sunt demoliti, evadente praefecto Iohanne Valle, qui Stekeburgum
se recepit. Ac mox Engelbertus popularium suorum dux electus cum Vestermannis
egit, ut causam sociarent ac patriam externorum jugo liberatum una irent. Quod cum
illi hand illubentes promisissent, numerosa cum manu Vesterosiae munitionem petierunt;
cui tum Melchiorem Geurtzium Everstenius Comes imposuerat. Eoque excedere jusso,
arcem Engelbertus Nicolao Gustavo, Erici Puckij parenti, defendendam commisit, adhortatus
simul ditionis illius universos, ut opera collata immitium praefectorum dominationi
patriam eriperent, adpromissa ex sententia quoque senatorum regni, tributorum non
quidem immunitate, sed ejus partis [patris ed.], quam regij praefecti invexerant, remissione. Eo
tempore Ericus Puckius Carelsholmiae agens eam arcem nomine parentis sui Nicolai Gustavi
tenebat. Eratque Ericus idem clarus per ea tempora atque animi admodum heroici, ut memorant
praesertim vernaculi Suecorum annales. Ei Engelbertus literas mittit, petens ut se virum
ac Suecum demonstret, operamque boreo illo tractu indigenis navet, ac regnum intestinis
oppressionibus liberare secum satagat. Nec ille provinciam eam refragatus, sed oblatam
ambabus amplectens continuo Nortlandos in verba sua adigit. Adjutusque ab Helsingiis
fammas inici Saxholmiae ac fuuditus deleri arcem imperavit ac mox in Aalandiam missis
copiis, Castelholmum obsidione circumcinxit. Ejus praefecturam a rege acceptam administrabat
Ida Cladsexia matrona nobilis, quae loco defendendo imposuerat Othonem Pawiskium
Holsatum, hominem ostentatorem, qui confestim, ubi tentata vix esset obsidio,
arcem dedidit. Atque istis eum in modum boreali eo tractu peractis Engelberto se Puchius
junxit. Ac simul Recbornij, dum illa fiunt, petita Gripsholmia arcis praefectum ita terruerunt,
ut iis quae habebat praecipua in naves congestis, ac igni castello ceterisque injecto
Stockcholmiam se receperit. Durum ille in subditos exactorem egerat, atque ideo sustinere
rusticanorum adventum metuit. Inde Engelbertus toto cum exercitu Stocholmiam
versus facto procinctu in ipso, qui exadverso urbis est, colle Brunckeberch dicto,
castra locavit. Quo et arcis praesidem Iohannem Krropelinum, virum inter regios praefectos
honestum ac summae semper moderationis habitum, ad se evocatum, ubi de urbe et
p.598
arce tradendis compellasset, id ab eo responsi accepit, minus honestum fore si a se urbs
atque arx regis dominique sui levi de causa dederetur. Postremum tamen in id conventum
ut differrentur omnia ad festum usque Martini. Atque ita Engelbertus, motis inde castris,
Orebroae obsidionem admovit, quam tum arcem Ketelburgius defensitabat, qui dediturum
se eam si intra hebdomadas sex, si [si om. ed.] suppetiae nullae ferrentur, addixit. Inde ad Nicopienses
properatum: Eis Albertus Styggeus praesidebat, qui idem quod Ketelburgius
responsi dedit. Ac mox Ringstadholmum aggressus, cum verbis minus benignis ab arcis
praefecto, cui Hemico Styggeo nomen erat, esset exceptus, compingi ex tignis machinam
fecit, per quam ad oppugnanda moenia procederetur. Et dum in eo est Engelbertus, adfertur
ei nuncius, advenisse a rege Vastenum convocatos regni senatores Canutum Lincopiensem,
Sigonem Scarensem, Thomam Strangenessensem episcopos, aliosque equestris ordinis,
unde relicto maximam partem ad obsidionem jam dictam exercitu ipse quoque eodem
properavit. Habitisque cum iis sermonibus referebat inter cetera decretum sibi liberare
regnum patriamque suam, quo jam diu oppressum esset, servitutis iugo. Praefuisse enim
a temporibus regis Magni Suecorum regno non reges sed tyrannos, qui ut eorum sunt
mores, non in regni civiumque commodum, ut solent, quibus fas et fides est cordi, evigilarunt,
sed ad evertendos eos subruendosque omnem suam contuleruut operam, dum exactionibus
ac tributis, quam par esset aut Sueciae leges veteraque regni statuta sinerent,
gravioribus eosdem onerarint, ac sibi non regno studuerint. His similibusque usus verbis
Engelbertus, universos ac singulos procerum et adhortatus, ut vices desolatae patriae, ut
innocentium calamitates postliminio respicerent, et ad libertatem tam diu amissam serio
restituendam manum animumque secum converterent. Verum senatores cum dicerent
sibi nec integrum nec decorum esse, recedere hoc pacto a rege, cui fidei atque obsequij
sacramento obstricti haberentur: Reposuit denuo Engelbertus, multa ipsis sacramenta
promissaque fecisse regem, sed nullo eorum stetisse, ideoque nec ipsos fide vicissim aut
promissis teneri. Fidem enim eorum et quod fecissent sacramentum, inniti eo, ut ipse
praecipue Rex secundum leges et jura Suenonum regnum administraret regnique munitionibus
atque arcibus praeficeret non peregrinos, sed indigenas, hoc sacramento regio subditorum
sacramentum esse fundatum, Rex si suum insuperhabeat nec subditos suo, vtpote
quod regio est innexum, ullo modo teneri. Quibus aliisque rationibus senatum ad defectionem
concitare Engelbertus studebat. Sed ille constanter renuens, fide data nihil antiquius
habendum judicabat, nec secedendum continuo a domino ac rege suo respondebat,
si fortasse delinquere eum in quibusdam contingat; alias imperium durabile haud ullum
esse: Cum principum ac regum vis ullus inveniatur, qui non quandoque impingat:
Nec etiam convenire cuivis, imo nec posse quemvis de rege abdicando statuere aut de
eius commissis sententiam pronunciare: adjiciens neque consistere humanam societatem
posse, si ignoscere subinde alij aliis recusaremus: Et id inter pares et familiares si locum
habet, quanto magis erga regem ac superiorem obtinere debere? Omninoque fatendum
ubicunque stabile aliquod imperium expetitur, tolerandum aliquando tyrannum unum,
ut evitentur plures. Ubi autem imperium nullum est, ibi, ut plurimum, confusio, et loco
unius multorum exsurgere dominatum, Praestare itaque senatus existimabat ferre injuriam
et poenas dare vero suo domino, quam jugo subjici multorum. Haec fere Engelberto
reponebat regni senatus, qui ita liberari servitutis onere renuebat, ut oblitus honestatis
videretur: Idque ubi animadverteret Engelbertus, nec dimoveri facile a sententia proceres
posse, aliam occinere cantilenam caepit, dictitans aut renunciaturos eos fidei ac juramento
suo, aut pari cum oppressoribus, quibus adhaerescendum potius quam patriae suaderent,
modo ac multa plectendos. Et jam invasurus eos cum manu armatorum videbatur, cum
vi maiore adacti se voluntati eius obtemperaturos dicerent: Et simul confectae sine mora
tabulae quibus regi significabant se fidem atque obsequij sacramentum ipsi praestitum
renunciare, nec posse liberandae patriae negotio deesse, nisi velint cum eius majestate incassum
et sine fructu adversus torrentem luctari, et regnum ad extremum usque deducere
periculum. Eoque facto Ringstadholmum Engelbertus rediit, ac suae potestatis quamprimum
id fecit, quod sibi municipij praefectus Henricus Styggeus a machina ista ex tignis
iam ante, ut diximus, facta metueret. Hinc obsessum Steckeburgum ac deditione
haud multo post acceptum, id in manus tradidit Canuti Lincopiensium praesulis. Atque
inde convocatis Sudercopiam Ostergothis, obsidio admota Stegelholmo: Hoc Lago
Rudus, nobilis Danus, pro viribus defendebat. Itaque cum illud post hebdomadarum sex
p.599
obsidium capere haud possent, dilata res ad festum usque divi Martini. Estque pars eorundem
Ostrogothorum, quibus praeerat Hermannus Bermand, Suemlaburgum traducta.
Hanc arcem tenebat Otho Snapius, qui cum dedere se nollet, igni admoto castellum desubito
incensum vix Snapio consulendi sibi tempus reliquit. Evasit tamen ille. Hermannus vero
Trulleburgum movens illud ab Henningo Lanckem deditione confestim accipit, sicuti
et Pickisburgum, Quod utrumque flammis iniectis similiter exustum. Ipse interea Orebroam
cum reliquo exercitu Engelbertus abierat. Hoc ille munimentum ea lege in suam potestatem
redegit, ut arcis praesidi Ketelburgio marcarum argenti millia adnumerarentur.
Impetus post id in Axelvaldam factus, cui praeerat Andreas Nicolai Danus, eaque expugnata
praefecturam eam Erico Puchio commisit. Ac mox datis ad Vermelandos literis, eos commonuit,
ut se ad patriae defensionem pararent, tradito ipsis praefecto Petro Ulphone nobili
Sueco. Cujus ductu Edsholmum, Agaholmum una cum Daleburgo ceperunt, ejectis
ubique Danorum praesidiis. Ipse vero Engelbertus Oppenstenium, quod Martinus Grabo
tenebat, agressus castellum una cum opido deditione obtinuit, arcem hic quoque igne injecto
exussit. Orestenum autem Iohannes Laurentij, nobilis Danus, tutabatur, id ipse, adventantem
Engelbertum praevenire cupiens, incensum dereliquit seque in Daniam recepit.
Hinc in Hallandiam facto procinctu, totum eum borealem Scandiae tractum suae potestatis
Engelbertus reddidit. Cum Axillo autem equite Dano, qui Varenbergae praesidebat, ita
transactum, ut ei ditioni praefectum Engelbertus constitueret, Axillus vero in totum ab ea
curatione supersederet; Ei interim Engelberti praefectus collationum partem alteram cederet.
Inde et Falckenburgum incendio consumptum, cuius penes Agonem Axilli administratio
fuerat. Petitumque post haec Hallemstadium occupatumque. His exciti Scanienses
exercitum castraque sua circa Langholmum posuerunt. Estque extemplo cum suis
obiectus iisdem Engelbertus, ita ut Albis, qui ibi est amniculus, exercitum utrumque interflueret.
Ubi dum desidetur, conventum utrimque in hunc fere modum, ut Sueci Scaniique
aequam invicem pacem colerent. Si quis tamen partis alterutrius decedendum sibi ab hoc
foedere putarit, id undecim ante septimanis, significaretur. His confectis, Engelbertus in
Sueciam regressus est. Atque inde statim habita Uspaliae regni comitia. Quo et rex Iohannem
Kropelinum Borussum, Stockholmiae praefectum, suam vicem concedere mandavit.
Ibi occasione arcium ab Engelberto dirutarum, inter cetera, disputatum in partem
utramque de arcium ac munitionum multitudine, an ea usui vel detrimento imperitantibus
esset, aliis hanc, aliis diversam sententiam sequentibus, quorum et aliqui neutrum asseverantes,
amari a suis principem, esse praesidium tutissimum referebant. Cum igitur
Engelbertus, exactis undique, quos Rex Ericus invexerat, peregrinis praesidibus in locum
eorum indigenas suffecisset, ita exinde ut [et ed.] antea quoque suos disciplina ac legibus coercitos
habuit, ut jactatum proverbio sit, Engelberti militem ne quidem ulli pullum rapuisse: ad morem
scilicet et miram hac parte veterum observantiam inter quos memori prodidisse
Scaurum refertur, pomiferam arborem, quam in pede castrorum complexa metatio fuerat,
postero die abeunte exercitu, intactis fructibus relictam. Rex acceptis igitur quae essent
apud Sueones gesta, bellum in eos paravit, contractis undique tam ex domestico quam
extero milite copiis. Easque navibus impositas cum vellet Stocholmiam traducere, inque
eo jam esset, exorta desubito est adeo ingens ventorum vis faedaque tempestas ut classem
fere omnem cum milite absumserit. Ipsemet res vix aegre discrimini ereptus ubi Stocholmiam
attigisset seque continuo ab Engelberti exercitu concludi undique animadverteret,
misso feciali cum regni proceribus, qui tum aderant, in colloquium descendit, eosque
interrogavit, quamobrem violato iureiurando in se arma sumsissent sibique regnum eriperent.
Responsum ab eis redditum, non quidem hoc agere se; quod tamen actum hucusque
esset, ea mente fecisse, quod violari ulterius antiqua regni statuta et ea, quae ipsemet juramento
fuerat pollicitus, cum regni diadema susciperet, haudquaquam insuper habenda
existimarent, Expetere tantum ut sarta sibi tectaque libertas patriaeque leges relinquantur,
seque paratos coram aequis judicibus atque arbitris, imo in ipso veluti orbis totius theatro,
suorum factorum rationem reddere. Ad ista cum Ericus nihil magnopere quod Suecis
placeret, responsi daret, induciae tum pactae in proximam usque aestatem, alij annuas
fuisse tradunt. Actaque ea ipso festo Martini in aede quam divi Spiritus vocabant. Ac
statim exinde e Suecia in Daniam rex rediit, relicto Stocholmiae sexcentorum armatorum
praesidio. Sueci vero istis transactis anno qui proxime est secutus, supra millesimum quadringentesimum
trigesimo quinto, Aboam indici comitia fecerunt. Ubi inter cetera
p.600
Engelbertus regni universi princeps declaratus est. Allataeque et literae Iohannis Cropelini,
quibus significabat, habere se de quibus commonefaciendum consessum universum e re
existimabat. Quapropter Sicttunae dies ei dicta, ad quam ubi accessisset cum uno ex Prussiae
magistris, qui tum forte fortuna Stocholmiam advenerat, multa pro rege uterque egit,
totique in eo fuere, ut inter ipsum et Suecos amice omnia peragerentur resque compositioni
atque arbitris traderetur. Sed regni proceribus identidem de iniuriis sibi regnoque
illatis conquerentibus atque aequo judici negotium totum committendum dicentibus,
conventum postremo ut Cropelinus et quem indicavimus, Prussiae magister, cum ad id praesertim
paratos se ostenderent, ad regem ablegarentur, acceptis secum capitibus certis, in
quae Sueci consenserant. De quibus cum Rex una cum regni senatoribus seorsim contulisset,
trium extemplo regnorum suorum comitia Hallemstadij celebranda indixit. Eoque
frequentes cuncti postquam advenissent sub diem circiter mensis Maij III decretum ex
omnium unanimi [unamini ed.] sententia, ut rex Ericus ad proximum Olai festum Stocholmiae pro tribunali
sedens assumeret ex senatoribus duodecim qui inter ipsum regnique indigenas
quaecunque in litem controversiamque venissent, benigne amiceque discuterent componerentque.
Ceterorum omnium dum ista essent pronunciata, justitium et veluti pausa
haberetur. Eo autem facto omnibusque ad vota pacatis Sueciae senatores incolaeque Erico
regi praefecturas arces regnique territoria universa in totum restituerent: Cunctique
eum pro suo rege, cujusmodi initio declaratus fuisset agnoscerent: Et ipse vicissim sua
Suecis jura legesque permitteret, quemadmodum iam olim, facto omnibus sacramento,
pollicitus quam sanctissime fuisset. Regi similiter regnique coronae, quaecunque antiquitus
jura immunitates privilegiaque tributa fuerunt, eadem inviolate redderentur. Engelbertus
ad vitam et veluti jure fiduciario retineret Orebroae arcem atque opidum: Ipso
vero defuncto ad regni laciniam utrumque rediret. Eodem quoque modo Ratzerret territorium
possideret Ericus Puchius. Erant et alia minutiora, praecipua autem ista fuere,
quae sigillis obsignata et ita fore polliciti sunt Lundensium archiepiscopus Petrus Luckius,
Boetius Stenonis, Iohannes Cropelinus, Henricus Snakenburgius, Carolus Canuti aliique.
Ex Norvagis quoque multi hoc idem compromisere: et primo quidem loco Bergensium
praesul. A parte vero Suecorum Upsaliensium [Uspaliensium ed.] archiepiscopus Olaus item nomine,
ut et Scarensis, Strengenessensis, Aboensis, praeter nobilitatem et ordinis equestris viros, episcopi,
per quam diligentem paci procurandae operam navarunt subscriptis similiter atque
additis eidem chirographo nominibus suis sigillisque. Advenit exinde Stocholmiam Rex
Ericus die non quidem dicta Olaij, sed Calixti, pridie Idus Octobris. Estque per id temporis
quod erat statutum Hallemstadij, in totum a regni Sueciae senatoribus difinitum
pronunciatumque. Sueonum conventus in Portu habebatur, qui Virginis dicitur, Jonckfrouhaffn
vulgo. Unde ad regem, qui in proximo erat caenobio S. spiritus, suos delegatos
sententiamque transmittebant. Postremo et ipsum quoque regem praesentes eodem
loco affati: ubi et Sueonum ex plebe populoque perplures nomine omnium libellum regi
detulere, quiritantes inter cetera, quod Rege ceterisque, quibus juris atque aequi cura erat
commissa, peregre agentibus, regno saepenumero neque satrapa neque Marschallus
aut Judex adfuerit, ideoque [idoque ed.] nec forum, quod regium dicitur, annis permultis debito modo
celebratum. Coactosque multoties cives populumque extra regni territoria ad eos
judices magno cum rerum suarum dispendio confugere, quibus uti domi debebant. Et
eosdem insuper re plerumque infecta postquam domum rediissent, a praefectis suae ditionis
multatos incarceratosque, nec quidquam penes regni senatum fuisse solatij, quod is,
praevalentibus illis, authoritate vix ulla polleret: Eosdem quoque praefectos causam esse
solitudinis, quae in pagis circumquaque deprehenderetur, operaque eorum monetae negotium
extra regni fines maximo cum populi dispendio translatum, manente interim auctoque
collationum onere: Quin et imperatum sibi exactumque fere quotannis tributum
ad externa sustinenda bella, excepto, quod solvere annis singulis domi sueverant idque
contra morem ac regni semper alias inviolate servatas consuetudines, Episcopos praeterea
et archiepiscopum contra fas et aequum loco suo motos, idque maximo stetisse Upsaliensium
ecclesiae: tum et passim regni arces territoriaque contra datam fidem hominibus
peregrinis tradita in dedecus atque oppressionem indigenarum. Bellis denique adversus
Holsatos ac civitates tam diu gestis attritum populum ac depauperatum, amissis non modo
facultatibus, sed amicis quoque et agnatis, Et eorum quosdam diutinis incarcerationibus
ad extremam redactos egestatem. Et accedere iis omnibus iniurias, avaritiam
p.601
violentaque praefectorum imperia quibus ulterius ferendis pares haud essent. Hae similesque
plebis querimoniae postquam ad regem per supplicem ut diximus libellum fuissent
perlatae, regni senatus cum eodem, die ipso, qui supra positus, Calixti, in hunc fere
modum convenit: ut Sueticae gentis omnes et singuli cuiuscunque sint ordinis ac dignitatis
regem Ericum pro vero ac legitimo et cuiusmodi jam olim inauguratus esset, rege suo
habeant agnoscantque quamdiu in vivis fuerit: utque eidem universum Sueci regnum
cum arcibus, ditionibus, praefecturis, oppidis, municipiis, et quae alia ad regnum regnique
coronam pertineant, una cum regia omni jurisdictione secundum Sueciae leges fidemque
eidem in coronatione praestitam in solidum deferantur reddanturque. Utque vicissim Rex
Ericus universos Sueticae nationis, cuiuscunque illi status aut conditionis fuerint, ecclesiasticos
sive laicos, natos ac nondum natos, regio suo favore clementiaque suscipiat, et eos
legibus, privilegiis atque immunitatibus suis uti frui inviolate permittat, regnumque ac
regni arces territoriaque per indigenas ac Suecos administret, ex legum Sueticarum praescripto,
et quomodo jam olim juramento hoc ipsum promiserit: exceptis Stocholmiensi,
Calmariensi ac Nicopiensi arcibus. His enim quoscunque voluerit, praeficere senatus indulsit;
Idque se grate agnoscere Ericus testatus est. Actitatum exinde de iudiciis quoque
ac satrapis per territoria singula constituendis, idque consentiente regni senatu ac juxta
legum decreta: Essetque amnestia omuim, quae, bello durante, sive in regem ejusve ditiones
aut homines perpetrata fuissent. His interfuere regnorum singulorum ex ordine utroque
senatores aliique nobilium magno numero. Ac simul delecti ex procerum universorum
ordine duodecim illi qui ut arbitri de reliquis, quae supererant, minutioribus, ut
ante memoratum, pronunciarent, iique fuere Iohannes divina gratia Roschildensis, Sicco
Scarensis, Magnus Aboensis, Olaus Bergensis, eadem gratia episcopi: Endretus Erlandus,
Ericus Crommedikius, Christianus Nicolai, Steno Bassus, Martinus Iohannides ex ordine equestri
viri illustres ac primarij; itemque Iohannes Cropelinus, Olaus Haquinus, Sigvardus
Jonae armigeri. Estque penes eos statutum ut quaecunque a Suecis et apud Suecos commissa
essent, ea a regi majestate ejusque senatu Suetico vel dijudicarentur vel pro re nata
ex benignitate clementiaque eorundem condonarentur. Quaecunque etiam alicui, durantibus
turbis, ablata essent sive haereditaria sive pignori data bona, horum unicuique
suum redderetur: Ad regni vero coronam quae pertinerent, ad eandem confestim redirent.
Quod ad Engelbertum et Ericum Puchium, de iis quod Hallemstadij decretum fuerat, ratum
maneret. Similiter et de captivis [caprinis ed.], ipsi aut eorum nomine regia majestas cum Lubecensibus
quam posset commodissime transigi curaret. De annuis quoque oneribus tributisque
agricolarum ita regia ejus majestas regnique Sueciae senatores statuerent, ut ea illis
populoque universo tolerabilia essent nec regi interim regnove detrimentum accederet.
Quod ad Gothlandiam de ea inspectis, quae illo pertinerent, praesentibus mox
regnorum singulorum proceribus ex aequo ac bono decerneretur: Hallandio vero ad
regiam majestatem regnumque Daniae quamprimum rediret. Quod ad pacem apud
Hallandos, priusquam Hallemstadij conventus ageretur, violatam, de ea penes regiam
majestatem Sueciaeque proceres judicium esset. De rationibus praefectorum deque
arcium ditionumque regni Suetici gubernatoribus, idem quod Hallemstadij statutum
fuerat, ratum haberetur. Quod ad archiepiscopum Olaum, et si qui alij ad principes
aut respublicas exteras in praejudicium regiae majestatis literas dedissent, eae in gratiam
et honorem regi maiestatis ex procerum consilio, et modo fieri adhuc posset,
revocarentur.
His eum in modum inter regem eiusque subditos amice apud Sueones transactis, praefectos
eis ac satrapas Mareschallumque, qui jure dicundo praeessent, ex sententia ipsorum
nominavit praefecitque, inter ceteros, Christiernum Nicolai et Carolum Canuti, homines
Suecos ac popularibus suis pergratos, Ac simul arces territoriaque universa, regiae potestati
permissa deletaeque injuriae omnes oblivioque earundem sancita. Verum Ericus postquam
in suam potestatem recepisset hoc pacto ditiones arcesque regni universas immunes
ac liberas, eas extemplo, quibuscunque videbatur, gubernandas commisit, nihil quasi
pensi habens, quae adeo solemniter ac religiose transacta fuissent. Quocirca decem ex
Daniae proceribus ad eum Sueci ablegarunt adhortantes ut esse promissorum memor
in animum vellet inducere: ac demum cum nec ita proficere se quidquam viderent, ipsi
eum coram compellantes, orabant atque obsecrabant ut publicam regnorum pacem tot
bellis ac caedibus labefactatam, tum et maximo tandem labore in integrum restitutam
p.602
habere sartam tectamque haud nollet. Ad quae ille paucis, sed admodum serio severeque
respondens, inquit, Ego adsensor esse vester nolo. Quod vernacule, quemadmodum ab ipso
haud ineleganter prolatum, ita habet, jach will icke were eders jaherre. Quasi diceret,
se ejusmodi ipsis senatorem aut regem esse nolle, qui omnium, quae dicerentur, nihil negaret,
sequeretur singula, et, quod dicitur, secundas semper agens, pedibus in alioruum sententiam
iret. Id enim vox ultima jaherre haud obscure notat. Obiiciebat et illis, quasi
ab Engelberto quae erant acta haud unquam fuissent perpetrata, nisi ille incitatus ab equestri
ordine hoc agere institisset, unde haud difficulter, quo erga eos animo esset, facere conjecturam
poterant, cum et alia quoque eodem spectantia interjicerentur. Tanti scilicet
detrimentum sibi a Suecis illatum faciebat Ericus Rex, nuspiam in memoriam revocans,
quantas illi per annos circiter triginta ab eius administris injurias damnaque pertulissent;
Et ipse praeterea quod occasionem eis praebuisset ea consilia capiendi, quae
cepissent.
Peractis igitur, quae agenda Stocholmiae existimabat, se ad reditum in Daniam capessendum
accingebat, amoto prius ab arce Stocholmiensi viro alias laudato ac notae moderationis,
sed partibus, ut videtur Sueonum faventiori Iohanne Cropelino. In eius locum
surrogatus ab eodem Ericus Nicolai homo Danus additis praesidiariis circiter quingentis.
Inde ingressus mare, quascunque praeternavigabat, ad littus positis arcibus novos imposuit
praefectos, remotis, si qui eas tenebant, Sueonibus. Spolia etiam incendiaque per
pagos ac loca vicina exercens damna passim omnibus inferebat ingentia. Atque inde in
altum provecta classe partem fere eius potissimam, priusquam in Daniam appelleret.
tempestas absumsit. At illi, quos infestatos ab eo diximus, littoris accolae, se, quamprimum
abjisset, ad Engelbertum contulere, injurias ac raptus immerentibus sibi illatos quiritantes
dolentesque, accedente et publica omnium voce, regem quae adpromiserat, habere
rata haud velle dictitantium. Hinc in Daniam ubi adevenisset secumque perpenderet,
a Suecis vix quidquam expectandum sibi post id esse, tum et annos circiter viginti
novem cum Holsatis, cum urbibus Vandalicis novennium totum decertasse, e re fore indicavit,
ne uno simul tempore a pluribus impeteretur, si cum his pacem pangeret. Quapropter
ita cum Adolpho Holsatiae Comite pepigit, ut invicem, quamdiu in vivis essent,
pax amicitiaque coleretur. Quicquid etiam per id tempus ex Slesvicensi Ducatu Adolphus
possideret, id sibi ad vitam retineret, ut et Femerae insulam una cum Frisiis, qui latus Chersonesi
occiduum colunt. Similiter et liberj haeredesque ejus eadem omnia tuto pacateque
integrum ab obitu ejusdem biennium reservarent. Eoque elapso regi eiusque haeredibus,
ut et posteris Adolphi, jus suum actioque in eundem Ducatum integra liberaque haberetur.
Additae et conditiones aliae ne clientelae fideique officiis regi regnoque ab Adolpho
praestandis deque pace et commerciis utrimque colendis ac denique ut cuncta
quae incidere interea controversa possent, bini utriusque partis arbitri sequestrique ex aequo
ac bono dirimerent ac terminarent. Haderslebiam interim et Arrae insulam cum territorio
VeSterherret, ut et Lystam Sildamque sibi coronaeque Rex retineret. De quibus
tamen si convenire inter ipsum Adolphumque in posterum posset seque ulteriori obsequio
adstringere regi regnoque cum ipse ejusque haeredes cuperent, de eo, quod fieri quam commodissime
amiceque posset dispiciendum tum foret. Atque haec in codicillos relata
Regis et Archiepiscopi Lundensium ceterorumque regni praesulum ac senatorum sigillis
ac subscriptionibus firmata promissaque Adolpho Comiti, sine dolo malo. Similiter et actitatum
per idem tempus cum urbibus Hansaticis quatuor, Lubeca, Hamburgo, Luneburgo,
ac Vismariensibus. Iique errorem peccatumque suum agnoscentes, quod insuper
habita fide ac faederibus cum rege [regi ed.] initis, arma in eum sumsissent; Submisseque hoc ipsum
humiliterque deprecantes, ei vicissim grates quam poterant maximas egere, quod sua sibi
jura, privilegia atque immunitates integra sartaque reddidisset, seque offerebant obsequio
ac fide hoc denuo demerituros, et sua vicissim opida commerciaque cum indigenis
regni Danici omnibus fore libera mutuaque. Damnis vero utrimque acceptis nonnihil
per singulos annos in satisfactionem dependeretur. In Scaniam quoque priusquam ad consuetas
redirent piscationes, regem per legatos compellarent, ut quae superessent ea parte
controversa, decidi amice possent.
Eodem anno variae ditionum Pomeraniae inter Duces, quorum tum plures erant, institutae
divisiones habitaque Vordingburgi regia comitia; In quibus Ericus Rex se jam senio gravem
ac rerum hujus seculi fastidientem referebat, exoptare tandem a bellis, molestiis perque
p.603
annos circiter quadraginta exantlatis pro regni incolumitate laboribus pausam aliquam ac
remissonem: ideoque et efflagitare a regni proceribus, ut sibi in patrui sui filium Bugislaum
Pomeraniae Ducem hoc ipsum, quod Reginae Margaretae in se permisissent, statuere liceret:
Esse ipsum aetate vegetum ac florentem onerique fereodo parem et operam quoque
regno fidelem ac sedulam hucusque enavasse. Verum a Senatoribus responsum datum, optare
se ut ipsum Deus omnipotens esse quam diutissime incolumem ac salvum vellet, se
haud alium, dum in vivis esset, expetere regem aut principem. si tamen regio munere
fungi diutius nollet, esse penes se de rege eligendo ac declarando statuere, nec permissuros,
quod quidem Reginae Margaretae temporibus factum esset, superiorem sibi imponi, neque
laturos ut regni fundamento ac lege capitali luxata, ex electivo regnum redderetur
haereditarium; unde error discordiaeque exoriri possent: Sibi quoque persuasum, ita se
cum ipso versatos eaque usos fide, ut, de se quod queri jure posset, non haberet. Hoc
ubi accepisset idque firmum apud eos haberi, alio sermonem vertens exquirebat, si regem
nollent, an sibi, quomodo huc usque fuisset, adiutorem permitti recusarent. Quod cum
illi, ne in regni modo spem verteretur, annuissent, simul et illud indultum, ut ei ubique arces
paterent. Nec multo post, ignaris omnibus, in Borussos enavigans de regnis in totum
abdicandis cogitasse existimatur. Sed eum ex Senatoribus subsecuti confestim aliqui, admonebant
atque obsecrabant ne eo pacto regna sua desereret aut ipsemet occasionem disjunctioni
daret, rediret modo animumque resumeret, ac ei, qui esset a Suecis indictus,
conventui se sisteret. Et licet parum habere tum pensi videretur, quicquid ad curam regnorum
pertineret, tandem tamen, inita cum Stetinensibus foederatione, ac copiis aliquot
apud Pomeranos conscriptis in regnum redijt. Reversus praefecturas continuo arcium
Neoburgensis, Hagenscouensis ac Hindisgavelensis Bugislao commisit, Barnino Duci Alholmo
tradito, Et accipiente ex eiusdem mandato Tranekieram Everstenio Comite, Ravensburgum
Vartislao concredidit: Qui et militem praeterea apud Pomeranos collectum
eorundem subsidio ductabat. Priusquam autem rediisset et e proxima Pomerania cum
classe deflectere rex pararet, ex navibus ejus duodecim circa Hedensoam in vada ac syrtes
impactae naufragium adiere. Quod a pluribus ut sinistri aliquid atque ominis non boni
habitum divulgatumque.
Iisdem diebus pax diu exoptata inter Philippum Bonum Burgundiae Ducem ac regem
Galliarum Carolum VIII auspicato coijt. Carolus enim, quod interimi Philippi patrem Iohannem
Intrepidum Burgundiae Ducem permisisset, Et Iohannes vicissim, quod antea patruum Caroli
regis Ludovicum Aurelianum Parisijs in publico trucidasset, maximarum Galliae regno
cladium ac calamitatum, atque internecini postremo hujus inter Burgundum et Gallias
dissidij occasionem dederat. Hoc vulnus ut sanaretur, et tot per aunos saevientibus
bellis finis fieret, amplissimus Christianorum principum conventus Atrebati indictus, ut
ibi pacis conditiones, quas esset praescripturus Dux Burgundorum Philippus, suo ipsi judicio
ac sententia moderarentur. Venerunt ad hunc consessum vocati legati a summo
pontifice, e consilio Basiliensi, a rege Francorum Carolo, Angliae rege et Duce Burgundiae,
ipseque Dux Philippus; e Gelriae, Cliviae ac Bullonij Ducatibus, quorum et
ipsi Duces aderant: a Comitibus Valckenburgi, Vaudemoutij, Niversij, Estampij,
Salinarum, Lignij, Nalsaviae, Fani D. Pauli alijque delegati aut principes ipsi, Miserat
et suos Praesul Leodiensis. Adhaec non rogati legatos eodem direxerant praeter
Imperatorem Sigismundum, Rex Cypri, Portugalliae, Castiliae, Siciliae, Navarrae,
Poloniae, et Daniae quoque Rex Ericus, tot licet domi militiaeque districtus
difficultatibus.
Proximo hinc anno, qui fuit supra millesimum quadringentesimum trigesimus sextus.
decimo circiter tertio Calendarum Februarij, indicta Aboam Suecorum comitia. Eoque
frequentes ubi acessissent regni proceres, unanimi omnium consensu decretum, ut,
datis ad regem literis, eum officij et juramentorum, quae regno atque ipsis fecisset, commonerent,
simul adhortantes ut jure suo ac legibus frui ipsos sineret, se alias obsequium
ac fidem illi universam renunciaturos: Allatum quoque per idem tempus ad Sueones
fuerat habere in animo regem ipsum, remissa nonnihil hieme, Stocholmiam
accedere una cum Duce Pomeraniae Bugislao, patrui sui filio, ut eum in regem ipsis
constitueret, Esseque palam, eundem Bugislaum arcis Stocholmiae symbolum ac sacramentum
per literas ab arcis eiusdem praefecto sibi communicata accepisse: Quae
dum agerentur, aegreque Senatores ferrent, quod regni arces Sueonibus permittere
p.604
rex abnueret, dictantibus id tamen Sueonum legibus, erant ex opidanis Stocholmiensibus.
qui Engelbertum clam commonebant, operam daret potiendi Stocholmia, periculum alioquin
esse, ne sibi totique opido, quod Alberti temporibus accidisset denuo usu veniret.
Quapropter Engelbertus assumptis secum, qui Aboae aderant, regni consiliariis omnibus,
Stocholmiam magna cum manu properavit, ut quid ab arcis praefecto expectandum haberent,
expiscaretur. Verum adventantibus clausae confestim a regio praesidio opidi portae.
Idque indignum judicante regni senatu, erigi extemplo pileum atque evocari urbis
utrimque consulem fecit, eoque interrogato quamobrem portas sibi clauderent,
cum nulla inter regem et sese hostilitas esset publicata et civium quoque commercia libera
omniaque passim haberentur pacata; respondit uterque se de eo cum arcis praeside
locuturum: Idque identidem cum fieret, tandem tertio reversi consules responsum
dedere, sibi a rege in mandatis non esse ut eos intromittant: Ac denuo interrogati, an
igitur nec regni senatui ingredi liceret; Et id quoque eo tempore permuitti negantibus
ablatus est desubito, qui erat erectus pileus recentique consulum uterque. Tum arcis
praefectus portas continuo ampliori praesidio communiri ac turrium propugnacula impleri
milite curavit. Verum Sueticae gentis oppidani iniquum rati rebus pacatis, ab urbis
ingressu arceri senatores, concursu facto portas per vim aperuerunt. Ac statim intromissi
proceres regni vexillum medio in foro collocandum mandarunt, promulgarique,
ut quicunque patriae ac regni libertatem charam haberet salvamque rempublicam vellet
id signi sequeretur. Eoque facto omnis civium multitudo exceptis aliquot paucis, se
regni proceribus coniunxit. Ac simul ejecto, quod turrium portarumque claustra defendebat
praesidio, in locum ejus surrogati alij atque urbe exinde circumquaque probe communita
Mareschallus et Engelbertus ad arcis praesidem Ericum misere, qui cum eo expostularent,
quod regni senatoribus non modo portas clausisset sed in eos quoque, explosis
bombardis, vim parare visus fuisset, cum tamen haud alia mente accessissent, quam ut de
iis, quae ad pacem publice colendam pertinerent, in commune consuleretur. Sed ille cum
nihil amicum responderet, obsidione continuo circumcincta arx; datumque negotij istud
Mareschallo Carolo et Erico Puchio, Quorum illo sinistrum arcis latus impugnante, Australem
partem agressus est Ericus Puchius. Cumque hoc pacto denuo inter regem et Sueones
hostilia omnia et inimica essent, de capite ac duce eligendo deliberatum. Suntque
postremo suffragia fere omnium, et maxime praesulum ac nobilitatis Carolo Canuti Mareschallo
delata. Engelberto ex illis tres tantum, Puchio etiam duo suum calculum adjecerant.
Verum agricolis eam electionem minus approbantibus, qui Engelbertum maluissent, ita
tandem composita res; ut Mareschallus et Engelbertus regni rebus in commune curarent;
Et Mareschallus quidem Stocholmiae agens arcis obsdioni intenderet; Engelbertus cum popularibus
in pagos ac ditiones circumjacentes facta excursione, reliquis arcibus, quas regi
praefecti tenebant, ad regni laciniam reducendis operam navaret. Eamque provinciam
postquam alacriter suscepisset, primo omnium Nicopiam atque inde Stegeburgum Calmariamque
obsideri a suis imperavit, cum eodem fere tempore Brymshusam per insidias
recepissent Nicolai Stenonis, qui eam illis provinciam demandarat, copiae. Ipse interea
Engelbertus totam sui juris reddidit Blekingiam. Atque ibi constituto praefecto Nicolao Langio,
ipsemet ad obsidendum Lauholmum properavit, Traditisque Boetio et Broero Suenoni
qui ad eam obsidionem sufficere videbantur, manipulis cum reliquo exercitu ulterius
progressus in animo habebat ipsam quoque Scaniam invadere, nisi tempori exciti ac
moniti per emissarios Scanienses cum duce suo Petro Oxonio ei in adversum occurrissent.
Nec tamen conserendi cum eo manus occasio aut copia Danis data quod ille rejectis
post se, quacunque transeundum habebat, subliciis pontibus, in tutum euadens, ac pactis
cum eisdem pro tempore induciis Lauholmum, quod Boetio et Brodero obsidendum, ut
diximus, reliquerat suae potestatis fecit, ut et Hallemstadium: Atque inde Vardeberga
Elsburgoque obsessis (quorum hoc certis conditionibus extemplo ei traditum) Axelvoldam
petiit. Ubi dum haeret extrema valetudine affectus se transferri Orebroam curavit.
Atque ibi a regni proceribus cum accepisset veniendi Stocholmiam mandata, compellat
eum, qui ibi in proxima arce Goresholmensi agebat et cui jam ante cum ipso lis nonnulla
intercesserat Magnus Benedicti parente natus Benedicto Stenonis equestri dignitate
viro, Quaeritque ex Engelberto quamobrem manere sibi in patria per ipsum haud liceret,
ac tandem post multam altercationem cum causam suam ad regni senatum rejicere
Magnus videretur, idque nec displiceret Engelberto; Essetque statutum, ut omnia interea,
p.605
dum lis decideretur inter ipsos amica essent, accidit ut Engelbertus Stocholmiam profecturus
in quampiam haud procul Goxholmia insulam diverteret, ut ibi noctem reficiendo
corpori traduceret; Eoque intellecto Magnus, conscensa continuo scapha eodem adproperat,
atque iterum quod prius exquirens, nec diu moratus securi caput ei transverberat,
ac simul dum elevato, quem manu tenebant, scipione protegere se Engelbertus studet,
tres ei digitos primores adamputat; arreptosque uxorem ac ministros ejusdem Engelberti
in arcem secum Goxholmiae abducit. Ac mox assumto ex ministris illis captivis uno,
cui Alberto Patakelo nomen erat, spes eum habebat se de nocte Orebroae arcem eius ope
intercepturum. Sed minus id illi successit: quod arcis praefectus recludere de nocte
portas recusaret, licet instante identidem [itentidem ed.], quem secum adduxerat, Alberto. Verum divulgata
inter populares indigna Engelberti caede impetum extemplo illi magna suorum
cum manu in Goxholmiam fecere. Sed Magno, una cum patre Benedicto, Ringstadholmum
jam ante dilapso, cum primo accessu potiri arce haudquaquam daretur, ignis aedibus,
quae proxime erant adsitae, injectus: Ac funus exinde ingenti cum solemnitate in
aedem Modelosae illatum defletumque haud aliter lachrimis ac conclamatione omninum
quam si ipsa tum patria ad sepulturam efferretur. Tali exitu vitam clausit Engelbertus, indigno
sane tot meritis ac laboribus eius pro regno fidelissime exantlatis, Et eo indigniori
quod non hostis sed propinquorum suorum dolo trucidatus nec ipse ejusque innocui
manes amicive reposcere a paricida sceleris poenam potuere, cum Magnum in patrocinium
suum regni Mareschallus non tantum receperit, sed evulgato insuper per regni
passim oras edicto vetuerit ne quis ei id facti objiceret vel exprobaret. Si tamen,
quod addit nobilissimus Vitfeldius, pro homine seditioso, et qui in verum ac legitimum
suum dominum insurrexerit, habendus sit Engelbertus, viderint discantque illius exemplo
factiosi omnes, quid ipsos postremo maneat, quidve expectandum mercedis ac praemij
pro labore habeant.
Post necem Engelberti consensu procerum electus ac renunciatus est Sueonum princeps
regnique gubernator Carolus Canuti Mareschallus. Ac idem, opibus ac populi multitudine
praepollens quo ceteros quoque potentia anteiret, praecipuas sibi regni arces territoriaque
servavit. Unde haud levis inter eum Ordinemque equestrem maximeque Ericum
Puchium virum militarem et qui cum Engelberto res multas praeclare gesserat dissensionum
enata lerna, ut exinde patebit. Rebusque hoc pacto fluentibus, cum esset adhuc
Stocholmiae arx aliaeque obsessae, praeter Nicopiam, qua erat potitus Mareschallus, indictus
Calmariam regni conventus. Eoque cum accessisset rex ipse comitatus Germaniae
aliquot principibus ac multis ex nobilitate Danica, decretum sententia omnium ut
ei regnum redderetur, Sueci vero arcibus praesiderent. Qua etiam occasione duobus
confestim ex ordine equestri Sueticae gentis Benedicto et Boetio Stenonibus Calmariae praefectura
demandata. Quorum Benedictus parens erat Magni percussoris, quem diximus,
Egelberti. Cetera in proximum festum Michaelis, quo tempore Sueonum comitia haberentur
Sudercopiae, quibus et rex se interfuturum promiserat, reiecta. His peractis
Rex Ericus ipsis Calendis Septembris relicta Calmaria Gotlandiam classe petiit: ac
mox appropinquante, qui erat conventui Sudercopiensi praefinitus die Michaelis,
eadem classe Suetiam repetiturus, oborta faedissima tempestate mire jactatus est,
cum praesertim navium plerisque huc illud dispersis ea, quae ipsum vehebat, extreme
sit periclitata, Haec enim amissa mali# superioris parte in littus Gotlandiae circa Carelsoae
oras rejecta, dum ibi effugium quaerit, se in terram exponi Rex curat: Et vix
evaserat terramque tetigerat, cum, ipso adhuc inspectante, idem navigium vi undarum
adobrutum pessum iit. Qui etiam casus praetoriam aliam, quae regiam
hanc proxime subsequebatur, ibidem involvit. Vexerat ea classiarios circiter centum
et viginti quorum perpauci admodum inhaerentes naufragij tabulis terram attigere.
Ex ceteris eiusdem classis, quorum aliqui in Sueciam ac sinum Sudercopiensem
delati, haud erat qui de rege an evasisset referre quid certi poterat. Itaque mox ubi
Sudercopiam Mareschallus Ordoque Sueonum equestris cum regiis castellorum
praefectis, prout Calmariae statutum fuerat, sub quintum Octobris convenissent,
haud aliud, quam regem quoque ea clade ac tempestate abreptum periisse, allatum
est. Quapropter associatis sibi qui advenerant ex Danica nobilitate, consilium veluti
in arena cuncti capiunt, ut qui fuerat Calmariae decretus Sudercopiensis conventus
rege sive vivo sive mortuo haberetur, ita tamen, ut regni satrapa Mareschallusque
p.606
regi sacramentum dicerent, quod et factum, atque inde ceteri utrisque illis, praestito juramento,
obsequium nomine regis, polliciti fuerunt. Eoque peracto caepit compellare
Mareschallus regios, qui frequentes aderant, praefectos et ab illis, quas tenebant, arces reposcere.
Sed ij cum se facturos negarent, nisi de regis obitu certo sibi constaret, reposuit
Mareschallus, id nisi fieret, haud unquam eos pedem inde relaturos. Atque ita dedita ei
Stekeburgum, Stocholmium, Axelvalda, Elseburgum, Vesteraasa et Aboa. Quorum Stekeburgum
affini suo Nicolao Stenonis gubernandum commisit, Aboam Iohannes Cropelinus,
facta prius fide se a partibus Sueonum fore, defendendam accepit. Traditaeque et ceterae
passim arces Sueonum nobilitati, ea nimirum lege ac conditionibus, ut eadem regni
perpetuo Satrapae Marschalloque paterent, aut si quid illis humanitus accideret, regni senatoribus
servarentur. Atque ita, quod diu optaverant, sibique more maiorum debere
dictabant Sueci, regni praefecturas totamque gubernationem suam fecere, regem interea
agnoscere ac ei dicto audientes esse haud quaquam se detractare jactantes. Cui rei obluctatus
perpetuo Rex fuerat. Sed Ericus Puchius, de quo ante memoratum, animadvertens
Mareschallum indies insurgere eiusque potentiae aemulus, contractis in arma popularium
aliquot, se ei palam opposuit: Verum praevalentibus Marschalli rebus, reducti in
obsequium agricolae quorum nonnullos in terrorem ceterorum exuri fecit, aliis ad collationes
graviores adactis, tributum imposuit sive resumsit potius quod Rumpeschat appellabatur.
Post haec iterum Calmariae comitia habita, in quibus singula tria regna perpetuo
foedere adunita, Et ea praeterea, quam ante in regis Erici inauguratione Calmariae inita
pax concordiaque fuerat, de novo resumpta multisque illustribus et ad regni commodum
spectantibus capitibus adaucta. Nam quod a Suecis id temporis bellum gerebatur.
non adversus Ericum regem, aut unionem regnorum, verum pro libertate et quod solis
indigenis, non exteris regni praefecturae competerent, geri ferebatur. Capita vero, de
quibus tum insuper actitatum constitutumque, fuere praesertim ejusmodi, quae regnorum
singulorum leges, immunitatem ac consuetudines respicerent: Et ne regum quispiam
nova iura ferret, aut potestatem [potestarem ed.] in quempiam transferret sine voluntate consensuque indigenarum
omnium. Similiter et de satrapae cujusque regni officio ac potestate pronunciatum;
eum a rege secundum censeri, judiciis ubivis interesse et omnibus judicibus debere
praeponi, rege absente pro rege habendum, Mareschalli esset juvare satrapam operamque
vice regis dare, ut jura ac leges exsecutioni mandarentur, De munere praeterea
Aulae Magistri ac Cancellarij statutum; utque ij tales eligerentur, quibus regni, cui deservirent,
ingenium, vires aliaque eodem pertinentia essent explorata perspectaque. Utque
rex quotannis unum quodque suorum regnorum adiret ibique tribus aut circiter mensibus
subsisteret associatus ex regni cuiusque senatu duobus consiliariis. Decretum quoque
si quae forte ingruerent bella aut si regnorum unum aliquod, quod Deus avertat ab
hoste externo impeteretur, suppetias extemplo alterum alteri accurreret, haud secus ac si
non divisa, sed unum regnum foret. In electionibus autem regum id servaretur ut, praeter
archiepiscopos cuiusque regni duosque episcopos, praesentes insuper essent Mareschalli
et satrapae, ceterique regnorum singulorum proceres, ita ut numerus omnium in universum
viginti ac centum esset. Regique si filius foret, is omnium regno proximus haberetur,
modo hoc absque detritmento regnorum fieri posse sibi certo promitterent proceres:
Si vero uno plures eidem filij essent, is, quem elegisset synedrium pro rege censeretur,
sive is minor sive aetate maior foret. Si vero nullo post se relicto legitime nato filio.
obire regem contingeret, tum penes centum ac viginti illos viros supra nominatos electio
staret, iique si e re judicarent intraneum aliquem sive etiam extraneum in regem assumere,
id sorte perageretur, ita ut regni cujusque vocabulum schedulis ejusdem magnitudini
ac formae inscriptum infanti anniculo exponeretur earumque schedarum quamcunque
idem infans elevaret, ex eo regno electio fieret. Si nec eo pacto res succedere aut conveniri
de eligendo rege posset, tum a viris quadraginta regni cuiusque quatuor designarentur,
ecclesiastici scilicet bini ac totidem politici, quos e toto illo viginti ac centum virorum
censu prudentia ac dignitate eminere judicarent, ita ut in universum duodecim haberentur,
hi facto sacramento unam in domum convenirent, nec inde, priusquam unum
omnes statuissent, decederent. Quodque statutum penes eos forent, id ratum haberetur.
Ericus autem Rex post passum in littere Gotlandiae, cuius supra meminimus, naufragium,
in Daniam reversus, ibi ad proximum usque anni sequentis millesimi quadringentesimi
trigesimi septimi vernale tempus substitit. Atque inde, facto confestim in eandem Gotlandiae
p.607
insulam procinctu, nomen praebuit, quasi ibi in omnem eventum Sueonibus propinquior,
cum illis commodius agere ac Daniae regno adunire eosdem facilius posset. Et licet eae
tum illi vires haud essent, quibus vel cogere eos vel ad nutum suum reducere speraret, habebat
nihilominus ex regni indigenis sibi perplures serio deditos. E Dania vero discedens,
praeter regni eius ceimelia, etiam tabulas permultas codicillosque, et si quae alia maximi
pretij praedecessores eius summo studio conquaesivissent, secum abstulit, haud neglecta
quoque pellice ac thori sui socia Cecilia, quae olim reginae Philippae conjugi ipsius a
cubiculo fuerat. Haec illa Cecilia est, quam memorant, viridi aliquando carpento vehentem,
obviam factam Olao Axillo armigero ac ordinis senatorij viro, qui aperto capite cum
ei honorem exhibuisset, eque risu famulorum suorum intellexisset Ceciliam esse, eam per
suos revocari ac subsistere imperavit, ac simul, everso, in quo considebat, essedo, tum et una
alteraque gladio non evaginato podici eius inflicta plaga, ei ut regi ac domino suo significaret,
mandavit, illud quandoque scorteum peculium regno ipsum dejecturum.
Apud Suecos paulo ante Ericus Puchius, Caroli Marschalli aemulus, a Dalecarnis excitus,
postquam in Carolum arma sumsisset et eum quoque circa Arosiam habito praelio in fugam egisset,
Olaus archiepiscopus Upsalensis et Thomas Strengenessensium praesul, ne civili ac funesto
bello patriam involverent, utrosque ad pacem et concordiam cohortati, id apud Ericum
obtinuerunt ut, dissuadentibus licet suis, se adversariorum fidei committeret.
dictitans inter nobiles atque illustres viros ex aequo ac bono agi oportere. Proinde Arosiam
veniens cum sibi in publicis conventibus minus temperaret multaque liberius proloqueretur,
quae alio eum spectare suspicionem injicerent, Marschallus conprehendi
eum et capite plecti imperavit, dolentibus plurimum episcopis, quorum opera inductus
mortem incurrisset. Est et rotae tum quoque impositus extra Arosiae pomeria Iohannes
Martini, qui Puchio semper a consiliis tuerat. Similiter concitati per idem fere
tempus agricolae territorii Ascherret dicti, Iohannem Erici, qui, ut ante memoratum, praefectus
Erici regis, Dalecarniis severius multatis, principium in Suecia motuum dederat,
comprehensum in vincula conjiciunt ac mox lata sententia securi subiectum capite plectunt,
licet ille in caenobio tum Vastensi ageret et literas quoque salui conductus a Mareschallo
sibi concessas obtenderet. Sed Mareschallus intellecto colonorum facinore eos
imposita mulcta castigavit, non tam quod Iohannem summopere coleret, sed quia literas a
se ei indultas vili pendissent, statuendum ad deterrendos alios exemplum judicavit. Quamvis
illi parum hoc ipso territi, cum praefectum eius haud multo post Dalecarnij, ut alium
Vermelandij, trucidarint.
His peractis, ubi jam passim constaret in vivis esse Ericum regem, habita mense Martio
Strengenessae comitia, in quibus deliberatum de modo et rationibus, quibus defenderentur,
quae in Sudercopiensi conventu, rege absente decreta peractaque fuissent; Statutumque
rite ac ordine, quae tum acta essent, actitata, praesertim quod jam ante Calmariae decretum
fuisset, ut arces munimentaque Sueciae universa in potestate essent Sueonum; Interim
tamen ut etiam rege praesente, eadem aliaque ad regni statum pertinentia resumerentur,
decreta de novo sub festum proximum divi Iohannis celebranda Calmariae regni
comitia: Quorum ubi dies dictus venisset, adesse Rex noluit. Quapropter missi in Daniam
archiepiscopus Olaus, Christiernus satrapa, Magnus Aboensium praesul et Iohannes Cropelinus:
Qui ita cum regio senatu acturos se sparebant, ut rex in Sueciam haud invitus veniret
ac suis, quae toties factae essent, promissionibus staret. Sed eo cum appulissent, intellexere
non minus Danos quam Suecos ei parum morigeros haberi: clanculumque cum
illis sermones habiti de iniquo Erici imperio quodque nepotem suum, Pomeraniae Ducem,
Bugislaum ad capessendum regni diadema importunius ingereret, ac regni arces,
posthabitis Danis, suae gentis hominibus committeret: Injectumque, si et ita Sueciae
proceribus videretur, statuisse equestrem ordinem ad regni sceptrum in ejus locum vocare,
sorore ipsius natum, Christophorum Bavariae Ducem. Quibus acceptis, plurimum gavisi
Sueonum legati domum redierunt.
Eodem circiter tempore archiepiscopus Lundensis Iohannes Laxmannus, qui anno antecedente
nobilissimo ac reverendo viro Petro Luckio e vivis sublato surrogatus fuerat,
literas ad concilium Basiliense dedit, quibus significabat episcopum Norvagis esse qui
natione Danus esset et Danos vicissim habere, qui gente esset Norvagus, utrumque legitime
vocatum vitaque probum, ob bella tamen, quibus regna jam multis annis conflictarentur,
tum et gentis diversae aspectu aegre Norvagos ferre Danum, et Danos Norvagum;
p.608
orare itaque concilium ut bono quietique ecclesiarum publicaeque plebis saluti consulens,
commutationem fieri permitteret. Erant ad id a Norvagis delegati Iohannes Crabbe Nidrosiensis
et Adolphus Asloensis episcopi: Rescripsitque eodem statim anno sub decimum
sextum septembris Iohannes Cardinalis S. Angeli sedis Apostolicae legatus, concilij praeses
generalis. Quid autem et quam in partem responsum sit, annotatum apud chronologos
non reperi.
Sub anni finem, qui nonus fuit Decembris, Sigismundus Imperator, postquam impetrasset
a Bohemiae proceribus ut Alberto Austriaco genero suo, egregio principi et qui plerosque
sui temporis dynastas praeclaris generosae indolis dotibus anteibat, successionem
in regno, se mortuo, permitterent, valetudine tandem ac senio debilitatus, cum annum
aetatis LXX ageret [ageret om. ed.], in urbe Moraviae Znoima quod se deferri jusserat, inter amplexus atque oscula
filiae quam unice delexit, quamque unicam habuit, Alberto eidem nuptam, e vita migravit.
In eius locum Albertus de quo jam dictum, gener eius, omnium suffragiis Imperator
et designatus.
Anno qui proxime excepit, a regni Danici lacinia sejunxit Ericus Rex Rugiae insulam:
suisque eam nepotibus, Pomeraniae Ducibus, Bugislais majori minorique, possidendam
permisit. Cumque territorium idem una cum Barnimo, cognato ipsius, iidem essent accepturi,
etiam ecclesiae Roschildensis Comitatum, Stryg dictum, in insula eadem situm facere
suum voluerunt, existimantes tam ecclesiasticum sibi quam civilem insulae jurisdictionem
competere. Quid autem eo vicissim nomine hostimenti aut commodi magnopere
regi regnoque relatum a Pomeraniae principibus sit, negat se reperire Vitfeldius: adjiciens
etiam ante Cristophorum, ejus nominis secundum Daniae Regem, quod in rebus eius est
commemoratum, magnam ejusdem insulae partem, continenti proximam, abalienari similiter
a regno passum, ut ita ademptae paulatim Daniae regibus eae ditiones sint, quarum
aspectu Vandalorum reges celebrantur. Unde perfacile esse intelligendum idem nobilissimus
Vitfeldius inquit, parum usui regno fuisse externi stemmatis reges, quorum primus
Ericus audiit; dum sibi suaeque potius prosapiae, quam regno quisque studeat. Habita eodem
anno Comitia Vordingburgi fecitque in pleno procerum consessu omnium nomine
verba archiepiscopus Lundensis, Iohannes Laxmannus, pluribus demonstratis Daniae regnum
liberum ac sui semper juris fuisse et ita ut esse ac haberi porro idem sineret rex Ericus,
nec obtrudere ulterius regno Bugislaum, aut regni arces milite externo complere in
eiusdem Bugislai firmitudinem, ac praejudicium liberae suae, qua semper usi fuerant, electionis,
vellet, eum obnixe rogitabat. Estque promissio tum quidem regis nomine facta, ut
in integrum omnia intra dies quatuordecim post festum divi Iohannis restituerentur, sed
facta promissis non responderunt. Unde comitiis etiam hisce regem ipsum interfuisse
et in Daniam tum forte ex insula regressum, vel denique legatos ibi suos habuisse ex iis,
quae jam relata, ac postea dicentur, colligendum videatur.
Exarsit vero haud multo post mira passim in heros suos multitudinis ac populi rabies
et maxime eorum hominum, qui Vindsysselae tractum, Jutiae borealem, incolebant. Hi
negare coenobiarchis aliisque, quibus id ex aequo et jure debebatur, tributi sui pensionem
caeperunt, dictitantes Eugenium pontificem Max. Basileae synodum indixisse, ut in ea cleri
praesertim excessus peccataque corrigerentur, se idcirco eousque ius dominis suis debitum
sibi reservaturos, dum, quod ibi esset decretum, intellexissent. Nobilitatem tyrannidis
in subditos accusabant, eandemque sibi, quae Suecis et Norvagis, rebellandi occasionem
datam. Nec ulla sedandis hisce motibus, sive aspera sive levia quaecunque adhibebantur
dicta faciebant. Ericus etiam Rex seditionum coryphaeos, ut turbam concitatam pacarent,
se per nuncios suos commonuisse ad senatum referri curavit, alij, non ut pacarent,
sed magis commotos concitarent, missos interpretabantur. Erantque ex nobilitate haud
pauci, praesertim Australis et Borealis Jutiae, qui se Holsatis submittentes, eorum praesidiis
adversus populi furorem defendi orabant. Et est postremum res eo deducta ut Haderslebia,
clarum eo tractu opidum et Arrae insula, Adolphi Holsatiae Ducis imperium secuta
fuerit.
Apud Suecos eodem circiter tempore agitare secum Mareschallus caepit de vindicanda
in se et praefectos suos illata popularium iniuria. Nam ut supra memoratum, eorum
nonnullos Dalecarnij, alios Vermelandij trucidaverant. Hos cum sibi castigandos putaret
Mareschallus, obstiterat semper ac dehortatus id fuerat Christiernus Nicolai regni satrapa.
Unde aliud eum agere ac sibi studere Mareschallus haud temere suspicatus, castigatis,
p.609
ut constituerat Dalecarnijs et Vermelandijs, satrapam per insidias lecto adhuc decumbentem
opprimi atque Orebroam, ut erat, vestimentis denudatum deportari curavit.
Ibique obvius illi redditus Mareschallus eum interrogat an sibi, quas tenebat, dedere arces
vellet. Satrapa non arces modo se eius potestati permittere, sed ei per omnia quoque
obsequi constituisse, magno cum tremore referebat. Quapropter Nicopiam cum eo profectus
Mareschallus, eam de manu eius arcem recepit, ac redintegrata aliquali cum ipso amicitia
Finlandiae partem una cum arce et opido Viburgensi, quemadmodum antea tenuerat,
ei gubernandam reliquit, concessa insuper filio ejus Carolo Christierni Ringstadholmiae
praefectura. Quae dum fiunt, denuo in eundem arma parantur; Nam satrapae consobrinus,
qui et sororem duxerat ipsius Mareschalli, Nicolaus Stenonis, licet antea non semel
inter sese controvertissent, iterum iterumque pacem fecissent, tum aures reconciliationi
praebere omnino renuere videbatur. Commonuerat quippe eum Mareschallus Carolus,
ut Ostrogothiam, ac totam eam Stekeburgi ditionem quam praesidendam acceperat, mitioribus
modis administraret, nec colonos extorsionibus ac tributis contra leges ac morem
patriae vexaret, imperans ac suadens identidem ut ab injuria suorum temperaret. At Nicolaus
parum id pensi habens etiam Mareschalli ministros impetere et eos captivos abducere
instituit. Quapropter, cum frustra se esse Mareschallus intelligeret, versis in rebellem
armis, arcem Stekeburgensem obsidione circumcingi mandavit. Ac videns Nicolaus se teneri,
pactus est in dies aliquot cum obsidentibus inducias, ac simul misit ad Mareschallum,
qui significaret se imperata facturum. Ipse vero capta interea elabendi occasione, ad regem
Ericum tum in Gotlandiae insula commorantem pervenit. Rex honorifice exceptum,
regni Mareschallum declarat, ac statim acceptis ab eodem militum aliquot copijs
rediit ad Ostrogothos. Tradiderat quoque eidem codicillos ac literas suas Rex Ericus hujus
propemodum sententiae, ut omnes ac singuli eas lecturi Nicolao Stenoni, regni sui Suetici
Mareschallo, obsequium ac fidem praestarent. Exciverat similiter et Noruagos Rex,
eosque per literas commonefecerat ut Elseburgum, quod Tucho Mareschalli frater defendebat,
quantis possent copiis obsiderent. Sed Sueci collectis suorum aliquot manipulis,
id agentes Norvagos magna cum clade repulerunt. Interea Ostregothiam invaserat cum
copiis sibi a rege traditis Nicolaus Stenonis, explicato per signa militaria vexillo Danico. Et
postquam ferro atque igne in obvia quaeque aliquandiu desaevisset, superatus ab exercitu
Caroli ad opidum Nicopiae, cum suis est deportatus, ac die exinde tertia contracto, ut existimatur,
ex animi aegritudine corporis morbo expiravit. Nec perpercit Mareschallus
praefectis ac familiae eius perpluribus, quos iniuriis ac rapinis exsatiatos Sudercopiae gladio
percussos multauit. Sed neque his sublatis, pace frui Mareschallo concessum. Erat
enim nobili ac claro apud Suecos genere natus Broderus Suenson, qui cum Engelberto multa
ac magna pro patriae libertate gesserat, cuius et superius, a Lubecensibus in freto Oresundae
capti, meminimus. Hic ubi vehementius nonnihil cum Carolo de feudis ac praefecturis,
quasi eas non ex merito cujusque, sed ad gratiam et prout amicus ei aut sanguine
quispiam junctus esset, distribueret, palam expostulasset, confestim eum Carolus, perinde
ac rebellionis authorem, comprehendi, ac die statim postero sub ortum solis decollari
mandavit. Cumque hoc pacto regno in universum potiretur omnem ubique lapidem
movit, ut Rex Ericus solio restitutus, talem se gereret, cujusmodi se futurum, praestito
solemniter sacramento, non semel pollicitus fuerat. Et sunt in eam rem multa celebrata
comitia multaeque hinc inde legationes missae: Sed renuit semper Ericus Rex,
haud existimans regiae esse maiestatis iuramentis obligari. Vnde Morastenij decretum
factum, quod et statim ei transmissum, quo monebatur intra septimanas duodecim
coram adesse ac respondere ad omnia, de quibus eum compellandum haberent: Ni fieret
se eum pro rege in posterum haud agnituros. Verum archiepiscopus Olaus, magnae industriae
ac prudentiae vir, alijque aliquot ex regni senatoribus toti in eo erant, ut in integrum
aliquando restitueretur, ac liberum haberet ad regnum regressum, modo stare juramento
in animum induceret, nec id illi expetere sine causa videbantur, quod Mareschalli imperium
vix aliud esset, quam intestinum bellum, perpetuaque seditionis ac caedium civilium
materia: adeo ut duplici hinc infortunio mactaretur Suecia, dum foris adversus regem
belli gerat, ac domi discordiis se ipsa conficeret. Tandem post tam varia comitia variosque
conuentus, id obtinuerunt, ut in oppido Calmariensi trium regnorum haberentur comitia.
Ac mox relicta Vpsalia, cum eo descensurus esset archiepiscopus, et jam Nicopiam
advenisset, veneno ibi a praeside loci (ita habent annales Sueonum) Magno nomine, qui illud
p.610
lacti amygdalino immissum ei propinasset, extinctus est die 25 mensis Iunij. Itaque
Calmariae, qui erat institutus procerum conventus ob inexspectatam archiepiscopi
necem, successu, qui sperabatur, caruit. Qui etiam advenerant e Dania regis nomine, tres
ad minimum arces ei tradendas urgebant, quas ille, cuicunque liberet, gubernandas demandaret.
Quod abnuens Mareschallus omnium porro nomine respondit, placere quidem
ut in regnum rex redeat eique omnes in uuiversum pateant arces, sed ut eae a Sueonibus
atque indigenis praesideantur. Addit Johannes Gothus, petiisse Danorum legatos ut
Sueones sine ulla omnino jurisiurandi obligatione regem admitterent, et eam ideo ab illis
propositam orationem, ut Sueonum animi in Ericum hoc magis exacerbati desinerent
aliquando cum eo de ineunda concordia tractationem instituere. Agebat hoc tempore Rex
Ericus Visbyae, quod est Gotlandiae insulae opidum, totius olim Balthici maris celeberrimum
emporium. Ibique dum agit nec Danos, quibus Bugislaum aliosque principes exteros praeposuerat,
ulterius respicere aut curare magnopere videretur, dedit ad filium sororis ejus
Bavariae Ducem Christophorum, regni Danici Senatus literas, quibus eum ad se vocabant
regnique diadema offerebant. Erant vero hae in hanc fere sententiam scriptae:
" Illustrissime princeps, pro siuogulari affectu et gratia, qua, ut nosti, trium horum regnorum
" lenatus populusque te ob matrem tuam charissimam qua ex regio reguorum horum sanguine.
" et quidem a rege ac domino oostroErico proxime progenitus es, lemper prosecutrus
" fuit, cogimur ad tuam celsitudinem confugere ac siguiticare, quem in modum regia cius
" maiestas tria haec regua plures jam annos sollicitarit eisque patruelem suum. Pomcrauiae o
" Ducem, igi / cum iu regem iugerere sategerit: nosque ei hac parte perpetuo obstite rimus
" ac tergiverlati fuerimus, quod id ex aequo ac iure tinus competere existimaremus, quan
" diu e regio genere et ad reguum quasi legitime proguatus priuceps superesset. Et eum
" oihilominus invitis uobis, omues regui arces et munitiones Bugi / o jam dicto io manus
" tradidisse quo ita per vim regui eum compotem faceret regemque post se relioqueret:
" uec voluisse indigeuis ullas concedere praefecturas, uisi eas, ug / uo tradente, acciperent.
" et ita quoque acceptatas ab illis ne aut vitae suae bonorumque subire jacturam haberent.
" aut reguum maiori detrimeuto afficerent si uimirum praefecturae ac regni muonitiones ex.
" teris atque alieuigeuis traderentur, quomodo pro parte factum, poftquam ille Aleholmum.
" Bumo Bartheosium DuciRavensburgum erti / co Volgaftensium principi. Tranelieran
" ebun ac Stegehusam tcComitibus praesideuda demandavit. Quioet regia eius ma.
" jestas, domine ac princeps dilectissime, cum nos jam nuper ad comitia Vordingburgensia
" iub festum Paschatis vocatos denuo urgeret uc ugssuu regeu salutaremus, nosque hoc
" ipsum identidem recuiantes palam profiteremur, haud alium nos regem dominunve.
" quamdiu ipie in vivis foret reguisque rite praeesset, expetituros, sibi postremum jam seni
" et ad quietem anhelanti id concedi petijt ut ugi / sou pro regni pciucipe ac capitaneo sus.
" ceptus castella omnia regui que munitioucs teneret essetque peues ipsun praefectos con.
" ftituendi abdicandique facultas: Et id cum iterum iterumque renueremus ob regui, quam
" iude augurabamur, desolatione: uc tauenu ei perpetuo adveriari vidercmuur, pertilimus
" ut una cum rege reguo adesset nec tamen ut praefectussed ut regi reguoque fidus amicus et
" qui duo simul regni munimenta Ravensburgum et Traoelieram, quae ei sustentaudo suffice.
" rent, hoc nomine luo prae sidio teneret: Et super haec omnia arces ei omues regui patcrent.
" easqueex voluntate regis dominique nostri rite tutaretur, ea scilicet lege ut arces vicissitm regni
" Aleholmum supra dictum, quod Dux Barninus, et Ravensburgum quod Dux Witslaus tenebat,
" intra dies quatuordecim post festum ohanuis Baptistae ad regui obsequium ac fidem re.
" duceret, quomodo et facturus receperat, sed minus prae ftitit.Finitisque comitjs illis cum
" jam a regia eius maiestate recessssent proccres uobilitasque omnis, tradidit in manus ac
" poteftateu Bugislai idque contra regui jura ac consuetudinem, ditiones suas univerias ouna
" cum arcibus ac muuicipijs ternis Meoburgo. Hidigoue fugescov et, qui eo pertinebant,
" subditism, atque inde, vocatis ad se Selandiae incolis, eis mandavit ut Bugislao memorato
" obsecundarent, eique dicto audientes essent, ut gubernatori ac praefecto suo, concedens
" ipsis quascuoque vicissim poflularent immunitates. Cumque hoc pacto gentis suae
" Duces Bii / scum urtium et Burmmu una cumobome et tuao Comitibus tam
" potenter reguo inutrodus isset plebemque ad suum uutum composuisset uavem consceo.
" dit. Calmariam quasi petiturus ut Suecian a regui ordinibus reciperet, quemad modum
" persuasum habebamus ex iis quae inter ipsum et Sueoues pacta jam aute conventaque
" tuerauot. At ille boc omisso recta Cotlandiam, invitis et inconsultis nobis, petiit insulam, a
p.611
" Daniae reguo longissime remotam: Atque eo regui thesaurosaurum argentumque aliaque
" ccitmelia qu plures per annos a regibus regiuisque in usum ac decus coronae congeita fueraut
" lecum abftulit. Cumque a nobis hoc pacto abiisset, uotae passim per Celandiam.
" totumque reguum in ccclesiasticos ordiuemque equestret popularium seditiones, qu
" nos indies summo cum vitae discrimine inter eos versari sinunt, cum aequitati ac juri commodare
" aurem palam detrectent. Tum et res inter ollatos et regnum ita se habent, ut
" corum quoque in horas incursiones vereamur, suutque discri mina ejusmodi, quae occasio.
" ne peregriuorum praesidum reguo quotidie impendunt tot tautaque ut uarrare omuia
" prolixum nmis foret. Quibus et ea acceduut, quae a Suecis immiuent, cum pactis con
" ventis, qu iuvicem sanxissent, ftare Ericus reculet: adeo ut singula haec regua, qu olit
" fueraut coniunctisfma, ob sinistram imperandi cjus rationem divisa uuoc seiunctaqs habeantur.
" Quapropter, illustrissimc princeps, cum rex Ericus hunc in modum suaque sponte
" regno reuunciaverit te ut sanguiuis regij reguo proximum omni cum dimi ssoue poscimus
" ac rogamus obtestamurque per Dei immortalis amorem perque tuun ipsius decus
" ac gloriam et denique per amicitiam, qua, ttirpis ratione reguo cooiuugeris ut laboran.
" tibus uobis ac reguo periclitanti succurrere ac praesens accedere priua quoque occasiouc
" haud degraveris Tua Celsitudo ubi ad nos accesserit si et regi tum nostro reiumere
" sceptrum videbitur sufsicient uihilominus, adjuvante uumine, regui opes tuae celsitudini
" in uium prae sertim ac commodum coronae ac regis, loco Bugiso, dt quo memoratun, su
" o stentaudae: Si vero nec venire nec regui rebus subveuir Celsitudini tuae stat sententia.
" id quam primum per harum latores nobis siguificetur oramus: ut regno aliunde consult
" re tempori valeamus. Si autem eripi hoc pacto t manibus Celsitudinis tuae eiusque prosapiae
" regnum contiugat, uon uobis sed sibisuaeque socordiae, quod imputet habebit. Mit.
" timus porro his incluia capita quaedam certa quibus reguo excidisse Erieus ostenditur.
" ut eo commodius Celsitudo tua intelligat, quibus urgeatur dithcultatibus regnum et tuae
" quoque Celsitudiui esse iu promptu possit de re tota, remotis rcmoris omuibus propiu
" ltatuere. Tuam Celsitudinem Deus Opt. Max, quam felicissime servet, ac sospitet. Datum
" Corsorae 28 Octobris anno 1438 Vigilia beatorum Simonis et Judae Apostolorum.
Has literas suis sigillis munierant Iohannes Dei gratia archiepiscopus Lundensis, Iohannes
Roschildensis, Nafno Othoniensis, Christiernus Ripensis, Vlricus Arhusiensis et Gerhardus
Burglaviensis, eadem gratia episcopi, itemque Benedictus Prior Antworscouae, Ericus Nicolai,
Henricus Canuti, Martinus Jensonus, Luderus Cabholtius et Eschillus Brock equites:
Petrus Lucke, Gerhardus Bruske, Ivarus Vossius, Ago Lunge, Otho Nicolai, Iacobus Bassus,
Nicolaus Erici, Asdalius et Olaus Axilli armigeri, Daniae regni senatores. Invenio in annalibus
habuisse tum Episcopum Lubecensem Iohannem Schelium jus tradendi in feudum Holsatiam;
idque ei jam ante ab Imperatore Sigismundo indultum confirmasse hoc circiter tempore
Albertum Caesarem, et eo pacto traditum ab eo Comitatum istum Duci Adolpho 26 Decembris
anni hujus, praesentibus Skackio, Iohanne Pawisck, Iohanne Buckvoldio equitibus,
itemque Bartoldo Canonico Lubicensi et Iohanne Roggensbergero, Episcopi apud Plonenses
Notario. Imperator postmodum id sibi soli servari privilegium voluit, cum praesertim,
qui superiores essent, ab inferiori feudum ac praefecturas suscipere indignum judicaret.
Post haec Stegeburgum, quod est Ostrogothiae littoribus impositum municipium, arce
ornatum munitissima, e Gotlandiae insula appellens rex Ericus misit ad Carolum Mareschallum,
qui significaret, habere se ad publicum regni statum pertinentia, de quibus cum ipso
conferre in animum induxerat, ideoque rogare quamprimum accederet. Sed Carolus
non ignorans, res ad omnium salutem ac tranquillitatem spectantes non nisi publice et coram
regni totius senatu tractandas, nonnihil expectandum respondit, donec omnes universi
regni proceres ad tam ardua negotia propius inspicienda convocarentur. Quo accepto,
tradit Iohannes Cothus, Ericum sibi sequioris erga Mareschallum propositi conscium,
retracta confestim ex Ostrogothia in Gotlandiae insulam classe, Visbyam rediisse. At certo
certius est, quod acta domestica ostendunt, omissum aut ignoratum ut alia permulta
Gotho, Ericum regem, priusquam e finibus tum Sueciae Gotlandiam versus recederet, ad
literas a regni Daniae proceribus ipsi Visbyae redditas, quibus ei fidem obsequiumque eo
usque praestitum abnegabant. Lubecae sub festum Nativitatis D. Baptistae datas anno
MCCCCXXXIX, ipso demum die, qui D. Jacobo sacer est, responsum misisse Stegeburgi
scriptum eodem illo anno quadringentesimo trigesimo nono supra millesimum: Ut
satis inde constare possit discessum eius non subitum aut fugitivum, sed tardum potius ac
p.612
praemeditatum fuisse. Procerum autem Danorum literae quibus ei sacramentum ac fidem
jam ante promissam praestitamque renunciare significabant, his praecipue nitebantur,
quod ille regni arces extraneis, et praesertim Duci Bugislao, eum in finem praesidenda
demandasset, ut eo facilius regno paulatim potiretur, cui semper adversati fuissent. Quodque
iis, quae in publicis singulorum trium regnorum comitiis Calmariae fuissent decreta,
stare recusavisset, Et omnia insuper multos per annos a regibus eiusque praedecessoribus
collecta, regni ceimelia thesaurosque secum abstulisset; Et illa quoque, quae in ultimis
regni Daniae comitiis Vordingburgi promisisset, se nimirum Sueciae sceptrum aequis
conditionibus resumpturum exterosque e Daniae regno amandaturum, omniaque in
integrum et ad veterem modum regnique legibus consentaneam formam restituturum,
haud quaquam praestitisset, sed, iis omissis, et se inconsultis Gotlandiam petiisset: Indeque
seditiones per omnes passim regni destrictus concitatas, avulsaque a Jutiae corpore Haderslebiae
opidum Arraeque insulam, eaque Holsato cum fide obsequioque tradita: Et
denique quod ei per nuncios episcopumque Viburgensem Torlacum, die omnium Sanctorum
anni praecedentis, significassent egere eius praesentia regni negotia, orassentque reditum
acceleraret, se alias ad alia ineunda consilia cogi, nec posse diutius honeste connivere
ad imminentem regni ruinam; ipsum tamen ad ea omnia neque responsi neque remedij
quidquam in medium attulisse. Has literas sigillis ac subscriptionibus suis communierant
Iohannes Dei gratia archiepiscopus Lundensis, Navius Othoniensis, Christiernus Ripensis,
Vlricus Arhusiensis, Gerhardus Borchlumensis eadem divina gratia episcopi, Benedictus
Prior Anderscouensis; Ericus Nicolai, Henricus Canuti, Lotharius Cabholt, Martinus Johannides,
Eschillus Brock equites, Ago Lunge, Petrus Lycke, Otho Nicolai, Gerhardus Bryske,
Jacobus Bassus, Paulus Laxmannus, Olaus Axilli, Andreas Hacke, Otho Schinckelius, Nicolaus
Erici Asdalius, Ioachimus Flemingus, Olaus Lunge, Petrus Schram, Ericus Nicolai
Brotschovius, Magnus Johannides, Laurentius Thomae, Eggerus Frille, Magnus Ebbonis,
Nicolaus Laurentij, Ioachimus Erici, Laurentius a Podorp, Andreas Petri a Bremslycke, Bartholdus
Brems, armigeri. Et paulo inferius idem se quoque profiteri sua manu ac sigillis significabant
Nicolaus Rannovius, Antonius Nicolai, Casparus Bruske.
Respondebat ad ea Rex, literis Stegeburgi, ut meminimus, datis sibi a regni proceribus
plane inexpectatum hoc accidere easque accusationes nunquam se praesente ab ipsis motas;
factumque omnino se inconsulto ac inscio, quod in regnum suum introduxerint sororis
suae filium; eique authores fuerint ut literas ad ipsum miserit, quibus imperio supersedere
moneretur: Se illud neque de ipsis neque de ipso commeritum, neutrosque decuisse:
Et Deo cunctisque, quibus aeqi iniquique sensus atque intelligentia est, id dijudicandum
relinquere: paratumque se, quod ad criminationes allatas coram regni senatu populoque,
qui a partibus integer habeatur, coramque dynastis, principibus ac civitatibus aliisque
viris spectatis tempore ac loco oportuno, quoque venire ullo pacto possit, cedere atque
indulgere, quicquid aequum honestasque permittat, dicto sororis suae filio illisque. Ideoque
orare ac commonere ipsos per eam, qua sibi secundum Deum obstringuntur, fidem ac sacramentum,
ut filium suae sororis saniora doceant, ipsique secum deliberent, ac rem caeptam
ponderent, nec sibi regni sceptrum, quod ad se legitime delatum cum Deo suscepit,
adeo violenter manibus extorquere instituant.
Seorsim autem ad Scaniae Fioniaeque populum plebemque scribi per idem tempus ex
eadem arce Steckeburgensi curavit significarique, redditas sibi in castro suo Visbyensi, literas
senatorum regni, Lubecae circa festum nativitatis D. Baptistae datas, quibus ei fidem
atque obsequium renuncient, se earum literarum ipsis exemplum mittere, quaerereque an
et eadem ipsis mens sententiaque sedeat, se haudquaquam id sibi persuadere posse, cum id
nullatenus de ipsis commeruerit, ideoque rogare ut regni proceres ad saniora retrahant,
nec permittant sibi a Deo traditum sceptrum per vim atque iniuriam eripi. Has similesque
Steckeburgo in Daniam literas missitabat Rex Ericus; Reversus vero in insulam Gotlandiae
ad ipsum Ducem Christophorum nepotem suum, Vesbyae decimo quarto Septembris
qui dies fuit exaltationi S. crucis sacer, datis literis in hunc fere sensum perscripsit; Se
ad procerum regni Daniae literas criminationesque rescripsisse, ejusque exemplum transmittere.
Et licet ipse haudquaquam ita se gesserit erga se, quemadmodum fas honnestasque
efflagitent se nihilominus adversus ipsum fore qui esset, eaque suasurum, quae suam personam
deceant, seque idcirco ipsum commonefacere, licet in tutum deduxisse cuncta videatur,
ut suo exemplo sapere esseque cautior velit, ac discere quam sua promissa fidemque
p.613
praestent regni proceres, quibusque arduas illas curas operamque suam per tot annos regni
negotiis fidelissime navatam impensamque praemiis compensent. Et licet jam ante
Scanienses Fioniosque ex arce Stecheburgensi, ut supra patuit, de omnibus quoque
certiores fecisset, eosque ut sibi adversus regni senatum adessent, adhortatus fuisset,
tamen identidem ad Fionios, quod eos in totum adhuc sibi subditos retineret Bugislaus,
literas dedit scriptas eodem illo quo superiores istae ad Ducem Christophorum exaltationis
S. Crucis die, in arce Visbyensi, significans se etiam ipsis Responsi sui ad omnes
quas instituisset adversus se regni senatus accusationes exemplum transmittere.
Erant autem Responsionis illius quae literis erant inserta, decem aut undecim praecipue
capita:
Quorum primo quod accusaretur quasi in regni Danici jura privilegiaque, ad quorum
praescriptum se regni incolas ditionesque habiturum gubernaturumque facto sacramento
sanctissime fuerat pollicitus, multifariam impegisset, ad id respondebat, decuisse
ipsos, si quid ejus foret, non hoc sed alio id modo agere, nec se adeo manifesta injuria contumeliaque
propalam afficere, idque bonos omnes facile concessuros; praesertim cum ea
de re nunquam antea coram se querelam instituissent.
Quod autem regni munimenta arcesque peregrinis praesidendas demandasset id se ignorare
aiebat, ipsosque latere haud posse Bugislaum non peregrinum, sed patruelem sibi esse:
Ipsique leges arciumque secreta tradita totius senatus omniumque regni consiliariorum
suffragiis ac voluntate, cujusmodi tum fuere archiepiscopus Lundensis vir reverendus
ac nobilissimus Petrus Cruse, Petrus Roschildensis aliique episcopi ordinisque equestris viri,
armigerique summa per id tempus authoritate pollentes, quique haud minus, quid regno
conduceret, quam qui hodie sunt, exploratum haberent: Esseque Bugislaum a regni senatu
non modo approbatum, verum statim ab obitu laudatissimae memoriae reginae Margaretae secum
judiciis arcibusque praesedisse, idque multo jam tempore antequam esse natum Christophorum
Ducem constaret; nec tamem regem eum a se unquam appellatum.
Ad eam porro accusationem, qua separasse regna ac divulsisse diceretur, quae fuerant
conjunctissima, reponebat se nihil unquam in votis habuisse magis, quam ut ea unita manerent
amiceque inter sese eorundem indigenae conspirarent, sed aliud ex actis comitiisque
Stocholmiae in aede S. Spritus et alibi habitis demonstrari posse veramque divulsionis istius
causam esse inquieta Danorum, quos ferre Sueci haud poterant, ingenia.
Quod autem Haderslebiae municipium incuria absentiaque sua Holsatis deditum esset,
serio negabat affirmabatque non suo sed aliorum id culpa factum: et esse non eius modo
territorij, sed Sueciae, Norvagiae ac Jutiae Australis a Daniae corpore divulsarum veram
causam violenta ipsorum imperia, ipsorumque injustitiam iniquitatem, perfidiam atque
immanem avaritiam.
Ad id vero, quo dicerent septem eum ex praecipuis regni arcibus gubernandas commisisse
principibus peregrinis quique hostes potius dici quam amici possent, reponebat, se
haudquaquam sperare agnatos suos regni hostes vel esse vel fuisse aut pro exteris habendos,
qui de regno optime semper meriti vitam pro ejus incolumitate toties exposuissent.
Eorumque Ducem Barnimum bello quod adversus Vandaliae civitates gerebatur, eam corporis
aegritudinem contraxisse, ut de valetudine restituenda desperare cogatur, Et Comitem
similiter Iohannem multoties vitam fortunasque pro republica periclitatum ideoque
et sedem pedemque intra regnum fixisse ut pro eodem extrema porro experiretur: eandemque
et Comiti Witzlao mentem sententiamque stare semperque fuisse. Arces autem
castellaque ipsis non tantum ex sua sed consiliariorum suorum regnique senatorum, quos
inter Axillus Petersonius, Benedictus Paawisckius, Iohannes Croppelinus aliique fuere, esse
tradita. Nec aliter Fioniam arcesque ejus insulae, ut et Lalandiam, comissas esse agnatis
et praesertim patrueli suo Bugislao, testantibus id, quos penes se haberet procerum
codicillis etc. Quod autem arces territoriaque eadem haud extemplo prout erat
Vordingburgi conventum regno reddidisset in causa fuisse Olaum Axilli, cum eam,
quam sibi adversus ipsum vitae ac rerum polliciti fuissent securitatem haudquaquam
praestitissent.
Sexto quod obiicerent, exequi eum, quae fuerant Calmariae decreta, renuisse, dicebat,
se eum esse, qui id nunquam negasset neque etiamnum neget, et se modo in arce ac ditione
Suecorum Stecheburgi degere, idque hoc fine, ut cum illis agat omniaque, quae per
fas et honestatem possit, admittat.
p.614
Seditiones autem, quas dicerent, clientum adversus dominos instinctu ipsius passim
per regni districtus excitatas referebat neminem probum revera demonstraturum se in
cleri unquam aut ordinis equestris aut populi detrimentum quidquam machinatum, aut
id ut fieret, occasiones dedisse.
De ceimeliis regnique thesauris absportatis quod objicerent, commonitos eos volebat,
se ab egressu statim pueritiae suae regni rebus praefuisse, et esse jam annos circiter
triginta, postquam conjugem duxisset, nec mirum interea temporis varia se multaque
ornamenta pretiosa fabrefieri de suo curasse, et ipsam quoque reginam suam Philippam
haud vacuam aut immuunem talium ad se in Daniam advenisse. Quod itaque abstulisse
supellectilem ejusmodi ad regnum pertinentem dicerent, ab iis se petere referebat,
ut mitterent, quibus cognita fuerunt reginae cimelia, Iohannem episcopum Ansloensem,
dominos Ericum Nicolai, Iohannem Grenium, et Iohannem Cropelinum, ii si
quae deprehenderent non sua aut reginae, sed coronae nota signata, indicarent, paratum
se ea remittere, si ex aequo honestoque sibi id competat, Sin vero nihil nisi suum reginaeque
inveniant, se maxima injuria affici, temereque eos tacere, quod id sibi publice scriptoque
evulgato exprobrent, cuius insons esset. Quod ad regni reditus teloniaque attineret,
inspiciendas commonebat expensi acceptique tabulas, tam eorum qui diem suum
obierunt, quam qui in vivis etiamnum essent, satisque ex iis liquere posse, quomodo et ubi
ea expensa erogataque, cogniturosque plus semper de suo et a se in usum regni expensum,
quam receptum: Unde et sperare se addebat ex qua tanta liberalitate reverendos in
Christo patres caeterosque regni senatores Spiritus S. aflasset ut ditiones arcesque aliis
permittant, nihilque alienum cupiant, ut suos tot per annos pro regno exantlatos labores
operamque fidelissimam respicere nec se damno insuper velint afficere, cum expensum a
se plus sit, quam acceptum, uti memoratum, seque jam modo satis superque perspicere parum
ipsis, qui tanto in se odio flagrent, curae fore sive tantum sibi suppetat, unde quod reliquum
est vitae toleret, sive id mendici mantica ostiatim sit petiturus. Interim scire eos
debere dicebat, sibi quod esset id Dei ipsorumque esse, adeo ut quidquid id esset, cum ipsis
eorumque liberis dividere sit paratus, quamdiu id habeat, adeoque id facturum libenter,
quam id unquam fecisset ante hac.
Hinc quod, insalutatis omnibus, regno excessisse ipsosque deseruisse accusaretur, in bonum
id regni a se factum memorabat, utque sibi ac suis loco contumeliarum aliarumque
injuriarum benevolentia tum et fas aequumque redderetur sicque abisse et esse adhuc
in loco relictis in regni passim districtibus, ut Zelandia, Jutlandia aliisque arcium ac dioecesium
praefectis ac ducibus, qui regno in omnem eventum praesidio essent. Unde facile
intelligere unumquemque posse addebat, haudquaquam, ut ipsi iterpretantur, a se
regnum derelictum abdicatumve.
Quod praeterea accusaretur quasi in ipsos ac regnum animo fuisset inimico ac malevolo,
id an ita haberet vocare se in testimonum referebat Ericum Nicolai, licet is ex praecipuis
esset, et cujus consilio jam evenirent, quae praedicta jam dudum sibi fuissent; testarique
se neque clam aut palam alium erga regni incolas fuisse, aliudve factitasse quam quod
fas honestasque requirat.
Quod postremo dicerent, se cum ob has, tum et alias permultas causas obsequium ei
ac fidem omnem renunciare, id se ab iis, uti non expectasset, ita nec acceptare respondit,
cum non nisi amice ac debito modo ab ipsis discesserit, magnis arduisque cum ipsorum
tum regni negotiis occupatus, addens ipsos, si quid habuissent, quo se accusandum putarent,
debuisse illud legitime ac rite, non isto modo inferre, Se tamen, cum ipsos animadvertat
nec Deum nec homines vereri, id neutiquan mirari, cum idem sibi quod jam olim
majores ipsorum, praedecessoribus suis Daniae regibus fecisse annales loquuntur, facere
videat. Quodque deinde adderent, se de rege ac domino alio sibi prospicere constituisse,
nec tamen quem vocandum velint, indicent, conjicere se ait Bavariae Ducem Christophorum
intelligi, qui se sororis suae filium indigitet, missis ad se literis ac praemonitione, quae ipsum
haudquaquam decuissent, cum praesertim ipse neque per literas neque legatos quidquam
antea adversus se intulisset, neque etiam ipsorum aut ejus literae allatae sibi prius fuerint,
quam in regnum esset receptus, idque absque voluntate sua suffragioque: cum et ore
et manu sanctissime jam olim promisisset, se nunquam adversaturum avunculo, neque unquam
in Daniae regnum venturum, nisi conscio eodem ac vocante. Se itaque facile intelligere
hunc eum ab ipsis instigatum, et ut facinus hoc tam improbum erga se, jam senio et annis
p.615
gravem audeat animatum. Adeoque nunc obduratun agere ut neque bona, quae ei
quondam ejusque matri fecisset, neque fidem promissaque sibi sanctissime data, revocare
ad animum cupiat; se idcirco jure posse dicere eam crumenam rite appendi isti tunicae,
etc. Sub extremum petere se atque orare ait ut causam suam coram principibus ordineque
equestri ac civitatibus, quae a partibus sunt integrae, agere se permittant: Si vero nec
illud admittant se primum coram Deo atque inde coram summo pontifice, Caesarea
majestate, principibus, dynastis, equitibus, nobilibus ac rebuspublicis totius, qua se porrigat,
Christiani orbis, causam querimoniamque deponere suam contestatur, sperans reperturum
se aliquos eosque bonos aequosque, qui id saltem apud vos obtineant ut sibi, quod
fas honestasque dictent, possit concedi.
Haec responsionum capita literis ut diximus superioribus inclusa per certum hominem
Andream nimirum Erici, archimagirum suum, reddenda ipsis curaverat, addita appendicula,
qua iisdem regni senatoribus significabat accepisse se post scriptas superiores
literas, eos Lubecae valvis ecclesiarum alia insuper accusationum in se capita affixisse, nullo
earum apud se facto antea indicio, eamque agendi rationem neminem honestate aliqua
praeditum probaturum existimabat certo praeterea confidens non minus haec quam superiora
ista absque ulla aut aequitate aut iure sibi afficta quemvis intellecturum. Inseruerat
praeterea eidem appendiculae, se hisce suis literis non omnes Daniae incolas, sed eos solum,
qui tanti in se criminis rei essent, intelligendos cupere, orareque atque hortari caeteros ut
quemque adversariorum suorum seorsim instruere, cumque a tanto facinore dehortari velint,
nec permittere ut tam insignita afficiatur injuuria, utque alius aliunde in haereditatem
sibi a matre legitime relictam totque annos a se possessam, contra fas et aequum contraque
voluntatem suumque assensum violenter [violente ed.] intrudatur. Haec appendicula eodem Exaltationis
Sanctae Crucis die quo literae, in arce Visbuensi apud Gotlandos scripta, cum Responso
eius ad singula, quae jam sunt posita, accusationum capita, ut et antea patuit, Steckeburgi
paulo ante sit data, die nimirum, qui Iacobo Apostolo sacer fuit.
Quibus tamen ille literarum missitationibus parum aut nihil effecit, nisi quod hinc inde
per pagos et territoria agricolae clientesque in nobiles ac heros suos exsurrexerint, eisque,
quae debebant, onera tributaque negaverint. Ipse exinde Ericus Rex Gotlandiae insulam,
desperato ad regna reditu, annos circiter decem, magno cum vicinorum et Sueonum
praesertim infestatione incoluit, postquam imperium tenuisset annos quadraginta
duos, fortunae vices ac volubilitatem, post excessum reginae Margaretae plus satis expertus,
nec uspiam, ea defuncta, aut felix aut rebus cum laude gestis magnopere memorabilis,
tandem et solio regnorum trium ut memoravimus, excussus, esse omnibus documento
potest quam in hoc humanarum rerum theatro excelsum nihil aut validum sit, quo stare
aut niti firmiter liceat. Exacto propemodum in insula decennio insulaque ipsa Danis in
possessionem tradita, Rivoldiam postremo, quod oppidum est Pomeraniae, trajecit binis ex
classe cum omni supellectile ac regiis ceimeliis naufragio amissis navibus, pro more et solens
infortunatus. Ibique dum agit, anno demum 1459 in fata concessit. Sed haec caeteraque
in tempore ac suis dicentur locis inferius. Debet interea ei Dania, ne indictum hoc
abeat, non solum sceptri tot per annos gnaviter defensi decus, sed et gentis suae eam, quae
est in manibus chronologicam a Dano primo, ad annum usque MCCLXXXVIII continua
annorum serie deductam Narratiunculam. Quam et ipsam ad sua usque tempora cur minus
persecutus fuerit, queri magis, quam a rege tot tantisque implicito negotiis rationem
exigere, merito habemus. Ita ille plurima passim nec aliis uspiam memorata lectori non
otioso suggerit; Quae et nos suis quaeque locis haud omisisse superius existimo.
p.616
RERVM
DANICARVM
HISTORIAE
LIBER X.
CHRISTOPHORUS REX ejus nominis III.
In ordine Regum XCI.
CHRISTOPHORUS idcirco Bavariae Dux Palatinus Rheni, prognatus
ex filio imperatoris Ruperti Johanne, Bavariae Duce, matre
vero Sophia (aliis est Catharina) Erici Regis, de quo memoratum, sorore
germana, nepte Reginae Margaritae, a regni senatoribus ad
Daniae sceptrum capessendum evocatus et anno eodem, qui supra
est indicatus Lubecae ab iisdem ingenti cum pompa ac solemnitate
exceptus, postquam summa exinde cum significatione honoris in regnum
esset deductus, nomen ei ac titulus non quidem regis, sed defensoris
regni a proceribus est delatus, donec de ipso quoque in regem
assumendo non Sueci solum, sed et Norvagi suum assensum significassent, eumque singula
haec tria regna regem pro more declarassent. Lubecae autem dum eum praestolando
haerent senatores, sub initium veris piratae, quos Vitalianos superius meminimus nominatos,
cum classe septem et quadraginta s (quadringentarum in Crantzio est) navium e Balthici
maris opido Vismaria in Oceanum Norvagicum effusi aggressique celeberrimum illud,
et Plinio quoque nominatum, Bergarum emporium: id post unum alterumque cum Norvagis,
qui classe parata occurrere, conflictum invadunt totumque diripiunt. Piratarum
archego Bartholomeo Voet vocabulum erat, qui ablata opidanis ingenti praeda, cursum
suum, omissa, unde venerat, Vismaria, versus Albim instituit veritus scilicet si Oresundae
fretum et illas Balthici maris angustias repeteret, ne a classibus Danorum praetoriis,
quae passim ibi excubabant, impetitus, praedam, quam tenebat amitteret. Quamprimum
vero in Daniam advenisset Dux Christophorus, promulgatae a regni senatu literae,
quibus omnes, qui aliam, quam ipsi, aulam forumve frequentarent, hostes declarati.
Statimque Dux Bugislaus et Barnimus una cum Witzlavo et Wartislao Comitibus, Dania egressi
sese exinde cum copiis ac viribus, quas undique conquisitas habebant, Erico regi
in insula Gothlandiae junxere. Solus Iohannes Everstenij Comes intra regnum substitit,
quod, ducta ibi coniuge, pedem ac sedem firmius fixisset, tum et oppignoratam sibi apud
p.617
Suecos teneret Gripsholmiam, nomine marcarum Lubecensium viginti millium. Nec
diu cunctati Daniae proceres in Sueciam legatos misere, qui id operam darent monerentque
ut tria haec regna, vetusti foederis unionisque vinculo postliminio conita, unum
agerent: Horum legatorum praecipui fuere Iohannes Laxmannus Lundensium archiepiscopus,
Iohannes praesul Roschildensis, itemque Iohannes Grimius, Nicolaus Nicolai, Olaus
Axilli equites, ut et Albertus Morerus Aulae Ducis Magister: Cumque hisce ex Sueciae
senatoribus aequali numero agere jussi Nicolaus archiepiscopus Upsaliae, Thomas antistes
Strengenessensis, Iohannes cognomento Niger, Otho Olai, Arvidus Suanius et Andreas Nicolai,
ordinis equestris viri, actumque in hunc fere modum Enecopiae, ut scilicet ante omnia
locum haberent comitia decretaque sub annum 1436 ipsis calendis Martiis Calmariae
facta, excepto uno eo capite, quo Rex Ericus, quamdiu in vivis esset pro rege agnoscendus
declaratur; id revocare se atque irritum habere professi omnes fuere. De cetero statutum,
ut proximo festo divi Iohannis Baptistae anni insequentis trium regnorum delegati
Calmariam accederent, quo ibi de omnibus, qua ad singulorum regnorum bonum spectarent,
secundum leges ac privilegia cuiusque dispiceretur, essentque interea amica ac
pacata omnia liberaque inter cives cujusque regni commercia ac negotiationes, ita ut more
ac legibus unicuique regno usitatis quisque gauderet ac frueretur. Haec Enecopiae sigillis
ac subscriptionibus suis communierant senatores utriusque regni superius nominati
Martis die, qui omnium Sanctorum festum excipit. Hinc in Ericum regem certa accusationum
capita Daniae regni senatores promulgari inque urbibus Balthici maris denuo affigi
curarunt; Quibus praeter ea, quae superius posita, eique transmissa memorauimus, etiam
bella ei objecerunt, quae tot per annos adversus Holsatos urbesque Vendorum tanto cum
civium regnorumque dispendio essent gesta, quaeque facillime abrumpi saepiusque finiri
quam commodissime potuissent, nisi ipse semper reluctatus, ac sana procerum consilia aspernatus
fuisset. Quodque multoties a regni senatu commonitus ut, defuncta regina
Philippa, principem faeminam sibi thori sociam assumeret, quae et esse regnis ipsius ornamento
praesidioque posset, id facere perpetuo neglexerit ac vitam potius non modo regnis
dedecorosam, sed maximo etiam cum eorundem incommodo conjunctam traducere
maluerit: Quodque studuerit perpetuo, ut regna haec tria, quae antea fuerant conjunctissima,
disjungeretur, quo ita, durantibus dissidiis, Bugislaus in subsidium evocatus, ad
sceptrum accipiendum facilius promoveretur. Quin et seorsim, volente regni senatu,
commonitum eum referebant ab archiepiscopo Lundensi, ut principes peregrinos, in quorum
potestatem regni arces insulasque Lalandiam, Langelandiam, Fioniam et Monam,
contra regium sacramentum ac regni privilegia contraque fas et aequum, idque refragante
regni senatu gubernandas tradidisset, honeste dimitteret, regnoque territoria sua restitueret,
nisi indignationem incurrere procerum, ac denique ab iisdem deseri atque abdicari
praeferret, id tamen flocci fecisse ac praesulis salutarem commonitionem vento traditam:
Quodque deinde Vordingburgi in publicis comitiis, cum urgeret, ut Bugislaus in regem
assumeretur, idque regni senatus haud posse fieri demonstraret, quod Daniae regnum esset
liberum ac electivum nec haereditate adiretur, ac posito esse haereditarium, tamen ad Bugislaum
recidere haudquaquam posse, quod princeps superesset ex regio Danorum sanguine
proxime progenitus, illo propinquior, ad id responderit, se tamen, etiamsi cum vitae
suae detrimento futurum id esset, effecturum ut in reguum sibi succederet Bugislaus, Quodque
exinde absque Senatus suffragio consensuque tradiderit Bugislao totam Fioniae ditionem
cum tribus arcibus omnique jurisdictione eodem pertinente; ac mox in insulam Gotlandiae,
ubi etiamnum haeret, concesserit, relicto in potestate exterorum principum regno
regnique incolis. Quodque insuper ex singulis regnis archiepiscopos, episcopos, Praelatos,
Priores aliosque ecclesiasticae jurisdictionis inaudita saepenumero causa et, ut plurimum,
insontes, in vincula ac carceres conjici fecerit, tum et regni senatores iniuria contumeliaque
multifariam affecerit et uni praeterea ex clero et amanuensibus summi pontificis
qui ei signatas a pontifice literas, easque peramicas, tradiderat, ita ipsarum literarum
instrumento plumbeoque sigillo os combatuerit ut ei e naribus cruor fluxerit; et
ipsum praeterea cum ad mandendas ac faucibus deglutiendas easdem literas cogeret nec
obtinere id posset, multo eum tempore durissimae custodiae inclusum detinuisset. Accusabant
postremo quod passim intra regni ditiones absque senatus consulto praefectos constituisset
tyrannide et avaritia infames, quique subditis oneros ac graves fuissent, quodque
monetam corrupisset, comitia pluribus annis suo loco ac tempore celebrare supersedisset:
p.618
Atque ita jus aliquandiu indigenis negatum, dicasteria antiquata obsoletaque, et bona
insontibus per fas et nefas adempta veluti usucapione quadam ab injustis posessoribus detineri
haud sine regni totius omniumque, quibus juris ac iustitiae cura incumbit, dedecore
ac contumelia, permiserit.
Eodem anno Dux Christophorus suscepta jam, ut meminimus, regni tutela, evulgari
una cum regni senatu diploma fecit, quo ille sub vitae famae ac bonorum amissione mandavit
omnibus, qui arces aliasque regni munitiones, Erici nomine tenerent, eas regni senatui
quanprimum redderent, Seorsum vero literarum earum autographum Ivaro Johannis,
Corsorae praefecto transmitti curavit, monuitque non ipsum modo sed et ceteros eandem
arcem ac municipium incolentes, ut, posthabita fide atque obsequio, quod Erico regi
promisissent regni senatui intra diem dominicum proximum sacramento se obstringerent,
nisi pro hostibus regni haberi cuperent. Vergente ad finem anno, postquam Amurathes
Synderoviam Georgio Despotae urbem munitissimam eripuisset, filios etiam eius exoculatos
atque emasculatos in carcerem detrusisset, accingitur ad opem Despote ferendam
Imperator Albertus, sed in hyberna concedente Amurathe, ipse quoque imperator retrocessit,
relictis in itinere suorum haud paucis, qui dysenteria cuncti periere. Et ipse quoque Imperator
esu peponum immodico contracta valetudine obiisse memoratur 27 Octobris,
relicto successore Frederico III Austriae Duce, uxore vero, filia, ut diximus, Sigismundi Imperatoris,
uterum gerente. Quae exinde anno sequenti Ladislaum posthumum in lucem
protulit.
Inde Christophorus Dux, anno qui proxime superiorem excepit, millesimo quadringentesimo
et quadragesimo, utpote jam Daniae, Gothorum Vandalorumque rex electus praestito
propalam jurameuto ac literis ea de re promulgatis sanctissme pollicitus fuit, se Deum
fidem justitiamque culturum, ecclesiam ecclesiaeque personas ut et Equestris Ordinis viros,
nobiles, cives, negotiatores, institores, agricolas aliosque, quam se late exporrigit Dania,
secundum jura ac privilegia ipsorum defensurum, operamque pro viribus navaturum, ut
pax et aequitas immunitatesque, quas jam olim a Daniae regibus, majoribus ipsius accepissent
sartae ipsis integraeque permanerent, seque viduas, orphanos, aliosque calamitate oppressos
defensurum, ac propulsurum a regno foedifragos omnesque paci publicae inimicos,
et simul allaboraturum ut et regno totique coronae suum decus constaret, seque in proximis
comitiis suo chirographo regioque grandiori sigillo una cum optimatibus ea obsignaturum
capita, quae esse ecclesiae totique regno usui ac salutaria episcopi, Abbates, ceterique regni
senatores ordoque equestris aliique e nobilitate ac regni incolis unanimiter decreturi essent.
Quibus in foro Viburgensi peractis, dilatus est denuo, qui erat sub festum divi Johannis
a Sueonibus indictus Calmariae conventus, quod regni guberuator Carolus aegre loco cedere
ac regni clavum permittere alteri videretur. Metuens scilicet ne qui jure cum ipso agere,
aut regni rationes deposcere instituerent. Egerunt nihilominus omnia Sueci, et
quam esset durum ac dubiae aleae vivo regi succedere, ei, inter ceteros, vir magnificus
ac gener ipsius Nicolaus Nicolai ob oculos identidem ponere inque mentem revocare haud
destitit; iterum iterumque adhortans ut regni sceptrum Christophoro permitteret. Quibus
nonnihil delinitus Carolus se a Christophoro haud alienum demontrare exinde caepit,
necessarium interim fore existimans tam arduum negotium in proximum aliquem ac pleniorem
procerum conventum differri. Sicque decedentibus, qui Calmariam perpauci accesserant,
memorat Gothus monialem quampiam, quae se arcto cuidam poenitentiae, ut
vocant, loco incluserat, de regni statu deque rege, qui esset futurus, a Carolo consultam, interrogatamque
respondisse, eum omnino regem futurum, licet perplures pro Christophoro
assumendo satagerent: et eos ad breve tantum tenmpus, nec ultra, praevalituros, daturosque
occasionem irae divinae, quam ob reges externos incurrere [incurere ed.] Sueci solent: et id peste exinde,
et quae est secuta, dira per universum regnum fame demonstratum: Et addit idem etiam
scripto a quibusdam proditum: per idem tum tempus matri dixisse infantulum a se auream
coronam in capite Caroli gubernatoris conspectam. Quae aliaque eiustmodi ut naenias habenda,
ne quid tamen omissum studio videretur, adjicere visum fuit, fide penus authorem
relicta.
Habita haud multo post Arbogis Comitia, quibus inter alios a parte Danorum interfuit
archiepiscopus Lundensis Iohannes Laxmannus et Nicolaus Ronnavius. Actumque
ibi de regni utriusque, quae tempore reginae Margaretae atque inde Erici regis pacta fuerant,
renovandis foederibus: deque Electione Christophori Ducis, cujus et animi dotes ac principe
p.619
dignas virtutes mirum in modum Suecis Danorum legati commendarunt, tradito simul
sacramenti apographo quod ille in foro Viburgensi suaque electione proceribus regni
Daniae fecisset, idem quoque ipsis praestiturum, omniaque ipsorum privilegia atque immunitates
sartas tectasque habiturum pollicentes. Carolus itaque videns procerum fere
omnium in Christophorum propensos animos, habita in medio totius consessus de publicis
regni negotiis deque libertate et constituendi, prout vellent, rempublicam facultate,
quam sua ipsis opera aut peperisset aut reddidisset, luculenta oratione demonstrare sub
finem coepit, quosnam ille postquam auctoritate ipsorum publicam rerum administrationem
suscepisset, labores pro regni incolumitate exantlasset, quautumque alieni aeris sibi
contraxisset, serio petens vellent veterum suorum in patriam meritorum haud oblivisci.
Nec ea senatui utpote justa honestaque postulata, displicuere. Estque exinde decreto ipsius
in feudum ei tradita, ex qua oriundus erat, terra Finlandiae una cum insula Olandia,
hac tamen lege ac conditione, ut insula, solutis quadraginta marcarum Stocholmensium
millibus, coronae redderetur. Quin et Carolo eidem Danorum legati facto promisso polliciti
sunt, Christophorum Ducem eodem senatus decreto staturun, nec permissurum ut in
jus a quoquam vocaretur, aut de rationibus ob acceptos regni reditus compellaretur; Essentque
omnia quaecunque hucusque per ipsum actitata fuissent, nullius vel oblocutioni
vel censurae obnoxia. Et ipse denique Carolus de omnibus uberius cum Duce Christophoro
Hallemstadij anno proxime insequente praesens cum praesente ageret.
Accepit eodem hoc anno pridie eius diei, qui Philippo et Iacobo sacer est, a Duce Christophoro,
electo jam Daniae, Gothorum Vandalorumque rege, Ducatum Slesvicensem per
vexilli Ducalis exhibitionem Adolphus Holsatus: idque flexis genibus ac facto regi regnoque
obsequij sacramento. Petiitque vicissim a regni senatoribus literas Christophorus, quibus
id ipsorum voluntate jussuque fecisse demonstraret. Arboensi auten ut staretur decreto,
scribunt Christophoro Duci Sueones, eumque sibi in regnum deposcunt ex foedere
jam ante inter regna utraque pacto. Indictusque Calmariam conventus, qui haberetur sub
festum Johannis Baptistae, ut ibi facto jurejurando firmatisque regni privilegiis, Christophorus
procerum omnium suffragio diadema assumeret. Quae tamen priusquam fierent,
ipse Carolusque Mareschallus Hallemstadij ex pacto conveniunt interque ipsos amice omnia,
quae adhuc haerere controversa videbantur, transacta. Estque Carolo Finlandiae Olandiaeque
feudum, a senatoribus, ut meminimus promissum, Christophori insuper adsensu tunc firmatum.
Eidemque rationum super Suetici regni reditibus, quandiu rebus praefuisset,
gratia facta, aliaque benigne clementerque indulta. Sed appropinquante mox divi Baptistae
die dicto anni, qui superiorem est secutus, millesimi quadringentesimi quadragesimi
primi, exorta rusticanorum apud Iutas seditione, adesse Calmariae Christophorus nequijt;
Unde in proximum septembrem Comitia illa dilata.
Interea apud Guthas Boreales, qui erant concitati agrestium animi, instinctu praecipue
Erici regis concitatos multi judicabant. Nam nec heris suis nec regno, quod debebatur,
persolvere in animum inducebant, dictitantes vivere adhuc regem ac dominum suum; apud
eum se, quod fas et aequum postularet deposituros: Fuisseque circiter viginti quinque
millia annotatum in annalibus reperio. Adversus hos commissum primo in territorio Hanherret
ad collem divi Georgij prope Aagardiam quinto nonas Maij acre praelium, in quo
Eschillus Brock, qui rusticis erat ob saevitiam prae ceteris exosus, neci datus inque frusta
dissectus est. Ex Bavaris etiam ducum unus caesus, nobiliumque duodecim capti, quos
Henricus Tagonis, qui partes Erici fovens, regni erat consiliarius, capite omnes plecti curavit.
Hanc eorum castigaturus insolentiam rex electus Christophorus postquam arma
sumsisset, iterato eos agressus est tertio circiter Pentecostes die, qui fuit 8 Idus Iunij: Estque
superior factus, amisso ex suis equestris praecipue ordinis viro Iohannes Brock, In potestatem
vero ejus ex hostibus vivi venerunt, praeter rusticanorum omnium antesignanum Henricum
Tagonis, cui insignia erant scalae nigrae in campo luteo, Hellus, Herrulphus et Andreas
cognomento Holstij, Qui omnes una cum aliis sex rotae impositi. Caesique ex cetera agricolarum
promiscua manu sexcenti numero, quamvis alij multo majorem numerum facientes,
mille octingentos occubuisse tradant. Reliqui in fugam acti, multi etiam in gratiam
recepti, quorum se plurimi redimere postremum coacti sunt. Quod ad praelium ipsum,
haec commemorant; Agricolarum turbam se in collis cuiusdam jugo curribus et carrucis
eum in modum circummunisse, ut invadere eos equitatus haud quaquam auderet: Intereaque
ex nobilitate suos quenque colonos seorsim evocasse ac securitatem, modo in posterum
p.620
obsequium pollicerentur, promisisse, unde paulatitm decrescente rusticanorum multitudine,
in eos vertisse impetum Duce, atque ea, quam memoravimus, clade affecisse.
Hinc denuo Dux Christophorus Carolusque Boot, Sueciae Mareschallus, Hallemstadii convenere,
atque inde, ut erat conventum, ad comitia Calmarniensia una profecti sunt: Ubi
praeter caeteros Dux ipse, postquam magnifice amiceque exceptus habitusque fuisset, sub
dominicae nativitatis festum Stocholmiam moto procinctu urbem solemniter est ingressus,
habens sibi a dextris adequitantem archiepiscopum Upsaliensem, a sinistris Mareschallum.
Auditasque promiscuae tum multitudinis voces, Carolum regia corona digniorem, quam
Christophorum tradit Johannes Gothus, qua vel fide vel authore non addens. Nec ibi
diu moratus Morastenium decedens, more majorum Sueciae Rex ibidem est salutatus
inauguratusque pridie S. Crucis; Atque ipso deinde S. Crucis die Rex Suecorum inunctus
coronatusque fuit ab archiepiscopo Upsaliensi Nicolao Rigualdo. Quanta vero cum
pompa honorisque erga eum declaratione comitia ista peracta sint, ex eo liquere potest,
quod praeter hastiludia militaresque decursiones aliaque regii apparatus spectacula, Rex
ipse illustres viros proceresque gladio ac cingulo militari aureisque calcaribus ornatos ad
equestrem dignitatem tum temporis septuagiuta ex Danis, Suecis ac Theutonis promoverit,
celebrans simul pro more maiorum festum, sive ludi equestres sunt, qui Sancti Erici ejusque
memoriae dicati apud Suecos hoc tempore solennes habentur.
Agebatur jam annus millesimus quadringentesimus quadragesimus secundus, eratque
Morastenio Stocholmiam Rex reversus cum in eo totus esset Christiernus satrapa, ut Carolum
Mareschallum de vinculis sibi injectis apud eum accusaret. Et licet a Mareschalli
potentia sibi Rex ipse metuere quodammodo inciperet, ea tamen prudentia insidias adversariorum
omnes superavit Carolus, ut et satrapam frustraretur; Et Regem quoque promissis
atque obligationibus, de quibus modo diximus, sibi obstrictum, quod animo fortasse
cupisset, exequi inhibuerit. Tradunt Suecorum annales, et in his Olaus Petri, ut notat
nobilissimus Vitfeldius, statim tum animadvertisse Sueonum inter se aemulationes
Christophorum regem, eosque importuna quadam ambitione ad regni feuda proventusque
contendentes, alium alius invidisse fortunae: Ac regem idcirco, dum impotentiae ipsorum
fraena laxat, datis literis, feudalia ista bona venalia fecisse; Esseque saepenumero
caeca contendentium importunitate factum, ut uno subinde anno, unum idemque territorium
multoties dominum mutarit, et rege dum alium atque alium eodem instituit accepto,
quod quisque offerret, pretio, se hoc pacto fiscumque suum ditarit, ipsis ad egestatem
redactis. Dum autem apud Suecos rex agit, ne cui forte diuturnior ejus absentia vitio foret,
per Daniae et Gutiae praesertim territoria occasione seditionis superius memoratae, et
quod in plebem sibi commissam fuisse duriores praefectorum plerosque comperisset diploma
promulgari facit; Quo serio severeque non modo promiscuam multitudinem, sed
praefectos praecipue commonitos voluit, ut unumquemque jure ac legibus suae ditionis
gaudere ac frui sinerent amiceque omnes pacateque agerent, neminem laederent aut injuria
afficerent. Qui contra facerent dictoque audientes haud essent, in eos severissime
animadversurum se comminabatur. Data haec erant Ludosiae anno quem modo nominavi
in crastino (ita enim instrumentum ipsum habebat) sancti Barnabae Apostoli, qui dies
fuit undecimus circiter Junii.
Quae dum fiunt, agebat in insula Gotlandiae rex Ericus. Unde circumquaque et maxime
in Suecos, utpote sibi proximos, per Vitalianos piraticam exercens littora eorum ac
stationes quam infestissmas habuit: rogatusque res Christophorus, ut insolentiae eorum
occurrere pararet, multa de Sueonum dissensionibus odioque intestino, quo alter in alterum
flagraret, fecisse verba memoratur, adjiciens nunquam pace eos in totum potituros
nisi, sublatis domesticis dissidiis, inter se concordes agerent. Et volunt, ubi ereptum aliquod
Sueonibus per Vitalianos navigium nunciaretur, jocose respondere eum ac dicere
solitum, aliquid etiam avunculo suo unde vivat, deberi. Priusquam e Suecia discederet,
ingentem collegerat pecuniae vim sive e tributo, quod imperari universis fecisset; sive de
muneribus, quae, ut Crantzius habet, proceres obtulissent. Hanc ei universam gazam
navi impositam avarum mare, colliso ad littus navigio, absorpsit ac perdidit. Ne tamen
nihil egisse pro Suecis videretur, ex sententia senatus regni ipsemet in insulam Gotlandiae
ad Ericum regem, avunculum suum concessit, ut ipso veluti medio piratarum, et quos ad
manum adhuc retinebat avunculus, navalium praetorianorum insolentia ac depraedationes
inhiberentur. Comes ei, praeter caeteros, ipse etiam Mareschallus aderat. Quid vero
p.621
peractum fuerit, parum innotuisse vulgo reperio. Quamvis plurium sententia est, egisse
eum cum avunculo decretumque ut ad vitam retenta Gotlandia de caetero securius agens
regna haec tria missa faceret. Recedente deinde ab insula Calmariam Christophoro,
impegit in caecam et latentem sub nudis rupem, quo vehebatur, navigium, perditaque
sunt ceimelia, codicilli aliaque ejus, quae ad manum habebat haud levis momenti supellectilia.
Ipsemet in scapham receptus vitae periculum vix aegre evasit. Atque inde Norvagiam
petens omnium votis atque acclamationibus regni diadema Ansloae suscepit praesentibus
archiepiscopo Nidrosiensi Aslaco Bolt, Iohannes Ansloensi, Ambiorno Hammerensi,
Anduorno Stavangriensi, Thoma Orcadensi, Iona Feroensi praesulibus, aliisque ex ordine equestri
ac regni senatu viris nobilissimis: Quorum praecipue nominantur dominus Endredus
Erlandi, Sualius Iohannis, Harvigus Henrici, Olaus Hagonis, Guttormus Benedicti, Iohannes
Kruckovius, dominus Sigvardus Ionae, Ranildus Nicolai judex Stegensis, dominus Ingo
Laumandus, praefectus arcis Berganae, dominus Alphredus Canuti, dominus Olaus Nicolai.
Serio severeque mulctati eodem hoc circiter tempore Slesvicensium Duci ac Comiti
Holsatiae Adolpho Frisii, qui vulgo Strandfrisii dicuntur. Cum enim ii satrapam, qui
illis erat impositus, Ebbonem Wennekenum hostiliter impetissent ejusque aedes direptis
bonis diruissent, persolvere adacti sunt Duci 7000 marcarum mulctam: Ebboni vero ob dirutam
domum marcas quingentas. Quique bona ac supellectilem abstulissent, ea non
tantum restituere sed et mulctam praeterea 40 marcarum pendere, et ipsum postremo
Wennekenum recipere atque eum ut satrapam suum agnoscere adjudicati sunt. Memorabile
est hoc tempore artem typographicam excoli apud Germanos coeptam ac editis
praeclaris passim uoluminibus inclaruisse primum Orbi. Et inter caeteros eius authores
iuventoresque, cum alii Laurentium Costerum Harlemensem, alii Iohannem Gutenbergium
Argentinensem, ac Moguntinensem alii, ut est suae quisque nationis studiosus ac admirator,
dilaudent ac celebrent, haud debet omitti, qui ipso se nomine Danum prodit Nicolaus
Jensen, quem Gallicum alii faciunt. Hic initio praestantissimae hujus artis celeberrimus
fuisse apud Venetos typographus memoratur. Et exstat ac commendatur praecipue ejus
Plinii Naturalis Historia, elegantibus, ut tum res erant, typis excusa sub annum Christi, qui
sequetur, 1472, elapsis ab hoc, qui supra est positus, annis circiter triginta.
Christophori hinc anno proximo, qui fuit Christi millesimus quadringentesimus quadragesimus
tertius, Coronatio a Daniae proceribus magna cum solemnitate octavo Dominicae
nativitatis die, ceremoniis praesidente Iohanne Laxmanno, archiepiscopo Lundensi, habita
peractaque est Ripis, quod oppidum Cimbricae Chersonesi est longe celeberrimum. Aderant e
Germaniae principibus Dux Slesvicensium Adolphus, Gulielmus Brunsvicensis ac Luneburgensis,
aliique duo, Silesiae ac Bavariae Duces. Ipsoque inaugurationis die principum cuique
sua erant assignata, quae gestaret, coronationis ornamenta. Quorum Slesvicensis Adolphus
gladium evaginatum electo regi praeferebat, Brunsvicensis coronam, Silesiae Dux sceptrum
manu tenebat: Pomum Bavaro erat de mandatum. Peracta coronatione varii extemplo
decursus hastiludiaque militaria celebrata creatique a rege equites aurati duo et septuaginta.
Versus, qui eo tempore hac de re consignati, lexi ac seculi ejus phrasi loquentes,
ne quid omisisse videamur, ecce ipsos adscripsi:
" Anno milleno, quadringeno, quadrageno.
" busuctct: r octooc uotivituot
" Criti, cbrstoporur ipis ducemte cixftur
" Dux Ssesicensri portatorfuit ens.
" ilelmurtema Brsg portat dcdemo
" tceptrum S es Du tuit egregie.
" Bovonie pomum, ux truntuit rticutm.
" Mim cucntunte primom Metropolitcno.
" e Eungeum segt, ntus poteademum
" ermonemgent: rr ctore ferente
" Noe Cnmutosegr cum cnone tinfo
" Poticer cuncti Duonvrum / nt bi uvcti.
" Aeorum procerer, utque isne mulierer
" ex creotrmerum ptec insgno morum.
" Qui sunt in numero septuaginta duo.
p.622
" Rex tornamentum parat hinc belli documentum
" SQuo cun vuilitilu, botiat c Ducitur.
" Mu potisces nutu tres cesebronter.
" ttboi primam, iturgensque / ecdom.
" tensi / mmom, s se que got umtron.
" Illo nempe die, Doctor Thuo Theologiae
" Sporerat egregie octrinesemino / aond
" Henncb tt / vi fert cre dgmoto egm.
" Su / telo ggum, presu ux cnte epbe
" s pentecte inos onrfuit onte.
" Vandaliae genti caedes patrata repente.
Mox die, qui Calixto pontifici ac martyri est sacer, Haffniensium urbi sua iura ac leges
firmavit tradiditque, ut et caeteris exinde Daniae urbibus, prormulgarique ea publice Helsinburgi
fecit, Birckeret vulgo appellant. Atque animum deinceps regni senatus ad rerum
tractationem coepit convertere. Estque per id tempus decretum ut abrogata, quae solvi
loco decimarum sueverat, parte quindecima, in usum suum revocarentur decimae, utque
ee in tres partes aequales divisae una earum ecclesiae parochiali, altera episcopo tertia pastori,
sive ut tum vocabant, plebano redderetur. Huic constitutioni subscripserant sigillaque
sua adjecerant Christophorus Dei gratia Daniae, Sueciae, Norvagiae, Slavorum, Gothorumque
Rex, Comes Palatinus Rheni et Dux Bavariae: itemque Iohannes Laxmand,
eadem gratia archiepiscopus Lundensis, Sueciae primas et sedis Apostolicae legatus: ut et
Christiernus Ripensis, Vlricus Arhusiensis, Gerhardus Burglaviensis, Torlavus Viburgensis, et
Hemmingus Othoniensis eadem gratia episcopi, nec non viri item nobiles ac regni senatores
Ericus Nicolai, Henricus Canuti, Andreas Nicolai, Olavus Absolonis, Nicolaus Erici de
Asdal, Andreas Hack, Nicolaus Erici de Langtind, Eghardus Frille, et Nicolaus Ronnau milites.
Dataeque erant literae Ripis in crastiuo Epiphaniae. Earum literarum haec erat
formula:
" Christophorus Dei gratia. Daciae. Sueciae. Norvagiae. Sclavorum. Gotthorumque Rex.
" Comes Palatiuus Rheni et Bavariae Dux Et sobannes Laxmand, cadem gratia Archiepiscopus
" Lundensis, Sueciae primas, et sedis Apostolicae legatus uuniverfs et siogulis Cleri.
" cis et Laicis per regnum et provinuciam Daniae undique conftitutis favorem et gratiao
" cun lalute. Decimas Deo et diviuo cultui debitas, utriusque teftamcuti tum veteris, qua
" nuovi testimonia clare propoluerunt coram nobis et nostris Consiliariis Auno Domini
" millesimo quadriogentesimo, quadragesimo tertio crastino Epiphariae Ripis, pro prte
" Cleri personaliter constituti spirituales in Chrilto patres domini Christiernus Ripensis,
" rcur Arhusiensis Cerburr Burglaviensis Iortu Viburgensis. et Hemmngiu Ottho.
" niensis, eadem grati Episcopi uuanimiter conquerentes, quod praedictae decimae apud
" eorum Ecclesias minus juste dentur Quia de bonis acquisitis loco decimarum, non de
" ciua pars sed tantum quiudecima solet dari: Pro altera vro parte Nobiles viri, domitni.
" EFricur Nicolai fenrcur Cauutiiues Nicolai sou Abiolonis. Nclu Erici de As.
" dal, ndeucs Hac, icour Erici de Laugtiud. Eglcru Frille et Ncl Ronuau mili.
" tes ex parte omnium incolarum dictorum Episcopis patriam consuetudinem populi in
" contrarium allegabant: Consequenter ab ucraque parte petitum extitit. et consultum, in
" praedicta causa justam sententiam nos proferre. Matura igitur deliberatione habita, in con.
" ciliojurisperitorum, senteutialiter ditfuimus, pro statuto perpetuo deceruentes. Quod o.
" tues et sioguli per Regnuu et proviuciam Daciae ubique pro decimis justis ab omnibus
" rebus suis jufte acquisitis decimam partem expedite dabunt, prout de jure tenentur dare
" ouni auuo sicut praedicti unanimiter censuerunt. Igitur praeallegatat contrariam con.
" luetudinem, imo verius corruptelam reprobamus. et sententionaliter condemnanus. ete
" secundum laudabilem coniuetudiuem aliarum partium viciuarum dividere debent prae.
" fatas decimas iu tres partes aequales, tali modo, quod Parochialis Ecclesia uoam partem.
" Episcopus alteram. et plebanus tertiam obtiuebuut. Si quis autem huic nostro statuto temerarie
" contempierit obedire talem it quocuuque fuerit statu, habeant in poteftate pu.uire
" Episcopi locorum, tam ex parte Regia, quam ex parte Metropolitica.et ordiuarie per
" censuram Ecclesiafticam coercere, ln cuius rei firmiorem evidentiao, nostra sigilla prae
" sentibus luutc appensa. Datis Auuo, die et loco quibus supra.
p.623
Actum praeterea cum episcopo Roschildensi de Haffniensium oppido coronae cedendo,
quod ejus iurisdictio ad episcopum tum fere spectaret, et cui prima jura atque immunitates
concesserit episcopus Iohannes Grand anno 1204, ut suo est loco annotatum. Lundensium
quoque dioecesi eodem Epiphaniae crastino Ripis indulsit suoque favore firmavit
quaecunque antiquitus obtinuuisset jura privilegiaque, voluitque ut, praeter alia ab omni
expeditionum onere immunes ac liberi haberentur eiusdem dioeceseos inquilini. Literae
ea de re ita habent:
" Christophorus Dei gratia. Daciae, Sueciae, Norvagiae.Sclavorum. Gotthorumque Rex,
" Comes Palatinus Rheoi et Dus Bavaroruu omnibus prae leus scriptum ceroentibus, lalutem
" in Domiuo sempiteruam. Notum facituus universis quod Revereudo io Cnrifo
" patri domino sounui Lax mand. Dei gratia Archiepislcopo Luudensi, ac et ium sedi suae
" Metropolitanensi, omnes et siogulas libertates, immuuitates, grarias.) ura, privilegia, qu
" et quas, progeuitores et praedeccssores nostri Danorum reges, eidem lanctae iedi liberius
" et uberius unquatm dimiserant ac de regali tmuuuificentia dooaveraut et anuuerant es fa.
" vore speciali admitti mus, innov amus, dooauus et tenore praelenti in uomut Dom ui
" confirmauus adj icientes ex gratia Regia speciali, quod Archiepiscopus, qui pro tecport
" fuerit omues et singulos colonos et iuquilinos Ecclesarumu parochialiuu per et iutta
" Dioe cesin Lundensem praedictam sub suo Regi minec et ordinatione prout alios colono:
" et inquilinos ecclesiae iuae, una cum Telonio irch ot otestano / latrius et uberius ha
" obueraut ab autiquo ab onoi expeditionis gravamiue, scilicet tud a e a modo libere
" valeat retinere districtius etiam prohibemus, ne qui Advocatorum uororum ieu tficialium,
" seu quisquam alius cui uscuuque condit ionis aut status erifat, praefatau seden.
" aut ipsius Praelatum contra hanc gratiam nostram, audeat aliquateuus moleitare pro ut.
" viudictam divinao, uottramque Regiam, vitare volueri ultiouet. Datum Ripis. Anuo.
" Domioi, iu crattino bpiphauiae Domini nostri Regiae Matftatis iub sigillo, pra: leu-.
" tibus appenso.
Similiter et caeteris quoque regni sui dioecesibus oppidisque jura vetera consuetudinesque
aliaque olim ab antecessoribus ejus indulta suo assensu favoreque rata firmaque habuit.
Et urbi praesertim Norvagorum metropoli, Bergis dictae, decimo quinto Augusti Haffniae,
non modo immunitates ac jura vetera firmavit sed et reditus annuos aliquandiu intermissos
coronae ac sibi debitos, vulgo Bordleiding dictos, ut solverent penderentque negotiatores
peregrini mandavit, sicuti et alia onera collationesque, quandocunque eae imperarentur.
Amstelodamensium quoque negotiatoribus paulo ante, calendis nimirum
Junii, datis codicillis indulsit, ut libere in urbe eadem Bergensi commercia sua exercerent,
ut et aliis in oppidis Norvagiae excepta Islandiae insula, solutis ubique, quae debebantur,
teloniis. Simile quoque diploma impertiit urbi atque oppidanis Zelandiae Ziriczeensibus.
Cujus exemplum, ut constet negotiationem etiam hac tempestate percelebrem
ibi fuisse ex Belgico Latine redditum hisce apponendum curavi. Nam id, praeter alia, vir
amplissimus Hadrianus Hofferus civitatis eiusdem consul, ac Quaestor Comitatus Zelandiae,
quae est ad occidentem Schaldis, literatorum ut singularis moecenas, ita antiquitatum
praesertim urbis suae studiosssimus amicus noster, perbenigne nobiscum communicaverat.
Est enim ejusmodi:
" Nos Christophorus Dei gratia Daniae, Sueciae, Norvagiae, Vandalorum, Gothorumque
" Rex, Palatinus Rheni, Dux Bavariae, constare omnibus volumus has lecturis, et maxime
" regni nostri Norvagiae dilectis, fidelibus, praefectis, judicibus, consulibus ac senatoribus
" aliisque civitatis nostrae Bergensis incolis atque indigenis, indulsisse nos civibus ac civitati
" Ziriczeeosi, quae est in Comitatu Zelandiae, libere ac tuto intra regnum nostrum praedictum
" Norvagiae, exceptis Islandia aliisque in vicino insulis prohibitis, negotia sua commerciaque
" exercere, solutis, quae pro more debentur, oneribus ac vectigalibus. Quapropter
" mandamus atque imperamus praedictis nostris judicibus, praefectis, caeterisque, ut
" praenominatos cives oppidi Ziriczeensis intra regnum nostrum Norvagiae negociantes,
" provehant ac promoveant, eisque commodent ac esse adjumento velint; nec ipsis ullo
" modo molestiam exhibere quenquam permittant: nisi regiam nostram incurrere inclementiam
" cupiant: idque quandiu hac nostra fruantur gratia. Datum in arce nostra Haffniensi
" anno Domini 1443.
Est et Duci Slesvicensium Adolpho circa idem fere tempus, Caesareae majestatis nomine
ab episcopo Lubecensi Theodorico Holsatia Stormariaque in feudum, Chilonii solemniter
p.624
tradita. Quo eodem quoque tempore e vita migrasse reperio Lundensium archiepiscopum
Iohannem Laxmannum, sepultura honestatum in aede cathedrali Lundensium. Et est
in ejus locum surrogatus archidiaconus Viburgensis Thuo SS. Theologiae artiumque liberalium
doctor. Fit quoque apud chronologos mentio Bartholomaei de Monte Cuculo, qui
hoc citciter tempore, a Romano pontifice in Daniam missus, passim indulgentiam petentibus
nomine pontificis N. largiebatur: Exustum est per idem tum tempus igne fortuito
cathedrale templum Roschildense. Referri ad eundem hunc annum conventus similiter
ille debet, qui authore Christophoro rege Visenaci, quod ditionis Brandeburgicae opidum
est, erat indictus: De quo non unam omnium esse sententiam video. Crantzius ut
et alij plerique, in id indictum ab eo putant, ut urbibus Hansaticis, quae Daniae regno
multa saepenumero detrimenta intulerant, fraenum quasi injiceret: ideoque ut prius consilio
quam armis rem ageret, convocari eodem fecisse Fredericum Marchionem Brandeburgicum,
Henricum Ducem Megapolensem, Othonem, Gulielmum et Henricum Brunsvicenses
aliosque viros principes: Et ipsum Christophorum habitu religionis ergo peregrinantis cum
equitibus octingenta eodem pervectum, solumque abfuisse, licet amicissime invitatum,
Adolphum Slesvicensium Ducem, pacis quam belli studiosorem. Memorat Sueonum scriptor
Iohannes Gothus, Christophorum occasione navalis victoriae adversus Anglorum regem,
aut negotiatores eius obtentae, eorundem ditatum spoliis statuisse cum urbibus et praesertim
Lubecensibus bellum gerere, contractaque numerosa classe nuncios ad eos missse,
qui affirmarent ex voto peregrinationem instituisse eum, et ob id liberum sibi et suis per
urbem transitum expetere; sed Lubecenses cautiores, quam ut ejusmodi hospites admitterent,
id negitasse: Sicque non succedentibus insidiis domum rediisse. Notat Gothus
idem haud parvam id temporis militum manum e superiori Germania sub specie negotiatorum
Lubecam intrasse, ubi dum tempus atque occasionem, qua Christophorus copias muris
admoveret, operiuntur, fortuitum prope portam civitatis exortum incendium: atque id
cum a Christophori jam adventantis satellitio putarent injectum, confestim armis, quae intra
dolia condita urbi invexerant, se induisse impetuque facto ad portam, ubi incendium
erat, contendisse Verum delusos se animadvertentes, urbe relicta, pedem retulisse seque
proripuisse. Verum scriptores domestici cum Anglici istius conflictus mentionem non
faciant. et illa praeterea Daniae regum compendiosa historia auctoris incerti ad bellum
hoc Vandalicum conficiendum ex regno universo collectas opes referat, hos, quam illos
fide potiores duco.
Habuit hunc annum fatalem praeter archiepiscopum de quo relatum jam modo Praepositus
insuper Othoniensis Iacobus Magnus, et eum anno insequente proxime excipiens
Nicolaus Bomeshagius, ut et Abbas Sorensis Nicolaus Clementis, Petri Lolli successor:
Quem tamen ab illo Petro Laglandico, Lolle dicto, cujus hodieque sunt in manibus rhythmi
proverbiales, idiomate vernaculo, omnino esse alium et Petrum istum non Lolle sed Lalle,
quod apud Hallandos familiae nomen fuit, dicendum admonuit nobilissimus Vitfeldius.
Superius privilegiorum mentionem injecimus, quae urbi Bergensium jam olim indulta
Christophorus haberi rata firmaque edito diplomate voluit, significans praeterea ut sibi
coronaeque quod quisque deberet more maiorum persolveret, ita et hoc anno qui fuit regni
eius Norvagici tertius, postquam accepisset ab urbis ejusdem Bergensis aliisque regni
indigenis negotiatores Theutonicos leges limitesque suarum immunitatum, quas ipsis olim
Norvagiae reges concessissent, multifariam migrare et transcendere idque in praejudicium
extremumque indigenarum detrimentum atque oppressionem, evulgato novo diplomate
cautum voluit, ut exteri omnes negotia sua secundum consuetudines veteraque
jura exercerent, relicta ubivis in emptionibus mercium aliisque contractibus emendi vendendique,
aut alias agendi, praerogativa regni ejusdem atque opidi indigenis civibusque.
Hoc diploma prolixe scriptum ac regiae eius majestatis sigillo munitum, additis speciatim,
quae ad singula mercimoniorum opificumque genera aliaque ejusmodi spectarent, Haffniae
est evulgatum die S. Barbarae, qui fuit pridie Nonarum Decembium, amni, MCCCCXLIV jam ante
memorati: Et eadem quoque constitutio ut legum vicem in tabulas relata obtineret,
regio mandato praefectis judicibusque ubivis significatum.
Rejicit ad eundem hunc 1444 annum, sive memorat potius, Iohannes Messenius Suio,
in eo opere, quod Sueticae nobilitatis Theatrum inscripsit, Christophoro scilicet Daniae,
Sueciae Norvagiaeque regi, a Turcarum imperatore Soldano filiam in thori legitimam sociam
fuisse hoc tempore oblata: idque literis honorificentissme ad ipsum Christophorum
p.625
regem scriptis; ut indicat idem Messenuius, qui et eas, ut gloriae gentiumque borealium ebuccinatrices
Theatro isti suo insertas voluit. Sunt autem istae:
" Baltazar Soldanus consanguiueus Deorum Babyloniae Imperator continuus,
" Alexander Macedo, dominus dominantium Africae, Rex regum Arabiae, Chaldaeae,
" Persiae, Lybiae, Barbariae, Armeniae, Assyriae, Mosteniae, Nubiae, Alexandriae, Aegypti,
" Parthiae, Mediae, Mesopotaniae et Hircaniae, custosque speluncae crucifixi, salutem et amicabilem
" felicitatem. Nuper per tuum nuncium, nobis dilectum M. Iohannem de Europa,
" auribus nostris innotuit, te fore magnum regem Gothorum famosorum, et Moderatorem
" gelidae plagae, scilicet validorum Suecorum ac Norvagiae, et magnae gentis Danorum
" et princpem Bavarorum, victoremque inexpugnabilem Gothorum, qui magna
" et varia olim in terris nostris triumphantes fecerunt, et nostris divis Anntecessoribus angustias
" posuerunt. Igitur de tua persona et potentia amicitiam voluimus, in quibus auditi,
" miro modo gavisi sumus et fuimus: Ideo in Basilicis nostris Deorum nostrorum offerta
" obtulimus, quod de Deo tonante tibi data sit potestas laus et gloria huius mundi
" in tam iuvenili aetate: Miramur et quod obedis magno sacerdoti Romanorum, cum etiam
" Dij nostri Machometus et Amon Cromethi tibi prosperitates faveant. Ea propter
" scias in brevi nos te visitare et cum Zephyro navigio nostro magno versus septentrionalem
" plagam versus Arachesiam, Vesgenteam, Moschoviam Russiae, tuam regionem
" tangentem, personaliter visitare. Et ibidem filiae nostrae Xerzinae pulcherrimae consignare
" velle te in maritum, et ipsam tibi in uxorem: Ideo misimus tibi epistolam, praesentem
" nostris cum munusculis, vas aureum puro balsamo plenum, per tuum praedictum
" hominem commensalem nostrum continuum, qui tibi nostri ex parte multa dicet:
" Datum Babylone super Nilum Machometi et Ciemethi Deorum nostrorum, Rameatri
" Amonis Elgasistri.
Inscriptio etiam non minus mira, quam ipsae literae, utpote quae eiusmodi fuit:
" Cui nostri dij favent, de quo in oraculo nostro Deorum responsa habuimus et in quo
" forte spiritus Alexandri Magni operatur, magno Regi gelidorum Hyperboreorum, Suedorum,
" Gothorum robustorum Danorumque et Slavorum, Bavarorum principi excellenti,
" collaterali nostro nobis percharo.
Hactenus istae literae. Sed in actis domesticis cum nihil ejusmodi reperiam (ut taceam
Balthazaris, terrae filij, nomen, aliaque eisdem codicillis minus decore inspersa) tum
et ipsi ut statiua dicemus, cum regi Christophoro Marchionis Brandeburgici filia, Christiani
sanguis illustrissima virgo Dorothea, uxor reginaque obvenerit, harum literarum
penes authorem esse fidem, inque medium, id quidquid sit, relinqui, aut potios Morboviam
ire lubens patiar. Nam ut id tantum dictis jam addam, Turcico tum Imperio, non
qui scribitur, fictitius Balthasar, sed Amurathem praesedisse, cuius et supra meminimus, ex
serie eorum principum ac temporum historia sat constat.
Proximus isti annus, qui fuit Christi supra millesimum quadringentesimum quadragesimus
quintus adornandis praecipue ac celebrandis regiis nuptiis traductus fuit. Est enim
Christophoro regi adsociata Iohannis Marchionis Brandeburgici, quem vulgo Alcumistam
vocant, filia Dorothea mense septembre, ut facile hinc intelligi posst conventum,
qui supra fuerat biennio circiter ante Vilsnaci apud Brandenburgicos ab ipso indictus,
non tam belli Vandalici quam hujus praecipue connubij respectu fortasse habitum. Celebrata
autem nuptiarum solemnia Haffniae, exornantibus eas sua praesentia sponsae parente
Iohanne Brandenburgico, Gulielmo Brunsvicensi, Ludovico Hassiae Lantgravio, Frederico Bavaro,
Balthasare Silesiae Duce, Ernesto Comite Honstensi, aliisque exceptis, qui frequentes
aderant, urbium Vandalicarum legatis, magnaque Danicae nobilitatis ac procerum corona
Honori ac memoriae earundem nuptiarum hi tum versus circumlati:
" Mille quadringeno, quadrageno quoque quino,
" Inque sequente die festum Protheique Iacinthi,
" Christophoro regi, digne tria Regna regenti
" Virgo Dorothea fuit Haffnis consociata.
Dotem sponsae Christophorus assignavit Haralsburgum Roschildiae una cum jurisdictione
regia, quae ibidem habebatur, itemque Ringstadium et arcem Schildenessae, apud
Suecos nominata Orebroa, Nerika et Vermelandia, ut et Romeriga apud Norvagos.
p.626
Marchio eidem florenorum Rhenensium triginta millia addixerat, quae tamen Christophoro
vivo haud unquam reddita. Quocirca promissam dotem Christianus I, qui, defuncto
Christophoro, Dorotheam in coniugem duxit, iterum iterumque flagitasse exinde Marchionem
memoratur, ut et inde dicetur.
Celebratis, de quibus diximus, regiis nuptiis, praesentibusque adhuc qui eis interfuerant,
regni proceribus, firma rataque rex habuit datis ea de re Haffniae codicillis, quaecunque
antiquitus a praedecessoribus ejus intra urbem Bergensem indulta Theutonibus
privilegia juraque fuissent, hac tamen lege ac modo, ut nihil interea vel ipsi Coronae vel
urbi quod ad iura ac leges utriusque, derogaretur, et sarta insuper atque integra manerent,
quaecunque etiam ipse super immunitatibus vetustisque Norvagorum privilegiis,
editis in id diplomatibus promulgari fecisset; ita ut exteri Theutonesque suis quidem immunitatibus
olim nuperque concessis gauderent, essentque nihilomiuus regni legibus
subditi, ut et indigenae, quibus sua quoque jura statutaque inviolata haberentur. Seorsim
reperio in archiis Gelricis, tum quoque eius Ducatus urbibus et inter ceteras Elburgo,
ad sinum Austrini maris sito, stabilita sua, quae ab antecessoribus Christophori Daniae
Sueciaeque regibus acceperat, piscationis apud Schaniam et Falsterboenses jura atque
immunitates.
Cumque per idem tempus minus bene apud Danos Suecosque audire Christophorus
videretur, quod in aulam non modo suam Germanos perplurimos adscivisset, sed et eis
praefecturas passim concrederet, Monereturque, pugnare non solum id cum juramento
quod praestitisset, sed occasionem jam ante praebuisse Erici regis praedecessoris atque
avunculi ipsius abdicationi, eos extemplo, quamvis invitus, dimisit, surrogatis in locum
ipsorum ex optimatibus ac nobilitate viris indigenis.
Apud Laglandos deinde anno MCCCCXLVI, qui superiorem excepit, die Mercurij qui
festum Botulphi proxime insequitur, praesentibus regiis praefectis ac nobilitate in foro ejusdem
ditionis editum plebiscitum, quod vulgo statutum Laglandiae dictum. In eo de
poena eorum, qui ad causam dicendam citati non comparerent, deque eis, quae caeduam
alterius silvam inciderent pronuntiatum; actumque de armentorum gregibus ac
praesertim ne in detrimentum alterius ad pastum caprae emitterentur: Inhibitaeque veuationes
vulpium: et agricolis praesertim omnis omnino interdicta ferarum indagatio,
paenaque in delinquentes statuta marcarum trium, quae soli, in quo venatio esset, celebrata,
domino ac totidem, quae regi essent pendendae, praeter venabulum, et quae ejusmodi,
aut alia ad manus fuissent venatoria instrumenta: Latumque decretum super hortis et
viridariis colonorum, ut et sationibus agrorum, villisque atque habitationibus rusticorum,
Ac denique statutum ue praefectorum quispiam aliquem ex colonis, qui proprium
haberet praedium, vel comprehenderet aut vinciret, priusquam de eo coram judice foret
pronunciatum.
Invenio in memoriis rerum Slavicarum Christophorum hoc anno celebratis jam ante,
ut dictum, nuptiarum solennibus, ad Suecos concessisse. Cuius etiam certum indicium
exhibent regis codicilli Stocholmiae decimo sexto Julij Osiliensium episcopo Ludolpho
sub ejusdem sigillo hoc anno dati, quibus Episcopum jam dictum, totumuque Osileense
territorium in suam fidem ac clientelam suscipere testatur, cum praesertim eadem
dioecesis etiam olim Daniae regno annexa ac cliecntelaris fuisset. Apographunm eorum
codicillorum ita habet:
" Christophorus Dei gratia. Daciae. Sueciae. Norvegiae. Sclavorum. Cothoruque Rex.
" Comes Palatinus Rheuniet Dus Bavariae, cum eadeu gratia ad Regnorum uoftrorum so.
" lia ascenderimus et plurimorum veridicorum, de regois nostris relatione iutellexe.
" rimus Osiliensem Ecclesiam, provinciae Ripenfis, a uotris praedeccssoribus facta requi.
" sitione semper fuisse pro vitibus defensatam cum propter speciales a sede Apoftolica
" commissoues factas, tum quia Osiliensis Ecclesiae Episcopi pro tempore exiftentes, o
" Progenitoribus nostris complacentias exhibuerint Quemadmodum Revereudus pater
" Dominus Ludolphus modernus ejusdem Ecclesiae Episcopus es hibet de praelenti: I
" deo ipium Dominum Ludolphum Episcopum.Ecclesiam. Capitulumu.et Vasallos, caftra.
" bona possessiones una cum subditis corum, in noftram pacem et protectioneo, quatenus
" ouuipotenti Deo liberius et quietius servire valeant recipimus. et pro receptis habere
" volumus, conjunctim.et disiunctim literas per praesentes: Ipfque Domino Episcopo O.
" siliensi, aliisque superius espressis autiqua pri vilegia a nostris progeuitoribus concessa,
p.627
" sicut justa sunt confirmamus: Et volumus Canouicas Capituli Osiliensis electiones quantum
" possumus fovere et dispeniare. Poterunt etiam uuncij dictorum Episcopi. Capitu.
" li et Vasallorum, ad nostra regna libere ire stare et exire, absque nostrorum capitaneorum.
" vel eorum locum tenentium impedimento aliquali s nostris Regalibus juribus semper
" salvis) quibus iuuugitus seriole, ue in castrissuburbiis, aut aliis locis Regoorum nostro
" rum aliquns E mulos, seu profugos eiusdem Domini Episcopi aut suorum, aut de ipsis.
" conquerentes, cuiuscunque etiam conditionis extiterint contra eundem Dominum Episcopum,
" vel suos, contra juris ordinem foveant, vel defendaut, publice vel occulte, di
" recte vel indirecte sed cos absque omni dolo et fraude, de nostris Reguis remuoveaut, aut
" o eaxpellant cum effectu. Datum in Castro nostro tottultm sedecima die mensis ulij..
" nostro sub secreto. Anno 1446.
Et addunt eaedem, de quibus modo dictum, memoriae, regem, rebus in Suecia ex sententia
peractis, ubi navi conscensa in Daniam esset rediturus, naufragium adjisse, deperdito ingenti
pecuniarum aliarumque preciosarum rerum, quas ibidem dono acceptas aut alias ex
regni proventibus collegisset, thesauro, nisi hoc ad illud referendum naufragium, cuius anno
1442 superius meminimus, aut istud potius retrahere huc libeat: cum, ut vulgo dicitur,
naufragium semel passus iterum navigare formidet. Produnt memoriae chronologi estque
ob raritatem exempli haud indiguum memoratu tam asperam huius anni diutinamque
hiemem geluque fuisse, ut id a festo Martini ad anni usque insequentis festivitatem, quam
Voldernisse vulgo vocant, perduraverit.
Meminimus superius ad annum 1417 Mariaeboae apud Lalandos monasterium, olim Schiningiam
dictum, ac tum in aedificationem eius multas undique ab archiepiscopo Lundensi
corrosas pecunias, hoc autem tempore ut summa aliquando aedificio manus imponeretur,
bulla, ut vocant, pontificis Eugenij quarti promulgata, qua omnibus eum locum frequentantibus,
ob merita divarum Mariae ac martyris Birgittae, delictorum suorum remissio,
et, ut tum dicebant, indulgentiae promittuntur. Estque autographum ipsum in
membranis exaratum ac septem Cardinalium et inter ceteros, clarissimi illius ac literis,
ut illud erat seculum, excultissimi Cardinalis Bessarionis, Graeci hominis, qui omnes pontifici
tum a latere consliisque fuere, nominibus ac sigillis communitum, datumque Romae
XVIII Calend. Februarij anno jam ante memorato. Bessarion autem ut innui natione
Graecus, patria Trapezuntinus fuit. Isque cum patriarchatu Constantinopoli
fungeretur, Eugenij quarti tempore, laborantibus in Graecia Imperatorum rebus, venit
in Italiam ad Concilium quod tum Florentiae celebrabatur. Omniumque ex sua
gente primus exstitit qui communibus patrum suffragiis in senatum Cardinalium electus
sit. Cardinalitia dignitate auctus, Venetiis bibliothecam codicibus Graecis et Latinis
instructissimam erexit quos e Graecia in Italiam, maximis impensis conquisitos
transportari curavit. Ei bibliothecae praefecit Marcum Anthonium Sabellicum
magno stipendio Roma accersitum. Scripsit et ipse plurima volumina doctrina et utilitate
plenoa et, inter cetera, contra Marcum episcopum Ephesinum de Spiritu sancto male
cum Graecis sentientem in Concilio Florentino. Platonem imprimis colebat, pro
cuius defensone et laude evulgavit adversus popularem et familiarem suum Georgium
Trapezuntium libros quinque. Scripsit et laudes Trapezuntis patriae suae et Isthmi:
Consolationes ad Imperatorem Graecorum: Et orationes de bello Turcis inferendo.
Mortuus est Ravennae ex legatione Gallica rediens anno aetatis LXXVII Frederico Imperatore
et Sixto In. P. M, id est trigesimo circiter anno post datum de quo memoravi, pontificis
Eugenij diploma. Corpus eius Romam translatam. et in templo Apostolorum magnifico
conditum est monumento, quod ipse vivens sibi fieri fecerat cum ejusmodi
inscriptione:
" Bessario Episcopus Tusculanus S. R. E. Cardin. Nicenus, Patriarcha Constantinopol.,
" nobili Graecia ortus oriundusque sibi vivens posuit, anno salutis MCCCCLXXVI.
Ipsum diploma, de quo dictum, Eugenij pontificis, quia hoc proprie spectat, totum apponi curavi.
Est autem istud:
" Universis et singulis Christi fidelibus praesentes literas visuris ieu audituris Nos obunver
" Episcopus Praeuestiuus.Nicur titulo Sancti Marcelli: Gergi titulo Sanctae Auastasae:
" Fesunio titulo duodecim Apotolorum: sptbos titulo Quatuor coronatorum presbyteri:
" Prosper saocti Ccorgij ad Veluanensem Petrur Sanctae Mariae novae diacoui, miserationc di-.
" vina sacrosanctae Romauae ecclesae Cardinales, inChristo Ieiu pacem et gaudiumu ac salutem:.
p.628
" virgo venustissima et omuium virtutum floribus insiguita, virgo Dei geuitrix gloriosa.
" cuius pulchritudinem Sol et Luna miratur cuius precibus juvatur populus Christianus.
" florem speciosissimum inmarcessbilem et aeteruum dominum nostrum Iesum Christum
" ineffabili saucti spiritus gratia cooperante produxit qui secuudum suam misericordiam
" slalvos nos fecit et omues homines vult salvos feri et ad aguitionem veritatis per venire
" cuuctorum peccatorum veniam tribuendo et caelestia regua luis devotis fidelibus largieudo
" suosque cultores spiritu humiles dicaudo thelauris preciosissimis necuon indulgen.
" tiis ineffabilibus devotionem ipiorum quasi quibusdam allectivis muoeribus excitando.
" ut sic eos gradati per praemia ad perennia salubriter inuitet, qui pro transitoriis dat aeter.
" ua etuullius est immemor benefacti ipsosque taudem efficiat sui regni participes ac ocuu io
" dos caelestis patriae possessores. Hiuc eit quod loca euidem glorioae virgiuis vocabulo
" iusiguita ei usque sanctissimo nomini dedicata sunt, a fidelibus magnopere veneranda et
" merito trequeutanda ut ipsius quae mater est omnis bonitatis et gratiae ac fons totius
" consolationis et inudulgeutiae, piis adiuti suffragiis aeteroae retributionis praemia coosequi
" mereantur. Cupientes igitur ut ecclesia mouasterij sanctarum Mariae virgiuis et Brigittae
" iu Muriebo terrae Lalaudiae ordinis iancti Augustini, sanctiSalvatoris ouncupati Othouieosis
" dioeccseos qu sicut acccpimus opere lapideo prgrandi noviter est fundata et io
" choata nondum autem constructa et consummata sumptuosisque indiget laboribus et ex.
" pensis, quod quidem beus io saecula benedictus qui semper in lanctis suis est mirabilis.
" per ejusdem intemeratae virginis Mariae patrocinia sanctissima, nec non per gloriosa merita
" ejusdem beatae Brigittae, cujus sacrosanctae reliquiqe inibi requiescunt; diversis miraculis,
" gratiis et prodigiis multipliciter illustravit congruis honoribus frequent etur et
" a Chritti fidelibus jugiter veueretur. Omoibus vere paenitentibus et coofessis qui ad
" ipsam ecclesiam seu monasterium in omuibus summis festis et in festivitatibus gloriosae
" virginis Mariae et Brigittae et allas quaudocunque causa devotionis accesserint ibique
" flexis genibus orationem dominicam et salutationemo Augelicam aut aliam quancuoque
" orationem devotam dixerint seu in eodem tonasterio vel eius coe miterio pro pace
" etc tranquill stabilitate illius regui vel uui verlalis ecclesiae unitate, aut etiam mutua tan
" iu seipsis quam io cuuctis Christi fidelibus habeoda et augeuda caritate fve pro pecca
" toribus, ut convertantur, projutis, ut coofirmentur. Leum pie esoraveriut, qui iper se- o
" rotiua pulsatione campanae quae comtuniter vocatur memoria beatae Mariae virgiois
" ter angelicam salutationem dixerint etiamsi fnt sorores et fratres dicti mouaterij qui
" lu eadem ecclesia aut eorum refectoriis seu dormitoriis praemissa aut eorum alterum feceriut
" aut qui ad fabricam seu ad consum: mationem dicti monasterij et ecclesiae manus
" porrexerint adjutrices totieus quotiens prae missa aut aliquid prae missorum de votem fe.
" cerint de omoipotentis Dei misericordia gloriosaeque virgiuis Mariae et beatorum Petri
" et Pauli Apostolorum eius meritisque confsi sanctae sedis Apostolicae, qua fuugimur in
" hac parte suguli nostrum nostrorumque Cardinalium centum dies iudulgentiarum de in.
" unctis eis poenitentiis in Domino msericorditer relaxamus. Eis vero, qui coemiteriom
" ambitus praedicti monafterij seu ecclesae devote circuieriut. et pro fidelibus defunctis o
" Pater noster. Ave Maria sive alias devotas orationes legerint pro quolibet humano cor.
" pore in ipio coemiterio, vel ambitibus pro tempore tumulato sioguli nostrorum, nodo
" praemisso, indulgentias centum dierum concedimus antedictas, praesentibus perpetuis
" temporibus duraturas, lu quoruu omuiuu et siogulorum fidem et testimounium prae.
" missorum praesentes nostras literas propriorum oostrorum sigillorum jussimus et feci mus
" appen sione communiri. Anno a nati vitate Domiui millesimo quadriogentefimo qua
" dragesio sexto die xviii. Ralend, menss Februarij Pontificatus sanctissi mi in Christo
" patris et dommi nostri, domiui Eugen divina providentia Papae cius uoniuis quarti pon.
" tificatus Anno qui tutodecimo.
Hucusque verba pontificij diplomatis. Cuus penes me autographum est in membrana
exaratum habens subtus singulorum Cardinalium superius nominatorum appensa
sigilla thecis sericis diversi coloris inclusa. Pontifex autem Eugenius is est,
qui patria Venetus antea Gabriel Condelmerius est nominatus, Martini quinti successor.
Obiitque eodem hoc anno MCCCCXLVI, postquam in pontificatu varia usus esset
fortuna. Nam initio statim urbe Roma seditione domestica pulsus Pisas primo atque
inde Florentiam se contulit: Ubi sedecim Cardinales creavit et in his, duos Graecos
Bessarionem Nicenum, de quo dictum, et Isidorum Ruthenum. Hinc ad Basileense
p.629
concilium citatus ut objectis criminibus responderet, venire renuit, quod diceretur concilium
esse supra Papam. Itaque patrum, qui ibi aderant sententia depositus in locum
ejus est nominatus Amadeus Sabaudiae Dux et Eremita. Sed Eugenius, ea synodo insuperhabita,
aliam Ferrariae atque inde Florentiae convocavit, instigavitque in Basilienses
Ludovicum Delphinum, Caroli septimi Francorum regis filium. Unde infinita sequuta sunt
mala. Romam reversus ornandae urbi incubuit. Inter caetera picturam ecclesiae Lateranensis
a Martino inchoatam in pariete, ad colophonem perduci curavit. Basilicae quoque S. Petri
insignia adiecit opera, institutis adhaec liberalium disciplinarum illustribus gymnasiis.
Duo illi crimina, alterum historia Ungarica, alterum Baptista Mantuanus impingit. Et illa
quidem, quod Vladislaum regem, duos et viginti tum circiter natum annos, compulerit.
quam Amurathi Turcarum Imperatori dederat, fidem frangere. Quique ob id bello ab eodem
Amurathe petitus miseribili clade occubuerit. Baptista Mantuanus injuste ab eo exustum
memorat Thomam Rhedonensem Britannum, ubi inquit capite ultimo de beata vita:
" Hic (Thomas) pristinum fidei fervorem adhuc in pectore fovens cum paucis in Italiam se
" contulit. Sic enim Deo visum, ut ea regio, quae caeteris praestat, hoc etiam virorum ornamentum
" haberet. Verum non solum Italiae, sed etiam ipsi huic viro sancto Deus consuluit:
" Illi enim dedit, cujus vitam posset imitari: isti vero purpurei diadema martyrii. Nam
" dum bene beateque viveret, a quibusdam invidis, apud summum pontificem Eugenium
" capitis accersitur. Et post carcerem, post tormenta, post cruciatus, tandem cum nihil
" damnabile reperissent, gravius investigarunt, quod jure non potuerunt, injuria perficere
" fortiter accinguntur, et conburendum scelerato rogo sub annum 1436 commiserunt.
" Ah, quo perrumpis efferate livor! Sed tamen illum non occidisti: nequit enim anima
" extingui. Sed illius terrenum corpus violando, fecisti ut citius vita donaretur aeterna.
" Huius flammas, non Scaevolae rogo, sed Laurentij posse comparari non dubito. Dicant
" quidquid velint: obstrepant, clamitent et insaniant, ille summo vivit oympo. Sed multa de
" hoc viro silentio praeterij etc. Hactenus Mantuanus temporis huius synchronus.
Annum vero superius positum 1446 funestum exinde ac fatalem accidisse reperio illustrissimae
sorori regis Annae, dum reginam Dorotheam in Daniam usque secuta ejus gynaeceum
inter ceteras illustres virgines sua praesentia cohonestaret. Ei regium in morem
exequiae factae conditumque funus in aede coenobij Sorani juxta principum reginarunque
regni monumenta. Perperam Slavorum Chronicon superiores regis nuptias ad annum
Christi proximum millesimum quadringentesimum septimum retulit cum anno 1445, ut
meminimus, celebratae fuerint.
Literas vero eo tempore, qui fuit annus millesimus supra quadringentesimum quadragesimus
septimus, non unas evulgari Rex curavit, quibus populorum vicinorum immunitates
ac privilegia asserta voluit. In his Hollandiae, Zelandiae, Frisiaeque incolis, qui Balthicum
mare hasque boreae oras uavigando suisque commerciis frequentando adirent, libere
ire ac redire suaque excercere negotia, ac omnibus, quas a majoribus ipsius accepissent, praerogativis
ac privilegiis [priviligiis ed.] uti frui, idque ob merita, quibus iidem indigenae atque incolae sibi
jam dicta regna saepenumero devinxissent, inque posterum suis officiis demereri ac sibi
obligare possent, clementer concessit. Ei codicilli signati Haffniae die beati Clementis,
qui fuit 25 Novembris. Quo eodem quoque die signatae et aliae Christophori item regis literae,
sive apocha fuit, qua sibi nomine dictarum ditionum Hollandiae, Zelandiae ac Frisiae
adnumeratam profitetur summam quinque millium florenorum Rhenensium, quos sibi vi
certi contractus eaedem provinciae debebant. Easque, ut et negotiatores earundem ditionum
universos hac parte suo ac posterorum suorum nomine esse solutos ac liberos pronunciat.
Quin et inter easdem hasce provincias ac boreae regna regemque Christophorum
haesisse controversum tum quiddam codicilli alij dati circa idem fere tempus indicare
videntur ob tractatum, qui jam ante quidem utrimque pactus, sed minus servatus
existimabatur. Hinc naves aliquot tam Hollandicae quam Zelandicae ac Frisiorum
arresto sive regis decreto Haffniae circa festum Jacobi detentae, Ac mox missi hujus
ergo a Duce Burgundiae Philippo Bono, Hollandiae ac Zelandiae Comite, delegati,
qui Haffniae cum regis vicissim delegatis rec propius inspicerent. Qui et eo tandem
litem deduxeruut, ut rege pacato triennium insuper negotiatoribus concederetur, intra
quod singulis, qui se aliqua affectos iniuria quiritarent, jus suum persequi integrum
relinqueretur. Et Danis quidem, Suecis ac Norvagis Hagae Comitis in Hollandiae curia;
Et Hollandis vicissim, Zelandis ac Frisiis Haffniae, si penes Danos culpa haereret; si vero
p.630
penes Suecos, Stocholmiae: ac denique Ansloae, si in noxa deprehenderentur Norvagi.
Qui autem intra praescriptum id tempus causam agere vel negligeret, vel supersederet:
Ei deinceps, quod postularet, reliquum nihil esset. Huic contractui a parte regis interfuisse
praeter ceteros, reperio Iohannem Laxmannum archiepiscopum Lundensem, Benedictum
Priorem Anderschouensem: itemque Martinum Jonae ac Stenonem Basse equites: A parte
vero Burgundiae Ducis, nomine Hollandiae, Zelandiae ac Frisiorum praesentes fuere Samson
Lalaingh, dominus de Opperbops, dominus Arnoldus a Gent, dominus in Gasenborgh,
Iohannes Hennens, Iohannes Rosa et Gerhardus Nortwich.
Quarum literae postremae eum praecipue conventum sive pacificationem respiciunt, quae
haud multo ante Haffniae quoque (idque anno praesertim 1441, nec ista occasione omittendum)
est celebrata inter urbes Vandalicas et Hollandos Zelandosque. Vandalici enim,
vel ut vulgo tum vocabant, Osterlandi Hamburgenses, Lubecenses, Rostochienses, Stralesundenses
caeterique eius tractus, Hollandorum nonnullas naves insolenter depraedati
omnemque [mneque ed.] rerum restitutionem etiam compellati recusantes, cum Hispanis, Venetis Prutenisque,
qui hoc tempore in oceano illo boreali frequentes erant, mutuum foedus inierant,
quo erat statutum, ut Hollandos omnes, junctis viribus, e mari exturbarent. Unde
ingentia detrimenta passi iidem Hollandi Zelandique. Dux vero Burgundiae Philippus
Bonus Hollandiae Zelandiaeque Comes, de omnibus certior redditus, Osterlandis causae
cognoscendae diem dixit. Accessere ex urbium Vandalicarum delegatis Henricus Rapesilverus
Dantiscanus nec non Henricus Vooraet Lubecensis uterque eques. Hollandi
etiam suos misere: Et in his nominatus Everardus Jacobaeus Amstelodamensis tum Consul.
Singuli illata sibi damna in medium attulere. Sed nihil aut parum quod ad rem pertineret,
promotum eo conventu. Unde utrimque resumpta arma mareque praedationibus
de novo infestatum. Hollandi hoc agentes instructis cum classibus egressi, quidquid
ex portubus circumquaque solvebat, in praedam rapiebant, ac brevi deinde temporis spatio
illata sibi damna facillime repararunt. Venetis, qui se, ut dictum, Vandalicis junxerant,
et ea quoque tempestate hoc boreum mare crebrius frequentabant, pax nuspiam
fuit. Eorumque, inter caetera, instructissimam exoticis mercimoniis depraedati onerariam
Hollandi, ac mercibus omnibus in portu quopiam Zelandiae vacuatam, igne injecto,
exusserunt. Breviter, tantum tunc adversariis intulere terroris Hollandi iidem Zelandique,
ut pene soli ea oceani parte regnare viderentur. Cuius etiam nomine ex navigiorum
suorum summis in malo corbibus scopas pro signo extulere, quasi ii essent, qui mare praedonibus
purgarent. Et praedixisse hoc suis Henricum Rapesilverum Dantiscanum in conventu
superiori, cum partes haud conventuras videret, monuisseque, dormire ac quiescere
leonem, caverent vero ne irritatum suo malo excitarent, memorant annales Hollandiae. Cum
igitur integrum circiter triennium hoc pacto inter Hollandos Vandalicasque civitates esset
velitatum, de pace ut dixi iterum agi caeptum; eaque ut meliori, quam prius, successu
perficeretur, Daniae noviter creatum regem Christophorum prensarunt Vandalici
obtinueruntque ut pacis haec tota tractatio intra regnum ipsius, Haffniae nimirum, haberetur
ibique bonis avibus ac dextro numine perageretur. Conveneruntque mox, rege
haud abnuente, utriusque partis delegati Haffniae, ac pactae feliciter inter easdem Vandalicas
urbes et Hollandos annorum duodecim induciae. Inter Danos vero Prutenosque et
Hollandos, solida ac duratura constituta pax. Eaque intelligenda, cuius codicilli superiores
mentionem faciunt: quemque labefactatam aliqua sui parte, sed resumtam isto tempore
ac rite firmatam, satis eaedem innuunt literae. inter vero pacis auspices actoresque qui memorantur
Everardus Jacobaeus Consul Amsterodamensis; is in eo, qui est in manibus consulum
ejus urbis per annorum seriem deductus Catalogus, sive appellare Fastos Consulares
libet, non inter Consules sed in ordine Scabinorum ad annum 1438 recensetur: Et
anno eodem Iohannes, qui sequitur, Heinensdictus totidem verbis in ordine ibidem
Consulum, Iohannes Heinens perscribitur: ut eum nomine urbis suae a Duce Burgundiae
Philippo, Hollandiae Zelandiaeque Comite, delegatum fuisse hinc intelligere habeamus.
Et qui iisdem praeterea in literis, ab eodem Burgundorum Duce missus, Samson Lalaing
dicitur, eundem alibi Simonem Lalaing dictum repperi, Admiralii ac Slusae Capitanei titulo
insignitum.
Mox ubi e Suecia (quo, ut memoratum, peractis nuptiis Rex concesserat) domum reversus
obtinuisset ut regni ibi comitia haberentur, statim sub anni huius 1447 finem
convenire Jenecopiam Suetici regni senatum mandavit. Et ipse quoque itineri se accingens,
p.631
postquam Helsingburgum venisset, aegritudine corporis de subito correptus ibi sub
anni insequentis MCCCCXLVIII initium, ipso Epiphaniae die, qui fuit VIII Id. Januarij, animam,
a quo acceperat, Deo reddidit.
Dani ut omnibus eum animi corporisque bonis ac principe dignis virtutibus instructum
non immerito laudibus ferunt, ita Sueonum historiae parciores hac parte, et antequam
Dorotheam duceret, etiam solutam in eo vitam ac pravis cupidinibus deditum notant. Iohannes
praeterea Gothus, quod tamen apud eum Solum reperio, etiam post Dorotheae nuptias
minus integrae famae fuisse memorat.
Sed ne omisisse videamur quidquam, quod ad rem spectare quoquo modo possit, subjiciemus
verba authoris, qui seriuscule ad manus nostras pervenit, Erici Olai. Hic sacrae Theologiae
Doctor atque ecclesiae Upsalensis Decanus, tum et hisce temporibus quam proximus
historiam Suecorum Gothorumque, ante annos nimirum centum quinquaginta,
et quod excurrit, Latine ut erat tum seculum, conscripsit, deductam ad tempora successoris
Christophori regis Christiani eius nominis primi: quibus et ipse claruit. Is ut superiora
pleraque praesertim Suecos et eas res spectantia, quamvis haud sine inclinatione et studio,
adducit ita et posterius hoc innuit, ut sequitur: Postquam rex Ericus coepisset etiam Dacis
" ita fere lemper Danos et Daniam Daciam uomiuat) esse molestuset attentasset iutrude.
" re pro rege Ducem Bgru Pomerauum, oepotem suum es fratre sverius ex / rutre ptr.
" su) et ipie egressus io uaciao, omuem thesaurum trium reguorum apud Dacos depoituu.
" 20 exportasset, Daci eo repudiato, lcripseruut et per soleunes uuncios, quasi in persona consiliariorum
" trium regnorum, vocaveruot Christophorum Ducem Bavariae, uepotem Erici
" ex lorore, ad suscipieudam coronam, sceptrum et priucipatum trium reguoruu, quae gu
" berna verat Rex Ericus: Hc autem scripierunt Daci.et tractaveruut cum Duce Christo.
" phoro iguorantibus et irrequistis consiliariis regui Sueciae, promittentes nihilomiuus eidem
" tria regua iudubie assiguauda, rogautes ut iuodilate et in potentia properaret in Daui.
" au, opeu, i opus esset contra Erici regis laturus insultus, ille vero suis rebus praecipitanter
" ad haec ordinatis, cun multo Bavarorum conitatu Danorunm pervenit in fues ad.
" diguitatem quidem regiam et regoi administrationem mox admissus: Corooatio autem.
" eus trienuio est dilata donec scilicet a Suecis et Noricis (Norvagis) susceptus pariter ei..
" o set in regem ut eo ipio daretur iutelligi, adeo alia duo regna Daciae esse conoexa ut uisi
" illa si mul haberentur tauquam uondum assecutus plenum et totum dominiun, ad quod
" per Dacos assumptus fuerat, non deberet Electus eoruu coronari in regemn: Sueci aucen.
" lemper illusi a rege CErico, depressi atque contemptiadhuc eum trieouio expectabaut, vo
" cabant citabaut et modis omuibus ut eis tanquam Rex et Dominus praeesse diguaretur..
" et juftas patriae leges conservari pateretur literis et nuociis supplicabant: llle autcm nou
" le regem sed latronem et piratam ex hibuit, quoad vixit.
" Mortuo interim domino os archiepiscopo pialenosi modo quo praemittitur, poftulatus
" est in archiepiscopum venerabilis pater et domiuus conau Ragualdi cpiscopus.
" Vexiounensis, vir multae discretionis, espericutiae et scieutiae etc. Ric vero venerabilis pao
" ter factus arcbiepiscopus pialeosis, provida deliberatione consideraus, reguum uoon pol.
" se sine authoritate regia diu stare, simulque perpendens, quod multa malitia esset in terra,
" cuoo quibuidam aliis ad hoc auimum dedit ut dus Christophorus sicut in Dacia, sic et in
" Suecia assumeretur in regem.
" Coustituta itaque dieta Calmariae ut Res susciperetur. et reinuduceretur, si redire voluisset,
" confluxerunt ad locum eundemo episcopi et Nobiles cum Mareschalco et civita..
" tuom procuratores: Non destitit autem Cbristophorus procuratores et Ambassiatores
" illius (illuc etiam destinare qui causam suam iu uegotio regui efficaciter promoverunt.
" Erant autem eorum praecipui archiepiicopus Luudensis. et Miles quidem Clauss Nilsion..
" geuer scilicet coro Rnut sou Mareschalci Sueciae: Qui idcirco prae aliis ad hoc fuit electus
" o uegotium, ut tanquam amicus luadere posset Mareschalco ino regeo Christophorunu
" coosentire. Hi crgo Calmariao venieotes tanto praecouio sui Chrittophori aures omui.
" um repleverunt ut capere vix possent humani auditus tantae gloriae celibat uun (celebra
" tuo) post etian subiuugentes:
" i nu tentum vesoorent rque centu
" Ferrea, Christophori laudes vox dicere nescit.
p.632
" Quae omuia postquam in ora populi miro eloquio diffudissent, assumpto Marschalco
" Suecorum Curoo Kuutioo. et in partem tracto tant gloriae praerogativa praecommeoda.
" tum Christophorunm super astra ferentes extollunt ut omuia praeuarrara de eo horum
" cotmparat ione nibil esse viderentur. Deiode quanta gloria, excellentia, sublimatio, praerogativa,
" diguitas et felicitas ipsi marsc halco accresceret, si huuc tantum principem assumi
" et perfici conseutiret, oulto efficaciori quatm ante sermoue confirmarunt: nec dubitaret
" ipsle mar schalcus reguum ipsum ad nutuu sibi per omnia famulaturuu. et ipium inde ha.
" biturum per omoia quidquid vellet dummodo Christophorus sortiretur nomen regium
" et coronau: Super quibus omuibus literas regias, die quo vellet haberese procuraturos
" et daturos quam facillime promiserunt: Quibus ille patieoter auditis et quasi vera ess
" crederet, simulato commendabatlaudabat, probabat et uihil rationabilius esse, quam ut
" talis in regem susciperetur modis omnibus affirmabat Sed ea vice fieri nou posse eo
" quod pauci eoruuquorum intererat essent in oppido congregati. Dissoluto igitur nobi-
" lium conventu, reterunt Marichalcum quaudam inclusam consuluisse mouialen quae rcspondit
" eum regem futurum: Et cum ille responderet. Consiliarios contra uiti et in re.
" gem Christophorum conseutire: illa subunxit, propterea tres plagas saevituras iu regnum
" scilicet guerras caristiam et peftilentiam caristia gravioren, quibus omnia transferrentur
" a reguo si tar schalcum assumerent uox in regem. et euu mihilominuus luo tempore re.
" giam diguitatem adepturum: Dicunt etiam iofantulum quendam in mouaste rio Vaste.
" nensi clamasse et matri suae dixisse, in capite Marschalci coronam auream se videre.
" Cclebrata exinde dieta Arbogiae, in qua ille (Marichalcus) surgeus in medium, perora.
" vit in huuc modum: Nostis sinquit) iu quantis augustiis regunum erat constitutum eo
" tempore, dum me gubernatorem feri voluittis Nunc autem; mea industria et laboreled
" et multiplici periculo et sudore factum est pacificum et tranquillum: Rogo igitur sic me.
" os labores respicere et pensare velitis, ne cogar cum ueis, quoad vixero, meudcare as.
" sereus se multa et importabilia intuitu regni debita contraxisse sicque discesst: Consili.
" arij autem congregati, directo ad eum ioteruuncio, iuquirijusseruut quid sbi vellet pro
" tanto labore retuudi. At ille optabat Finlandiam pro tempore vitae suae. Oelandiam ve.
" ro pro se et haeredibus luis ut ab eis redimatur x millibus marcarum: Quuod et illi di
" cuutur gratuito admisisse et anuuisse Omnium igitur unanimi censensu litcrae diriguutur
" ad regem Christophorum super privilegiis et certis articulis sgillandis. Quibus si
" atnueret, promittunt se it prox imo festo D, lohaunis Baptistae ei occurrere et iu regem
" Sueciae adoptare, loco conventionis Calmariae deputato: Scripsit et Marschalcus singulariter
" pro le significaus quod de his et illis territoriis esset ei pro suo labore per Consiliarios
" provisumo, rogans et ipie quod haec et quaedam alia sibi sigillata darentur. Fiunt extemplo
" cuncta petita. et longe maiora promittuntur. Sed et ii sidera petita fuissent incunctanter
" fuissent a Rege promissa. Verum circa Marschalcum, qui regnum cum castris
" tenebat iu mauibus auplius extitit laboratum. Hunc enim rex Christophorus dulcissimis
" literis et amici ssuis nunciis vocavit ad Daluustau / ubi tanta dilectio et gloria fuit ei
" promissa, quod non sit facile euarrare, dum in patrem eligitur a rege cuujuramento: Ad.
" veuiente vero festo S, ohanuis Baptistaead locum praetxum. Calmariam videlicet Con.
" siliarij Suecorum accedunt, regem Christophorum suscepturi Sed impetitus bello, quod
" iu ruiticosuthones admisit, ubi magnam stragem faciebat ex illis, litteris suis significavit
" se venturum ad feftum assumptionis Virginis gloriosae: Permanseruut ergo Calmuariae
" Dominus Archiepiscopus et ceteri Consiliariorum usque ad adventum Regis, qui circa festum
" Nativitatis Mariae portui applicuit Calmariensi Marschalcus autem festiuavit Holmiam:
" Mox igitur venieuteo regen oum processione reverenter excipiunt, de eccltsia in ca.
" strum perducunt et iu cootinenti versus Holmiam accelerant: Occurrit autem Regi
" Marschalcus in Dertstac / et cuocta ei necessaria io victualibus administrat Quuevit au.
" tem duabus ooctibus in almatsson / deinde applicans iu uermalm / ind e processi, o
" onaliter excipitur et cum cauticis iooppidum olmense, in eccle liam et castrum dedu.
" citur. Archiepiscopo et Marschalco hinc iude cum ducentibus Vox autem vulgi inio.
" uuit, arschaleum digniorem imperio et coronam: Quae vox continuo pulsavit regis auditum
" lioc efficiens quod vos illa dicentium Percussit Saul mille et David x millia.
" Mos autem cum Prae latis et tota militia Rex accessit psaliam et in profesto Exaltationis
" S.Crucis, apudoasteen ab omuibus reguicolis in regem unanimiter acceptatur, fa.
" ctis consuetis a Rege et populo) uramentis ut fieri est consuetum. Die vero S. Crucis
p.633
" more et honore regis coronatur creatis txx Militibus Suecis Dacis et Bavaris: quorum
" pritus erat orolus Runution Marschalcus Rege vero deiude reverio Holmiam oritur
" adversus Marschalcum grav is molestia et querela a Domino itiemo dudum ab eo inju
" fte ut asseruit capt ivato, caepitque Rex exiude Marschalco plurimum esse molefstus.et di-.
" versas contra eum occasiones quaerere causasque perpendere quas ille multa cautelaet f
" delium familiarium assistentia declinavit.
" Hic Chrittophorus reguo Suecorum multarum calamitatuu occasionem induxit.
" Quatu cito enim potens factus esset in reguo, ipso dissmulante et annuentc rex Ercur..
" partes maritimas regui, multis lacrocimis, incendiis et spoliis affligenus, in magua partt pa.
" o triam reddidit deiolatam, omuesque trauieuntes uavigio mira tyranoide et rapina, vel ti
" more et aggre ssu praedonico moleftavit: Quanta autem boua de oppido Holmeos eve
" cta surripuit non facle est ae stimare Rex vero Christophorus ista per diversas qurelas.
" iutclligeus relpondit avunculum suum vitae necessariis indigere uec vitam posse agere.
" absque coougruis alimeotis: Cousiderans autem Sueoruu abulum, quo se nituntur iuvi.
" cem plecuoque lupplantare uslus est eorum abusu in gravi ssituum txtermiuium, dispeu
" dium et ruiuat totius Sueticae nationms: Adverteus enitm quod avidi essenut. et iuportu
" ni ad petenda sibi feuda. et bona tributaria de Corona, oec mutuo sibi deferrent, quin sibi
" conterri deposcerent quod alteri erat jam collatum detractiones multiplicantes alter al.
" terius supra dorsum, siuulque consideraus sibi plurimum csse proficuum, si dissensiones et..
" ojurgia eslent inter llos hauc libi itatuit in feudis largieudis censiuram ut cuilibet petenti
" stat im conferret quod ille rogaret, dumiodo pecuniat habertt in promptu, qua de Cancellario
" super concessione teudi literam rediutret sigillatam: luper quo in ipio mosx petitionis
" prineipio Rex intrrogare cooiuec vit: Coniut vit autem litera huiuitmodi de Can
" cellario Regis extali xx nobulis Auglicanis d qua pecunia cx pacto et conventione..
" Rex medietatem accepit: Feudi vero possessio tau diu duravit in manibus et poteftatc
" cuuslibet sic ementi donec veoiret alius qui idem feudum vellet optare: Quod quic.
" busdam quioque erat dierum vel quinque hebdomadarum, taguuu autem si et uuius
" enss ita ut inftra uuius aoui circulun octo vel deceu uuum fudum taliter comparal.
" sent et vix uuus eorum iude tributa recepit. Io hunc ergo modum omuc aurum crasit a
" o reguo. et per suos Bavaros io patriam luam per sumas multas et maxitas destinavit:.
" Adeo euim erant Sueci sua ambitione et mutua iuvidia exccoecati ut in tautis suis dispendiis
" uou perciperent se illusos.
" Duxit autem Christophorus uxorem quandam Dootbeom filiam Margravij de ut.
" utp / quam uec maritali dilexit affectu nec liberos ex ca luscepit: Erat euim ipic Rex.
" iucontiuentiae abominande propter quam venit ira Dei in filios diffidentiae ude putabant
" quidam ob ejus lasciviam regnum fuisse plagatum catistius illa diutina quae sub cjus.
" principatu duravit. Iu Auglicos etiam latrociuia exercuit, quorum uaves multas et ma.
" gnas arripuit bonis iuae ti uabilibus oneratas: Civitates deinde Alemaunuorum tmariti
" mas diu quidet exagitatas lemel autem, sed frustra, attentata versutia sibi subiugare co..
" o uatus est: Conveuerat euim cum priucipibus Alemannorum, praecipue superioris Ale.
" manuiae, quod concorditer et simulsed occulta traudeet quasi subito super cvitatenm Lu.
" beceuiem irruerent, qua habita facile fuisset etiam alias lubiugare Res autem sic dispo
" sta erat: Die enim iuter eos dicta contulerunt se ad urbem Lubecensem principes cul.
" ligaotiae supradictae arma sua secum ducentes in vasis maguis quasi vinum pro louga..
" sua sustentatione ferentes Res autem his diebus er ercitu uumeroio collecto. et in magna
" classe circa littora civitatum stagnalium pervagatus, simulabat se ad Dtinac / devo.
" tionis et peregrinationis gratia protecturum: Peciit autem primoa Lubecenibus, quatc.
" nuus ei liceret per civitatem eorun cum quiuque M, armatorum, traosire et votut peregri
" nationis, quo lacrum cruorem in tlsuat visitare tenebarur, ex voto perfice re sineretur.
" o caussam assiguans quare in tanta multitudine graderetur: Quuia cum alias hanc viam iucedere
" attentasset cumo paucisrincipes quidam vicinarum et intermediarum regionum iu.
" dias ei ut eum possent captivare, parabant. Lubecensibus autem iutroitum ac transitun
" per eos illi negantibus Viscarieoses ut per cos tranfire possetattentavit similiter et
" Sundensles. Sed oegati va per utrosque recepta. Rostochienses super eodem scribendo pul.
" sabat: Quibus transitum conccdentibus, misit ad eos duos Milites ut electis certis do..
" mibus Regis hoipitio, pararent sbi congruas mansiones: Fama igitur erat in Rostock
" quotidic Regem venturum ad locum Sed uon erat cius inteutio alia in hoc facto, quam
p.634
" credibile facere eum iturum ad Dilsnac / et ne qua esset iuspicio, cur extra portam Lubeceusem.
" et vicitarun civitatum tam diu gyrov agus ferebatur. Accidit vero interim
" pocte quadam in civitate Lubecensi domum quandam casu inceudi et dato siguo et or.
" to clamore totam urbem ad succurrendum vocari Tuuc principes et Nobiles qui de
" siuperioribus partibus Alemanuiae advenerant et aliquandiu iam in ube Regis ad.
" veutum expectarant, putantes Regem advenisse. et per injectionem iguis iucendiuo hu.
" usmodi procurasse et impetu facto pro impugnatione civitatis aliquid attentass, prae.
" cipitauter ad arma profliuut aruatique ad portas civitatis acceleraut ut eos vel aperiti
" vel fraogi procurarent: Depre heos rgo et interogati cur arma addux issent Re spoo.
" derunt se ea pro cxercendis hastiludiis, aliisque militaribus studiis adduxisse nec aliud
" quam civitati succurrere intendisse Iussi tameo sunt contiuuo civitatem cgredi et is
" loco alio, si placeret sua militaria studia exercerre.
" Rex vero his auditis, iu Daciam cum suo exercitu st retraxit, multisque instantiis et la.
" chrimis Suecorum, per regem Cric continuo spoliatorunfatigatus accesst Cothlan.
" dia, quasi vindicaturus aut paceu procuraturus et rogatus ue cum rege Cricositugulati
" et pri vato conferret colloquio invitis omuibus, qui aderaut ex Sueccis lougum cum eo
" soliloquium tenebat: Et continuata ej uidem regis Erici spolia ostentabaut, qualiter in
" suo loliloquio cooipirabant: Egressus vero de Cothlaudia. Calmariam uavgaturus, iu
" pegit navi io lapideu aut quodvis aliud offendiculum. Erat enim commuuis uavium
" transitus ubi uemo noverat uavigaudi impedimeutum: Et fracta uavi stati tque subuer.
" sa cuu multis uobilibus et plebeis Rex cum multa difficultate in cymba ad littus perdu.
" ctus: Cum autem Sueci, prae ceteris sibi subiectis, odio haberentur et continois ab eoop
" pressionibus vexarentur, ctiam Dani tminus quam extranei praecipue Bavari curabantur:
" Conveuicntes igitur Sueci et Daci potiores, rogaveruut regen omnino volentes. et io
" riose subuugentes, quod Bavaros suos a se remitteret et faceret inu terram suanm repatrieo.
" do redire: Quod rex valde moleste ferens et aegre suscipiens, mores converiandi muta
" vit. et jocos ac hilaritatem consuetam in vultum nubilum ac distortum coovertit. Caepit.
" que disquirere quouam modo haunc suam displiceotiam in Suecosut assolet, retorqueret.
" Iussit igitur circa festum Natalis Domiui Nobiles omues poteotiores de Suecia lene.
" copias convenire et illuc se, donec venire posset, congregatos cxpectare: Suut qui r-per
" ferunt Regis intentionem fuisse multos Sueorum vita privare voluisse aliosque diver
" suppliciis et servitutibus humiliare Sed qui remedium appoiuit, aliud cogitavit: Itur:
" enim Chriftophorus ad Suecos euecopi congregatos, in elsinutoum diem claust es.
" tremum iu festo Epiphauiae, auno ooxuvin sepultusque est Rolchiluis in ccclesia. Lucij.
" O muium autem quae possedit, navium, equorum, auri et argenti et omuis pecuniae de Suc.
" cia cxportatae reuansit copia apud Dacos. Cuius morte percepta. Dominus Nicoaur ar.
" clicpiscopus psalensis, lachrimatus est, mosque in lectum aegritudiuis decidit. et pau
" cis inde diebus elapss vitam fnivit temporalem etc.
Hic Nicolaus Ragualdus, episcopus prius Vexionensis, et mox, ut demonstratum est, archiepiscopus
Upsalensis, cum adhuc Vexionensis esset praesul, ob morum ac doctrinae,
quibus prae ceteris hoc Boreae tractu eminebat, singulares dotes, missus ad Basileense concilium,
de quo dictum, Regis sui Erici ac trium regnorum Daniae, Sueciae ac Norvagie
nomine ab omnibus maxima cum honoris significatione exceptus est laudatusque: Ubi
et hoc obtinuit, ut inde, priusquam domum rediret, ab eodem Concilio regeque suo Erico
ad Regem Galliarum ac Ducem Burgundie Atrebatum sit ablegatus, ut inter ceteros, totius
propemodo Europae principes atque illustres viros ipsemet praesens adesset componendo,
quod inter utrumque principem Galliae regem Carolum septimum ac Ducem Burgundiae
Philippum Bonum perpluribus annis attinuerat, internecino bello dissidioque.
Nam, ut est superius nobis ex historia ac rebus Philippi Boni, Burgundiae Ducis, memoratum,
Danicis ac domesticis chronologis vel omissum vel ignoratum, praeter eos Regum ac
dynastarum legatos, qui ad cum conventum vocati accesserant, etiam non rogatos suaque
sponte principum quosdam, quo ea usque adeo expectata pax coiret, legatos transmisisse,
et in his, praeter Imperatorem Sigismundum aliosque, etiam Daniae, Sueciae ac Norvagiae
Regem Ericum, Et quidem hujus imo totius Concilij Basileensis vice nunc, de quo agimus,
Nicolum Ragvaldum Basilea Atrebatum una cum archiepiscopo Nicosiensi venisse,
solus, quod sciam, observavit memoriaeque prodidit Ericus Olai jam memoratus, eum ipsum
Ragvaldum ab animi singulari moderatione ac multa doctrina longaque rerum
p.635
experientia plurifariam commendans, adiiciensque et alia, quae omittenda hoc loco haud
existimavi. Sunt enim ista: Venerabilis pater et Dominus, Nicolaus Ragualdi, Episcopus
" Vexioneuss, vir multae discretionis cxperientiae et scientiae, in omuibus factis suis mau.
" luetus benignus, longamimus et discretus, in Concilio Basilecusi nomine Regis Erici,
" pro tribus his regnis incorporatus, in multa veneratione habitus, et laudem adeptus.
" Plurima operatus est laude digna, deque ortu Gothorum, progressu, victoria et virtute
" autentice peroravit exinde deduceus, quod in catalogo Regum et Principum congrega
" tionibus, sessouibus. Conciliis et tractationibus. Res Cothorum uon immerito sibi veu
" dicet primum locum: Hujus validissmi et venerandissimi patres et priocipes in Basile.
" o ensi Concilio congregati virtutem experti cum ad id tenderet lacri Coucilij intentio
" priocipaliterut Ecclesiam Dei reformarent in capite et in membris, ut haereles et schis.
" mata extirparent et ut pacen in Ecclesia Dei ubique terrarum servari procurarent vetus
" illud implacabile iurgium, guerram et odium quod eo tempore inter regem Franciae
" et Ducem Burgundiae versabatur, tollere cupientes ipsum cum Archiepiscopo Nicosiensi
" de Cypro, iu tam ardua et difficili cauia destinarunt: Qui et rem ipsam utiliter gerens et
" perfectibiliter terminans, a Principibus ipsis donis magmificentissimis et respectus etc.
Haec de Ragualdo Ericus jam dictus, successore Olai archiepiscopi itidem Upsalensis,
cuius superius mentionem non semel fecimus: quem et in eo fuisse totum ostendimus,
idque cum cura semper egisse, ut Ericus Rex, praestitis, quae promiserat, in integrum restitueretur,
ac regni Sueci in se administrationem susciperet. Quod scilicet praevideret
vir idem prudentissimus, id nisi fieret exorituras domi seditiones, foris bella, quae in regni
certissium postremo exitium vergerent. Quae Archiepiscopi pro Erico Rege solicitudo
cum Sueonum pluribus minus placeret, ipsi tandem exitio tuit. Nam ut superius
meminimus, veneno, quod lacti amygdalino erat inmixtum, tolli eum e medio praeses
Nicopiensis Magnus curavit. Quod cum pag. 609 jam modo attestantibus Sueouum annalibus,
ita factum retulerimus hic obiter admonendum duximus, id non ab Erico Olai,
quem ad testimonium jam semel iterumque adduximus, sed a Iohanne Gotho memorari
ejusque nos annales intelligere. Ericus vero Olai de extremis ejus agens, hoc dixisse satis
habuit, Olaum nimirum, pro rege Erico, qui id tamen minus de ipso meritus fuerat, egisse
omnia, idque ad mortem extremumque spiritum usque. Ita enim loquitur: Idem tamen
" archiepiscopus Olaus cum regnum intrasset, et ad suam ecclesiam rediisset, exposuit se pro
" rege plusquam credi posset, et pro ejus (Erici regis) restitutione et perpetuatione in regno,
" usque ad mortem fidelissime laborabat.
Quae vero de extremis ipsius regis Christophori et oratione ad regni proceres habita
refert lib. 7 Daniae suae Crantzius, eum scilicet commonuisse, ut proceres eligerent post
se regem, qui non modo praeesse regnis, sed prodesse eisdem posset, aliaque ad excusationem [excusatitionem ed.]
avunculi Erici regis a Christophoro, ut vult, memorata, ibidem ab eodem Crantzio
posita, ea in actis domesticis non inveni, ideoque in medio relicta, hic monuisse satis
existimavi. Ex nobilitate Bavarica, qui una cum ipso in Daniam venere, quique ductis
in thorum suum Danicis conjugibus ac fixa hic sede substitere, reperio Pasbergios et
Poiseckeros: quorum emortuis Poiseckeris, quibus erat pro insgui Aethiopis caput, cum liceo
candido, Pasbergij (ita ab arce, quae est in Bavaria superiori nuncupati) relictis posteris
ac sui progenie etiamnum supersunt. Concinnatum per id tempus in obitum ejus
Elegiacum rudioris Minervae carmen ac seculi sui venam unico disticho referens, nec
quicquid fere praeter annum et mortis diem superius expressos complectens quocirca
nec adscribere constitueram: Adscripsi tamen, ne quid omissum temere videretur. Est
enim istud:
" Hic Rex milleno, quadringeno quadrageno
" Octavo, stellae vespere morte cadit.
Atque ita defuncta sine liberis non modo, de qua diximus, Christophori sorore sed et
ipso quoque Christophoro, extincta est illa vetustissma atque aboriginum Daniae regum
prosapia, clausitque agmen omnium Christophorus. Sueones audito ejus excessu statim ad
Carolum Marschallum respicere, eique regium diadema desftinare caeperunt. Sed de hoc
ceterisque huc spectantibus suo dicemus loco. Corpus defuncti regis delatum quamprimum
Helsingburgo Roschildiam, ubi solemni ingentique magnificentia celebratae exequiae,
p.636
praesentibus praeter ceteros archiepiscopo Lundensi Thuone, Iohanne Roschildensi, Christierno
Ripenssi, Vlrico Arhusiensi, Nicolao Volphio Slesvicensi, Gerhardo Borglaviensi, Torlavo
Viburgensi et denique Hennekeno Othoniensi praesulibus ceteraque nobilitate. Et primo
quidem in aede cathedrali intra cryptam chori, ut vocant, majoris depositum funus;
unde et mox transferri id ipsum successor eius Christianus primus curavit, inferrique sacello,
quod ipse extrui ibidem fecerat, regium hodieque nominant.
FINIS.