p.9
DE AGNI, SEV
CHRISTI VICTORIA
CONTRA GOGVM, et
Magogum libri
Quatuor,
Authore
IOHANNE SASCERIDE
Vuarmenhusano.
2. Thess./ 2:
Tunc reuelabitur iniquus ille, quem
Dominus consumet Spiritu oris sui, et
abolebit illustratione aduentus sui, etc.
Esa./ II:
Et percutiet terram virga oris sui, et
Spiritu labiorum suorum interficiet impium,
etc.
HAFNIAE,
Impressit Laurentius
Benedicti.
1577.

p.11
ILLVSTRISSIMO,
LAVDATISSIMOQVE HEROI
VVILHELMO Principi Orangiae, Comiti
a Nassou, Catsenellenbogen, Viana, Diets,
Bura, Lerdam, etc. Domino, Baronique a
Breda, Diest, Grimbergen, Arlaij, Nozeroy,
etc. Burchgrauio Antuerpiae, et in
Besancon, praefecto, gubernatorique generali
totius Hollandiae, Selandiae, Frisiae
Occidentalis, et Vltraiecti, Domino
suo claementissimo gratiam,
et pacem in Christo
precatur
Iohannes Sascerides.
Merito displicet moderatis omnibus
excellentissime Princeps haec
infoelix animorum nostro saeculo,
causa religionis, orta distractio,
qua non modo singuli fere
diuersas a se inuicem in doctrina Christiana
tuentur sententias, verum in ijs quoque propugnandis
ita sibi placent, ac de suo iudicio se
tam certos, firmiterque fundatos esse confidunt,
vt omnes a se vel in minimo, quopiam articulo

p.12
dissentientes non errare tantum, audacter,
secureque pronuncient, sed et odio bonorum
propterea dignos, iures damnandos,
et omni conuitiorum genere proscindendos,
ne dicam et quam primum e medio tollendos esse
iudicent: sese vero, tanquam in sinu Dei sedere,
populumque ei gratissimum esse, nihil addubitent,
quantumuis iuxta carnem adhuc affecti
deprehendantur. Hanc Ecclesiae suae futuram
postremis temporibus miseriam, etiam
ipse dominus inter ea, quae Math./ 24. de
mundi fine prolixe vaticinatur, haud obscure
praedixit his verbis: CIT-Et quoniam abundabit
iniquitas, refrigescet charitas multorum.-CIT
Quod enim tristis haec Ecclesiae dilaceratio
potius imputanda sit absentiae, seu defectui
Christianae Charitati, veraeque in Deum conuersionis,
quam ipsis dissensionibus in externa
doctrina, si saltem eae moderatae, fraternaque
dilectione condulcoratae forent, omnes vel
mediocriter secundum Deum sapientes facile
videre queunt. Nam vt ij, qui librum,
in quo res magnae, et vtiles hominum vitae
continentur, apertum iam habent et intus

p.13
legunt, non amplius, vt prius, ad exteriora,
deflexis oculis, considerare simul possunt,
quid is foris habeat ornamentorum: vt nec
ij, qui nucis apertae nucleo vescuntur, corticem
inanem vltra magnifaciunt: ita profecto, si
beatissimum Christi Spiritum, veramque diuinitus
innouato circumferremus, immo vel
eminus tantum, et ceu per transennam quandam,
dum vere saltem, vidissemus, non
essemus vsque adeo solliciti, quid proximus
noster exterius hac vel illa de re sentiret, aut
loqueretur, sed magis quam intus iuxta Dei
mentem, et Spiritum is conuersus ex fructibus
declararetur: quin imprimis de nobis
ipsis essemus anxij, ne forsan et in nobis vel
mortua fides, vel conuersio ficta censeri posset,
praesertim, cum eos quotidie proferamus cogitationum,
affectuum, verborum, et operum
fructus, qui putrem citius, quam bonam sapiant
arborem: adeo, merito semper, iuxta
doctrinam Apostolicam in vera poenitentia,
ne iudicemur a Domino, nosmet ipsos iudicaremus:
at proximo. nostro libenter (infirmus

p.14
enim infirmo condolere sit) non tantum
externos actionum a lege diuina discrepantium
naeuos, a quibus neminem videmus in
hac vita prorsus esse liberum, sed et quenuis
opinionum absque euidenti malitia, vel ex
aemulatione maiorum, iudicijue defectu, vel
ex rudi quodam zelo conceptum, ac defensum
errorem condonaremus: quod longe tetriora
videremus in nostris ipsorum animis uitia,
tumultusque prauorum affectuum, a quibus
Christi spiritus, ne Regnum ibi suum erigere
queat, horribiliter impeditur. Ne repetam,
quod haec internae conuersionis, et sancti Spiritus
lux, vbi vere modo cognosceretur, tantam
sui praeberet fidelibus admirationem,
respectum, ac dilectionem, vt omnia caetera,
quae sunt externa, coram ea, mox vniuersa sui
dilectione, respectuue, et admiratione, fiduciaque
penitus exuerentur. Non secus, atque videmus,
nocturno quidem tempore clare lucere
stellas, et in his etiam planetas quosdam
admodum illustres, Venerem, Iouem, et
Martem, ne dicam ipsam quoque Lunam, quae,
dum est plena, quodammodo diem aemulatur,

p.15
splendoreque suo noctis operarios haud parum
iuuat: attamen exorto Sole statim tam haec
Luna, quam illa minora sidera cuncta, veluti
pudefacta, faciem tegunt, visumque nostrum
in clara diei luce refugiunt: Sicut et arbores
in Vere quidem pulcherrimis vestiuntur floribus,
quos tamen abijciant, antequam ad fructum
proferendum serio se praeparent: Et seges
etiam omnis initio quidem e terra prodit, vt
haerba viridis, et mox quoque folliculos aliquanto
maiores, quanquam adhuc iucundi coloris,
emittit: attamen haec omnia necesse est, vt in
ea flaccescant, et exarescant, antequam spicae proueniant,
plenaque onustis in spicis grana concipiantur:
In hunc certe modum, quaecunque
nouam natiuitatem, puram Dei dilectionem,
et sanctam indolem, internamque Spiritus
Christi veritatem, nempe veram animi conuersionem,
praecesserunt, quanquam suam et ea
laudem habebant, dum ad externam scripturae
sacrae litteram, bona virium humanarum
intentione, pro ratione temporis, a rudibus
en tois ek merous, fiebant, his tamen exortis,
et in conspectum omnium productis, illa non

p.16
poterunt non ocyus obscurari, pristinumque respectum,
et admirationem amittere. Quod ipsum
et Apostolus clare, duabus his ad Ro./ 8 docet
sententijs, dum ait primum: CIT-Si quis Christi
Spiritum non habet, hic non est eius.-CIT Ac deinde
mox rursus: CIT-Quotquot Spiritu Dei ducuntur,
hi sunt Filij Dei.-CIT Siquidem hic ex priore quidem
Pauli sententia manifeste discimus, hoc
omnibus, qui salutem in Christo consequi cupiunt,
esse prorsus necessarium, vt iuxta Spiritum
et veritatem Christo conformes efficiantur,
vtque intus ad imaginem, et similitudinem
Dei, seu ad mentem, et voluntatem Christi
vere conuertantur: adeoque hypocritis profanis
nihil omnino suam humanae disciplinae diligentiam,
ad aeternam obtinendam beatitudinem,
esse profuturam, etiamsi certissime cognouerint
omnia, quae de Christo sunt, mysteria, loquique
potuerint Angelorum quoque linguis, et fidem
sibi compararint littera tenus vel purissimam,
et firmissimam, ne addam, et vitam exterius
irreprehensibilem, dum vnicum Christi
Spiritum, nouamque natiuitatem, viuam vtpote
fidem, et veram Dei, proximique dilectionem

p.17
non habuerint. Ex posteriore autem
eiusdem Apostoli dicto, quo Filij Dei pronunciantur,
quicunque Spiritu Dei ducuntur, hoc
insuper satis aperte colligimus, vnicam hanc
nouam e Spiritu Christi natiuitatem, et internam
fidelis animi conuersionem a Deo
requiri, sufficereque ad hoc, vt filij ipsius, et
haeredes aeternae beatitudinis vere censeamur,
etiamsi reliquorum seu ornamentorum, seu
adminiculorum (sine quibus tamen haec bene
consistere potest) vel pauca, vel multa quoque
nobis defuerint: nimirum, etiamsi vel in
moribus, et vita subinde graues, dum non
contra conscientiam, lapsus, et peccata: vel
in externa quoque Ecclesiae doctrina faedos, non
ex malicia tamen, errores admiserimus;
quemadmodum infirmis et rudibus multis,
tam veteris, quam noui testamenti temporibus,
accidisse videmus, qui tamen hinc Deo
minime displicuerint, nedum a Deo reiecti
sint. Id conspiceremus aperte, si patriarcharum,
Abraham, Isaac, et Iacob, Prophetaeque
inter alios Ionae vitam, quae descripta est, ac
discipulorum Domini, qui rudes plerique fuere,

p.18
piorumque eos insecutorum numero fere carentium
historias diligentius examinare placeret.
Quoniam itaque constat et neminem acceptum
esse Deo posse, qui non intus iuxta Spiritum,
seu indolem Christi renouatus est, quamuis
foris honeste vixerit, puroque simul de religionis
doctrina senserit: Et econtra, neminem
a Deo reijci posse, qui Spiritu sancto ducitur,
vereque ad ipsum conuersus est, etiamsi septies
vno die ceciderit, et minus puras quoque de
quibusdam externae doctrinae capitibus, imbecillitate
iudicij, conceperit, et retinuerit
opiniones: quod benignus, et misericors
Deus omnibus ijs, in quorum cordibus gratum
sibi templum inuenit, huiusmodi naeuos,
et lapsus omnes per ignorantiam sine malitia
commissos, ex gratia libenter condonare velit:
quomodo non prorsus insanire censendus
fuerit, qui, neglecto eo, quod et omnino esse
necessarium, et vnum, ad veram reperiendam
foelicitatem, sufficere videt, in alienis quibusdam,
non citra verae pietatis iacturam, occupari
vult, quae nec, omissa forsan, pios damnent,
nec impios, et profanos, assumpta vel

p.19
maxime, Deo commendent? Quapropter
nos iam sapientius agamus, et si minus hoc
impetrare possumus, vt omnes idem inter se
de Christianae religionis doctrina sentiant
(quandoquidem et a Christo Domino, et
Apostolis eius pradictum est, sub mundi finem
plures fore sectas) in eo saltem diligentiam
summam adhibeamus, ne propter dissensiones
in doctrina, primariam verae pietatis
basim, et vnicum fundamentum, nempe dilectionem
fraternam, et pacem, vinculum
illud perfectionis, dissoluamus, aut aboleamus.
Quin potius, vt aliam quamuis hominum,
inter quos viuimus, taceo, nostram
ipsorum quoque ferre cogimur insipientiam,
et vanitatem plurimam, ita placide feramus
et illos, qui diuersas a nobis in externa doctrina
sequuntur opiniones: dum hoc saltem
ab ijs impetrare possimus, vt iuxta Spiritum,
et veritatem nobiscum ad humilitatem, et
lucem in Christi vita praeostensam intus animo
vero conuerti sustineant. Atque huc tantum
omnes, quos ex gratia Dei poterimus,
cum voce, tum exemplo, maxime tamen, et

p.20
imprimis nosmetipsos, incitemus: nam, si
vis me flere, dolendum est primum ipsi, tibi,
recte dicit Poeta gentilis. Quare, si quis in
via Dei ceteris est sapientior, et a vanitate
mundi dociles aliquos ad lucem aeternae veritatis
perducere quaerit, vtique det operam, vt
eos non praemittat, sed praecedat, et suam ipsius
imprimis agnoscat, noctesque ac dies lugeat
vitiositatem, ne vitiosis alijs, dum saltem ij
non refugiunt veram agere poenitentiam,
durus esse possit, fiat ipse pauper spiritu, mitis,
humilis, afflictus, esuriens, ac sitiens iusticiae,
misericors, mundo corde, pacificus, et quarumuis
iniuriarum patiens: deijciat sese infra
cunctos, mortificet propria corruptae naturae
suae desideria, profanasque cupiditates, et prauos
affectus, in mundo sit peregrinus, at coeli
municeps, diuinaeque lucis, et imaginis, ad
quam conditi sumus, recuperandae sancto flagret
semper desiderio. Si sic (inquam) in
Ecclesia populum duces multi diuinitus missi
praecesserint, vtrumque breui per Dei gratiam
futurum est, vt nimirum ex auditoribus
multi paulatim et amore verae pietatis incendantur,

p.21
et contendendi de externis, litteralique
scientia studium haud inuite deponant,
vtque tandem, aspirante Dei bonitate, sic omnes
in se collabantur, et radicitus de cordibus
fidelium euellantur sectae: cognitisque melioribus,
animi piorum in sanctam vnionem, et
vnicam dilectionis perfectae sanctitatem amabiliter
coeant. Id, sicut vnanimi prophetarum,
et Apostolorum consensu, futurum aliquando,
promissum est, ita certissime futurum hac
via, non autem vel per ciuilis gladij violentiam,
vel per clamores contentiosae, partialisue
doctrinae, sperandum est: quoniam illa
quidem, tanquam flabella, dissensiones magis augent,
et intendunt, quam sopiunt, aut componunt:
Sed charitas, Christique veritas, et
spiritualis indoles, operiunt multitudinem
peccatorum, et contentionis radicem infringunt.
Vnde, si per meliorem de Spiritu, veritateque
Christi doctrinam haec semel in piorum
animis germinauerint, et copiosius prouenerint,
certe mox illic omnis, velut pudefacta,
sectarum vanitas, et externis de rebus litigandi
studium euanescere, et aboleri penitus

p.22
cogetur, exurgetque, et regnabit, eorum loco,
miranda illa Dei Sapientia, quae figuratis quidem,
attamen significantibus admodum verbis
apud Prophetas omnes praedicta legitur: vt
cum, inter alia, loquitur Esaias in hunc modum:
CIT-Vacca et vrsus pascentur simul, recubabunt,
seu ad quietem se component, catuli
eorum: et leo, quasi bos, comedent [comedet ed.] paleam.
Et oblectabitur lactans ad foramen aspidis,
et in cauernam reguli, qui ablactatus fuerit,
immitet manum suam. Non malum inferent,
et non perdent in vniuerso Monte sancto
meo: quoniam impleta erit terra cognitione
Domini, sicut aquis mare operientibus.-CIT In
hunc sensum et Michaeas post Isaiam affirmat,
quod nouissimis his temporibus, ad nouam
Zion, et ex noua Ierusalem egressam
Christi doctrinam, homines arma sua bellica
statim in agricolationis instrumenta mutaturi,
bellandique vsum, et exercitium, nempe,
contendendi de litterali doctrina studium
obliuioni tradituri sint, et quiete sua quisque
sub vite, ficuque habitaturi, nemine cuiusque amplius,
ob externa, perterrente conscientiam:

p.23
Item, quod, populis omnibus impune sua, quae
volunt, idola sequentibus, fideles unice Deum
verum perpetuo culturi sint, aggregatis etiam
ad eos plurimis in errore claudicantibus, et
eiectis pridem, seu excommunicatis a caetu
reliquorum, nunc autem futuris in reliquias,
et in gentem robustam, vt regnet super eos
Dominus in monte Zion dehinc vsque in aeternum,
etc. Quae quod et hactenus reuera nondum
impleta sint, et ante mundi finem omnino
semel impleri debeant (quanquam ignaui
multi diffidentia quadam haec negant, et rident)
e pluribus aspersis contextui circunstantijs
euidenter ostendi potest. Cum igitur
hac singulari Dei beneficio viderem, et non
possem non saepius, ac diligentius cum ingente
quadam animi voluptate perpendere, tandem
placuit etiam in forma iusti poematij,
Scripturis, in quibus hoc mysterium a Spiritu sancto
praedici videtur, ascriptis minime quidem
omnibus, attamen aliquibus de maximo numero
magis illustribus, et apertis, breuiter
complecti, describereque vel allegoricis, et figuratis,
ad prophetarum exempla, verbis, qua via

p.24
tandem Ecclesiam huc esse peruenturam existimarem,
ut amabilem nimirum pacem, et in
cultu diuino sensum illum a Deo tam dare,
copioseque promissum obtineat, quod quidem,
facile video, pergraue tantum bellum obtinendum
esse, verum per eiusmodi tantum
bellum, in quo dissidium sit non tam propter
opiniones de rebus externis, quam propter lucem
animorum sanctorum a Spiritu Christi
radiantem, ad quam ocyus externa quaeuis
abrogentur, et pristinum amittant respectum,
seu admirationem. Atque in tali bello, cum
victrix euaserit Ecclesia (sicut nequit aliter
fieri, quam vt per Christum, qui mundum
vicit, victoria tandem potiatur et ipsa) non
poterit non hinc, vt coronata diuinitus, insigni
luce, et beatitudine cum intus, tum foris
quoque vestiri. Sed haec vt vt se habent, piorum
esto Iudicium: Ego moderate meam sententiam,
quam Scripturis esse conformem, arbitror,
ad promouendam vnius Dei gloriam,
et Electorum exaedificationem, in medium
protuli, non vt a quoquam haberer vel doctus,
vel sapiens (me enim vnum de multis, et

p.25
miserum peccatorem esse, cui nulla gloria sed
ignominia tantum, et confusio faciei debeatur,
agnosco, et fateor ingenue) nec vt aliquod
nouum dogma cuiquam propinarem, aut stabilirem:
dissidia enim, et lites huiusmodi cum
odi, tum et eneruare quaero, fidemque vera Dei,
et proximi dilectione, conuersique animi pietate
magis, quam quaestionibus, et ritibus externis
declarari cupio: Sed in hunc maxime finem
hoc pauculos intra dies a me conscriptum carmen
existimaui praelo quoque dandum esse,
cum praesertim quibusdam eruditis viris, ac
Theologis non displiceret, vt pij, quorum in
manus forte peruenturum est, solito nunc ardentius,
omissis externis, et minus necessarijs
omnibus, internae pietati, nouaeque vitae studio
se dedant: idque ratione temporis, quandoquidem
Antichristus, qui sub externae sanctimoniae
larua Christum huc vsque simulauit,
immo et opprimere conatus est, iam patefieri
caepit, mundique adeo finis, et extremus actus
prae foribus est, in quo Christum, Antichristo
deuicto, iuxta Spiritum, et veritatem cum
sua gloriosa luce manifestatum, succedere tandem

p.26
oportet, Vt Scriptura Prophetarum, et
imprimis Apocalipsis impleatur. Nostrum
autem hoc opusculum T. C. Princeps excellentissime
dedicare placuit, partim quod
post hoc periculosum, et fere deploratum bellum,
ope diuina, planeque miraculose, praeter
multorum expectationem, hostibus expulsis,
ad gubernacula patriae meae charissimae sis reductus:
de quo maximo beneficio maximas
equidem cum pijs omnibus ago semper,
agamque, dum viuam, Deo nostro gratias, et
ex animo precor, vt, omnibus hostis antiqui
machinis, insidijsque foeliciter elusis, et viribus
labefactatae naturae confortatis, in eo munere,
quod euidenter tibi Deus opt./ max./ iniunxit,
quam diutissime superstes prospera cum valetudine
persistas ad promouendam aeterni Dei
gloriam, et patriae nostrae salutem: In qua,
sicut ab initio plurimum sanguinis, Euangelij
causa, postquam id e tenebris Antichristianis vtcunque
rursus emergere caeperat, effusum fuit,
ita sano piorum omnium votis ardentissime
petitur, vt quam longissimo tempore confessio
veritatis omnibus eam amantibus libera permittatur:

p.27
Et nescio, quomodo clam ab omnibus
bonis quasi praesagitum semper fuerit, hic
maxime tandem Euangelij restituti vim, et
efficaciam suo tempore declarandam esse:
quod et Satan ipse quodammodo praeuidisse
videtur, dum crudelius, quam vsque alibi, in
hac regione patefactae veritatis assertores impedire,
profligareque, et perdere laborauerit,
donec eam Excellentiae tuae protectione tandem ab
illius tyrannica grassatione claementer Deus
(cui sit in omnem aeternitatem laus, et gratiarum
actio) liberauit. vnde iustum quoque
est, vt qui plurimi scriptis etiam, et editis libris
vndecumque fortunam hanc Exc./ tuae gratulentur:
imprimis tamen et maxime nos,
quibus hic nasci Dei beneplacito [beneplacio ed.] contigit. Partim
etiam hanc ob causam poema nostrum hoc
tui nominis vmbraculo protectum, et pio
lectori commendatum in lucem prodire volui,
quod cum eius argumento propemodum conueniant,
quae per tuam Excellentiam in hac miraculosa
dulcissimae patriae nostrae liberatione
Deus egisse comperitur. Quemadmodum
enim hic, de Scripturarum omnium consensu,

p.28
canimus, aliquando futurum, vt Ecclesia
Christi, quantumuis inermi, hostes armatos,
et bellicosissimos, flatu tantum oris, nempe
doctrina sola, sanctique Spiritus efficacia sit deuictura;
sic ferme et cum Exc./ tua (quantum
ego quidem ex aliorum relatu, cum et
peregre viuerem, et curiosus quoque rerum
alienarum non essem indagator, intelligere
potui) diuinitus actum est, vt nimirum hostes
tuos admodum certe potentes, et minaces non
tam opposita vi, populorumue, et vrbium euersione,
quam prudentia, sapientia, benignitate,
patientia, spe, longanimitate, et infracta
praeuisi finis expectatione, vinceres: et ita
bello quamuis terribili, metam tamen a pijs
omnibus exoptatam imponeres. Et sicuti,
post illud arcanum totius Ecclesiae bellum,
(quod in hoc opusculo breuiter a nobis praedelineatur-)
et postillam Sanctorum in Prophetis
ab initio vsque promissam de Antichristo
victoriam, speratur amabilis quaedam oportuno
tempore (quod soli Deo notum est) exoritura
pax, in qua mirifice gloria diuini nominis
vbique, non sine maxima piorum laeticia,

p.29
sanctique Spiritus exultatione, celebretur:
ita sane propemodum (si parua licet componere
magnis) haud exigua spe ducimur,
etiam in hac patria nostra futurum dehinc,
Deo tuam claementer adiuuante gubernationem,
largienteque tuae Cels./ suam effusissimam
in Spiritu sancto gratiam, Sapientiam, et
successum, vt, vbi turpiter hactenus idololatria,
superstitio, crudelitas, oppressio veritatis,
et nihil non mali viguit, et horribiliter
quidem, sed iuste tamen Deum ad iram, et
vindictam contra delinquentes incitauit,
adeoque et in exilia voluntaria plerosque pios
expulit, nunc admodum iucunda vicissitudine,
per singularem, et gratuitam Dei beneficentiam,
illustrius, et maiore cum efficacia,
quam vsquam alibi, doceatur abscondita
Christi veritas: ad cuius palum iam ostensae
pulchritudinem admirandam non indigenae
soli, quicunque se dociles praebuerint, animo
compuncto recreentur, sed et alij vere pij
multi de terris longinquis (quemadmodum
ad regnum illud Salomonis olim regina Sabae)
magno vera pietatis desiderio concurrant,

p.30
velut ad locum, vbi propicius Deus firmum,
et praeclarum sui nominis constituerit habitaculum.
Atque hoc vt speramus, ita certissime
quoque futurum est, si desolati sui gregis
archipoimhn ille Christus Iesus misertus,
quam plurimos fideles, et a Spiritu sancto
vere doctos verbi diuini ministros in messem
suam extrudere dignatus fuerit. Quod
etiam vt faciat, omnibus pijs instanter, serioque
semper orandum est. Nam quomodo veritatem,
fidem, dilectionem, et pacem efficaciter
aliqui, vereque praedicare poterunt, nisi diuinitus,
vt Paulus loquitur, emissi fuerint? De
iis autem, quos vere Deus misit, hoc Esaiae
quoque citatur ab eodem elogium: Quam
speciosi pedes Euangelizantium pacem, euangelizantium
bona, dicentium ad Zion: regnat
Deus tuus? qualium reuera praedicatio
pijs omnibus non potest non esse perquam
amabilis, vt merito semper ardentissime sit
ab ijs exoptanda, tanquam opulenta perpetuae
foelicitatis officina. Quapropter et ego precor
ex animo Deum omnium bonorum fontem
ac largitorem, vt, cum in toto terrarum

p.31
orbe, tum imprimis in hac afflicta nostra
patria, missis idoneis verbi sui ministris, Ecclesiam
ab Antichristo destructam iuxta mentem,
et indolem suam exaedificare tandem
aggrediatur, teque Excellentissime Princeps,
ut illius fortissimum sub se Propugnatorem,
ac fidelissimum Tutorem, in sancta pace,
vitaque beata quam diutissime saluum, et
florentem, claementer, in aeternam sui nominis
gloriam, tuamque ipsius, et
plurimorum aliorum salutem,
conseruet,
AMEN.

p.32
DE AGNI VICTORIA
contra Gogum et Magogum
lib. I.
Da mihi sancte Pater famosum dicere bellum,
Quo Draco terribilis miti vincetur ab Agno:
Dum satis, a prima subiectus origine mundi,
Fleuerit hic, reprobis, iniustaque vulnera passus:
Nam, vice mox versa, tibi stare videbitur, ecce,
Dexter, vt antiquum subdat sibi lucidus hostem.
Nunc prope finis adest, fieri nunc omnia tandem,
Vatibus a cunctis quae sunt praedicta, necesse est.
Quin etiam incipiunt nunc innotescere Sanctis:
Quandoquidem reserare tuis mysteria quaeuis
Temporis aggrederis ratione, diemque supremam
Euulgas, et oues Iudex disiungis ab hircis.
Ergo, age, Calliope vero, haec, mea praecinat ore.
Quum patefactus erit sacer Antichristus in orbe,
(Tetricam Apostolici longo qui tempore laruam
Obtinuit vultus, rudiumque tyrannide caeca
Polluit, heu, mentes) iamque eius vindice iacta
Tela diu dextra deflerint, quotquot aperto
Fugerunt seruire Lupo, Sol altus vt ipsis,
Deliaque, et stellae nigrantem obuertere moestis
Incipiant frontem: tunc expectata probatis
Hora pijs veniet, qua refraenentur iniqui
Caelitus, et Sanctis omnis donata potestas

p.33
Affluat: vt Danielis habent oracula vatis.
Vnde suas vires ibi visus apertius Agnus
Exerere, et plures ad se conuertere quibit
Omnibus in Sectis, numero vt maiore notentur
Publica nunc etiam sustolli ad munia passim,
Atque sui dociles clam principis indole quosuis
Imbuere agnina, maioreque luce profanos
Obruere, et multis luctum suadere beatum.
Hoc Draco conspiciens immanem suus in iram
Exardescet ibi, furijs agitatus acerbis,
Et secum extemplo rabiens: mene (inquiet) illum
Excelsi mundi Dominum nunc cernet olympus
A grege deuictum paruo? quem sub iuga nostra
Misimus a lapsu, facilique oppressimus arte?
Dum solio Christi quoque Dux contraria spirans
Hactenus insedit fraude, et vi tutus aperta?
Sed, video, astuti maiori vincimur astu,
Perque vias nobis occultas mittimur orco.
Quin, agite o socij vos, vos, quicunque triumphis
A prima clari rexistis origine mundum,
Fortiter huic summo nolite deesse periclo.
Prodite iam vires, quas coelo hausistis ab alto,
Prodite, si docuit vos experientia quicquam
Tot saeclis: totum celeres properate per orbem,
Poculaque insuetae miscete potentia fraudis
Ocyus, et contra mactatum hunc omnibus Agnum

p.34
Gentibus ardentem belli inspirate furorem.
Fortior antiquos haec potio diluat ignes,
Bellaque deponant, facite, omnia protenus omnes,
Inter se quibus assueti pugnare nocenter,
Quos agit ingenium vetus huc, et spiritus idem:
Hos arctis deinceps inter se nectite vinclis,
Tantum vt iniqua duae committant praelia partes,
Coniunctisque mei sternant hunc viribus hostem,
Cui nouus affectus, nouaque est sapientia cordi,
Nec mouet externis (vt consueuere priores)
Vllam de verbis pugnam, vel ritibus vlli.
Nos quoque dimissis his, oppugnemus amico
Consensu, quotquot cor immutare laborant.
Hi si nos vincent (vt praecinuisse Prophaetae
Creduntur) facite, vt saltem sit palma cruenta.
Talia flammiuomo iactabit in aera verba
Gutture terribilis Draco, protrudetque sodales
Et per se cupidos iustum fudisse cruorem:
Vnde hi permoti discurrent protenus orbem
In sectum, cunctis vt dira venena propinent
Gentibus, ac reddant auidam delere fideles
Ascriptam [Ascripam ed.] sibi quisque plagam. Nec viribus illa
Pocula cassa putes: tantus furor ocyus omnes,
Praecipue tumidos, et ob inclyta facta placentes
Cum sibi, tum plerisque sua de gente profanis
Arripiet, contraque pios incendet egenos,

p.35
Vt sitiant delere suo quoscunque repertos
In caetu, quorum olfacient ad sidera mentes
Euectas, puraque sui Ducis indole tinctas:
Vtque nihil praeter bellum, bellum omine poscant
Inuiso, tantumque, oppresso, viuere, Christo,
Securi quaerant in carne, bonisque caducis.
Tum duo se prodent capita alta, ducesque potentes,
Quos genuit cano pater Antichristus in aeuo,
Sed peperit meretrix illos Babylonica mater.
Maior in his claro Gogi cognomine fertur,
Magogus vero fratri est insigne minori
Nomen, vt in cunctis illo tam clareat oris:
Dissidia hi primis aluerunt semper ab annis
Inter se fratres famosi, bellaque saeua
Gesserunt, quae nullius potuere sopiri
Vel docto prius eloquio: quin pluribus horum
Semper vterque suis etiam ciuilia ferme
Praelia cum socijs fuit antea inire coactus.
Ast hoc iam Satanae potati corda veneno,
Nempe, intentatum discrimen grande videntes,
Maturo sibimet pariter, socijsque rogatis
Consilio pacem statuent, cedentque petitam,
Ad noua nunc animos reuocante Dracone suorum,
Quae fulcire sibi possint, certamina, Regnum.
Hinc, vbi dextra data est, conscribunt vndique turmas
Innumeras : Gogus dux appellatur eorum,

p.36
Quos titulus pura de relligione tumentes
Efficit antiquo patrum asseruatus ab aeuo.
Vnde sequentur eum, quotquot sacer ordo potentes
Absque Deo statuit, fratrum vt ferus ille, minorum
Euectus princeps a patre Cainus Adamo.
Quem iuxta horribili specie capita alta gigantes
Innumeri tollent, Noachi quos obruit olim
Vnda senis pietati ausos indicere bellum.
Et primum genitus magno Ismaelus Abraha
Partibus a Gogi stabit, durusque renatis
Ibit: et Isaaco visus praestantior ille
Fratre minore patri, saeuus licet, atque profanus,
Esauus: Hos iuxta fulget Saul aurea gestans
Crudeli sua sceptra manu, cui sanguine faeda
Membra sacerdotum: Ioabus quoque cernitur illic,
Absolomesque tumens, et consiliarius eius
Inclytus Achitophel, Amnon etiam, Adoniasque.
Mansueto quanquam prognati rege Dauide:
Quin etiam hic Dauidis erunt de stemmate Reges,
Ipse Ioas, et Achazus, Amon, Ioachimus, et huius
Infausti fratres: Paschur quibus, atque Chananias
Assistent vates. Mox et se turgidus illic
Eriget Herodes, cum Scribisque, et Pharisaeis,
Pontifices Annas, Cayphasque ac ipse Pilatus,
Proditor infaelix etiam Iscariota Magistri.

p.37
Hinc Nero, cum Decio saeuo, innumerique Tyranni
Defendenda sibi sument insignia Gogi.
Quin et multus erit mitratus Episcopus illic,
Abbasque et Monachus miser, et cui terna corona
Praebeat ornatum capitis, doctorque profanus:
Turba grauis, numero quam non comprenderis vllo,
Praeter eos, quos plaebs equites, peditesque futuros
Morigera his ducibus lati de partibus orbis
Adiunget, rubris indutos vestibus omnes,
Quandoquidem studio fundendi sanguinis ardent.
Magogum vero ex alia regione superbum,
Audacemque ducem, vaga sicut arena, sequentur
Innumeri Satrapae simul, illorumque ministri,
Qui dextro freti ingenio syncera parentum
Dogmata liquerunt veterum, Satanaeque per artem
Excoluere nouos adeundi sidera calles,
Patronisque viae tritae vel saepe profanis,
Et secum affectu bene conuenientibus imo,
Doctrinam propter variam, cultusque nouatos
Ancipiti semper mouerunt praelia marte.
Busyris micat inter eos Aegyptius heros,
Cumque Amalec, Madian, Cananaei, Moab, et Ammon.
Et Reges plerique sua Babylone superbi:
Quos et Hieroboam rex Ephraimita Nebati
Progenies, et Achab deceptus ab Iesabele
Coniuge Barbarica temere comitantur, et horum

p.38
Tot successores, praui omnes, atque cruenti:
Quorum iterum claudent latus illic pseudoprophetae
Mille, et Sidonis quotquot simulachra colebant:
Inter quos insignis erit satus ille Canano
Zedechias gestans duo ferrea cornua dextra:
Sacrificique Bethel, quorum vexillifer ibit
Amasias, vati Tecoae qui restitit olim.
Mox etiam Assyrij Reges ibi conspicientur,
Ipse Teglatpelesar, Salmnasser, Sancheribesque.
Post hos Antiochus quoque rex, quem Syria mittet
Illustris dictus, castris fulgebit in illis,
Duxque ferox Lysias, et cum Nicanore Tryphon:
Atque sacerdotum pariter fex turpis Iason,
Et scaturigo mali Menelaus, et Alcimus atrox.
Post etiam haeretici turmatim, exercitus ingens,
Prodibunt, Ebion, Manichaeus, et ipse Cherintus,
Arrius et viuax, tetroque Sabellicus ore:
Quos tandem et domitor Mahometus fronte sequetur
Perfricta, secumque cruenta in praelia ducet
Myriadas peditum triplicis de gentibus orbis.
Denique erunt multi, fortesque recentibus illic
E Sectis bellatores, quos anxia natos
Nunc Europa iubet damnare tyrannida Papae:
Namque grauis quotquot non crux turgentia corda
Fregit in his Sectis, nec mortificatio carnis
Perdomuit, quamuis alijs conformia lingua

p.39
Iactent verba leui, et faciem plerunque decorant
Ostendant foris, vt sanctos adamare putentur,
Hoc tamen in bello Magogi castra sequentur
Aduersus iustos visos intrinsecus illic.
Atque ira stimulante graui, quo funditus isti
De terra pereant, assumptis omnibus armis,
Magogum accedent hi, sed Gogum ocyus illi,
Non pedibus tamen, vt per terram, vel mare currant
Corporeis, mutentue locum: sed corde maligno,
Propositoue animi facile huc venisse quibusuis.
Nam Sanctos, tanto quos extirpare studebunt
Conatu, secum inuenient habitare quietos
In caetu communi, et eadem saepius vrbe.
Propterea Sancti quoque in hoc ingente tumultu,
Reclusis Erebi portis, mundoque tremendis
Accenso furijs, exurgent fortiter omnes,
Aque malo tuti quo sint, et clade minante,
Crudeles hostes hos euitare studebunt,
Et fugient animo properante ad castra piorum,
Non pedibus tamen, aut mutatis ritibus vllis
Externis, verum tantum intus corde nouato
Iuxta verba Dei, mentemque illius, et Agni.
Qui nunc e coelo quoque non absconditus illic
Amplius afflictae summo in discrimine Sponsae
Descendisse pij cernetur lumine cordis,
Aternaque sui patefiet in indole patris,

p.40
Veste velut pulchra, circundatus agmine longo
Sanctorum; posito mundi sapienter amore
Qui summum, vt purae, tollentur in aethera, nubes.
Inter eos primo lucebit Abelus honore,
Sethque et Henoch, Noachusque, et mysticus ille sacerdos
Melchisedec: post quem Patriarchae, lumina terna,
Prodibunt, Abrahamus, et Isaac, atque Iacobus:
Venditus et Ioseph a fratribus, ipseque Moses
Cum Iosue, Samuelque et mater amabilis eius
Hanna gerens in fronte pij vestigia luctus:
Hinc Iessaeus ibi vates, Rexque inclytus idem
Dauides cithara pariter decoratus, et hasta
Magnifici verum Ducis illustrabit honorem:
A tergo Ezechias illum, Iosiasque sequentur
Cum Iosaphat: vatum quoque tunc exercitus ingens
Veridicorum, istud qui praecinuere futurum,
Ibit in occursum pedibus properantibus Agno,
Gad, Nathan, Elias, Elisaeus, et altus Esaias,
Ipseque Hieremias, Michaeasque et Zacharias.
Atque alij, quorum in libro sunt nomina vitae.
Tunc Baptista pio monstrare videbitur Agnum
Indice praesentem: quem pulchro hic ordine cinget
Caetus Apostolicus: verum hos quoque deinde sequentur
Candida purpureo conspersi membra cruore
Martyres innumeri, Confessoresque celebres:
Nec non, virgineum, diuinae, quotquot, amantes

p.41
Iusticiae, saluum custodiuere pudorem
Faemineo pariter de sexu, deque virili,
Coram almo nitidis induti vestibus Agno
Consistent, laetique canent ante illius ora.
Mox his paulatim iungent se mente fideli,
Ac desiderijs moti flagrantibus omnes
De Sectis huius postremi temporis, etsi
Pestiferis, quorum est in rectum prona voluntas,
Afflictique humilesque et se contemnere docti,
Spiritus aeternae quos turbat lucis egenos,
Quique suam lugent noxam, clademque sequacem,
Longanimique illata ferunt mala pectore quaeuis:
Vnde fere tumido mera sunt ludibria mundo:
Suntque velut vermes, quos grex impune superbus
Laeuorum pedibus conculcat vbique propinquis,
Donec ab his illos nondum victoria plena,
Lanigeras vt oues olidis, disiunxit, ab hircis.
His tunc occurret luta venientibus Agnus
Fronte, locumque suo fessis in Monte parandum
Ostendet, secumque ipsos assumet in vsum
Praeclarum sapiens, operaque vtetur eorum
Vrbis ad aeternae structuram, in monte Sionis
Aedificare sibi quam nunc maiore parabit
Ornatu, prius antiqui Salomonis in aeuo
Quam fuerit: quin et Montem sibi lucidus ipsum
Arte noua sculpet, mireque extendet, vt orbe

p.42
Iam toto sit conspicuus, facilemque renatis
Praebeat accessum: praui sed nullius vnquam hinc
Incircumcisis plantis, animis teretur.
Mox etiam hoc in Monte nouam sibi construet vrbem
Illam, quae Solymae clarebit nomine sacrae,
Quae iacuit pedibus calcata huc vsque profanis,
At, reprobis nunc eiectis, rursum eriget Agnus,
Producetque in conspectum, quasi caelitus ortam,
Diuinaque pijs, omni virtute politam,
Pneumatis et cunctis ornatam dotibus almi.
Sicut vbi Sponso dilectam adducere Sponsam
Saepe solent homines, illam exornare laborant
Certatim, pexos demittunt vertice crines
In dorsum longe, mox et rutilante coronam
Lucentem ex auro, gemmisque frequentibus addunt,
A collo torques etiam pro more vetusto
Plurimus, efficiunt, vt pendeat aureus illi
Veste super nitida, quo sit gratissima Sponso.
Sic ornamentis hanc iam caelestibus vrbem
Omnibus insignem statuet sibi Christus, et eius
Arcanos muros, et fundamenta coruscis
Extruet e gemmis, hyacinthis, atque smaragdis,
Chrysolithisque meris: erit et, vice calcis, Iaspis
In muris: at puro vrbs ipsa intrinsecus auro
Lucebit, speciem vitri pellucidi [pollucidi ed.] habebit.

p.43
In portis autem videas effulgere late
Berillos glaucos, Chrysoprasosque virentes:
Pingent domuum rubei laquearia summa
Sardonyches, poteruntque ibi constituisse fenestras
Margarides pulchri diuino lumine plenas.
Denique in hac oculos quoquo direxeris vrbe,
Sapphiros rutilos, Chalcitasque ac Ametystas,
Et Sardos, nitidumque Adamanta, Topazion, atque
Chystallum, cedrinaque ligna, et marmora cernas:
Quandoquidem ciues, structoresque illius omnes
Caelitus a sancto lucebunt Pneumate docti,
Simpliceque, vt gemmae, radiabunt indole Christi,
Quotquot eam, lateres, et ligna, vehentur in vrbem.
Huius in Acropoli, Montisue cacumine summo
Sceptrigero sedes erit, ac thronus aureus Agno,
Quo sedeat, faciemque suis ostendat amicam.
Ast in circuitu diuersis caetibus illum,
Cingent extructae, varijs cum ritibus, aulae,
Sancti lugentes vbi carmina moesta seorsum
Ob delicta sua, at concordi voce, sonabunt,
Praecipuo Dauidis ibi fulgebit honore
Tuggurium, longo quod iniqui tempore Regis
Esse ruinosum visum fuit, atque caducum:
At nunc erectum fuluo radiabit ab auro,
Proque sacra iustus illic reputabitur aede,
Quam visant, Domini sermonem audire volentes:

p.44
Nanque propinquus eo sua lumina diriget Agnus,
Deque throno manans eius fons lympidus illud,
Eluat vt sordes, peccataque faeda, rigabit.
Quin hinc vlterius paulatim vbi profluet idem,
Longinquis poterit quoque tandem adferre medelam
Gentibus, arboribus dum ripam ornabit vtranque
Fructiferis, quarum et folijs membra agra leuentur:
Ast hoc, diuicto plene demum hoste, futurum,
Nunc prius est pauidis etiumnum pugna timenda
Lugubris a Gogo Duce, Magogoque superbo.
Qui simul ac totum prope sub sua turgida mundum
Signa coegerunt celeres, numeroque carentem
Adiunxere sibi peditumque equitumque phalangem,
Vndique collectos compellunt ire patentem
In campum Babylonis, vbi, contra aethera bellum
Aggressi, quondam turrem extruxere gigantes,
Cuius apex posset liquidas attingere nubes.
FINIS.
Libri primi.

p.45
DE AGNI VICTORIA
contra Gogum et Magogum.
Lib. II.
Atque huc diuersis vbi conuenere gregatim
E populis tandem, et caetum coiere sub vnum
Ingentem, collem conscendens protenus altum
Esauus, inter eos magno qui fulget honore,
Dextraque, et simul ore potens, ac strenuus heros,
Instructa lingua sic mox affabitur illos:
O socij leuis haudquaquam est, mihi credite, causa,
Cur bellum extremis terrae de finibus acti
Concordi gerere affectu cum Principis Agni
Gente vaga monitis iussi nunc simus amicis
A celebri Gogo Duce, Magogoque potente:
Sed res huc vrgens, et seria caussa Monarchas
Impulit, vt stet honor nobis, et auita potestas
Incolumis: misere ne nunc, ac turpiter illis
Cogamur seruire, quibus mandata cruenta
Regnantes huc vsque graui praescripsimus ore.
Nos etenim primo patrum sumus edita partu
Pignora, nos pia maiorum vestigia certis
Gressibus insequimur: nostris a partibus alti
Consistunt, quotquot maiorum tempore laudem
Defensa fidei, seu relligionis habebant:
Martyres ex nobis, Confessoresque fuerunt:

p.46
Ex nobis etiam plures nituere prophetae:
Nos totum ad fidei lucem conuertimus orbem:
An non haereticos nos confutauimus omnes?
An non paganis quoque nos occlusimus ora?
Nostrum opus est omnes Christi dispersa per oras
Relligio, contraque grauem sustenta ruinam:
Non horum, qui nunc insurrexere, parentes
Clam veluti contra proprios, hei, corde rebelli
Degeneres nati: nullam queis tempore claram
Aut fortis peperit manus, aut facundia famam:
Sed pigri sedere domi, taciturna tenentes
Ora, colum tanquam, non arma virilia docti:
Non apti satis ire foras, et figere damas:
Tantum aberat, per eos vt quicquam Ecclesia mutos,
Abiectosque homines factum bene posset habere.
Quapropter merito nostro submisimus illos
Imperio, semperque iugum perferre coacti
Sub nobis huc vsque graui gemuere labore:
Quandoquidem iustum est, vt seruiat ille, praeesse
Subiectis alijs animo qui nesciat aegro,
Pectoreque imbelli nullis queat esse timori.
Nonne rudes iubet ipsa palam natura peritis,
Atque viris pueros animo parere sequaci?
Fortibus infirmi famulentur vt vsque necesse est,
Sanique aegrotus Medici praescripta sequatur.

p.47
His moniti normis iuste nos pressimus illos
Hactenus, et nostram trepidare coegimus iram,
Quandoquidem primo et geniti sumus, et meliores
Consilio simul atque manu, linguaque diserta,
Nunc tamen, occultum nacti, quem nescio, Regem,
Clanculum adunatis contra nos viribus omnes
Insurgunt illi, praefortique agmine nobis
Exitium intentant, eheu, magnique Parentis
Praemia cum verae solito pietatis honore
(Dicitur hic Mosi tectis Benedictio verbis)
Praeripere incumbunt furtim: nigrasque per artes,
Tantasque insidias, vt sint a nemine nostrum
Praeuisae, nos deludunt, maioreque vincunt
Arte dolum, quo nos contra ipsos egimus ante.
Verum, ne nostra quoque dextra, vimque tremendam
Effugiant, nos id iam praecauisse paremus.
Nunc agite o socij, fortes si quando fuistis,
Este viri: nunc hostem animis ingentibus istum
Aggressi, inuicta prosternere quaerite dextra.
Quisquis es, haec minime contemne pericula miles:
Nam si suppressi modo, dum iuga nostra tulerunt,
Ore velut clauso potuerunt crescere tantum
In numerum, quid nunc fieri non posse tremamus,
Effusi postquam caeperunt condere celso
Praeclaram (vt fama est) in Monte ferociter vrbem,
Carminaque emittunt, quibus alliciantur ad ipsos

p.48
Vndique mortales cunctis e caetibus orbis,
Et latere a nostro contra nos omnibus horis
Egressi miro plures armentur amore:
Ceu contra fortes igitur procedite cauti.
Vos etiam o celebres Goge, et Magoge tyranni
Cum Satrapis alijs initam modo nectite pacem
Firmius, antiquam ne dissoluatur ob iram
Rursus, vbi fuerit committere praelia tempus.
Quin etiam, quos plaebs emisit egena gregales,
Depositis inimicitijs nunc omnibus, vnum
Hoc agite, vt bellum nobis felicibus instans
Finiri queat auspicijs: huc ocyus arma,
Si quibus in promptu nondum sunt forte, parate,
Ne cuiquam, quibus et sese tueatur, et hostem
Laedat, in hoc desint magni discrimine caetus.
Armati contra armatas exite cohortes,
Et, quasi de palma certi, laetoque trophaeo
(Nam numero simul atque animis, virtuteque fisi
Maiori vincemus oues has, credo, furentes)
Hocce quibus dignas patiantur crimine paenas
Denuo captiui, vobiscum ferrea vincla,
Flammasque et gladios, multasque assumite restes.
Talibus instabit monitis armare profanos
Esauus aduersus iusti pia dogmata caetus.
Inde statim Gogus trux, et Magogus iniquus
Exurgent, dextramque ibunt coniungere dextrae,

p.49
Sancitamque nouo firmabunt faedere pacem.
Mox alij quoque idem facient, populique, Ducesque
Certatim verbis vniti, et fronte serena:
Splendida tunc ad structa sibi conuiuia fessi
Discedent, hilaremque diem producere totum
Deside gaudebunt a magnis pectore curis.
Postera cum vero lux irradiauerit orbi,
Crapulaque hesterni potus euicta sopore
Cesserit a laesis regum, populique cerebris,
Gnauiter ad bellum se quasque parabit, et eius
Consilij memores, Princeps quod suasit Idumes,
Arma sibi poscent certatim cudier omnes.
Hic Galeam capiti prudenti mente requiret,
Loricamque humeris: Thoracem prouidus ille
Pectoris esse sui graue vult munimen ab aere,
Vel densum focale parat, quo colla tegantur.
Hic gladium, ille sibi teretem procerior hastam
Comparat, aut ocreas pedibus velocior addit.
Nec rari satagunt crudeles ferrea cudi
Vincula, vel stringi restes, aut ligna secari
Multa, quibus capti mox hostes triste crementur,
Aut suspendantur cruce ab alta, more latronum,
Ignari, Deus e summo quid cogitet axe.
Talibus en studijs hic impia turba vacabit.
At Rex interea mitissimus Agnus in vrbe
Iustorum, sanctoque in monte Sione praealtum

p.50
Ad solium vultis cernetur stare benigno,
Sceptrigeraque suis promittere gaudia dextra.
Principis ad plantas numero sine turba sedebit,
Terque senum quadraginta, terque octo piorum
Millia fulgebunt iuxta, quibus omnibus almi
Nomen erit Patris exardens in frontibus, hique
Tum sua grandisonis pulsabunt organa plectris,
Et noua regnanti deproment carmina Christo.
Praecipuo inter eos Dauid lucebit honore,
Tristia doctrina sana dum corda suorum
Excolet, vt fecunda Deo iam reddita gratum
Producant fructum: Domus illi structa nitebit
Ante thronum, longo prius, vt casa diruta, visa
Tempore, nunc autem, aetherei velut aemula templi,
Facta: prope hanc, ingens vbi porta reclusa, propinquis
E domibus, varijsque effusi caetibus illuc,
Innumeri arrecta consistent aure fideles,
Veriloqui diuina queant vt carmina Vatis
Audire, et didicisse pio, gratoque labore.
Tum Dauid Princeps, ac Psaltes doctus eorum
In porta, cathedra postquam consederit alta,
Dulcisonam ad citharam diuinas accinet odas,
Quas poterunt soli vere didicisse fideles,
Atque fere cupidis haec inter caetera panget:
Principio Omnipotens hominem cum luce creauit,
Plena suae semper bonitatis vt esset imago:

p.51
Sed rapuit bona tanta reo mox inuidus Anguis
Et peccata, loco virtutum, faeda priorum,
Illius inseuit cordi: quae non tamen Author
In facta sibi sede bonus requiescere semper
Sustinuit: sed mox promisit et ipse vicissim,
Promissumque simul credenti adducere caepit
Paulatim in sancto Messiae nomine Semen,
Per quod ad extremum sibi lucida rursus imago,
Deletis fieret vitijs, et amabilis vxor.
Inde fit, vt gemini non tantum intrinsecus hostes
Inter se pugnent in cordibus vsque piorum:
Sed foris in mundo quoque nunc e semine nati
Diuerso duo sunt hominum, qui tristia semper
Bella gerant, caetus, inter se: nanque vetustum
In quibus, absque noui, sinitur succrescere, freno,
(Deforis haud missum citius dum pullulat illud,
Latius et proserpit) eis, quicunque renati,
Surrexere nouo dilecti e Semine Christi,
Triste iugum imponunt, et praedominantur egenis,
Quaeque illi infligunt crudeli saepe lacerto,
Perferre hi miti coguntur vulnera corde.
Tale quid, en, magno quoque nunc fit in agmine, Christi
Saluifici quod habet cognomen, vt ipse fatetur,
Dum fore commemorat, caelos vbi scanderit altos,
Christiadum in caetu diris horrenda periclis
Tempora. Nam quamuis doctrinam sparserat insons

p.52
Ipse bonam, per quam credentibus exoreretur
Alma salus, tamen anguini vi seminis illa
Non fuit in multis carnem domitura ferocem.
Vnde tot ex Christi temere, verbiue Ministris,
Pro Christo sese, et rectoribus erexerunt
In populo, multos et seduxere, fideli.
Parte Magistratus alia fera bella superbi
Quingentos et mille fere mansere per annos,
Dum gens aduersus gentem est armata propinquam,
Et regnum contra regnum: quapropter vbique
Dira fames etiam, et pestes, terrque tremores
Peccati populum toties vrsere tenacem.
Sed tantum ingentis praeludia parua doloris
Illa fuere reis: Mox ausi affligere Sanctos,
Hos occiderunt quoque tandem, illique notantur
Inuisi mundo cunctis ingentibus, eheu,
Iam facti, propter Christi tantummodo nomen,
Prae reprobis quia diuinae sunt lucis amantes.
Numine dehinc laeso, mala sunt maiora secuta:
Vulgus enim, aspersum Ductorum labe suorum,
Intestino odio collidi capit, et alter
Alterius prauas inquirere damna per artes.
Doctores quoque ibi visi plerique profani:
Quippe cucurrerunt haud misi caelitus, haudque
Diuino tepidam perfusi lumine mentem:
Sic dux in foueam pariter, ductique cadebant:

p.53
Quandoquidem sic impietas crescebat vbique
Sed contra in multis dilectio sancta refrixit.
Si tamen in tanto quisquam discrimine firmus
Perstitit, haud Christi de simplicitate recedens,
Per Christum interea potuit reperire salutem.
Eius in hoc etenim cunctis iam gentibus olim
Nuncius, ad Regnum sese vt componere discant,
Mittitur: vt, si quis perit vsque nescius almae
Iusticiae, minime nunc excusandus aberret.
Atque his impletis tandem omnibus, ecce, stupendum
Illuxit mundo tempus, quod pagina Finem
Sacra vocat: Tunc ergo, Dei bonitate, reclusis
Internis oculis, illum, qui tempore longo
Pridem occulta sui struxit mysteria regni,
Passim homines tetrum sani videre tyrannum
Celi vastatorem, in sancta dominarier aede
Maxime Christe tua. Dehinc saeua pericula Sanctis
Frangere caeperunt animos. Quippe ocyus, illo
Contempto, sunt iam Christi syncera coacti
Verba sequi: quod non potuit non ferre moleste
Rex prior, atque manu punire potente fugaces,
Quos alio quouis a se descedere vidit.
Vos tamen inde pij discedite, quotquot ab atro
Quaeritis exitio tuti reperire salutem
Perpetuam: ne vos iam vestis, neue supellex
Vlla domo in veteri deserta, vel vllus ab ista

p.54
Retraxisse fuga possit color, ite sub altos
Iusticiae montes diuinae: mortua nec iam
Littera detineat fixos in carne caduca.
Purgato veteres animo deponite curas:
Ne vos tempestas vitiorum, orate, retardet,
Caecaue mundana profugos dilectio pacis:
Pacis enim non est, dum cognitus Antichristus
Regnat adhuc, tempus: verum tribulatio Sanctis
Hic singlas ingens est expectanda per horas:
Qualis et a prima currentis origine mundi
Nulla fuit, neque post est omne futura per aeuum.
Vnde, Deo miserente, dies haec ni cito prauis:
Abbreuianda foret, sancto haud contingeret vlli
Vera salus, sed ob electos haec abbreuianda est.
Hinc si quis vobis ex illis dixerit: ecce,
Christus in hoc caetu nitet, haec est illius aula,
Ne credatis ei: Christi quia nomine multi
Nunc sine re quaerunt populum seducere iustum,
Atque docere student multi sine luce superna:
Miraque dant hi signa, quibus fidem habere mouentur
Electi quoque saepe, simulque in tartara nigra
Cum ducibus ruerent, Christi nisi dextera fida
Sustentaret eos: olim haec praedicta videtis
Nunc fieri. Quare haud illum foris, haud et in vna
Quaerite conclusum secta: quia fulguris instar
Eius in occasum rutulans emittit ab ortu

p.55
Lucem apparitio: Sic et victoria vbiuis
Omnibus obtingit carni morientibus atrae.
Tert etenim arcanam pauidis angustia mortem
Illa bibenda pijs, et sic augetur in horas,
Vt Sol iusticiae Christus quoque corpore passus
Exterius, nunc ceu caligine tectus opaca
Triste suum eripiat conspectum, spemque priori
Tempore concessam rudibus, dum littera staret.
Sic neque luna dehinc, Ecclesia nempe vetusta,
Splendorem solitum dat in hoc moerore nouatis
Christigenis, verum ceu sanguine, carneque faedum
Exhibet his vultum: stellarumque instar, ab axe
Clara prius membra eius eo cecidisse notantur,
Vt mera iam sapiant animo terrena profano.
Quin et in arcano quotquot stant fortiter axe,
Turbat eos magno tamen haec angustia motu.
Sed cito tollendam nunc esse fidelibus illam
Credimus, Emmanuel postquam est patefactus, et Agnus
Inclytus in sancto nobiscum hoc Monte videtur
Stare minax reprobis, qui nos euertere quaerunt.
Hunc illustratis iam cernite mentibus omnes
Haud procul amotum, sed fracto in corde nitentem
Cuique suo: Cor quisque suum gratissimam in aedem
Ocyus huic reserate, flagrantique eius amore
Ducimini, et sanctam coram ipso degite vitam,

p.56
Nec vos, bella licet moueat fera, territet hostis,
Siue caro interne, seu mundus deforis atrox:
At petite hunc humili modo corde ducem Emmanuelem,
Hunc orate malo in quouis, et state fideles
Iugiter, hoc vno tuti Duce, clade minante
Qualibet: hic vnus vester sit currus, hic arma.
Certe quippe (nihil dubitate) per huius amicum
Subsidium, veterem nunc expugnabimus hostem,
Vtque intus vitijs, ita mox et corporis istis
Hostibus erepti laeto celebrabimus Agnum
Carmine victorem, famosumque illius vllo
Dicemus, grati merito, sine fine triumphum.
Tantum, age quisque suas intra aedeis lugubre carmen
Concinat, et maesto ploret sua crimina corde,
Quo Dominus iam iam pauidis illustrior adsit.
Talia dulciloqui sub finem sacra legentur
Carmina Dauidis, per quae renouabitur orbis,
Denuoque amissum peccato sumet honorem:
Ille pio mystas vbi caelitus ore peritus
Instituisse suos, Agnoque adiungere quaeret,
Et Psalmos canet, et citharam pulsabit acutam.
FINIS.
Libri II.

p.57
DE AGNI VICTORIA
contra Gogum et Magogum.
Lib. III.
Hinc et discipuli digressi, mente refecta,
Quisque suae sub tecta casae, lugubria pangunt
Carmina, flentque suam, recluso pectore, noxam,
Saepius in placidum quod acutae spicula culpae
Conijciant [Couijciant ed.] Dominum: fletum, en, fabricata seorsum
Hunc resonant amplam tentoria multae per vrbem,
Suauiter vnanimi dum quaerunt voce medelam
Quotquot eo ciues pedibus venere beatis,
Quo saniosa sui sanentur vulnera cordis.
Fletibus immiscent etenim flagrantia vota,
Flammantesque preces, vt ab omnibus expurgentur
Peccati maculis, iamque exaturentur amatae
Nectare iusticiae tandem, puroque videre
Corde Deum possint, regnantemque illius Agnum.
Quin simul, vt Gogi quoque Magogique furentis
Insidias tristes, vimque euitare minacem,
Ipsis diuina liceat bonitate, precantur:
Ne (labijs iterum clausis, dominante dracone,
Ventoque in quatuor detento finibus orbis,
Ne spiret, gratoque nouet rea pectora flatu)
Cogantur Christi mysteria magna tacere,
Iamque Tyrannorum grauiorem, quam prius vnquam,

p.58
Ferre manum victi: melius nam pectore miti
Seruitium vel triste pati mortalibus aegris,
Pax vbi seruata est, quam, rupta pace, rebelles
Haud tamen a saeuis dimitti posse tyrannis.
Haec pauido Sanctis fundentibus anxia corde
Vota Deo, scandit montem sublimius Agnus,
Omnibus et praebet sua clarius ora videnda
Lucida: tunc laeti spem confirmare labantem
Exurgunt, spernuntque hostilia tela malorum,
Et certa gustatur eis victoria mente.
Nunc, age, sancte refer claro mihi Spiritus ore,
Pars quibus hic insignis vtrinque futura sit armis
Vtraque ductorum, bellatorumque potentum:
Et quemnam tandem pugna haec habitura sit anceps
Euentum: quam laeta piae victoria turba
Caelitus, oppressis mox, obuentura, profanis:
Omnia tu nosti, suggessistique Prophetis
Pluribus haec olim: populum quoque scire per illos
Nunc ea fas, vbi, qua fiant, illuxerit hora.
Quando statuta dies erit, vt sociata profani
Turma gregis, iustorum altam procedat ad vrbem
Aggere cingendam, disrumpendamque balistis,
Aequandamque solo (nam spes ea ludet iniquos)
Educti longo consistent ordine, et omnem
Corporibus campum implebunt, exercitus ingens,
Aereque fulgebunt late splendentibus armis.

p.59
Brachio ibi forti sursum iactare Cainus
Aera per vacuum spectabitur inclytus heros
Vexillum, quod habet primorum insignia docte
Picta ducum, vulpes, leopardos, atque voraces
Nempe lupos, tribulosque ac spinas, atque halietos,
Omnia quae rubro sunt conspicienda colore.
Quin et ibi gemina haec sententia scripta legetur:
Fundere iustorum socij properate cruorem, et:
Perdite, non seruate animas iuga nostra perosas.
Arma geret membris toti communia stirpi,
Cristatam imprimis galeam, quae dogmate sursum
Pestifero fumet, veraeque salutis inani
Noticia. Crassaque omnis nutantia zona
Miles in hoc reprobo sua muniet ilia caetu,
Quam graue condecoret mendacium, imago bonorum,
Sanctorumue operum, fideique volatilis vmbra.
Iam clipeum laeua gestant incredulitatis
Ornatum titulo: Sed acutum vique, doloque,
Ceu geminam ad cotem, qui scindat vtrinque tenebunt
Mucronem dextra. pectus munire profanum
Frustra iniusticiae nigro thorace parabunt.
Flexilibusque ocreis, quibus et sua tenuia cauti
Crura tegent, et iter melius fecisse studebunt,
Nomen erit saeuum, fundendi sanguinis ardor,
Et sua cum damnis aliorum quaerere lucra.

p.60
Sic ibi Gogus atrox, Magogusque inclytus heros
Armatus procedet, eosque exercitus omnis
Ordine continuo per millia multa sequetur
Sub simili vexillo, et ijsdem turgidus armis.
Natorum in medio pater Antichristus acerbis
Ibit vulneribus piger, atque aetate senili,
Fronte tamen dura duo cornua, vimque, dolumque
Saeuus adhuc, plaga, geret, vt contusa frequenti.
Pone sequetur eos etiam Babylonica Mater,
Impletumque mero, cito dementante bibentes,
Ex auro cyathum impura feret ardua dextra,
Quo simul et natos fucata, senemque maritum,
Atque Duces alios quosuis, omnesque gregales
Potatos, coget stygio parere Draconi,
Veramque horribili pietatem odisse furore.
Cum socijs quin ipse nigris, Acheronte relicto,
Conspicui humanis fallaciter artubus illic
Pocillatores aderunt, scortumque iuuabunt,
Dum laeuis animis proponent omnia laeta,
Sed nigra tristem inuoluent caligine finem,
Ne videatur ijs clades horrenda futura
Post vitam hanc reprobis, omne et mansura per aeuum.
Quin etiam immundae tres, ore ex triplice, ranae
Prodibunt: quarum terreni erit vna Draconis,
(Nomine quem pia plebs alio vocat Antichristum)
Altera crudelis Gogi, sed pseudoprophetae

p.61
Tertia Magogi: Ranis his mira potestas,
Laeuasque assiduo mentes clamore valebunt
Ad fera, dum subiere, cito protrudere bella:
Hinc celeri cursu, pedibusque tumentibus ibunt
Ad proceres omnes, vt eos in praelia tactos
Horrida propellant, quatiantque tumultibus orbem.
Propterea impauido potati corde, venenum
Caeca nigri conceptum intra sua viscera Ditis,
Euomere in Sanctos properabunt ocyus omnes.
Tum parte ex alia fido mittetur ab Agno
Suauiloquus Paulus, Ciues qui totius vrbis
Praemoneat, ne iam pigro indulgere sopori
Constituant: verum suta quiuis arma capessant
Ocyus, et celsum properent ascendere montem,
Vicini vigiles ibi prastolentur vt hostis
Aduentum, stantes coram alto lucidus Agno
Caetus, et auspicijs eius pugnare paratus.
Imprimis ibi tum iustus prodibit Abelus,
Ante alios praemissus, vti vexillifer, Agni
Qui gereret Regis victrice insignia dextra
Lucida, diuinisque illius fulgeret armis,
Qualia deberet sibi mox exercitus omnis
Induere vnanimi, foret vt concordia, mente.
Porro in vexillo, quod ibi dux fortis Abelus
Gestabit victrice manu, haec insignia picta
Conspicientur: ouis tot inermis preda ferarum,

p.62
Poplite nisa crucem flexo quae baiulet altam:
Candida iuxta illam stabit sine felle columba,
Quae nulli insidias molitur et ipsa volucri,
Sed fert accipitris violentum saepius vnguem,
Hic inter saeuas etiam rosa candida spinas
Florebit pulchre, et suauem spirabit odorem,
Quin poterit doctis clare quoque ab omnibus illic
Aurea multa legi Domini sententia, quales
Octo, nouemue, suos affirmans esse beatos,
Enumerauit, vbi sublimi in monte sederet:
In summa scriptum Emmanuelis amabile nomen
Ingentes animos ibi parte videntibus addet.
Hoc sub vexillo galea radiante nitebit
Aeterni verace Dei, solidaeque salutis
Noticia tam dux agilis, quam quisquis ab illo
Ducetur, tenuique suos ibi quilibet, ecce,
Praecinget zona lumbos, praecordiaque ima,
Quam decorat verae nomen pietatis, et omen,
Instructum vt pulchre cernet Regemque ducemque.
Thoracem vero diuinae exemplar habebunt
Iusticiae, qua cor munitum rideat omnes
Hostiles ictus, inflictaque vulnera carnis.
Hinc etiam clipeum docta diuinitus horum
Quilibet insignem laeua praetendere quibit,
Nempe fidem veram, qua tela ignita Draconis,
Carnisque et mundi reprobi in se iacta repellat.

p.63
Ast habili gladium dextra vibrabit vtrinque
Scindentem, verbum nimirum spirituale,
Viuificumque Dei, quod et acri pectora lege
Turbet securis: et flentibus alta ministret
Gaudia, dum laetus de Christo nuncius aures
Tristibus his, grato illius modulamine, tanget.
Inde suis ocreas pedibus quoque nectere pulchras
A Tharsense sciet monitus, doctusque Magistro,
Toto vt Euangelium lugentibus offerat orbe,
Seruiat et multis agilis, veramque salutem
Praepete commendet cursu, linguaque perita.
Lancea flagrantum, vel in hostem spicula mitti
Nata precum deerunt quoque nulli in gente fideli.
Sic iusti armati coram alto Principe stabunt,
Saeuum expectantes animis ingentibus hostem:
Interea veteri prorsus morientur Adamo,
Concipientque nouas intra sua pectora flammas,
Vt Christum viuant solum, et caelestia curent:
Maxime, vbi cernent aggressos cominus hostes,
Tristiaque horribili specie sibi fata minantes,
Nec se his aut numero esse pares, aut robore carnis
Aduertent, vt sit miti spes omnis in Agno.
Quin ipsos etiam reprobos vbi longa viarum
Emensi spacia ad montem venere Sionis,
Radicemque eius pedibus tetigere profanis,
Vrbisque ornatum procul, et lucentia gemmis

p.64
Moenia viderunt, stupor, ac tremor arripit ingens,
Non secus ac, subitis praegnans vbi foemina partus
Torminibus quatitur, seque euitare periclum
Vitae haud posse videt, dissolui frigore sentit
Extemplo sibi membra, grauemque in corpore toto,
Pectoreque afflicto perfert cruciata dolorem,
Tum tumidum Gogus Magogum affatur iniquus:
Magnanime heus frater diuina haec moenia cernis
Vrbis ab aethereis ita collucentia gemmis,
Marmoreasque aedes, et cuncta intrinsecus auro
Plena? vides alto ciues in monte locatos
Non homines, verum dijs immortalibus omnes
Assimiles? quibus (vt fatear, quod sentio) visis
Horror me inuasit grauis, et sperata remissis
Excidit e manibus victoria. Passus hoc ipsum
Est noster, quamnis ingens, exercitus iste.
Nam pugnare Deo non est mortalibus aequum:
Post veteres, coelo quis mouerit arma, gigantes?
Dic, age, quid suades, discedemusne retrorsum,
Ferre iugum potius, quam vulnera certa, parati?
Talia Gogus atrox turbato ibi pectore quaeret.
Cui referet contra Magogus corde feroci:
Quale tibi verbum frater prorupit ab ore?
Serio -n haec rogitas? an concedemus inulti,
Permissa palma, nostros excrescere seruos?
Nostra dehinc impune premant vt colla superbi,

p.65
Qui semper nobis merito seruire coacti
Sunt prius a veteri labentis origine mundi?
Num velit hoc iustus Deus, atque decentis amator
Ordinis? haud sane mihi quis persuaserit illud:
Quantumuis et me fulgor commouerat iste
Nonnihil imprimis: verum esse putemus inanem,
Quo rudibus Magi perstringunt lumina, fucum?
Saepius artifices vt captos vidimus illos,
Arte iacente, rogis immittier, atque perire.
Certi igitur simus, nostro hos quoque marte domandos,
Maiorem quamuis ostentent eminus artem,
Quam noster sano capit intellectus in vsu.
Sic ait, et fratrem confirmat iure timentem
Iunior hic illum seniorem, vt ad horrida pergat
Praelia. verum, inito prius Iscariota iubetur
Consilio inter eos, trepidum sermone potente
Militem ab insano quoque nunc reuocare timore.
Paret is, et, celso conscenso colle, vocatos
Ad se mox omnes populosque ducesque profanos
Alloquitur, sumantque animos monet, atque timorem
Conceptum ponant, quod castra hostilia tantam
Exhibeant speciem: rudibus quia fascina laeui
Praetendunt oculis plerunque euanida Magi:
Contra legitimum nihil, vt visa ardua, possunt
Illa Magistratum, nostri quem longo, ait, alti
Diuinoque gerunt, humanoque ordine reges.

p.66
Vnde sequatur eos, hostemque inuadat eorum
Quilibet absque metu: laetum omnibus, hocce, futurum
Haud dubie finem per iter tendentibus, etsi
Principio ferme multa his aduersa minentur.
Vnde et opes, lucere vident quas eminus, aurum,
Argentumque merum, et preciosos, arteque sculptos
Mirifica lapides, metuant nihil, at magis illa
Cuncta, sibi, praedam velut, spolia ampla, parata
Non sine laeticia videant ingente, petantque
Magno cum desiderio: quin primus in illis
Carpendis, montem conscendens acriter altum,
Quilibet esse velit, proprias vt diues in aedeis,
Et ditare suos habilis, mox inde reuerti,
Viuereque eximia possit cum laude beatus.
Talibus instructi monitis Ducis Iscariotae [Iscariotoe ed.]
Cum populo proceres bellandi rursus amore
Flagrabunt, quaerentque Dei superare timorem.
Classica tum latum postquam insonuere per agrum,
Signaque militibus data sunt, accensaque fumos,
Atque globos vano caeperunt mittere iactu
Tormenta, ex nigrido ceu missa tonitrua coelo:
Plebsque ducesque simul, sumptis immanibus armis,
Curriculo, en, sacrum properabunt scandere montem.
Agnus ibi stabit corde inperterritus alto,
Terque Senum quadraginta, terque octo nitebunt
Millia claudentum latus illi vtrinque beatum.

p.67
Qui simul ac cernent conatumque hostis inanem,
Sanctorumque metum, non opposuisse parabunt
Arma quidem reprobis laedente rigentia ferro.
Perdere nec dextra frameam cupiente leuabunt:
Sed tantum igniuomo spirabunt ore potentem
Halitum, et, vt flammas rutilas, e naribus amplis
Per vacuum late volitantes aera mittent
Scintillas ignis, tempestatemque ciebunt
Hostibus horribilem, linguque ardentia motu
Tela suae iacient in eos, labijsque tonabunt.
Tum subito, perculso omnes diuinitus hostes
Corde trement, sistentque gradum, seraque studebunt
Consuluisse fuga sibi, conuertique retrorsum.
Diuina sed eos tunc insectante rigescent
Vindicta, neque crura dehinc, neque dura stupentes
Brachia, ceu statuae luteae, neque caetera quibunt
Rite mouere loco sua membra: miserrima Loti
Ceu coniux olim, domini transgressa fidele
Mandatum, ad reprobam ne lumina flecteret vrbe,
Diriguit, statuamque salis mutata reliquit.
Sic Gogi tunc, Magogique exercitus ingens
Ovis in lapidum formam stupefactus abibit.
Nam, licet erecto consistere corpore visis,
Omnibus ipsa tamen sensim caro corporis icti
Contabescet eis: Oculusque, foramine saluo,
Nil veri visus plaga retinebit in illa

p.68
Prauorum: nec ijs, licet integra perstet in ore,
Lingua sonos dignos ibi sana mente loquetur.
Sic viuos etiam fiducia pristina linquet,
Nec sinet ira Dei securo psallere corde:
Quin, et si pergant solito de more docere,
Non tamen eius erit doctrina gratia, luxue
Clarior vlla, fidem cordi vt persuadeat aequo,
Verum ea pro certis damnabitur vsque tenebris.
Attamen inter eos praetendent supplice rari
Corde manus, poscentque sibi delicta remitti:
Mitior ad sese quos omnes colliget Agnus:
At reliquos duro corde, in mala quaeque vel absque
Robore, praecipites ira consumet edaci.
Primus ibi senior cadet Antichristus, vbi Agni
Sparsos a facie radios, flatumque potentem
Senserit, ob tristem solio deiectus ab alto
Rumorem, vt lapsu ceruicem frangat acerbo:
Sicut Heli quondam, cum captam audiuerat arcam.
Corruet et Magogus ibi, Gogusque superbus
Cum scelerum foeta pariter Babylonide matre:
Stirpeque cum tota Meretricis, et Antichristi
Sceptrigeri, proceresque omnes, et pseudoprophetae
Sulphureum in stagnum viui mittentur, vt igni
Perpetuo crucientur ibi, plorentque iacentes.
Ast alios de plaebe malos, in vestibus albis
Lucentes equites Agni, mucrone sui oris

p.69
Ancipite occident, linquentque volucribus escam.
Tum Draco tartareum fugiet pudefactus in orcum,
Atque ibi perpetuis turgentia colla cathenis
A duce captiuus victore ligabitur Agno,
Cuius ad vnius trepidabunt omnia nutum,
Quae caelum, quae terra tenet, quaeque ater Auernus.
Nec sortem effugiet, frenatum illius, eandem
Triste sodalitium: cuncti sua vincula flebunt
Aeternum, et Sanctis desistent inde nocere
Posse, voluntatem quanquam haud mutare valebunt:
Quippe mali, per quos operari hoc tempore gaudent,
Illic, a dextra deiecti parte, sinistram
Inuadent moesti, sanctisque subesse stupenda
Cogentur vice cum placido regnantibus Agno.
Quin iumenta cadent etiam tunc omnia, quotquot
In castris illis fuerint, equus, atque camelus,
Mulusque ac asinus: nec deinceps vlla manebunt,
Quae possint nocuisse pijs victoribus, arma:
Quippe omnes currus, omnes frangentur et arcus,
In bello quorum fuit vsque prioribus vsus
Temporibus: tunc in falces quoque cudier hastae,
Mutarique enses tuto cum vomere quibunt,
Vtiliore colant sua dehinc vt corda labore.
Namque haec armigeri totam victoria tollet
Stirpem Antichristi, moueat ne praelia Sanctis:
Paruulus extremi quanuis in finibus orbis

p.70
E scorto clam natus ei mansisse feratur,
Cuius progenies post annos mille, priorum
Nomine dicta, pijs iterum fera mouerit arma.
Sed, fateor, mihi rumor adhuc obscurior ille est:
Clarior at pacem fore iustis fama fatetur
Perpetuam, reprobis oppressis omnibus illic.
FINIS.
Libri III.

p.71
DE AGNI VICTORIA
contra Gogum et Magogum.
Lib./ IIII.
Tunc igitur laeta progressi ex Vrbe fideles
Corpora caesorum quaerent mandare sepulchris,
Ac totam a fuso terram purgare cruore:
Mensibus in septem labor hic peragetur ab illis.
Interea, si carnem hominis quis, et ossa vetusti
Viderit, erecto titulo mox illa notabit,
Vt sepelire queat successu temporis in se
Mortificata prius, quo sordem humus exuat omnem.
Septem his arcanis exactis mensibus, Agnus
Inclytus exurget, gratamque ex ore sereno
Vitam inspirabit pauefactis ante ministris,
Dum facie nitida regnare videbitur alto
Consistens in Monte, sibique adiuncta fouebit
Agmina Sanctorum sublimi vertice nubes
Tangentum aethereas: quem summa potentia tunc et
Securis metuendum, et amicum lucida moestis
Gloria constituet, solum et regnare probabit.
Inde suos totum Legatos mittet in orbem
Denuo, grandisonas hoc qui pro tempore docti
Sint inflare tubas, et magnas aedere voces,
Doctrinamque bonam lingua vulgare potente.
Qua veterem in sese, dociles quicunque dabuntur,

p.72
Mortificare queant hominem, et iam viuere Christum,
Aetheream ad mentem, sanctumque illius amorem
Conuersi penitus, merus ac si Spiritus essent.
Indutis ocreis igitur velociter illi
Digressi, electos. ventis ex quattuor omnes,
Vtpote et extremis lati de finibus orbis
Ad placidum adducent per dogmata lucida Christum.
Interea quotquot structa sibi nuper in vrbe
Manserunt, gratis extollent mentibus Agnum
Victorem, et sacro celebrabunt carmine Patrem
Aethereum: Tu magna facis, mirandaque solus
O Domine, o Deus omnipotens: tua iusta probantur
Iudicia, et syncera, piorum o maxime Princeps:
Quis non te timeat Domine, et non tollat honore
Nomen vbique tuum, quia sanctus es vnus, et omnes
Nunc venient gentes, vel saltem ex omnibus illis
Haud pauci, sua quo coram te pectora flectant:
Quandoquidem cupidis patefacta est maxima Sanctis
Nunc tua lux: Te summe Deus modulabimur hymnis.
Namque iratus eras nobis ob crimina tetra
Nuper: at hic, posito recreasti trita furore
Corda tuis bonus, et nos consolaris amanter.
Ecce Deus tu nostra salus, te fidimus vno:
Pectora nostra timor fugit anxius, alma potestas,
Lausque es nostra Deus, nobisque operare salutem.

p.73
Vos etiam Electi, qui nunc in gente profana
Viuitis ignoti, cupidis properate vocati,
Protenus huc animis, et aquas de fonte salutis,
Qui nobis patet hanc diuinam habitantibus vrbem,
Imprimisque piae domui Dauidis inuncti,
Cum desiderio nobiscum haurite flagranti.
Tunc et vos tandem dicetis: pangite Christum,
Latisonoque eius modulamine dicite nomen:
Cognoscant populi, quae, quantaque fecerit orbi:
Scite, quod aetherei doctrina sit eius abundans
Luminis: hunc sacras Dominum cantate per odas:
Digna etenim nostro celebrari carmine gessit:
Illa, agite, electus toto grex nouerit orbe.
Tu vocem exalta, tu concine fauste Sionis
Incola: Sanctus enim veri Israelis amator
Lucidus hacce tua Christus nunc regnat in vrbe.
Sic populus Dominum Solimae intra lucida sanctae
Moenia, corde canet propter benefacta lubenti,
Concipietque simul caelestia pectore celso
Gaudia, nulla pijs quae rursum aboleuerit aetas.
Tum vaga Luna dabit splendorem, ipsius ad instar,
Cornibus haud vnquam minuendis lucida, Solis.
Ipseque purgatam septemplice lumine terram
Sol etiam aspiciet, sineque vlla iugiter ibit
Nube videndus ibi, noctem haud fecerit atram
Flexus ad Antipodes, vt nunc fit: at inde manebit

p.74
Perpetuo supra Sanctorum lucidus vrbem,
Vt nullae reditum possint sperare tenebrae.
Quippe nouum coelo Dominus tum reddet honorem,
Atque nouam terra faciem: noua sidera Sanctis,
Et maiora dabunt ibi grato ex ethere lucem.
Ac velut ingenti victoribus omnia plaudent
Condita laeticia, quod sint nunc, euge, vetusto
Facta a seruitio prauorum libera tandem,
Tam quibus ante diu seruire coacta fuerunt
Cum gemitu tristi, laetum hunc sperantia finem.
Propterea multo ducentur alacrius illic
Iniunctum facere officium, Dominoque benigno
Parere, atque hilari prodesse fidelibus ore.
Tunc igitur diri non amplius aegra cometae
Pectora terrebunt hominum, nec frigida membris
Interitum crescent nigrum latura venena.
Ver erit assiduum, placidique tepentibus auris
Mulcebunt zephyri natos sine semine flores:
Mox etiam fruges tellus feret vltro salubres,
Vltroque foetus ager grauidis canebit aristis,
Atque statim falcem proscissus vomere poscet,
Calcatorque vuae terris noua semina mittet,
Mortuus et carni vitam cum luce docebit.
Flumina tum lactis, tum flumina nectaris ibunt,
Et durae quercus sudabunt rosida mella,
Stillabunt montes mustum, collesque liquescent,

p.75
Et vice duriciae fluitabunt lacte prioris:
Omnibus in terra riuis aqua viua meabit.
Fons etenim celso, quem praedominantis ab Agni
Dimanare throno, modo diximus, atque propinquam
Omni a sorde Domum clari expurgare Dauidis,
Plurima protendens, terras exibit in omnes,
Brachia, spinarum latos vt et alluat agros,
Omnibus et gratam sitientibus offerat vndam.
Legati interea, quos Rex emittet in omnem
Grandisona terram cum voce, tubaque potente,
Dulcia Dauidis recitabunt carmina passim,
Permultique ab eis animo properante Sionem,
Pacificamque vrbem persuadebuntur in omni,
Sedibus auulsi patrijs, accedere gente.
Quanquam etiam segnes haud pauci viuida vatis,
Auribus occlusis, audebunt spernere verba:
Qui dein, horribili mentem ceu fulmine tacti,
Protenus arescent, atque experientur acerbam
Offensi tanto peccato Iudicis iram:
Contemptaque ibi mox Agni bonitate, peribunt.
At, Legatorum quae fausta mouebitur ore
Turba pio, docta verae allabentia vitae
Flumina mente statim bibet, vt florescere suauem
Propter aquam possit magis ac magis omne per aeuum:
Ocyus hanc secum quaerent adducere Christo,
Foelici foelix apud illum vt viuat in vrbe.

p.76
Non autem postremus in hoc (si credere fas est)
Sanctorum numero populus Iudaicus ibit
Antiquae ex Oleae rursum radice virescens,
Iamque hilari Dominum lingua canet ante negatum:
Illi praecipue, quos Salmanassarus olim
Longinquam Assyrius captiuos duxit in oram,
Quique vltro siccis angusta per ostia plantis
Fluminis ignotas terras adiisse feruntur,
Hinc a Legatis nunc adducentur ouantes.
Principio quanquam rursus transire per arctam
Flumen grande viam pedibus cogentur inunctis,
Vnius quae tantum hominis vestigia recta
Sustineat, quamque hinc ignis vehementior, illinc
Perpetuis minitans affluxibus ambiat vnda,
Multiplice et caute gradientes territet ictu.
Quapropter multi conspectam pectore laeuo
Reffugient illam, gressuque lubente recurrent
Illinc ad veterem, pereant vt iugitur, vrbem.
Electi vero, quos Spiritus induet altus,
Confisi Domini promissis omnipotentis,
Angustum forti audebunt accedere callem
Hunc animo: spes huc trahet indubitata sequaces,
Vincet amor lucis cupidos, vitaeque beatae,
Tristibus vt statuant se commisisse periclis,
Inde viam ingressos, pallenteque saepius ore
Iam latus in dextrum, qua flamma exaestuat ingens,

p.77
Mox iterum in laeuam pedibus nutantibus vndam
Corruere impulsos, nec se retinere valentes
Viribus humanis Deus alto ex aethere motus
Restituet, prendetque manu, ducetque fideli,
Cinget et Angelici tecto licet agmine caetus.
Hanc autem emensi plaebsque Israelitica tandem,
Gentilesque viam, pariter diuina refecti
Paupere concipient, aeternaque gaudia corde:
Sublimes etenim coram his iam carmina montes,
Elatique canent inflexo vertice colles:
Et cernentur ijs omnes applaudere syluae.
Non ibi spina pedes gradientibus aspera punget,
Sed virides miti sternentur ab arbore frondes.
Tunc abies procera caput, rubus ante vbi creuit,
Eriget, verticae succedet et ardua myrtus,
Laudibus ac Domini sustollet amabile nomen,
Et canet, aeternum domito quod regnet in orbe.
Sic loca ridebunt grato prins inuia vultu:
Candida desertum producet lilia florens,
Carmeli decus atque Saron, Libanique fragrantis
Ocyus ad planctas adeuntum sumet honorem.
Tunc oculis caeci reclusis aethera cernent,
Auribus et poterunt audire patentibus omnes,
Qui surdi nuper fuerant, leuiumque citato
Seruorum salient in morem poplite, claudi,
Linguaque mutorum resoluta decenter ouabit:

p.78
Quando in deserto riui scindentur aquarum,
Afflicti morbos quae sanent pectoris omnes.
Ex quibus et modo vasta cubilia dira draconum
Iam calami accipiant gratum, iuncique virorem.
Semita tunc erit, et via, quae via sancta vocetur:
Nullus eam poterit culpa pollutus adire:
Nam per eam iunctus Deus ipse fidelibus ibit:
Noxius hinc ibi non erit insipientibus error.
Nec leo trux metuendus ibi, neque scandet in illam
Bestia seua viam, neque comperietur in illa,
Sed per eam Sancti mundato pectore vasa
Portantes Domini sedatis gressibus ibunt:
Ereptique malis, atroque timore soluti
Lugubri ab exilio, Christo accersente, redibunt.
Atque hilari intrabunt ita cum clamore Sionem,
Lucida gestantes in vertice gaudia puro:
Gaudia nam deinceps mera, laeticiamque perennem
Inuenient: verum dolor, et suspiria maesta
Tunc procul illorum fugient a corde nouato,
Postquam aduentantes exceperit inclytus Agnus,
Purpureisque thronis in monte locauerit alto.
Marmorea accedent mox Templa, domumque Dauidis,
Vnanimi vt celebrent festum solenne labore,
Cui varijs extructa suum tentoria nomen
Imposuere locis: nanque id pius Agnus amore
Syncera pietatis eam venerantibus vrbem

p.79
Omnibus instituet sub mundi denuo finem,
Sed nunc arcano celebrandum pectore tantum:
Vt simul hic totos coniuncta mente per annos
Magnum exercituum Dominum, Regemque supremum:
Intimo adorantes animo, vereque colentes
Conueniant, sanctoque ita consocientur amore:
Nec minus interea diuersa habitacula figant
Arbitrio sibi quis suo, varijsque parentum
Ritibus exterius fungi, prohibente sinantur
Nemine: quod solum iam cor Deus arbiter altus
Inspiciat, sanctumque sui collaudet amorem.
Perpetuis hinc dissidijs, odijsque malignis
Ne, sociata pie, diuelli tum quoque rursus
Possit ob externe pugnantia dogmata, siue
Dissimilem ob ritum victrix Ecclesia Christi,
Permittetur ei variae tentoria formae
Qualibet extruere, ac extructa habitare seorsum
In regione, sacrae saltem prope moenia plaebis.
Nec minus idcirco Domini benedictio larga
Talibus obueniet, lucemque ex arce beatam
Aetherea fundet: quia Ciuibus ipse benignus
Hoc festum instituit, vultque obseruarier Agnus:
Propterea haec aequa tentoria cuncta videbit
Semper mente, suoque humectans rore fouebit.
Imperio sed si contempto Principis alti,
Non hoc ad festum solenne venire quotannis

p.80
In sanctam hanc vrbem gens persuadebitur vlla,
Quo Regem hunc exercituum, Dominumque potentem
Vnanimi placidae consensi mentis adoret,
Siue Aegyptus erit, seu terram habitantibus vna
De reliquis, ea coelesti dein imbre carebit,
Nec faecundanda est placito amplius indiga rore,
Gratos victori fructus quo proferat Agno:
Sed subito plaga veniente peribit et ipsa
Caelitus, iratus gentes qua puniet omnes
Conditor, ad cellam quaecunque ascendere lucem hanc
Mente recusarint docili, diuersaque rite.
Cum reliquis habitare pijs tentoria posthac
Gemmea noluerint Solymae prope moenia sacrae.
Percutiet Deus has, perdantur vt ocyus, omnes,
Et quamuis sanis visi consistere plantis,
Tabescant tamen, et statuae de more rigescant:
Moxque picem in tetram fluuius vertetur eorum,
Et fiet diro omnis ijs humus omine sulphur,
Diuinaeque incendet eam grauis vltio flammae:
Ceu pice, nocte, dieque ardere videbicur vsque
Nec poterit cuiusque extinguier inde labore:
Fumus at ascendet sine fine, ac terra manebit
Perpetuo vasta, vt nullus pertranseat illam
Amplius, aut habitare velit pius, at fera tantum
Bestia, onocrotalus cum coruo, et erodius ingens:
Et crescent ibi spinae, vrticaeque, et paliuri:

p.81
Saeuus ibi Draco, cum natis et strutio pascet
Horridus, ac onocentauri, satyrique salaces,
Nocticoraxque, et vultur atrox, vespertilio
Lucifuga hic late sua deinde cubilia ponent.
At cupido quicunque nouam pede scanderit vsque
Inde Ierusalaim, tentoriaque ardua figens
Principem adorarit sublimi pectore Christum,
Ille Deo faecundus erit, diuinitus imbre
Demisso, et poterit gratum producere fructum.
Indeque turmatim numero crescente piorum,
Tanta cito opperiet cultam sapientia terram,
Quanta tegit mare fluctiuagum remeabilis vnda.
Tum lupus haud laniabit ouem, tum pardus, et haedus
Gramina coniuncti carpent: Leo saeuus, ouisque
Et vitulus pariter, pueris minantibus, ibunt:
Vacca vrsusque simul pascent, catulique beatam
Illorum inuenient animo sapiente quietem:
Ipse Leo paleis, vt hos, non carne deinceps
Dente fero, vesci quaeret: puer aspide ludet
Cum socia: quin et Basilisci doctior alter,
Haeretici'ue mali funesta foramina tutus
Ingredietur ibi: Non illic laedere quisquam,
Nec poterit damnare pios meliora scientes.
Tum pia turba virum septemplex ambiet vnum,
Ac Germen Domini summo tolletur honore.
Nanque expurgabit peccati a sorde fideles

p.82
Fatus ibi Domini reprimens, et Spiritus ardens.
Inde Domus Christi varijs in montibus alta
Stabit, eamque auidis accedent vndique plantis,
Grata quibus motas fama haec intrauerit aures,
Mutabuntque sacris ibi dura ligonibus arma,
Iamque colent in pace Deo sua terrea corda, et
Quisque patrum arcana sub ficu, et vite suorum,
Internae ardentes pietatis amore, sedebunt.
Viuere quotquot ibi sancta credentur in vrbe,
Progenies Domini noua sunt, et sancta futuri:
Quique sacris posthac, diuino balsamo inuncti
Corda, ministerijs adhiberi rite valebunt.
Quicquid agent etiam, seu praelia dura mouebunt
Hostibus inuisis, tollent seu laudibus Agnum,
Omne Deo acceptum, et sanctum reputabitur illic.
Non cuiquam impietas ibi, non mendacia cordi,
Non tumor antiquus, non lingua dolosa manebit.
Nanque iniustus ea nullus persistet in vrbe,
Nullus ibi Cananaeus erit, nullusque profanus
In grege iustorum tunc inuenietur ouante,
Cum Deus in Sanctis erit omnibus omnia solus.
FINIS.
Deo laus.

p.83
PSALMVS CII.: DOMINE
exaudi orationem etc.
Quisquis in arcano diuinae lucis amore
Luget inops, tales fuderit ille preces:
Tempore praesertim tanti quo causa doloris
Incipiet grauius corda ferire pijs.
Inde per haec sancti poterit suspiria vatis
Ante suum cura se releuare Deum.
Obsecro vota Deus prona mea sumpseris aure,
Nec meo ab ore leues abeat sine clamor in auras:
Quin magis, erecta transcendens aethera mente,
Lucem habeam de Luce tua, cantemque refectus.
Ne procul hinc a me te durior abdere pergas,
Tanta reo dum cor angustia turbat egenum:
Ah, potius moesto, clemens qui crederis, aurem
Inclina facilem, citoque accipe vota precantis.
Aeuum quippe meum fumi de more fugacis
Absumptum est, exusta mihi, ceu torris, et ossa
Prae luctu, in tenebris his dum desidero lucem.
Cor mihi percussum, velut a messoribus haerba,
Non retinet viua consuetum in carne virorem,
Eius at euulsis radicibus, arefactum
Tabescit: neque iam solita oblectatio panis
Me capit: arcani quoque nunc me Littera verbi
Praeterit, externis oblitum fidere cunctis.
Hinc gemo continuo, meaque inperfectio sensim,
Quicquid erat prompto sub pectore roboris, aufert.

p.84
Nanque etiam, nullos iuxta me vera secutos
Gaudia conspiciens, videor mihi solus in orbe:
Sicut in immensa Pelicanus moeret Eremo,
Sicut et in vastis nocturno tempore plorat
Bubo locis: ita prae curis, en, transigo noctes
Ipse quoque insomnes: vt, cum passerculus alto
Desidet in tecto socijs, et compare cassus.
Haud paucos (fateor) iunctos mihi cerno profanos,
At mihi semper ij pugnant hostiliter omnes,
Meque die tota sannis, probrisque fatigant:
Quos ego mirabar ficta pietate feroces,
Illi in damna simul iurant mea, clamque maligno
Feruentes odio gratis me perdere quaerunt.
Dum, vice panis, edo cineres, et gaudia summa
Duco, mori mihimet, quo te recreatus adorem:
Vnde meum lachrymis et potum tempero [temporo ed.] largis,
Nec nisi cum tristi video solamina fletu.
Sic tua grassatur contra me iugiter ira,
Nudatoque tuis animo perferre sagittas
Assiduo iubeor: quia me in sublime leuasti,
Deque tuo ostenso suspensum lumine tentas:
Cum neque me plene consortem perficis huius,
Nec sinis, Electis in toto vt luceat orbe,
Meque adeo vana quasi spe lactare videris,
In grauiore velut linquens moerore iacentem:
Dum sinis, in tenebris volucre hoc mihi labier aeuum.

p.85
Quippe mei, velut vmbra, dies, nunc morte propinqua,
Deficiunt, egoque, vt succisum, exareo, gramen:
Inque mea vitam praesentem exegero carne,
Si tuus Aduentus nostro haud illuxerit aeuo.
Non tamen idcirco nunquam aduentabis in alma
Luce tua, neque nos promissis ludere vanis
In finem vsque toles, licet, in spe mortuus ante,
Non ego sim visurus eam, haec dum saecula current.
Tu siquidem sine fine Deus regnabis, et omnis
Te noua, quae surget, mundi generatio quaeret.
Vnde tuam nobis si non attingere nunc fas
Aetatem, inuenies, quibus id concedere doni
Mox possis, alios, nosque aedificabis in illis.
Quin tamen, oro, pater, tuque o Rex maxime Christe
Surgere nunc tandem statue, e nos altius in te,
Vtpote maiori perfusos, euehe, luce:
Gratia nunc pauidis liqueat tua maxima Sanctis:
Nunc etenim venit miserendi nobile tempus,
Nunc, en, vnanimi quam praedixere Prophetae
Consensu, missi quicunque ab origine mundi,
Nunc, en, illa dies, qua consummatio Lucis
Aethere Sanctis est obuentura superne:
Spirituale tuum tandem nunc extrue Templum.
Nanque tui serui lapides, quibus aedificetur,
Scilicet Electos duro tibi pectore forsan
Obstantes quidem adhuc, sed qui mollescere possint

p.86
Hinc cito voce tua, miro amplexantur amore:
Menteque praedocta miserentur pulueris eius,
Vtpote quod curis mersi terrestribus illi
Tempore tam longo iaceant, qui, si tuus orbem
Spiritus arguerit veniens, sua pectora gratam
Praebuerint aulam tibi. Nunc vellemus id omnes
Effectum: gentes etenim, mundique Monarchae
Te metuent, Nomenque tuum, lucemque stupebunt:
Cum Deus arcanam volet aedificare Zionem,
Adductaque suam complere coronide Turbam:
Nempe suo in summo tum conspicietur honore,
Luceque perfecta vestitus, ab Agmine sancto.
Fiet id, haecque in eo veniet mox gloria nobis,
Feruida respiciet deserti vota Ministri,
Cui socij primum nulli, nullique fuere
Symmystae: plures mox hinc doctrina fideles
Attrahet eius: et hos quoque non tu Christe precantes
Despicies, at sanctum et ijs implebis amorem.
Scribite, queis calamo placet vti, scribite vates
Haec promissa Dei sera pro stirpe nepotum:
Vt, quae sub mundi generatio postera finem
E Sermone Dei vitales hauriet auras,
His lectis, pleno collaudet gutture Christum.
Tum siquidem [siqidem ed.] ex alto Dominus miseratus olympo,
Sede sua sancta, terram aspectabit egenam,
Vt placida gemitus vinctorum colligat aure,

p.87
Mortique ascriptis atrae sua vincula soluat.
Quo nomen Domini celebrent in plaebe piorum,
Illius et laudem cum Sanctorum agmine cantent:
Quando vno populique animo, Regesque potentes
Conuenient, Domino simul inseruire parati.
Tempus hoc optandum est, venietque optantibus: etsi
Tam cito, quam cupio, mihi non contingit, at eius
Per desiderium, naturae ego luce vetustae
Destitui cogor prius, et languescere carne:
Forsan et abrupto prius hoc me colliget aeuo,
Quam facere haec, plenoque absoluere surgat amore:
Sed mihi grata minis foret haec dilatio Sponsi.
Propterea supplex tot eum singultibus oro:
Mi Deus in medio ne me succideris aeuo,
Dum sua canicies animo non creuit adulto
Per verbum, lucemque tuam, sensumque virilem:
Mens tua plena mihi da luceat ante sepulchrum,
Si tibi sic visum est: alioquin hoc scio saltem,
Omnia quod Rex tu maneas in saecula, pridem
Qui coelum, terramque tua virtute creasti,
Non tamen haec aeque vt starent aeterna creanti:
Quin visum tibi, cuncta suis includere metis,
Ac finire semel: ceu vestes inueterascunt,
Saepeque detritus renouari debet amictus:
Sic facis humano generi Deus optime: sic vis
Hic stirpi stirpem, et patribus succedere natos,

p.88
Perpetuoque nouum terras assumere vultum.
Verum nil aeterne Deus tibi tale minatur,
Qui solus vere es nullo mutabilis aeuo:
Non anni tibi deficient, non sceptra labascent,
Sed tu perpetuo coeli Rex tempore viues,
Cui Regnum in terris etiam sine fine manebit.
Vnde fugax patrum si non permanserit aetas
Ad festum hoc insigne tuum, generatio saltem
Huc tum posterior de stirpe ascendet eorum:
Dum missis abs te volet auscultare Ministris,
Maiorumque fidem, sanctumque sequetur amorem:
Haec pia postremi tandem Generatio Mundi
Firma tua coram facie persistere quibit.
AMEN.
FINIS.
Deo laus.